-
دسترسی آزاد مقاله
1 - بررسی تأثیر ابعاد عدالت سازمانی بر رفتارهای مبتنی بر عقلانیت الهی (مورد پژوهش: شرکت توزیع برق شیراز)
سعید خواجه فرد سنجر سلاجقه یاسر سالاری مهدی محمدباقرینقش عقلانیت و احساس در شکل دهی به رفتار افراد ثابت شده است، اما نقش عدالت سازمانی در رفتار کارکنان سازمان نیز از اهمیت ویژه¬ای برخوردار است. هدف از این تحقیق بررسی تأثیر ابعاد عدالت سازمانی بر رفتارهای مبتنی بر عقلانیت الهی و احساس است. روش تحقیق از نظر هدف، كاربردي و ا چکیده کاملنقش عقلانیت و احساس در شکل دهی به رفتار افراد ثابت شده است، اما نقش عدالت سازمانی در رفتار کارکنان سازمان نیز از اهمیت ویژه¬ای برخوردار است. هدف از این تحقیق بررسی تأثیر ابعاد عدالت سازمانی بر رفتارهای مبتنی بر عقلانیت الهی و احساس است. روش تحقیق از نظر هدف، كاربردي و از نظر ماهیت و روش، توصیفی و همبستگی است. جامعه¬ی آماری پژوهش شامل 1477 نفر از کارکنان شرکت توزیع برق شیراز بوده که نمونه 313 نفری به روش تصادفی طبقه¬ای انتخاب گردید. تجزیه و تحلیل داده¬ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS-23 و PLS-3 و با روش مدل¬سازی معادلات ساختاری انجام شد. نتایج یافته¬ها نشان داد علیرغم تایید رابطه ابعاد عدالت سازمانی بر اغلب رفتارهای مبتنی بر عقلانیت الهی و احساس، تأثیر عدالت توزیعی بر رفتار متعالی و تأثیر عدالت اطلاعاتی بر رفتارهای ناپسند و پَست تایید نشد. همچنین با بررسی ضرائب مسیر، مشخص شد عدالت رویه¬ای در شکل گیری رفتارهای پَست و ناپسند بیشترین نقش منفی و عدالت مراوده ای در بروز رفتارهای پسندیده و متعالی بیشترین تاثیر مثبت را دارند. در نهایت با بررسی ضرائب تعیین، پیشنهاداتی با هدف اصلاح سیاستهای رویه ای و توزیعی و همچنین تقویت عدالت مراوده ای جهت افزایش رفتار متعالی در سازمان ارائه گردید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - عقل در قرآن از منظر تفسیر المیزان با رویکرد فلسفی
سجاد رضائی امین رضائی رودابه رضائیمقاله حاضر با هدف بررسی عقل در قرآن از منظر تفسیر المیزان با رویکرد فلسفی به روش تحلیلی- توصیفی به این مبحث می پردازد.عقل انسانی قسمت مهمی از وجود او را تشکیل می دهد، عقل بدنبال روشنگری و هدایتگری است. در قرآن کریم فهمی است که حق را تشخیص و راه را نشان می دهد و زمانی ک چکیده کاملمقاله حاضر با هدف بررسی عقل در قرآن از منظر تفسیر المیزان با رویکرد فلسفی به روش تحلیلی- توصیفی به این مبحث می پردازد.عقل انسانی قسمت مهمی از وجود او را تشکیل می دهد، عقل بدنبال روشنگری و هدایتگری است. در قرآن کریم فهمی است که حق را تشخیص و راه را نشان می دهد و زمانی که نسبت تعقل در قرآن با واژه های مترادف در نظر گرفته شود مفهومی چند بعدی و دارای مراتب را می رساند، که هر کدام از این واژه ها به یکی از ابعاد عقل و خرد آدمی مربوط است. همین تعقل و جایگاه ویژه آن در قرآن منبعی اصیل، مدنظر مفسران بوده و هست. از جمله مفسران، که تبحری کم نظیر در تفکر عقلی داشتند؛ علامه محمد حسین طباطبائی هست. ایشان عقل را محدود به بهره گیری از معارف عقل بشری نمی داند بلکه گستره فراخی را برای عقل قائل است. وی منشأ را چه در حوزه عقل عملی و چه در حوزه عقل نظری ناشی از الهامات الاهی می داند. علامه با توجه به اعتقادشان مبنی بر جدایی ناپذیری فلسفه الاهی و دین الاهی، در تفسیر برخی از آیات پس از تفسیر قرآنی، به تبیین فلسفی پرداخته و در واقع، مباحث عقلی را به محضر قرآن کریم عرضه داشته اند. حال با توجه به نکات ذکر شده، بهره گیری علامه طباطبائی از تبیین های فلسفی ولو با رعایت عدم خلط مباحث تفسیری و فلسفی مورد تحسین واقع شده است. درادامه از آیات و روایات اسلامی هم، چنین برمی آید که عزیزترین و سودمندترین نعمت خداوند مهربان به انسان، عقل است و بدیهی است بررسی تبیین علامه طباطبائی از عقل در قرآن با رویکرد فلسفی نقش بسیار در نهادینه کردن اثرات مطلوب در انسان می نماید. کلید واژه: عقل، قرآن کریم، تفسیر المیزان، رویکرد فلسفی، عقل در قرآن، عقل در تفسیر المیزان، عقل گرایی در فلسفه. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - علوم عقلی در عصر سلجوقی: بررسی و تحلیل جامعه آماری دانشمندان
نیره دلیر عاطفه کاظمی مجردبررسی و تحلیل جامعه آماری دانشمندان علوم عقلی عصر سلجوقی مسأله مقاله حاضر است و نویسنده در پی پاسخ بدین پرسش‌ها است که روند آماری جامعه علما در دوره سلجوقی چگونه بوده و این روند چه معانی و دلالت هایی دارد؟ برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها، عصر سلجوقی به سه دوره تقسیم، و جام چکیده کاملبررسی و تحلیل جامعه آماری دانشمندان علوم عقلی عصر سلجوقی مسأله مقاله حاضر است و نویسنده در پی پاسخ بدین پرسش‌ها است که روند آماری جامعه علما در دوره سلجوقی چگونه بوده و این روند چه معانی و دلالت هایی دارد؟ برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها، عصر سلجوقی به سه دوره تقسیم، و جامعه آماری دانشمندان هر دوره با توجه به زیست علمی آنها، نخست بر اساس شمار، سپس به صورت درصد در جداول و نمودارهایی ترسیم گردیده است. با تحلیل داده های این جداول و نمودارها، معلوم می شود درصد دانشمندان علوم عقلی عصر سلجوقی با گذر از دوره اول (431-485ﻫ) به دوره های دوم (485-552ﻫ) و سوم (552-584ﻫ) نه تنها کاهش نداشته بلکه نمودار درصدیِ آن در دوره دوم بررغم تضعیف مرکزگرایی، و در دوره سوم، با وجود پراکندگی و ناپایداری سیاسی، افزایش چشمگیری را نشان میدهد و درواقع درصد جامعه آماری دانشمندان علوم عقلی روندی افزایشی داشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - خلفای نخستین عباسی و فلسفه و کلام
محبوب مهدویانقدرت یافتن عباسیان تحولاتی بنیادین در ساختار حکومت پدید آورد و مشارکت اقوامو ملل مختلف در امور جای انحصارطلبی اعرا ب را گرفت . این دگرگونی ها، به ویژه نفوذایرانیان بر دستگاه خلافت، به رویکرد نخستین خلفا به اخذ و نشر علوم انجامید که درنهضت ترجمه متجلی گردید و از این رهگذ چکیده کاملقدرت یافتن عباسیان تحولاتی بنیادین در ساختار حکومت پدید آورد و مشارکت اقوامو ملل مختلف در امور جای انحصارطلبی اعرا ب را گرفت . این دگرگونی ها، به ویژه نفوذایرانیان بر دستگاه خلافت، به رویکرد نخستین خلفا به اخذ و نشر علوم انجامید که درنهضت ترجمه متجلی گردید و از این رهگذر زمینۀ گسترش اندیشه های فلسفی وکلامی فراهم شد؛ از سوی دیگر این خلفا، خاصّه مأمون، با انگیزۀ کسب و جمع اقتدارسیاسی و مرجعیّت دینی در نهاد خلافت به حمایت از معتزله برخاست و در زیر لوایصیانت از دین به سرکوب مخالفان پرداخت؛ امّا این حرکت که در توسعه اندیشه هایفلسفی و کلامی بسیار مؤثر افتاد، به دلیل حمایت ها و فشارهای حکومتی از آن باعکس العمل اهل حدیث و عامّه مردم روبرو شد و با ظهور کلام اشعری و سلطۀ اهلسنّت و جماعت متوقف گردید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - افول خردگرایی و عدم گسست از مبانی، دلیل عقب‌ماندگی ایران؟ بررسی و نقد نظریه جواد طباطبایی
سعید عطارمقاله حاضر با ارائه یک نظام دسته بندی از نظریات بر اساس تقابل های دوگانه سوسوری، نظریه انحطاط ایران جواد طباطبایی را بررسی و نقد می کند. بر اساس این دسته بندی، ابتدا ملت از دولت، سپس عوامل درونی از بیرونی و آنگاه رویکرد ذهنی از عینی تفکیک می شوند. این پژوهش با استفاده چکیده کاملمقاله حاضر با ارائه یک نظام دسته بندی از نظریات بر اساس تقابل های دوگانه سوسوری، نظریه انحطاط ایران جواد طباطبایی را بررسی و نقد می کند. بر اساس این دسته بندی، ابتدا ملت از دولت، سپس عوامل درونی از بیرونی و آنگاه رویکرد ذهنی از عینی تفکیک می شوند. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی نشان می دهد که نظریه طباطبایی، نظریه ای ملت باورانه بیرونی ذهنی است. در این نظریه، هرچند بر عوامل درونی تأکید می شود، اما در واقع، بزنگاه تاریخی برای انحطاط ایران، یورش ترکان سلجوقی و مغولان و حاکم شدن قشریت و تعصب، یعنی الگوهای فکری و فرهنگی منحط است که باعث به هم خوردن رابطه عقل و شرع و افول خردگرایی شد. ذهنی گرایی و به حاشیه راندن عینیات در تحلیل پدیده عقب ماندگی، مهمترین ضعف نظریه انحطاط است. تأکید بر عامل بیرونی با رویکردی ذهنی گرا و بی توجهی به واقعیت‌های اجتماعی، نظریه طباطبایی را بررغم جدیت نظری اش، تبدیل به نظریه ای با تناقضات درونی برای تبیین عقب ماندگی تاریخی ایران کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - ارائه مدل عقلانیت در سیاست گذاری نظامِ آموزشِ دانشگاه آزاد اسلامی
محبوبه منتظرعطایی احمد اکبری مسلم چرابین محمد کریمیزمینه: با توجه به سهم بسیار بزرگ سیاستگذاری در اداره امور دولت در برابر پیچیدگی های محیطی، در نظر گرفتن یا مغفول ماندن شاخصهای یک سیاست می تواند آن را به بهترین شکل اجرا نماید یا اینکه آن را با شکست مواجه کند. هدف: پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل عقلانیت در سیاستگذاری نظام چکیده کاملزمینه: با توجه به سهم بسیار بزرگ سیاستگذاری در اداره امور دولت در برابر پیچیدگی های محیطی، در نظر گرفتن یا مغفول ماندن شاخصهای یک سیاست می تواند آن را به بهترین شکل اجرا نماید یا اینکه آن را با شکست مواجه کند. هدف: پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل عقلانیت در سیاستگذاری نظام آموزش دانشگاه آزاد اسلامی میباشد. روش پژوهش: روش پژوهش در این تحقیق، روش دلفی می باشد. جهت شناسایی مولفه های تحقیق از مبانی نظری پژوهش و مولفه های پیشنهادی خبرگان استفاده شده است. خبرگان تحقیق، هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی می باشند که به روش گلوله برفی انتخاب شدند. در تجزیه و تحلیل داده ها جهت رتبه بندی اهمیت مولفه ها، از تکنیک آنتروپی شانون استفاده شده است. یافته ها: یافته های تحقیق، 69 شاخص ، 13 مولفه و 3 مقوله در حوزه عقلانیت در سیاستگذاری میباشد. عقلانیت اقتصادی بعنوان بیشترین اهمیت و عقلانیت قانونی با کمترین ضریب اهمیت بدست آمده است. نتیجه گیری: مولفه های شناسایی شده برای سیاستگذاری در نظام آموزش میتواند مورد توجه قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - بررسی راهکارهای افزایشمشارکت سیاسی دانشجویان با تاکید بر شناسایی روابط میانفردی موثر در شبکه اجتماعی
افشین محمدی احمد شهیدیانهدف مقاله حاضر مطالعه عوامل موثر بر مشارکت سیاسی افراد از طریق بررسی روابط میان فردی آنهابا رویکرد تحلیل شبکه های اجتماعی است. در این بررسی نظریاتی از جمله نظریه اثربخشی سیاسی،احساس تعهد مدنی، انتخاب عقلانی و ترجیحات سیاسی نیز مورد توجه قرار گرفت، به این منظورتعداد 260 چکیده کاملهدف مقاله حاضر مطالعه عوامل موثر بر مشارکت سیاسی افراد از طریق بررسی روابط میان فردی آنهابا رویکرد تحلیل شبکه های اجتماعی است. در این بررسی نظریاتی از جمله نظریه اثربخشی سیاسی،احساس تعهد مدنی، انتخاب عقلانی و ترجیحات سیاسی نیز مورد توجه قرار گرفت، به این منظورتعداد 260 پرسشنامه به روش پیمایش و تحلیل شبکه در میان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحددماوند اجرا گردید و علاوه بر اطلاعات مربوط به پاسخگویان، اطلاعات مربوط به اعضای شبکهاجتماعی نیز جمع آوری شد.نتایج بدست آمده حاکی از آن است که ویژگیهای کارکردی، تعاملی و ساختی شبکه و ویژگیهایاجتماعی مورد بررسی اعضای شبکه بر رفتار رأی دهی پاسخگویان ( که در واقع شاخص مشهودی ازمشارکت سیاسی افراد قلمداد میشود) تأثیرگذار است. همچنین رفتار رأی دهی اعضای شبکه نیز بهعنوان متغیر پیشبین رابطه معناداری با متغیر تابع دارد. در بین تمام شاخصهای مورد مطالعهبیشترین تأثیرگذاری مربوط به متغیر ترجیحات سیاسی است. تحلیل رگرسیون چند متغیری مبیناین مطلب است که حدود 37 درصد از تغییرات رفتار رأی دهی توسط متغیرهای مورد بررسی تبیینمیگردد. بنابراین در این پژوهش، جایگاه رویکرد شبکه را در تبیین رفتاررأیدهی به عنوان نوعی ازمشارکت سیاسی تعیین گردید که نتایج حاصله از پژوهش نیز، بر نقش شبکههای فردی در تشریح وتبیین رفتار رأی دهی بطور مستقیم و از طریق تأثیر بر ترجیحات سیاسی صحه می گذارد. در نهایتپژوهش حاضر، مدلی را بر اساس مدل مفهومی وستلی و مک ارائه می نمایید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - معنا در معماری ایرانی
سید محمدخسرو صحافاین مقاله به نحو حضور معنویت در معماری ایرانی پرداخته شده است. برای این کار ابتدا باید مباحثی در رابطه با معنا و ة معنویت طرح شود. اما قبل از آن، ضروری است مراتب آگاهی و شناخت آدمی نسبت به جهان هستی طرح گردد، زیرا درک معنا و معنویت در زمر فعالیتهای عقلانی آدمی است. لذا، چکیده کاملاین مقاله به نحو حضور معنویت در معماری ایرانی پرداخته شده است. برای این کار ابتدا باید مباحثی در رابطه با معنا و ة معنویت طرح شود. اما قبل از آن، ضروری است مراتب آگاهی و شناخت آدمی نسبت به جهان هستی طرح گردد، زیرا درک معنا و معنویت در زمر فعالیتهای عقلانی آدمی است. لذا، ابتدا تعریف عقل کل و عقل جزء از منظر حکمت ایرانی اسلامی ة بررسی و بعد از آن، در مقام مبانی نظری مقاله )پایگاه تئوریک(، رابطه معنا و معنویت ارائه میشود. با تکیه بر این مفاهیم، هنر معنوی و هنر ایرانی توصیف و در نهایت جایگاه معنا و معنویت در معماری ایرانی تبیین میگردد. در جمعبندی نهایی، به مترادف بودن معنا و معنویت در حکمت ایرانی و از آنجا هنر و معماری ایرانی اشاره شده است. از منظر معنویت، اتصال با معماری ایرانی وابسته به مراتب روحانی)معنوی( مخاطبین آن )اعم از صاحبکار، معمار و مردم( تلقی میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - تبیین تأثیر شناخت شناسی در عرصه های هنر و معماری
میثم شفیعی سید غلامرضا اسلامیدرک مفاهیم و شالود ههای معماری بدون شناخت و درک محیط فرهنگی و اجتماعی که این مفاهیم در آن رشد کرد هاست و ازقید زمان آزاد هستند، میسر نم یگردد. در بازشناخت یک اثر معماری سه گونه فضای متفاوت قابل تشخیص است که ب هطور عمدهدر تقابل با یکدیگر به میدان می آیند. فضای فرهنگی شخص چکیده کاملدرک مفاهیم و شالود ههای معماری بدون شناخت و درک محیط فرهنگی و اجتماعی که این مفاهیم در آن رشد کرد هاست و ازقید زمان آزاد هستند، میسر نم یگردد. در بازشناخت یک اثر معماری سه گونه فضای متفاوت قابل تشخیص است که ب هطور عمدهدر تقابل با یکدیگر به میدان می آیند. فضای فرهنگی شخص سازنده بنا، فضای فرهنگی شخصی که به بنا م ینگرد و فضایفرهنگی شخصی که یافت ههای اظهارشده از سوی سازنده و استفاده کننده از بنا را به بستر نقد م یبرد و بر مبنای شناخت و بینششخص یاش نسبت به بنا، هر آنچه را از ماهیت اثر درمی یابد، برای شخص چهارم به نمایش م یگذارد. اینجاست که می توان بهاهمیت و تأثیرپذیری دو مقوله نقد و شناخت در بسترهای هنر و معماری از همدیگر پی برد. این تحقیق به منظور یافتن تعریفیکاربردی ب همنظور دستیابی به مفهوم شناخ تشناسی در عرص ههای هنر و معماری صورت گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - حق فسخ ناشی از پیش‌بینی نقض قرارداد در اصول قراردادهای تجاری بین‌المللی، کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا و حقوق ایران
رسول قاسمی محمد هادی مهدویدر اصول قراردادهای تجاری بین‌المللی و کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا هرگاه قبل از موعد انجام تعهد، متعهد اعلام کند که موضوع قرارداد را انجام نمی‌دهد یا نشانه عدم توانایی وی از انجام تعهد آشکار شود، نقض قرارداد قابل پیش بینی است. در این صورت، متعهد له میتواند قرارداد را چکیده کاملدر اصول قراردادهای تجاری بین‌المللی و کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا هرگاه قبل از موعد انجام تعهد، متعهد اعلام کند که موضوع قرارداد را انجام نمی‌دهد یا نشانه عدم توانایی وی از انجام تعهد آشکار شود، نقض قرارداد قابل پیش بینی است. در این صورت، متعهد له میتواند قرارداد را فسخ کند اما در حقوق ایران در صورت احتمال عهد شکنی مواردی از فسخ قرارداد وجود دارد. خیار تفلیس و تعذر تسلیم از مصادیق نظریه پیش بینی نقض قرارداد در حقوق ایران هستند. نگارنده معتقد است نظریه پیش‌بینی نقض قرارداد با استفاده از قواعد و اصول مسلم حقوقی مانند قاعده دفع ضرر محتمل، بنای عقلا و نظریه عدالت معاوضی و قاعده نفی غرر در حقوق ایران قابل پذیرش است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - فهم دولت ملت در نظری ههای روابط بی نالملل
سید عبدالعلی قوام افشین زرگراین مقاله در پی آن است که ب هبررسی فه مهای مختلف از دولت ملت در نظری ههای روابط بی نالملل بپردازد. با توجهب همطالعه نظری ههای مختلف روابط بی نالملل و شناخت قوت و ضع فهای هرکدام در ارایه فهمی مناسب از دولت ملت،این مقاله تلاش میکند با وارد کردن دوباره مضمون مهم نظم و تقس چکیده کاملاین مقاله در پی آن است که ب هبررسی فه مهای مختلف از دولت ملت در نظری ههای روابط بی نالملل بپردازد. با توجهب همطالعه نظری ههای مختلف روابط بی نالملل و شناخت قوت و ضع فهای هرکدام در ارایه فهمی مناسب از دولت ملت،این مقاله تلاش میکند با وارد کردن دوباره مضمون مهم نظم و تقسیم آن ب هنظم در دولت و نظم بین دولت، ب هفهممناس بتری از چگونگی ساخته شدن و تحول دولت در روابط بی نالملل دست یابد. برای دستیابی ب هچنین فهمی، این مقالهبر ضرورت نزدیک ساختن نظریه سیاسی ب هنظریه روابط بی نالملل تأکید و سعی میکند حداقل الگویی اولیه برای جستارفکری پردامن هتر برای فهم دقی قتر چرایی، چیستی و چگونگی )ظهور، تحول و تکامل و عملکرد( دولت ملت ارایه کند.این تلاش فکری ثابت میکند که بحث دولت ملت از زوایای مختلف ب هویژه بحث چگونگی ظهور، تحول و تکامل آن)دولت مل تسازی( را نم یتوان در مطالعات روابط بی نالملل مورد غفلت قرار داد، زیرا چنین غفلتی موجب فهم ناتمام وناقص روابط بی نالملل و خصوصاً مهمترین و محور یترین بازیگر آن م یشود.در واقع انگیزه اصلی برای چنین تلاشی، مشاهده ضعف مطالعاتی و نیز فکری شدیدی است که در مورد بحث دولت وملت در روابط بی نالملل وجود دارد. اگرچه نظری ههای روابط بی نالملل در کل دولت ملت را ب هعنوان بازیگر اصلی و محوریدر کانون توجه خود قرار داد هاند، ولی در کل تصویر بسیار ساده، ابتدایی و ناقصی از دولت ملت ارایه م یشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - بررسی تطبیقی دیدگاه عقلانیت انتقادی در اندیشه های پوپر و هابرماس
جهانگیر باقری ایلخچی مهناز نازلیاناندیشه سیاسی پوپر و هابرماس بر مبنای رابطه عقلانیت و انتقاد شکل گرفته است، ب هصورتی که عقلانیت و انتقاددو مفهوم کلیدی در اندیش ههای این دو فیلسوف سیاسی محسوب م یشود، اما با این حال تفاو تهایی نیز دارند.پوپر عقلانیت را ب هصورت کیپارچه م یبیند، غیری تسازی عقلانی و غیرعقلا چکیده کاملاندیشه سیاسی پوپر و هابرماس بر مبنای رابطه عقلانیت و انتقاد شکل گرفته است، ب هصورتی که عقلانیت و انتقاددو مفهوم کلیدی در اندیش ههای این دو فیلسوف سیاسی محسوب م یشود، اما با این حال تفاو تهایی نیز دارند.پوپر عقلانیت را ب هصورت کیپارچه م یبیند، غیری تسازی عقلانی و غیرعقلانی دارد و تاریخ یگری و ک لگراییهابرماس را رد میکند. از طرفی هابرماس کیی بودن رو شهای علمی را نقد کرده و ب هتفاو تهای معرفت شناختیتأ یکد میکند. سؤال مقاله حاضر این است که: با توجه ب هاینکه انتقاد و عقلانیت دو مؤلفه اصلی اندیشه پوپر وهابرماس م یباشد، نکات افتراق و تشاب ه تفکر آنها در کجاست؟فرضیه این است: وجود دو عنصر عقلانیت و انتقاد در اندیشه پوپر و هابرماس منجر ب هاین شده که با وجودتعلق آنها به دو سنت فکری متفاوت ب هنتایج مشابه برسند.هدف مقاله این است که نشان دهد چگونه با وجود تعلق پوپر و هابرماس ب هدو سنت و ایدئولوژی متفاوت ب هنتایجمشاب ه رسید هاند. روش ما در این مقاله مقایس های و تطبیقی است. مهمترین نتایج و کاربرد آن در محافل آکادمیکو سیاسی و نهادهای مدنی نظیر احزاب و جه تدهی ب هسیاستمداران م یباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - هابرماس و نقد زبا نگروی )ب هسوی موضعی استعلایی در فلسفه سیاسی(
مهدی عابدیفلسفه در قرن بیستم )و ب هتبع آن فلسفه سیاسی(، به طرز شگفت آوری درگیر مسئله زبان بوده است. ظهورفلسف ههای تحلیلی، مکاتب هرمنوتیک، زبان شناسی ساختاری )فردینان دو سوسور( و تأکیدی که برخی از فیلسوفان وجودی چون هایدگر بر زبانیت هستی داشته اند از یکسو و نقدهای پساساختار گرایان چکیده کاملفلسفه در قرن بیستم )و ب هتبع آن فلسفه سیاسی(، به طرز شگفت آوری درگیر مسئله زبان بوده است. ظهورفلسف ههای تحلیلی، مکاتب هرمنوتیک، زبان شناسی ساختاری )فردینان دو سوسور( و تأکیدی که برخی از فیلسوفان وجودی چون هایدگر بر زبانیت هستی داشته اند از یکسو و نقدهای پساساختار گرایانه دریدا و لیوتارد با تمرکز بر مفاهیم زبانی، جهان فلسفه در قرن بیستم را ی کسر زبان آلوده ساخته اند. با این وجود، در رهای یبخشی که ب هباور یورگن هابرماس بخش تکمیلک‌ننده پروژه ن اتمام مدرنیته محسوب م یشود، زبا نگروی افراطی )مجادله با گادامر(، از موانع اساسی نقد ایدئولوژی فرض م یگردد. ایستادن بر موضعیاستعلایی خارج از عرصه زبان، راهی به سوی رهایی از جهانی ی کسر محاط در زبا نگروی است، این پژوهشمیک‌وشد تا ب هبررسی این امکان انتقادی بپردازد.فرض ما آن است که رویکرد افراطی به زبان، امکان نقد ایدئولوژی را سلب میکند. ب همنظور تکمیل اندیشهرهای یبخشی لازم است موضعی م اقبل زبانی و ماقبل تأویلی اتخاذ کرد و از آن موضع زبان را که م یتواند بخشیاز ابزار و بیان سلطه ایدئولوژیک باشد ب هخدمت نقد ایدئولوژی در آورد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
14 - توان پایین سهامداران در پردازش اطلاعات و نقش آن در قیمت گذاری نادرست سهام شرکت ها
عباس افلاطونیحجم اطلاعات منتشر شده درباره یک واحد تجاری عموماً زیاد است و سهامداران قادر به تحلیل تمامی اطلاعات موجود نیستند. در این پژوهش که روی نمونه‌ای متشکل از 193 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1381 تا 1392 انجام شده است، با استفاده از رویکرد قیمت‌گذا چکیده کاملحجم اطلاعات منتشر شده درباره یک واحد تجاری عموماً زیاد است و سهامداران قادر به تحلیل تمامی اطلاعات موجود نیستند. در این پژوهش که روی نمونه‌ای متشکل از 193 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1381 تا 1392 انجام شده است، با استفاده از رویکرد قیمت‌گذاری عقلایی، تاثیر توان پایین سهامداران در پردازش اطلاعات مربوط به اقلام تعهدی و خالص دارایی‌های عملیاتی، بر روی برآورد آنان از میزان پایداری سودهای آتی شرکت‌ها بررسی گردیده است. نتایج حاصله نشان میدهد، اقلام تعهدی و خالص دارایی‌های عملیاتی با بازده آتی سهام رابطه منفی و معناداری دارند و سرمایه گذاری در سهام شرکت‌هایی با حجم بالای اقلام تعهدی و خالص دارایی‌های عملیاتی، منجر به کسب بازده های آتی کمتری می شود. با این حال، سهامداران به دلیل ضعف در تحلیل این اطلاعات، میزان پایداری آتی اقلام تعهدی و خالص دارایی‌های عملیاتی (و نهایتاً، سود حسابداری) را بیش از واقع برآورد نموده و موجب قیمت‌گذاری ناصحیح و غیرعقلایی سهام در بازار سرمایه میشوند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
15 - آزمون فرضیه ناهمگنی عاملین بازار با استفاده از مدل STAR با تابع انتقال چند متغیره (مطالعه موردی بورس اوراق بهادار تهران)
حسن حیدری پریسا جوهری سلماسی سعید راسخی حمید رضا فعالجودر این مطالعه به منظور بررسی فرضیه ناهمگنی عاملین بازار در بورس اوراق بهادار تهران و به منظور بررسی تجربی اهمیت تحلیل گران بنیادی و تحلیل گران تکنیکی در بورس اوراق بهادار تهران و همچنین اثرات متغیرهای اقتصادکلان بر سهم این عاملین تصمیم گیرنده در بازار سهام از داده های ب چکیده کاملدر این مطالعه به منظور بررسی فرضیه ناهمگنی عاملین بازار در بورس اوراق بهادار تهران و به منظور بررسی تجربی اهمیت تحلیل گران بنیادی و تحلیل گران تکنیکی در بورس اوراق بهادار تهران و همچنین اثرات متغیرهای اقتصادکلان بر سهم این عاملین تصمیم گیرنده در بازار سهام از داده های بورس اوراق بهادار تهران و همچنین داده های سری زمانی اقتصاد کلان ایران برای تخمین مدل STAR با تابع انتقال چند متغیره طی دوره زمانی 1376 تا 1393و به صورت فصلی استفاده شده است. نتایج تخمین های مدل مورد بررسی حاکی از این است که سهم تحلیل گران بنیادگرای بازار در زمانی که ریسک در بازار بالاست و نوسانات شدید شاخص قیمت سهام وجود دارد، بیشتر از تحلیل گران تکنیکال است. همچنین در زمان رشد اقتصادی سهم بیشتری از تحلیل گران بازار از تحلیل های عاملین تکنیکال استفاده می کنند و در نتیجه قیمت های بازار از مقدار پایه ای شان واگرا می شوند. همچنین طی دوره هایی که تولید صنعتی در اقتصاد افزایش می یابد تحلیل گران بنیادگرا در بازار سهام غالب اند و تحلیل های آنها در تعیین جهت قیمت سهام مؤثرتر است و قیمت ها رفته رفته به سمت قیمت پایه ای همگرا می شوند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
16 - بررسی شکلگیری انتظارات تورمی: رویکرد آزمایشگاهی (مطالعه موردی: فعالان بازار سرمایه استان کرمانشاه)
شهرام فتاحی کیومرث سهیلی محمد بهمنانتظارات تورمی به عنوان یکی از عوامل موثر بر شکل گیری تورم نقش تعیین کننده ای در سیاستگذاری اقتصادی دارد. تصمیم سازی و تصمیم گیری در ارتباط با موضوعاتی همچون مصرف، پس انداز، تولید، سرمایه گذاری، انتخاب سبد بهینه دارایی، دستمزدها، نرخ ارز و نرخ بهره همگی تحت تاثیر انتظار چکیده کاملانتظارات تورمی به عنوان یکی از عوامل موثر بر شکل گیری تورم نقش تعیین کننده ای در سیاستگذاری اقتصادی دارد. تصمیم سازی و تصمیم گیری در ارتباط با موضوعاتی همچون مصرف، پس انداز، تولید، سرمایه گذاری، انتخاب سبد بهینه دارایی، دستمزدها، نرخ ارز و نرخ بهره همگی تحت تاثیر انتظارات تورمی شکل می گیرند. در این مطالعه به نحوه شکل گیری انتظارات تورمی در میان فعالان بازار سرمایه در فضای آزمایشگاهی با استفاده از نرم افزار Z-tree پرداخته شده است. به این منظور در ابتدا با استفاده از قاعده گسترش یافته تیلور، به بررسی رفتار بانک مرکزی نسبت به انحراف تورم پرداخته و ضریب عکس العمل بانک مرکزی برآورد شده است. میانگین تورم مورد انتظار افراد شرکت کننده در این آزمایش 14.12 درصد بدست آمده است. بر اساس نتایج این مطالعه در سطح معناداری 95 درصد 34.7 درصد افراد شرکت کننده در این آزمایش انتظارات خود را بر اساس الگوی انتظارات عقلایی، 22.1 درصد افراد بر اساس الگوی انتظارات تطبیقی و 43.2 درصد بر اساس مدل های یادگیری شکل داده اند. بنابراین مقامات پولی با آگاهی از نحوه شکل گیری انتظارات تورمی در میان فعالان بازار سرمایه می توانند سیاست های مناسب، در راستای جهت دهی نقدینگی موجود به سمت بازار سرمایه که موجب کنترل تورم و جلوگیری از حرکت نقدینگی موجود در جامعه به سمت بازار ارز و طلا می گردد، اتخاذ نمایند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
17 - کارکردهای دلیل عقل در فقه ابن‌ادریس
داریوش بخردیانبا بررسی کتب و تصانیف علما، می توان با روش استدلالِ آنان در استنباطِ احکام را به دست آورد. ابن ادریس از فقهایی است که فقط به ادلّه ای تمسک می کرده است که مفید علم بوده و از راه قطع و یقین، حاصل گردد از قبیل؛ کتاب، سنت، اجماع و دلیل عقل. بنابراین، ایشان دلیل عقل را در مو چکیده کاملبا بررسی کتب و تصانیف علما، می توان با روش استدلالِ آنان در استنباطِ احکام را به دست آورد. ابن ادریس از فقهایی است که فقط به ادلّه ای تمسک می کرده است که مفید علم بوده و از راه قطع و یقین، حاصل گردد از قبیل؛ کتاب، سنت، اجماع و دلیل عقل. بنابراین، ایشان دلیل عقل را در مواردی که نص و اجماعی نباشد، به عنوان یک منبع مستقل، در طول سایر ادلّه مطرح کرده؛ و آن را دلیلی معرفی می کند، که موجب قطع به حکم شرعی می گردد. ایشان هر چند دلیل عقل را به عنوان دلیل مستقل معرفی می کند؛ ولی مراد خویش از دلیل عقل، حدود و شرایط و موارد کارآیی آن را به وضوح، معین و بیان نکرده و دامنه آن را بسیار توسعه داده است. با بررسی موارد استعمال دلیل عقل در آثار ایشان، می توان به این نتیجه رسید که وی، آن را به گونه ای تفسیر کرده است که حتی شامل ظواهر لفظی مانند لحن خطاب و اصول عملیه نیز می شود. از منظر ایشان، دلیل عقل گاهی مستقلاً و گاهی با استمداد از لفظ، حکمی را درک می کند و در هر دو حجت است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
18 - ساحت‌های اجتماعی در مکتب فقهی حله
محبوبه حسینی عذرا انتخابیان محسن رزمیساحات اجتماعی یک مکتب در یک برهه تاریخی چگونه ترسیم میشود و فقها چه نقشی میتوانند در این ساحات ایفا کنند؟ این تحقیق برای رسیدن به پاسخ این مسأله، در الگوی مکتب فقهی حله، با رویکرد توصیفی تحلیلی، گزارش های تاریخی و گزاره‌های فقهی و اصولی را بررسی میکند. این جستار ابتد چکیده کاملساحات اجتماعی یک مکتب در یک برهه تاریخی چگونه ترسیم میشود و فقها چه نقشی میتوانند در این ساحات ایفا کنند؟ این تحقیق برای رسیدن به پاسخ این مسأله، در الگوی مکتب فقهی حله، با رویکرد توصیفی تحلیلی، گزارش های تاریخی و گزاره‌های فقهی و اصولی را بررسی میکند. این جستار ابتدا پدیده‌های اجتماعی که در برابر فقهای مکتب حله قرار داشت را ترسیم میکند؛ پدیده‌هایی نظیر جنگ مغول، قیام‌های مردمی علیه مغول، منجی‌گرایی، قبیله‌گرایی، تکثر ادیان و مذاهب، موقعیت جغرافیای سیاسی و اقتصادی حله و پیشینه جایگاه اجتماعی فقهای حله. سپس آثار و فعالیتهای علمی و عملی فقهای حله در ساحت اجتماعی را با عنایت به این فضا رصد می‌نماید. حاصل این رصد، استنتاج چهار ساحت معنویت، آموزش، عقل‌گرایی استدلالی و تعامل اجتماعی و انحاء و انواع آنها است. در تحلیل نهایی بیان میشود که فقها با توجه به مبانی شریعت و اصول اعتقادی، توفیق اصلاح و ارشاد اجتماعی را یافتند به گونه‌ای که نسبت به بسیاری از دستاوردهای حکومتی و اجتماعی رقیب، اصولی‌تر و گسترده‌تر بود. این توفیق، توفیق مضاعف و متقابل دیگری به همراه داشت و آن پویایی و توسعه فروع فقه، اصول فقه و مبانی کلامی فقه شیعه است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
19 - قاعده منع تبعیض در حقوق بین المللی بشر و امکان سنجی گذار از قوانین تمایزگذار حقوق اسلامی
علی اصغر افشاریقاعده منع تبعیض قاعده‌ای است که به عنوان یک قاعده حقوق بشری در حقوق بین الملل مورد شناسایی قرار گرفته و اسناد متعدد بر آن تأکید کرده است. ظهور قاعده منع تبعیض که مقبولیّت جهانی یافته و عقلانیت معاصر بر آن تأکید میکند میتواند نمایانگر تغییر عرف تمایزگذار عصر تشریع به ع چکیده کاملقاعده منع تبعیض قاعده‌ای است که به عنوان یک قاعده حقوق بشری در حقوق بین الملل مورد شناسایی قرار گرفته و اسناد متعدد بر آن تأکید کرده است. ظهور قاعده منع تبعیض که مقبولیّت جهانی یافته و عقلانیت معاصر بر آن تأکید میکند میتواند نمایانگر تغییر عرف تمایزگذار عصر تشریع به عرف برابری طلبانه در عصر حاضر باشد. سؤالی که اینجا شکل می-گیرد این است که تغییر عرف تمایزگذار به عرف برابری طلبانه چه تأثیری بر قوانین تمایزگذار حقوق اسلامی می‌گذارد؟ آیا می-توان گفت عرف تمایزگذار عصر تشریع نسبت به موضوعات قوانین تمایزگذار حیثیت تقییدیه داشته است، در نتیجه با ظهور قاعده منع تبعیض که حکایت از انتفاء عرف تمایزگذار عصر تشریع و شکل گیری عرف جدید دارد، موضوعات قوانین تمایزگذار منتفی و در نتیجه قوانین تمایزگذار حقوق اسلامی سالبه به انتفاء موضوع می‌گردند؟ این مقاله کوششی است در جهت تبیین اینکه عرف تمایزگذار عصر تشریع نسبت به موضوعات قوانین تمایزگذار حیثیت تقییدیه داشته است و در نتیجه با شکل گیری قاعده منع تبعیض که حکایت از عرف مساوات طلبانه دارد، قوانین تمایزگذار حقوق اسلامی جای خود به قوانین مساوات طلبانه می‌دهند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
20 - واکاوی کاربرد قیاس در استنباط احکام فقهی حقوقی نزد امامیه و شافعیه
علی صارمی جلال جلالی زاده(نویسنده مسئول) ناصر مریوانیقیاس سرایت حکمی از اصلی به فرعی به سبب وجود علت مشابه بین آنهاست. باور غالب چنین است که فقهای امامیه، قیاس را قبول نداشته و این رویکرد منفی از دیرباز ادامه دارد. فقهای امامیه نسبت به کاربرد قیاس در کلیه امور شرعی به دیده تردید نگریسته، اما در احکام فقهی‌حقوقی از قیاس من چکیده کاملقیاس سرایت حکمی از اصلی به فرعی به سبب وجود علت مشابه بین آنهاست. باور غالب چنین است که فقهای امامیه، قیاس را قبول نداشته و این رویکرد منفی از دیرباز ادامه دارد. فقهای امامیه نسبت به کاربرد قیاس در کلیه امور شرعی به دیده تردید نگریسته، اما در احکام فقهی‌حقوقی از قیاس منصوص العله و قیاس اولویت بهره گرفته‌اند، و آن را با عناوین دیگری مانند تنقیح مناط بکار برده‌اند، ولی قیاس مستنبط‌العله را نپذیرفته اند. فقهای شافعیه در صورت فقدان حکم فقهی در قرآن، سنت و یا اجماع، قیاس را برای استنباط و صدور احکام فقهی‌حقوقی حجت دانسته و آن را یک ضرورت دینی جهت صدور فتوا و قانون گذاری و یکی از راههای شناخت و بیان احکام می‌دانند. در این پژوهش حجیت قیاس و کاربرد قیاس مستنبط‌العله نزد امامیه و شافعیه مورد بررسی قرار گرفته است. شافعیه به دلیل ادراک علل احکام در احکام فقهی‌حقوقی با عنایت به بشری بودن آنها، همچنین به دلیل عدم امکان دسترسی به علل واقعی تمامی احکام، و بروز مسائل مستحدثه فراوان، استفاده از قیاس را جایز می دانند. امامیه صدور احکام فقهی‌حقوقی را بر مبنای تنقیح مناط و استلزامات عقلی پذیرفته اند، که این هر دو از کارکردهای عقل هستند و از این روی با قیاس مستنبط‌العله شافعیه تشابه زیادی دارند و در عمل نیز احکام مستنبط زیادی در کتب فقهی امامیه یافت می شود که بر اساس قیاس مستنبط‌العله صدور یافته‌اند. لذا برخلاف تصورات رایج، شباهت گسترده‌ای در بهره‌گیری از قیاس میان امامیه و شافعیه وجود دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
21 - بررسی اعتبار نظر کارشناسی یا اهل خبره در اصول فقه
حسین حیدری سیامک بهارلویی هرمز اسدی کوهباداصولیون در خبره بودن لغوی اختلاف نظر دارند عده‌ای لغوی را خبره ندانسته و قولش را جز در مورد وثاقت حجت نمی‌دانند و از نوع شهادت، و دارای شرایط آن می‌دانند اما مشهور اصولیون دلایلی عقلی و نقلی بر خبرویت او و حجیت قولش اقامه نموده‌اند به اینکه لغوی در رشته‌اش تخصص داشته و چکیده کاملاصولیون در خبره بودن لغوی اختلاف نظر دارند عده‌ای لغوی را خبره ندانسته و قولش را جز در مورد وثاقت حجت نمی‌دانند و از نوع شهادت، و دارای شرایط آن می‌دانند اما مشهور اصولیون دلایلی عقلی و نقلی بر خبرویت او و حجیت قولش اقامه نموده‌اند به اینکه لغوی در رشته‌اش تخصص داشته و با تحقیق در علم لغت خبره شده است طوری که خبرویت او موجب وثوق نیز میشود و در صورت ظنی بودنش نیز از جمله ظنون خاص بوده که از حکم عام حرمت عمل به ظنون مطلق خارج میباشد و فقها در بیان معانی لغوی اصطلاحات در بیشتر ابواب فقهی حتی در زمان معصومین(ع) نیز به نظرات اهل لغت رجوع و استناد کرده‌اند همان‌طور که فقهای متقدم شیعه و سنی با فرض خبرویت لغوی یکی از راههای تشخیص حقیقت از مجاز را نص اهل لغت دانسته‌اند که بنا بر بناء عقلا که در شرع ردعی از آن نشده و به پشتیبانی دلیل عقل مستقل به عنوان دلیل خاص علمی حجیتش نیز ذاتی میباشد و موضوعش تخصصی و مستقل از شهادت است و شرایط شهادت از جمله تعدد و عدالت در آن معتبر نیست لذا با اثبات خبرویت لغوی و حجیت قولش از طریق بناء عقلا و دلایل دیگر در اصول فقه اعتبار نظر اهل خبره نیز اثبات خواهد شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
22 - اعتبار قاعده‌ی«من ملک شیئاً ملک الإقرار به» در اقرار یا اخبار
حسن خدابخشی اصغر عربیانقاعده فقهی من ملک شیئاً ملک الإقرار به، از قواعد اصطیادی و مشهور نزد فقهای شیعه و اهل سنّت است. هرچند در کلام معصومین (ع) تصریحی به این قاعده نشده امّا فقهای بزرگی مانند: شیخ طوسی، ابن ادریس، ابن براج، محقّق، علامه، فخر المحققین و شهید اوّل به آن تمسک کرده و بر اساس آن چکیده کاملقاعده فقهی من ملک شیئاً ملک الإقرار به، از قواعد اصطیادی و مشهور نزد فقهای شیعه و اهل سنّت است. هرچند در کلام معصومین (ع) تصریحی به این قاعده نشده امّا فقهای بزرگی مانند: شیخ طوسی، ابن ادریس، ابن براج، محقّق، علامه، فخر المحققین و شهید اوّل به آن تمسک کرده و بر اساس آن فتوا داده‌اند. بر اساس این قاعده، هر کس که قدرت تسلّط و تصرّف در یک شیء را داشته باشد، اختیار اقرارِ نسبت به آن را هم دارد. بنابراین، اقرار وکیل، نسبت به موکّل خود در اموری که اختیار انجام آن را دارد، اقرار صغیر، در اموری که مجاز به انجام دادن آنهاست، مانند وصیت به معروف و صدقه و نیز اقرار نمایندگانِ قانونی مثل حاکم، ولی و قیم، نسبت به مولی علیهم خود، نافذ خواهد بود و به حکم این قاعده اقرارشان مانند اقرار اصیل، اعتبار خواهد داشت و یا این که مؤدای این قاعده گاهی اخبار یا اعلام یا ادعاست و به معنی حقیقی اقرار نیست. برخی قائلند نسبت این قاعده با قاعده اقرار العقلاء، عامین من وجه در موارد و مصادیق است در عین حال بعضی با قبول چنین نسبتی در مصداق، قائل به تباین مفهومی با یکدیگرند. اما برخی دیگر رابطه این دو قاعده را عموم وخصوص مطلق عنوان نموده و قاعده اقرار را داخل در قاعده من ملک می پندارند و برخی از بزرگان مانند امام خمینی (ره) هردو قاعده را مساوی هم می دانند. از این قاعده، تعابیر مختلفی در لسان فقهاء شده است که معروفترین آنها، من ملک شیئا ملک الاقرار به میباشد. در قانونی مدنی ایران، مواد اقرار، بر اساس قاعده اقرار العقلاء تنظیم شده است؛ اما موادی هم بر مبنای این قاعده، وجود دارد. در هر حال مهمترین مستند اعتبار این قاعده، اجماع و بنای عقلاء است و در عین حال که مصادیق این قاعده با قاعده اقرار العقلاء، هم مورد اجتماع دارد و هم مورد افتراق مفهوم آن دو با هم متباین هستند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
23 - رابطه ی بلوغ با مسئولیت کیفری
مریم حسینی آهق حسین مهرپوربر اساس شریعت اسلام اجرای تدابیر اصلاحی و تأدیبی پس از رسیدن به سن تمییز امکانپذیراست و با رسیدن به بلوغ، امکان مجازات کامل به وجود میآید. بلوغ به عنوان یکی از شروطمسئولیت کیفری به معنای مشهور فقهی آن در میان فقهای امامی، رسیدن به نه سالگی در دختر و15 سالگی در پسر است. چکیده کاملبر اساس شریعت اسلام اجرای تدابیر اصلاحی و تأدیبی پس از رسیدن به سن تمییز امکانپذیراست و با رسیدن به بلوغ، امکان مجازات کامل به وجود میآید. بلوغ به عنوان یکی از شروطمسئولیت کیفری به معنای مشهور فقهی آن در میان فقهای امامی، رسیدن به نه سالگی در دختر و15 سالگی در پسر است. در این مقاله، این نظریه با سیرهی عقلا دربارهی رشد عقلی و اصل عدالتبه مناقشه کشیده شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
