نقش حبّ در قوس صعودی از دیدگاه ابن عربی
الموضوعات :فرشته نجفی 1 , منیرالسادات پورطولمی 2 , سوسن آل رسول 3
1 - دانشجوی دکتری، عرفان اسلامی و اندیشه‌های امام خمینی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی،کرج، ایران.
2 - دانشیار گروه عرفان اسلامی و اندیشه‌های امام خمینی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی،کرج، ایران. نویسنده مسئول: poortolami@kiau.ac.ir
3 - استاد گروه عرفان اسلامی و اندیشه‌های امام خمینی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی،کرج، ایران.
الکلمات المفتاحية: عشق, حب الهی, قوس صعود, قوس نزول, ابن عربی, انسان کامل.,
ملخص المقالة :
ثمره حب حق در شناخته شدنش بعد از تعین‌پذیری و کثرت در قوس نزول، در حرکت از کثرت به وحدت ، در قوس صعود برای بازگشت به حق است. در قوس صعود نقش باطنی را حبّ و نقش ظاهری را شناخت و معرفت مخلوق ایفامی-نماید. درواقع قوس صعود را حق با حبّش در باطن مخلوق می‌پیماید. کمال جذبه‌های خلقت در قوس نزول، خلق جوهره انسان کامل است و کمال عینی آن جذبه و ظهور آن جوهره در قوس صعود، انسان کامل است.مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف پاسخ به این سوال است که ازدیدگاه ابن عربی چگونه حبّ الهی می‌تواند در هرمرتبه عامل اصلی رسیدن به مرتبه فناء فی الله وبقاء بالله باشد، ارتباط حبّ حق به شناخته شدن در قوس نزول و غایت حبّ الهی در قوس صعود را بررسی می‌نماید. در نهایت به این نتیجه می‌رسد که در سایه حبّ می‌توان غایت قوس نزول وغایت قوس صعود را تنها در انسان کامل و به واسطه او محقق دانست. عشق وحبّ حق تعالی به ظهور انسان کامل به عنوان تجلی تامّ و اتمّ اسماء و صفاتش نیز غایت حرکت حبّی در قوس نزول است، همچنان که اتحاد و فنای در حق که تنهاطریقش حبّ حقیقی انسان کامل است، به عنوان غایت این حرکت درسیرصعودی بیان شده است. لذا عشق هم طریق و هم غایت دو قوس نزول و صعود است.
- قرآن (ترجمه الهی قمشه¬ای )
2- صحیفه سجادیه، 1381،خط و ترجمه محسن محمودزاده، تهران :نشر محمد .
3-آل رسول، سوسن ،1383، عرفان جامی در مجموعه آثارش، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
4-ابن عربی، محی الدین،1395، کشف المعنی عن سراسماالله الحسنی، ترجمه و شرح علی زمانی قمشه¬ای، قم، آیت اشراق .
5-____________ ،1385، فصوص الحکم ، ترجمه محمدعلی موحد، صمد موحد، تهران، نشر کارنامه .
6- ____________ ،1388، فتوحات مکیه، ترجمه و تعلیق: محمد خواجوی، مقامات اسماء حسنا، ج15تهران ، مولی.
7- ____________ ،1385، حجاب هستی، ترجمه و توضیح: گل¬بابا سعیدی،تهران ،زوار .
8-____________ ،1388، فتوحات مکیه،جلد15،باب558،ترجمه و تعلیق :محمد خواجوی،تهران ،مولا
9- انصاری،عبدالله ،1387،شرح منازل السائرین، بر اساس شرح عبدالرزاق کاشانی، نگارش علی شیروانی ،قم آیت اشراق .
10- انصاری ،قاسم ،1370، مبانی عرفان و تصوف، تهران :کتابخانه طهور .
11- چتیک ،ویلیام ،1382، راه عرفانی عشق (تعالیم معنوی مولوی ) تهران، پیکان.
12- حافظ، شمس¬الدین محمد، 1386 تهران، نشر معیار علم.
13-ذوالفقاری، حسن، 1368،امانت الهی در اندیشه عرفانی، کیهان اندیشه، شماره23.
14- سجادی، جعفر ،1393، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران، انتشارات طهوری.
15-شجاری، مرتضی، مختاری، فریباسادات 1396، «حرکت حبی و غایت آن از دیدگاه ابن عربی و ملاصدرا»، پژوهشنامه عرفان، شماره 7،ص72.
16- صدرالدین محمد شیرازی، 1354، المبدأ والمعاد، به کوشش جلال¬الدین آشتیانی، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران.
17- طباطبایی، فاطمه، 1380ش ،سخن عشق ،انتشارات پژوهشکده ی امام خمینی.
18- عباسی، فاطمه ،1390،”حرکت حبی در آفرینش و رابطه آن با نفس رحمانی حق "،پژوهشنامه آریان ،شماره نهم.
19-عباسی، مریم، 1391،"حب الهی در قرآن".
20- عطار نیشابوری، فریدالدین، 1355ش، تذکره¬الاولیاء، تهران، انتشارات زوار .
21- عطاری،عباس،1387، عشق باز هم عشق (زندگی پر ماجرای مولوی)تهران ،چاپ دوم ،انتشارات آسیم.
22- علی پور، محمدحسن، 1388، "حرکت حبی و انسان کامل "، هفت آسمان، شماره42، صص82-57.
23- عفیفی، ابوالعلاء ،1396، فصوص¬الحکم و مکتب ابن عربی (شرح فصوص)، ترجمه محمدجواد گوهری، تهران، روزنه.
24- غراب، محمود محمودی، 1385، عشق و عرفان از دیدگاه ابن عربی، ترجمه سیدمحمد رادمنش، تهران، جامی .
25-قیصری، داوود بن محمود،1381، رسائل قیصری، تهران، چاپ دوم، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
26- کاکایی، رحمانی، 1394"چیستی عشق الهی در قوس صعود از دیدگاه ابن عربی"، اندیشه دینی، شماره .56
27- لک علی¬آبادی، محمد،1397،کیش مهر (شرح کلمات عرفانی، اخلاقی علامه طباطبایی)،قم، مؤسسه معارف اسلامی امام رضا (ع).
28- مجلسی، محمدباقر(1403)،بحارالانوار، بیروت، داراحیا التراث¬العربی.
29- مولوی، جلال¬الدین محمد، 1386، مثنوی معنوی، چاپ 15 ، تهران، طلوع .
30- نشاط اصفهانی، عبدالوهاب ،1379، دیوان، تهران: نگاه..
31- یثربی، سیدیحیی،1374، عرفان نظری، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
32- یزدان¬پناه، سید یدالله،1393، مبانی و اصول عرفان نظری، نگارش عطای انزلی، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره .
