جدال جانشینی گفتمان‌های مقاومت شیعی و گفتمان تکفیری بر امنیت سنتی غرب آسیا

الموضوعات : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مرتضی شیرودی ¹ , احمدرضا شاه علی ² , کرم جمشیدی فرد ³

1 - دانشیار، مرکز پژوهشی تمدن اسلامی و دین‌پژوهی پیامبر اعظم(ص)، قم، ایران.
2 - استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران.
3 - کارشناسی ارشد، علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد الکترونیک، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 02 السبت , جمادى الأولى, 1441 تاريخ التأكيد : 02 السبت , جمادى الأولى, 1441 تاريخ الإصدار : 25 الأحد , ربيع الثاني, 1441

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

هدف پژوهش حاضر ارزیابی ماهیت رقابت گفتمان مقاومت (شیعی) در تقابل با گفتمان‌های سلفی و اخوانی در حوزۀ راهبردی غرب ‌آسیا و در چارچوب تحلیلی مکتب کپنهاگ بود. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بوده و بر این فرضیه‌ استوار است که متعاقب دگردیسی‌های سالیان اخیر، گفتمان مقاومت شیعی در مقابل گفتمان‌ سلفی و اخوانی توانسته است تا کشورهای اسلامی حاضر در حوزۀ راهبردی غرب ‌آسیا را در شکل، روش، شعار و نیز در هدف تحت تأثیر خود قرار دهد. نتایج نشان داد حوزه راهبردی غرب آسیا، از ژئوپلتیک سیاسی جدی برای جدال جانشینی- نیابتی گفتمان مقاومت شیعی و گفتمان تکفیری(سلفی- اخوانی) برخوردار بوده و مکتب کپنهاگ قادر است این جدال را به خوبی تجزیه و تحلیل کند.

المصادر:

1. ابوالحسن شیرازی، حبیب الله؛ پارسه، رضا (1393). ائتلاف سه گانه ایران، سوریه و حزب الله و تأثیر آن بر منافع آمریکا در خاورمیانه. سیاست جهانی، 3(1): 113 ـ 73.


2. احمدی، سیدعباس (1389). نقش مذهب در گسترش حوزه نفوذ: مطالعه موردی تشیع و ایران. ژئوپلیتیک، 6(74): 37-74.


3. احمدی، وحیده (1393). رویکرد اتحادیه عرب به مسئله فلسطینی‌ها. فلسطین،22-23: 65 ـ 43.


4. اسدی، حیدر؛ رجبی، هادی (1396). نقش فرهنگ مقاومت در امنیت داخلی جمهوری اسلامی ایران. سیاست، 4(16): 23-41.


5. بخشی، عبدالله علی (1395). از حجاز تا شام: بررسی بنیان‌های عقیدتی جریان‌های تروریستی. تهران: کلام ماندگار.


6. بهروزلک، غلامرضا (1386). کاربرد تحلیل‌های گفتمانی در مطالعات سیاسی اسلامی. در: مجموعه مقالات روش‌شناسی در مطالعات سیاسی اسلام. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).


7. بوزان، بری (1388). چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت. ترجمه علیرضا طیب. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.


8. بوزان، بری (1390). مردم، دولت‌ها و هراس. ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی. تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.


9. خمینی، سید روح‌الله (1369). صدور انقلاب اسلامی از دیدگاه امام خمینی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.


10. دهشیری، محمدرضا (1388). بازتاب مفهومی و نظری انقلاب اسلامی ایران در روابط بین‌الملل. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.


11. دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1383). طرح خاورمیانه بزرگ و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات راهبردی، 7(3): 475-501.


12. دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1391). بیداری اسلامی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات انقلاب اسلامی، 9(28): 163-190.


13. روحانی، حسن (1391). گفتمان امام خمینی پیرامون امنیت ملی و سیاست خارجی. راهبرد، 21(65): 37-63.


14. زرقانی، سیدهادی؛ احمدی، ابراهیم (1396). شیعه‌هراسی به مثابه قلمروسازی گفتمانی محور «غربی ـ عربی» در بحران‌های ژئوپلیتیکی خاورمیانه: مطالعه موردی بحران سوریه. ژئوپلیتیک، 13(1): 30 ـ 1.