24 - حکم فقهی قیمت‌گذاری در بازار اسلامی
محمدصادق فاضل حسن خدابخشی اصغر عربیانیکی از مباحث مهم در اقتصاد اسلامی، جواز و عدم جواز تعیین قیمت کالاها و خدمات در بازار است و از دیدگاه فقیهان شیعه و اهل سنت، حاکم اسلامی در شرایط طبیعی بازار، حق قیمت‌گذاری ندارد؛ اما در شرایط خاص اقتصادی از قبیل احتکار، تبانی و انحصار، بین فقیهان امامیه و اهل سنت اختلا چکیده کاملیکی از مباحث مهم در اقتصاد اسلامی، جواز و عدم جواز تعیین قیمت کالاها و خدمات در بازار است و از دیدگاه فقیهان شیعه و اهل سنت، حاکم اسلامی در شرایط طبیعی بازار، حق قیمت‌گذاری ندارد؛ اما در شرایط خاص اقتصادی از قبیل احتکار، تبانی و انحصار، بین فقیهان امامیه و اهل سنت اختلاف‌نظر وجود دارد. پس از جست‌وجو در کتب فقهی میتوان شش قول در مسأله یافت که تمامی آنها بر اساس قواعد عمومی و روایات اختصاصی باب تسعیر به دست میآید؛ اما سؤالی که مطرح میشود این است که حفظ شرایط طبیعی بازار از چه طریقی ممکن است؟ آیا قیمت‌گذاری حاکم یکی از شیوههای نظارت بر بازار و در نتیجه، حفظ شرایط طبیعی بازار نیست؟ همچنین، برخی از فقیهان اهل سنت معتقدند که فلسفه جواز قیمت‌گذاری این است که بازار به حالت تعدیل درآید و این امر در تمامی کالاهای مورد نیاز مردم صدق میکند. این ابهامات، بررسی مجدد مسأله قیمت‌گذاری حاکم در بازار اسلامی را لازم میکند. از همین رو، این مقاله به روش تحلیلی و با مراجعه به کتاب‌های معتبر فقهی امامیه و اهل سنت، در پایان به این نتیجه میرسد که با استناد به بنای عقلا و تأیید آن براساس برخی قواعد عمومی؛ یعنی قاعده حفظ نظام، قاعده تعاون، قاعده امین و قاعده احسان، حاکم، در شرایط طبیعی بازار نیز میتواند برای نظارت و کنترل بیشتر بر روی بازار، بر روی کالاها و خدمات ارایه شده از طرف مردم نیز قیمت تعیین کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
25 - جبران خسارت معنوی در فقه و حقوق
زهره نیک فرجامموضوع خسارت معنوی از جمله مباحث پرچالشی است که در اصول، قوانین و مقررات کنونی به لزوم آن تصریح گردیده؛ اما چگونگی جبران و نحوه ی ارزیابی آن تعیین نشده است. در سیستم های حقوقی کشورهای مختلف راه کارهایی برای جبران خسارت معنوی در نظر گرفته شده؛ اما ملاک و معیار ثابت و مشخ چکیده کاملموضوع خسارت معنوی از جمله مباحث پرچالشی است که در اصول، قوانین و مقررات کنونی به لزوم آن تصریح گردیده؛ اما چگونگی جبران و نحوه ی ارزیابی آن تعیین نشده است. در سیستم های حقوقی کشورهای مختلف راه کارهایی برای جبران خسارت معنوی در نظر گرفته شده؛ اما ملاک و معیار ثابت و مشخصی در باب شیوه های جبران خسارت معنوی ارائه نشده است. نگارنده بر این باور است که با توجه به مبانی حقوق اسلامی و حقوق ایران، قابلیت جبران خسارت معنوی و نحوه ی جبران آن را این گونه می توان توجیه و استنباط کرد: قاعده ی لاضرر که از مسلمات فقهی می باشد، برای اثبات مسئولیت مدنی ناشی از خسارت معنوی و روش های جبران آن مورد استناد واقع شده است. علاوه بر قاعده ی لاضرر دلیل دیگر، پیش بینی دیه در مورد صدمات جسمانی منجر به خسارت معنوی می باشد. عقلا نیز به جبران خسارت معنوی وارد شده بر اشخاص حکم می کنند. در نظام حقوقی ایران نیز خسارت معنوی قابل جبران است. در فقه اسلامی برای جبران ضررهای معنوی، روش شناخته شده ای وجود ندارد، اما شیوه های متداول در حقوق عرفی و موضوعه، در فقه نیز قابل پذیرش به نظر می رسد ؛ زیرا روش های جبران خسارت معنوی، اموری نسبی و برآیندی از اندیشه های حقوقی و اجتماعی هر عصر هستند؛ و از سکوت و عدم ردع شارع می توان رضایت و حکم شرعی را دریافت. بنابراین می توان اظهار داشت که پذیرش جبران مالی و انواع جبران های غیر مالی به منظور ترمیم ضرر معنوی در فقه اسلامی قابل توجیه و دفاع است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
26 - بررسی مبانی فقهی حوادث رانندگی
داریوش بخردیان راضیه عطار احسان علی اکبری بابوکانیگسترش جوامع انسانی، پیشرفت و توسعه روزافزون نرم افزارها، عدم رعایت قوانین و استفاده ی غیر اصولی از این وسایل موجب بروز حوادثی در زمینه حوادث رانندگی سبب شده است. به دلیل اهمیت بسیار موضوع و افزایش حوادث منجر به صدمات جانی و مالی در عصر حاضر، در این پژوهش سعی شده است موض چکیده کاملگسترش جوامع انسانی، پیشرفت و توسعه روزافزون نرم افزارها، عدم رعایت قوانین و استفاده ی غیر اصولی از این وسایل موجب بروز حوادثی در زمینه حوادث رانندگی سبب شده است. به دلیل اهمیت بسیار موضوع و افزایش حوادث منجر به صدمات جانی و مالی در عصر حاضر، در این پژوهش سعی شده است موضع فقه اسلامی با استناد به منابع کتاب، سنت، دلیل عقل و قواعد فقهی نسبت به حوادثِ ناشی از عدم رعایت مقررات رانندگی، بررسی و مورد شناسایی قرار گیرد. در این پژوهش عنایت و توجه شریعت و فقه اسلامی به این حوادث به لحاظ حکم تکلیفی و وضعی به خوبی معلوم و تبیین می شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
27 - جرم‌انگارىِ قرآن و عقلانیّت
وهاب دانش پژوهجرم انگاری، فرایندی است که به موجب آن، قانونگذار با درنظر گرفتن هنجارها و ارزش های اساسی جامعه و با تکیه بر مبانی خود، رفتارهایی را ممنوع نموده و برای آنها ضمانت اجرایِ کیفری تعیین می کند. قرآن کریم نیز احکامی را برای ادارۀ فرد و جامعه و حفظ ارزش های انسانی، ترسیم کرده چکیده کاملجرم انگاری، فرایندی است که به موجب آن، قانونگذار با درنظر گرفتن هنجارها و ارزش های اساسی جامعه و با تکیه بر مبانی خود، رفتارهایی را ممنوع نموده و برای آنها ضمانت اجرایِ کیفری تعیین می کند. قرآن کریم نیز احکامی را برای ادارۀ فرد و جامعه و حفظ ارزش های انسانی، ترسیم کرده و رفتارهاى مضرّ به مصالح اساسى را جرم اعلام نموده است. جرم انگاریِ قرآن در راستای حمایت از ارزش های انسانی و مصالح اساسی جامعه، قابل ارزیابی است که از مطابقت آن با عقلانیت و همسویی با حقوق بشر حکایت دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
28 - بررسی نقش نظریه پردازان مکتب بغداد در نهادینه کردن در سیر تحوّل و تطوّر فقه پژوهی امامیه « عقل »
آیت ا... سید محمد حسن مرعشی شوشتری هرمز اسدی کوه بادفقه شیعه در سیر تحول و تطور خود به اقتضای عناصر زمان و مکان برای ایفای رسالتش دوره هایی را گذرانده،و بر این اساس در هر عصری ویژگیهای خاصی داشته است. یکی ازآن دوره ها عصر درخشان مدرسه بغداد است،که علمای بزرگی چون ؛ شیخ مفید ،سید مرتضی و شیخ طوسی مکتب تازه ای را پدید آورد چکیده کاملفقه شیعه در سیر تحول و تطور خود به اقتضای عناصر زمان و مکان برای ایفای رسالتش دوره هایی را گذرانده،و بر این اساس در هر عصری ویژگیهای خاصی داشته است. یکی ازآن دوره ها عصر درخشان مدرسه بغداد است،که علمای بزرگی چون ؛ شیخ مفید ،سید مرتضی و شیخ طوسی مکتب تازه ای را پدید آوردند. آنها با بنیاد نهادن آنمکتب بر پایه منابع عظیم کتاب و سنت، روش عقلی را نیز با دور اندیشی ویژه ای در قالب شیوه های نو واردعرصه های فقه پژوهی کردند. آنها ضمن تکریم پیشینیان نص گرا و پاس داشت تلاشهای خالصانه آنان در حراست ازبه تنقیح و بررسی روشهای آنان پرداخته و مکتبی جدید را پدید آوردند. این پژوهش برآنست تا روند نقل گوهرنهادینه کردن عقل را در روش شناسی فقهی از سوی علمای شیعه بررسی کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
29 - سیر تحول و تطور سیرهی عقلاء نزد اصولیون مذاهب اسلامی
سیده فاطمه موسوی هرمز اسدی کوهباد جواد پنجه پوربنای عقلاء یکی از مباحث مهم فقه و اصول به شمار می‌رود زیرا پدیده‌ی بنای عقلاء در فرآیند استنباط احکام دارای ارزش و اهمیت بسیار بالایی است و از دیر زمان این مسئله مورد عنایت فقها بوده است و هم چنین به این دلیل که ما با مسائل مستحدثه‌ی زیادی مواجه هستیم که پاسخی برای آن‌ه چکیده کاملبنای عقلاء یکی از مباحث مهم فقه و اصول به شمار می‌رود زیرا پدیده‌ی بنای عقلاء در فرآیند استنباط احکام دارای ارزش و اهمیت بسیار بالایی است و از دیر زمان این مسئله مورد عنایت فقها بوده است و هم چنین به این دلیل که ما با مسائل مستحدثه‌ی زیادی مواجه هستیم که پاسخی برای آنها در کتاب و سنت ذکر نشده است اما با استناد به بنای عقلاء میتوان به آنها پاسخ داد. لذا این پژوهش با هدف سیر تحول و تطور بنای عقلاء نزد اصولیون شیعه و اهل سنت انجام شده است. پس از بررسی این نتیجه بدست آمده که هم اصولیون شیعه و هم اهل سنت در کنار ادله دیگر به بنای عقلاء در استنباط احکام شرعی استناد نموده‌اند اما اصولیون شیعه بیشتر از اهل سنت به آن تمسک جسته‌اند. ضمناً سیرهی عقلاء در بسیاری از مسائل مستحدثه پاسخگو میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
30 - شرطِ متأخِّر و کاربرد آن در حقوق ایران
سید ابوالقاسم نقیبی محمد خانیعقل آدمی رتبه علّت را از آن رو که در وجود معلول تأثیر می‌گذارد مقدم بر معلول میداند، و میان علّت و معلول تقارن زمانی قائل است بدین معنی که در زمان وجود معلول باید علّت تامّه یعنی سبب، شرط و عدم مانع محقّق و موجود باشد. با این وجود در حقوق و فقه مصادیقی یافت میشود که ش چکیده کاملعقل آدمی رتبه علّت را از آن رو که در وجود معلول تأثیر می‌گذارد مقدم بر معلول میداند، و میان علّت و معلول تقارن زمانی قائل است بدین معنی که در زمان وجود معلول باید علّت تامّه یعنی سبب، شرط و عدم مانع محقّق و موجود باشد. با این وجود در حقوق و فقه مصادیقی یافت میشود که شرط در کنار سبب و عدم مانع، علیرغم تأخّر از مشروط (معلول) بر آن تأثیر قهقرایی می‌گذارد. تأثیر اجازه مالک بر عقد فضولی به نحو کشف حقیقی، قبول محال علیه در حواله، قبول موصی له در وصیت تملیکی، عمل عامل در جعاله، قبض در عقود عینی، تعلیق در عقود و قرارداد، پیش‌بینی نقض قرارداد، قرارداد پیش فروش آپارتمان، اجاره به شرط تملیک از مصادیق برجسته‌ی آن بشمار می‌آیند. شرط متأخّر در حقیقت به یک تعلیق بر میگردد بدین شکل که معلول گرچه به صورت بالقوه وضع شده ولی فعلیّت و تحقّق آثارش منوط به تحقّق معلّق علیه است، در این جستار تقریرات آخوند خراسانی، میرزای نائینی و امام خمینی(ره) از شرط متأخر ارائه شده است و بر امکانِ تأثیر شرط متأخّر در مشروط متقدّم در عالم اعتبار تأکید شده است و قیاس امور اعتباری با امور خارجی و عقلی قیاس مع الفارق تلقی شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
31 - الگوی حسابداری مدیریت بخش عمومی با رویکرد بهره وری مالی؛ بررسی نقش عقلانیت ، اثربخشی هزینه و کارایی مالی
کرم‌اله دانشفردهدف پژوهش، شناسایی چیستی و چرایی الگوی حاکم بر تصمیم گیری و برنامه ریزی مالی بخش عمومی می باشد. نوع تحقیق، توصیفی و روش اجرای آن میدانی است که با استفاده از استراتژی پژوهش آمیخته کمی و کیفی اجرا گردیده است و برای گردآوری اطلاعات، از پرسشنامه استفاده شد. از آن جایی که یک چکیده کاملهدف پژوهش، شناسایی چیستی و چرایی الگوی حاکم بر تصمیم گیری و برنامه ریزی مالی بخش عمومی می باشد. نوع تحقیق، توصیفی و روش اجرای آن میدانی است که با استفاده از استراتژی پژوهش آمیخته کمی و کیفی اجرا گردیده است و برای گردآوری اطلاعات، از پرسشنامه استفاده شد. از آن جایی که یکی از ابزارهای مهم در تعیین نوع و محتوای برنامه های مالی، بهره وری مالی است، به همین علت، در این مطالعه، الگوی شکل گیری برنامه ریزی مالی بخش عمومی، بر اساس بهره وری مالی؛ کارایی مالی، اثربخشی هزینه و عقلانیت به منظور تعیین ابعاد ستاده های فرآیند برنامه ریزی مالی بخش عمومی ارائه و آزمون شده است. این مدل براساس سه حوزه ادبیات مدیریت، یعنی ادبیات حسابداری مدیریت، ادبیات مرتبط با حوزه بهره وری و برنامه ریزی مالی ایجاد شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد بهره وری مالی به شکل گیری برنامه های دولت در بخش عمومی کمک می نماید و برنامه های مالی بخش عمومی بر برابری اجتماعی و تقاضای عمومی اثر مثبت دارد. نتایج به دست آمده از نمونه آماری، یافته‌ها را تایید نموده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
32 - بررسی راهبرد های اجرائی بهبود سازمانی بر مبنای فرهنگ درجهت اثربخشی نیروی انسانی
وحید میرزایی نورمحمد یعقوبی زهره مقدسمقدمه و هدف پژوهشی :کارایی و اثر بخشی بعنوان برون داد نظام های انسانی و سازمانی زمانی تحقق می یابد که فرایند های کاری و رفتاری اصلاح شود ، از طرف دیگر عامل کلیدی اجرای موفقیت امیز استراتژی های بهبود و همچنین سازگاری با آشفتگی محیطی که سازمان های مدرن با ان روبرو هستند ا چکیده کاملمقدمه و هدف پژوهشی :کارایی و اثر بخشی بعنوان برون داد نظام های انسانی و سازمانی زمانی تحقق می یابد که فرایند های کاری و رفتاری اصلاح شود ، از طرف دیگر عامل کلیدی اجرای موفقیت امیز استراتژی های بهبود و همچنین سازگاری با آشفتگی محیطی که سازمان های مدرن با ان روبرو هستند اصلاح در فرهنگ سازمانی است. لذا هدف پژوهش حاضر بررسی راهبرد های اجرائی بهبود سازمانی بر مبنای فرهنگ درجهت اثربخشی نیروی انسانی می باشد. در این تحقیق از چارچوب ارزش های رقابتی کوئین و کمرون استفاده شده است . جامعه آماری تحقیق شامل کارکنان انتظامی استان سیستان وبلوچستان می باشد که تعداد 384 نفر بعنوان نمونه انتخاب گردیدند . روش: تحقیق حاضر از لحاظ ماهیت میدانی و پیمایشی و بر اساس هدف کاربردی می باشد .برای تحلیل داده ها در سطح استنباطی از ازمون های اماری ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون ، فریدمن ، چولگی و کشیدگی استفاده شده است. برای پایایی تحقیق از ضریب الفای کرونباخ و برای روایی محتوا نیز از ضرایب CVR و CVI استفاده شده است.یافته ها :آزمون ضریب همبستگی و رگرسیون نشان می دهد که رابطه مثبت بین متغیر های پژوهش برقرار می باشد. به این معنی که مدل مفهومی پژوهش با اطمینان 95% معنی دار بوده و بر اساس داده های موجود این مدل قادر به بیان تغییرات می باشد.نتایج : تحقیقات فرهنگ عقلایی را بعنوان فرهنگ غالب سازمانی معرفی می نماید همچنین بیشترین و کمترین اثربخشی مربوط به متغیر های دولت الکترونیک و توزیع قدرت است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
33 - بررسی تاثیر عوامل فرهنگی بر توسعه کارگروهی و فعالیت جمعی (مورد مطالعه: زنان 20 سال به بالای شهر تهران)
mansour haghighatianپژوهش حاضر به بررسی تاثیر عوامل فرهنگی موثر بر توسعه کار گروهی و فعالیت جمعی زنان پرداخته است. در این تحقیق هدف تعیین تاثیر عوامل فرهنگی با مولفه هایش بر توسعه کار گروهی و فعالیت جمعی با ابعاد ( هدف مشترک، احساس مشترک، ارزش مشترک، تعامل مشترک) می باشد. جامعه آماری پژوهش چکیده کاملپژوهش حاضر به بررسی تاثیر عوامل فرهنگی موثر بر توسعه کار گروهی و فعالیت جمعی زنان پرداخته است. در این تحقیق هدف تعیین تاثیر عوامل فرهنگی با مولفه هایش بر توسعه کار گروهی و فعالیت جمعی با ابعاد ( هدف مشترک، احساس مشترک، ارزش مشترک، تعامل مشترک) می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر را زنان 20 سال به بالای شهر تهران در سال 1397 با جمعیت 2817308 نفر تشکیل داده است؛ اما با توجه به نوع محاسبه حجم نمونه با استفاده از نرم افزارSpss Sample Power حجم نمونه بدون نیاز به جمعیت آماری و تنها با در نظر گرفتن متغیرهای مستقل پژوهش با در نظر گرفتن وضعیت مطلوب 520 نفر برآورد شده است. نوع نمونه گیری مورد استفاده خوشه ای چندمرحله ای بوده است. یافته های بدست آمده از تحلیل داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزارSPSS و SMART PLSS حاکی از آن است که فرضیات مبنی بر تاثیر متغیرهای عقلانیت ابزاری، سرمایه فرهنگی و دینداری بر کارگروهی و فعالیت جمعی و ابعاد آن تایید ولی فرضیه تاثیر فردگرایی بر کارگروهی رد شده است؛ نقش تعدیلگری تعهد عام در رابطه تاثیر دینداری در افزایش کار گروهی و فعالیت جمعی موثر واقع شده است؛ به عبارتی تعهد عام تقویت کننده رابطه بین دو متغیر کارگروهی و دینداری است. واژگان کلیدی: کارگروهی و فعالیت جمعی، عقلانیت ابزاری، سرمایه فرهنگی، دینداری، تعهد عام. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
34 - مطالعه تاریخی نقش مناسبات نظام بازار در توسعه اجتماعی ایران (با تاکید دوران معاصر)
عادل ولی زاده رشید احمدرش ایرج ساعی ارسیچکیده :سرمایه گذاری هایی که در قالب راه بردها و برنامه های توسعه صورت گرفته است آنچنان که باید نتیجه بخش نبوده است و این دلیلی برای رفتن به سوی الگوهای جدیدتری چون الگوهای توسعه پایدار و درون زا که قرابت بیشتری با عدالت اجتماعی دارند، می باشد. برای آغاز چنین تحولی، هدف چکیده کاملچکیده :سرمایه گذاری هایی که در قالب راه بردها و برنامه های توسعه صورت گرفته است آنچنان که باید نتیجه بخش نبوده است و این دلیلی برای رفتن به سوی الگوهای جدیدتری چون الگوهای توسعه پایدار و درون زا که قرابت بیشتری با عدالت اجتماعی دارند، می باشد. برای آغاز چنین تحولی، هدف ایجاد و ترکیب بهینه ای از نهادهای بازاری و نابازاری است. یا به زبان دیگر، کاهش نارسایی ها و ناقصی های بازاری و نابازاری. بدین جهت، نهادها و ترتیبات نهادی حوزه گسترده ای از خدمات را به وجود می آوردند و یا استفاده از فرصت ها و ظرفیت های بالقوه را ممکن می سازند .در این راستا ، تحقیق به صورت روش کیفی انجام می گیرد. و به جهت رویکرد نهادی خود قصد دارد مناسبات نظام بازار را در گفتمان های ایران معاصر از طریق گفتمان انتقادی مورد بررسی قرار دهد. از این نظر طبق یافته های تحقیق می توان گفت گرچه با گسترش امکانات زیربنایی کشور از دوران رضاشاه و پس از آن، شرایط بازارهای ملی فراهم آمد، و گرچه با اصلاحات ارضی کارکردهای سنتی اقتصاد به نفع سازکار بازار فروپاشید اما هنوز در این دوره موانع جدی برای پیدایش بازارهای گسترده ، شکل گیری و تشدید رقابت وجود دارد. حتی تحولات بعدی توزیع نیز چشم اندازهای امیدوار کننده ای پدیدار نکرده است. این مساله برای هر دو دوره پیش و پس از انقلاب اسلامی صادق است.کلید واژه ها : نهادگرایی، کنش جمعی ، شبکه روابط اجتماعی، عقلانیت بازاری ، توسعه اجتماعی پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
35 - تبیین جامعه شناختی اعتماد اجتماعی شهروندان تهرانی به بانک ملی ایران در سال 1397
مجید کفاشی رضا نظری علی بقایی سرابیهدف این پژوهش، تبیین جامعه شناختی اعتماد اجتماعی شهروندان تهرانی به بانک ملی ایران در سال 1397می باشد. در این تحقیق، با استفاده از روش کمی و پیمایشی به گردآوری داده ها و تحلیل داده ها پرداخته شد. ابزار پژوهش شامل دو پرسشنامه اعتماد اجتماعی صفاری نیا و شریف(1389) و پرسش چکیده کاملهدف این پژوهش، تبیین جامعه شناختی اعتماد اجتماعی شهروندان تهرانی به بانک ملی ایران در سال 1397می باشد. در این تحقیق، با استفاده از روش کمی و پیمایشی به گردآوری داده ها و تحلیل داده ها پرداخته شد. ابزار پژوهش شامل دو پرسشنامه اعتماد اجتماعی صفاری نیا و شریف(1389) و پرسشنامه مبادله اجتماعی (محقق ساخته) بود و برای تحلیل داده ها از آزمون های آماری مربوطه و تحلیل مسیر در محیط نرم افزار Spss استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد، ضریب همبستگی بینِ دو متغیر عوامل جامعه شناختی و اعتماد اجتماعی به بانک 700/0 و دارای سطح معنی‌داری (000/0SIG=) ، ضریب همبستگی بین میزان هزینه- فایده و اعتماد اجتماعی، 586/0 و دارای سطح معنی داری (000/0SIG=) ، ضریب همبستگی بین سطح کنش عقلانی و میزان اعتماد اجتماعی، 769/0 و دارای سطح معنی داری (000/0SIG=)، ضریب همبستگی بین میزان احتمالات ریسک و اعتماد اجتماعی، 725/0 و دارای سطح معنی داری (000/0SIG=)، ضریب همبستگی بین میزان منافع شخصی و میزان اعتماد اجتماعی،606/0 و دارای سطح معنی داری (000/0SIG=) بود. ضریب همبستگی بین سطح پاداش متصور شده و میزان اعتماد اجتماعی، 610/0 و دارای سطح معنی داری (000/0SIG=) و ضریب همبستگی بین میزان ضررهای پیش بینی نشده و اعتماد اجتماعی، 863/0 و دارای سطح معنی داری (000/0SIG=) بود. مقدار ضریب تعیین در رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته برابر 60/0 می باشد. به عبارت دیگر 60/0 درصد از مجموع تغییرات متغیر اعتماد اجتماعی شهروندان به بانک ملی توسط مدل تحلیلی فوق تبیین می شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
36 - بررسی تاثیر تحصیلات زنان برجهت گیری ارزشی آنان نسبت به توسعه
حسن سرایی سوسن سهامی -
دسترسی آزاد مقاله
37 - بررسی عوامل فرهنگی– اجتماعی موثر بر هویت اجتماعی جوانان (مطالعه موردی شهر هشتگرد)
غلامعباس توسلی مهدی اصل زعیم -
دسترسی آزاد مقاله
38 - پوزیتیویسم منطقی و موضع انتقادی هابرماس بر آن
ابراهیم متقی حسین عبداللهیوجه عمده تمایز هابرماس با سایر منتقدین پوزیتیویسم در باور او به ناتمامی مدرنیته قرار دارد. وضعیتی که در عمده مقولات نظری هابرماس جایی برجسته اشغال می‌کند. معارضه‌ای آشکار و پنهان با وجوهی از عناصر و باورهای بنیادین پارادایم پوزیتیویسم منطقی در اجزای درونی منظو چکیده کاملوجه عمده تمایز هابرماس با سایر منتقدین پوزیتیویسم در باور او به ناتمامی مدرنیته قرار دارد. وضعیتی که در عمده مقولات نظری هابرماس جایی برجسته اشغال می‌کند. معارضه‌ای آشکار و پنهان با وجوهی از عناصر و باورهای بنیادین پارادایم پوزیتیویسم منطقی در اجزای درونی منظومه نظریه‌ها و مفاهیم عام جامعه‌شناختیهابرماس نهفته است که موضع‌گیری او را نسبت به این پارادایم روشن می‌سازد. هابرماس پوزیتیویستم منطقی را محصول نوع خاص تکوّن روشنگری و مدرنیزه شدن جامعه در وجه سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دارانه آن می‌‌‌‌داند. او با طرح نظریه مدرنیته ناتمام، وسایر نظریه‌‌‌‌‌‌‌های خود، و هم‌‌‌‌‌‌چنین مطرح ساختن مفاهیم عام جامعه‌‌‌‌شناختی، چون دو وجهی بودن عقلانیت در جلوه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های عقلانیت ابزاری و عقلانیت ارتباطی، در پی آسیب‌‌‌‌‌‌‌شناسی پروژه روشنگری، و اصلاح آن است. برهمین اساس، به بسط نظریه عقلانیتِ غایت‌‌‌‌‌‌مندِ وبر می‌‌‌‌پردازد؛ عقلانیتی که به قول توماس مک‌‌‌‌‌‌‌‌کارتی، فیلسوف، مفسر و مترجم آثار هابرماس به زبان انگلیسی، به نحو ذاتی متوجه سروری بر جهان برای به خدمت گرفتن آن به نفع بشر است. همین عقل ابزاری است ‌‌‌‌که پوزیتیویسم منطقی بر آن می‌‌‌‌‌بالد، و نظام سرمایه‌‌‌‌‌‌داری آن‌‌‌‌را به خدمت می‌‌‌‌‌‌گیرد. عقلانیتی که از نظر هابرماس واجد بی‌‌ عقلی است؛ و لذا، نیازمند آسیب‌‌شناسی. آسیب‌‌‌‌‌شناسی هابرماس از عقلانیت ابزاری او را از وبر و اصحاب مکتب انتقادی، که زمانی پیش از آن او خود هم‌‌‌بسته آن‌‌‌‌‌‌‌‌ها بود، متمایز می‌‌‌‌‌‌‌کند. هابرماس عقلانیت ابزاری، و پارادایم حاصل از آن، پوزیتیویسم منطقی، را معطوف به سیستم می‌‌‌‌‌‌بیند؛ و در برابرِ آن عقلانیت متعلق به زیست‌‌‌‌‌‌جهان، عقلانیت ارتباطی، را طرح می‌‌‌‌کند. از همین‌‌‌‌‌‌‌جا مسیر او به سمت کامل کردن مدرنیته ناتمام، که پارادایم پوزیتیویسم منطقی برآمده از آن است، گشوده می‌‌‌‌‌‌‌شود. بدین ترتیب، اگر مدرنیته ناتمام به نظریه متفکر منفرد دکارتی متکی بود، مدرنیته تام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یافته بر نظریه متفکر اجتماعی هابرماس استوار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. در این نوشته تلاش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود تا با کنکاش در نظریه‌‌‌‌‌‌های هابرماس، زوایای پنهان و سطوح آشکار تعارض آن‌‌‌‌‌‌‌‌ها با پوزیتیویسم منطقی مشخص شود. وضعیتی که به نظر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان ردِ آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌را در بسیاری از نظریه‌‌‌‌‌‌های مطرح او پی گرفت؛ البته این امر در نظریه شناخت و عُلقه‌‌‌‌‌‌های بشری به نحو بارزی هویدا می‌‌‌‌‌شود. اما پیش از توجه به هابرماس، نگاهی گذرا خواهد شد به موضع مارکس و برخی از مارکسیست‌‌‌‌های کلاسیک و فلسفی نسبت به پارادایم پوزیتیویسم؛ هم‌‌‌‌چنین اشاره‌‌‌‌‌ای خواهد شد به نگاه اصحاب مکتب انتقادی نسبت به این پارادایم. این امر از آن‌‌‌رو صورت می‌‌‌‌‌گیرد تا هم نوع رابطه برخی نگره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مارکسیستی با پوزیتیویسم مشخص شود و هم بستر شکوفایی اندیشه هابرماس، به‌‌‌‌مثابه فیلسوف نئومارکسیست که ابتدا به مکتب انتقادی وابسته بود و در دوره بعدی با آن فاصله گرفت، نشان داده شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
39 - مطالعه تاریخی نقش مناسبات نظام بازار در توسعه اجتماعی ایران (با تاکید دوران معاصر)
عادل ولی زاده رشید احمدرش ایرج ساعی ارسیسرمایه گذاری هایی که در قالب راه بردها و برنامه های توسعه صورت گرفته است آنچنان که باید نتیجه بخش نبوده است و این دلیلی برای رفتن به سوی الگوهای جدیدتری چون الگوهای توسعه پایدار و درون زا که قرابت بیشتری با عدالت اجتماعی دارند، می باشد. برای آغاز چنین تحولی، هدف ایجاد و چکیده کاملسرمایه گذاری هایی که در قالب راه بردها و برنامه های توسعه صورت گرفته است آنچنان که باید نتیجه بخش نبوده است و این دلیلی برای رفتن به سوی الگوهای جدیدتری چون الگوهای توسعه پایدار و درون زا که قرابت بیشتری با عدالت اجتماعی دارند، می باشد. برای آغاز چنین تحولی، هدف ایجاد و ترکیب بهینه ای از نهادهای بازاری و نابازاری است. یا به زبان دیگر، کاهش نارسایی ها و ناقصی های بازاری و نابازاری. بدین جهت، نهادها و ترتیبات نهادی حوزه گسترده ای از خدمات را به وجود می آوردند و یا استفاده از فرصت ها و ظرفیت های بالقوه را ممکن می سازند. در این راستا ، تحقیق به صورت روش کیفی انجام می گیرد. و به جهت رویکرد نهادی خود قصد دارد مناسبات نظام بازار را در گفتمان های ایران معاصر از طریق گفتمان انتقادی مورد بررسی قرار دهد. از این نظر طبق یافته های تحقیق می توان گفت گرچه با گسترش امکانات زیربنایی کشور از دوران رضاشاه و پس از آن، شرایط بازارهای ملی فراهم آمد، و گرچه با اصلاحات ارضی کارکردهای سنتی اقتصاد به نفع سازکار بازار فروپاشید اما هنوز در این دوره موانع جدی برای پیدایش بازارهای گسترده، شکل گیری و تشدید رقابت وجود دارد. حتی تحولات بعدی توزیع نیز چشم اندازهای امیدوار کننده ای پدیدار نکرده است. این مساله برای هر دو دوره پیش و پس از انقلاب اسلامی صادق است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
40 - بررسی نقش جنبش دانشجویی در توسعه حوزه عمومی جامعه ایران بین سال های 1385-1300 ه.ش.
سیف الله سیف اللهی محمد جعفر فیروزی -
دسترسی آزاد مقاله
41 - تبیین جامعه شناختی اعتماد اجتماعی شهروندان تهرانی به بانک ملی ایران در سال 1397
رضا نظری مجید رادفر علی بقایی سرابیهدف این پژوهش، تبیین جامعه شناختی اعتماد اجتماعی شهروندان تهرانی به بانک ملی ایران در سال 1397 می باشد. چارچوب نظری انتخاب شده، نظریه مبادله و پیش فرض های اساسی این نظریه است که فرض بر کنشگری عاقلانه و پیگیری حساب شده منافع است. در چنین وضعیتی افراد تعاملاتی را شروع و ا چکیده کاملهدف این پژوهش، تبیین جامعه شناختی اعتماد اجتماعی شهروندان تهرانی به بانک ملی ایران در سال 1397 می باشد. چارچوب نظری انتخاب شده، نظریه مبادله و پیش فرض های اساسی این نظریه است که فرض بر کنشگری عاقلانه و پیگیری حساب شده منافع است. در چنین وضعیتی افراد تعاملاتی را شروع و ادامه می دهند که برایشان، همراه با سود باشد و بتوانند تضمین های لازم را از طرف مقابل دریافت کنند. در این تحقیق، با استفاده از روش کمی و پیمایشی به گردآوری داده ها و تحلیل داده ها پرداخته شد. ابزار پژوهش شامل دو پرسشنامه اعتماد اجتماعی صفاری نیا و شریف (1389) و پرسشنامه مبادله اجتماعی (محقق ساخته) بود و برای تحلیل داده ها از آزمون های آماری مربوطه و تحلیل مسیر در محیط نرم افزار Spss استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد، ضریب همبستگی بینِ دو متغیر عوامل جامعه شناختی و اعتماد اجتماعی به بانک 700/0 و دارای سطح معنی‌داری (000/0SIG=)، ضریب همبستگی بین میزان هزینه- فایده و اعتماد اجتماعی، 586/0 و دارای سطح معنی داری (000/0SIG=)، ضریب همبستگی بین سطح کنش عقلانی و میزان اعتماد اجتماعی، 769/0 و دارای سطح معنی داری (000/0SIG=)، ضریب همبستگی بین میزان احتمالات ریسک و اعتماد اجتماعی، 725/0 و دارای سطح معنی داری (000/0SIG=)، ضریب همبستگی بین میزان منافع شخصی و میزان اعتماد اجتماعی،606/0 و دارای سطح معنی داری (000/0SIG=) بود. ضریب همبستگی بین سطح پاداش متصور شده و میزان اعتماد اجتماعی، 610/0 و دارای سطح معنی داری (000/0SIG=) و ضریب همبستگی بین میزان ضررهای پیش بینی نشده و اعتماد اجتماعی، 863/0 و دارای سطح معنی داری (000/0SIG=) بود. مقدار ضریب تعیین در رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته برابر 60/0 می باشد. به عبارت دیگر 60/0 درصد از مجموع تغییرات متغیر اعتماد اجتماعی شهروندان به بانک ملی توسط مدل تحلیلی فوق تبیین می شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
42 - تحول نظریه ی عدالت رالز از عدالت اخلاقی به عدالت سیاسی
شهلا اسلامیدر این مقاله تحول نظری هی عدالت رالز از عدالت اخلاقی - فلسفی به عدالت سیاسی به این صورتبررسی می شود: مرحله ی اول نظریه ی عدالتِ رالز با توجه به کتاب نظریه ای درباره عدالت شکلمی گیرد. در این قسمت از نظری هی عدالت به مفاهیم اساس یای همچون قرارداد اجتماعی، موقعیتاولیه و تع چکیده کاملدر این مقاله تحول نظری هی عدالت رالز از عدالت اخلاقی - فلسفی به عدالت سیاسی به این صورتبررسی می شود: مرحله ی اول نظریه ی عدالتِ رالز با توجه به کتاب نظریه ای درباره عدالت شکلمی گیرد. در این قسمت از نظری هی عدالت به مفاهیم اساس یای همچون قرارداد اجتماعی، موقعیتاولیه و تعادل تأملی توجه می شود. این مفاهیم دارای مبانی اخلاقی- فلسفی هستند که مرحل هی اولنظریه ی عدالت را شکل م یدهند. مرحله ی دوم نظریه ی عدالت رالز، کم رنگ شدن عدالت اخلاقی-فلسفی است؛ مرحله ای که با توجه به کتا بهای لیبرالیسم سیاسی و عدالت به مثابه انصاف شکلمی گیرد. در این مرحله رالز مفاهیمی همچون کثرت گرایی، جامعه ی بسامان، عقل عمومی و اجماعهمپوش را به کار م یبرد. بررسی این مفاهیم فهم تحول نظری هی عدالت را آسانتر می کند. پس ازبررسیِ سیر اجمالیِ تحول نظریه ی رالز که در آن مفاهیمی همچون موقعیت اولیه کم رنگ می شود،به این نتیجه می رسیم که نظریه ی عدالت رالز دارای مبانی اخلاقی- فلسفی است و بنابراین در سیراز عدالت اخلاقی - فلسفی به عدالت سیاسی به طور کامل موفق نمی شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
43 - فهم درست جایگاه پرسش فلسفی در فرهنگ بشری
فروزان راسخیاز دیرباز شمار زیادی از فیلسوفان کوشیده‌اند تا توضیح بدهند که چرا پرسیدن مهم‌تر از پاسخ‌دادن است و از این رهگذر با به دست دادن تعریف ماهیت پرسش فلسفی، انواع آن، انگیزههای طرح این‌گونه پرسش‌ها، و فوایدی که مترتب بر این پرسش‌ها تمایز فلسفه، شأن و اهمیت آن، و رابطه آن دیگ چکیده کاملاز دیرباز شمار زیادی از فیلسوفان کوشیده‌اند تا توضیح بدهند که چرا پرسیدن مهم‌تر از پاسخ‌دادن است و از این رهگذر با به دست دادن تعریف ماهیت پرسش فلسفی، انواع آن، انگیزههای طرح این‌گونه پرسش‌ها، و فوایدی که مترتب بر این پرسش‌ها تمایز فلسفه، شأن و اهمیت آن، و رابطه آن دیگر گونه‌های دانش را گوشزد کرده‌اند میتوان مدعی شد که پرسش فلسفی پرسشی که نتوان از طریق تجربی و یا تاریخی به آن پاسخ گفت یا صحت و سقم پاسخ‌های داده شده به آن را نتوان از طریق تجربی و تاریخی معلوم کرد. لااقل هفت دسته پرسش‌های ذیل پرسش فلسفی است: پرسش از ارزشیابی غایی، علل غایی، معنای زندگی، کیفیت امور، امور فرجامین، طبقه‌بندی موجودات و امور مربوط به خودِ معرفت. چهار انگیزه برای طرح پرسش‌های فلسفی ذکر کرد که، از آن میان، دو انگیزه ، یعنی کنجکاوی و حقیقت‌طلبی، اختصاص به پرسش‌های فلسفی ندارند، بلکه انگیزههای طرح هر پرسشی (اعم از پرسش فلسفی و تجربی، تاریخی، دینی و مذهبی و...) اند و دو انگیزه‌ی دیگر، یعنی برخی از پرسش‌های فلسفی و نیاز سایر علوم به فلسفه، به پرسش‌های فلسفی اختصاص دارند. چند فایده‌ی روانی‌ـ‌اخلاقی نیز بر طرح پرسش‌های فلسفی و کوشش برای پاسخ‌دادن به آنها مترتّب است یعنی عقلانیت، استقلال فکری، برابری‌گرایی و مدارا. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
44 - جمال صورت و معنی به یمن صحت «نقد»
موسی اکرمیدر این وجیزه کوشش شده است که پس از نگاهی گذرا به شکل گیری اندیشه نگارش کتاب نقد عقل محض ]سنجش خردناب[ و ویژگیهای دو ویراست آن، جمال صورت و معنای آن در آینه آینه داری که از دور و از پس غبار ناهمزبانی بدان می‌نگرد رصد گردد، و برنامه عظیم کانتی در "ارزیابی توانایی عقل محض" چکیده کاملدر این وجیزه کوشش شده است که پس از نگاهی گذرا به شکل گیری اندیشه نگارش کتاب نقد عقل محض ]سنجش خردناب[ و ویژگیهای دو ویراست آن، جمال صورت و معنای آن در آینه آینه داری که از دور و از پس غبار ناهمزبانی بدان می‌نگرد رصد گردد، و برنامه عظیم کانتی در "ارزیابی توانایی عقل محض"، "نجش انواع شناخت نظری"، "تعیین امکان یا امتناع آنها"، "عرضه مابعدالطبیعه عمومی " یا "مابعد الطبیعه ما بعد الطبیعه" یا "پیش آموزی ما بعد الطبیعه"، امید او به پای نهادن ما بعدالطبیعه در "راه امن علم" و دستیابی به "مابعدالطبیعه به مثابه یک ، و سرانجام جایگاه کتاب در جهان فلسفه نشان داده شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
45 - بهکتی و عشق در عرفان هندی و اسلامی
زهرا حسینی حمیدعشق عرفانی مفهومی گسترده و چند سویه در فرهنگ عرفانی مل تهایجهان دارد. از یک سو، جوهره ذات الهی به صورت "عشق" تشخّص یافته است،خدای عشق بنام "آگاپه" و "اروس" در یونان، "برهمن" یا "شیوا" با جوهرهبهکتی در هند، حبیب در عرفان اسلامی و.. ظهور می کند؛ و از سوی دیگر، طریقعشق خود چکیده کاملعشق عرفانی مفهومی گسترده و چند سویه در فرهنگ عرفانی مل تهایجهان دارد. از یک سو، جوهره ذات الهی به صورت "عشق" تشخّص یافته است،خدای عشق بنام "آگاپه" و "اروس" در یونان، "برهمن" یا "شیوا" با جوهرهبهکتی در هند، حبیب در عرفان اسلامی و.. ظهور می کند؛ و از سوی دیگر، طریقعشق خود راهی متمایز از دیگر راهها- نظیر راه معرفت یا "جنانه یوگه" و راه عملیا "کرمه یوگه"- برای رسیدن به کمالات الهی محسوب می شود.بیشتر مکت بهای فکری هند تحت تأثیر "بهکتی مارگه" بوده اند. از اینمکتب ها، اندیشه های ودائی، اوپنیشادهای متقدم، مکتب ادوایتۀ شنکره و جریانوحدت گرای کشمیری را تا حدودی می توان مجزا نمود. هرچند که برخی ازمفسرین نشانه هایی از بهکتی را در این مکتب ها نیز یادآور شده اند؛ اما"بهکتی مارگه" در مکتب رامانوجا به گونه ای برجسته مطرح شد، در آثار تامیلیرشد کرد و در نهضت "بهکتی نو" ادامه یافت.در حوزه عرفان اسلامی، گذشته از طرح موضوع محبت الهی در آیاتیچون"یُحبهم و یُحبونه"(5.54)و در روایات نقل شده از ائمه اطهار، محبت و عشقالهی در اقوال منسوب به رابعه، حلاج، بایزید بسطامی و ...مطرح شد و در مکتبعرفانی احمد غزالی در سده های پنجم و ششم هجری جایگاهی ویژه یافت وکتاب هایی مانند سوانحا حمدغزالی، عبهرالعاشقین روزبهان بقلی و... در این موضوعنگاشته شد. این مقاله کوششی است در جهت بررسی و مقایسه بهکتی در مکتب هایهندی و عشق عرفانی از دیدگاه عرفان اسلامی که با طرح موضوعاتی چون: سیرتاریخی عشق عرفانی، بررسی واژگان بهکتی، عشق الهی و کاربرد آنها، رابطه عشقبا خدا و ظهور عالم و رهایی و مُکشه، به این امر پرداخته است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
46 - بررسی مهمترین چالشهای اصاله الظهور
رامین پورسعیدفقها آشکارا، عمل به ظن را حرام می دانند، مگر آنکه ظن، مبتنی بر دلی لی قطعی باشد .آنها در مورد ظن حاصل از ظواهر، به بنا ء عقلا تمسک کرده اند و معتقدند : عقلا به احتمالاتمقابل آنچه از ظاهر فهمیده م یشود، اعتنا نم یکنند.در صورتی که نظریات رقیب، چه در آثار و چه در روش، چالش چکیده کاملفقها آشکارا، عمل به ظن را حرام می دانند، مگر آنکه ظن، مبتنی بر دلی لی قطعی باشد .آنها در مورد ظن حاصل از ظواهر، به بنا ء عقلا تمسک کرده اند و معتقدند : عقلا به احتمالاتمقابل آنچه از ظاهر فهمیده م یشود، اعتنا نم یکنند.در صورتی که نظریات رقیب، چه در آثار و چه در روش، چالشهایی را در بحث ظهوراتمطرح کرده اند که مهم ترین آنها ، نظر میرزای قمی و آرای دانشمندان معاصر مسلمان به تبعهرمنوتیک حقوقی است.نگارنده در این مقاله، مقاصد شارع را، به خصوص در امضائیات، در جهت عدالت وعقلانیت می داند و بر آن است که شارع هرگز به تعطیلی مقاصد حقیق ی اش راضی نم یشود .این تصور که عقلا در محاورتشان به ظاهر کلام تمسک م ی کنند، مربوط به تمام احوال وزمینه ها نیست . عقلا مادام که با مخاطب در یک زمینه قرار دارند، به ظواهر اعتماد م ی کنند،اما اگر زمینه عوض شود، هیچگاه به آنچه از ظاهر برداشت م ی شود، قصد مؤلف یا متکلمنمی گویند. چه، گاهی مقاصد مولف یا متکلمی که در زمینه دیگر قرار دارد، در جهت عکسظهورات کلامش قرار م ی گیرد، و چون قرائنی بین او و هم عصر ی هایش بوده که در دست مانیست، لازم است پیشنهادات شیو ه های رقیب را جدی بگیریم . ضرورت این مهم در جاییبیشتر است که علم به مفقود شدن قرائن داشته باشیم پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
47 - مک اینتایر در مقابل عقل گرایی و نسبی گرایی
هادی صمدیمک اینتایر، فیلسوف معاصر اسکاتلندی، در فصل پانزدهم کتاب عدالت چه کسی؟ کدام عقلانیت؟(1988 ) نظریه ای درباره عقلانیت ارائه می دهد که مطابق آن سنت ها نه تنها تهدیدی برای عقلانیتنیستند بلکه عقلانیت اساساً وابسته به سنت است. وی در آن جا از یک سو استدلال هایی بر علیهنسبی گرای چکیده کاملمک اینتایر، فیلسوف معاصر اسکاتلندی، در فصل پانزدهم کتاب عدالت چه کسی؟ کدام عقلانیت؟(1988 ) نظریه ای درباره عقلانیت ارائه می دهد که مطابق آن سنت ها نه تنها تهدیدی برای عقلانیتنیستند بلکه عقلانیت اساساً وابسته به سنت است. وی در آن جا از یک سو استدلال هایی بر علیهنسبی گرایی و منظرگرایی مطرح می کند و از سوی دیگر روی خوشی به عق لگرایی مرسوم نشاننمی دهد. چنین موضعی او را در حالتی برزخی قرار م یدهد. حیوانات عقلانی وابسته ( 1999 ) کتابیاست از او که در آن مواضع م کاینتایر در باب عقلانیت به اردوگاه عقل گرایان نزدیک تر م یشود، هرچند که کماکان فاصله خود را با عقل گرایان سنتی حفظ می کند. مقاله حاضر نگاهی دارد به اینتغییر موضع وی در مورد عقلانیت پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
