نقش هویت در سیاست خارجی عربستان سعودی

الموضوعات : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

صدیقه زارع زحمتکش ¹ , قاسم ترابی ²

1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
2 - دانشیار روابط بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان

تاريخ الإرسال : 24 الجمعة , رمضان, 1439 تاريخ التأكيد : 01 الأربعاء , جمادى الثانية, 1440 تاريخ الإصدار : 15 الإثنين , جمادى الأولى, 1440

الکلمات المفتاحية: خاورمیانه, عربستان سعودی, انقلاب اسلامی ایران, امنیت هستی شناختی, جنبش اخوان المسلمین,

ملخص المقالة :

تقابل هویتی یکی از منابع اصلی تقابل و تضاد در عرصه سیاست بین‌المللی به شمار می‌آید. به این معنا که وجود اختلاف در هویت کشورها، موجبات تنش بین آنها را فراهم می‌آورد، در حالی که همگرایی و شباهت بین کشورها می‌تواند منجر به همکاری شود. مقاله حاضر با درک چنین تناقضی درصدد پاسخ با این سوال است که چرا عربستان سعودی که خود را رهبر جهان اسلام می‌داند، بارها با قدرت گرفتن کشورها و جنبش‌های اسلام‌گرا در منطقه مخالفت کرده است؟ فرضیه پژوهش متضمن این نکته است که عربستان سعودی رشد بازیگران اسلام گرا در منطقه را تهدیدی برای هویت اسلامی و سنی خود به عنوان رهبر جهان اسلام می داند، به همین دلیل سیاست خارجی این کشور در راستای تضعیف رقبای هویتی عمل می کند. مقاله حاضر برای مشخص نمودن این پارادوکس تلاش کرده توضیح دهد چگونه شباهت در هویت می‌تواند موجب شکل‌گیری تنش و ناامنی شده و ریسک‌های هویت را به ارمغان آورد. یافته های تحقیق نشان می دهند شباهت های فرهنگی نقش مهمی در سیاست عربستان ایفا می کنند. مقاله حاضر قصد دارد این موضوع را به روش توصیفی و تحلیلی موردبحث و بررسی قرار دهد.

المصادر:

آجرلو، حسین(1390)، «تحولات سوریه:ریشه‌ها و چشم‌اندازها»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال18، شماره3، صص78-55. -

بلامی، آلکس(1386)، جوامع امن و همسایگان: دژهای منطقه‌ای یا همگرایان جهانی، ترجمه محمود یزدان‌فام و پریسا کریمی‌نیا، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی. -

ترابی، قاسم(1391)، «جدال رویکردهای متعارض در تحولات جهان عرب و امنیت جمهوری‌اسلامی ایران»، فصلنامه امنیت‌پژوهی، سال13، شماره37. -

تلاشان، حسین و الماس نصردهزیری(1393)،«تأثیر انقلاب اسلامی ایران در بیداری اسلامی تونس»، فصلنامه سیاست، دوره44، شماره4، زمستان، صص762-743.

• توتی، حسینعلی و احمد دوست‌محمدی(1392)، «تحولات انقلاب بحرین و بررسی راهبردهای سیاست خارجی ایران در قبال آن»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال10، شماره33، تابستان.


• - حق‌شناس، محمدرضا (1390)، «رهیافت سازه‌انگاری (ونتی) در پرونده هسته‌ای و روابط ایران و اروپا»، اطلاعات سیاسی-اقتصادی، سال25، بهار. -


• دهقانی‌فیروزآبادی، سیدجلال (1391)، سیاست خارجی جمهوری‌اسلامی ایران، تهران: انتشارات سمت. - رضازاده، میثم و سجاد نجفی(1395)، «جایگاه سوریه در سیاست خارجی و امنیتی جمهوری‌اسلامی ایران (2015-2011)»، فصلنامه سیاست دفاعی، شماره95، تابستان، صص190-146.


• - سیدنژاد، سیدباقر (1389)، «مطالعه تحلیلی و تطبیقی سیاست خارجی جمهوری‌اسلامی ایران با نظریه سازه‌انگاری»، فصلنامه علوم سیاسی، سال13، شماره49، بهار.


• - سیف‌زاده، سیدحسین (1388)، ن‍ظری‍ه‌ه‍ا و ت‍ئ‍وری‌ه‍ای‌ م‍خ‍ت‍ل‍ف‌ در رواب‍ط ب‍ی‍ن‌‌ال‍م‍ل‍ل‌ ف‍ردی‌- ج‍ه‍ان‍ی‌ ش‍ده‌: م‍ن‍اس‍ب‍ت‌ و ک‍ارآم‍دی‌، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.


