توسعه و شاخص توسعه انسانی در ج.ا.ایران و عربستان سعودی
الموضوعات :
محمد پورقربان
1
,
رضا شیرزادی
2
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
2 - دانشگاه آزاد
الکلمات المفتاحية: توسعه, توسعه انساني, جمعیت, درآمد ملی سرانه, بهداشت, ایران, عربستان سعودی.,
ملخص المقالة :
نظریه توسعه انسانی یکی از نظریه¬های جدید توسعه است که از دهه 1990 به بعد مورد توجه قرار گرفته است. در این نظریه، برخورداري انسان از زندگي طولاني، سالم و خلاق، هدف نهايي توسعه است و توسعه انساني با نقش مؤثر دولت تحقق مي‌يابد. امروزه یکی از شاخص¬های سنجش سطح توسعه کشورها، گزارش¬های ملی و بین¬المللی توسعه انسانی است. جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی، دو کشور عمده در منطقه خلیج فارس و خاورمیانه به شمار می¬روند. هدف در اين پژوهش، بررسي وضعيت دو کشور از نظر شاخص توسعه انسانی و نیز چرایی آن است. از این رو، درصددیم تا جایگاه توسعه انسانی ایران و عربستان سعودی را به صورت مقایسه¬ای مورد بررسی قرار دهد. در گزارش سال 2020 این سازمان، ایران با کسب امتیاز 783/. رتبه 70 را کسب کرده، و عربستان سعودی با کسب امتیاز 854/. رتبه 40 را به خود اختصاص داده است. با توجه به رتبه¬بندی این دو کشور، این سؤال مطرح می¬شود که چه عواملی بیشترین تاثیر را بر توسعه انسانی این دو کشور داشته است؟ در این میان، عوامل جمعیت، درآمد ملی سرانه، بهداشت و امید به زندگی، وجه تمایز و عوامل تاثیر گذار بر شاخص توسعه انسانی دو کشور را تشکیل می دهند.
- آشتی، نصرت الله(1366). ساختار حکومت در عربستان، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
- امیری، نعمت‌الله. روش محاسبه‌ی شاخص توسعه‌ی انسانی، ماهنامه‌ی بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی، شماره‌ی 12، اسفند 1390.
- اوانز، پيتر.توسعه يا چپاول: نقش دولت در تحول صنعتي، ترجمه عباس زندباف و عباس مخبر، (تهران: طرح نو،1380).
- برادران شرکاء، حميدرضا؛ (1388)، چشم¬انداز استراتژيک کشورهاي مسلمان(پژوهشنامه 12)، تهران: مجمع تشخيص مصلحت نظام، مرکز تحقيقات استراتژيک.
- توسلي، غلامعباس(1373). جامعيت مفهوم توسعه، مجموعه مقاله‌هاي سمينار جامعه‌شناسي و توسعه، جلد دوم، تهران: سمت.
- جعفری، عباس(1382). گیتاشناسی کشورها، تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.
- خاکپور، براتعلی و علیرضا باوان پوری(1389). بررسی شاخص توسعه انسانی در کشورهای اسلامی، چهارمین کنگره بین¬المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان.
- خواجه پور، غلامرضا. استراتژی توسعه‌ی انسانی، تعاون، (شماره‌ی 67)،(1376).
- رحیمی‌نسب، مهدی(1396). سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان: واقعیت یا ابزاری برای قدرت.
- زاكس، ولفگانگ(1377). نگاهي نو به مفاهيم توسعه، ترجمه فريده فرهي و وحيد بزرگي، تهران: نشر مركز.
- ساعی ارسی، ایرج(1389). پرسمان¬های اقتصادی- اجتماعی جمعیت ایران: یک جستار نظری، فصلنامه تخصصی جامعه شناسی.
- سن، آمارتیا(1394). توسعه به مثابه آزادی، ترجمه وحید محمودی، تهران: دانشگاه تهران.
- شریف خطیبی، لیلا. شاخص توسعه‌ی انسانی، ماهنامه‌ی کار و جامعه، شماره‌ی 103، دی ماه 1387.
- شيرزادي رضا(1393). نوسازي، توسعه، جهاني¬شدن: مفاهيم، مكاتب و نظريه‌ها، تهران: آگه.
- صالحی، محمدجواد(1381). اثرات سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی ایران، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، شماره 48 -78.