48 - عقل طبیعی و معرفت ناشی از عنایت الهی از دیدگاه توماس آکویینی
امیر جعفری محمد سعیدی مهراز دیدگاه آکویینی، عقل یکی از قوای نفس است و عین نفس نیست و ازاینرو وی انسان را دارای عقل میداند. از طرف دیگر وی معتقد است انسان دارای تصورات فطری نیست ولی از طریق قوهی عقل، قادر به تجرید یا انتزاع مفاهیم عقلانی از محسوسات و حقایق مادی است. در این صورت تصورات عقلانی چکیده کاملاز دیدگاه آکویینی، عقل یکی از قوای نفس است و عین نفس نیست و ازاینرو وی انسان را دارای عقل میداند. از طرف دیگر وی معتقد است انسان دارای تصورات فطری نیست ولی از طریق قوهی عقل، قادر به تجرید یا انتزاع مفاهیم عقلانی از محسوسات و حقایق مادی است. در این صورت تصورات عقلانی از طریق تجربه‌ی حسی با جهان مادی ایجاد میشوند و منشأ اصلیِ مفاهیمِ عقلی، جهان مادی است. از این جهت آکویینی به‌نوعی فیلسوفی تجربه‌گرا است. از جهت دیگر وی فیلسوفی مسیحی است؛ چون خداوند حقیقتی غیرمادی است و از آنجا که صور عقلانی از جهان مادی نشأت میگیرد، عقل به‌تنهایی انسان را به ادراک ذات الهی قادر نمی‌سازد. ازاینرو وی مفاهیم عقلی را به این موارد محدود نمیکند و معتقد است گاهی از طریق لطف یا عنایتِ الهی تصوراتی به انسان اعطا میشوند که منشأ غیرمادی دارند و از عالم الهی افاضه میشوند. وی معتقد است این شناخت نیز معرفتی عقلانی است و این صور هرچند از طریق عنایت الهی افاضه شدهاند ولی توسط عقل بشر ادراک میشود، البته عقلی که توسط عاملِ الهی، آمادگی خاصی دریافت نموده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
49 - آموزه های بنیادین عقلانی گرایی انتقادی
مریم عسگرپورعلی مجید اکبرینمی پذیرد، بلکه اصلاً نیازی به توجیه ندارد. پیروان عقلانی گرایی انتقادی، در رهگذر کسب معرفت،به رویکردی عقلانی تکیه م یکنند و عقلانیت را در گرو تشخیص این نکته م یدانند که معرفت آدمیخطاپذیر و محدود است و هرآینه می تواند بازبینی شود تا خطاهای نهانش، آشکار گردد. بنابراین آ چکیده کاملنمی پذیرد، بلکه اصلاً نیازی به توجیه ندارد. پیروان عقلانی گرایی انتقادی، در رهگذر کسب معرفت،به رویکردی عقلانی تکیه م یکنند و عقلانیت را در گرو تشخیص این نکته م یدانند که معرفت آدمیخطاپذیر و محدود است و هرآینه می تواند بازبینی شود تا خطاهای نهانش، آشکار گردد. بنابراین آنانروش عقلانی را بازبینی نقادانه ی تمامی ایده ها، باورها و سنت ها می دانند و آماده اند تا همه چیز ازجمله دیدگاه های خود را نقد کنند. یادگیری از دیگران و اخذ این روش که ممکن است یکی بر خطاباشد و دیگری بر صواب، و پذیرش این امر که با تلاش م یتوانیم به حقیقت 4 نزدیک تر شویم، ازآموزه های اصلی مکتب عقلانی گرایی انتقادی است. برخلاف عقل گرایان سنتی که عقلانیت را درپذیرش نظریه های اثبات شده می دانند، نزد عقلانی گرایان انتقادی عقلانیت در نقد نظری ههای علمیاست. نگاه آنان به علم و نظریه های علمی، نسبت به پیروان مکاتب دیگر بسیار متفاوت است؛نظریه های علمی از منظر عقلان یگرایان نقاد، حد سهایی هستند که در رویارویی با مسائل و برایتبیین پدیدار ها مطرح م یشوند. این حد سهای توجیه ناپذیر، در بهترین وضعیت، تنها می توانند ازشرِ ابطال در امان بمانند. رسالت عقلانی گرای انتقادی جایگزینی روش های نقادانه با رو شهایتوجیه گراست؛ با این ایده که ایستادگی نظریه در برابر نقادی، تنها بیانگر تبرئه ی موقت نظریه استو از اثبات قطعی یا حتی محتمل بودن آن، حکایتی نمی کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
50 - سیرتحولات فلسفه ی علم از دیدگاه واقع گرایی انتقادی یک ارزیابی شتابزده
علی پایادر مقالهی حاضر، پس از ارائهی شماری از "تعاریف" دربارهی فلسفه ی علم ، و ارائه ی "تعریف "مختار نگارنده، به اجمال و اختصار هرچه تمامتر به برخی از مهمترین تحولات فلسفه ی علم از آغازتاکنون پرداخته می شود. هرچند هدف اصلی آشنا ساختن خوانندگان با یک چشم انداز کلی ازمسائل و موضو چکیده کاملدر مقالهی حاضر، پس از ارائهی شماری از "تعاریف" دربارهی فلسفه ی علم ، و ارائه ی "تعریف "مختار نگارنده، به اجمال و اختصار هرچه تمامتر به برخی از مهمترین تحولات فلسفه ی علم از آغازتاکنون پرداخته می شود. هرچند هدف اصلی آشنا ساختن خوانندگان با یک چشم انداز کلی ازمسائل و موضوعات و راه حل های پیشنهادی است اما در مواردی نیز نقدها و ارزیابی هایی درخصوص موضوعات مطروحه، از یک دیدگاه واقع گرایانه متکی به عقلانیت نقاد مطرح شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
51 - فلسفه تخویف و کیفر
احمد بهشتیبا توجه به اینکه فیلسوفان و متکلمان اسلامی واجب الوجود را خیر محض می‌شناسند و به خیر بودن نظام آفرینش اعتقاد راسخ دارند، این سوال مطرح است که چرا خداوند بندگان خود را عذاب بیم داده است و چرا گنهکاران را در آخرت، کیفر میدهد؟ آیا تخویف و کیفر با خیر بودن نظام هستی و خیر چکیده کاملبا توجه به اینکه فیلسوفان و متکلمان اسلامی واجب الوجود را خیر محض می‌شناسند و به خیر بودن نظام آفرینش اعتقاد راسخ دارند، این سوال مطرح است که چرا خداوند بندگان خود را عذاب بیم داده است و چرا گنهکاران را در آخرت، کیفر میدهد؟ آیا تخویف و کیفر با خیر بودن نظام هستی و خیر بودن آفریدگار سازگار است؟ از آنجا که سوالهای فوق، دغدغه همگانی است، این نوشتار به تبیین راه حلهای مختلفی که از سوی فلاسفه و متکلمان اسلامی ارائه شده، میپردازد و سرانجام با نقد راه‌حلهای کلامی نتیجه میگیرد که راه حل اشکال، همان است که فلاسفه پیموده‌اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
52 - ضرورت از دیدگاه کلام و فلسفه اسلامی
سید صدرالدین طاهریچالشهای فلسفه و کلام اسلامی، که از قبیل تعامل یا تقابل و در غالب موارد آمیخته‌ای از هر دو است، بخشی از تاریخ هر دو رشته از تفکر اسلامی است و مطالعه آن به نوبه خود را احاطه به مسائل هر دو، به ویژه فلسفه اسلامی، مؤثر است. پیگیری این رشته از تحقیق نیازمند به حوصله و دقت و چکیده کاملچالشهای فلسفه و کلام اسلامی، که از قبیل تعامل یا تقابل و در غالب موارد آمیخته‌ای از هر دو است، بخشی از تاریخ هر دو رشته از تفکر اسلامی است و مطالعه آن به نوبه خود را احاطه به مسائل هر دو، به ویژه فلسفه اسلامی، مؤثر است. پیگیری این رشته از تحقیق نیازمند به حوصله و دقت و فرصت بسیار است و مسائل بسیاری را فرا میگیرد. در این مقاله فقط بخش کوچکی از یک شاخه فرعی از یک مسئله به اختصار تمام مورد بررسی قرار گرفته، و آن، ضرورت علت و معلولی است که خود از فروع علت فاعلی است و آن نیز یکی از شاخه‌های اصل کلی علیت است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
53 - رابطۀ فقه با منابع و مبانی مشترک حقوقی حاکمیت
محمد حسین فرهنگیحاکمیّت و فرمانروایی و اشکال گوناگون آن از دیرباز مورد توجّه صاحبان اندیشۀ سیاسی بوده است .رویکردهای گوناگون پیروان ادیان و پیروان دین اسلام نیز، در فرآیند حاکمیت مطرح بوده و آثاری برجایگذاشته اند. در فقه اسلامی موضوعاتی چون عرف، عقل، مصلحت و مص الح مرسله به نوعی در توس چکیده کاملحاکمیّت و فرمانروایی و اشکال گوناگون آن از دیرباز مورد توجّه صاحبان اندیشۀ سیاسی بوده است .رویکردهای گوناگون پیروان ادیان و پیروان دین اسلام نیز، در فرآیند حاکمیت مطرح بوده و آثاری برجایگذاشته اند. در فقه اسلامی موضوعاتی چون عرف، عقل، مصلحت و مص الح مرسله به نوعی در توسعه یا تحدیدحوزۀ دخالت دین در حکومت تأثیر داشته اند. این عناوین در رویکردهای بشر ی نیز به رسمی ت شناخته شده وجزء منابع و مبانی مشترک حقوقی، در اداره جوامع به شمار می آ یند. اهم، در تزاحم اهم و مهم احکام اولیه،مقدم است و اسلام در تعارض ضرورتهای اجتماعی با احکام اولیه، اولی را مقدم داشته و با اتکا بر مبانیمشترک، احکام ثانویه را مبنای حکومتداری قرار می دهد . بنابراین در رویکرد فقه اسلامی از منابع و مبانیمشترک حقوقی بهره گرفته می شود و اراده های انسانی جایگاه گسترده ای در حکومت دارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
54 - منطق موقعیت و کاربرد آن در نقد و نظریه ی ادبی
رهبر اشنوئی محمودزادهدر مباحث نقد ادبی از جایگاه نویسنده و خواننده در تعین نوع خوانش ها و نوع دعاوی موجود درنقادی ها، سخن بسیار به میان آمده است. ولی مشکل اینجا است که هویات نویسندگان و خوانندگانمتون مختلف، هویاتی دقیقاً شناخته شده و متعین نیستند که ما بخواهیم دعاوی نقادانه مان را بااستفاده چکیده کاملدر مباحث نقد ادبی از جایگاه نویسنده و خواننده در تعین نوع خوانش ها و نوع دعاوی موجود درنقادی ها، سخن بسیار به میان آمده است. ولی مشکل اینجا است که هویات نویسندگان و خوانندگانمتون مختلف، هویاتی دقیقاً شناخته شده و متعین نیستند که ما بخواهیم دعاوی نقادانه مان را بااستفاده از آن ها متعین کنیم. چگونه می توان با این مشکل کنار آمد و راه برون رفتی برای آن جست؟برای حل مشکل فوق از مفاهیمی مانند فرد واقعی و فرد نوعی و مفهوم کلان تر منطق موقعیترولان بارت مرگ مؤلف استفاده شده است و همه ی این بحث ها مقدمه ی ورود به مبحث نظریه یشده اند. و همین جاست که آرای بارت را می توان به چالش گرفت. اگر نظریه ی بارت را از نگاه مفهوممنطق موقعیتی مورد بررسی قرار دهیم، می توان به نتایجی رسید که با نتایجی که خود بارت به آنهارسید، در تضاد قرار دارد. در حقیقت کاری که در این مقاله صورت گرفته است، این است کهنظریه ی مرگ مؤلف بر خود آن نظریه اعمال شده است؛ یعنی تبعات نظریه ی بارت فارغ از خواست هیخود وی بررسی شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
55 - عرف عقلاء 2
علیرضا فیضاین بخش دوم پژوهشی است درباره عرف که به مانند مآخذ فقه نقش تعیین کننده در استنباط احکام دارد .عرف عقلاء در واقع اجماع عملی است که اهمیت آن بر هیچ فقیهی پوشیده نیست و در حجیت آن نبایدکوچترین تردیدی به خود راه داد . عرفهای زمان حضور معصوم (ع) و عرف های زمان غیبت همگی معتب چکیده کاملاین بخش دوم پژوهشی است درباره عرف که به مانند مآخذ فقه نقش تعیین کننده در استنباط احکام دارد .عرف عقلاء در واقع اجماع عملی است که اهمیت آن بر هیچ فقیهی پوشیده نیست و در حجیت آن نبایدکوچترین تردیدی به خود راه داد . عرفهای زمان حضور معصوم (ع) و عرف های زمان غیبت همگی معتبرهستند. بیش از همه فقهاء، امام خمینی و آیت الله شهید صدر و استاد شیخ محمد جواد مغنیه با ادله قویحجیت عرف هر زمان را اثبات کرده اند. مبادی اعراف مطرح شده و انواع تغییر حکم در پرتو عرف، و نیزدگرگونی حکم با دگرگونی عرف منظور نظر قرارگرفته و سرانجام نظرات بعضی از فقهای بزرگ اهل سنتدر تأیید عرف، زینت بخش مقاله است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
56 - تمایز عقل و رأی در مکتب جعفری
مجید معارفیکی از مسائل مهم در روایات امام صادق (ع) شناخت عقیدۀ آن حضرت از مقوله هاهجک 5ی عقل وو درک تمایز بین این دو مفهوم است . ضرورت این بحث از آنجا ناشی م ی گردد که از طرفی عقل رأی در روایات امام صادق (ع) به ع نوان راهنمای مومن تمجید شده و از طرف دیگر رأی و قیاس در آموزشهای چکیده کاملیکی از مسائل مهم در روایات امام صادق (ع) شناخت عقیدۀ آن حضرت از مقوله هاهجک 5ی عقل وو درک تمایز بین این دو مفهوم است . ضرورت این بحث از آنجا ناشی م ی گردد که از طرفی عقل رأی در روایات امام صادق (ع) به ع نوان راهنمای مومن تمجید شده و از طرف دیگر رأی و قیاس در آموزشهای آن حضرت به شدت مذمت و نفی شده است . نیز تخطئۀ رأی در روایات امام صادق (ع) به گونه ایاست که تایید آن بزرگوار از عقل و کارکردهای آن -در پشت حملات به رأی - مخفی و مهجور ماندهاست. این مقاله تلاش ی است در نشان دادن موقعیت عقل و رأی در روایات امام صادق (ع) و بیان تمایز ایندو مفهوم پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
57 - عرف عقلاء
علیرضا فیضاین تحقیقی است دربارة عرف که تأثیر فراوان در استنباط احکام فقهی دارد و راهگشای بسیاری از مسائل مستحدثه است. نقش عرف در فقه و حقوق نباید مورد غفلت فقیه قرار گیرد چرا که بسیاری از مسائل فقهی و اصول فقه به وسیلة عرف ثابت میشود همة سیستم‌های حقوقی جهان به عرف عقلاء توجه دا چکیده کاملاین تحقیقی است دربارة عرف که تأثیر فراوان در استنباط احکام فقهی دارد و راهگشای بسیاری از مسائل مستحدثه است. نقش عرف در فقه و حقوق نباید مورد غفلت فقیه قرار گیرد چرا که بسیاری از مسائل فقهی و اصول فقه به وسیلة عرف ثابت میشود همة سیستم‌های حقوقی جهان به عرف عقلاء توجه داشته‌اند. در زمان‌های گذشته در میان قبایل، عرف، پایه، و مایة همة پدیده‌های اجتماعی بوده و خود به تنهایی مصدر دین و اخلاق و معاملات به شمار می‌رفت. عرف از نظر اسلام معتبر شناخته شده و حلّال بسیاری از مشکلات فقهی است. عرف به مانند جامعه پویائی دارد و در اثر این پویائی، فقه و حقوق دستخوش پویائی و هم آهنگی با محیط میشوند. بعضی فکر می‌کنند که بر پایه حدیث حَلالُ محمدٍ، حلال الی یوم القیامة در احکام اسلامی تحوّل راه ندارد در حالی که این برداشت سطحی، مورد پذیرش پژوهشگران نیست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
58 - غلبه بر توجیه گرایی
دیوید میلراین یک اشتباه ساده اما قدیمی در نظریه ی معرفت است که گمان کنیم توجیه، در هر حدّو اندازه ای، محور عقلانیت و یا حتی برای آن مهم است. ما باید برای همیشه از اتکای فکریبه این عقیده که مدام به ما امنیت خاطری دروغین و غیرضروری تعارف می کند، د ستبشوییم، همان که مسأله ی حلّ ناشد چکیده کاملاین یک اشتباه ساده اما قدیمی در نظریه ی معرفت است که گمان کنیم توجیه، در هر حدّو اندازه ای، محور عقلانیت و یا حتی برای آن مهم است. ما باید برای همیشه از اتکای فکریبه این عقیده که مدام به ما امنیت خاطری دروغین و غیرضروری تعارف می کند، د ستبشوییم، همان که مسأله ی حلّ ناشدنی ناظر به مبنای نظریه ها را با این مسأله ی قابل حلّجایگزین می کند که چگونه نقائص نظریه ها را برملا کنیم . این مقاله (هرچند نه براینخستین بار ) با نظر به برخی نقدهای جدید خطوط کلی عقل گرایی انتقادی پوپر را ترسیممی کند . در این مقاله به عنوان نمونه ای از قدرت رویکرد انتقادی، بحثی اجمالی راجع بهجایگاه قوانین منطق مطرح می شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
59 - نسبت اراده به عقل در فلسفه ی دکارت
حسین گلچینینسبت اراده به عقل مبحث فلسفی -کلامیِ پرسابقه و تااندازه ای ناروشن است، به ویژه آنگاه که این نسبت راگونه ای تقدم قلمداد کنیم . تقدم ار اده بر عقل در اندیشه ی دکارت جنبه های پیدا و پنهان دارد . دکارت اراده رابه لحاظ صوری عظیم تر از فهم می دانست (برتری وجودی یا گونه ای تقد چکیده کاملنسبت اراده به عقل مبحث فلسفی -کلامیِ پرسابقه و تااندازه ای ناروشن است، به ویژه آنگاه که این نسبت راگونه ای تقدم قلمداد کنیم . تقدم ار اده بر عقل در اندیشه ی دکارت جنبه های پیدا و پنهان دارد . دکارت اراده رابه لحاظ صوری عظیم تر از فهم می دانست (برتری وجودی یا گونه ای تقدم هستی شناسانه)، هرچند در شناخت،یعنی داشتن ایده های روشن و متمایز، به تقدم فهم بر اراده حکم م ی داد (تقدم شناخت شناسانه ). او در آغازتأسیس فلسفه ی جدید به شک کردن حکم کرد و این خود نمودی از اراده کردن است (تقدم روش شناسانه ).پذیرش تقدم اراده بر عقل در پروراندن یک نظام فلسفی و یا بنیان گذاری یک مکتب فکری به نتایج بسیارگسترده ای در نظام های اخلاقی، حقوقی و سیاسی منجر می شود، همان گونه که در واقعیت تاریخی چنیننظام هایی از اندیشه ی دکارت نشأت گرفته اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
60 - جایگاه طور اعظم یا طامة الکبری در اندیشة سهروردی
فاطمه صمدی سروکلایی رضا اسدپورطامة الکبری به معنای واقعه‌ای است که عارف با عقل فعال که دهمین عقل از عقول مشایی و یا جبرییل در شریعت است، دیدار میکند. در واقع در مکتب سهروردی، که بر پایة فکر، ذکر و ریاضت میباشد، سالک با اجرای احکام و آداب طریقت و تبعیت از پیر هدایتگر، از طریق ریاضت‌های مادی و معنوی چکیده کاملطامة الکبری به معنای واقعه‌ای است که عارف با عقل فعال که دهمین عقل از عقول مشایی و یا جبرییل در شریعت است، دیدار میکند. در واقع در مکتب سهروردی، که بر پایة فکر، ذکر و ریاضت میباشد، سالک با اجرای احکام و آداب طریقت و تبعیت از پیر هدایتگر، از طریق ریاضت‌های مادی و معنوی به تجربه‌ای عرفانی دست می‌یابد. در طی مسیر سلوک و کسب مقامات عرفانی، شخص سالک به مقام فنا نائل میشود. در این مقام او عقل فعال را رؤیت و مشاهده می‌نماید. عروج پیامبر اسلام به عنوان انسان کامل و کسی که به معراج رسید، میتواند گواهی باشد که دیگر انسانها نیز میتوانند همچون روح والای وی، جبرییل را ملاقات کنند و حتی از آن نیز گذر کرده و در ذات اقدس حق تعالی فانی شوند. این مقاله به بررسی چنین معنایی از طامة الکبری میپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
61 - کارکردهای سه‌گانة دل در نظر پاسکال و ارتباط آنها با سرشت انسان
مهناز علیرضائیان حسن احمدی زادهیکی از مفاهیم کلیدی در اندیشة دینی و الهیاتیِ پاسکال، به‎ویژه در کتاب ارزشمند او، اندیشه‌ها، مفهوم دل است. پاسکال در این اثر، از دل برای مقاصد مختلف الهیاتی و اخلاقی بهره برده و اهمیت توجه به آن را همسان اهمیت توجه به سرشت انسان و نیز توجه به شناخت خداوند دانسته ا چکیده کاملیکی از مفاهیم کلیدی در اندیشة دینی و الهیاتیِ پاسکال، به‎ویژه در کتاب ارزشمند او، اندیشه‌ها، مفهوم دل است. پاسکال در این اثر، از دل برای مقاصد مختلف الهیاتی و اخلاقی بهره برده و اهمیت توجه به آن را همسان اهمیت توجه به سرشت انسان و نیز توجه به شناخت خداوند دانسته است. او دل را از سه زاویة متفاوت و یا به تعبیری، با سه کارکرد متفاوتِ عقلانی، ارادی و ایمانی، مورد توجه قرار میدهد و تلاش میکند تا نشان دهد که اگر چه برخی از فلاسفه برای انسان، قوای مختلف و متمایزی چون عقل و اراده در نظر گرفته‌اند اما اساس همة قوای انسان، دل است. در این جستار، تلاش خواهیم نمود تا با توجه به تبیین‌ها و آراء نسبتاً پراکندة پاسکال در اندیشه‌ها، نخست به کارکردهای سه‌گانة دل در نظر پاسکال توجه کنیم و بیان کنیم که در نظر او، اساس همة قوای شناختی انسان در دل و اصول نخستینی است که دل، آنها را بی‌واسطه درک میکند. سپس نشان خواهیم داد که چگونه پاسکال، سرشت انسان و هویت او را در دل و شناخت‌های پیشینی‌ای میداند که توسط دل صورت میگیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
62 - ساحت فرهنگی دین از منظر سنت‌گرایان و نواندیشان دینی معاصر ایران
علی رضا فرهنگ قهفرخی احسان قدرت اللهیغرض از ساحت فرهنگی دین، دینی است که در گذر از اقوام، ملت‌ها و سده‌ها تطور یافته و با فرهنگ جوامع انسانی درآمیخته تا به شکل امروزی به ما رسیده است. تردیدی نیست که هم دینْ انسانها را متحول می‌سازد و هم انسانها بر دین تأثیر می‌گذارند و این تعامل، فرآورده‌های مختلفی را ای چکیده کاملغرض از ساحت فرهنگی دین، دینی است که در گذر از اقوام، ملت‌ها و سده‌ها تطور یافته و با فرهنگ جوامع انسانی درآمیخته تا به شکل امروزی به ما رسیده است. تردیدی نیست که هم دینْ انسانها را متحول می‌سازد و هم انسانها بر دین تأثیر می‌گذارند و این تعامل، فرآورده‌های مختلفی را ایجاد کرده است که برخی از آنها تا روزگار ما دوام آورده‌اند و برخی دچار توقف و مرگ شدهاند. مذاهب، مکاتب، فِرَق، جریان‌های اجتماعی و سیاسی بخشی از این فرآورده‌ها محسوب می‌گردند. این تطور و تحول، بهایی است که دین برای ماندن و گسترش خود در بستر تاریخ و جغرافیا میپردازد. آیا در این تعامل فرهنگی میتوان حدود یا خطوط قرمزی را برای حفظ ماهیت (درست آیینی) و کارآیی دین تعیین نمود؟ انسان تا چه میزان و در چه حوزه‌هایی حق دخالت (ابداع) در دین را دارد؟ عقل مستقل، اخلاق و علوم مدرن چه نسبت معرفتی و مرتبتی با دین میتوانند داشته باشند؟ ما در این پژوهش قصد داریم به این گونه سؤالات از منظرهای دو جریانِ اندیشۀ دینی پاسخ دهیم. ابتدا به طرح نظرات سنت‌گرایان یعنی پیروان دیدگاهی که قائل به وجود یک سنت ازلی و ابدی در بطن ادیان است، می‌پردازیم. این جریان فکری با رویکرد متعمقانۀ گنون در ابتدای قرن بیستم آغاز شد و با تلاشهای نظام بخش شوان نضج یافت. پس از آن در ادامۀ مقاله دیدگاههای نواندیشان دینی معاصر ایران از جمله سروش، ملکیان، مجتهد شبستری و کدیور را بررسی می‌کنیم و در پایان به مقایسۀ تطبیقی دیدگاههای دو طرف خواهیم پرداخت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
63 - مقایسۀ الهیات سیاسی یوهانس باپتیست متز و کارل اشمیت
قربان علمی مجتبی زروانی امین افخمالهیات سیاسی نوین یوهانس باپتیست متز، کشیش و الهی‌دان کاتولیک آلمانی، یکی از مهمترین روایت‌های الهیات سیاسی مسیحی در مخالفت با فردگرایی، خصوصی‌سازیِ دین و نگاهِ استبدادی به حکومت است. متز به دلیل انتقادهایش از الهیات سیاسیِ کارل اشمیت و در تضاد با وی، الهیات سیاسی خود چکیده کاملالهیات سیاسی نوین یوهانس باپتیست متز، کشیش و الهی‌دان کاتولیک آلمانی، یکی از مهمترین روایت‌های الهیات سیاسی مسیحی در مخالفت با فردگرایی، خصوصی‌سازیِ دین و نگاهِ استبدادی به حکومت است. متز به دلیل انتقادهایش از الهیات سیاسیِ کارل اشمیت و در تضاد با وی، الهیات سیاسی خود را الهیات سیاسی نوین می‌نامد. به باور متز، اشمیت با ذاتی دانستنِ خشونت در سیاست، الهیات سیاسی ضد دموکراتیک و یهودستیزانه‌ای را ارائه داده که زمینۀ فاشیسم و توجیه حذف دیگران را فراهم کرده است. ازاینرو، در این مقاله، با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی مقایسه‌ای الهیات سیاسی متز و اشمیت می‌پردازیم؛ و همچنین نوآوری‌های متز در الهیات سیاسی مسیحی و نقد وی بر اشمیت را بررسی خواهیم کرد. نوآوری اصلی متز این است که وی بر پایۀ زندگی و آموزههای عیسی مسیح و نیز آرای مکتب فرانکفورت، از عقلِ یادآورانه سخن می‌گوید. این عقلانیت که بر اساس یادآوریِ انتقادیِ گذشته است، میتواند بهعنوان نقطۀ آغاز تازه‌ای برای کار در قلمروی الهیات مسیحی باشد و در تصمیم‌گیری و کنش‌های اجتماعی- سیاسی، نقش مؤثری ایفا کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
64 - ارایه الگوی رفتاری تصمیم گیری سرمایه گذاران حقیقی در بورس اوراق بهادارتهران
محمد حسین عبدالرحیمیان تقی ترابی سیدجلال صادفی شریف رویا دارابیمطابق با اهداف تعیین شده، تحقیق ترکیبی در بخشهای کیفی و کمی تحقیق عملیاتی شد. در مرحله کیفی ضمن اتخاذ استراتژی پدیدارنگاری، مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته عمیق با خبرگان بازار سرمایه انجام و با استفاده از روش تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند، که هیجده مولفه شناسا چکیده کاملمطابق با اهداف تعیین شده، تحقیق ترکیبی در بخشهای کیفی و کمی تحقیق عملیاتی شد. در مرحله کیفی ضمن اتخاذ استراتژی پدیدارنگاری، مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته عمیق با خبرگان بازار سرمایه انجام و با استفاده از روش تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند، که هیجده مولفه شناسایی شد. بر اساس این مولفه‌ها پرسشنامه بخش کمی تحقیق طراحی گردید. تعداد 400 پرسشنامه به صورت نمونه گیری غیر تصادفی در دسترس توزیع شد که 275 پرسشنامه تکمیل و جمع آوری گردید . داده‌های حاصل از پرسشنامه با استفاده از تحلیل عاملی بررسی و مقوله‌های اصلی تحقیق از قبیل عوامل فرهنگی ، شناختی، احساسی و شخصیت شناسایی شدند. همچنین داده‌ها از طریق نرم افزارهای SPSS و Amos Graphic و با استفاده از روش تحلیل مسیر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق بیانگر این است که زیربنایی ترین عامل در رفتار سرمایه گذاران همانا عامل فرهنگ میباشد. تورش‌های شناختی مقدم بر تورش‌های عاطفی هستند(نظریه ساخت واره) که در کنار تاثیر عامل شخصیت، موجب بروز رفتارهای توده وار در تصمیم گیری سرمایه گذاران حقیقی میشود.. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
65 - حقیقتجویی عارفانة سهراب سپهری با رویکردی تطبیقی به عرفان اسلامی و بودایی
نعمت اصفهانی عمرانیکی از مهم‌ترین جلوه‌های عرفان در میان ادیان و مکاتب مختلف معرفتی، حقیقت‌جویی عارفانة سالکاان طریقت و ناتوانی انسان جست‌وجوگر از درک ذات آفریدگار دو عالم است؛ موضوعی که از دیرباز در تاریخ عرفان و فلسفه، به‌ویژه در مقوله‌ی معرفت سنجی (اپیستو چکیده کاملیکی از مهم‌ترین جلوه‌های عرفان در میان ادیان و مکاتب مختلف معرفتی، حقیقت‌جویی عارفانة سالکاان طریقت و ناتوانی انسان جست‌وجوگر از درک ذات آفریدگار دو عالم است؛ موضوعی که از دیرباز در تاریخ عرفان و فلسفه، به‌ویژه در مقوله‌ی معرفت سنجی (اپیستومولوژی) و هستی‌شناسی (اُنتولوژی) جایگاهی مهم و بحث‌انگیز داشته و ذهن و زبان بسیاری از اهل تحقیق و معرفت را به خود مشغول داشته است. بر همین اساس، برآنیم این موضوع (حقیقت‌جویی عارفانه) را با نگاهی تطبیقی به عرفان اسلامی و بودایی، باتوجه به برخی سروده‌های عرفانی سهراب سپهری، بحث و بررسی کنیم پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
66 - بررسی تطبیقی مجاز عقلی در شعر عربی و فارسی
پرویز عزیزی جواد سعدون زاده عبدالرضا عطاشیمجاز، از مهمترین ابزارهای زیبایی‌آفرینی سخن شاعرانه است و سرایندگان برای غنا بخشیدن و گسترش دامنه تخیّل در آفرینش‌های شعری خویش بدان دست یازیده‌اند. مجاز، در تعبیر علمای بلاغت بکار بردن لغت است در معنایی غیر ما وضع له. در بلاغت، مجاز را شامل موضوعاتی همچون تشبیه، استعا چکیده کاملمجاز، از مهمترین ابزارهای زیبایی‌آفرینی سخن شاعرانه است و سرایندگان برای غنا بخشیدن و گسترش دامنه تخیّل در آفرینش‌های شعری خویش بدان دست یازیده‌اند. مجاز، در تعبیر علمای بلاغت بکار بردن لغت است در معنایی غیر ما وضع له. در بلاغت، مجاز را شامل موضوعاتی همچون تشبیه، استعاره، مجاز عقلی و مجاز مرسل می‌دانند؛ چنانکه در نقد نیز، رمز، اسطوره و خرافه را با آن در پیوند دانسته‌اند. مجاز عقلی را اسناد فعل به فاعل غیر حقیقی یا اسناد صفت غیر متعارف به موصوف و به طور کلی اسناد هر مسندی به مسند الیه غیر طبیعی و غیر متعارف نامیده‌اند. به منظور تحلیل تطبیقی این ترفند زیبایی‌ساز، با بررسی نزدیک به پانصد شاهد از شعر عربی و فارسی، مجاز عقلی و اسناد مجازی در سروده‌های شاعران این دو زبان بررسی شده است. ارزیابی‌های مقایسه ای و تطبیقی کاربردهای مجاز عقلی و علاقه های مورد استفاده، نشانگر مشابهت‌های بسیار مجاز عقلی و اسناد مجازی در شعر عربی و فارسی است و این موضوع، منحصر به دوره ادبی و تاریخی خاصی نیست. همچنین، علاقه زمانی و سببی، به ترتیب در شعر عربی و فارسی بسامد بیشتری داشته‌اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
67 - بررسی تطبیقی بینش و روش برخی از نویسندگان مسلمان پیرامون فرهنگ و تمدن اسلامی
صمد مؤمنی جمشید باقرزاده پوریا اسمعیلینویسندگان مسلمان پیرامون فرهنگ و تمدن اسلامی با زاویه دید و خطوط فکری مختلف و نیز با توجه به فضای فکری عصر خویش به تحقیق پرداخته‌اند. مقاله حاضر بر آن است تا با استفاده از روش پژوهش تاریخی مبتنی بر توصیف و تحلیل زوایای مختلف این موضوع را بررسی نماید. یافته‌های اصلی تحقی چکیده کاملنویسندگان مسلمان پیرامون فرهنگ و تمدن اسلامی با زاویه دید و خطوط فکری مختلف و نیز با توجه به فضای فکری عصر خویش به تحقیق پرداخته‌اند. مقاله حاضر بر آن است تا با استفاده از روش پژوهش تاریخی مبتنی بر توصیف و تحلیل زوایای مختلف این موضوع را بررسی نماید. یافته‌های اصلی تحقیق نشان میدهد که متفکران مسلمان و نویسندگان در راستای حفظ میراث گذشتگان، با نگرشهای شرعی و فلسفی ابعاد گوناگون فرهنگ و تمدن را بررسی نمودند تا اهمیت والا و حیاتی آن را نشان دهند و در نهایت آیندگان را هم به حراست از میراث پیشینیان تشویق و ترغیب نمایند. از سویی نیز، این نویسندگان در صدد بودند آگاهی حاکمان را بالا ببرند تا از این طریق از دانشمندان علوم مختلف حمایت کرده و با دادن امکانات لازم به این قشر فرهیخته جامعه را تکامل ببخشند و احتیاج مردمان را برطرف سازند و نیز شیوه و آداب کشورداری که برگرفته از سنت ایرانیان باستان است را به زمامداران بیاموزند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
68 - درد عشق؛ کند و کاوی پیرامون عشق در ذهن و زبان مولوی وحافظ
کریم الهی خلیل بهرامی حسین ایزدیعشق یکی از مهمترین عناوین شعر فارسی است و در ساحت ادبیات از ماهیت و انواع و موضوعات پیرامونی آن سخن رفته و مضامین عالی و تعابیر زیبایی را به وجود آورده است. مولانا جلال الدین مولوی، شاعر و عارف قرن هفتم هجری، از جمله شاعران و عرفای بنامی است که تصاویر زیبا و متفاوتی از چکیده کاملعشق یکی از مهمترین عناوین شعر فارسی است و در ساحت ادبیات از ماهیت و انواع و موضوعات پیرامونی آن سخن رفته و مضامین عالی و تعابیر زیبایی را به وجود آورده است. مولانا جلال الدین مولوی، شاعر و عارف قرن هفتم هجری، از جمله شاعران و عرفای بنامی است که تصاویر زیبا و متفاوتی از مسأله عشق در آثار خود به نمایش گذاشته است. این مقاله از طریق کتابخانهای و اسنادی و روش توصیفی- تحلیلی، این موضوع را مورد واکاوی قرار داده است. داده‌ها حاکی از آن است که جایگاه عشق در اشعار او بسی والاست و از اقسام زمینی و فرازمینی بحث شده. او عشق زمینی را سایه یا واسطه عشق ملکوتی میداند. از نظر مولوی عشق در همه هستی سریان دارد. وی به دنبال بزرگانی همچون سنایی و عطار و نظامی زوایای کمتر کاویده‌ای از موضوع عشق را در برابر دیدگان افراد قرار داده. طرح این مسأله عاشقانه که شاعر باید با قهر و لطف معشوق مدارا نماید و اندوهبار نگردد از ویژگیهای اوست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
69 - عقل و جایگاه آن در فلسفه هگل و اندیشه مولانا
محمدرضا شمشیری راضیه رضوانی اولعقل قوه‌ای است که از دیرباز فیلسوفان، عارفان و اندیشمندان در شناخت و درک ماهیت آن کوشیده‌اند. این جستار کوشیده است به شیوه‌ای تحلیلی- مقایسه‌ای به بررسی جایگاه عقل در فلسفه هگل و اندیشه مولانا بپردازد. هدف در این کار تبیین دیدگاهها و یافتن وجوه اشتراک و افتراق آنها در چکیده کاملعقل قوه‌ای است که از دیرباز فیلسوفان، عارفان و اندیشمندان در شناخت و درک ماهیت آن کوشیده‌اند. این جستار کوشیده است به شیوه‌ای تحلیلی- مقایسه‌ای به بررسی جایگاه عقل در فلسفه هگل و اندیشه مولانا بپردازد. هدف در این کار تبیین دیدگاهها و یافتن وجوه اشتراک و افتراق آنها در خصوص عقل کلی و چگونگی برقراری ارتباط انسان با طبیعت و خدا و سیر دیالکتیک در رسیدن به نامتناهی است. هگل در مباحث فلسفی خود به طور گسترده به مفاهیم کاربردی عقل پرداخته است. به عقیده او عقل نزدیک‌ترین پیوند را با حیات دارد؛ چراکه عقل در وجود انسان، یک بخش در کنار سایر بخش‌ها نیست بلکه عنصری است که در همه بخش‌ها سریان دارد. مولوی هم به توانایی‌ها و ضعف‌های عقل در جای جای مثنوی اشاره کرده است و مرز بین عقل ممدوح و ایمانی و عقل مذموم و دنیوی را مشخص کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
70 - تسلی‌بخشی اندیشه؛ تطبیق اندیشه‌های معری و شوپنهاور در باب زندگی
علیرضا علیزاده آسیه قوامیزندگی انسان چه تفاوتی با زندگی حیوانی دارد؟ آیا او به واقع اختیار و آزادی دارد؟ اگر دارد آیا اختیار، زندگی‌اش را آسانتر کرده است؟ غریزه تا چه اندازه بر عقل آدمی غالب است؟ شوپنهاور و معری دو اندیشمند ادیب و فیلسوف هستند که در واکاوی فلسفه‌شان میتوان به پاسخ این سؤالات چکیده کاملزندگی انسان چه تفاوتی با زندگی حیوانی دارد؟ آیا او به واقع اختیار و آزادی دارد؟ اگر دارد آیا اختیار، زندگی‌اش را آسانتر کرده است؟ غریزه تا چه اندازه بر عقل آدمی غالب است؟ شوپنهاور و معری دو اندیشمند ادیب و فیلسوف هستند که در واکاوی فلسفه‌شان میتوان به پاسخ این سؤالات رسید. در مقاله پیش رو تلاش شده است برخی از اندیشه‌های مشترک میان ابوالعلاء معری و آرتور شوپنهاور بررسی شود. این دو نوعی واقع بینی افراطی نسبت به زندگی داشته‌اند که معمولاً از آن با عنوان بدبینی یاد میشود. هر دوی این فیلسوفان زندگی را آکنده از رنج و پوچی دانسته‌اند اما به هیچ وجه در مواجهه با زندگی منفعل نبوده‌اند بلکه کوشیده‌اند آثاری جاودانه از خود باقی بگذارند که همواره تسلی بخش روح تشنه آگاهیِ آدمیان طی قرون متمادی باشد. ما در این پژوهش عقیده کلی این دو اندیشمند در باب زندگی و برخی از اجزای آن را به شکل تطبیقی بررسی می‌کنیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
71 - عقل و عشق از دیدگاه مولانا و حافظ
ریحانه کمانهعشق در خلق شاهکارهای ادبی نقش بسزایی داشته و خود نیز در این آثار جلوههای گوناگونی یافته است. مقاله حاضر به بررسی نظریه مولوی و حافظ درباره عقل و عشق است. طنازی شنیدنی و خاطر نوازی مکرر که ذائقه فرد را شیرین میکند. در این مقاله به شیوه تطبیقی، عشق در غزلیات دو شاعر برر چکیده کاملعشق در خلق شاهکارهای ادبی نقش بسزایی داشته و خود نیز در این آثار جلوههای گوناگونی یافته است. مقاله حاضر به بررسی نظریه مولوی و حافظ درباره عقل و عشق است. طنازی شنیدنی و خاطر نوازی مکرر که ذائقه فرد را شیرین میکند. در این مقاله به شیوه تطبیقی، عشق در غزلیات دو شاعر بررسی و بر مبنای گزینش برخی غزلیات آنان، ابیات حاوی نظرات مشترک و متفاوت بیان شده است. اگرچه میتوان گفت عشق زمینی و آسمانی دو رنگ اصلی عشق هستند و عشق به قدمت عمر و گستردگی‌اش، وسیع و مبهم است اما تطبیق عقاید بزرگان ادبیات همچون مولانا و حافظ درباره عشق میتواند در روشنگری پیچیدگی‌های این موضوع جهانشمول مؤثر باشد. همچنین با بررسی دیدگاه آنان علت شهرت هر یک در گونه‌ای از غزل عاشقانه مشخص خواهد شد. بحث عقل و عشق از مباحث بسیار مهم و کلیدی شعر مولانا و حافظ است. لذا در این نوشتار به بحث و تفحص در خصوص عقل و عشق در این دو اثر پرداخته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
72 - تحلیلی از مفهوم عام واژه «اسلام» در قرآن کریم؛ رهیافتی به سیمای انسان والا
مهرناز دنبلی خسرو باقریهدف از پژوهش حاضر، تحلیل مفهوم عام واژه اسلام در قرآن کریم با استفاده از الگوی تحلیل و تفسیر مفهومی است. در این راستا، با استفاده از ترادف و تقابل واژه‎ها، بافت و سیاق آیات، ارتباط آیات با یکدیگر و کشف شبکه معنایی حاکم در تمامی آیات شامل ریشه (س-ل-م)، مفهوم اسلام تح چکیده کاملهدف از پژوهش حاضر، تحلیل مفهوم عام واژه اسلام در قرآن کریم با استفاده از الگوی تحلیل و تفسیر مفهومی است. در این راستا، با استفاده از ترادف و تقابل واژه‎ها، بافت و سیاق آیات، ارتباط آیات با یکدیگر و کشف شبکه معنایی حاکم در تمامی آیات شامل ریشه (س-ل-م)، مفهوم اسلام تحلیل شده است. معناشناسی ساختاری اسلام، با معانی سلامتی و تسلیم شدن گره خورده است. مفهوم شناسی اسلام در قرآن کریم از طریق مفهوم موافق، برابر با توحید و تسلیم شدن در برابر خدای یگانه بوده و ارتباط عمیقی با واژه تعقل دارد. مفاهیمی چون کفر، شرک، جُرم، قَسط و بَغی در تقابل مفهومی با واژه اسلام قرار گرفته اند. با بررسی بافت و سیاق آیات اسلام، ذو مراتب بودن مفهوم اسلام اثبات می گردد. و نهایتاً شبکه معنایی پدیدار گشته از واژه اسلام، درحقیقت ترسیم کننده سیمای انسان والا در قرآن کریم می باشد. اسلام در قرآن کریم تنها دین برگزیده، مقبول و مرضی نزد خداوند است و سعادت بشر در گرو تسلیم در برابر چنین دینی معرفی شده است. از این رو شناخت این دین انسان ساز، از طریق منبع اصلی آن، یعنی قرآن کریم، از اهمیت والایی برخوردار می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
73 - مطالعه قرآنی و روایی در مشروعیت حقوق انتفاعی: حق عمری، رقبی و سکنی
امیر احمدیدر امور معیشتی انسان، حق مهمی به نام حق انتفاع وجود دارد، که قانونگذار در قانون مدنی و فقها احکام و آثار آن را بیان نموده است. در این پژوهش سعی شده است که ادله مشروعیت حقوق انتفاعی از جمله حق عمری، رقبی و سکنی با توجه به مطالعات قرآنی و روایی بیان شود. لیکن آنچه عموما چکیده کاملدر امور معیشتی انسان، حق مهمی به نام حق انتفاع وجود دارد، که قانونگذار در قانون مدنی و فقها احکام و آثار آن را بیان نموده است. در این پژوهش سعی شده است که ادله مشروعیت حقوق انتفاعی از جمله حق عمری، رقبی و سکنی با توجه به مطالعات قرآنی و روایی بیان شود. لیکن آنچه عموماً بر فعل خیرات و انفاق درراه خداست، میتواند از ادله‌ی مشروعیت این حقوق انتفاعی باشد، که به آیاتی از آن اشاره گردید. همچنین در این پژوهش به سایر ادله از جمله ادله روایی، عمل صحابه پیامبر(ص) و بناء عقلا به عنوان منبع مشروعیت حقوق انتفاعی پرداخته شده است. هدف از این پژوهش واکاوی مشروعیت حق انتفاع با توجه به منابع فقهی اسلامی است. بنابراین با توجه به پیدایش مصادیقی نو و مستحدثه در این موضوع فقهای بزرگ اسلامی و حقوقدانان اسلامی ملاک معینی برای مشخص شدن انواع و احکام حق انتفاع دارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
74 - مقایسه دیدگاههای شیخ صدوق و فخر رازی دربارهی مفهوم عقل از منظر قرآن کریم
فرخنده نصیری عباس احمدی سعدیاز منظر فخر رازی سرچشمه معرفت، نفس ناطقه انسانی است که از آن به عقل یا قوه عاقله تعبیر شده که خود به دو قوه عملی و نظری تقسیم می شود. به عقیده وی عقل نظری برتر از عقل عملی است و هیچگاه حکمت عملی به پای حکمت نظری نمی‌رسد. شیخ صدوق هم عقل‌گرا و هم نص‌گراست هر چند بررسی چکیده کاملاز منظر فخر رازی سرچشمه معرفت، نفس ناطقه انسانی است که از آن به عقل یا قوه عاقله تعبیر شده که خود به دو قوه عملی و نظری تقسیم می شود. به عقیده وی عقل نظری برتر از عقل عملی است و هیچگاه حکمت عملی به پای حکمت نظری نمی‌رسد. شیخ صدوق هم عقل‌گرا و هم نص‌گراست هر چند بررسی آثار وی حاکی از آن است که به اصول عقل عملی کمتر اشاره مستقیم نموده و ورود به برخی مباحث و ساحات را برای عقل ممنوع شمرده با این همه اما در بسیاری موارد اصل حسن و قبح ذاتی و عقلی را در مقدمات بحث مورد عنایت قرار داده است. از نظر وی، قرآن کمالات آدمی را در قوه نظریه و قوه عملیه منحصر دانسته است. این تحقیق در صدد نشان دادن بهره گیری فخر رازی و شیخ صدوق از عقل در فهم و تفسیر معارف دینی است. شیخ صدوق کمتر از فخر رازی برای عقل در شناخت خداوند و صفاتش ارزش قائل است . شیخ صدوق عقل را یک منبع عالی برای شناخت و نیز یک دستاویز مهم و مؤثّر جهت درک مسائل دینی و نیز دفاع از امور عقلانی میداند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