• - شجاعی، هادی (1389)، «اهداف و راهبردهای سیاست خارجی جمهوری‌اسلامی ایران»، فصلنامه معرفت، سال19، شماره153. - شریفیان، جمشید، اباصلت کبیری و علیرضا طحامنش(1391)، «تعامل و تقابل ایران و ترکیه در بحران سوریه»، فصلنامه امنیت‌پژوهی، سال یازدهم، شماره38، تابستان، صص 184-139


• - صادقی، سیدشمس‌الدین و کامران لطفی(1394)، «تحلیل مواضع جمهوری‌اسلامی ایران در قبال بحران سوریه»، فصلنامه جستارهای سیاسی معاصر، شماره15، بهار، صص144-123.


• - عباس‌زاده، مهدی (1393)، «صدور انقلاب و موج جدید بیداری اسلامی در خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات افکار عمومی، سال سوم، شماره10، تابستان.


• - عزتی، عزت‌الله (1389)، ژئوپلتیک در قرن بیست‌ویکم، تهران: انتشارات سمت. - قوام، سیدعبدالعلی (1384)، روابط بین‌الملل: نظریه‌ها و رویکردها، تهران: انتشارات سمت.


• - متقی، ابراهیم و حجت کاظمی (1386)، «سازه‌انگاری، هویت، زبان و سیاست خارجی جمهوری‌اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست، دوره37، شماره4، زمستان.


• - مشیرزاده، حمیرا (1384)، تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، تهران: انتشارات سمت.


• - مظفری، فرشته (1384)، «جایگاه قدرت نرم در استراتژی جمهوری‌اسلامی ایران در عراق جدید»، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال3، شماره8، تابستان.


• - نجات، سیدعلی(1393)، «سیاست خارجی ایران در قبال تحولات نوین خاورمیانه»، فصلنامه سیاست، سال1، شماره4، زمستان، صص76-61.


• - نجات، سیدعلی و اصغر جعفری‌ولدانی (1392)، «بررسی نقش و جایگاه جمهوری‌اسلامی ایران در بحرن سوریه»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی، سال3، شماره8، صص49-29.


• - نیاکویی، امیر(1390)، «تحولات اخیر خاورمیانه و شمال آفریقا: ریشه‌ها و پیامدهای متفاوت»، فصلنامه روابط خارجی، سال3، شماره4، زمستان.


• - ونت، الکساندر(1384)، نظریه اجتماعی سیاست بین‌الملل، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.


• - یانگ، جان (1384)، جنگ سرد، صلح سرد: روابط آمریکا و روسیه 1998-1941، ترجمه عزت‌اله عزتی و محبوبه بیات، تهران: نشر قومس.


• - یزدان‌فام، محمود (1387)، «مقدمه‌ای بر تحلیل سیاست خارجی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال یازدهم، تابستان.


• - مقام معظم رهبری (1390)، «سیاست خارجی جمهوری‌اسلامی در قبال بیداری اسلامی»، تارنمای مقام معظم رهبری، 14 بهمن، در: http://www.khamenei.ir


• - صالحی، علی‌اکبر (2011)، «اظهار نظر وزیر امور خارجه درباره تحولات مصر»، تارنمای وزارت امور خارجه جمهوری‌اسلامی ایران، 27 ژوئن، در: http://www.mfa.gov.ir - مقام معظم رهبری (1389)، «اعتراف دشمنان به نفوذ جمهوری‌اسلامی به در منطقه»، تارنمای مقام معظم رهبری، 15 بهمن، در: http://www.khamenei.ir


• Carlsnaes, W., (1992). “The Agency- Structure Problem in Foreign Policy Analysis”, International Studies Quarterly, 36, Sep.


• Fulton, W., et.al. (2013), “Iranian Strategy in Syria”, Journal of Area’s Critical Threats, Institute for the Study of War, pp.1-42.


• Gratzke, E., and Kristion S. G. (2006), “Density and Conflict: Ties That Bind and Differences That Divide”, in: European Journal of International Relations, 12(1). http://www.khamenei.ir


• Plano, Jack C. and Roy, O., (1982). the International Relations Dictionary, Third Edition, California: ABC-Clio.


• Smith, S., (2007), “Foreign Policy is what States Make of it: Social Construction and International Relations Theory in Foreign Policy in a Constructed World” in: International Relations in a Constructed World, Editor V. Kubalkova Armonk, Me Sharpe.


• Thomas, R., (2000), “Let’s Argue! Communicative Action in World Politics”, International Organization, 54(1), winter 2000, pp. 1-39