15. ستوده، علی اصغر؛ خزائی، جعفر (1395). ماهیت فرقه‌گرایی جدید عربستان سعودی علیه جمهوری اسلامی ایران. حبل المتین، 5(15): 66-86.


16. شیهان، مایکل (1388). امنیت بین‌الملل. ترجمه سیدجلال دهقانی فیروزآبادی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.


17. عبدالله‌خانی، علی (1389). نظریه‌های امنیت. تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.


18. قاسمی، مصطفی (1397). تبیین راهبرد حمایت از مقاومت براساس نظریه واقع‎‌گرایی. مطالعات راهبردی جهان اسلام،3(75): 5-40.


19. مرادی، اسدالله؛ شهرام‌نیا، امیرمسعود (1394). بحران سوریه و امنیت منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران. پژوهش‌های راهبردی سیاست، 4(15): 125-152.


20. معین الدینی، جواد؛ ابوالحسن شیرازی، حبیب الله (1387). تقابل خاورمیانه اسلامی با طرح خاورمیانه بزرگ. علوم سیاسی، 11(41): 141-176.


21. نصری، قدیر (1390). تأملی نظری در یافته‌ها و دشواری‌های بری بوزان در بررسی امنیت. مطالعات راهبردی،14(4): 105-134.


22. نیاکوئی، سیدامیر؛ ستوده، علی اصغر (1394). ماهیت راهبرد عربستان سعودی علیه انقلاب اسلامی ایران در منازعات سوریه و عراق. پژوهشنامه انقلاب اسلامی، 4(17):110 ـ 95.

 

1. Addis, Casey L.  (2011). Lebanon: Background & U.S Relation. New York: Congressional Resarch Service.


2. Bergen, Peter L. & Hoffman, Bruce (2010). Assessing The Terrorist Threat: A Report Of The Bipartisan Policy Centre’s National Security Preparedness Group. London: HarperCollins.


3. Buzan, Barry (1998). People, States & Fear: An Agenda for International Security Studies in the Post – Cold war Era.London: Harvester wheatsheaf publication.


4. Guse, Gregory (2010). The International Relations Of The Persian Gulf. Cambridge: Cambridge University Press.


5. Helfont, Samuel (2009). The Muslim Brotherhood & The Emerging Shia Crescent. Orbis, 53(2):284-299. Doi:  https://doi.org/10.1016/j.orbis.2009.01.005


6. Shabaneh, Ghassan (2013). Kery’s Visit To Saudi Arabia & The Saudi American Relations. Ceter for Studies, 11(34):34-49.


7. Tamimi, Aymenn (2014). The Islamic State Of Iraq & Al – Sham. Middle East Review Of International Affairs, 31(70):51-69.

1. Abdullahkhani, A. (2010). Security Theories. Tehran: International Institute for Contemporary Studies and Research Abrar. [In Persian]


2. Abolhassan Shirazi, H.; Parseh, R. (2014). The triple alliance of Iran, Syria and Hezbollah and its impact on US interests in the Middle East. Global Politics, 3 (1): 73 -113. [In Persian]


3. Addis, Casey L.  (2011). Lebanon: Background & U.S Relation. New York: Congressional Resarch Service.


4. Ahmadi, S. A. (2010). The Role of Religion in Expanding the Influence: A Case Study of Shiites and Iran. Geopolitics, 6 (74): 37-74. [In Persian]


5. Ahmadi, V. (2014). The Arab League's approach to the Palestinian issue. Palestine, 22-23: 43- 65 . [In Persian]


6. Asadi, H.; Rajabi, H. (2017). The Role of Resistance Culture in the Internal Security of the Islamic Republic of Iran. Politics, 4 (16): 23-41. [In Persian]


7. Bakhshi, A. A. (2016). From Hejaz to Sham: Investigating the Ideological Foundations of Terrorist Currents. Tehran: Kalam Mandegar. [In Persian]


8. Behrouzlak, G. (2007). The Use of Discourse Analysis in Islamic Political Studies. In: Proceedings of the Methodology in Political Studies of Islam. Tehran: Imam Sadegh University. [In Persian]


9. Bergen, Peter L. & Hoffman, Bruce (2010). Assessing The Terrorist Threat: A Report Of The Bipartisan Policy Centre’s National Security Preparedness Group. London: HarperCollins.