75 - بررسی و نقد رویکرد تفسیری شیخ محمد کرمی در تحلیل مولفه‌های تفسیر اجتماعی قرآن(با تاکید بر کتاب التفسیر لکتاب الله المنیر)
مینا شمخی علی شریفی سید یوسف محفوظی موسویدر حوزه تفسیر نگاری معاصر، تفسیر اجتماعی یکی از مهم ترین دستاوردهای این عرصه است. نگاه جامع گرایانه، ساده نویسی و تاکید بر هدایتگری قرآن، عقل گرایی در تفسیر و عدم پیروی کردن از شیوه تفسیری سلف از شاخصهای اصلی این رویکرد جدید تفسیری است..کتاب التفسیر لکتاب الله المنیر چکیده کاملدر حوزه تفسیر نگاری معاصر، تفسیر اجتماعی یکی از مهم ترین دستاوردهای این عرصه است. نگاه جامع گرایانه، ساده نویسی و تاکید بر هدایتگری قرآن، عقل گرایی در تفسیر و عدم پیروی کردن از شیوه تفسیری سلف از شاخصهای اصلی این رویکرد جدید تفسیری است..کتاب التفسیر لکتاب الله المنیر آیت الله محمد کرمی ، از تفاسیر اجتماعی به شمار می آید. ایشان که از مفسرین خطه خوزستان است با توجه به شرایط روز، روش تفسیر اجتماعی را برگزیده است و سعی کرده شاخص های تفسیر اجتماعی را رعایت کند. این مقاله که به روش کتابخانه ای تدوین گردیده است، نخست به شاخصهای تفسیر اجتماعی اشاره نموده، سپس به بررسی شاخصهای اجتماعی تفسیر شیخ کرمی می پردازد. در ادامه پس از بررسی روش تفسیری ایشان، رویکرد تفسیری این مفسر را مورد نقد قرار می گیرد. در پایان به این نتیجه می رسیم که ایشان از روش تفسیر اجتماعی در برخی آیات پیروی ننموده و تفسیر خود را بر اساس شاخص های تفسیر اجتماعی تدوین نکرده است. در واقع آیت الله کرمی برخی آیاتی که مباحث گسترده اجتماعی دارند به آنها وارد نشده و در حد اشاره ای کوتاه گذر کرده است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
76 - ایمانگرایی در مسیحیت و اسلام (بخش نخست)
قربان جمالیایمان نقش تعیین‌کننده‌ای در رسیدن انسان به سعادت دارد. بحث دربارة ایمان در حوزة الهیات دارای سابقه‌ای طولانی است و همواره به صورت موضوعی زنده و اثرگذار در مباحث اندیشمندان مطرح بوده است. بحث بر سر این است که آیا لازم است ایمان و باورهای دینی عقلانی باشند چکیده کاملایمان نقش تعیین‌کننده‌ای در رسیدن انسان به سعادت دارد. بحث دربارة ایمان در حوزة الهیات دارای سابقه‌ای طولانی است و همواره به صورت موضوعی زنده و اثرگذار در مباحث اندیشمندان مطرح بوده است. بحث بر سر این است که آیا لازم است ایمان و باورهای دینی عقلانی باشند یا خیر. بر این اساس مقالة حاضر در دو شماره، ایمان‌گرایی را بر دو محور مسیحیت و اسلام با توجه به مبانی نظری آنها مقایسه و نقد می‌کند. در بخش نخست به بیان مفهوم ایمان از منظر مسیحیت، ایمان‌گرایی و مراتب آن، تبیین مبانی فکری برخی از اندیشمندان ایمان‌گرا از جمله سورن کرکگور، نقد ایمان‌گرایی و بیان و نقد عقل‌گرایی افراطی می‌پردازیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
77 - مهجوریت تفسیرقرآن و راه های زدودن آن
اعظم پرچمچکیده در عصر حاضر، مهجوریت تفسیر قرآن در محافل مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، و ... به نوعی حضور پیدا کرده است. از یک سو در جامعه شبهات و اعتراض‌هایی علیه قرآن در رسانه‌های مختلف عرضه می‌شود و ابعاد گوناگون اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، و... قرآن را به چالش م چکیده کاملچکیده در عصر حاضر، مهجوریت تفسیر قرآن در محافل مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، و ... به نوعی حضور پیدا کرده است. از یک سو در جامعه شبهات و اعتراض‌هایی علیه قرآن در رسانه‌های مختلف عرضه می‌شود و ابعاد گوناگون اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، و... قرآن را به چالش می‌کشاند و از سوی دیگر، شخصیت مسلمانان در کشورهای مختلف اسلامی، روز‌به‌روز از تجلی فرهنگ قرآن دور می‌شود؛ در چنین شرایطی، شایسته است برای بازسازی شخصیت مسلمان امروزی و کرامت او، فرهنگ قرآن متناسب با نیازها و درخواست‌های زمانه ارایه شود. از طلایه‌داران این روش، شهید صدر است، البته دیگرانی چون ملاصدرا، علامه طباطبایی و... نیز با ارائه متدها و راهکارهای متفاوت کوشیده اند تا از مهجوریت قرآن بکاهند. آنچه این مقاله بر آن است که در پرتو روش تفسیری شهید صدر، تاحد زیادی رنگ مهجوریت از چهره تابناک قرآن زدوده شود، همچنان که دیگر متدها نیز سهمی در ارایه تصویر به هم پیوسته معارف قرآنی دارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
78 - نگرشی بر جامعیت قرآن از روزنه تربیت عقلانی
علیرضا زکی‌زاده رنانی فاطمه طائبی اصفهانینوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف تبیین تربیت عقلانی قرآنی و بیان نظر قرآن در جمع کردن میان دین و عقل به مبحث جامعیت نگاه نموده است. در حقیقت قرآن با روشهای متعدد به پرورش اندیشه در مخاطبین ذوی العقول توجه نموده است. این کتاب سراسر حکمت، نه عقل‌گرایی افراطی را چکیده کاملنوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف تبیین تربیت عقلانی قرآنی و بیان نظر قرآن در جمع کردن میان دین و عقل به مبحث جامعیت نگاه نموده است. در حقیقت قرآن با روشهای متعدد به پرورش اندیشه در مخاطبین ذوی العقول توجه نموده است. این کتاب سراسر حکمت، نه عقل‌گرایی افراطی را می‌پذیرد و نه عقل‌ستیزی را؛ تربیت عقلانی قرآنی معطوف به وسیع‌ترین مخاطبان و با تمام جوانب عقلانیت میباشد. در این پژوهش تربیت عقلانی در هر سه بعد عقلانیت مورد بررسی قرار گرفته است. به نظر میرسد در قرآن همه این اقسام مورد تربیت واقع شده است. عقلانیت بنیادین با استدلالات و براهین قرآنی و عقلانیت ارزش‌ها با انتقادات به بینش‌ها و روشهای نادرست و ارائه نمونه‌های اخلاقی والگوهای عملی و عقلانیت ابزاری با شرایط خاص خود مورد توجه تربیت قرآنی بوده است؛ که این مسأله مصداق بارز جامعیت این کتاب شریف میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
79 - سرچشمه‌های معرفتی حکمت اشراقی و نقش و تأثیر قرآن و منابع روایی
رضا رضازاده هدی حبیبی منشبر خلاف بسیاری از فیلسوفان مسلمان که معمولاً از منابع و پیشینه تاریخی افکار خود کمتر یاد می کنند، شیخ اشراق صریحاً از متفکرانی که اندیشه‌های خود را ادامه‌دهنده حکمت آنان میداند، نام می‌برد. پرداختن به ریشه‌یابی منابع حکمت اشراق از همان آغاز تألیف حکمة الإشراق توسط خود چکیده کاملبر خلاف بسیاری از فیلسوفان مسلمان که معمولاً از منابع و پیشینه تاریخی افکار خود کمتر یاد می کنند، شیخ اشراق صریحاً از متفکرانی که اندیشه‌های خود را ادامه‌دهنده حکمت آنان میداند، نام می‌برد. پرداختن به ریشه‌یابی منابع حکمت اشراق از همان آغاز تألیف حکمة الإشراق توسط خود شیخ شروع شده است و بعدها توسط شارحان حکمة الإشراق ادامه یافت و تا زمان حاضر نیز ادامه دارد. هدف از این جستار بازخوانی نقش و تأثیر منابع قرآنی و روایی به مثابه مهمترین سرچشمه های معرفتی شیخ اشراق است. گرچه به فلسفه شیخ اشراق غالباً به عنوان نقطه تلاقی حکمت و عرفان و تفکر ایران و یونان نگریسته میشود ولی سهروردی با آگاهی به منابع قرآنی و روایی در صدد اتقان و استحکام حکمت خود بوده است. این انگیزه در مسائل گوناگونی محقق شده است از جمله در تأویل آیات قرآن به مباحث فلسفی مانند عقل فعال و قوه مخیله؛ توجیه و تأیید مباحث مربوط به عقل اول، تجرد و جاودانگی نفس و قاعده امکان اشرف با توسل به آیات قرآن. همچنین مسائلی مانند خلافت الهی از مباحث این مقاله است که در اندیشه سهروردی ریشه قرآنی دارند. بر این اساس میتوان گفت که راه رسیدن به حقایق گاهی عقل است و گاهی کشف و شهود عرفانی و در رأس همه آنها وحی الهی. محال است آنچه حق است و عقل و شهود سلیم بدان راه یافته، در تضاد با وحی الهی باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
80 - جایگاه قرآن کریم در سرچشمه‌های مکتب شیخ شهاب الدین سهروردی
عباس بخشنده بالیدومین مکتب تأثیرگذار درفلسفه اسلامى در قرن ششم هجرى قمرى به واسطه شیخ شهاب الدین سهروردى به نام حکمت اشراق پایه گذارى شد. ویژگى مهم این مکتب، هماهنگى میان آموزه‌‌هاى غرب و شرق است. وی با مطالعه و فهم اندیشه‌های گوناگون به نوآورى پرداخته و فلسفه خود را بنیاد نهاد. هدف چکیده کاملدومین مکتب تأثیرگذار درفلسفه اسلامى در قرن ششم هجرى قمرى به واسطه شیخ شهاب الدین سهروردى به نام حکمت اشراق پایه گذارى شد. ویژگى مهم این مکتب، هماهنگى میان آموزه‌‌هاى غرب و شرق است. وی با مطالعه و فهم اندیشه‌های گوناگون به نوآورى پرداخته و فلسفه خود را بنیاد نهاد. هدف از این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی نگارش گردید، کاوش در تأثّر وی از آموزههای قرآن کریم میباشد که در نوشته‌های مرتبط به طور خاص مورد بررسی قرار نگرفته است. حاصل این پژوهش این است که شیخ اشراق با کنجکاوى در میان متون مختلف به ویژه آموزههای قرآن کریم توانست مکتب فلسفى خود را که متفاوت با آنچه در فلسفه مشّایى میباشد بنا کرده، و گامى تأثیرگذار در جهت شکوفایى فلسفه اسلامى بردارد. وی تلاش نمود در بحث‌های مختلف فلسفی برای استحکام دلائل ارائه شده در مقابل مخالفان، تشویق مخاطبان به پذیرش آنها، اذعان به محوریت آیات قرآن در مکتب فلسفی خود و نیز نشان دادن تعامل عقل و دین از آیات مختلفی از کلام الهی استفاده نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
81 - ایمان گرایی در مسیحیت و اسلام
قربان جمالیایمان از مفاهیم محوری در مفاهیم دینی است که نمی توان بدون آن دینداری را تصور کرد، چرا که مرز بین دینداری و بی دینی است. گفت و گو دربارۀ ایمان، گشودن راهی است برای تجربۀ آنان که محروم اند و تعالی دادن تجربۀ ایمانی کسانی که واجد آن اند. در شمارۀ پیش، مبحث ایمان گرایی در م چکیده کاملایمان از مفاهیم محوری در مفاهیم دینی است که نمی توان بدون آن دینداری را تصور کرد، چرا که مرز بین دینداری و بی دینی است. گفت و گو دربارۀ ایمان، گشودن راهی است برای تجربۀ آنان که محروم اند و تعالی دادن تجربۀ ایمانی کسانی که واجد آن اند. در شمارۀ پیش، مبحث ایمان گرایی در مسیحیت و نقد آن را طرح کردیم. در این شماره ایمان گرایی در جهان اسلام را بررسی می کنیم و به محورهایی چون ویژگی های ایمان، نقد و بررسی ایمان گرایی در برخی فرقه های اسلامی از جمله اهل حدیث و اخباریان، نقد و بررسی مخالفان ایمان گرایی در قالب عقل گرایی افراطی و مقایسۀ نهایی ایمان گرایی در مسیحیت و اسلام می پردازیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
82 - هویّت‌شناسی اسماعیل صادق الوعد در آیه 54 سوره مریم و نقد أقوال مفسّران
سعید مرادی کیاسرائی امین عظیمیدر آیه 54سوره مریم از پیامبری به نام اسماعیل با صفت صادق الوعد یاد شده است: ﴿واذکُر فِى الکِتبِ اِسمعیلَ اِنَّهُ کانَ صادِقَ الوَعدِ و کانَ رَسولاً نَبیـّا﴾. در این که آیا این اسماعیل همان اسماعیل معروف، فرزند ابراهیم است یا اسماعیل بن حزقیل از انبیاء بنی اسرائیل، میان چکیده کاملدر آیه 54سوره مریم از پیامبری به نام اسماعیل با صفت صادق الوعد یاد شده است: ﴿واذکُر فِى الکِتبِ اِسمعیلَ اِنَّهُ کانَ صادِقَ الوَعدِ و کانَ رَسولاً نَبیـّا﴾. در این که آیا این اسماعیل همان اسماعیل معروف، فرزند ابراهیم است یا اسماعیل بن حزقیل از انبیاء بنی اسرائیل، میان مفسّران محلّ گفت‌وگو است. غالب مفسّران شیعه و اهلسنّت احتمال اول را برگزیده و گفته اند مراد اسماعیل بن ابراهیم است. اما گروه دیگری از مفسّران با استناد به سیاق آیات و همچنین برخی روایات وارده در این زمینه، دیدگاه دوم را برگزیده‌اند، از این رو نخست دیدگاه قرآن و سپس مسائل دیگری که از روایات اسلامی و تواریخ و ادلّه عقلیه قابل برداشت است به طور جداگانه مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا ابعاد مختلف این مبحث روشن گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
83 - کاربست قرآن و عقل در باب هدف نهایی زندگی از دیدگاه حکمت متعالیه
ایوب مباشری محمد رضا ضمیری محمدصادق جمشیدی راد حسن مهدی فرشناخت هدف و خواسته نهایی در زندگی، اهمیت فراوانی در معنا و سبک زندگی دارد. برای شناخت بهترین هدف نهایی برای زندگی میتوان از استدلالهای عقلی، قرآن و شهود استفاده نمود. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی در منابع کتابخانهای بود که یکی از برهان‌های عقلی را بررسی نمودیم که صبغه ر چکیده کاملشناخت هدف و خواسته نهایی در زندگی، اهمیت فراوانی در معنا و سبک زندگی دارد. برای شناخت بهترین هدف نهایی برای زندگی میتوان از استدلالهای عقلی، قرآن و شهود استفاده نمود. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی در منابع کتابخانهای بود که یکی از برهان‌های عقلی را بررسی نمودیم که صبغه روانشناختی داشت و از گزاره‌های قرآنی به عنوان تکمیل و تایید بهره‌مند شدیم؛ بدین صورت که با توجه به مبانی فلسفی صدرا بدین نتیجه رسیدیم که جهان غایتمند بوده و خدای تعالی هم مبدأ المبادی است و هم غایت الغایات؛ اگر هدف(هدف‌های) نهایی ما در(از) زندگی، قرب الهی و معرفت عمیق خدا نباشد و تنها خواسته‌های مادی باشد، خواه ناخواه در زندگی دنیوی حداقل با سه مشکل اساسی احساس ناکامی و محرومیت، احساس عدم امنیت و احساس دلزدگی روبه‌رو خواهیم شد؛ پس باید خواسته‌ای داشته باشیم که در دسترس، پایدار و فناناپذیر و نامحدود باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
84 - مبانی کاربرد جری و تطبیق در تفسیر قرآن
هدیه مسعودی صدر قاسم بستانی سید یوسف محفوظییکی از قواعد در فهم و بهرمندی از آیات هدایت‌بخش قرآن کریم، قاعده مشهور به جری و تطبیق است که از دیرباز نزد علمای دین و مفسران قرآنی شناخته شده و به کار می‌رفته است، امّا این قاعده و مبانی کاربرد آن، حداقل از جهت نظری و تئوریک چندان شناخته‌شده نیست و پرسش‌هایی چون مبنای چکیده کاملیکی از قواعد در فهم و بهرمندی از آیات هدایت‌بخش قرآن کریم، قاعده مشهور به جری و تطبیق است که از دیرباز نزد علمای دین و مفسران قرآنی شناخته شده و به کار می‌رفته است، امّا این قاعده و مبانی کاربرد آن، حداقل از جهت نظری و تئوریک چندان شناخته‌شده نیست و پرسش‌هایی چون مبنای کاربرد قاعده جری و تطبیق در فهم آیات قرآن چیست؟ جری و تطبیق با دیگر روشهای تفسیر قرآن(در اشکال مختلف تفسیر، تأویل و باطن) چه نسبتی دارد؟ همچنان به قوت خودباقی می‌باشند، لذا نوشتار پیش رو شامل مفهوم‌شناسی جری و تطبیق، تحلیل و بیان نسبت منطقی آن با فهم قرآن در اشکال مختلفش و دستهبندی مبنای کاربرد قاعده جری و تطبیق در سه شاخه قرآنی، روایی، عقلی و زیر شاخه‌های آن(عمومیت مفاهیم قرآنی، بسط گستره تفسیر آیات قرآن، انطباق آموزه‌ها و مفاهیم قرآن با فطرت انسان و ...) است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
85 - روش شناسی تفسیر فقهی شیعه
مجید وزیریچکیده با توجه به جایگاه ویژه روش شناسی در فهم معیارها و شیوه های صحیح کشف معرفت از منابع مربوط در هر علمی و با توجه به جایگاه قرآن در استنباط احکام شرعی به عنوان اصلی‌ترین منبع و اهمیت تفسیر فقهی به عنوان دانشی میان رشته‌ای، این مقاله با طرح ایده روش شناسی چکیده کاملچکیده با توجه به جایگاه ویژه روش شناسی در فهم معیارها و شیوه های صحیح کشف معرفت از منابع مربوط در هر علمی و با توجه به جایگاه قرآن در استنباط احکام شرعی به عنوان اصلی‌ترین منبع و اهمیت تفسیر فقهی به عنوان دانشی میان رشته‌ای، این مقاله با طرح ایده روش شناسی تفسیر فقهی شیعه، ضمن بر شمردن ویژگی های کلی تفسیر فقهی شیعه، به تقسیم‌بندی، بررسی و مطالعه مصداقی روش‌های متنوع استخراج احکام فقهی از آیات الاحکام در مذهب شیعه می‌پردازد. در این راستا روش‌های اصلی و فرعی شامل استناد به اصول عقلایی محاوره، روش تفسیر فقهی قرآن به قرآن (مشتمل بر هفت روش فرعی)، روش تفسیر فقهی قرآن به سنت پیامبر(ص)و اهل بیت(ع) (مشتمل بر دو روش فرعی تبیین، با نه زیر‌مجموعه، و تمسک)، روش استناد به قراین عقلی، استناد به اجماع، استناد به قواعد اصولی، فقهی، تفسیری، منطقی و استناد به شأن نزول و قرائات، تفکیک و طبقه بندی شده اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
86 - جایگاه قطع دادرس در مذاهب خمسه با تکیه بر آیات و روایات
فیصل شریفی پور فاطمه شوریدر نظام آیین دادرسی ادله اثبات در امور کیفری رکن اساسی پرونده مطروح نزد قاضی را تشکیل میدهد. چراکه طبق اصل 37 قانون اساسی اصل بر برائت است و هیچ کس از نظر قانون مجرم شناخته نمی‌شود مگر اینکه جرم او در دادگاه صالح ثابت شود. جواز استناد دادرس غیر معصوم به قطع خود در مقام چکیده کاملدر نظام آیین دادرسی ادله اثبات در امور کیفری رکن اساسی پرونده مطروح نزد قاضی را تشکیل میدهد. چراکه طبق اصل 37 قانون اساسی اصل بر برائت است و هیچ کس از نظر قانون مجرم شناخته نمی‌شود مگر اینکه جرم او در دادگاه صالح ثابت شود. جواز استناد دادرس غیر معصوم به قطع خود در مقام صدور حکم یکی از مسائل دیرینه و پرسابقه فقهی است که امروز خود مسأله‌ساز شده و دغدغه دستگاه قضایی میباشد. بر این اساس پژوهش حاضر با تطور در آیات و روایات به بررسی جایگاه قطع دادرس در اثبات دعوا میپردازد و یادآور میشود که برخی از فقهای شیعه علم قاضی را، محکم‌ترین دلیل، جهت صدور رأی در جرایم حدی می‌دانند، بدین جهت به کتاب، سنّت، اجماع و عقل استناد می‌کنند. عده‌ای دیگر از فقهای شیعه علم قاضی را برای اجرای حدود حجت نمی‌دانند و ادله خود را آیات قرآن، روایات، عقل، و قاعده درأ بیان می‌کنند. عده‌ای دیگر در این زمینه تفصیلاتی را مطرح کرده و محدودیت‌هایی برای آن مشخص ساخته‌اند. نظر به مقنن نبودن ادله اهل سنت مقاله حاضر تلاش میکند با ارائه دلیلی منطقی، مستندات اهل سنّت را مورد نقد قرار دهد؛ و در نهایت میزان حجیت علم قاضی در اجرای حدود را با توجه به قانون مجازات اسلامی ذکر می‌نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
87 - زیبایی معقول از منظر قرآن کریم
ابوالحسن مومن نژاد عباس یوسفی تازه کندی مرتضی سازجینییکی از مباحث مهم فلسفه و علوم انسانی مبحث زیبایی میباشد که قدمتی دوهزار ساله دارد. از نظر دانشمندان اسلامی و برخی فلاسفه زیبایی منحصر به زیبایی محسوس و فکری نیست بلکه نوعی دیگر از زیبای هست که از آن به زیبایی معقول یا حسن عقلی تعبیر میشود که یکی از انواع چهارگانه زیبا چکیده کاملیکی از مباحث مهم فلسفه و علوم انسانی مبحث زیبایی میباشد که قدمتی دوهزار ساله دارد. از نظر دانشمندان اسلامی و برخی فلاسفه زیبایی منحصر به زیبایی محسوس و فکری نیست بلکه نوعی دیگر از زیبای هست که از آن به زیبایی معقول یا حسن عقلی تعبیر میشود که یکی از انواع چهارگانه زیبایی، و از همه آنها بالاتر میباشد. زیبایی معقول(حسن عقلی) به این معنا است که بعضی از کارها فی حد ذاته زیبا و جمیل است و جاذبه و کشش دارد و ستایش آفرین است و فقط عقل انسان آن را درک میکند و نیروی حس و قوه تخیّل در درک آن زیبایی نقشی ندارند. قرآن کریم به همه انواع زیبایی اشاره کرده است. در این پژوهش به تبیین زیبایی معقول، نسبی یا مطلق بودن زیبائی معقول و مصداق‌های آن از منظر قرآن خواهیم پرداخت. مهمترین مصادیق زیبایی معقول در قرآن کریم عبارت‌اند از زیبایی عفو و اغماض، زیبایی صبر، زیبایی هجرت، و زیبایی ایمان. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
88 - بررسی مبانی عدالت در جرایم موجب حد از منظر آیات و روایات
فاطمه شوری فیصل شریفی پوراین مقاله سعی میکند با تحقیق در آیات، روایات، دلیل عقلی و بناء عقلا راهکار مناسب جهت حل شبهات مطرح شده ارائه نماید. با توجه به اینکه احکام دائر مدار مصلحت و مفسده می‌باشند، پیش بینی جرایم موجب حد الزامی میباشد، زیرا نقش مجازات‌ها، حفظ اعتدال فرد و جامعه از طریق حفظ ار چکیده کاملاین مقاله سعی میکند با تحقیق در آیات، روایات، دلیل عقلی و بناء عقلا راهکار مناسب جهت حل شبهات مطرح شده ارائه نماید. با توجه به اینکه احکام دائر مدار مصلحت و مفسده می‌باشند، پیش بینی جرایم موجب حد الزامی میباشد، زیرا نقش مجازات‌ها، حفظ اعتدال فرد و جامعه از طریق حفظ ارزش‌ها میباشد. ترجیح داشتن مصلحت نوعیه بر مصلحت شخصی، اهداف مجازات و عدالت کیفری اقتضا دارد که در حدود مانند تعزیرات، اوضاع و احوال، شرایط، زمان و مکان و ویژگیهای هر یک از مجرمین در تعیین مجازات حدی به آن معنای گسترده تأثیرگذار نباشد و این موضوع با عدالت کیفری ناسازگار نیست بلکه عین عدالت است زیرا عدالت به معنای قرار دادن هر چیزی در محل خودش است. لذا ضرورت ندارد که رعایت عدالت در انواع جرایم با هم متشابه باشد؛ چراکه منظور از عدالتی که شارع مقدس به آن دستور داده است، مراعات حقوقی است که اسلام آن را به رسمیت می‌شناسد و منظور از پیراستگی از ظلم، دوری از پایمال نمودن حقوقی است که خداوند متعال آنها را معتبر می خواند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
89 - تبیین اندیشه‌های عقلانی وحیانی آیت الله جوادی آملی درباره تحریف ناپذیری قرآن
علیرضا خنشا محمد جواد سامیموضوع تحریف در قرآن بسیار مورد توجه اندیشمندان و علمای اسلام به ویژه بزرگان شیعه قرار گرفته است و از قرون اولیه اسلام تا کنون همواره مورد بحث و مناقشه بوده و تا کنون کتاب‌های فراوان در این باره به رشته تحریر در آمده است. از میان اهل سنت، حشویه و در شیعیان، غلات و عده چکیده کاملموضوع تحریف در قرآن بسیار مورد توجه اندیشمندان و علمای اسلام به ویژه بزرگان شیعه قرار گرفته است و از قرون اولیه اسلام تا کنون همواره مورد بحث و مناقشه بوده و تا کنون کتاب‌های فراوان در این باره به رشته تحریر در آمده است. از میان اهل سنت، حشویه و در شیعیان، غلات و عده‌ای کمی از اخباریان(مثل سید نعمت الله جزایری و محدث نوری) قائل به تحریف در قرآن(تحریف به نقیصه) گردیده‌اند. اما اکثریت علمای شیعه و اهل سنت(فریقین) قائل به تحریف ناپذیری قرآن می‌باشند. استاد آیت الله جوادی آملی در آثارشان با نگاهی عقلانی وحیانی و بیانی ژرف و قلمی زیبا و عمیق به این موضوع پرداخته‌اند که در این پژوهش با استفاده از روش کتابخانهای با شیوه تحلیلی- مقایسه‌ای به تبیین آن پرداخته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
90 - فلسفه وجود و ویژگیهای امام از دیدگاه تفاسیر فریقین
خدیجه احمدی بیغش طاهره محسنیمسأله امامت در تاریخ اندیشه اسلامی پیشینه‌ای طولانی دارد. امامت به معنای رهبری و ریاست امت که طبعاً نوعی تبعیت و پیروی گروهی را به همراه دارد. امامت از یک سو پیشوایی و راهبری و از سوی دیگر تبعیت و پیروی است. اما اینکه این پشوایی و پیروی در چه قلمرویی باشد یا در چه بُعدی چکیده کاملمسأله امامت در تاریخ اندیشه اسلامی پیشینه‌ای طولانی دارد. امامت به معنای رهبری و ریاست امت که طبعاً نوعی تبعیت و پیروی گروهی را به همراه دارد. امامت از یک سو پیشوایی و راهبری و از سوی دیگر تبعیت و پیروی است. اما اینکه این پشوایی و پیروی در چه قلمرویی باشد یا در چه بُعدی از ابعاد زندگی دنیوی و اخروی انسان مطرح شود، موجب تفاوت‌هایی میان مذاهب مختلف اسلامی شده است. مذاهب امامیه، معتزله و اشاعره علیرغم شباهت در بعضی ویژگیهای امام، تفاوت‌هایی اساسی در این مسأله با یکدیگر دارند. تحلیل و نقد آراء کلامی این متکلمین و مفسرین اسلامی، موجب تبیین راه حق و جایگاه امامت میشود. این پژوهش با روش توصیف و تحلیل متن و به شیوه کتابخانهای، در صدد واکاوی فلسفه وجود و ویژگیهای امام از منظر سه متفکر برجسته اسلامی علامه طباطبایی شیعی، قاضی عبد الجبار معتزلی و قاضی باقلانی اشعری است. علامه حقیقت امامت را از سنخ ولایت تکوینی، هدایت باطنی و معنوی، وجوب عقلی علی الله دانسته، قاضی عبد الجبار آن را مسأله‌ای اجرائی، عقلی و ضرورتی اجتماعی به منظور حفظ کیان اسلامی، و باقلانی نیز آن را فرعی فقهی و شرعی به منظور اداره امور جامعه اسلامی معرفی کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
91 - تحلیل جایگاه اخلاقی مهارت تقابل، هنگام تعارض بین همسران از منظر قرآن
محبوبه موسائی پورتوجه به شیوههای حل تعارض بین همسران و نهادینه کردن آن در میان خانواده‌ها امری ضروری است. هدف از آموزش این شیوه‌ها، آن است که همسران بیاموزند هنگام پیدایش اختلاف، روشی مناسب پیش گیرند و از راه حل‌هایی معقول و منصفانه بهره جویند. در راستای این هدف، پژوهش حاضر با رویکرد ت چکیده کاملتوجه به شیوههای حل تعارض بین همسران و نهادینه کردن آن در میان خانواده‌ها امری ضروری است. هدف از آموزش این شیوه‌ها، آن است که همسران بیاموزند هنگام پیدایش اختلاف، روشی مناسب پیش گیرند و از راه حل‌هایی معقول و منصفانه بهره جویند. در راستای این هدف، پژوهش حاضر با رویکرد تحلیلی استنتاجی از آیات قرآن و به روش توصیفی- کتابخانهای، به مسأله تعارض و راهکارهای مدیریت تعارض بین همسران پرداخته است. میتوان گفت مهمترین مهارت و فن مورد نیاز همسران به هنگام تعارض و تنش، مهارت تقابل با هدف اصلاح مشکل و رسیدن به وحدت دوباره، مورد تأیید آیات قرآن است که با تأکید بر مبنا و اصل اخلاقی معاشرت به معروف یعنی رفتار بر اساس عقل و شرع، صورت می پذیرد تا هر یک از زوجین در رفتار با همسر خود، از آن به عنوان یک مؤلفه تعیین کننده، در پستی و بلندی، خوشی و ناخوشی زندگی مشترک، بهره جویند و شامل مراحل منسجم و هدفمندی می شود که با حفظ اولویت عبارت‌اند از صحبت منطقی(موعظه، نصیحت و پند)، تعاملات رفتاری حاکی از ناخرسندی که خود دارای مراتبی است و در نهایت استفاده از مشاور. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
92 - بررسی تحلیلی مبانی تربیت اخلاقی هابرماس و نقد آن از دیدگاه اخلاق قرآنی
عادل رمضانی مصطفی قادری محسن ایمانی نائینیهابرماس، فیلسوف نسل دوم مکتب انتقادی فرانکفورت، بر این باور است که عقل مدرن نتوانسته تمام ابعاد خویش را آشکار سازد و تنها عقل ابزاری بر جامعه مدرن مسلط شده است. وی با طرح نظریه کنش ارتباطی در پی بازسازی پروژه مدرنیته است که به زعم وی عقیم یا ناتوان مانده است. او در این چکیده کاملهابرماس، فیلسوف نسل دوم مکتب انتقادی فرانکفورت، بر این باور است که عقل مدرن نتوانسته تمام ابعاد خویش را آشکار سازد و تنها عقل ابزاری بر جامعه مدرن مسلط شده است. وی با طرح نظریه کنش ارتباطی در پی بازسازی پروژه مدرنیته است که به زعم وی عقیم یا ناتوان مانده است. او در این نظریه که مهمترین دیدگاه او محسوب میشود، با استفاده از رویکردهای جدید زبان‌‌شناسی و فلسفه زبان سعی در ارائه مدلی از تربیت اخلاقی بر مبنای عقلانیت ارتباطی دارد. محقق در این مقاله با بهره گیری از رویکرد توصیفی- تحلیلی، ابتدا به مرور اجمالی نظریه کنش ارتباطی هابرماس، به عنوان مبنای نظریه تربیت اخلاقی وی، پرداخته سپس دیدگاه تربیت اخلاقی را استنتاج نموده و در ادامه به نقد این دیدگاه از سوی اخلاق قرآنی پرداخته است. نتیجه تحقیق نشان داد تأکید هابرماس بر عقلانیت ارتباطی و اخلاق گفت‌وگویی در نظریه کنش ارتباطی، در سطح فردی رشد و شکوفایی خرد مبتنی بر ارتباط متقابل هنجاری (عقل ارتباطی) و در سطح اجتماعی دستیابی به تفاهم مبتنی بر کنش‌های اخلاقی را به عنوان اهداف تربیتی مطرح می‌سازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
93 - ارائه الگوی رهبری هوشمند برای سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی
علیرضا طوسی احمدرضا سنجری عباسعلی قیومی پرویز احدیاین پژوهش با هدف ارائه الگویی برای رهبری هوشمند در سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی انجام شد. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت گردآوری داده‌ها، آمیخته است. داده‌ها در دو مرحله کیفی و کمی جمع‌آوری شد. در مرحله کیفی با استفاده از مصاحبه با 30 نفر از مدیران، شاخص ه چکیده کاملاین پژوهش با هدف ارائه الگویی برای رهبری هوشمند در سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی انجام شد. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت گردآوری داده‌ها، آمیخته است. داده‌ها در دو مرحله کیفی و کمی جمع‌آوری شد. در مرحله کیفی با استفاده از مصاحبه با 30 نفر از مدیران، شاخص های شناسایی شده، مورد بررسی و تائید قرار گرفت. داده‌ها در بخش کیفی شامل سه مرحله کدگذاری داده‌ها از طریق فرایند کدگذاری و مبتنی بر طرح نظام‌مند نظریه داده بنیاد مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج بخش کیفی حاکی از شناسایی مولفه‌های رهبری هوشمند در 5 مولفه اصلی و 21 طبقه فرعی و 98 زیر شاخص بود. در مرحله کمی تحقیق، مدیران متخصص در امر برنامه‌ریزی‌های کلان در رده های میانی و ارشد دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان جامعه انتخاب شدند. تعداد مدیران ستادی سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی 114 نفر و تعداد مدیران ستادی دراستان ها 40 نفر بود که در کل 154 نفر به عنوان جامعه آماری انتخاب و به دلیل محدود بودن جامعه آماری، نمونه آماری برابر با تعداد جامعه 154 نفر در نظر گرفته شد. برای جمع آوری داده‌ها از نمونه آماری، از پرسشنامه رهبری هوشمند محقق ساخته استفاده شد. در بخش کمی ابتدا از تحلیل عاملی تائیدی استفاده و سپس با استفاده از مدل معادلات ساختاری روابط بین شاخصهای اصلی شناسایی و بعد از تائید روابط بین متغیرها، مدلی مناسب ارائه شد. یافته های بخش کمی نشان داد که مدل نهایی رهبری هوشمند با 5 مولفه رهبری عقلایی، رهبری عاطفی، رهبری معنوی، رهبری جمعی و رهبری سیاسی مورد تائید قرار گرفت. کلمات کلیدی: رهبری هوشمند، رهبری معنوی، رهبری عقلایی، رهبری عاطفی، رهبری جمعی، رهبری سیاسی. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
94 - خرید و فروش اعضای بدن انسان از منظر فقه امامیه
فریده اصغری سید حسن عابدیان کلخورانبا رشد دانش پزشکی و دست یافتن به فن آوری نوین، بستری برای استفاده از اعضای بدن جهت درمان، مهیا شد. در کشورهای اسلامی با توجه به خاستگاه دینی بودن قوانین، مشروعیت این انتقال مورد سوال واقع می شود که: آیا خرید و فروش اعضای بدن انسان، جائز است؟ طرح این پرسش و جستجوی پاسخ چکیده کاملبا رشد دانش پزشکی و دست یافتن به فن آوری نوین، بستری برای استفاده از اعضای بدن جهت درمان، مهیا شد. در کشورهای اسلامی با توجه به خاستگاه دینی بودن قوانین، مشروعیت این انتقال مورد سوال واقع می شود که: آیا خرید و فروش اعضای بدن انسان، جائز است؟ طرح این پرسش و جستجوی پاسخ آن از منظر نصوص و ادله شرعی فقه امامیه، بهانه ای برای رقم زدن این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی شد. در این مساله مستحدثه، تعدادی از فقهای امامیه، با استناد به آیات و روایات و اجماع دال بر بطلان بیع میته و ...، حکم تکلیفی آن را حرمت و حکم وضعی این خرید و فروش را باطل دانسته اند. در مقابل، گروه قائلین به حلیت و صحت این معامله با تمسک به عمومات و اطلاقات آیات و روایات؛ ضمن نقد و بررسی قول اول، با توجه به ترتب منفعت محلله عقلایی بر پیوند اعضا برای رسیدن به غرض عقلایی نجات جان انسان و رهایی از درد و رنج بیماری؛ با استفاده از شمول عمومات ادله بیع بر جواز و صحت خرید و فروش اشیای دارای منفعت و اغراض عقلایی، نظریه جواز و صحت معامله را تأکید و تقویت نمودند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
95 - عقل از منظر چهارده معصوم علیهم السلام
محمدحسین ایراندوست مریم موسویاصطلاح عقل یکی از اصطلاحاتی است که در هر علم و بنا بر دیدگاههای مختلف، تعریفی خاص به خود پیدا کرده و تفاوت هایی که در معانی این اصطلاح وجود داشته همواره باعث سوء تفاهم هایی شده است. یکی از این دیدگاه ها، دیدگاه ائمه معصوم(ع) راجع به عقل و جایگاه آن است که در واقع کامل ت چکیده کاملاصطلاح عقل یکی از اصطلاحاتی است که در هر علم و بنا بر دیدگاههای مختلف، تعریفی خاص به خود پیدا کرده و تفاوت هایی که در معانی این اصطلاح وجود داشته همواره باعث سوء تفاهم هایی شده است. یکی از این دیدگاه ها، دیدگاه ائمه معصوم(ع) راجع به عقل و جایگاه آن است که در واقع کامل ترین و جامع ترین دیدگاه هاست. روش این مقاله توصیفی – تحلیلی است که با جستجو در منابع دینی گردآوری شده است. دین اسلام برای عقل ارزش زیادی قائل است و حجّیت آن را می پذیرد و برای ایمانی که متکی به عقل نباشد، ارزشی قائل نیست. در دیدگاه امامان معصوم(ع) هم ارزش بسیار زیادی به عقل و معرفت داده شده و در عین حال توصیفاتی که از عقل ارائه شده در تعارض با عقل منفعت جو و خود محور است. در روایات اسلامی از عقل به عنوان پیامبر درونی تعبیر می شود و فقهای شیعه عقل را یکی از ادّله چهارگانه استنباط احکام شرعی به حساب می آورند؛ و علم و تجربه به برکت عقل کارآیی لازم را پیدا می کنند و نقش عمده‌ی عقل در تعدیل غرائز و عواطف و احساسات انسان قابل انکار نیست. روایات منقول در این نوشتار نیز عهده‌دار بیان این حقایقند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
96 - اتّحاد عاقل و معقول از منظر ابن سینا و ملاصدرا
هادی واسعیچکیدة مقاله یکی از مسائل فلسفی که وارد فلسفه اسلام شده است و معرکه آراء میان فلاسفه اسلامی واقع شده است. مسأله اتحاد عاقل و معقول است ابن سینا از چهره های بارز مخالفین اتحاد عاقل و معقول هستند و مرحوم فارابی و صدرالمتألهین از چهره های برجسته و مدافع این اتحاد می باشند، چکیده کاملچکیدة مقاله یکی از مسائل فلسفی که وارد فلسفه اسلام شده است و معرکه آراء میان فلاسفه اسلامی واقع شده است. مسأله اتحاد عاقل و معقول است ابن سینا از چهره های بارز مخالفین اتحاد عاقل و معقول هستند و مرحوم فارابی و صدرالمتألهین از چهره های برجسته و مدافع این اتحاد می باشند، مرحوم آخوند نه تنها در مقام استدلال و برهانی کردن اتحاد عقل و عاقل و معقول برآمده است، بلکه اثبات می کند که جمیع صور ادراکی اعم از صور حسی یا خیالی یا عقلی، با مدرکشان متحد هستند.این مقاله سعی در مروری بر استدلال و آراء و نظریات این دو فیلسوف برجسته اسلامی دارد.چکیدة مقاله یکی از مسائل فلسفی که وارد فلسفه اسلام شده است و معرکه آراء میان فلاسفه اسلامی واقع شده است. مسأله اتحاد عاقل و معقول است ابن سینا از چهره های بارز مخالفین اتحاد عاقل و معقول هستند و مرحوم فارابی و صدرالمتألهین از چهره های برجسته و مدافع این اتحاد می باشند، مرحوم آخوند نه تنها در مقام استدلال و برهانی کردن اتحاد عقل و عاقل و معقول برآمده است، بلکه اثبات می کند که جمیع صور ادراکی اعم از صور حسی یا خیالی یا عقلی، با مدرکشان متحد هستند.این مقاله سعی در مروری بر استدلال و آراء و نظریات این دو فیلسوف برجسته اسلامی دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
97 - فاکتورهای تحقق غایت وجودی انسان از منظر ملاصدرا
طیبه توکلی حامد هادی واسعی محمدحسین ایراندوستهدف پژوهش حاضر بررسی فاکتورهای تحقق غایت وجودی انسان از منظر ملاصدرا است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و نتایج نشان داد ملاصدرا غایت را همان حکمت حقیقی معرفت وجود، صفات و فعل خداوند و معرفت نفس و چگونگی معاد آن دانسته و این حکمت حقیقی را با سعادت عقلی یکی میدان چکیده کاملهدف پژوهش حاضر بررسی فاکتورهای تحقق غایت وجودی انسان از منظر ملاصدرا است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و نتایج نشان داد ملاصدرا غایت را همان حکمت حقیقی معرفت وجود، صفات و فعل خداوند و معرفت نفس و چگونگی معاد آن دانسته و این حکمت حقیقی را با سعادت عقلی یکی میداند و معتقد است موجودی که سعادت حقیقی دارد، به کمال نهایی خود رسیده و او همان انسان کامل است. از آن جا که حکمت از دیدگاه ملاصدرا، همان معرفت بوده و معرفت همان ایمان است و ایمان از ضعیف‌ترین مرتبه تا عالی‌ترین مرتبه آن با عمل همراه میباشد و در واقع اندک و بسیار بودن عمل و کیفیت آن نشان دهندة ضعف ایمان یا قوت آن است، در نتیجه نه تنها عمل نیست که در پیدایش حکمت نقش مؤثری ایفا میکند، بلکه حکمت نیز همواره خود را در عمل حکیم آشکار می‌سازد و حکیم بی‌عمل تنها مدعی حکمت است و همانند کسی است که مدعی ایمان بوده و اثری از آن در رفتارش مشاهده نمی‌شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
98 - واکاوی مبانی فقهی حقوق حیوانات
فریده اصغری احمد مرادخانی سید حسن عابدیانهدف پژوهش حاضر واکاوی مبانی فقهی حقوق حیوانات است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی میباشد. در این پژوهش از مبانی کلی سخن به میان آمده است، شامل کتاب و سنّت. این دو منبع وحیانی برای حیوانات ویژگیهای مشترکی را در اصول حیاتی، امور ادراکی و تکامل پس از عالم دنیا برشمرده‌اند که ب چکیده کاملهدف پژوهش حاضر واکاوی مبانی فقهی حقوق حیوانات است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی میباشد. در این پژوهش از مبانی کلی سخن به میان آمده است، شامل کتاب و سنّت. این دو منبع وحیانی برای حیوانات ویژگیهای مشترکی را در اصول حیاتی، امور ادراکی و تکامل پس از عالم دنیا برشمرده‌اند که برای اثبات حقوق حیوانات به عنوان یک موجود دارای حیات، کافی‌است. ادلّه عقلی نیز هر اقدامی را که موجب تضییع حقوق حیوانات شود، مصداق ظلم دانسته و اگر موجب حفظ حرمت، تأمین حیات، منافع و منابع حیاتی و محیط زیست، بقای انواع گونه‌های حیوانات شود، امر نیکو و پسندیده میداند. علمای فریقین نیز اتفاق‌نظر دارند که حیوانات دارای حقوق هستند و بر انسانها رعایت آن لازم است. قواعد فقهی نیز اتلاف حیوان را موجب ضمانت دانسته و وارد کردن هرگونه خسارت را بر آنها نهی نموده و هرگونه تلاش را در راستای ادای حقوق حیوانات مصداق احسان و نیکی میداند. در نهایت، مجموع مبانی فوق، بر اثبات حقوق حیوانات در کنار انسانها، و لزوم رعایت و ادای آنها دلالت میکند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
99 - واکاوی فقهی ضرورت تشکیل سازمان امر به معروف و نهی از منکر
ابراهیم خمر اکبر فلاح علی فقیهیهدف پژوهش حاضر تبیین و اثبات ضرورت تشکیل سازمان امر به معروف و نهی از منکر برای اقامة درست و مؤثر این فریضه و نیز تجلّی و تحقّق آثار و برکات آن برای فرد و جامعه است. در این راستا و با روش توصیفی- تحلیلی به این مسأله اساسی پرداخته شده است که علیرغم حکم عقل و تأکید آیات چکیده کاملهدف پژوهش حاضر تبیین و اثبات ضرورت تشکیل سازمان امر به معروف و نهی از منکر برای اقامة درست و مؤثر این فریضه و نیز تجلّی و تحقّق آثار و برکات آن برای فرد و جامعه است. در این راستا و با روش توصیفی- تحلیلی به این مسأله اساسی پرداخته شده است که علیرغم حکم عقل و تأکید آیات و روایات بر ضرورت اقامة امر به معروف ونهی از منکر و نیز آثار و برکات بی‌بدیل آن، چرا اقامة آن نمودی شایسته و بایسته در جامعه نداشته و احیاناً نتایج نامطلوبی درپی‌دارد؟ از مهمترین یافته‌های پژوهش ضرورت تشکیل سازمانی لازم الاتباع با رسالت تعریف و تبیین معروف و منکر، بویژه مصادیق نوظهور آن و ساماندهی و فراهم نمودن زمینههای لازم برای پیاده‌سازی درست و مؤثّر این فریضه در عرصه‌ها و نهادهای گوناگون است. ضرورت تشکیل سازمان مزبور را میتوان به استناد آیات و روایات، عرف و سیره عقلا، مقدّمة واجب و قاعده اولویّت ثابت کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
