توافق جمهوري اسلامي ایران و عربستان سعودی و تأثیر آن بر کنشگری گروه¬های مقاومت فلسطینی
الموضوعات :محمدباقر مکرمی پور 1 , سهراب محمدزاده 2 , ندا پارسا 3
1 - دانشگاه شاهد
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه بین المللی اهل بیت(ع)
3 - دانشجوی دکتری علوم سیاسی/مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی دانشگاه شاهد، تهران ، ایران
الکلمات المفتاحية: توافقنامه¬ي صلح ايران و عربستان, گروه¬های مقاومت, رژیم صهیونیستی, واقع¬گرایی ساختاری, موازنه تهدید.,
ملخص المقالة :
خاورمیانه به عنوان یک مجموعه امنیتی خاص به جهت وضعیت مبهم، پیچیده ای که دارد همواره صحنه ائتلاف و رقابت میان قدرت های بزرگ فرامنطقه ای و قدرت های منطقه بوده است و در این میان کشورهای ایران و عربستان به عنوان دو قدرت تعيين كننده و صاحب¬نفوذ در منطقه، قدرت لازم براي شكل¬دهي و تأثیر¬گذاری بر مناسبات منطقه غرب آسیا را دارند. به¬طوري كه آشكارا مي¬توان منطقه¬ي غرب آسیا و شمال آفریقا را متاثر از سیاست¬های دو کشور مزبور و كيفيت روابط آن¬ها با يكديگر دانست. از اين رو، از سر گيري روابط دو كشور كه- پس از 7 سال قطع کامل روابط، طی پنج دور مذاکرات در بغداد و عمان سرانجام در تاریخ 10 مارس 2023 با میانجی¬گری چین در پکن و - با امضاي توافق نامه صلح صورت گرفت، از اهميت بسياري برخوردار است. اين توافقنامه که به دلیل پیامدهای متعدد آن بر مناسبات منطقه¬اي، بازتاب گسترده¬ای در رسانه¬های منطقه و جهان در پی داشته است، سؤالات متعددي را در مورد مسائل منطقه¬اي مطرح مي¬سازد. در این پژوهش، نگارندگان اثر به دنبال بررسی تأثیر این توافق ويژه و دو جانبه، بر کنشگری گروه¬های مقاومت فلسطیني مي¬باشند. فلذا، پرسش اصلي این پژوهش را مي¬توان چنين طرح نمود كه «توافق ایران و عربستان چه تاثیری بر کنشگری گروه¬های مقاومت فلسطینی خواهد داشت؟». در پاسخ به سؤال مزبور، كه نگارندگان اثر با رویکردی توصیفی-تحلیلی در مقام پاسخگويي بدان برآمده¬اند، مي¬توان چنين فرضيه¬اي را طرح نمود كه: بر مبنای نظريه¬ي "واقع¬گرایی ساختاری" و همچنين نظریه¬ي "موازنه تهدید"، توافق مذکور، زمینه کنشگری فعال و به تبع آن موازنه تهدید را به نفع گروه¬های فلسطینی تغییر خواهد داد.
- آقایی، سید داود؛ احمدیان، حسن(1389)، روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان؛چاالش های بنیادین و امکانات پیش رو، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 40، شماره 3، پاییز، صص19-1
- پوراحمدی، حسین؛ دارابی، وحید(1397). رقابت¬های ایران و عربستان در منطقه خاورمیانه در چارچوب نظریه موازنه منافع شوئلر(2015-2017). فصلنامه پژوهش¬های روابط بین¬الملل، 8(4)،125-150.
- جاویدی، رقیه؛ بهروزی لک، غلام رضا(1389)، سناریوهای دهه آینده روابط ایران و عربستان، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین المللی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، شماره32، پاییز، صص30-1
- جعفری،علی اکبر(1386). نظریه نئورئالیسم واتحاد استراتژیک میان آمریکا- اسرائیل. پژوهشنامه حقوق و سیاست، 6 (2)، 105-136.
- حافظ نیا، محمدرضا؛ رومینا، ابراهیم(1384)، تحول روابط ایران و عربستان و تاثیر آن بر ژئوپلیتیک خلیج فارس، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره78
- حیدری موصلو، طهمورث؛ جعفری سیریزی، حسین؛ شیخیانی، عبدالمهدی(1393). رقابت قدرت¬های منطقه¬ای(ایران و عربستان) بعد از انقلاب اسلامی. فصلنامه مطالعات خلیج فارس،1(2)، 66-81.