10. Buzan, B. (2009). A New Framework for Analysis.Translated by Alireza Tayeb. Tehran: Institute for Strategic Studies. [In Persian]


11. Buzan, B. (2011). People, States and Fear. Translated by Research Institute of Strategic Studies. Tehran: Institute for Strategic Studies. [In Persian]


12. Buzan, Barry (1998). People, States & Fear: An Agenda for International Security Studies in the Post – Cold war Era.London: Harvester wheatsheaf publication.


13. Dehghani Firouzabadi, S. J. (2004). Greater Middle East and National Security Plan of the Islamic Republic of Iran. Strategic Studies, 7 (3): 475-501. [In Persian]


14. Dehghani Firouzabadi, S. J. (2012). Islamic Awakening and National Security of the Islamic Republic of Iran. Islamic Revolution Studies, 9 (28): 163-190. [In Persian]


15. Dehshiri, M.R. (2009). Conceptual and Theoretical Reflection of the Islamic Revolution of Iran in International Relations. Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company. [In Persian]


16. Guse, Gregory (2010). The International Relations Of The Persian Gulf. Cambridge: Cambridge University Press.


17. Helfont, Samuel (2009). The Muslim Brotherhood & The Emerging Shia Crescent. Orbis, 53(2):284-299. Doi:  https://doi.org/10.1016/j.orbis.2009.01.005


18. Khomeini, S. R. (1990). Issuing the Islamic Revolution from Imam Khomeini's Viewpoint. Tehran: Institute of Organizing and Publishing Imam Khomeini's Works. [In Persian]


19. Moeinuddin, J.; Abolhassan Shirazi, H. (2008). Contrast the Islamic Middle East with the Greater Middle East Plan. Political Science, 11 (41): 141-176. [In Persian]


20. Moradi, A.; Shahramnia, A. M. (2015). Syria Crisis and Regional Security of the Islamic Republic of Iran. Strategic Policy Research, 4 (15): 122-152. [In Persian]


21. Nasri, G. (2011). A theoretical reflection on Barry Buzan's findings and difficulties in investigating security. Strategic Studies, 14 (4): 134 – 105. [In Persian]


22. Niakouei, S. A.; Sotoudeh, A. A. (2015). The nature of Saudi Arabia's strategy against the Islamic Revolution of Iran in the Syrian-Iraqi conflict. Journal of Islamic Revolution, 4 (17): 95- 110. [In Persian]


23. Qasemi, M. (1979). Explaining Resistance Support Strategy Based on Realism Theory. Strategic Studies of the Islamic World, 3 (75): 5-40. [In Persian]


24. Rouhani, H. (2012). Imam Khomeini's Discourse on National Security and Foreign Policy. Strategy, 21 (65): 37-63. [In Persian]


25. Shabaneh, Ghassan (2013). Kery’s Visit To Saudi Arabia & The Saudi American Relations. Ceter for Studies, 11(34):34-49.


26. Sheehan, M. (2009). International Security. Translated by Seyed Jalal Dehghani Firouzabadi. Tehran: Institute for Strategic Studies. [In Persian]


27. Sotoudeh, A. A.; Khazaei, J. (2016). The nature of Saudi Arabia's new sectarianism against the Islamic Republic of Iran. Habl Al Matin, 5 (15): 66-86. [In Persian]


28. Tamimi, Aymenn (2014). The Islamic State Of Iraq & Al – Sham. Middle East Review Of International Affairs, 31(70):51-69.


29. Zarqani, S. H.; Ahmadi, I. (2017). Shiite-phobia as a "Western-Arab" discourse-based territory in geopolitical crises in the Middle East: A case study of the Syrian crisis. Geopolitics, 13 (1): 1-30. [In Persian]