100 - جایگاه تاریخ نزد سه تن از اندیشمندان عرب معاصر محمد عابد جابری، محمد ارکون و محمد طالبی
حبیب عشایریمحمد ارکون نقد سنت را پیش شرط آزادی واقعی مسلمانان قلمداد میکند و محمد عابد الجابری آن را بحران نوآوری میداند که نمی‌توان آن را حل نمود، مگر با بازخوانی انتقادی و امروزین سنت ما. الجابری مقصود خود از سنت را اینچنین بیان میکند: منظور از سنت به همان سان که در گفتمان نه چکیده کاملمحمد ارکون نقد سنت را پیش شرط آزادی واقعی مسلمانان قلمداد میکند و محمد عابد الجابری آن را بحران نوآوری میداند که نمی‌توان آن را حل نمود، مگر با بازخوانی انتقادی و امروزین سنت ما. الجابری مقصود خود از سنت را اینچنین بیان میکند: منظور از سنت به همان سان که در گفتمان نهضت عربی نوین و معاصر مشخص است، همان عقیده و شریعت، زبان، ادبیات، هنر، کلام، فلسفه، تصوف و… البته پیش از عصر انحطاط است.سنت اسلامی در دید عابد الجابری عبارت است از: مجموعه‌ای عقاید، قانونگذاری و دانش‌هایی که در زبانی بیان و قالب‌بندی میشوند که در عصر تدوین (سه قرن نخست هجری) و پس از آن نوشته شدهاند که با برپایی امپراتوری عثمانی در قرن دهم آخرین نمودهای آن از حرکت باز ایستاد و بر ساحل نشست.ارکون به پژوهش‌های آنترپولوژی معاصر استناد میکند تا مفهوم سنت و درون‌مایه آن را مشخص کند. اما به اعتقاد محمد طالبی رابطه‌ی دین و سیاست یکی از چهار موضوع اصلی مربوط به اسلام دوران ماست. دیگر موضوعات عبارت‌اند از: تفسیر قرآن و سنت، معرفت دینی و بحث و گفت‌وگوی دینی. با این حال به نظر میرسد که بحث و گفت‌وگو برجسته‌ترین موضوع در آثار طالبی است؛ چه گفت‌وگوی درونی اسلام و چه گفت‌وگوی اسلام با دیگر ادیان.روش تحقیق مذکورتاریخی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
101 - رویکردهای مختلف در زمینه نسبت فرهنگ و تمدن
محمد ترابیاز دیر باز تعریف مفاهیمی نظیر جامعه،فرهنگ،تمدن، ملت و.... با دشواری های بسیار روبه رو بوده و آثار زیادی در باره این دو مفهوم به رشته تحریر در آمده است. اندیشمندان ونظریه پردازان با رویکردهای متفاوت واز زوایای گوناگون آن را مورد کاوش وباز بینی قرار داده اند و درمعرض تفسی چکیده کاملاز دیر باز تعریف مفاهیمی نظیر جامعه،فرهنگ،تمدن، ملت و.... با دشواری های بسیار روبه رو بوده و آثار زیادی در باره این دو مفهوم به رشته تحریر در آمده است. اندیشمندان ونظریه پردازان با رویکردهای متفاوت واز زوایای گوناگون آن را مورد کاوش وباز بینی قرار داده اند و درمعرض تفسیرهای گوناگون ومتنوع قرار داده اند.نویسندگان ومحققان مختلف هریک از منظر خود با آن دست وپنچه نرم کرده اندوتفسیری دلخواه ازآن داشته اند.به گونه ای که گاه ان را مترادف و گاه دو مفهوم جدا و مستقل فرض کرده اند. این تحقیق دراساس به دومفهوم فرهنگ وتمدن می پردازد و شناساندن وسنجش اندیشه های متفاوت وهمسو ومخالف را هدف می گیرد. پرسش اصلی این است که چه نوع رابطه یا نسبتی میان این دو مفهوم وجوددارد. فرضیه تحقیق براصل جدایی واستقلال این دو تاکید دارد واین استقلال را باتوجه به تحولات نظام جهانی مطلوب ومناسب می داند. در این مقاله با استفاده از روش اسنادی و کتابخانه ای به بررسی رابطه میان این دو مفهوم پرداخته ایم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
102 - رابطۀ تعاملی عدالت، معنویت و عقلانیت در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت و دستاوردهای آن
سیدکاظم سیدباقری محمود مختاربندهدف پژوهش حاضر جستجوی رابطۀ میان عدالت و معنویت و عقلانیت و دستاوردهای آن در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و بر این فرضیه تاکید دارد که با رابطۀ تعاملی و تاثیرگذار عدالت و معنویت، در عرصۀ فردی، زمینه برای ریزش دستاوردهای فردی به عرصۀ سیا چکیده کاملهدف پژوهش حاضر جستجوی رابطۀ میان عدالت و معنویت و عقلانیت و دستاوردهای آن در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و بر این فرضیه تاکید دارد که با رابطۀ تعاملی و تاثیرگذار عدالت و معنویت، در عرصۀ فردی، زمینه برای ریزش دستاوردهای فردی به عرصۀ سیاسی- اجتماعی فراهم شده و مسیر را برای رسیدن به الگوی پیشرفت و سپس حیات طیبه فراهم میکند و همۀ این مراحل با عقلانیت و برنامه‌‌ریزی عقلی و التزام به آموزههای شریعت انجام میشود. حضور این عناصر، در این الگو، حکایت از پیشرفتی متفاوت و همه‌‌سو نگرانه داشته و روشی دیگر برای پویایی جامعه اسلامی ترسیم میکند. توجه به این ابعاد است که دستیابی شهروندان به حقوق، آزادی‌ها، فرصت‌های برابر، توسعه و رفاه اقتصادی، کرامت نفس، منزلت و امنیت اجتماعی را برای جامعه فراهم خواهد کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
103 - جهانی‌شدن و ضرورت تحول در علوم انسانی به منظور تاثیرگذاری مطلوب آن بر فرایند توسعه در ایران
مجید عباس‌زاده مرزبالی حسین رفیع سید نصرالله حجازیهدف این مقاله، بررسی چگونگی رابطه علوم انسانی و فرایند توسعه‌ی ایران در عصر جهانی‌شدن و ارائهی راه‌هکارهایی جهت تقویت علوم انسانی به منظور تاثیرگذاری مطلوب آن بر فرایند مذکور میباشد. بر این اساس، سئوال اصلی پژوهش ایناست که، علوم انسانی چگونه میتواند در دستیابی ایرا چکیده کاملهدف این مقاله، بررسی چگونگی رابطه علوم انسانی و فرایند توسعه‌ی ایران در عصر جهانی‌شدن و ارائهی راه‌هکارهایی جهت تقویت علوم انسانی به منظور تاثیرگذاری مطلوب آن بر فرایند مذکور میباشد. بر این اساس، سئوال اصلی پژوهش ایناست که، علوم انسانی چگونه میتواند در دستیابی ایران به توسعه در عصر جهانی‌شدن کمک نماید؟ در این تحقیق با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به سئوال مذکور پاسخ داده شده است. فرضیه مقاله این است که علوم انسانی در ایران در صورت برطرف نمودن نقاط ضعف خود و توجه به الزامات فرایند جهانی‌شدن و تعامل بهتر با مراکز علوم انسانی خارج از کشور، میتواند در دستیابی کشور به توسعه در عصر جهانی‌شدن کمک نماید. نتیجه‌ی کلی پژوهش عبارت از این است که با توجه به اینکه علوم انسانی در ایران با نارسایی‌های اساسی مواجه میباشد و این مسئله موجب شده است تا این حوزه نتواند آنچنان که باید، در مسیر توسعه‌ی کشور نقش ایفا نماید، بنابراین برنامه‌ریزان و اصحاب علوم انسانی در کشور میبایست با درنظر گرفتن الزامات و تحولات ناشی از فرایند جهانی‌شدن در تربیت انسان‌های عقلانی و کارآمد، زمینههای دستیابی کشور به توسعه را فراهم نمایند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
104 - پیوند عقل و عشق در معنی دادن به زندگی، در مثنوی مولانا
لیلا شهریاری حسین اسماعیلی محمد شفیعیاگرچه مولانا در پاسخ به این پرسش که معنای زندگی چیست؟ به صراحت سخن نمی‌گوید، در عمل، تمام آن چه در مثنوی گفته به نوعی با زندگی و معنای آن سروکار پیدا میکند. زیرا مثنوی از آغاز تا انجام، مخاطبی ره گم‌کرده را در نظر دارد، که جای خالی معنا را در زندگی‌اش احساس میکند؛ اما چکیده کاملاگرچه مولانا در پاسخ به این پرسش که معنای زندگی چیست؟ به صراحت سخن نمی‌گوید، در عمل، تمام آن چه در مثنوی گفته به نوعی با زندگی و معنای آن سروکار پیدا میکند. زیرا مثنوی از آغاز تا انجام، مخاطبی ره گم‌کرده را در نظر دارد، که جای خالی معنا را در زندگی‌اش احساس میکند؛ اما مشغله‌های زندگی مادی، راه ورود او را به زندگی معنوی مسدود کرده است. از آنجا که هرکس به شیوه‌ای خاص به زندگی معنا میدهد، مولانا در خلال ارائه تصویری از مولفه‌های زندگی معنادار خود، می‌خواهد به مخاطب در، یافتن این مؤلفه‌ها کمک کند. امّا البته یافتن نشانه‌ها که در زندگی شکوهمند، ژرف و گستردۀ مولانا، با توجه به نظم پریشان مثنوی، آسان نیست. اما از آن جا که جهان بینی مولانا، از دو سرچشمۀ عقل و عشق آب بر میگیرد، او این دو را در جهت دادن به زندگی هر انسانی، مقوله‌هایی تعیین کننده به شمار می‌آورد. مقالۀ حاضر با این فرض آغاز میشود که عقل و عشق و ملایمات هر یک، به مثابۀ دو مقولۀ متقابل و متعامل که اصلی ترین مولفه‌های زندگی معنادار است، توانایی آن را دارند که اولاً هر معنایی را که در نهایت عاطفی یا عقلانی است، از صافی خود عبور دهند و ثانیاً گنجایش آن را دارند که هر اندیشۀ متقابلی به یاری آنها تأویل گردد.این مقاله که داده‌هایش با روش کیفی تحلیل و توصیف شده با هدف نشان دادن پیوندپذیری عقل و عشق به مثابۀ دو مولفۀ اصلی زندگی مادی و معنوی انسان، نگارش یافته است. مهم ترین دستاورد این پژوهش این است که زندگی هر انسان، تنها میتواند در پیوند عقل و عشق، معنادار شود. زیرا عقل حوزۀ خردمندانه و عشق قلمرو عاطفی زندگی را به مثابۀ دو ساحت بنیادین وجود او، تکامل می‌بخشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
105 - خرد ستیزی در صوفیه
حسن شامیان مهدی محققدر فایل اصل مقاله موجود استدر فایل اصل مقاله موجود است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
106 - موازنة بین العقل والحسن والحبّ فی رسالتی السهروردی والفضولی
زهرا پارسا پور خدیجة عارفیتحتلّ مفاهیم کالحب والحسن والعقل مکانة کبیرة فی المؤلفات الصوفیة "العرفانیة". وتعتبر رسالة "فی حقیقة العشق" للسهروردی نسیج وحدها فی هذا المجال حیث شخّص السهروردی فیها مفاهیم مجردة من مثل الحسن والعشق والعقل وخلق من خلال ذلک قصة صوفیة فلسفیة وقد تبعه بعده الکثیر من الشعر چکیده کاملتحتلّ مفاهیم کالحب والحسن والعقل مکانة کبیرة فی المؤلفات الصوفیة "العرفانیة". وتعتبر رسالة "فی حقیقة العشق" للسهروردی نسیج وحدها فی هذا المجال حیث شخّص السهروردی فیها مفاهیم مجردة من مثل الحسن والعشق والعقل وخلق من خلال ذلک قصة صوفیة فلسفیة وقد تبعه بعده الکثیر من الشعراء والکتاب مقلّدین هذا الأثر لینتجوا آثاراً مماثلة ومن جملتها رسالة "الصحة والمرض" للفضولی. وبالنظر إلی وجوه الشبه الموجودة بین الرسالتین فإنّ هذه الدراسة ستتناولهما من حیث استخدامهما لتلک المفاهیم. إنّ الفضولی یرمی من وراء هذه المفاهیم إلی البعد الصوفی "العرفانی" فیها. غیر أنّ السهروردی ینظر إلی البعد الفلسفی الکامن فیها. إنّ للعقل مفهومین مختلفین فی الرسالتین غیر أنّ الحسن والعشق قریبان من بعضهما البعض إلی حدّ کبیر فی هاتین الرسالتین. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
107 - تمثیل در شعر میرزا حبیب خراسانی
سعیده ساکی انتظامی محمد یوسف وند سیّد احمد حسینی کازرونیدر این مقاله با محور تمثیل به بررسی اشعار میرزا حبیب خراسانی با مفاهیم مبتنی بر تقابل عقل و عشق و جسم و جان پرداخته شده است. اشعاری که در آنها تشبیه محمل ایجاد تمثیل است. از دیرباز تمثیل یکی از ابزار های مهم بلاغی مورد توجه شاعران بوده است؛ لذا شاعران سعی در استفاده از چکیده کاملدر این مقاله با محور تمثیل به بررسی اشعار میرزا حبیب خراسانی با مفاهیم مبتنی بر تقابل عقل و عشق و جسم و جان پرداخته شده است. اشعاری که در آنها تشبیه محمل ایجاد تمثیل است. از دیرباز تمثیل یکی از ابزار های مهم بلاغی مورد توجه شاعران بوده است؛ لذا شاعران سعی در استفاده از آن داشتند. میرزا حبیب خراسانی نیز با استفاده از تمثیل هایی که دارای بار معنایی تصویری و اندیشه است اول سعی در ایجاد تصاویر و ایماژ در شعر در جهت خیال انگیز کردن آن و ایجاد لذّت در مخاطب دارد. شاعر با استفاده از ایماژ به بیان ادراکات حسی و عاطفی خود می پردازد؛ دوم سعی در ابلاغ و انتقال پیام دارد؛ در واقع هر تمثیل با بار معنایی اندیشه، پیامی در خود دارد که آنرا به مخاطب انتقال می دهد. در این نوع تمثیل در جهت درک مفاهیم انتزاعی از امور حسی برای توضیح آن بهره برده می شود. این مقاله به شیوه کتابخانه ای و از طریق فیش برداری به شیوه توصیفی تحلیلی در دیوان اشعار میرزا حبیب خراسانی صورت گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
108 - عقل و تقابل آن با عشق و جنون در مثنوی و غزلیات شمس
هادی خدیور رجب توحیدیانیکی از مضامین عرفان سازی که از دیر باز در پهنۀ ادب عرفانی فارسی مطرح بوده و باعث شکل گیری آثار بدیعی در این زمینه گردیده است، موضوع عقل وتقابل وتعارض آن با عشق وجنون عارفانه یا مکتب مشائی ارسطوئی (فلسفه واستدلال) با مکتب اشراقی افلاطونی (عرفان و شهود) است.عقل وخردی که ع چکیده کاملیکی از مضامین عرفان سازی که از دیر باز در پهنۀ ادب عرفانی فارسی مطرح بوده و باعث شکل گیری آثار بدیعی در این زمینه گردیده است، موضوع عقل وتقابل وتعارض آن با عشق وجنون عارفانه یا مکتب مشائی ارسطوئی (فلسفه واستدلال) با مکتب اشراقی افلاطونی (عرفان و شهود) است.عقل وخردی که عارف شاعری، همچون مولانا با آن در افتاده است ،و در دو اثر ماندگار خود؛یعنی: مثنوی وغزلیات شمس به تحقیر ونکوهش آن می پردازد، عقل یونانی است که پیرو نفس وخیال بوده و به مانند حجاب ومانعی در راه رسیدن به سر منزل مقصود است وبه تعبیر خود مولانا:عقل جزوی است که منکر عشق است[1] و منظور از آن عقل کلّی نیست که در آیات وروایات دینی و در سخنان عرفایی همچون مولانا، با عنوان عقلِ عقل مورد تمجید وتکریم فراوان واقع گردیده است. این مقاله به بحث و بررسی در زمینه تقابل وتعارض چنین عقلی با عشق وجنون عارفانه در مثنوی وغزلیات شمس، همراه با ذکر شواهدی از دیگر اشعار و متون عرفانی پرداخته است. 3- عقل جزوی عشق را منکر بود گرچه بنماید که صاحب سر بود (مثنوی،دفتر اول،1384: 88). پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
109 - بررسی «عقل» در «خوان الاخوان»
فاطمه حیدریناصر بن خسرو قبادیانی بلخی، شاعر و نویسنده‌ای چیره دست و حکیم و متکلمی متفکر و استوار است. وی در آغاز جوانی به فراگیری علوم معقول و منقول همت گماشت و از قریحه‌ی خداداد خود در جهت تبلیغ اندیشه‌های دینی، مذهبی استفاده کرد. آثار منثور و منظوم او یعنی جامع الحکمتین، وجه دین چکیده کاملناصر بن خسرو قبادیانی بلخی، شاعر و نویسنده‌ای چیره دست و حکیم و متکلمی متفکر و استوار است. وی در آغاز جوانی به فراگیری علوم معقول و منقول همت گماشت و از قریحه‌ی خداداد خود در جهت تبلیغ اندیشه‌های دینی، مذهبی استفاده کرد. آثار منثور و منظوم او یعنی جامع الحکمتین، وجه دین، گشایش و رهایش، زادالمسافرین، خوان الاخوان و دیوان اشعار وی سرشار از بیان مسائل کلامی و فلسفی است. او در خوان الاخوان اثر منثور خود که مرکّب از صدفصل است به مباحثی نظیر عقل، نفس، ثواب، عقاب، ازل، ازلیت، قیامت، قرآن، پیامبری و ... پرداخته و از طریق احتجاج و ادله‌ی عقلی، عقاید ایمانی خود را بیان کرده است. نگارنده بر آن است تا دیدگاه ناصرخسرو را دربارهی عقل و مراتب و ویژگیهای آن در این اثر با توجه به آثار منثور دیگر و دیوان اشعار وی تبیین کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
110 - پیشینه دانش پزشکی و علوم عقلی در ایران (به روایت متون ادب فارسی و عربی)
سید احمد حسینی کازرونیایرانیان، سهم بزرگی در پیشرفت علوم به ویژه دانش های عقلی، پزشکی، داروسازی و پیراپزشکی در دوران پیش از اسلام و بعد از داشته اند. وجود دانشگاه های علوم پزشکی جندی شاپور اهواز و ریو اردشیر (بوشهر فعلی) در آن زمان، حکایت از آن دارد که در زمان ساسانیان، ایرانیان، عنایت خاصی چکیده کاملایرانیان، سهم بزرگی در پیشرفت علوم به ویژه دانش های عقلی، پزشکی، داروسازی و پیراپزشکی در دوران پیش از اسلام و بعد از داشته اند. وجود دانشگاه های علوم پزشکی جندی شاپور اهواز و ریو اردشیر (بوشهر فعلی) در آن زمان، حکایت از آن دارد که در زمان ساسانیان، ایرانیان، عنایت خاصی به تدوین علوم عقلی داشته اند. آثار پزشکی ایرانی، یکی از منابع مهم پزشکی در جهان اسلام به شمار می رفته و علل اصلی تأثیر ایرانیان در نقل و تدوین و نشر علوم عقلی در تمدن اسلامی را می توان به شرح زیر خلاصه کرد: 1ـ تسلّط ایرانیان در علم و ادب و قدرت یابی آنان در دستگاه خلفای عبّاسی. 2ـ مبارزات مذهبی ایرانیان و علل نگرانی خلفا در نقل فلسفه و علوم عقلی. 3ـ آشنایی ایرانیان به دانش های مختلف بشری از جمله طب و ریاضیات و فنون ترجمه. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
111 - برگی از کارنامه‌ی موشان و گربگان در ادب فارسی
زهرا دریبا توجه به سابقه کهن بیان داستان های تمثیلی از زبان حیوانات در ملل مختلف (فابل‌های ازوپ در قرن ششم قبل از میلاد، پنجاتنترای هندی، مزرعه حیوانات، کلیله و دمنه، مرزبان نامه و ...) که نسبت دادن ویژگی های انسانی به حیوانات، امری معمول بوده است. در ادب فارسی نیز از زبان حیوا چکیده کاملبا توجه به سابقه کهن بیان داستان های تمثیلی از زبان حیوانات در ملل مختلف (فابل‌های ازوپ در قرن ششم قبل از میلاد، پنجاتنترای هندی، مزرعه حیوانات، کلیله و دمنه، مرزبان نامه و ...) که نسبت دادن ویژگی های انسانی به حیوانات، امری معمول بوده است. در ادب فارسی نیز از زبان حیوانات و طنزهای ظریف و تاثیرگذار خلق کردن، غنا و تحرک و پویایی بیشتری به مباحث ادبی بخشیده است. آن ها مثل آدمیان عمل می کنند، سخن می گویند، مکر می ورزند، می جنگند، گول می خورند و ... ویژگی‌هایی که گاه نزدیک به یکدیگر و گاه تقریباً متفاوت تکرار می شوند و در نهایت وجهه نمادین می یابند. مثلاً در مثنوی، طاووس نمونه ای از مردم منافق و دو رنگ است، در منطق الطیر نمونه ی اهل ظاهر است، در سیرالعباد الی المعاد گرگ و سگ و موش و خوک، نماد حرص هستند. افعی نمادِ حسد و نهنگ نماد هوی و شهوت است و حکایت گربه و موش خود حکایت اندر خم دیگری است. گربه منافق است و مکاّر و با دست و روی شستن ادعای زهد دارد و دزدی می کند به همین سبب در روز قیامت اجر و مزدی نخواهد داشت و موش زیر بُر است و ناپاک و ... در این مقال به بررسی جایگاه فرهنگی و نقش نمادین گربه و الزاماً موش در اوراقی از متون ادبی، از جمله موش و گربه عبید زاکانی و گربه و موش شیخ بهایی، توام با دیدگاه های نقد جامعه شناسی پرداخته خواهد شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
112 - کلمه و سخن در جهان بینی ناصرخسرو
فاطمه حیدریناصرخسرو قبادیانی بلخی، فیلسوف و شاعر ایرانی قرن پنجم هجری پس از کسب علوم مختلف با داعیان اسماعیلی مذهبآشنا گشت و در اغلب علوم عقلی و نقلی زمان خود تبحر پیدا کرد وی بر اساس نگرش مذهبی خود به نظریه‌ای خاص دربارهی کلمه و سخن دست یافت او کلمه را وجودی میداند که با دو نوع چکیده کاملناصرخسرو قبادیانی بلخی، فیلسوف و شاعر ایرانی قرن پنجم هجری پس از کسب علوم مختلف با داعیان اسماعیلی مذهبآشنا گشت و در اغلب علوم عقلی و نقلی زمان خود تبحر پیدا کرد وی بر اساس نگرش مذهبی خود به نظریه‌ای خاص دربارهی کلمه و سخن دست یافت او کلمه را وجودی میداند که با دو نوع آفرینش ابداعی و انبعاثی، ابتدا عقل و سپس نفس را هویدا می‌سازد. به نظر ناصر خسرو کلمه هدیه‌ی آسمانی و مبدأ ظهور کثرات است و کثرات از عقل کل تا افلاک و موالید و انبیا و... کلمات بی‌نهایتی هستند که در کتاب آفرینش ثبت شدهاند. در این مقاله کارکرد کلمه و سخن در برابر عقل و نفس، لوح و قلم، هستی و انسان بررسی میگردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
113 - اثربخشی آموزش مبتنی بر رویکردهای نظریه انتخاب و رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی بر انگیزش پیشرفت تحصیلی و دشواری تنظیم هیجان
شهربانو نیروزاده فریده یوسفی محبوبه فولادچنگ مسعود حسینچاریهدف پژوهش ارزیابی تاثیر آموزش مبتنی بر نظریه انتخاب و رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی بر انگیزش پیشرفت تحصیلی و دشواری در تنظیم هیجانی بود. پژوهش یک طرح آزمایشی با دو گروه آزمایشی و یک گروه کنترل به صورت پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری را تمامی دانش‌آموز چکیده کاملهدف پژوهش ارزیابی تاثیر آموزش مبتنی بر نظریه انتخاب و رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی بر انگیزش پیشرفت تحصیلی و دشواری در تنظیم هیجانی بود. پژوهش یک طرح آزمایشی با دو گروه آزمایشی و یک گروه کنترل به صورت پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری را تمامی دانش‌آموزان دختر مدارس متوسطه دوره اول شهر بوشهر در سال تحصیلی 96-95 تشکیل دادند. به منظور اجرای پژوهش از بین آنها با انتساب تصادفی 60 دانش‌آموز انتخاب شد. پس از اجرای پیش‌آزمون با پرسشنامه پرسشنامه انگیزش پیشرفت تحصیلی مک اینرنی و پرسشنامه دشواری تنظیم هیجانی گرتز-روئمر، تعداد 20 نفر دانش‌آموز در گروه مداخله با آموزههای نظریه رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی و تعداد 20 نفر به طور تصادفی تحت مداخله نظریه انتخاب و 20 نفر در گروه کنترل بدون هرگونه مداخله‌ای جایگزین شدند. گروه‌های آزمایشی به صورت جداگانه به مدت 10 جلسه (هر هفته 2 جلسه) تحت مداخله برنامه آموزشی قرار گرفتند. نتایج آزمون تحلیل واریانس آمیخته نشان داد آموزش برنامه آموزش نظریه انتخاب و رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی در مقایسه با گروه کنترل به طور معناداری انگیزش پیشرفت تحصیلی را افزایش و دشواری در تنظیم هیجانی را کاهش داد و برنامه آموزش نظریه انتخاب بر افزایش انگیزش پیشرفت تحصیلی و آموزش برنامه رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی بر کاهش دشواری تنظیم هیجان بیشتر تاثیر داشت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
114 - اثربخشی مشاوره گروهی عقلانی هیجانی رفتاری بر سازگاری عاطفی، اجتماعی و آموزشی دانش‌آموزان دورة دوم متوسطه پسر
فرشید پایدار فریده حمیدی مجید کارگرهدف این پژوهش بررسی اثربخشی مشاوره گروهی عقلانی هیجانی رفتاری الیس بر سازگاری عاطفی، اجتماعی و آموزشی دانش آموزان متوسطه پسر شهرستان بستان آباد بود. نوع پژوهش نیمه تجربی از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل 680 دانش آموز پسر سال دوم و سوم مقطع مت چکیده کاملهدف این پژوهش بررسی اثربخشی مشاوره گروهی عقلانی هیجانی رفتاری الیس بر سازگاری عاطفی، اجتماعی و آموزشی دانش آموزان متوسطه پسر شهرستان بستان آباد بود. نوع پژوهش نیمه تجربی از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل 680 دانش آموز پسر سال دوم و سوم مقطع متوسطه شهر بستان آباد در سال تحصیلی 94-1393 بودند، که به شیوه نمونه گیری خوشه ای، گروه نمونه به تعداد 30 نفر انتخاب و به صورت تصادفی ساده در دو گروه آزمایش و کنترل واگذار شدند. دانش آموزان پرسشنامه سازگاری (AISS سینها سینگ،1997) را تکمیل کردند. گروه آزمایش به مدت 8 جلسه مورد مداخله مشاوره گروهی عقلانی هیجانی رفتاری قرار گرفتند. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون آماری کوواریانس نشان داد که بین گروه آزمایش و گواه پس از انجام مداخله آزمایشی در متغیرهای سازگاری کلی و مولفه های آن تفاوت معناداری وجود دارد (01/0P<). نتیجه این پژوهش نشان داد که مشاوره گروهی عقلانی هیجانی رفتاری می تواند سازگاری دانش آموزان متوسطه پسر را ارتقا دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
115 - بررسی و تبیین نقش عقلانیت در تربیت از منظر قرآن کریم
حسینعلی جان نثاری سید حسین واعظیدین اسلام، حقیقت تربیت دینی را در گرو تربیت عقلانی، علمی، سیاسی و اجتماعی میداند. پژوهش حاضر با هدف استخراج و تبیین اصول، منابع و شرایط تربیت عقلانی از منظر قرآن کریم بوده که موضوع را با روش کیفی و به‌صورت توصیفی- استنباطی، مورد بررسی و تجزیه‌وتحلیل قرار داده است. یافت چکیده کاملدین اسلام، حقیقت تربیت دینی را در گرو تربیت عقلانی، علمی، سیاسی و اجتماعی میداند. پژوهش حاضر با هدف استخراج و تبیین اصول، منابع و شرایط تربیت عقلانی از منظر قرآن کریم بوده که موضوع را با روش کیفی و به‌صورت توصیفی- استنباطی، مورد بررسی و تجزیه‌وتحلیل قرار داده است. یافته‌های پژوهش حاکی است: تفکر، از ویژگی اساسی انسان و به معنای؛ به‌کار گرفتن نیروی عقل و اندیشه، برای استنتاج امور مفید و یقینی است. در نگاه قرآنی همه‌چیز در حقیقت، آیاتی الهی است و از ماهیت نمادی آنها فقط کسانی آگاه میشوند که عقل داشته و میتوانند به معنی واقعی تفکر کنند. قرآن کریم انسان را به تفکر و تعقل دعوت نموده و ایمان را بر پایه آن میداند. برای مقابله با مسائل فردی و اجتماعی پیچیده، به پرورش افرادی نیازمند است که با تکیه بر نیروی اراده و تعقل خویش، منطقی و خلاق بیندیشند و تولیدکننده دانش و فرهنگ در عصر دانایی باشند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
116 - بررسی سازواری مدعای نظریههای رقیب برنامه درسی برای تربیت شهروند دمکراتیک با تکیه بر روایتی شوآبی
محمود مهر محمدیاین بحث بر این فرض استوار است که تربیت شهروند دمکراتیک امری مطلوب و خواستنی از منظر دینی است. در توضیح این فرض آمده است که بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران بر پایه الهیات سیاسی خود با تاکید بر این مفهوم ترکیبی، به عنوان یگانه نام معتبر برای نظام در شرف تأسیس بر پایه اسلام، چکیده کاملاین بحث بر این فرض استوار است که تربیت شهروند دمکراتیک امری مطلوب و خواستنی از منظر دینی است. در توضیح این فرض آمده است که بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران بر پایه الهیات سیاسی خود با تاکید بر این مفهوم ترکیبی، به عنوان یگانه نام معتبر برای نظام در شرف تأسیس بر پایه اسلام، در واقع مردم سالاری دینی یا به بیان دقیق‌تر دمکراسی اسلامی یا اسلام دمکراتیک را بنیان گذاشت. او بدین گونه اسلام استبدادی را به لحاظ مفهومی به رسمیت شناخته و خواهان جلوگیری از رواج آن قرائت از اسلام شده است. تربیت شهروند دمکراتیک همچنین ضروری عصر جدید دانسته شده است که از این منظر پدیده‌ای جهانی است. منظور از عصر جدید عصری است که با صفت عصر انقلاب اطلاعات و ارتباطات شناخته شده و در آن جریان آزاد اطلاعات بنیان نظام‌های اجتماعی دیکتاتوری و استبدادی را سست و لرزان ساخته است. از سوی دیگر در گستره نظریههای هنجاری برنامه درسی به مواردی برخورد می‌کنیم که در عین تضاد و تقابل با یکدیگر، جملگی با صراحت مدعی یک هدف هستند. رسالت نظام آموزشی بر پایه این نظریه‌ها تربیت افرادی است که بتوانند جامعه دمکراتیک را پایه گذاری نموده، آن را استمرار بخشند. نگارنده سه نظریه را شناسایی نموده است که واجد این ویژگی هستند. به دیگر سخن، هدف تربیت شهروند دمکراتیک به طور مشترک توسط این سه نظریه هنجاری برنامه درسی تعقیب و ترویج میشود. گوهر شهروندی دمکراتیک در این نوشتار برخورداری از شایستگی عمل فکورانه دانسته که مستقیماً از اندیشه‌های شواب و نظریه پرکتیکال او وام گرفته شده است. بدین ترتیب نظام‌های آموزشی مدعی دمکراسی، باید بتواند شهروندانی را ترببت نمایند که کنشگر فکور باشند. این قرائت پایه قضاوت پیرامون نظریههای سه گانه برنامه درسی و تحلیل ظرفیتهای مندرج در هر یک از سه نظریه برنامه درسی شده است. قضاوت نهایی نگارنده آن است که نظزیه پیشرفت گرایی از گونه‌ای برنامه درسی حمایت میکند که با دستیابی به شایستگی عمل فکورانه هم‌خوانی دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
117 - نقش باورهای غیرمنطقی و پرخاشگری بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پسر دوره متوسطه شهر تبریز
مختار معتمدین غلامحسین عبادیچکیده هدف این پژوهش بررسی نقش باورهای غیرمنطقی و پرخاشگری بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پسر بود. نمونه پژوهش 240 دانش‌آموز پسر دوره متوسطه شهر تبریز بود که به روش تصادفی چند مرحله‌ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده‌ها از پرسشنامه باورهای غیرمنطقی و پرخاشگری و از معد چکیده کاملچکیده هدف این پژوهش بررسی نقش باورهای غیرمنطقی و پرخاشگری بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پسر بود. نمونه پژوهش 240 دانش‌آموز پسر دوره متوسطه شهر تبریز بود که به روش تصادفی چند مرحله‌ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده‌ها از پرسشنامه باورهای غیرمنطقی و پرخاشگری و از معدل نمرات سالانه دانش‌آموزان به عنوان عملکرد تحصیلی استفاده شد. داده‌ها از طریق ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند‌متغیره تجزیه و تحلیل گردید. نتایج به‌دست آمده نشان داد باورهای غیرمنطقی با پرخاشگری رابطه مثبت معنادار (74/ 0 = , 001/0 >p ) ، و با عملکرد تحصیلی رابطه منفی معنادار ( 61/ 0- = r ، 003/ 0 > P ) دارد. همچنین بین پرخاشگری و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان رابطه منفی معنادار ( 52/0 -=, 0.005>p) وجود دارد و متغیرهای پیش‌بینی‌کننده در این مطالعه یعنی باورهای غیرمنطقی و پرخاشگری به ترتیب هر یک نقش معناداری در پیش‌بینی عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پسر دارند. در نهایت ضرایب رگرسیون چندگانه با روش مرحله‌ای نشان داد که مجموع متغیرهای پیشبین با عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان رابطه منفی دارند و آن را پیش‌بینی می‌کنند، اما متغیر باورهای غیرمنطقی در تبیین واریانس عملکرد تحصیلی نقش بیشتری نسبت به متغیر پرخاشگری دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
118 - تحلیل معرفت عقلانی مطرح شده در آیات قرآن کریم بر اساس تفسیرالمیزان و دلالت‌های آن بر اهداف برنامه‌های درسی تربیت دینی
غلامحسین اعلائی هره دشت سید هاشم گلستانی نرگس کشتی آرایاین پژوهش به بررسی اهداف برنامه‌های درسی تربیت دینی مبتنی بر معرفت عقلانی مطرح شده در آیات قرآن کریم و با توجه به تفسیرالمیزان پرداخته است. جامعه آماری آن کل قرآن کریم بوده که پس از معین کردن آیات مرتبط با معرفت عقلانی و بررسی تفسیر هر یک از آیات استخراج شده در تفسیرالم چکیده کاملاین پژوهش به بررسی اهداف برنامه‌های درسی تربیت دینی مبتنی بر معرفت عقلانی مطرح شده در آیات قرآن کریم و با توجه به تفسیرالمیزان پرداخته است. جامعه آماری آن کل قرآن کریم بوده که پس از معین کردن آیات مرتبط با معرفت عقلانی و بررسی تفسیر هر یک از آیات استخراج شده در تفسیرالمیزان به روش تحلیل محتوای کیفی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و اهداف برنامه‌های درسی به صورت نظام مقوله‌بندی قیاسی، استخراج شده است. بر اساس یافته‌های این پژوهش، اهداف برنامه‌های درسی تربیت دینی مبتنی بر معرفت عقلانی مطرح شده در آیات قرآن کریم بر اساس تفسیر المیزان به ترتیب عبارتند از: خداشناسی و خداپرستی (دعوت به توحید)، معرفی و تأیید نبوّت، معرفی قرآن و آموزههای آن، معرفی صاحبان خرد و ویژگیهای آنان، یادآوری معاد، روز جزا و حیات اخروی، عبرت آموزی، تربیت افراد باتقوا، آموزش احکام الهی، ایجاد تفکر انتقادی و انتقاد از تفکر نادرست، مقایسه و تطبیق ارزش‌ها (پاکی‌ها و ناپاکی‌ها، افراد مؤمن و مشرک و ...). پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
119 - آموزههای عرفانی پیران در الهی‌نامة عطار
هاجر خادم تورج عقداییالهینامه، پس از منطق‌الطیر یکی از ارجمند‌ترین مثنویهای عطار است. این مثنوی، یک داستان بلند است که از 22 مقاله و با بهره‌گیری از عنصر «گفت‌وگو»، میان پدری با شش پسر خود، که هر یک آرزویی دارد، تشکیل شده است.آرزوهایی که برای ارجاع به حقایقشان تأویل میشوند و پدر آنها را چکیده کاملالهینامه، پس از منطق‌الطیر یکی از ارجمند‌ترین مثنویهای عطار است. این مثنوی، یک داستان بلند است که از 22 مقاله و با بهره‌گیری از عنصر «گفت‌وگو»، میان پدری با شش پسر خود، که هر یک آرزویی دارد، تشکیل شده است.آرزوهایی که برای ارجاع به حقایقشان تأویل میشوند و پدر آنها را تأویل میکند. عطار برای بیان اندیشه‌های عرفانی خویش، از حکایتهای تمثیلی بسیاری استفاده کرده است. بخشی از این حکایت‌ها که از زبان عارفان نقل میشود، مفیدترین ابزار برای تجسّم آموزههای عرفانی عطار به شمار میآید. این مقاله سر آن دارد که پس از معرفی الهی‌نامه، حکایت عارفان را، برای ردیابی اندیشه‌های عطار، که حاوی مقوله‌هایی مشخص نظیر معنی گرایی، ترک و بی توجهی به خیال اندیشی، دنیا، کم‌خواری، پاکبازی و مرگ است را دستهبندی نماید. این پژوهش که از رهگذر باز خوانی حکایات عارفان شکل میگیرد، نشان میدهد که عطار کما بیش به تمام آن چه سالک برای طی طریق با همرهی پیر نیازمند است، اشاره کرده و در تمام این مسیر به گذر دادن مخاطب از نقص به کمال کوشیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
120 - «نقد و بررسی تقریر ابن سینا از آموزه های عرفانی»
منیره سید مظهریابن سینا، رئیس فیلسوفان عالم اسلام، با اینکه در قرون وسطی زندگی می کرد، ولی هرگز روحیه و اندیشه قرون وسطایی نداشته است. او همچون فیلسوفان دوره تجدید حیات علمی و فرهنگی ، مخالف هر نوع تحجر و تقلید بود و سند درستی هر امری را عقل و تجربه می شناخته و برای انکار چیزی تا دلیل چکیده کاملابن سینا، رئیس فیلسوفان عالم اسلام، با اینکه در قرون وسطی زندگی می کرد، ولی هرگز روحیه و اندیشه قرون وسطایی نداشته است. او همچون فیلسوفان دوره تجدید حیات علمی و فرهنگی ، مخالف هر نوع تحجر و تقلید بود و سند درستی هر امری را عقل و تجربه می شناخته و برای انکار چیزی تا دلیل و برهان روشنی نمی یافته، آن را در بوتة امکان می نهاده است . این عالم بزرگ، شهود عرفا و کرامات اولیا را از نگاه عقل ممکن می دانسته و در برخی از رسالات و کتاب هایش به توجیه فلسفی آن ها پرداخته است. با این وجود از مطالعه احوال و آثار وی بر می آید که او هرگز به سیر و سلوک نپرداخته و راه و روش صوفیان را در پیش نگرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
121 - مناسبات مولوی و سنایی در باب علم و تقلید در عرفان
صبا بیوک زاده حمید صمصاممسأله تقلید و تحقیق و به ویژه علوم تقلیدی و تحقیقی از نظر عارفان جایگاهی مهم دارند. عارفان تقلید و به ویژه علومی را که حاصل تقلید باشد نکوهش می‌کنند، زیرا آن را چیزی جز قیل و قال نمی‌شناسند؛ به همین دلیل این گونه علوم از نظر عارفان راهگشا نیستند و نفع و ارزشی ندارند. در چکیده کاملمسأله تقلید و تحقیق و به ویژه علوم تقلیدی و تحقیقی از نظر عارفان جایگاهی مهم دارند. عارفان تقلید و به ویژه علومی را که حاصل تقلید باشد نکوهش می‌کنند، زیرا آن را چیزی جز قیل و قال نمی‌شناسند؛ به همین دلیل این گونه علوم از نظر عارفان راهگشا نیستند و نفع و ارزشی ندارند. در مقابل این علوم تقلیدی که کسبی یا تجربی هستند علوم لدنّی یا تحقیقی قرار دارد که باید از طریق ریاضت و مجاهدت و مراقبت و تصفیه دل به آن دست یافت. عارفان و به ویژه مولانا اجتهاد در اصول را پیشنهاد و پیروی بی‌خردانه از اندیشه و روش آبا و اجداد را نکوهش می‌کنند و تسلیم در مقابل اصول اثبات شده را بی‌خردانه می‌دانند. عارفان معتقدند علم تقلیدی برای فهم حقایق جهان بسنده نیست و برای رسیدن به یقین، استدلال کارآیی کافی ندارد و بی‌تردید تا به تحقیق نرسند به حضرت حق نخواهند رسید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
122 - تحلیل تلمیحات عرفانی در دیوان سلمان ساوجی
محمدتقی l قندی جلیل تجلیلسلمان ساوجی در سنت عرفان عاشقانه، تحت تأثیر اندیشه‌های عرفانیِ شخصیت‌های برجسته‌ای چون ابن عربی، مولوی و حافظ است. جلوههای مختلف عرفان در اشکال مختلف در اشعار وی مـوج می‌زند. غزلیات سلمان آکنده از حقایق عرفانی و تلمیحات عارفانه است و قصایدش، اگرچه در مدحِ ممدوحانش نگاش چکیده کاملسلمان ساوجی در سنت عرفان عاشقانه، تحت تأثیر اندیشه‌های عرفانیِ شخصیت‌های برجسته‌ای چون ابن عربی، مولوی و حافظ است. جلوههای مختلف عرفان در اشکال مختلف در اشعار وی مـوج می‌زند. غزلیات سلمان آکنده از حقایق عرفانی و تلمیحات عارفانه است و قصایدش، اگرچه در مدحِ ممدوحانش نگاشته شده، همچون غزلیاتش مملوّ از آموزههای عرفانی است. توجه به زیبایی‌ها و عواطف پرشور در اشعار سلمان آن چنان برجسته است که نظیرآن را در شاهکارهای سعدی و حافظ مشاهده می‌کنیم. سلمان ساوجی وحدت وجودی و اشـراقی است. او مخالف زهد ریایی است و رندی و عیاری از ویژگیهای اشعار اوست. عشق و وحدت وجود از درون مایه‌های اصلی اشعار سلمان و گوهر تلمیحات اوست. او طربناک و سرمست،حقیقت زندگی را در عشق می‌جوید. در غزلیات و قصاید مدحی سلمان احساسات عمیق عاشقانه و جهان بینی عارفانه چنان به هم درمی پیچند که بیان کننده نوعی شیوۀ زندگی و نگاه به عالم و آدم است. از این حیث سلمان وارث واقعی سنت عرفانی اسلاف وحدت وجودی خویش است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
123 - دیوانگی و دیوانه نمایی در ادبیات عرفانی
حسین آریانعشق و محبّت و زیبایی؛ یکی از دغدغه‌های همیشگی بشر بوده و درگیری‌های دنیایی و فکری با آن داشته است. این موضوعات اساسی، در عرفان نیز تبلور خاصی یافته‌اند تا آنجا که به عنوان یکی از بحث‌های عرفان در شاخه‌های گوناگون آن مطرح گردیده‌اند. عشق به معشوق، مستغرق شدن در جمال بی‌پ چکیده کاملعشق و محبّت و زیبایی؛ یکی از دغدغه‌های همیشگی بشر بوده و درگیری‌های دنیایی و فکری با آن داشته است. این موضوعات اساسی، در عرفان نیز تبلور خاصی یافته‌اند تا آنجا که به عنوان یکی از بحث‌های عرفان در شاخه‌های گوناگون آن مطرح گردیده‌اند. عشق به معشوق، مستغرق شدن در جمال بی‌پایان نگار ازلی و سر کشیدن جرعه‌ای شراب نام محبّت یار، حالتی به عاشق میدهد که او را از وادی عقل وهوشیاری به صحرای بی‌کران جنون و سرگشتگی می‌کشاند و به اصطلاح متصوفه، او را از «صحو» به «سکر» رهنمون میگردد و در بیخودی و مستی و دیوانگی از اثر می ناب وحدت، خود را بیگانه می‌یابد و رفتار و کرداری از او سر می‌زند که از عقل بشری و هوشیاری دنیوی به دور است و به حالات مجانین نزدیکتر است و همین امر، باعث به وجود آمدن حالات و کرداری میشود که بیشتر کاویده خواهد شد. این مجانین و مستان الهی در پناه این بیخودی و جنونشان، به زیباترین و ناب‌ترین ارتباط معنوی و درونی با معشوق یکتای ازلی‌شان می‌رسند و چنان به پختگی می‌رسند که از خودیِ خودشان اثری نمی‌ماند و آنچه برجا می‌ماند فقط «او»ست و لاغیر... پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
124 - شرح اهمیت رسالة‌الطیر غزالی در ادبیات عرفانی