- عربی، زهرا و کاظمی، ابوطالب(1393). ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﻲ اﻳﺮان، فصلنامه ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي، ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ، ﺷﻤﺎره ﻫﻔﺪﻫﻢ.
- فطرس، محمد حسن و ترکمنی، اسماعیل(1391). توسعه‌ی انسانی تعدیل شده و پایداری رشد اقتصادی: مقایسه‌ی تطبیقی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، فصلنامه‌ی پژوهش¬های رشد و توسعه‌ی اقتصادی، سال دوم، شماره‌ی هفتم.
- قاضيان، حسين(1371). درباره تعريف توسعه، ماهنامه اطلاعات سياسي - اقتصادي، سال هفتم، شماره سوم و چهارم، آذر و دي.
- گريفين، كيت و نايت، جان(1376). توسعه انساني: تاكيد مجدد، ترجمه علي ديني و معصومه سادات صالحي امين، مجله برنامه و بودجه، شماره 19 و 20، آبان و آذر.
- گريفين، كيث و مك‌كنلي، تري(1375). تحقق استراتژي توسعه انساني، ترجمه غلامرضا خواجه‌پور، تهران: موسسه عالي پژوهش تامين اجتماعي.
- گودوین، ویلیام(1383). عربستان سعودی، ترجمه فاطمه شاداب، تهران: شمشاد.
- لفت¬ویچ آدریان(1385 ). دموکراسی و توسعه، ترجمه احمد علیقلیان و افشین خاکباز، تهران: طرح نو.
- لیس، رابرت(1367). سرزمین سلاطین، ترجمه فیروزة خلعت‌بری، تهران: شباویز.
- محمّدی آشتیانی، علی(1381). شناخت عربستان، تهران: مشعر.
- محمودی، وحید(1387). رابطه‌ی رشد اقتصادی و توسعه‌ی انسانی، فصلنامه‌ی اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره های 251-252، مرداد و شهریور.
- منصوري، عيسي(1379). توسعه انساني زمينه‌ساز توسعه سياسي و اقتصادي، ماهنامه اطلاعات سياسي –اقتصادي، سال پانزدهم، شماره سوم و چهارم، آذر و دي.
- هینز، جفری(1393). مطالعات توسعه، ترجمه رضا شیرزادی و جواد قبادی، تهران: آگه.
2- منابع انگلیسی:
-Evans, Peter B. (1995), Embeded Autonomy: States and Industrial Transformation, Princeton University Press.
- Evans Peter & James Rauch (1999), "Bureaucracy and Growth: A Gross-National Analysis of the Effects of Weberian State Structures on Economic Growth", American Sociological Review, V.64, N.5, (October 1999).
- Gordon White, "Constructing a Democratic Developmental State", in Mark Robinson and Gordon White. (ed.), The Democratic Developmental State: Politics and Institutional Design (New York: Oxford University Press Inc, 1998).
UNDP(2020). Human Development Report 2020: The next frontier: Human development and the Anthropocenes, New York.
3- منابع اینترنتی:
-https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html
- http://www.ers.usda.gov/topics/international-markets-trade/countries-regions/japan/basic-information.aspx
- http://www.bp.com/en/global/corporate/energy-economics/statistical-review-of-worldenergy/2014-in-review.html
- https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html
- http://www.worldometers.info/world-population/
- https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html
- http://www.ers.usda.gov/topics/international-markets-trade/countries-regions/japan/basic-information.aspx
- https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html
- www.trade.gove/topmarket
- www.donya-e-eqtesad.com/news/409512/#ixzz3pblYvJDu
www.isrjournals.ir/fa/essay/141-essay-farsi-8.html.-
- - http://khabaronline.ir/detail/268728/
- www.mashreghnews.ir/fa/news/570082
- www.iribnews.ir/fa/news/1333149
- http://www.csr.ir/fa/news/247/%D8%B4
- http://rasekhoon.net/article/show/1062906/B2-2025-
- http://www.mehrnews.com/news/2407913
- http://www.persian-n-oriental-rugs.com/serapi-rugs.html
- http://www.mehrnews.com/news/3827840
- http://www.iribnews.ir/fa/news/1178677D9%8
- http://www.bartarinha.ir/fa/news/31988/%D8
- http://www.irna.ir/sb/fa/News/82289216
- http://www.irna.ir/sb/fa/News/82488748
- http://www.tabnak.ir/fa/news/264313