- خامنه¬ای، سیدعلی(1390). فلسطین از منظر حضرت آیت¬الله¬العظمی سیدعلی خامنه¬ای(مدظله العالی). به کوشش حجت الاسلام و المسلمین و سعیدصالح میرزایی. تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
- دوئرتی، جیمز و فالتگراف، رابرت(1372). نظریات متعارض در روابط بین¬الملل. ترجمه علیرضا طیب و وحید بزرگی. تهران: نشر قومس.
- دهقانی فیروزآبادی، سید جلال؛ رستمی، فرزاد؛ دانش نیا، فرهاد(1400). چشم انداز روابط ایران و عربستان؛ سناریوهای آینده و راهکارها. فصلنامه علمی سیاست جهانی، 10(2) 245-288.
- دهقانی فیروزآبادی،سیدجلال؛آجرلو، حسین(1394). تحلیل راهبردی تحقق آرمان فلسطین در پرتوی بیداری اسلامی در خاورمیانه و شمال آفریقا. دوفصلنامه علمی- پژوهشی جامعه شناسی سیاسی جهان اسلام، 3(1)، 83-110.
- رجبی، محمد(1400). بررسی مقایسه¬ای طرح¬های ایران و آمریکا در قبال مسئله فلسطین، مورد مطالعه: طرح برگزاری همه پرسی ملی در سرزمین فلسطین و طرح معامله قرن. فصلنامه پژوهش¬های سیاسی جهان اسلام، 2، 25-49.
- ساجدی، امیر(1399)، تحلیل مولفه های تاثیرگذار بر منازعه فلسطین-اسرائیل ومعامله قرن، فصلنامه سیاست جهانی، دوره 9، شماره 3، شماره پیاپی32، آذر، صص230-205
- صفایی مهر،علیرضا؛ نجفی، محمدجواد(1400). بررسی عوامل موثر بر سیاست خارجی عربستان در قبال پرونده فلسطین در دوره محمد بن سلمان. فصلنامه علمی مطالعات بیداری اسلامی، 10(1).103-123.
- عباسی، مجید؛ عابدی، جواد(1390). سیاست¬های جمهوری اسلامی ایران در قبال گروه¬های مقاومت فلسطینی و تأثیر آن بر امنیت رژیم صهیونیستی. فصلنامه پژوهش¬های سیاسی و بین¬المللی، (10)، 91-124.
- فیروزی، غلامرضا؛ محقق نیا، حامد؛ اکبرزاده، فریدون(1400). رقابت ایران و عربستان در حوزه¬های سیاسی، اقتصادی و مذهبی: پیامدهای آن از خلیج فارس تا دریای سرخ. فصلنامه علمی -پژوهشی علوم و فنون دریایی، 20(3).125-142.
- قاسمی،فرهاد(1386). بررسی مفهوم امنیت در سیاست تازه بین¬الملل. اطلاعات سیاسی-اقتصادی، (245-246).12-39.
- مشیرزاده،حمیرا(1383). واقع گرایی،لیبرالیسم و جنگ آمریکا علیه عراق. فصلنامه سیاست خارجی، (4).827-858.
- مکرمی پور، محمدباقر؛ میرزایی، بیژن؛ احمدی، فاطمه؛ حاتمی،حمیدرضا(1401). تجزیه و تحلیل سياست خارجی باراک اوباما و دونالد ترامپ در مقابل ایران بر مبنای رئالیسم تهاجمی. فصلنامه دانش¬نامه علوم سیاسی، (9)، 23-52.
- موسوی دهموردی، سید محمد(1395)، تاریخچه روابط ایران و عربستان از زمان رضا شاه تاکنون(چرخه رقابت و تقابل)، نشریه مطالعات فرهنگی و سیاسی خلیج فارس، دوره3، شماره9، صص93-71
- هاتوکا، دالیا(2019). چگونه کشورهای حوزه خلیج فارس با اسرائیل همدست شدند و فلسطین را فراموش کردند؟. فارین پالیسی
ب) منابع انگلیسی:
- Coser.a.lewis(1965). The function of social conflict. newyork: The free press.
- Ekhtiari,A.R, Hasnita B, samsu K. and gholipour fereiduni,H(2013). The Hajj and irans foreign policy towards Saudi arabia,jornal of Asian and African studies 46(978), retrived 22 august 2013.
الف) منابع ديجيتالي:
- خامنه¬ای،سیدعلی( 08/12/1388). بیانات در دیدار شرکت¬کنندگان در افتتاحیه همایش غزه. برگرفته از پایگاه اینترنتی دفتر حفظ و نشر آثار آیت¬الله¬العظمی خامنه¬ای(مدظله العالی).
- خامنه¬ای،سیدعلی(14/12/1387). بیانات در چهارمین اجلاس حمایت از فلسطین. برگرفته از پایگاه اینترنتی دفتر حفظ و نشر آثار آیت¬الله¬العظمی خامنه¬ای(مدظله العالی).