مجتبی زروانی رضا طاهریغزالی از دانشمندان قرن پنجم است که تأثیرات گسترده‌ای در عرصه‌های مختلف دین، فلسفه، عرفان و تصوف نهاد. قدرت اندیشه و گستردگی و نفوذ آراء او بر پیکره ادبیات عرفانی نیز نیروی زیادی بخشید. آثار عمده غزالی به مسائل دینی معطوف است، لکن در خلال آثار او اثری هست موسوم به رساله چکیده کاملغزالی از دانشمندان قرن پنجم است که تأثیرات گسترده‌ای در عرصه‌های مختلف دین، فلسفه، عرفان و تصوف نهاد. قدرت اندیشه و گستردگی و نفوذ آراء او بر پیکره ادبیات عرفانی نیز نیروی زیادی بخشید. آثار عمده غزالی به مسائل دینی معطوف است، لکن در خلال آثار او اثری هست موسوم به رساله‌الطیر که به عرفان محض مربوط است. نوع روایت و نگرش عرفانی در این اثر مختص به غزالی است، لکن سبک و شکل این اثر را پیش از او در رساله‌الطیر ابن‌سینا میتوان دریافت. در این مقاله، به ارزش رمز و نماد و ارتباط قلمروی عقل و قلب در ادب عرفانی و تأثیر و تأثر از یکدیگر پرداخته میشود و همچنین جنبه‌ای دیگر از تأثیرگذاری رساله‌الطیر نویسی بر منظومه موش و گربه عبید زاکانی و اشاره به تأثیرگذاری این داستان بر نهادها و سازمان‌های صوفیه و نحوه گردهمایی آنان به دور مشایخ خویش بررسی میگردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
125 - تأملی در حوزة معرفت‌شناسی اخلاق و عقل و ارتباط آن با شیوة تفکّرعرفانی مولوی بلخی
صدیقه سلیمانیNormal0falsefalsefalseEN-USX-NONEAR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt: چکیده کاملNormal0falsefalsefalseEN-USX-NONEAR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt; mso-para-margin:0in; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Times New Roman","serif";} >موضوع مقاله، تأملی در حوزة معرفت‌شناسی اخلاق و عقل و ارتباط آن با عرفان و شیوه تفکر عرفانی در شعر و اندیشة مولوی بلخی است. این پژوهش برای جواب‌دادن به این پرسش است که تربیت به صورت های گوناگون و عقلانیت چگونه تبیین شده و دارای چه مراتبی است.فرضیه‌ای که در ذهن پژوهشگران شکل میگیرد این است که مولوی تلقی خاصی از «عقل و رابطة آن با خداوند و تربیت انسان» داشته و به سبب این که یکی از مهم‌ترین‌بخش‌های مثنوی خود را به آن اختصاص داده، در پی شکل‌دهی شاعرانه ـ عارفانه به آن مفهوم و بن‌مایه بوده است. وی سرفصل ها، چهارچوب ها و اصول کلی با زیرمجموعه های خاصی را برای عـقل، مراتب آن و پیشروان عقل جامعه طرح کرده است.شیوة بررسی در این مقاله، تحلیل محتوایی (Content Analysis) است که با استفاده از آن و تجزیه و تحلیل داده‌های متن، به ابعاد گوناگون سؤال‌های طرح‌شده، پاسخ داده شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
126 - بررسی نظریه معرفت و شهود فوق هستی نزد فلوطین
غلامرضا رحمانی نظرالله رحمت الله افآنچه ورای وجود و برتر از آن و مقدّم بر همه چیز است و در فراسوی همه هستی- اعم از حقیقی، واسطه و ظاهری- است قابل شناخت حصولی و شناسایی برهانی توسط ذهن آدمی نیست، به این معنا که ذهن و عقل آدمی هرگز نخواهد توانست به حقیقت و کنه ذات مطلق و بسیط و فوق مالایتناهی ذات واحد نخست چکیده کاملآنچه ورای وجود و برتر از آن و مقدّم بر همه چیز است و در فراسوی همه هستی- اعم از حقیقی، واسطه و ظاهری- است قابل شناخت حصولی و شناسایی برهانی توسط ذهن آدمی نیست، به این معنا که ذهن و عقل آدمی هرگز نخواهد توانست به حقیقت و کنه ذات مطلق و بسیط و فوق مالایتناهی ذات واحد نخستین که فوق هستی است پی ببرد، به عبارت دیگر ذات فوق هستی با علم حصولی و براهین عقلی و قیاسات منطقی معلوم ذهن و عقل آدمی نخواهد شد، زیرا چیزی که برتر از وجود و در فراسوی هستی و مقدم بر همه چیز و فوق مالایتناهی است بالضّروره برتر از شناخت و در فراسوی شناسایی قرار دارد، یعنی از ذهن و شناخت حصولی و معرفت برهانی می‌گریزد. فقط هستی و وجود است که میتواند موضوع و متعلَّق شناسایی و معرفت آدمی قرار گیرد و ذات واحد نخستین به دلیل آن که فراسوی هستی و برتر از وجود است مبرّا از معرفت اکتسابی و منزّه از شناسایی حصولی است. پس شناخت و شناسایی در قلمرو ذات شیء مرکّب یعنی هستی اعم از واحد کثر یعنی عقل کلّی، واحد و کثیر یعنی روح کلّی و کثیر محض یعنی محسوسات است نه در ذاتی که بسیط محض بل بسیط الحقیقه و فوق مالایتناهی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
127 - دگرگونی جایگاه و ارزش خرد از آثار حکما تا آثار عرفا
فرهاد دیناری محمدرضا موحدیخرد و عقل از مهمترین عناصر مفهومی و واژگانی پهنه ادب فارسی است که دامنه کاربرد آن از آثار نخستین شعرای فارسی دری که بیشتر رویکردی آفاقی و حکمی داشتند تا آثار شعرای قرن پنجم تا هشتم که رویکرد آنها به تدریج انفسی و عرفانی شد گسترده شده و جایگاه آن در این سیر زمانی تغییرا چکیده کاملخرد و عقل از مهمترین عناصر مفهومی و واژگانی پهنه ادب فارسی است که دامنه کاربرد آن از آثار نخستین شعرای فارسی دری که بیشتر رویکردی آفاقی و حکمی داشتند تا آثار شعرای قرن پنجم تا هشتم که رویکرد آنها به تدریج انفسی و عرفانی شد گسترده شده و جایگاه آن در این سیر زمانی تغییرات عمیقی یافته است. این برداشت‌های متناقض در آثار این دو دسته از شعرا، که میتوان از آنها به حکما و عرفا یا صوفیان یاد کرد، میتواند موضوع تحقیقات زیادی باشد (و بوده است) و در این تحقیق به سیر تدریجی این دگرگونی (که حاصل عوامل و شرایط گوناگون سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و حتی زبانی بوده است) از آثار نخستین شعرا که بیشتر صبغه‌ای حکیمانه داشتند تا آثار شعرای قرن هفتم و هشتم که بیشتر سبغه و رنگ عرفانی و صوفیانه داشتند پرداخته شده. هم شعرای حکیم و هم شعرای عارف اشعار متعددی با مضمون عقل یا خرد داشته‌اند اما ازآنجاکه دیدگاه و نگرش کلی آنها به سایر پدیده‌های مادی و معنوی کاملاً متفاوت و گاه متضاد است با وجود استفاده تقریباً یکسان از این واژگان، محصول کار آنها متفاوت و متباین و گاه متناقض است. دلیل این امر آن است که دیدگاه این دو دسته از شاعران از منابع و مشرب‌های فکری کاملاً متضادی درباره پدیده‌های عالم هستی سرچشمه میگیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
128 - نظریه اسلامی هوش معنوی: طراحی الگوی هوش معنوی با رویکرد اسلامی بهعنوان سرمایه معنوی مدیران
بهزاد هدهدی بیژن عبدالهی حمید رضا آراسته حسن رضا زین آبادیهوش معنوی دستاورد ده ها سال تحقیقات در حوزه روانشناسی دین است که به عنوان زیرساخت سرمایه معنوی نقش مهمی در ارتقاء سرمایه روانشناختی، بهزیستی و بلوغ معنوی فردی، اثربخشی مدیریت و رهبری دارد. با توجه به تأیید نقش آموزه های ادیان در شکل گیری مفهوم هوش معنوی و ارتقاء آن در م چکیده کاملهوش معنوی دستاورد ده ها سال تحقیقات در حوزه روانشناسی دین است که به عنوان زیرساخت سرمایه معنوی نقش مهمی در ارتقاء سرمایه روانشناختی، بهزیستی و بلوغ معنوی فردی، اثربخشی مدیریت و رهبری دارد. با توجه به تأیید نقش آموزه های ادیان در شکل گیری مفهوم هوش معنوی و ارتقاء آن در متون پژوهشی معاصر و خلاء پژوهشی موجود از منظر مطالعات اسلامی، هدف تحقیق حاضر تبیین مبانی نظری، استنباط ابعاد و نشانگان هوش معنوی از منابع اسلامی و طراحی مدل هوش معنوی از دیدگاه اسلامی است. پرسش اصلی تحقیق این است که آیا هوش معنوی به صورت مستقیم یا ضمنی در متون اصلی، منابع فلسفی و عرفانی اسلامی مفهوم پردازی شده است؟ و اگر پاسخ مثبت باشد مؤلفه ها و شاخص های آن کدامند؟ برای تدوین این الگو از روش کیفی تحلیل اسنادی با دو تکنیک تحلیل مفهومی و تحلیل مضمون و نیز پردازش مستقل از طریق نرم افزار MAXQDA استفاده شده است. برای اطمینان از اعتبار تحقیق و الگوی آن، روش تکمیل شده ارزیابی مطالعات کیفی لینکولن و گوبا شامل چهار معیار موثق بودن، اعتبار و اطمینان پذیری، تأیید پذیری و انتقال پذیری مد نظر بود. نتایج نشان داد که این مفهوم در متون اسلامی در قالب سامانه ترکیبی از سه مقوله عقل، قلب و حکمت پردازش و با واژگانی مانند قوه قدسیه،عقل قدسی، هوش باطنی، فراست مؤمنانه، بالاترین مرتبه ذکاوت،حکمت، قوه شهود و نیز با عین واژه هوش معنوی طرح و بررسی شده و هوشمندان معنوی با عنوان اولوالباب و اولی الابصار معرفی شده اند. مؤلفه های پنجگانه و شاخص های استخراج شده از متون و منابع اسلامی عبارتند از: جستارگری معنا و هدف (با شاخص های پرسشگری و تفکر انتقادی وجودی،کشف و خلق معنا و هدف در زندگی و کار)، ظرفیت تعالی شناختی (با شاخص های فضیلت‌مندی نیروی شناختی، توانایی فراروندگی در شیوه ها، مراتب و منابع شناخت)؛ توانایی کسب آگاهی های متعالی (با شاخص های خداآگاهی، خودآگاهی متعالی، ادراک آیه ای هستی، تشخیص خیر و شرّ)؛ معنویّت ( با شاخص زندگی معنوی درونی) و حکمت (با شاخص زیست حکیمانه/ خردمندانه. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
129 - رؤیت خدا در پرتو آیات و روایات با تأکید بر نظر متکلمان وعرفا
مینا شمخی نانسی ساکیظاهر شماری از آیات قرآن بر رؤیت خداوند در قیامت دلالت دارد مانند آیه: وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ نَاضِرَةٌ الى رَبِّها ناظِرَةٌ (قیامت /23-22)؛ اما ظاهر برخی دیگر آیات از جمله آیه: لا تُدْرِکُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ یُدْرِکُ الْأَبْصارَ (انعام /103) رؤیت خداوند را انکار می کند. چکیده کاملظاهر شماری از آیات قرآن بر رؤیت خداوند در قیامت دلالت دارد مانند آیه: وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ نَاضِرَةٌ الى رَبِّها ناظِرَةٌ (قیامت /23-22)؛ اما ظاهر برخی دیگر آیات از جمله آیه: لا تُدْرِکُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ یُدْرِکُ الْأَبْصارَ (انعام /103) رؤیت خداوند را انکار می کند. آیة الى رَبِّها ناظِرَةٌ (قیامت/23) از مهمترین آیات مورد اختلاف مفسران اشاعره، معتزله و امامیه و نیز عرفا می باشد. در این آیه شریفه چیستی معنای واژه های الی و ناظره مورد دقت مفسران قرار گرفته است. این آیه با عطف توجه به واژه ناظره، یکی از مستندات قائلین به جواز رؤیت خداوند از جمله اشاعره می باشد. مفسرین معتزله و امامیه ضمن تبیین معنای صحیح آیه، قول اشاعره را نادرست اعلام کرده اند اما خود در بیان معنای آیه دچار اختلاف شده اند. در بیان عرفا، مفهوم رؤیت و نظر با آنچه که متکلمان برداشت میکند متفاوت است؛ رؤیت همـان علـم شـهودی و حضوری است که جـز بـه خـود انسـان و متعلقـات او تعلق نمی گیرد. در این پژوهش به روش اسنادی و کتابخانه ای، به شیوه تحلیلی و مقایسه ای، سعی در بیان و بررسی اقوال مختلف مفسران داشته و با جمع آوری تمام احتمالات معنایی به همراه گونه های مختلف عقلی- نقلی به بررسی و تبیین این آیات پرداخته است. نتایج نشان میدهد که امکان رؤیت خدا با چشم سر، چه در این دنیا و چه آخرت، امکان پذیر نیست و نظر صحیح، انتظار کشیدن رحمت، ثواب و نعمت‌های خداوند میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
130 - بازتاب مضامین عرفانی در مثنوی تازه یافت شدة ظهیرکرمانی
پری مالملی احمدرضا یلمه ها پریسا داوریظهیر کرمانی، شاعر و ادیب شیعی در قرن دوازدهم هجری- قمری در کرمان می‌زیست. از این شاعر چهار اثر باقی مانده است: مثنوی،گلشن ظهور، مجمع البحرین، وامق و عذرا. مثنوی وی به اشتباه در نسخه‌های خطی در مدخل دیوان از آن یاد شده است، مشتمل بر 8743 بیت است. بیشتر ابیات ظهیر محتوایی چکیده کاملظهیر کرمانی، شاعر و ادیب شیعی در قرن دوازدهم هجری- قمری در کرمان می‌زیست. از این شاعر چهار اثر باقی مانده است: مثنوی،گلشن ظهور، مجمع البحرین، وامق و عذرا. مثنوی وی به اشتباه در نسخه‌های خطی در مدخل دیوان از آن یاد شده است، مشتمل بر 8743 بیت است. بیشتر ابیات ظهیر محتوایی اخلاقی و دینی دارند. زبان شاعر تا حد زیادی ساده و روان و قابل درک است ظهیر در درک و دریافت مطالب عرفانی در مرحلۀ شناخت ابتدا از عقل کمک میگیرد. زهد و ریا و تزویر و گناه را سدّ راه کمال و شناخت انسان میداند که برای برداشتن این موانع، کنترل نفس را متذکر میشود. ریاکاری را در نظر انسان‌های واقع بین مردود میداند و زهد را سلاح کنترل نفس میداند و خلوص و صداقت انسانی را در مقابل توبه سپری جهت تکامل روح بشر قرار میدهد. سپس برای تکامل روح، فراتر از عقل و با بال عشق مراحل سیر و سلوک را طی میکند. وی نمایندۀ صدق و یقین است و برای زیستن حقیقی و رضایت خداوند متعال تلاش میکند؛ شخصیتی است که با سلاح زهد، در لایه‌های حجاب و تنهایی، خداوند را شاهد و ناظر عمل خود میداند و در فرصت‌های حساس می‌هراسد و نه می‌گوید و این روی گردانی، نتایج و پیامدهای زیادی دارد. توبه را بازگشت از گناه و جبران خلاف میداند. معتقد است آنکه به راه هدایت می‌رود به مقصد میرسد و هرکه ضلالت یا نفاق را برگزیند سرانجامی جز ناکامی و رسوایی نخواهد داشت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
131 - تبیین تطبیقی نگرش ابن سینا، سهروردی وابن عربی درباره علم و ادراک
عزت الملوک قاسم قاضی محمد اکوانمقاله حاضر درصدد تبیین علم و ادراک و انواع و مراتب آن از دیدگاه دو حکیم بزرگ،ابن سینا (370- 428هـ.ق) و شیخ شهاب الدین سهروردی (549-587 هـ.ق) وپدر عرفان نظری، محیی الدین عربی (560-638هـ . ق)، معروف به شیخ اکبر است. این بزرگواران هر کدام علم و اداراک را به گونه ای تعریف ک چکیده کاملمقاله حاضر درصدد تبیین علم و ادراک و انواع و مراتب آن از دیدگاه دو حکیم بزرگ،ابن سینا (370- 428هـ.ق) و شیخ شهاب الدین سهروردی (549-587 هـ.ق) وپدر عرفان نظری، محیی الدین عربی (560-638هـ . ق)، معروف به شیخ اکبر است. این بزرگواران هر کدام علم و اداراک را به گونه ای تعریف کرده اند.ابن سیناهمچون طبیعیون، قائل به انطباع صور مرتسمه نزد ذهن است و سهروردی در باب ابصار، نظریه انطباع ابن سینا و نظریه خروج شعاع (دیدگاه ریاضیون)را رد کرده و اشراق حضوری نفس را ملاک رؤیت، و اساس علم و ادراک را حضور و ظهور شیء می داند. به نظر ابن سینا، علم و ادراک شامل چهار نوع: حسی، خیالی، وهمی و عقلی است ولی سهروردی آن را سه نوع می داند و علم وهمی را در خیال مندرج می نماید. ابن سینا قائل به این است که نفس، اشیاء محسوس و متخیل را از طریق آلات، ادراک می کند و مجردات و کلیات را به ذات خود درک می کند. وی قائل به مادی بودن حواس ظاهری و قوای باطنی است و برای هر کدام در مغزجایگاه خاصی قائل است.(ابن سینا، 1364: ص159) ولی عقل راغیر مادی می داند و مدرک هم در هر صورت غیر مادی است ولی سهروردی ادراک خیالی را نیز مجرد می داند و برای صور خیالی جایگاه مادی قایل نیست و از طریق آن عالم مثال را نیز ثابت می کند.ابن عربی نیز نظریه انطباع را رد می کند و برای صور خیالی جایگاه مادی قایل نیست. وی بنا بر نظریه ی خلق مدام می گوید، علم، تجلی دائم خداوند بر دلهایی است که سرگرمی های دنیا آن ها را محجوب نکرده باشد. علم حقیقی همراه با عمل است و نتیجه آن بهشت معنوی است. وهیچ چیز نورانی تر از علم نیست که بر آن نوری بتاباند و جایگاه آن قلب آدمی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
132 - بررسی قضا و قدر از منظر آیات و احادیث با دیدگاه مولانا در مثنوی
احمد سلیمانی سید هاشم گلستانیپژوهش حاضر به روش تحلیلی - توصیفی به تشریح دیدگاه مولانا پیرامون جبر و اختیار و تبیین مواضع وفاق و اختلاف آن ها بدون رجحان یکی بر دیگری می پردازد که با هدف ایجاد بستری مناسب در قاب مقایسه و تحلیل، ذهن مخاطب را در این خصوص مشخصاً به سمت و سوی یک مطالعه منسجم و منطبق با م چکیده کاملپژوهش حاضر به روش تحلیلی - توصیفی به تشریح دیدگاه مولانا پیرامون جبر و اختیار و تبیین مواضع وفاق و اختلاف آن ها بدون رجحان یکی بر دیگری می پردازد که با هدف ایجاد بستری مناسب در قاب مقایسه و تحلیل، ذهن مخاطب را در این خصوص مشخصاً به سمت و سوی یک مطالعه منسجم و منطبق با مبانی دینی بین عرفان و آیات سوق می دهد. اعتقاد به قضا و قدر ناشی از اعتقاد به اصل علیّت عمومی در جهان است، براساس اعتقاد به این اصل، در عالم، هر پدیده‌ای علت و اندازهای دارد و چیزی بدون علت و بدون اندازه‌گیری معیّن، به وجود نمی‌آید. هدف این تحقیق بررسی قضا و قدر در آیات و احادیث با دیدگاه مولوی است. در مثنوی معنوی مولانا، ارتباط عقل با قضا و قدر به شکلی زیبا و مناسب برجسته شده است. مولانا همانند گذشتگان خود تصوّر واحد و ملموسی از عقل و قضا و قدر ندارد، به همین خاطر در اثر معروف خود مثنوی معنوی به تشریح این موضوع میپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
133 - بررسی سلوک عقلی و شهودی سهروردی بر اساس عقلانیت ارتباطی هابرماس
حسین حاتم وند حسین فلسفی علی فتح الهیدر پژوهش حاضر سلوک عقلی و شهودی سهروردی بررسی و نظریههای فلسفی هابرماس به‌ویژه با محوریت نظام ارزش‌ها و اخلاقیات، عقلانیت ابزاری و عقلانیت ارتباطی با اندیشه‌های وی ارزیابی‌شده است. هدف از این پژوهش این بوده است که نشان دهد سهروردی حتی در سلوک شهودی خویش از سلوک عقلی غا چکیده کاملدر پژوهش حاضر سلوک عقلی و شهودی سهروردی بررسی و نظریههای فلسفی هابرماس به‌ویژه با محوریت نظام ارزش‌ها و اخلاقیات، عقلانیت ابزاری و عقلانیت ارتباطی با اندیشه‌های وی ارزیابی‌شده است. هدف از این پژوهش این بوده است که نشان دهد سهروردی حتی در سلوک شهودی خویش از سلوک عقلی غافل نمانده است و عقلانیت فلسفی را برای رسیدن به حقیقت سعادت انسانی و نائل شدن به علم حضوری (شهود ـ اشراق) لازم و عقل و شهود را مکمل یکدیگر میداند. بر این اساس سهروردی به‌نوعی مکتب تلفیق را که آمیزه‌ای از عقل، نقل و شهود است بنیاد نهاده است. میان نظریات و اندیشه‌های سهروردی و هابرماس در حوزه نظام ارزش‌ها و عقلانیت ابزاری و کنش ارتباطی مشابهت‌ها و تفاوت‌هایی وجود دارد که در این مقاله به بررسی و تحلیل آنها پرداخته‌شده است. هابرماس و سهروردی هر دو برآنند که با گسترش حیطه ادراکات عقل میتوان به حقایقی که به‌ظاهر فوق عقلانی می‌نمایند رسید. سهروردی بر این باور است که مکاشفه‌های عرفا را هم باعقل میتوان درک کرد. هابرماس نیز بر این باور است که به حقایق ارزشی با عقلانیت میتوان رسید اما از راه کنش ارتباطی و تفاهم. در نظر شیخ اشراق، عقل مکمل شهود است و شهود مکمل عقل؛ ولی از دیدگاه هابرماس عقل درصدد اثبات ادعا است. عقلانیتی که سهروردی برای توسعه آن کوشیده است عقلانیت فلسفی برای رسیدن به حقیقت و سعادت انسانی بود آن‌هم با رشد و توسعه علم حضوری. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
134 - تحلیل مقولۀ زیبایی در اندیشۀ عطار با رویکرد به آراء فلوطین
معصومه شکوری کورس کریم‌پسندی نعیمه کیالاشکی مریم شادمحمدیاز زمان بی‌آغاز انسان هرگز نتوانست از چمبرۀ صفت قدیسۀ زیبایی بی‌اعتنا بگذرد. به همین‌دلیل مقولۀ زیبایی همواره مورد عنایت فلاسفه و نظریه پردازان عرصۀ هنر و ادبیات بوده است. بدین‌جهت مقالۀ حاضر با استناد به مطالعات توصیفی و کتابخانه ای برآن است تا به واکاوی واژگان هم سنگ چکیده کاملاز زمان بی‌آغاز انسان هرگز نتوانست از چمبرۀ صفت قدیسۀ زیبایی بی‌اعتنا بگذرد. به همین‌دلیل مقولۀ زیبایی همواره مورد عنایت فلاسفه و نظریه پردازان عرصۀ هنر و ادبیات بوده است. بدین‌جهت مقالۀ حاضر با استناد به مطالعات توصیفی و کتابخانه ای برآن است تا به واکاوی واژگان هم سنگ زیبایی در اشعار عطار بپردازد و آنگاه با مکتب زیباشناسی فلوطین مقایسه‌نماید و مفارقت ها و مقارنت های دیدگاهشان را واکاوی نماید. بر اساس تتبعات انجام شده تصادمات افکار فلوطین و عطار برآن است که زیبایی امری مدرّج است چه در عالم محسوسات و چه در عالم مغیبات و ماهیِ جان انسان ها در سه بحر متفاوت زیبایی را درک‌می کند؛ دریایِ حس، دریای عقل و دریای روح. نکتۀ قابل تامّل در بیان افتراق افکار آن‌دو، این است که عطار حزن و اندوه را بستری برای رسیدن به زیبایی جانان میداند اما فلوطین درک شادی‌های جمال الهی را زمینهساز بهجت روح میبیند. علاوه براین عطار که با مفهوم زیبایی از دیدگاه فلوطین مرافق است صبغۀ دینی و عرفانی را چاشنی درک زیبایی کرده‌است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
135 - مکتب اعتراض در طبلة عطار
سیده صدیقه سجادی راد احمد ذاکریاز آغاز شعر فارسی جوهره اعتراض و تعهد اجتماعی در آثار شاعران دیده میشود. اعتراض، مقوله ای از ادبیات است که طی آن روشن فکر به منظور بیان مشکلات جامعه و روشنگری و آگاهی بخشی، نارضایتی خود را از وضع موجود ابراز می دارد از آن جمله شاعران متعهد، به واسطة رسالت و مسؤولیتی که چکیده کاملاز آغاز شعر فارسی جوهره اعتراض و تعهد اجتماعی در آثار شاعران دیده میشود. اعتراض، مقوله ای از ادبیات است که طی آن روشن فکر به منظور بیان مشکلات جامعه و روشنگری و آگاهی بخشی، نارضایتی خود را از وضع موجود ابراز می دارد از آن جمله شاعران متعهد، به واسطة رسالت و مسؤولیتی که بر دوش خود احساس می کنند، به فراخور شرایط، نسبت به ناهنجاری های گوناگونی که به ویژه در ساختار اجتماعی و سیاسی می بینند بی‌تفاوت نمی‌نشینند و واکنش نشان می دهند. عطّار منتقد معترضی است که نه تنها کم ترین لغزش مردم، حاکمان، پیشوایان و امامان جامعه از نظر تیزبینش پنهان نمی ماند، بلکه گاه حتّی نظام آفرینش را نظام احسن نمی‌بیند و بر آن از زبان عقلای مجانین خرده میگیرد. اعتراض درصد قابل توجهی از حکایتهای مثنویهای عطار را به خود اختصاص داده است و در فرهنگ اسلامی پیشنه‌ای بسیار دارد و هر یک از اندیشمدان دنیای اسلام اعتراض خود را به گونه‌ای خاص و از دیدگاه و منظری ویژه بیان کرده‌اند. می توان گفت بارزترین بعد شخصیت مجانین در آثار عطّار این است که آنان در واقع زبان اعتراض و انتقاد اجتماعی جامعه عصر بلا زده قرن هفتم و هشتم هستند. در این نوشتار، کوشش میشود تا با روش توصیفی تحلیلی زمینه‌ها و عوامل اجتماعی مؤثر در شکلگیری شخصیت عقلای مجانین در عصر عطار و ارتباط آن با مکتب اعتراض مشخص شود و مهم ترین ویژگی شخصیت عقلای مجانین عصر عطار یعنی معترض و منتقد اجتماعی بودن، در برخی از حکایتهای وی به عنوان نمونه مورد بررسی قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
136 - بررسی عقل و عشق در اشعار شاه نعمت‌الله ولی
مریم پهلوان تورج عقدایی حسین آریان حیدر حسنلوعقل و عشق یکی از اساسی ترین موضوعات در دیوان شاه نعمت الله ولی است. از نظر او عشق ودیعه ای الهی است که در وجود انسان نهاده شده و وسیلۀ رسیدن به کمال و سعادت است. اساس طریقت شاه نعمت الله کشف و شهود است، نه دلیل و برهان. اندیشۀ وحدت وجود در سراسر کلام وی، موج می زند که ب چکیده کاملعقل و عشق یکی از اساسی ترین موضوعات در دیوان شاه نعمت الله ولی است. از نظر او عشق ودیعه ای الهی است که در وجود انسان نهاده شده و وسیلۀ رسیدن به کمال و سعادت است. اساس طریقت شاه نعمت الله کشف و شهود است، نه دلیل و برهان. اندیشۀ وحدت وجود در سراسر کلام وی، موج می زند که به تأثیر از عرفان نظری ابن عربی است. عقل و خردی که شاه ولی با بهره گیری از اشعار عطار، با آن درافتاده، عقل جزئی و معاش است که نه تنها قادر به درک حقیقت عشق نیست بلکه حجاب و مانعی در راه رسیدن به سرمنزل معرفت و عشق حقیقی است. در مقابل، او عقل کلی را نایب خدا دانسته و آن را مدح کرده و معتقد است که این عقل به عنوان اولین مخلوق، یاور عشق است و با روح و جان عشق و جنون عارفانه، عجین گشته و تقابل و تعارضی میان آن دو متصوّر نیست. این پژوهش به شیوۀ کتابخانه ای و به روش توصیفی – تحلیلی صورت گرفته است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
137 - بررسی و تحلیل تصویر‌پردازی از عقل در اشعار سنایی
مرتضی رزاق پور رضا صادقی شهپر اکرم مصفاامتزاج و آمیختگی اصطلاحات عرفانی و فلسفی و تبیین آن با زبان شاعرانه و هنرمندانه، زوایا و دیدگاههای مختلفی را جهت بررسی و ارزیابی این گونه آثار فراهم می‌آورد. کاربرد مفاهیم انتزاعی و دشوار حکمی و فلسفی در آثار منظوم عرفانی به طرق و شیوههای مختلفی در قالب حکایتهای ت چکیده کاملامتزاج و آمیختگی اصطلاحات عرفانی و فلسفی و تبیین آن با زبان شاعرانه و هنرمندانه، زوایا و دیدگاههای مختلفی را جهت بررسی و ارزیابی این گونه آثار فراهم می‌آورد. کاربرد مفاهیم انتزاعی و دشوار حکمی و فلسفی در آثار منظوم عرفانی به طرق و شیوههای مختلفی در قالب حکایتهای تمثیلی، داستان‌‌های تعلیمی و موعظه‌‌های اخلاقی مرسوم بوده است، از آنجا که سنایی هم شاعر است هم صوفی و هم حکیم بنا بر این آثارش را میتوان از سه دیدگاه عرفانی، فلسفی و ادبی بررسی کرد. آثار سنایی چون حدیقه، دیوان اشعار و مثنویهای او از جمله آثار عرفانی است که شاعر به فراخور موضوع از مضامین و اصطلاحات حکمی و فلسفی در آن بهره گرفته است؛ او هم چنین جهت مؤثّر‌کردن کلام خود از عناصر تصویر‌پردازی به وفور سود جسته است. در این گفتار نحوة تصویر‌سازی و شیوة کاربرد عناصر خیال همچون تشبیه، استعاره، کنایه، تلمیح، پارادکس، تجسم، تمثیل و… در خصوص واژة عقل ارزیابی شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
138 - نگاهی اجمالی به کارکرد عقل و عشق در اندیشۀ ابن عربی، مولوی و سنایی
علی سینا رخشنده مند اصغر دادبه سعید حمیدیانیکی از مضامین مشترک شاعران و نویسندگان ادبیّات فارسی، موضوع عقل و عشق است. بررسی کارکردهای عقل و عشق و اینکه عشق، شارح غوامض عقل ؛ ولی عقل از شناخت رموز عشق ناتوان است، دیدگاه های گوناگونی را در پی داشته است. از آنجایی که یکی از اصول صوفیّه عشق ستایی و عقل ستیزی است، چکیده کاملیکی از مضامین مشترک شاعران و نویسندگان ادبیّات فارسی، موضوع عقل و عشق است. بررسی کارکردهای عقل و عشق و اینکه عشق، شارح غوامض عقل ؛ ولی عقل از شناخت رموز عشق ناتوان است، دیدگاه های گوناگونی را در پی داشته است. از آنجایی که یکی از اصول صوفیّه عشق ستایی و عقل ستیزی است، عرفا راه علوم و فلسفه و عقل معاش را در شناخت حقّ ناتوان می‌دانند و معتقدند آنچه میتواند انسان را به معرفت حقیقت و حقیقی برساند عشق است وبس. این مضمون دراندیشۀ دو ابر مرد عرفان و فرهنگ اسلامی در قرن هفتم یعنی ابن عربی و مولوی و اندیشۀ حکیم سنایی غزنوی که بنیان گذار تفکّر عرفانی در شعر فارسی- قرن پنجم و اوایل قرن ششم - است به طرز خاصی، نمود پیدا کرده و جلوه گر است و از مباحث بسیار مهم و کلیدی اندیشۀ آنان به شمار می رود. از این روی در این وجیزه مشخص خواهیم کرد که آیا عرفا و بخصوص ابن عربی،مولوی وسنایی با همۀ معانی عقل مخالف هستند؟ عقل و عشق در اندیشۀ آنان چه جایگاهی دارد و گسست و پیوست میان عقل و عشق کجاست؟ پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
139 - متناقض نمای عشق و عقل در اشعار عرفانی
مرضیه استاجی رضا اشرف زادهماهیّت عرفان، پذیرای جمع اضداد و قرارگرفتن آن ها در کنار هم می باشد. تأمّل در دنیای عرفان ، متناقض نماها و تقابل های بسیاری را مقابل خواننده قرار می دهد. مبحث عقل و عشق بهعنوان دو ابزار متفاوت در عرفان ، همواره از مباحث دیرینه عرفا و فلاسفه بوده است. ﻋﻘﻞ و ﻋﺸﻖ از ﻣﺴﺎﺋ چکیده کاملماهیّت عرفان، پذیرای جمع اضداد و قرارگرفتن آن ها در کنار هم می باشد. تأمّل در دنیای عرفان ، متناقض نماها و تقابل های بسیاری را مقابل خواننده قرار می دهد. مبحث عقل و عشق بهعنوان دو ابزار متفاوت در عرفان ، همواره از مباحث دیرینه عرفا و فلاسفه بوده است. ﻋﻘﻞ و ﻋﺸﻖ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺗﻔﮑﺮ ﺑﺸﺮی اﺳﺖ که راﺑﻄﻪ ﻣﯿﺎن آن دو ﻫﺮﮔﺰ ﺻﻠﺢ آﻣﯿﺰ ﻧﺒﻮده، ﺑﻠﮑﻪ ﻫﻤﻮاره و در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ، ﭘﺮ ﺗﻌﺎرض و ﺟﺪال آﻣﯿـﺰ ﺑـﻮده اﺳـﺖ. عشق گرچه در ذهن ما و تاریخ ادبی ما متناقض با عقل و در جنگ و گریز با آن است، اما در واقع در آن سریان دارد وعقل نیز همانند سایر موجودات از عشق برخوردار است و کامل ترین عشق را نیز به خود اختصاص داده است.این مقاله بر آن است تا ضمن بررسی ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻋﻘﻞ و ﻋﺸـﻖ از دﯾـﺪ عارفان شاعرمطرح قرن پنجم تا نهم وتحلیل نقش عرفانی این دو مقوله در دو بعُد منفی و مثبت ، به بررسی متناقض نماهای موجود در آثار عرفانی پرداخته و علل کاربرد این صنعت را بسط و تشریح نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
140 - در مکتب عارفانۀ سهروردی (راز و رمزهای عقل سرخ)
مجتبی گلیاکثر آثار سهروردی به‌صورت عرفانی-اساطیری و با زبانی رمزآلود نوشته‌شده‌اند تا علاوه بر زیبایی و جذابیت بیشتر، موجبات کتمان اسرار را در بستر مناسب‌تری فراهم‌سازند. یکی از این آثار زیبا، رسالۀ عقل سرخ میباشد که در قالب مناظرۀ عارفانه و به شیوۀ داستان در داستان به رشتۀ تحر چکیده کاملاکثر آثار سهروردی به‌صورت عرفانی-اساطیری و با زبانی رمزآلود نوشته‌شده‌اند تا علاوه بر زیبایی و جذابیت بیشتر، موجبات کتمان اسرار را در بستر مناسب‌تری فراهم‌سازند. یکی از این آثار زیبا، رسالۀ عقل سرخ میباشد که در قالب مناظرۀ عارفانه و به شیوۀ داستان در داستان به رشتۀ تحریر کشیده‌شده‌است. این رساله در عین کمیت، حاوی گسترده‌ترین اسرار نورشناسی، معاد، خردمداری، پیرشناسی، نهج سلوک عارفانه و عاشقانه، تفسیر برخی از آیات قرآن، خودشناسی، باستان‌گرایی، و راه رسیدن به سرچشمۀ حیات ازلی است. آشنایی با این رمز و رازهای زیبا و پیچیده، فهم آثار عارفانی چون سهروردی را بهتر و بیشتر ممکن می‌سازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
141 - تمهید گسترش در قلمروی سیرهی عقلا در تقلید؛ «رجوع جاهل به عالم»
محمدامین حاکمی یاسین پورعلی مصطفی امانیرجوع جاهل به عالم به عنوان مبنایی عقلایی در تایید تقلید بوده است و بار اثبات تقلید را هم واره در کنار ادله ی روایی به دوش کشیده است. لکن با نظر به ادله‌ی نقلی، ظرفیت های عظیمی رخ می نماید که تعالی بخشیدن به مبنای موجود برای تقلید، یعنی رجوع جاهل به عالم را ضروری می چکیده کاملرجوع جاهل به عالم به عنوان مبنایی عقلایی در تایید تقلید بوده است و بار اثبات تقلید را هم واره در کنار ادله ی روایی به دوش کشیده است. لکن با نظر به ادله‌ی نقلی، ظرفیت های عظیمی رخ می نماید که تعالی بخشیدن به مبنای موجود برای تقلید، یعنی رجوع جاهل به عالم را ضروری می نماید. همواره در بیان مبنای تقلید این گزاره مطرح بوده است که لزوم تقلید از لزوم رجوع جاهل به عالم ناشی می شود. بنای عظیم اجتهاد و تقلید در تاریخ شیعه، بر چنین گزاره ای تکیه زده است. هرچند نقش آیات و احادیث در تثبیت مبانی تقلید بی بدیل است، لکن گزاره ی فوق که از سیره ی عقلا استقراض شده است، جایگاهی اساسی دارد. پژوهش حاضر با ارائه ی نوینی از مبنای رجوع جاهل به عالم، سعی در تکامل بخشیدن به مبنای تقلید دارد. مساله ی این پژوهش، یافتن نتایجی است که از به کار بستن ادله ی نقلی در بارور ساختن سیره ی عقلا حاصل می آید. لذا، ابتدائا سیره ی عقلا در تقلید مورد بررسی واقع شده است و سپس مبنایی همسو تر با اصل ولایت به دست خواهد آمد. اکتفا به سیره ی عقلا در تقلید، باعث به حاشیه رانده شدن ادله ی نقلی و ظرفیت های بی بدیل آن در توسعه ی مفهوم تقلید شده است. سخن این پژوهش، در باب توسعه بخشیدن به باب تقلید، با توجه به پیشینه ی رجوع جاهل به عالم و استفاده از ادله ی نقلی گوهر بار در بارور ساختن آن است. پژوهش حاضر رسالت خود را با استفاده روش توصیفی - تحلیلی محقق خواهد کرد. آن چه از این پژوهش منتج خواهد شد و مبنایی نو و نظام ساز در تقلید ارائه خواهد کرد، رجوع مکلف به ولی است. نتیجه آن که به صرف اعلمیت، شرط نیست و حتی میتوان اعمال ولایت هر چه بیشتر را شرط در رجوع دانست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
142 - بررسی اعتبار و کارایی قاعده ی ملازمه در فقه و حقوق
هدایت الله حسین زاده هرمز اسدی کوهباد سید حسن حسینی گودرز شاطریشارع مقدّس به منظور حفظ حقوق و انتظام امور، در فقه و قواعد فقهی و دادرسی های قضایی ، اعم از حقوقی و کیفری و تحقق دادرسی عادلانه، قوانین و قواعدی را وضع نموده است . یکی از این قواعد مهم قاعده ی ملازمه میان حکم عقل و حکم شرع است . و مرکب از دو جزء می باشد .یکی ملازمه اصل چکیده کاملشارع مقدّس به منظور حفظ حقوق و انتظام امور، در فقه و قواعد فقهی و دادرسی های قضایی ، اعم از حقوقی و کیفری و تحقق دادرسی عادلانه، قوانین و قواعدی را وضع نموده است . یکی از این قواعد مهم قاعده ی ملازمه میان حکم عقل و حکم شرع است . و مرکب از دو جزء می باشد .یکی ملازمه اصل یعنی هر چه را عقل درک کند شرع نیز آن رادرک می کند و دیگری ملازمه ی فرع یعنی هرچه را شرع حکم کند عقل آن را می پذیرد . این معنا در بدو امر مواردی از شک و تردید را به ذهن می آورد . زیرا بدیهی است که در بسیاری از موارد شرع احکامی دارد که عقل را در آنها راهی نیست. با توجّه به این موارد شک و تردید، اصولیین این قاعده را چنین توجیه کرده اند که اگر چه در بعضی مواردعقل از درک حقایق قاصر است و حکمی ندارد ولی اگر فرض کنیم که دید عقل کامل بود و بر مصالح و مفاسدی که شرع می بیند اطلاع می یافت او نیز چون شرع حکم می کرد. این که اعتبار و کارایی قاعده ی ملازمه در فقه و حقوق چیست ؟ سوال اصلی است که نوشتار حاضر به شیوه ی توصیفی،تحلیلی و به روش کتابخانه ای به بیان و بررسی آن اهتمام دارد و از این رهگذر بر حسب اراده ی فقها وحقوق دانان می تواند در هر دو حوزه فقه و حقوق و ... کاربرد داشته باشد.قاعده ی ملازمه میان حکم عقل و شرع مورد قبول و اتفاق فقها وحقوقدانان است. وجود مصادیق فراوان از اعمال این قاعده در فقه و حقوق ایران حکایت از وجود این واقعیت دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
143 - بررسی میزان سازگاری ایمان مسیحی و عقل گرایی ارسطویی در اندیشه های توماس آکویناس
داود قربانی علی محسنی مهدی مطهرنیایکی از مهمترین جلوه دراعتقادات اروپای قرن 12 و 13 هجری، فروپاشی الهیت مسیحیت و گرایش اجتماع آن زمان به عقل گرایی ارسطویی بود. توماس آکویناس که قدیسی مسیحی و از آبا بود سعی داشت برای جلوگیری از نزول مسیحیت با عقل گرایی ارسطویی، آموزه های مسیحیت را ارتقا بخشد. در این تحقی چکیده کاملیکی از مهمترین جلوه دراعتقادات اروپای قرن 12 و 13 هجری، فروپاشی الهیت مسیحیت و گرایش اجتماع آن زمان به عقل گرایی ارسطویی بود. توماس آکویناس که قدیسی مسیحی و از آبا بود سعی داشت برای جلوگیری از نزول مسیحیت با عقل گرایی ارسطویی، آموزه های مسیحیت را ارتقا بخشد. در این تحقیق هدف بررسی اندیشه های آکویناس در سازگاری ایمان مسیحی و عقل گرایی ارسطویی می باشد و این فرض نیز در نظر گرفته شد که توماس آکویناس با تغییر و تکمیل اندیشه های فلسفی ارسطو در چارچوب آموزه های مسیحیت در تطبیق ایمان مسیحیت با عقل گرایی ارسطو نقش اصلی داشت، به گونه ای که در منظومه فکری توماس آکویناس؛ کسی که فلسفه و منطق ارسطویی را می پذیرد باید به مسیح ایمان آورد؛ زیرا منطق ارسطو بنیاد و طبقه اول و الهیات مسیحی طبقه دوم این منظومه فکری را تشکیل می دهد. برای رسیدن به هدف، ارتباط و سازگاری ایمان مسیحی توماس با عقل ارسطویی بررسی شده است. آکویناس تلاش کرده بود تا قواعد و اصول مسیحیت را با عقل گرایی و واقع گرایی ارسطوئی در انطباق قرار داده و برای رویدادهای اجتماعی- سیاسی آن دوران که برخاسته از عمل و سیاست کلیسا بود نوعی وجه ی عقلانی و واقعی ایجاد نماید. آکویناس با منطق ارسطویی آموزه های مسیحیت را از عقل کاملتر یعنی خداوند می دانست که عقلانیت انسان ملهمی از آن می باشد و ارسطو در آثار خود نیز به دو عقل بالفعل (الهی) و بالقوه می پردازد که تائیدی بر این امر است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
144 - نقش عقلانیت دینی در فقه سیاسی میرزا محمد حسین نائینی
علیرضا بهشتیفقه سیاسی شیعی در ایران اسلامی متناسب با شرایط متفاوت زمانی و تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی همواره در حال تغییر بوده است. این تغییرات در آرای مجتهدین و علمای مختلف و نوع رویکرد آنان به ارتباط دین با سیاست و متغیرهای مؤثر بر آن در دوره‌های مختلف وجود داشته است.در دوره م چکیده کاملفقه سیاسی شیعی در ایران اسلامی متناسب با شرایط متفاوت زمانی و تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی همواره در حال تغییر بوده است. این تغییرات در آرای مجتهدین و علمای مختلف و نوع رویکرد آنان به ارتباط دین با سیاست و متغیرهای مؤثر بر آن در دوره‌های مختلف وجود داشته است.در دوره مشروطه به دلیل ورود نهاد پارلمان به ایران به دلیل تغییر در ساختار حکومت وتوزیع قدرت، فقه سیاسی نیز در مجتهدین اصولی مانند محمد حسن نائینی از نظر سیاسی وارد عرصه جدیدی تازه شد. عامل عقلانیت دینی در چارچوب اصولی‌گری در اندیشه سیاسی محمد حسن نائینی در چارچوب فقه سیاسی شیعی و بررسی آرا و نظریات وی در این زمینه در کتاب تنبیه الامه و تنزیه المله موضوع اصلی این پژوهش است. همچنین نگارنده در این پژوهش عقلانیت دینی و نقش و جایگاه آن در فقه سیاسی نائینی را با روشی توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار داده و شاخصهای آن در رابطه با لزوم تاسیس و ثبات نهاد پارلمان را تببین کرده است. هدف از این پژوهش رسیدن به فهم آرا و عقلانیت دینی مورد نظر نائینی در کتاب تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله متناسب با شرایط زمان و جامعه و استفاده از ادله عقلی و نقلی در کنار هم برای اثبات حقانیت پارلمان در پارادایم فقه سیاسی تشیع و تطبیق آن با آموزههای اسلامی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
145 - شکل گیری شخصیت عقلانی زنان از منظر قرآن و حدیث
زهرا رزاززاده محمدرضا حاجی اسماعیلی مهدی مطیعهدف پژوهش حاضر بررسی شکل گیری شخصیت عقلانی زنان از منظر قرآن و حدیث است.جامعه پژوهش، آیات وحیانی و تحلیل روایات اسلامی می باشد. نمونه پژوهش آیات قرآنی مرتبط با موضوع تربیت و عقل زنان بوده که بعد از واکاوی به بررسی شکل گیری شخصیت عقلانی زنان از منظر قرآن و حدیث پرداخته ا چکیده کاملهدف پژوهش حاضر بررسی شکل گیری شخصیت عقلانی زنان از منظر قرآن و حدیث است.جامعه پژوهش، آیات وحیانی و تحلیل روایات اسلامی می باشد. نمونه پژوهش آیات قرآنی مرتبط با موضوع تربیت و عقل زنان بوده که بعد از واکاوی به بررسی شکل گیری شخصیت عقلانی زنان از منظر قرآن و حدیث پرداخته است. برای گردآوری اطلاعات از روش اسنادی و کتابخانه ای استفاده شد. بر اساس اطلاعات جمع آوری شده ،آیات و روایات مربوط به تربیت عقلانی زنان بررسی و تحلیل شد. نتایج حاصل از مطالعه در آیات وحیانی قرآن و روایات اسلامی نشان داد که، ویژگیهای بارز زنان از قبیل ویژگی های جسمی، روحی و روانی که وظایف فردی و اجتماعی متفاوتی را در زندگی آینده آنان ترسیم می‌نماید، ناشی از تربیت عقلانی زنان می باشد و این تربیت عقلانی ،در شکل گیری شخصیت عقلانی آنها مؤثر است. پرورش ذهن و فکر و خرد زنان این فایده را داراست که اولا ابعاد وجودی او رشد و پرورش می یابد. وثانیا وسعت فکر و ترقی، او به جهت تربیت نسل، سبب پیشرفت جامعه خواهد شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
146 - هویّت «عقل و عشق» در اشعار عرفانی امام خمینی(ره) و علّامه حسن زاده ی آملی.
جواد عابدی حسین پارسایی رضا فرصتی جویباریهویّت عقل و عشق و مبحث تقابل، تضاد و یا همسویی آن دو به عصرکنونی منحصر نمی شود بلکه سابقه ای طولانی دارد که به عمر عرفان و تصوّف بر می گردد. نزاع عقل و عشق در اکثر آثار عارفان وجود دارد، در ظاهر عقل به پای عشق قربانی می شود امّا با تفکّر بیشتر، می توان دریافت که یک همسو چکیده کاملهویّت عقل و عشق و مبحث تقابل، تضاد و یا همسویی آن دو به عصرکنونی منحصر نمی شود بلکه سابقه ای طولانی دارد که به عمر عرفان و تصوّف بر می گردد. نزاع عقل و عشق در اکثر آثار عارفان وجود دارد، در ظاهر عقل به پای عشق قربانی می شود امّا با تفکّر بیشتر، می توان دریافت که یک همسویی در آثارشان وجود دارد. امام خمینی(ره) و علّامه حسن زاده ی آملی دو شخصیّت برجسته و آگاه در علوم دینی می باشند که در عرصه ی ادب فارسی گام نهاده اند. این پژوهش که به روش تطبیقی و تحلیلی- توصیفی صورت گرفته است، برآن است تا هویّت مفاهیم عرفانی عقل و عشق در اشعار امام(ره) و علّامه را مشخّص نماید. آنان ویژگی های عشـق حقیقی را بیـان می کنند و به نظریّه ی عقل و عشق و تقابل بین آن دو می پردازند؛ آنان عقل هیولایی را نکوهش می کنند و به ستایش عقل رحمانی می پردازند؛ در بین اشعارشان نمودار عشق حقیقی به آفریدگار و انسان های کامل، به ویژه ائمّه ی معصومین(علیهم السّلام) به عنوان محور اصلی شعر دیده می شود. آنان همه ی معرفت خود را به واسطه ی عشقی می دانند که الهی است؛ این عشق حقیقی در تقابل با عقل و خرد است و در سراسر دیوان اشعارشان مشهود می باشد و از بسامد بسیار بالایی برخوردار است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
147 - سوررئالیسم و عرفان عراقی
یدالله بهمنی علی اکبر افراسیاب پورفراواقعگرایی یا سوررئالیسم دارای اصولی مشابه و مشترک با مبانی عرفان است که این اشتراک در اندیشه‌های برخی از عارفان ظهور چشمگیرتری یافته است و فخرالدین عراقی شاعر و عارف بزرگ قرن هفتم ایرانی از آن جمله است که تاکنون از این دیدگاه به نظم و نثر او نگریسته نشده و در قالب ن چکیده کاملفراواقعگرایی یا سوررئالیسم دارای اصولی مشابه و مشترک با مبانی عرفان است که این اشتراک در اندیشه‌های برخی از عارفان ظهور چشمگیرتری یافته است و فخرالدین عراقی شاعر و عارف بزرگ قرن هفتم ایرانی از آن جمله است که تاکنون از این دیدگاه به نظم و نثر او نگریسته نشده و در قالب نقد ادبی جدید مورد مطالعه و مقایسه قرار نگرفته است. در این مقاله که از نوع کتابخانهای و به روش توصیفی- تحلیلی است، پس از خوانشی جدید از رابطة عرفان با سوررئالیسم موارد اشتراک آنها در آثار عراقی ترسیم و دنبال میشود. او پیرو مکتب جمال است که به زیبایی و عشق اصالت میدهد و عنصر خیال را مرز فراواقعیت و زیبایی‌آفرین میداند، با گریز از عقل به کشف و شهود روی می‌آورد و از دنیای درون شبیه به ضمیر ناخودآگاه سخن می‌گوید و با شطح و الهام از دنیای خیال بهره میگیرد که در حقیقت تصویرهایی سوررئالیستی ارائه میدهد. در این پژوهش آموزههای عرفانی فخرالدین عراقی قابل مقایسه با این مکتب نشان داده میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
148 - در شناخت عقل از دیدگاه مولانا
نسرین برزنجهعقل ترجمان روح و مفسّر اوست. اسم الله، جامع جمیع اسماء است و مظهر کلّی آن نور محمّدی است که آن را به روح اعظم و عقل کل تعبیر می‌کنند. عقل در نزد عارفان وسیله‌ی عبادت خداوند است. در مقدّمه‌ی این نوشتار نظر حکما و عرفای اسلامی را به اختصار دربارهی عقل بیان می‌کنیم. سپس چکیده کاملعقل ترجمان روح و مفسّر اوست. اسم الله، جامع جمیع اسماء است و مظهر کلّی آن نور محمّدی است که آن را به روح اعظم و عقل کل تعبیر می‌کنند. عقل در نزد عارفان وسیله‌ی عبادت خداوند است. در مقدّمه‌ی این نوشتار نظر حکما و عرفای اسلامی را به اختصار دربارهی عقل بیان می‌کنیم. سپس دیدگاه مولانا را در این‌باره در سه قسمت بررسی می‌نماییم. استدلال، انتقال مفاهیم به شیوه‌ی عقلانی است، به همین دلیل در قسمت اوّل، شیوههای استدلال مولانا را در مثنوی بررسی می‌نماییم. در قسمت دوم، انواع عقل را از دیدگاه مولانا برمی‌شماریم و در قسمت سوم، نمادپردازی عقل را در مثنوی مطرح می‌نماییم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
149 - بررسی تطبیقی عقل در دیدگاه ابوالعلای معرّی و سنایی غزنوی
رقیه علوی(نویسنده مسئول) سهیل فتاحیعقل همواره یکی از مهم ترین و بحث برانگیزترین مقولات در میان فیلسوفان، دانشمندان، حکیمان، عارفان و شاعران بوده است. یکی از دلایل مهمّ اختلاف در تعریف عقل، مفهوم چندگانه و متفاوت آن در میان فرهنگ ها، ملّت ها و نژادهای گوناگون است که شعر بهعنوان عنصر اصلی تبلیغ و گسترش ف چکیده کاملعقل همواره یکی از مهم ترین و بحث برانگیزترین مقولات در میان فیلسوفان، دانشمندان، حکیمان، عارفان و شاعران بوده است. یکی از دلایل مهمّ اختلاف در تعریف عقل، مفهوم چندگانه و متفاوت آن در میان فرهنگ ها، ملّت ها و نژادهای گوناگون است که شعر بهعنوان عنصر اصلی تبلیغ و گسترش فرهنگ، درگذشته محلّ چالش ها و بحث های متفاوت و گاه هم‌رأی دربارۀ عقل بوده است. در این مقاله که به روش تحلیلی - توصیفی و بر پایۀ منابع کتابخانه ای است؛ تلاش شده است مقولۀ عقل با همۀ آنچه در برمی‌گیرد در اشعار ابوالعلای معرّی، شاعر بلندآوازۀ عرب و حدیقه الحقیقۀسنایی غزنوی، شاعر نام آشنای ایرانی، بررسی شود. آنچه در این پژوهش معیار اصلی قرارگرفته است بررسی عقل با همۀ زیرمجموعه‌هایش در شعر دو شاعر بوده است؛ چراکه در دیوان سنایی گاه عقل یادآور خرد ایرانی و قداست آن، گاه عقل معاش و بیشتر عقل در معنای دینی و کلامی آن را شامل می شود. از دستاوردهای این پژوهش است که عقل با تمام ظرفیت خود در دیوان دو شاعر در بیش از بیست مورد با مضمونی یکسان یا نزدیک به هم به‌کاررفته است و در دو مورد که خرد در مقابل دین و همچنین بدگمانی به خرد است، نقطۀ مقابل یکدیگر قرارگرفته‌اند. گفتنی است که ابوالعلا بیشتر عقل را در مفهوم عقل معاش به کار می گیرد؛ امّا سنایی عمدتاً از عقل در معنای عقل دینی و کلامی و عاملی برای درک حقایق وزندگی معنوی سخن می گوید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
150 - بررسی تطبیقی مراتب عقل نظری از دیدگاه ابن سینا و نظریه ی رشد شناختی ژان پیاژه
گودرز شاطری آفرین زنگنهعلم النفس فلسفی هر چند از نظر موضوع و روش با روانشناسی جدید تفاوت‌های آشکاری دارد؛ اما بادقت نظر میتوان برخی مسائل مشترک را در آنها یافت. یکی از این مسائل مراحل رشد شناختی ژان پیاژه در روانشناسی جدید است که از بسیاری جهات با مراتب عقل نظری ابن‌سینا قابل‌مقایسه است. چکیده کاملعلم النفس فلسفی هر چند از نظر موضوع و روش با روانشناسی جدید تفاوت‌های آشکاری دارد؛ اما بادقت نظر میتوان برخی مسائل مشترک را در آنها یافت. یکی از این مسائل مراحل رشد شناختی ژان پیاژه در روانشناسی جدید است که از بسیاری جهات با مراتب عقل نظری ابن‌سینا قابل‌مقایسه است. به طوری که مراتب چهارگانه عقل نظری در ابن سینا روند و پیمایشی یک سان با مراحل رشد شناختی پیاژه دارد.نظریه رشد شناختی پیاژه یک نظریه جامع درباره فرایند شناسایی انسان است. این نظریه به مطالعه توانایی‌های کودکان در مراحل رشد و تعامل آنها با محیط میپردازد. پیاژه بر این باور بود که در فرایند رشد شناختی خود کودک شرکت‌کننده‌ای فعال است و نقش اصلی را خودش ایفا میکند درحالی‌که در تفکر ابن‌سینا ابتکار عمل از آن نفس بشری نیست.براین‌اساس این مقاله با روش تحلیلی توصیفی به مقایسه رشد شناختی پیاژه با مراتب عقل نظری در تفکر ابن‌سینا میپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
151 - عقل عملی در دستگاه فکری اشاعره و رابرت ادامز با تاکید بر مبانی معرفت شناختی جوسایا رویس
رضوان نجفیرابرت آدامز عقل عملی و اخلاق را منوط به عقل اما منتهی به دین می¬داند، چراکه او از سویی متاثر از نظریه امرالهی و نظریه کسب اشاعره است و در نظریه وابستگی اخلاق به دین اعتقاد به منتهی شده اخلاق به دین دارد و از سویی دیگر مبنای مبانی عقل عملی خویش را حسن و قبح عقلی می¬داند. چکیده کاملرابرت آدامز عقل عملی و اخلاق را منوط به عقل اما منتهی به دین می¬داند، چراکه او از سویی متاثر از نظریه امرالهی و نظریه کسب اشاعره است و در نظریه وابستگی اخلاق به دین اعتقاد به منتهی شده اخلاق به دین دارد و از سویی دیگر مبنای مبانی عقل عملی خویش را حسن و قبح عقلی می¬داند. جوسایا رویس- بر ایدئالیست اخلاقی اعتقاد دارد و میان هستی¬شناسی، اخلاق، ایدئالیسم و خداشناسی توحیدی رابطه معناداری ایجاد می¬کند، ایدئالیسم اخلاقی رویس، نه همچون غزالی اخلاق را منوط به دینی خاص کرده و نه دین و اخلاق را مستقل از هم برمی¬شمارد، درواقع انسان را به صورت یک موجود استعلائی دارای معرفت پیشینی از اصول اخلاقی خوانده است. بنابراین انطباق دین و اخلاق جنبه پسینی و تاریخی نخواهد داشت، بلکه مبنای متافیزیکی و هستی شناسانه خواهد داشت. آدامز فارغ از اصالت دادن به عقل و اختیار مبنای اعتقادات خویش را طبق اصل «حس تکلیف» نسبت به دستورات واجب¬تعالی و داشتن عذاب وجدان می¬داند. اما اشاعره طبق دیدگاه «امرالهی» و «نظریه کسب» هر آنچه را که واجب¬تعالی جایز دانسته یا نهی می¬کند به ترتیب درست و نادرست و هر آنچه را که واجب¬تعالی بدان امر ¬نماید، واجب است؛ بنابراین ملاک اثبات و صدقیت هر عمل را باید براساس موازین شریعت سنجید و انسان فقط کاسب دستورات واجب¬تعالی و شرع است. اما وجه اشتراک آدامز و اشاعره این است که سعادت و کلیه¬ عملکرهای اخلاقی را منوط به دین دانسته¬اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
152 - تقریر و نقد دلایل محمد بن زکریای رازی در رد نبوت
میثم امانیمحمد بن زکریای رازی را هم به نبوت باوری هم به نبوت ستیزی توصیف کرده اند اما درست آنست که وی عقل باور است و نبوت را منافی عقل باوری می داند. بر پایه کتاب الاعلام النبوه، شش دلیل رازی فیلسوف را که به رد نبوت می پردازد می توان استخراج کرد. این ادله شش گانه نشان می دهد راز چکیده کاملمحمد بن زکریای رازی را هم به نبوت باوری هم به نبوت ستیزی توصیف کرده اند اما درست آنست که وی عقل باور است و نبوت را منافی عقل باوری می داند. بر پایه کتاب الاعلام النبوه، شش دلیل رازی فیلسوف را که به رد نبوت می پردازد می توان استخراج کرد. این ادله شش گانه نشان می دهد رازی نه به ضرورت نبوت بلکه به امکان نبوت به عنوان معرفت و ارتباط ویژه انسانی با خداوند باور ندارد و شخص نبی را به رسمیت نمی شناسد لذا همه انسانها از جهت معرفت و ارتباط انسانی برابرند. وی در نقد نبوت، همسوی با سایر باورهایش در حوزه فلسفه و اخلاق عمل نمی کند و از این جهت نوعی تهافت و عدم انسجام گروی در تبیین ادله اش وجود دارد. ادله رازی مبتنی بر ابهام معنایی تصورات است و نیز مبتنی بر اجمال در مقاله حاضر با روش توصیفی – استنباطی تلاش شده ادله رازی در رد نبوت، بازسازی شود و نیز با روش تحلیلی – انتقادی، ادله رازی مورد سنجش قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
153 - «بررسی تطبیقی مفهوم عقلانیت در اندیشه های ماکس وبر و شهید مطهری و تبعات سیاسی آن»
سید امین تقوی فر حامد عامری گلستانی شیوا جلال پور حامد محقق نیاهسته پایدار اندیشه های ماکس وبر و شهید مطهری عقلانیت است. عقلانیت در اندیشه های وبر با عبور از خوانش پارسونزی، بر اساس سوبژکتویسم کانتی امری برساخته است. یعنی انسان واقعیت را نه در مطابقت با واقع بلکه باید آن را جعل و اعتبار کند؛ چون در حوزه های اندیشه و اخلاقیات هیچ پد چکیده کاملهسته پایدار اندیشه های ماکس وبر و شهید مطهری عقلانیت است. عقلانیت در اندیشه های وبر با عبور از خوانش پارسونزی، بر اساس سوبژکتویسم کانتی امری برساخته است. یعنی انسان واقعیت را نه در مطابقت با واقع بلکه باید آن را جعل و اعتبار کند؛ چون در حوزه های اندیشه و اخلاقیات هیچ پدیده فرهنگی پیشینی وجود ندارد؛ همچنین عقلانیت در تفکرات شهید مطهری، جنبه های وسیعی چون وحیانی و قرین شرع بودن را در بر می گیرد که از ابزارهای گوناگونی همچون تجربه، وحی، نقل و عقل بهره می برد و از انجا که توانسته است به ابعاد مختلف اجتماعی انقلاب جامعیت بخشد مبنای ایدئولوژیک انقلاب اسلامی است. در این مقاله از روش تحقیق کیفی استفاده شده و روش تجزیه داده ها بصورت توصیفی است. نتیجه ای که به دست آمد این است که عقلانیت در اندیشه های وبر بر اساس ادراکات اعتباری و نه ادراکات حقیقی در منظومه فکری شهید مطهری قابل فهم و تحلیل می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
154 - حیات طیبه ازنظر مفسران با رویکرد عقلی، نقلی و رابطه آن با حقوق انسان
رضا قاسمی نژاد رو ح الله مرادیحیات طیبه در قرآن کریم ازجمله اصطلاحات و واژه‌هایی است که راجع به معنا و مفهوم آن بین مفسران اختلاف‌نظر وجود دارد برخی آن را متعلق به آخرت و به معنای حیات بهشتی تفسیر کرده‌اند، برخی دیگر آن را مربوط به عالم برزخ و به معنای حیات برزخی وزندگی در قبر دانسته‌اند و گروهی دی چکیده کاملحیات طیبه در قرآن کریم ازجمله اصطلاحات و واژه‌هایی است که راجع به معنا و مفهوم آن بین مفسران اختلاف‌نظر وجود دارد برخی آن را متعلق به آخرت و به معنای حیات بهشتی تفسیر کرده‌اند، برخی دیگر آن را مربوط به عالم برزخ و به معنای حیات برزخی وزندگی در قبر دانسته‌اند و گروهی دیگر آن را مرتبط با عالم دنیا دانسته و به معنای معرفت الهی، قناعت، روزی طیب،رزق روزانه،زندگی پاکیزه، رضای به قضای الهی،صبر و شکیبایی، شیرینی طاعت، عبادت باروزی حلال تفسیر کرده اندوگروهی دیگر آن را دوسویه دنیوی و اخروی به معنای سعادت لحاظ نموده‌اند.متمایز از این تفاسیر تفسیر دیگری وجود دارد که حیات طیبه را دنیوی و یک حیات مستقل میداند .هدف از این پژوهش که به روش توصیفی و تحلیلی انجام‌شده است بعدازبررسی و تحلیل اقوال و آراء تفسیری مفسران دستیابی به تفسیر کامل وجامع از معنا و مفهوم حیات طیبه است که با توجه به صدر و ذیل آیه ونیز قرائن دیگر درآیات قبل وبعداز آیه حیات طیبه کامل‌ترین و مناسب‌ترین معنا و مفهوم برای حیات طیبه ارائه و درنهایت رابطه آن با حقوق انسان مشخص گردید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
155 - واکاوی عقلی کرامت انسانی در شیوه تأدیب بزهکار از دیدگاه افلاطون
نغمه فرهود سید باسم موالی زاده مریم سلیمانیچکیده:در این مقاله که به بررسی عقلی کرامت انسانی در شیوه تأدیب بزهکار از دیدگاه افلاطون میپردازد، تلاش میشود تا زمینههای فکری و فلسفی شیوه‌ی تأدیب بزهکار و نقش کرامت انسانی در آن را از دیدگاه افلاطون، که به اعتراف بسیاری از صاحب‌نظران، بزرگ‌ترین فیلسوف تاریخ بشر بوده چکیده کاملچکیده:در این مقاله که به بررسی عقلی کرامت انسانی در شیوه تأدیب بزهکار از دیدگاه افلاطون میپردازد، تلاش میشود تا زمینههای فکری و فلسفی شیوه‌ی تأدیب بزهکار و نقش کرامت انسانی در آن را از دیدگاه افلاطون، که به اعتراف بسیاری از صاحب‌نظران، بزرگ‌ترین فیلسوف تاریخ بشر بوده است، موردبررسی و بحث قرار دهیم. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که به‌زعم افلاطون در معنایی که عقل عرفی از مجازات و تأدیب مراد میکند، موضوع مجازات در دیالکتیک به‌سوی حقیقت تعالی می‌یابد. پس دیالکتیک افلاطونی در مورد این موضوع با حذف کین خواهی و انتساب اعمال به خدایان، این جزء درست به‌زعم خود را برمی‌گزیند که بزهکار از سر جهل خود و نه خواست ظالمانه‌ی خود مرتکب جرم شده است. و به‌نوعی از مجرم مسئولیت ستانی میکند و این آموزه‌ی بنیادین را خاطرنشان می‌سازد که هیچ‌کس اگر بداند به اختیار بدی نمیکند و اگر کسی خوب و بد را بداند، بدی را انتخاب نمیکند. بنابراین میتوان نقش و تاثیرکرامت انسانی را در این مسئله آشکارا مشاهده نمود. از همین رو ازنظر فیلسوفان معرفت برای فضیلت بس است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
156 - مقایسه تحلیلی عقل انسانی مخلوق الهی و هوش مصنوعی مصنوع انسان
سیدحسام الدین حسینیبا توجه به توسعه فراگیر استفاده از هوش مصنوعی و افزایش قابلیت های روزافزون آن تا آنجا که برخی از دانشمندان را معتقد به سلطه هوش مصنوعی بر هوش و عقل انسانی کرده است و با توجه به آیات (اعلی:1-2) و (انعام:102) و آیات فراوان دیگری که خداوند را یگانه خالق عالم هستی بر می شمر چکیده کاملبا توجه به توسعه فراگیر استفاده از هوش مصنوعی و افزایش قابلیت های روزافزون آن تا آنجا که برخی از دانشمندان را معتقد به سلطه هوش مصنوعی بر هوش و عقل انسانی کرده است و با توجه به آیات (اعلی:1-2) و (انعام:102) و آیات فراوان دیگری که خداوند را یگانه خالق عالم هستی بر می شمرد و علم نامحدود الهی(بقره:29)(انعام:101) که علم انسان پرتوی از علم او است و آیات کرامت انسان: آیاتی که از دمیدن روح خداوند در انسان(حجر: 29 و ص: 72)و قرار داده شدن انسان به جانشینی خداوند در روی زمین و آفریدن موجودات زمین برای انسان (بقره: 30: ص:26، فاطر: 39 ،انعام: 165،یونس: 14،یونس:73،اعراف:69. اعراف:84 . نمل: 62) و براهین فلسفی که عالم هستی را پرتوی از اراده هستی بخش خداوند و معلولی که عین ربط و سراسر نیاز به علت تامّه خویش است می داند و با توجه به آیاتی که انسان را برترین مخلوق و کامل ترین آنها بر می شمرد (سجده:7) و (تین:4) تا آنجا که او را خلیفه خداوند در زمین معرفی می کند(بقره:30)، دستاوردهای بشری معلول فعل انسانی و انسان علت معدّه آن دستاوردها و معلول حق متعال به عنوان علت تامه است معلولی که تمام توانمندی خود را از یگانه خالق عالم هستی دارد بنابر این هوش مصنوعی که معلول انسان و دستاوردی بشری است نمی تواند بر هوش انسانی که مخلوق رب العالمین است برتری داشته باشد. روش پژوهش کیفی و مقایسه ای است و نتایج حاصله حکایت از بطلان برتری هوش مصنوعی بر عقل انسانی دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
157 - تحلیل عقلی واسطه ها در فلسفه اسلامی با تاکید بر دیدگاه علامه طباطبایی
سیدرضا موسوی روح اله خدادادی مصطفی خدادادنژاد محمدمهدی خدادادیبحث واسطه ها بین واجب و ممکن از جمله مباحث مهم و بنیادین در فلسفه اسلامي بوده و فيلسوفان در جاهاي متعدد اين بحث را به طور مفصل مطرح كرده‌اند. بحث واسطه‌ها طبق نظريه شيعه هيچ منافاتي با توحيد افعالي و ربوبي ندارد؛ بلكه عين توحيد است و خداوند (طبق آيات قرآن) خود اين واسط چکیده کاملبحث واسطه ها بین واجب و ممکن از جمله مباحث مهم و بنیادین در فلسفه اسلامي بوده و فيلسوفان در جاهاي متعدد اين بحث را به طور مفصل مطرح كرده‌اند. بحث واسطه‌ها طبق نظريه شيعه هيچ منافاتي با توحيد افعالي و ربوبي ندارد؛ بلكه عين توحيد است و خداوند (طبق آيات قرآن) خود اين واسطه‌ها را آفريده است و از طريق ايشان افعال خود را انجام مي‌دهد تا ساختار عالم هستي براي انسانها قابل درك و فهم باشد. بحث واسطه‌ها و نقش آنها در عالم و رابطه تأثير آنها با فاعليت خداوند ثمرات زيادي دارد. بسياري از اشكالات وهابيان و وهابي مسلك‌ها با توضيح و تبيين اين بحث حل مي‌شود. دليل اين‌كه وهابيان مي‌گويند چرا با وجود خداي قادر به واسطه‌ها رو بياوريم و چرا اصلاً به غير خدا رو بياوريم آن است كه اينان بحث واسطه‌ها و نقش آنها را در عالم از نگاه آيات، روايات و عقل براي خويش حل نكرده‌اند. در این پژوهش کتابخانه ای که از روش تحلیل محتوا برای تحلیل داده ها بهره جسته ایم با تبیین نقش واسطه ها از منظر فلسفه اسلامی و باتاکید بر آراء علامه طباطبایی(ره)، بنیاد و اساس بحث وساطت که شالوده بسیاری از باورهای اسلامی است را تحلیل و تبیین می کنیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
158 - جایگاه رساله ی استادی در فلسفه ی نقدی کانت
حسین هوشنگیحیات فلسفی کانت مشتمل بر دو دوره ی پیشانقدی (تا ۱۷۷۰.م) و نقدی است. رساله ی استادی کانت که در سال ۱۷۷۰. م تالیف شده است، کانت را در میانه ی پرواز نشان می دهد. اساساً دوره های گذار در تاریخ فلسفه اهمیت ویژه ای دارند چون می توانند ما را با مسائل اصلی فلسفی در دوره ت چکیده کاملحیات فلسفی کانت مشتمل بر دو دوره ی پیشانقدی (تا ۱۷۷۰.م) و نقدی است. رساله ی استادی کانت که در سال ۱۷۷۰. م تالیف شده است، کانت را در میانه ی پرواز نشان می دهد. اساساً دوره های گذار در تاریخ فلسفه اهمیت ویژه ای دارند چون می توانند ما را با مسائل اصلی فلسفی در دوره تکون و شکل گیری آنها از نزدیک آشنا کنند و افزون بر تسهیل فهم و درک اهمیت راه حل ها و نوآوری ها ریشه شناسی اصطلاحات خاص فیلسوف را نیز میسر کند. در رساله ی استادی، با تفکیک حساسیت و عقل شناخت پدیداری به حساسیت و شناخت نفس الامری به عقل اختصاص داده می شود. در همین رساله، کانت به عامل زمان و مکان به عنوان صورت ادراک که وظیفه ساماندهی به معرفت را ایفا می کند، تفطن می یابد. بعدها مسئله چگونگی تطابق مفاهیم عقلی با اعیان غیر محسوس توجّه او را جلب کرد و در رویارویی با این مسئله مفاهیم عقلی را هم ناظر به عالم پدیداری دانست؛ ولی تحت تاثیر شبهات هیوم در باره علیت اطلاق آن مفهوم بر عالم پدیداری نیز محل سوال قرار گرفت و راه برای طرح آموزه ی عناصر پیشینی در دوره نقدی گشوده شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
159 - هویت و عقلانیت گرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (دوره ریاست جمهوری حسن روحانی)
حسین کریمیفرداز دیدگاه پژوهشگران سیاست خارجی ایران منابع و مولفه های هویت نخبگان فکری و اجرایی و عقلانیت گرایی از عناصر اساسی و تعیین کننده در تعریف منفعت ملی و جهت گیری سیاست خارجی می باشد. تجربه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر دوره ریاست جمهوری روحانی حاکی از این است ا چکیده کاملاز دیدگاه پژوهشگران سیاست خارجی ایران منابع و مولفه های هویت نخبگان فکری و اجرایی و عقلانیت گرایی از عناصر اساسی و تعیین کننده در تعریف منفعت ملی و جهت گیری سیاست خارجی می باشد. تجربه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر دوره ریاست جمهوری روحانی حاکی از این است اسلام گرایی با قرائت عملگرایانه،تجددگرایی با تمرکز بر توسعه اقتصادی،دولت گرایی و تاکید بر نقش دولت_ ملت در سیاست خارجی،تنش زدایی با آمریکا و کشورهای جهان اسلام خصوصا با کشورهای منطقه خلیج فارس عناصری تعیین کننده در تعریف منفعت ملی بودند. در این مقاله تلاش می شود به بررسی رابطه هویت و عقلانیت در تدوین و اجرای سیاست خارجی دولت آقای روحانی پرداخته شود.پرسش اصلی که این مقاله درصدد پاسخ به آن هست، عبارتست از: مولفه های هویتی نخبگان فکری و اجرایی و عنصر عقلانیت چه نقشی در سیاست خارجی دولت روحانی داشتند.؟فرضیه این پژوهش که با روش تحلیلی و تبیینی مورد آزمون قرار می گیرد عبارتست از:رابطه دیالکتیک و تاثیر و تاثر عناصر هویت ملی نخبگان فکری و اجرایی دولت روحانی و عنصر عقلانیت در تنش زدایی و تعامل با غرب و کشورهای همسایه،فراهم نمودن زمینه لازم جهت سرمایه گذاری اقتصادی و ارائه تصویری صلح طلبانه موثر بوده اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
160 - بررسی مفهوم عقلانیت مدرن در اندیشه سید جواد طباطبایی
معصومه دستمرد ادریس بهشتی نیا ایرج رنجبردر این پژوهش بر آنیم بدین پرسش پاسخ دهیم که چه نسبتی میان مفهوم سنت و عقلانیت مدرن در اندیشه سید جواد طباطبایی برقرار است و ایشان چگونه فهمی در مواجهه با عنصر عقل مدرن که از مؤلفه های مهم مدرنیته می باشد، داشتند. طباطبایی از متفکرین متجدد است که درصدد ارائه تفسیری نو از چکیده کاملدر این پژوهش بر آنیم بدین پرسش پاسخ دهیم که چه نسبتی میان مفهوم سنت و عقلانیت مدرن در اندیشه سید جواد طباطبایی برقرار است و ایشان چگونه فهمی در مواجهه با عنصر عقل مدرن که از مؤلفه های مهم مدرنیته می باشد، داشتند. طباطبایی از متفکرین متجدد است که درصدد ارائه تفسیری نو از سنت می باشد. تفسیری که بر پایه عقل و علم نوین قرار می گیرد. در این پژوهش سعی بر آن بوده که بر پایه دیدگاههای دکارت و کانت در مورد عقلانیت مدرن به واکاوی دیدگاه طباطبایی بپردازیم. به نظر می رسد، سید جواد طباطبایی با نگرشی غیرذات باورانه و غیرقوم مدارانه از مدرنیته بر آن است که تلقی کانتی از عقل مدرن برخلاف تلقی دکارتی، ماهیتی نه فراتاریخی و ذات گرایانه بلکه حیثیتی تاریخی و اقتضائی دارد و بنابراین، چنین تلقی از عقل مدرن با سنت جوامع، غیرقابل جمع نیست بلکه با اتکاء بر این خوانش از عقل، میتوان به فهم بخش های پویای سنت و زدودن بخشهای متصلب و آلوده به خرافات و ایدئولوژی مبادرت نمود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
161 - تفسیر حیات انسانی و نقد عقل مدرن از منظر ایمانوئل کانت و اقبال لاهوری
محمد نصیری گارینه کشیشیان سیرکی سید علی مرتضویان فارسانیکانت از مهمترین فیلسوفان غرب است که با بیان محدودیتهای تفکر عقلانی ضمن منضبط نشان دادن عقل، مبناگرایی را که مدتی بر تفکر فلسفی غرب حکمفرما شده بود، به چالش می‌کشد. او معتقد است عقل از دخالت در تمامی حوزه‌ها عاجز است.در فلسفه کانت، عقل عالی‌ترین قوه نفس و معرفت عقلانی چکیده کاملکانت از مهمترین فیلسوفان غرب است که با بیان محدودیتهای تفکر عقلانی ضمن منضبط نشان دادن عقل، مبناگرایی را که مدتی بر تفکر فلسفی غرب حکمفرما شده بود، به چالش می‌کشد. او معتقد است عقل از دخالت در تمامی حوزه‌ها عاجز است.در فلسفه کانت، عقل عالی‌ترین قوه نفس و معرفت عقلانی بالاترین مرحله شناخت است. پس اساسی‌ترین ویژگی بشر عقلانیت یا خردورزی است که مبنای سخاوت و شرافت ذاتی او میباشد. اما اقبال عقل را نعمت الهی دانسته و قصد دارد برپایه نظام اندیشه‌ای دینی منسجم و متشکل ازمنابع سه‌گانه شناخت یعنی طبیعت، تاریخ وتجربه، جهان را تفسیرکرده و معنای زندگی را دریابد. دراین مقاله سعی شد با بررسی شبکه‌معنایی هرمتفکر وجوه اشتراک و افتراق اندیشه آنان درمورد تفسیرحیات انسانی مشخص‌گردد. یافته‌ها حاکی از آن است‌که کانت با جدا سازی عقل عملی از عقل نظری در گام اول آن را توانمند در تشخیص اخلاق و عمل به اخلاق ارزیابی میکند و این امکان را به بشر میدهد که اخلاقی جهانشمول و معتبر وضع کند و از اینکه اخلاق به امری نسبی تبدیل شود ممانعت میکند و برای اینکه عقل در تشخیص اخلاق دچار اشتباه نشود، معیارهایی معرفی میکند که براساس آن امکان تشخیص رفتار اخلاقی از رفتار غیراخلاقی ممکن میشود. از دیگر سو مهمترین ویژگی اندیشه‌ی اقبال وجه انتقادی و سنت‌شکنی اوست. او عقل انسان‌را به‌تنهایی قادربه فهم صیرورت هستی نمی‌داند و برای تفسیر جهان نیاز به‌پیوند انسان با حیات را لازم و بیشترین سطح-آگاهی و اندیشه‌ورزی فیلسوفان را ناشی‌از غرایزنهانی آنها میداند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
162 - بررسی تأثیر مشاوره گروهی به روش عقلانی- هیجانی بر منبع کنترل و خلاقیت دانشجویان
الهام درستیان پرویز میرزاخانیزمینه: منبع کنترل و خلاقیت افراد، نقشی کلیدی را در موفقیت‌های آنان ایفا میکند. هدف: پژوهش نیمه آزمایشی حاضر، به بررسی تأثیر مشاوره گروهی دانشجویان به شیوه عقلانی- هیجانی بر خلاقیت و منبع کنترل میپردازد. روش: در انتخاب جامعه آماری، دانشجویان رشته شیمی دانشگاه آزاد اسلا چکیده کاملزمینه: منبع کنترل و خلاقیت افراد، نقشی کلیدی را در موفقیت‌های آنان ایفا میکند. هدف: پژوهش نیمه آزمایشی حاضر، به بررسی تأثیر مشاوره گروهی دانشجویان به شیوه عقلانی- هیجانی بر خلاقیت و منبع کنترل میپردازد. روش: در انتخاب جامعه آماری، دانشجویان رشته شیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در نظر گرفته شدند. سپس 30 نفر از این دانشجویان، به صورت تصادفی انتخاب و پس از افت نمونه، 20 نفر باقی مانده به 2 گروه (یک گروه آزمایش و یک گروه گواه) تقسیم شدند. پرسشنامههای سنجش خلاقیت کری و منبع کنترل راتر، به عنوان پیش آزمون از دانشجویانی که در تحقیق شرکت داشتند، گرفته شد. سپس بر روی گروه آزمایش ، مشاوره به روش عقلانی - هیجانی، به مدت 10 جلسه صورت گرفت. در نهایت، کلیه دانشجویان دو گروه، پس آزمونهای خلاقیت کری و منبع کنترل راتر را انجام دادند. یافته‌ها: نتایج تحلیل واریانس آمیخته نشان داد که در سطح معناداری 05/0 p<، مشاوره گروهی دانشجویان به روش عقلانی- هیجانی بر منبع کنترل و خلاقیت دانشجویان مؤثر بوده است. بحث و نتیجه گیری: به طور کلی میتوان نتیجه گرفت که مشاوره گروهی دانشجویان به روش عقلانی - هیجانی بر افزایش خلاقیت و منبع کنترل درونی مؤثر است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
163 - هم‌سنجی اثربخشی سایکودرام، خاطره‌پردازی و درمان عقلانی عاطفی رفتاری الیس بر شادکامی مردان سالمند
نیرە مردی مختار عارفی خدامراد مومنی حسن امیریهدف: با توجه به افزایش آمار سالمندان و اهمیت شادکامی در آنان، پژوهش حاضر با هدف هم‌سنجی اثربخشی سایکودرام، خاطره‌پردازی و درمان عقلانی عاطفی رفتاری الیس بر شادکامی مردان سالمند انجام شد. روش: این پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه کنترل بود. ج چکیده کاملهدف: با توجه به افزایش آمار سالمندان و اهمیت شادکامی در آنان، پژوهش حاضر با هدف هم‌سنجی اثربخشی سایکودرام، خاطره‌پردازی و درمان عقلانی عاطفی رفتاری الیس بر شادکامی مردان سالمند انجام شد. روش: این پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش مردان سالمند سرای سالمندی شهر کرمانشاه در سال 1398 بودند. نمونه پژوهش 40 نفر بودند که پس از بررسی ملاک‌های ورود به مطالعه با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و به‌طورتصادفی در چهار گروه مساوی (سه گروه آزمایش و یک گروه کنترل) جایگزین شدند. گروه آزمایش اول 12 جلسه یک ساعتی تحت آموزش سایکودرام، گروه آزمایش دوم 10 جلسه یک و نیم ساعتی تحت آموزش خاطره‌پردازی، گروه آزمایش سوم 8 جسه یک و نیم ساعتی تحت درمان عقلانی عاطفی رفتاری قرار گرفت و گروه کنترل در لیست انتظار برای آموزش ماند. داده‌ها با معاینه مختصر وضعیت شناختی و سیاهه شادکامی آکسفورد جمع‌آوری و با روش تحلیل کواریانس تک‌متغیری و آزمون تعقیبی LSD در نرم‌افزار SPSS تحلیل شدند. یافته‌ها: نتایج حاکی از آن بود که هر سه روش مداخله سایکودرام، خاطره‌پردازی و درمان عقلانی عاطفی رفتاری الیس در مقایسه با گروه کنترل باعث افزایش نمره شادکامی مردان سالمند شدند و اثربخشی روش سایکودرام بیشتر از درمان عقلانی عاطفی رفتاری بود (05/0˂P)، اما بین اثربخشی دو روش سایکودرام و خاطره‌پردازی و دو روش خاطره‌پردازی و درمان عقلانی عاطفی رفتاری بر افزایش شادکامی تفاوت معناداری وجود نداشت (05/0P>). نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج درمانگران و متخصصان سلامت میتوانند از هر سه روش به‌ویژه روش سایکودرام برای افزایش شادکامی مردان سالمند استفاده کنند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
164 - اثر بخشی مشاوره گروهی با رویکرد عقلانی-هیجانی- رفتاری(REBT) بر خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی و عاطفی دانشجویان پسر خوابگاهی
سید علی دربانی فاطمه مالکی مهدی رستمی آزیتا کشاورزهدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی مشاوره گروهی به شیوه عقلانی-عاطفی- رفتاری آلبرت الیس بر خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی و عاطفی دانشجویان ساکن در خوابگاه انجام شده است. روش: مطالعه ی حاضر از نوع نیمه تجربی، با گروه آزمایش و کنترل و پیش آزمون و پس آزمون می باشد. جامعه چکیده کاملهدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی مشاوره گروهی به شیوه عقلانی-عاطفی- رفتاری آلبرت الیس بر خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی و عاطفی دانشجویان ساکن در خوابگاه انجام شده است. روش: مطالعه ی حاضر از نوع نیمه تجربی، با گروه آزمایش و کنترل و پیش آزمون و پس آزمون می باشد. جامعه ی آماری را کلیه‌ی دانشجویان پسر خوابگاهی دانشگاه شهید بهشتی تشکیل می دهند که جهت ارزیابی از وضعیت خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی و عاطفی دانشجویان از پرسشنامه خودکارآمدیعمومی شرر (1982) و پرسشنامه سازگاری بل (1961) بروی کلیه دانشجویان ساکن در خوابگاه کوی پسران برگزار شد. بعد از استخراج نتایج آزمون ها ، جهت تعیین گروه آزمایشی و گواه به ترتیب در آزمون خودکارآمدی افرادی که نتایج پایینی کسب کرده بودند و در آزمون سازگاری اجتماعی و عاطفی افرادی که نتایج ضعیفی را کسب نموده بودند مشخص شدند. سپس به روش تصادفی ساده 30 نفر از میان این افراد تعیین و در دو گروه پانزده نفری آزمایشی و گواه بطور تصادفی تقسیم بندی شدند.گروه آزمایشی به مدت 8 جلسه،90 دقیقه و یک بار در هفته برنامه مشاوره گروهی به شیوه عقلانی- عاطفی- رفتاری را تجربه کردند. پس از اتمام جلسات مشاوره گروهی هر دو گروه، مورد آزمایش مجددا با پرسشنامه های یاد شده قرار گرفتند. داده های حاصل از این پژوهش با استفاده از تحلیل کوواریانس چند متغیره (مانکوا) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که مشاوره گروهی به شیوه عقلانی- عاطفی- رفتاری الیس، موجب بهبود خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی و عاطفی در دانشجویان میگردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
165 - مطالعه تطبیقی عوامل موثر بر وقوع تهدیدات امنیتی سهوی توسط کارمندان
بهرام علیشیری طالقانی کبری دهبستهکارکنان سازمان سازمان به دلیل دسترسی خود به اطلاعات،سیستمها و شبکه سازمان، به عنوانیک منبع ریسک شناساییمیشوند ومیتوانند از منابع سازمان به منظور انجام جرایم و افشایاطلاعات محرمانه سازمان بصورت عمدی یا سهوی استفاده نمایند.بر اساس گزارش ، وقوع تهدیداتامنیتی در سازمانها در چکیده کاملکارکنان سازمان سازمان به دلیل دسترسی خود به اطلاعات،سیستمها و شبکه سازمان، به عنوانیک منبع ریسک شناساییمیشوند ومیتوانند از منابع سازمان به منظور انجام جرایم و افشایاطلاعات محرمانه سازمان بصورت عمدی یا سهوی استفاده نمایند.بر اساس گزارش ، وقوع تهدیداتامنیتی در سازمانها در نتیجه اشتباهات و اقدامات سهوی کارکنان نتایج وخیمی را داشته است.لذا ازآنجاییکه بسیاری از ایننوع از تهدیدات سهوی متاثر از تکنیک ها و حملات مبتنی بر مهندسیاجتماعی بوده که از محدودیت عقلایی افراد بهره می برد و با توجه به اثرات و پیامدهای سنگین ایننوع از تهدیدات، در این پژوهش سعی شده است تا با روش پیمایشی به بررسی و تطبیق عوامل موثر برافزایش احتمال بروز حملات مبتنی بر مهندسی اجتماعی در کارکنان صنعت فناوری اطلاعات پرداختهشود.بنابر تحلیل صورت گرفته دو عامل سازمانی و انسانی بر روی افزایش خطای تصمیم گیری افراد ودر نتیجه وقوع این نوع از تهدیدات موثر می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
166 - تاثیر خطرپذیری مدیران بر فرایند عقلائی تصمیم‌گیری (مورد مطالعه: موسسات صنایع غذائی استان تهران)
دکتر محمود نوراییچکیده جهان پرتلاطم و متغیر امروز تصمیم‌گیری در سازمانها را با مشکلات و چالشهای جدی روبرو ساخته است، خصوصا در تصمیم‌گیریهای راهبردی (استراتژیک) که دورنگرند، جهتگیریهای آینده سازمان را مشخص می‌سازند و اجرای آنها معمولا به منابع زیادی نیاز دارند. ب چکیده کاملچکیده جهان پرتلاطم و متغیر امروز تصمیم‌گیری در سازمانها را با مشکلات و چالشهای جدی روبرو ساخته است، خصوصا در تصمیم‌گیریهای راهبردی (استراتژیک) که دورنگرند، جهتگیریهای آینده سازمان را مشخص می‌سازند و اجرای آنها معمولا به منابع زیادی نیاز دارند. با اینکه تصمیم‌گیری در مدیریت از مهمترین کارهای مدیران به حساب میآید (پیرس و رابینسون، ١٩٨٩، مارک، ١٩٩٧) ولی بااین همه پژوهشها و بررسیهای انجام شده دراین زمینه و عوامل موثر بر آن محدود بوده ضمن اینکه برخی از آنها به نتایجی متفاوت دست یافته‌اند. در مورد تاثیر خطرپذیری مدیر بر فرایند تصمیم‌گیری و یا رابطه آن با کیفیت تصمیم، مطالعات محدودی انجام پذیرفته که در مواردی نتایجی متضاد بدست آمده است، برای نمونه هیت و تیلور، (١٩٩١) معتقدند بین میزان خطرپذیری مدیر و فرایند تصمیم‌گیری رابطه معنی‌دار وجود ندارد در حالیکه پاپاداکیس و همکارانش، (١٩٩٨) بین خطرپذیری مدیر و شیوه تصمیم‌گیری رابطه‌ای معنی‌دار و معکوس یافته‌اند. دراین مطالعه تاثیر میزان خطرپذیری مدیر بر کیفیت تصمیم بررسی گردیده و نقش فرایند عقلائی تصمیم‌گیری به عنوان متغیری مداخله‌گر در این زمینه مورد توجه قرار گرفته است. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون و رگرسیون سلسله مراتبی داده‌های ١٠٢ پرسشنامه دریافتی از مدیران موسسات صنایع غذائی مستقر در استان تهران نشان میدهد که میزان خطرپذیری مدیر بر کیفیت تصمیم اثری معنی‌دار دارد، ضمن اینکه فرایند عقلائی تصمیم‌گیری به عنوان متغیری مداخله‌گر این تاثیرگذاری را استنباط و توصیف می‌نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
167 - تبیین رابطه فرهنگ سازمانی دربالندگی نیروی انسانیتبیین رابطه فرهنگ سازمانی دربالندگی نیروی انسانی (مطالعه مورد(مطالعه موردیی: اداره کل امور مالیاتی تبریز): اداره کل امور مالیاتی تبریز
هما درودی سهیلا کنگریتغییردر شرایطسازمانهایعصر حاضر، منجر به تغییرنگرش آنها نسبت به نیرویانسانیشده اسیت.در اینشرایطکارکنان سازمان، ابیزار موفقییتمیدیرهسیتند و بیه عنیوان سیرمایههیایسیازمان، بیهگردانندگان اصلیجریانکار و شرکایسازمان تبدیلشدهاند. نیروی انسانی توانمند و بالندهمییتوانیدیکی از مز چکیده کاملتغییردر شرایطسازمانهایعصر حاضر، منجر به تغییرنگرش آنها نسبت به نیرویانسانیشده اسیت.در اینشرایطکارکنان سازمان، ابیزار موفقییتمیدیرهسیتند و بیه عنیوان سیرمایههیایسیازمان، بیهگردانندگان اصلیجریانکار و شرکایسازمان تبدیلشدهاند. نیروی انسانی توانمند و بالندهمییتوانیدیکی از مزیتهای رقابتی مهم سازمانی محسوب شود، برای بالندگی نیروی انسانی باید به عوامل زمینهساز آن توجه خاصی صورت گیرد که یکی ازاین عواملمیسازمانی باشد. بد تواند فرهنینجهت دراینپژوهش سعیشده است که به بررسی تبیینسازمانی در رابطه فرهنبالنیدگینییروی انسیانی بیااستفاده ازمدل کوئین پرداخته شیود. پیژوهش از لحیاظ هیدف کیاربردی و روش مطالعیه توصییفی–پیمایشیوابزار پژوهش، پرسشنامهایبوده که با تاییدپایاییورواییآن درمیان کارکنان اداره کیل امیورمالیاتی تبریز،بعنوان نمونه آماریاجرا و تحلیلدادههابافنونآمار توصیفی و استنباطی انجام شده است.یافتههایپژوهش نشانمیسیازمانی و بالنیدگی نییروی انسیانی رابطیه وجیود دارد، دهند بین فرهن بطوریتوسعه که دو متغییر فرهنایوفرگروهی به ترتیب الویت دارای همبستگی مثبت ورابطه هنمستقیمبا بالندگی نیروی انسانیمیباشندسلسله مراتبیی دارای عقلایی وفرهن . اما دو متغییر فرهن همبستگی منفی و رابطه غیرمستقیمبا بالندگی نیروی انسانیمیباشند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
168 - عقلانیت و مدرنیسم در اندیشه و آثار محمدعلی فروغی
محمدعلی نوبخت مقصود رنجبر علی محسنیناکارآمدی و عقب ماندگی ساختار نظام سیاسی حاکم بر ایران دوران قاجار دستاوردهایی جز فقر، بیماری و تحقیر برای ملت ایران به ارمغان نیاورد. از اینرو نخبگان سعی کردند تا با تلفیق عقلانیت و مدرنیسم تغییری در پارادایم اندیشه حاکم بر نظام سنتی ایران و تحولی مهم در فضای فکری ایرا چکیده کاملناکارآمدی و عقب ماندگی ساختار نظام سیاسی حاکم بر ایران دوران قاجار دستاوردهایی جز فقر، بیماری و تحقیر برای ملت ایران به ارمغان نیاورد. از اینرو نخبگان سعی کردند تا با تلفیق عقلانیت و مدرنیسم تغییری در پارادایم اندیشه حاکم بر نظام سنتی ایران و تحولی مهم در فضای فکری ایرانیان ایجاد کنند. هدف پژوهش حاضر سنجش و نسبت بررسی عقلانیت و مدرنیسم در آثار و اندیشه‌های محمدعلی فروغی "ذکاءالملک"است. فروغی با ژرف اندیشی و پرهیز از گرایش افراط گونه و بررسی اندیشه های فلسفی و سیاسی جدید غرب که تا زمان وی در بین نخبگان سیاسی بی سابقه بود؛ درک عمیق و سنجیده‌ای از کالبد سیاسی ایران داشت. وی با بینشی واقع گرایانه و متمرکز نمودن توان خود بر روشنگری سیاسی و ترجمه، تألیف متون کلاسیک فرهنگ غربی، سخنرانی و مقاله نویسی؛ اندیشه های فلسفی، اقتصادی و سیاسی مدرن را به ایرانیان معرفی نمود. سوأل اصلی پژوهش این است که؛ عقلانیت و مدرنیسم در اندیشه و آثار محمد علی فروغی تا چه میزان تأثیر داشته است؟ و فرضیه مقاله حاضر این میباشد که محمدعلی فروغی نسبت به نخبگان نوگرای همروزگار خود درک بهتری از عقلانیت و مدرنیسم داشته و تلاش وی این بوده تا با خلق تألیفات منسجم و سنجیده در تحول فکری، نضج عقلانی و ایجاد نهادهای مدرن نقش نظری و عملی بهتری ایفا نماید. از اینرو آثار و نظام اندیشگی وی براساس اسناد و منابع تاریخی به روش توصیفی، تحلیلی بررسی و نقش و سامانه فکری وی از مفهوم عقلانیت و مدرنیسم مورد واکاوی قرار گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
169 - تأثیر نظام مالکیت ارضی بر تحولات علمی و فرهنگی دورۀ تیموری
فاطمه السادات فیروزی عبدالرسول عمادی علیرضا منصوریچکیده: تأثیر نظام مالکیت ارضی بر تحولات علمی و فرهنگی دورۀ تیموری شکوفایی علمی و فرهنگی دورۀ تیموری که گاهی از آن با عنوان رنسانس تیموری یاد می شود ، نیازمند حمایت های اقتصادی بود ، و نمی توان آن را تنها بر اساس علایق فردی برخی از سلاطین تیموری به علم و دانش تبیین ک چکیده کاملچکیده: تأثیر نظام مالکیت ارضی بر تحولات علمی و فرهنگی دورۀ تیموری شکوفایی علمی و فرهنگی دورۀ تیموری که گاهی از آن با عنوان رنسانس تیموری یاد می شود ، نیازمند حمایت های اقتصادی بود ، و نمی توان آن را تنها بر اساس علایق فردی برخی از سلاطین تیموری به علم و دانش تبیین کرد . در مقالۀ حاضر با رویکرد تاریخ نگارانۀ عقلانیت نقاد توضیح می دهیم که نظام اقتصادی و مالیاتی و زمین داری دورۀ تیموری ، که نمونۀ شاخص آن با نام سیورغال شناخته میشود ، گرچه از طرف حکومت مرکزی متناسب با زیست بوم سیاسی و اجتماعی آن دوره و در راستای اهداف اقتصادی و سیاسی حکام اعمال شد ، ولی تبعات پیش‌بینی نشده ای داشت که یکی از آنها ایجاد زمینۀ مناسبی برای حمایت از نهادهای علمی و فرهنگی آن دوره بود. کلمات کلیدی : علم دورۀ تیموری ، سیورغال ، اقتصاد دورۀ تیموری، عقلانیت نقاد، پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
170 - شکوفایی علوم انسانی در روزگار آل بویه
پروین ترکمنی آذر آمنه نجف زادههدف این مقاله مشخص‌کردن جایگاه علوم انسانی و چگونگی رشد و اعتلای آن در حکومت آل‌بویه میباشد. آل‌بویه دوره بارزی را در تاریخ ایران رقم زدند. طبقه‌بندی علوم و حاکمیت جریانات عقل‌گرا بر جامعه، شرایط مناسبی را برای شکوفایی علمی-فرهنگی پدید آورد و نوآوری‌ها و خلاقیت‌ها با ب چکیده کاملهدف این مقاله مشخص‌کردن جایگاه علوم انسانی و چگونگی رشد و اعتلای آن در حکومت آل‌بویه میباشد. آل‌بویه دوره بارزی را در تاریخ ایران رقم زدند. طبقه‌بندی علوم و حاکمیت جریانات عقل‌گرا بر جامعه، شرایط مناسبی را برای شکوفایی علمی-فرهنگی پدید آورد و نوآوری‌ها و خلاقیت‌ها با بهره‌گیری از قابلیت‌ها و ظرفیتهای موجود، گسترش‌یافت. آل‌بویه برای اعتلا و شکوفایی علوم انسانی نیازی به تقلید یا اقتباس نداشتند و کافی بود در کنار بهره‌گیری از عناصر و اجزاء متون فلسفی و ترجمه‌ای موجود، به گنجینه‌های اخلاقی-حکمتی ایران باستان و پشتوانه‌های خود مراجعه نمایند. دستیابی به این خودآگاهی، موجب مطالعه و بازبینی و نقد آثار موجود، تطبیق آن با دغدغه‌ها و نیازهای جامعه و بومی‌سازی آنها گردید. در نتیجۀ حمایت حکومت و آزاداندیشی حاکم بر جامعه، متونی ترکیبی و کاربردی پدید آمد که به‌کار بستن اصول آن در کنار توصیه‌های اسلام، زمینهساز اعتلای بینش و بصیرت مردم و سلامت فکری اجتماع گردید. روش این پژوهش، گردآوری داده‌ها به صورت مطالعات کتابخانهای و بهره‌گیری از منابع میباشد و شیوه ارائه مطالب به صورت توصیفی-تحلیلی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
171 - فِرَق اسلامی و رویکردهای عقلانی به دیانت
محسن مدیر شانه چی علی سلیمانپوررابطهی عقل و دین به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مباحث کلامی و کُهن‌ترین چالشهای فکری در میان فلاسفه، متکّلمان، حکیمان و فقیهان مسلمان (و حتی غیر مسلمان) موضوعی است که هم چنان مهمّ‌ترین مشغله‌ی فکری و فلسفی در حوزه‌ی زندگی اعتقادی، اخلاقی و سیاسی- اجتماعی به شمار می‌رود. ب چکیده کاملرابطهی عقل و دین به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مباحث کلامی و کُهن‌ترین چالشهای فکری در میان فلاسفه، متکّلمان، حکیمان و فقیهان مسلمان (و حتی غیر مسلمان) موضوعی است که هم چنان مهمّ‌ترین مشغله‌ی فکری و فلسفی در حوزه‌ی زندگی اعتقادی، اخلاقی و سیاسی- اجتماعی به شمار می‌رود. به لحاظ تاریخی پیدایش فِرَق مختلف در قلمرو تمدن اسلامی قبل از هر چیز ریشه در رویکردهای عقلانی به دیانت و به عبارتی دیدگاههای آنان نسبت به رابطه‌ی عقل و دین، عقل روحی، عقل و ایمان، عقل و شرع و عناوین مشابه آن دارد. بر همین اساس مذاهب کلامی شیعی، معتزلی و اشعری با تفاسیر عقلانی متفاوت و بعضاً متعارض نسبت به دیانت اسلام ظهور نموده و اندیشه‌های جالب و جذابی از خود بر جای نهاده‌اند. مقاله حاضر ضمن بررسی مختصر جایگاه تاریخی هر کدام از فرق کلامی مذکور سعی دارد تا وجوه عمده‌ی اختلاف و افتراق آنان در موضوع مورد نظر را تجزیه و تحلیل نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
172 - تقسیمات عقل در قانونگذاری معاصر
بهزاد نگهداری حمید ضرابی کورش استوار سنگریاز عقل به اعتبارهای گوناگون تقسیمات مختلف ارائه‌شده است. برای فهم شایسته‌ترعقل در قانونگذاری بررسی تقسیم‌هایی که با قانونگذاری مرتبط‌اند، ضروری است.کارویژه عقل، ایجاد شناخت است؛ در این مقاله بر پایه شناخت، تقسیمات عقل در قانونگذاری ذکر شده است.سؤال پژوهش این است که ه چکیده کاملاز عقل به اعتبارهای گوناگون تقسیمات مختلف ارائه‌شده است. برای فهم شایسته‌ترعقل در قانونگذاری بررسی تقسیم‌هایی که با قانونگذاری مرتبط‌اند، ضروری است.کارویژه عقل، ایجاد شناخت است؛ در این مقاله بر پایه شناخت، تقسیمات عقل در قانونگذاری ذکر شده است.سؤال پژوهش این است که هریک از تقسیم‌های ارائه شده از عقل چه ارتباطی با قانونگذاری دارند؟ در این راستا فرضیه مقاله بر این گزاره استوار است کههریک از تقسیمات ارائه شده از عقل یکی از جنبه‌های قانونگذاری را پوشش میدهد. نتیجه اینکه قانونگذاری از مقولات عقل عملی،فلسفی،تجربی،جمعی،هنجاری و عرفی است که در برخی نظام‌های قانونگذاری (مانند نظام قانونگذاری اسلامی) متأثر از عقل قدسی و زدوده شده از عقل فردی است. این تحقیق با روش تحلیلی- توصیفی،علاوه بر بررسی ماهیت این تقسیم‌ها، شاید برای نخستین بار به تبیین رابطه این تقسیمات با قانونگذاری پرداخته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
173 - نقش فرهنگ سازمانی بر نوآوری و تغییر در سازمان
علیرضا کرامتیان کیوان شاهقلیانهدف از این پژوهش، تعیین نقش فرهنگ سازمانی بر نوآوری و تغییر در سازمان است. از آنجا که در عصر حاضر، نوآوری و تغییر یکی از مهم ترین الزامات و مزیت های رقابتی برای بقا و رشد هر سازمان است لذا در این تحقیق به بررسی شاخص های تاثیرگذار فرهنگ سازمانی بر نوآوری و تغییر سازمان پ چکیده کاملهدف از این پژوهش، تعیین نقش فرهنگ سازمانی بر نوآوری و تغییر در سازمان است. از آنجا که در عصر حاضر، نوآوری و تغییر یکی از مهم ترین الزامات و مزیت های رقابتی برای بقا و رشد هر سازمان است لذا در این تحقیق به بررسی شاخص های تاثیرگذار فرهنگ سازمانی بر نوآوری و تغییر سازمان پرداخته شده است. پژوهش حاضر به مطالعه نقش فرهنگ سازمانی بر نوآوری و تغییر در سازمان در شرکت رنوپارس پرداخته است. روش تحقیق مورد استفاده از نوع توصیفی، پیمایشی میباشد. همچنین جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیة کارکنان و کارشناسان مربوط در شرکت رنوپارس می باشند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 155 نفر تعیین گردید و روش نمونه گیری پژوهش حاضر در دسترس میباشد. داده های تحقیق با روش کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده و ابزار مورد استفاده پرسشنامه بوده است. پایایی پرسشنامه ها با استفاده از روش آلفای کرونباخ 857/0 و روایی ابزار با روش محتوایی مورد تأیید قرار گرفته اند. اطلاعات تحقیق به کمک نرم افزار Smart PLS و با استفاده از آزمونهای آماری، توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان میدهد فرهنگ عقلایی، فرهنگ مشارکتی و فرهنگ سلسله مراتبی بر تغییرات سازمانی تاثیر مثبت دارند همچنین نتایج تاثیر فرهنگ ایدئولوژیک بر اثربخشی سازمان را تایید نمیکند، به علاوه نتایج نشان داده است فرهنگ سازمانی از طریق نوآوری بر تغییرات سازمانی تاثیر معناداری داشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
174 - تبیین تاثیرات توسعه عقلانی شهر بر تحقق شهر آرام (مطالعه موردی شهر قزوین)
فاطمه اسداله شریفی سیدمحمدرضا خطیبی جمال الدین سهیلیامروزه توسعه شهری بی هدف و شتابزده در حال بروز است. بحث شهر آرام و توسعه عقلانی برای بهبود شرایط مطرح شده است. شهر آرام در تلاش است تا باعث آرام شدن شهر گردد و عقلانیت جهت‌یابی عقیدتی برای شهرسازان است. در واقع عقلانیت گزینه‌ای اصولی برای دستیابی به مصالحه‌ای کارآمد در چکیده کاملامروزه توسعه شهری بی هدف و شتابزده در حال بروز است. بحث شهر آرام و توسعه عقلانی برای بهبود شرایط مطرح شده است. شهر آرام در تلاش است تا باعث آرام شدن شهر گردد و عقلانیت جهت‌یابی عقیدتی برای شهرسازان است. در واقع عقلانیت گزینه‌ای اصولی برای دستیابی به مصالحه‌ای کارآمد در شرایط سخت است. هدف از توسعه عاقلانه شهر و شهر آرام بهره‌برداری درست از فضای شهری مطابق با نیاز شهروندان است. اصول مقاله کاربردی و روش آن توصیفی تحلیلی است که به صورت کیفی و کمی انجام شده است. برای سنجش میزان اهمیت هر یک از مولفه‌ها پرسش نامه‌هایی توسط 10 کارشناس در این زمینه تکمیل گردید، سپس معیارها توسط نرم افزار اکسپرت چویس محاسبه گردید. در این راستا با توجه به تحلیل‌های انجام شده معیار کیفیت زندگی با میانگین وزنی 200/0 اولویت اول، کیفیت محیطی 167/0 دوم، گوناگونی 122/0 سوم محاسبه شده است. نتایج نشان میدهد شهر قزوین از سه جبهه در محاصره باغستان سنتی است و مشکلاتی مانند تلاقی بافت فرسوده با بافت تاریخی و تراکم جمعیتی سبب شده است که توسعه ابعاد شهر قزوین به شدت محدود شود. به همین خاطر امروز بار توسعه شهری در استان قزوین به سمت شمال شهر منتقل شده است اما به دلیل کمبود برخی امکانات زیرساختی، فضای شهر مطلوب، سرزندگی، کاربری‌های متناسب با محدوده، دسترسی، بافت ناکارآمد، توسعه افقی شهر هنوز به طور کامل محقق نشده است. سوال این پروژه راهکار موثر بر تحقق شهر آرام با توجه به توسعه عقلانی در شهر قزوین کدامند؟ در این راستا برای تحقق توسعه عقلانی و شهر آرام در قزوین لازم است، تمام ابعاد در نظر گرفته شود و با توجه به محدودیتهای هر منطقه راهکاریی نظیر هویت‌بخشی، تامین و توزیع خدمات و کاربری، اعتمادسازی، اصلاح ساختار بافت، حفاظت از باغات و معرفی سنن و فرهنگ شهر ارائه شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
175 - بررسی اثربخشی آموزش گروهی به شیوه رفتاردرمانی عقلانی- عاطفی الیس بر ارتقای سلامت عمومی کارکنان آتش نشانی شهر تهران
فتانه محمدی امین میرموسویپژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش گروهی به شیوه رفتاردرمانی عقلانی-عاطفی الیس بر ارتقای سلامت عمومی کارکنان آتش نشانی برای تعیین اثربخشی مشاوره گروهی از طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری شامل، کارکنان آتش نشانی منطقه چهار شهرداری تهران ب چکیده کاملپژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش گروهی به شیوه رفتاردرمانی عقلانی-عاطفی الیس بر ارتقای سلامت عمومی کارکنان آتش نشانی برای تعیین اثربخشی مشاوره گروهی از طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری شامل، کارکنان آتش نشانی منطقه چهار شهرداری تهران بود که با حجم نمونه به تعداد60 نفر که به روش تصادفی خوشه چند مرحله ای انتخاب شدند و به روش تصادفی در دو گروه آزمایش به تعداد 29 نفر و گروه کنترل به تعداد 31 نفر قرار گرفتند. طرح آموزشی طی 7 جلسه به گروه آزمایش آموزش داده شد. ابزار مورد استفاده در این طرح آزمون سلامت عمومی GHQ-28 بود. برای تحلیل داده های پژوهش از آزمون کوواریانس به جهت آزمون فرضیه های پژوهش استفاده شد، تحلیل فرضیه های پژوهش نشان داد: مشاوره گروهی با رویکرد عقلانی - عاطفی الیس بر بهبود سلامت عمومی کارکنان آتش نشانی اثر داشتهاست. مشاوره گروهی با رویکرد رفتار درمانی عقلانی-عاطفی الیس بر علایم اضطرابی و اختلال خواب کارکنان آتش نشانی اثر داشته. مشاوره گروهی با رویکرد عقلانی عاطفی الیس بر وضعیت جسمانی کارکنان آتش نشانی موثر بوده است. همچنین کارکرد اجتماعی کارکنان آتش نشانی را افزایش داده است. مشاوره گروهی با رویکرد رفتار درمانی عقلانی-عاطفی الیس بر افسردگی کارکنان آتش نشانی اثر داشته است و در مجموع مقایسه نتایج به دست آمده در مرحله پیش آزمون و پس آزمون نشانگر تأثیر رویکرد رفتار درمانی عقلانی-عاطفی الیس بر ارتقای سلامت عمومی کارکنان آتش نشانی می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
176 - تبیین مدل مطلوب سیاستگذاری جمهوری اسلامی ایران در حوزه استعدادهای برتر و نخبگان
رمضان شریفی مالک ذوالقدر سید فرشید جعفریزمینه و هدف: هدف پژوهش حاضر، تبیین مدل مطلوب سیاست گذاری جمهوری اسلامی ایران در حوزه استعدادهای برتر و نخبگان بوده است. روش: این پژوهش از لحاظ جهت گیری در پی مفهوم پردازی و با رویکرد کیفی و کدگذاری نظری بر گرفته از تحلیل تم انجام شده است. جامعه پژوهش شامل 30 مقاله و پ چکیده کاملزمینه و هدف: هدف پژوهش حاضر، تبیین مدل مطلوب سیاست گذاری جمهوری اسلامی ایران در حوزه استعدادهای برتر و نخبگان بوده است. روش: این پژوهش از لحاظ جهت گیری در پی مفهوم پردازی و با رویکرد کیفی و کدگذاری نظری بر گرفته از تحلیل تم انجام شده است. جامعه پژوهش شامل 30 مقاله و پایان نامه بوده که از مجموع 124 مقاله جستجو شده در پایگاه های اطلاعاتی علمی معتبر داخلی با استفاده از رویکرد هدف مند در بازه زمانی 1387 تا 1401 انتخاب شدند. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، الگوی غالب و حاکم بر فضای سیاست گذاری نخبگان در کشور الگوی نهادی بوده و بر نهادهای حکومتی معینی مانند رهبری، مجلس، ریاست جمهوری، دادگاه ها، و ... متمرکز است. بر اساس یافته های حاصل از تحقیق، الگوی عقلانی برای سیاست گذاری مطلوب نخبگان و استعدادهای برتر پیشنهاد شده است. الگوی پیشنهادی تحقیق تلفیقی از الگوی نهادی و عقلایی است که به نظر می رسد بتواند در مقابل نارسائی ها و محدودیت های کاربست مجزای الگوها پاسخگو و راهگشا باشد. نتیجه گیری: استفاده از الگوی سیاست گذاری بر مبنای عقلانی در کنار الگوی نهادی می تواند چالش ها و مشکلات گذشته را تا حدود زیادی بر طرف نماید، ثانیاً با بهره گیری از نتایج مطالعات مربوط به پژوهش، در جهت رشد و پیشرفت هر چه بیشتر این زمینه مثمر ثمر واقع گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
177 - بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
محمود علمی فیروز راد امیر سیاه محمدیممقانیاین پژوهش با هدف بررسی رابطه‌ی بین سرمایه اجتماعی و تعهد سازمانی در بین کارکنان دانشگاه آزاداسلامی واحد تبریز با استفاده از روش پیمایشی صورت گرفت. جامعه‌ی آماری این تحقیق شامل کلیه کارکنان دانشگاه آزاد واحد تبریز می‌باشدکه نمونه‌ی آماری با استفاده از فرمول کوکران 258 نف چکیده کاملاین پژوهش با هدف بررسی رابطه‌ی بین سرمایه اجتماعی و تعهد سازمانی در بین کارکنان دانشگاه آزاداسلامی واحد تبریز با استفاده از روش پیمایشی صورت گرفت. جامعه‌ی آماری این تحقیق شامل کلیه کارکنان دانشگاه آزاد واحد تبریز می‌باشدکه نمونه‌ی آماری با استفاده از فرمول کوکران 258 نفر محاسبه گردید و به روش نمونه‌گیری تصادفی مطبق نظر خواهد شد. برای جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز از دو پرسشنامه تعهد سازمانی مدل آلن و می‌یر و برای سنجش سرمایه اجتماعی پرسشنامه محقق ساخته طراحی گردید. هر دو پرسشنامه از روای لازم برخوردار بودند و پایایی آن ها به ترتیب 77/0 و 90/0 بود. پس از جمع‌آوری اطلاعات جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون همبستگی پیرسون و آزمون تی‌تست استفاده شد که در نهایت با توجه به فرضیه‌های پژوهش نتایج زیر به دست آمد. نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌هانشان می دهدکه میزان تعهدسازمانی دربین کارکنان درحد متوسط میباشد ولی سرمایه اجتماعی تا حدودی بالا بود. در بین ابعاد سه گانه تعهد سازمانی (تعهد عاطفی، تعهد عقلانی، تعهد هنجاری) بعد عاطفی بیشترین میانگین و بعدعقلانی کمترین مقدار را به خودگرفته است. نتایج آزمون همبستگی نشان دادکه بین تعهد سازمانی و سرمایه اجتماعی در بین کارکنان همبستگی مستقیم معنی‌دار وجود دارد. و در بین ابعاد سه‌گانه تعهد سازمانی با سرمایه اجتماعی نیز همبستگی مستقیم و معنی‌دار بدست آمد. سرمایه اجتماعی و تعهد سازمانی مردان بیشتر از زنان به دست آمده است. هم چنین نتایج حاصله از رگرسیون چند متغیره نشان میدهد که 22 درصد از تغییرات متغیر ملاک توسط متغیرهای پیشبین پژوهش تبیین میشوند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
178 - بررسی رابطه بین سبک مدیریت مدیران و تعهد سازمانی دبیران متوسطه آموزش و پرورش شهر بوکان
محمود علمی عزیز محمد برزیسبک های مدیریت و نحوه ی عملکرد مدیر در فعالیت های کارکنان تأثیر به سزایی دارد، و با توجه به سبک های مدیریت و نحوه ی رفتار مدیر، میزان تعهد سازمانی در میان کارکنان از اهمیت بسزایی برخوردار است. بر این اساس تأمین تعهد سازمانی زیاد معلمان یکی از مهم ترین عوامل نگهداری آن چکیده کاملسبک های مدیریت و نحوه ی عملکرد مدیر در فعالیت های کارکنان تأثیر به سزایی دارد، و با توجه به سبک های مدیریت و نحوه ی رفتار مدیر، میزان تعهد سازمانی در میان کارکنان از اهمیت بسزایی برخوردار است. بر این اساس تأمین تعهد سازمانی زیاد معلمان یکی از مهم ترین عوامل نگهداری آنان در مکان های شغلی شان است، میزان تعهد سازمانی به بسیاری از پدیده‌ها بستگی دارد و یک حالت درونی است که فرد نسبت به کاری که پذیرفته است، دارد. هدف اصلی پژوهش تعیین رابطه ی بین سبک مدیریت مدیران و تعهد سازمانی دبیران آموزش و پرورش شهرستان بوکان می باشد که براساس سبک مدیریت رابطه مدار و ضابطه مدار و هم چنین تعهد سازمانی الن و می یر انجام گرفته است. روش: این پژوهش با استفاده از روش تحقیق توصیفی همبستگی انجام گرفته و جامعه آماری تحقیق شامل کلیه ی مدیران و دبیران مدارس متوسطه شهر بوکان در سال تحصیلی 90-89 بود، حجم نمونه آن با استفاده از فرمول کوکران 36 نفر مدیر و 180 دبیر محاسبه و از روش نمونه گیری تصادفی طبقه‌ای نسبتی برای انتخاب نمونه استفاده گردید. برای گردآوری داده ها از دو نوع پرسشنامه‌ی سبک مدیریت لوتانز و تعهد سازمانی آلن و می‌یر استفاده شد. پایایی پرسشنامه سبک مدیریت لوتانز 751/0 درصد و تعهد سازمانی آلن و می یر 810/0 درصد از طریق تکنیک آلفای کرانباخ بدست آمد، داده ها به وسیله نرم افزار 18 SPSS و با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون، t مستقل و آنالیز واریانس یکراهه تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ها: بین سبک مدیریت مدیران و تعهد سازمانی دبیران شهر بوکان رابطه ی معنی‌داری وجود دارد. بین سبک مدیریت رابطه‌مدار و تعهد عاطفی، تعهد هنجاری و تعهد عقلانی دبیران شهر بوکان رابطه ی معنی‌داری وجود دارد. بین سبک مدیریت وظیفه‌مدار و تعهد عاطفی، تعهد هنجاری و تعهد عقلانی دبیران شهر بوکان رابطه معنی‌داری وجود ندارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
179 - بررسی تحلیلی اخلاق مدنی در جهان مدرن (با تأکید بر آراء و اندیشه‌های جامعه‌شناسان انتقادی وپست مدرن)
صمد صباغ فیروز راد میترا رهنمایاناین مقاله به بررسی تحلیلی اخلاق مدنی در جهان مدرن اختصاص دارد که براساس آراء و اندیشه‌های جامعه‌شناسان مکتب فرانکفورت و پست مدرن تدوین شده است. در این بررسی جهت دستیابی به دیدگاههای این متفکران، به پاره‌ای از آثار تعدادی از این اندیشمندان مراجعه شده است، که عبارتند از چکیده کاملاین مقاله به بررسی تحلیلی اخلاق مدنی در جهان مدرن اختصاص دارد که براساس آراء و اندیشه‌های جامعه‌شناسان مکتب فرانکفورت و پست مدرن تدوین شده است. در این بررسی جهت دستیابی به دیدگاههای این متفکران، به پاره‌ای از آثار تعدادی از این اندیشمندان مراجعه شده است، که عبارتند از: آدورنو، هورکهایمر، مارکوزه، هابرماس، بودریار، لیوتار و دریدا. بررسی حاضر یک پژوهش کیفی است که بر اساس رویکرد تفسیری- تفهمی به مطالعه تطبیقی و انتقادی نظرات ارائه شده میپردازد. نتایج به دست آمده از این یافته‌ها حاکی است که میان آراء جامعه‌شناسان در دو نحله فکری، تفاوت‌ها و شباهت‌های قابل تأملی وجود دارد. براساس نکاتی که کم و بیش مورد اتفاق نظر این اندیشمندان است، میتوان تصویری کلی از وضعیت اخلاق مدنی در جهان مدرن ترسیم نمود. این تصویر حاکی از وجود معضلات و بحران‌هایی در حیات جمعی انسانها در جوامع مدرن میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
180 - واکاوی جایگاه قیاس در حقوق اسلامی باتاکید برآرای امام خمینی (ره)
محمود حق بجانب احمد رضا توکلی محمدعلی حیدریدر این تحقیق دو رویکرد عمده در زمینه مشروع بودن استفاده از قیاس در استنباط و استخراج احکام اسلامی در کنار یکدیگر قرار گرفته اند: یکی عامه که اعتقاد دارد قیاس باعث تدوین قوانین و احکامی میگردد که شبیه آن در قرآن یا دیگر مکتوبات نیست؛ گروه دیگر امامیه است که رویکردی متفا چکیده کاملدر این تحقیق دو رویکرد عمده در زمینه مشروع بودن استفاده از قیاس در استنباط و استخراج احکام اسلامی در کنار یکدیگر قرار گرفته اند: یکی عامه که اعتقاد دارد قیاس باعث تدوین قوانین و احکامی میگردد که شبیه آن در قرآن یا دیگر مکتوبات نیست؛ گروه دیگر امامیه است که رویکردی متفاوت با عامه دارد و استفاده از قیاس برای طراحی قوانین جدید اسلامی را ناکافی و ناصحیح می داند و شیوه های دیگری را جایگزین آن نموده است. با این وجود در این تحقیق مشخص گردید که شیعیان نیز در موارد زیادی ازقیاس استفاده نموده وازآن به عنوان قیاس منصوص‌العله، قیاس اولویت و تنقیح مناط ودرک ملاک یاد می کنند. نمونه های زیادی در قانون فعلی ایران مشاهده میگردد که در آن برای استخراج قوانین از قیاس استفاده شده است. به این ترتیب میتوان دریافت که برخلاف تفاوت نظری، تشابه عملی گسترده‌ای در استخراج قوانین به واسطه قیاس میان دو گروه عامه و امامیه مشاهده میگردد. این تحقیق خط بطلانی بر پژوهش ها و دیدگاه هایی است که تاکنون کاربردهمه اقسام قیاس را در میان شیعه رد کرده و آنها را مخالف اساسی قیاس برای استنباط احکام و قوانین اسلامی ذکر کرده‌اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
181 - بررسی مبانی فکری و آراء امام خمینی (ره) درباره قاعده ملازمه و کاربرد دلیل عقل
حسین صمدیار اصغر عربیان سید ابوالقاسم نقیبیبا توجه به پیشرفت و تغییرات گسترده در ابعاد مختلف زندگی انسان و نیاز به استنباط احکام شرعی در مسائل جدید، نیاز به دلیل عقل بیش از پیش احساس می شود. برای بررسی مبانی فکری و آراء امام خمینی(ره) درباره قاعده ملازمه و کاربرد دلیل عقل، متون فقهی استدلالی و اصولی، آرا و فتاوا چکیده کاملبا توجه به پیشرفت و تغییرات گسترده در ابعاد مختلف زندگی انسان و نیاز به استنباط احکام شرعی در مسائل جدید، نیاز به دلیل عقل بیش از پیش احساس می شود. برای بررسی مبانی فکری و آراء امام خمینی(ره) درباره قاعده ملازمه و کاربرد دلیل عقل، متون فقهی استدلالی و اصولی، آرا و فتاوای ایشان بر اساس روش تحلیل محتوا بررسی شده است. نتیجه تحقیق گویای این مساله میباشد. در مورد دلیل عقل از دیدگاه امام خمینی، ایشان عقل را منبعی برای استنباط احکام به شمار آورده بودند؛ یعنی بین حکم عقل و حکم شرع ملازمه قائل شدند. همچنین عقل را ابزاری برای فهم کتاب و سنت می دانند. آرای فقهی امام در برخی از مسائل به روشنی از جایگاه عقل در استنباط احکام شرعی در نظر ایشان حکایت دارد. به عنوان نمونه، مستندسازی وجوب تاسیس حکومت اسلامی به دلیل عقل و مقدمات و استدلالهای عقلی از آن جمله است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
182 - عرف و جایگاه آن در آثار اصولی و فقهی امام خمینی (ره) و شهید صدر
ساجده رسولی حمید عیوضی رضا رنجبربا توجه به اهمیت عرف در استنباط احکام شرعی به ویژه در مسائل نو، بررسی آثار فقها در استفاده از عرف، به کاربرد بهتر از آن کمک می کند. بررسی آثار فقهی و اصولی امام خمینی (ره) و شهید صدر بـه عنـوان فقیهانی مؤثر در تکامل فقه که با ادله ی قوی، حجیت عرف هر زمان را اثبات کرده ا چکیده کاملبا توجه به اهمیت عرف در استنباط احکام شرعی به ویژه در مسائل نو، بررسی آثار فقها در استفاده از عرف، به کاربرد بهتر از آن کمک می کند. بررسی آثار فقهی و اصولی امام خمینی (ره) و شهید صدر بـه عنـوان فقیهانی مؤثر در تکامل فقه که با ادله ی قوی، حجیت عرف هر زمان را اثبات کرده اند، برای اثبات این مسأله، شایسته و بسزاست. بدین منظور بررسی متون فقهی استدلالی و اصولی ایشان بر اساس روش کتابخانه ای و تحلیل محتوی انجام شده و بیاناتشان مـورد بررسـی قرار گرفته است. هدف اصلی مقاله این است که نحوه به کارگیری عرف توسط ایشان را هم در اندیشه های نظری و هم در سیره عملی به دست آوریم. با توجه به هدف فوق، سؤال اصلی مقاله این است کـه دو فقیه معظم در سـیره فقهی اصولی خـودشان چگونه عرف را در عرض کتاب و سنت به کار گرفته اند و اینکه آیـا ایشان بـا توجـه بـه عصر خویش نحوه استفاده از عرف را تبیین و بدان عمل کرده اند؟ نتیجه تحقیق نشان می دهد هر دو فقیه ضمن استفاده از عرف و استناد به آن در زمینه های فراوان، عرف را فراتر از مکان و زمان می دانند، ضمن اینکه به حجیت آن توسط شارع معتقدند و با توجه به تاثیر زمان و مکان در مسائل فقهی، بایستی از منبع مهم و کاربردی عرف در تطبیق فقه با اوضاع و شرایط امروزی در جهت عقلانیت و حل مسائل و مشکلات امروزی بهره بُرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
183 - ظهور خانواده مدرن در ایران با تکیه بر تغییرات اجتماعی دوره ی قاجار و پهلوی
سمیرامیس شاه اسماعیلی نژاد خراسانی تقی آزاد ارمکیمقاله ی حاضر به بررسی تاریخی سیر تکوین نهاد خانواده در بستر تغییرات اجتماعی ایران، طی صد سال اخیر پرداخته است تا مسیر متفاوت تکوین خانواده در ایران را به طور متمایز از خانواده ی غربی توضیح دهد. این مقاله با رویکرد کیفی و روش بررسی تاریخی به بازآفرینی رخدادهای مهم تاری چکیده کاملمقاله ی حاضر به بررسی تاریخی سیر تکوین نهاد خانواده در بستر تغییرات اجتماعی ایران، طی صد سال اخیر پرداخته است تا مسیر متفاوت تکوین خانواده در ایران را به طور متمایز از خانواده ی غربی توضیح دهد. این مقاله با رویکرد کیفی و روش بررسی تاریخی به بازآفرینی رخدادهای مهم تاریخی، با سبکهای توصیفی- روایتی و تحلیل وقایع و روابط میان آن ها پرداخته است تا با بهره گیری از مفاهیم نظری تقسیم کار، عقلانی سازی و ازجاکندگی، سیر تکوین خانواده در ایران معاصر را توضیح دهد. نتایج پژوهش نشان می دهد در جامعه ی ایران، تغییر خانواده سنتی به خانواده هسته ای تحت تاثیر مدرنیزاسیون و در فقدان جامعه مدنی قدرتمند رخ داده و مدرنیته ی آمرانه، این روند را متأثر ساخته است و در نتیجه ی کیفیت تغییرات اجتماعی و لهجه ی ایرانی مدرنیته، خانواده هسته ای با ویژگی های متمایز حفظ ریشه های سنتی و خصلت های نهادی خود تکوین یافته است، به نحوی که هنوز ریشه های سنتی این نوع خانواده به طور کامل گسسته نشده است. پیامد چنین روند تاریخی در ایران، ظهور خانواده ی هسته ای وابسته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
184 - درنیته محل تضارب آراء
قدرت احمدیان مختار نوریمدرنیته با گسستی معرفت شناسانه از قرون وسطی، جهان‌بینی جدیدی برای نوع بشر فراهم ساخت. در همین راستا این نوشتار به دنبال بررسی پارادایم مدرنیته بر اساس چند تحول اساسی است که از جمله میتوان به رنسانس، پروتستانیسم، انقلاب روشنگری، انقلاب فرانسه و انقلاب صنعتی اشاره کرد. پ چکیده کاملمدرنیته با گسستی معرفت شناسانه از قرون وسطی، جهان‌بینی جدیدی برای نوع بشر فراهم ساخت. در همین راستا این نوشتار به دنبال بررسی پارادایم مدرنیته بر اساس چند تحول اساسی است که از جمله میتوان به رنسانس، پروتستانیسم، انقلاب روشنگری، انقلاب فرانسه و انقلاب صنعتی اشاره کرد. پارادایم مدرنیته بر مبنای این تحولات اساسی، درصدد ایجاد شیوه زیست جدیدی برای نوع بشر بود. به گونه‌ای که این شیوه زیست جدید بتواند، سعادت، رفاه و رهایی انسان را تضمین کند. اما علیرغم دستاوردهای مثبت آن، بعضی از اندیشمندان پارادایم مدرنیته را به شیوههای مختلف نقد کرده‌اند. در راستای بررسی این انتقادات، مقاله حاضر دو نکته مهم را مطرح می‌نماید: نکته اول اینکه، ایده منتقدین مدرنیته را از متفکرین کلاسیک تا مکتب فرانکفورت و منتقدین پست مدرن مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهد. در نکته دوم نیز، تلاش میشود تا باورهای آن دسته از اندیشمندان را که به گذار از مدرنیته، و متفکران باز اندیشی چون هابرماس، گیدنز و جیمسون را که به تداوم در مدرنیته اعتقاد دارند مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
185 - بررسی فقهی افساد فی الارض اینترنتی
علی اکبر ایزدی فرد سید مجتبی حسین نژادیکی از جرائمی که در جامعه امروزی با توجه به پیشرفت تکنولوژی، شیوع به سزایی دارد و چه بسا ضرر ناشی از آن به مراتب بیشتر از نوع سنتی از آن می باشد، افساد فی الارض در فضای مجازی است. حکم این نوع از افساد با توجه به نو ظهوربودن آن در میان فقها حتی در میان فقهای معاصر مورد ب چکیده کاملیکی از جرائمی که در جامعه امروزی با توجه به پیشرفت تکنولوژی، شیوع به سزایی دارد و چه بسا ضرر ناشی از آن به مراتب بیشتر از نوع سنتی از آن می باشد، افساد فی الارض در فضای مجازی است. حکم این نوع از افساد با توجه به نو ظهوربودن آن در میان فقها حتی در میان فقهای معاصر مورد بررسی قرار نگرفت. نگارندگان پس از ذکر بعضی از مصادیق افساد فی الارض اینترنتی و بررسی تفصیلی این مسأله، با اثبات تمام الموضوع بودن افساد فی الارض در آیه شریفه 33 سوره مائده و نیز احراز جرم بودن افساد فی الارض اینترنتی به خاطر دلائلی همچون بنای عقلا و تنقیح مناط، در نهایت با استناد به دلائل متقن یعنی تمسک به اطلاق آیه 33 سوره مائده و روایات وارده در رابطه با افساد فی الارض و تنقیح مناط، به این نتیجه می رسند که به خاطر وجود شأنیت شرائط افساد مستوجب حد در افساد اینترنتی، مفسدین اینترنتی در صورتی که قصد افساد و اختلال در جامعه و بر هم زدن نظم آن شوند، حد افساد بر آنها اجرا خواهد شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
186 - نقد نظریه ممنوعیت قضاوت زنان از منظر فلسفه فقه
علیرضا پوراسماعیلی علیرضا صادقیشایستگی زنان برای قضاوت از جمله موضوعاتی است که مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفته و صاحب نظران حوزه‌های فقه، حقوق، علوم قرآنی و حدیث و ... تلاش کرده‌اند تا شایستگی زنان را برای تصدی منصب قضاوت مدلل و مستند ساخته، ادله دیدگاه مقابل را نقد کنند. این نوشتار با توجه چکیده کاملشایستگی زنان برای قضاوت از جمله موضوعاتی است که مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفته و صاحب نظران حوزه‌های فقه، حقوق، علوم قرآنی و حدیث و ... تلاش کرده‌اند تا شایستگی زنان را برای تصدی منصب قضاوت مدلل و مستند ساخته، ادله دیدگاه مقابل را نقد کنند. این نوشتار با توجه به پژوهش‌های انجام شده، تلاش دارد تا از منظر دیگری به موضوع بنگرد و در این راستا، موضوع را از زاویه فلسفه فقه می‌نگرد و تلاش میکند تا اهمیت کاوش‌های عقلی را در فقه نشان داده و خلاء تمسک به احکام عقلی را در فقه و به ویژه بحث حاضر نمایان سازد و به عنوان نتیجه، صدور چنین فتاوایی را در گستره فقه ناشی از ناکارآمدی اجتهاد عقل ستیز میداند که در نتیجه وجهه شرع را نیز مخدوش خواهد ساخت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
187 - دلیل عقل در سیره استنباطی محقق حلی
محمدموسی مطلبی حسن جمشیدیبا توجه به اهمیت دلیل عقل در استنباط احکام شرعی به ویژه در مسائل نو، بررسی آثار فقها در استفاده از دلیل عقل به استفاده بهتر از دلیل عقل کمک میکند. بررسی سیره فقهی محقق حلی به عنوان فقیهی مؤثر در تکامل فقه در اثبات این مسأله شایسته است. بدین منظور بررسی متون فقهی استدلا چکیده کاملبا توجه به اهمیت دلیل عقل در استنباط احکام شرعی به ویژه در مسائل نو، بررسی آثار فقها در استفاده از دلیل عقل به استفاده بهتر از دلیل عقل کمک میکند. بررسی سیره فقهی محقق حلی به عنوان فقیهی مؤثر در تکامل فقه در اثبات این مسأله شایسته است. بدین منظور بررسی متون فقهی استدلالی و اصولی وی مورد بررسی قرار گرفته‌است. نتیجه تحقیق نشان میدهد وی در استفاده از دلیل عقل نخست بر لزوم اتباع از کتاب و سنت پرداخته است. او دلیل عقل را به عنوان تشریع‌کننده مستقل وجوب و حرمت پذیرفته که در مواردی به یاری دلیل شرع این وظیفه را انجام میدهد و دلیل عقل را درک کننده حکم خطابی شارع دانسته، از آن به عنوان مخصص عمومات شرعی نیز بهره برده است. محقق حلی به دلیل عقل نقش اثبات‌کننده حجیت سایر ادله چون خبر واحد را نیز داده است. همچنین اصل عملی استصحاب در نظر او یک دلیل عقلی شمرده شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
188 - جایگاه سیره عقلاء در فقه جزایی امامیه
مجتبی جاویدیسیره عقلا عبارتست از شیوه عملی و یا ارتکازات درونی همه عقلای عالم فارغ از تفاوت‌های مکانی، زمانی و گرایشات دینی و مذهبی در برخورد با یک واقعه که آن روش را مفید و نیک تشخیص بدهند. در خصوص منشأ حجیت سیره عقلاء دو دیدگاه کلی وجود دارد. نخست طریقیت و دوم، موضوعیت سیره عقلاء چکیده کاملسیره عقلا عبارتست از شیوه عملی و یا ارتکازات درونی همه عقلای عالم فارغ از تفاوت‌های مکانی، زمانی و گرایشات دینی و مذهبی در برخورد با یک واقعه که آن روش را مفید و نیک تشخیص بدهند. در خصوص منشأ حجیت سیره عقلاء دو دیدگاه کلی وجود دارد. نخست طریقیت و دوم، موضوعیت سیره عقلاء. حجیت سیره‌های نوپدید بر اساس موضوعیت سیره عقلا قابل تحلیل است. گرچه سیره عقلا در مسائل فقه جزایی مورد استناد فقها قرار گرفته، اما به نظر میرسد این سیره باید نقش گسترده‌تری در این حوزه ایفا کند. برخی از کاربردهای آن در فقه جزا را میتوان این موارد نام برد: تعریف حرز، لزوم مال محسوب‌شدن شیء مسروق، ملاک احراز رشد، عدم ترتب مجازات بر صرف قصد مجرمانه، نیاز جامعه به وضع مقررات، جرم‌انگاری و وضع مجازات و تحدید آزادی‌ها، مجازات جریمه مالی به عنوان یکی از تعزیرات و ... . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
189 - تأملی فقهی پیرامون ادله منع قضاوت زنان
حسن قلی پوریکی از مسائلی که به ویژه در سال‌های اخیر از نظر فقهی مورد توجه قرار گرفته مسأله شایستگی و عدم شایستگی زنان برای تصدی مسؤولیت قضاوت از نظر شرعی و فقهی است. شرط ذکورت در قاضی هر چند نظر مشهور فقها است و بسیاری نیز آن را مورد اتفاق همه فقها شمرده‌اند اما موضوعی نیست که پرو چکیده کاملیکی از مسائلی که به ویژه در سال‌های اخیر از نظر فقهی مورد توجه قرار گرفته مسأله شایستگی و عدم شایستگی زنان برای تصدی مسؤولیت قضاوت از نظر شرعی و فقهی است. شرط ذکورت در قاضی هر چند نظر مشهور فقها است و بسیاری نیز آن را مورد اتفاق همه فقها شمرده‌اند اما موضوعی نیست که پرونده بازنگری علمی آن در چهارچوب موازین بررسی مسائل شرعی، بسته باشد. در فقه نظر مشهور بر این است که ذکوریت برای تصدی منصب قضاء و سایر مناصب حکومتی شرط است. قائلین به این نظریه برای تأیید کلام خود به کتاب، روایات، اجماع، عقل و بعضی ادلّه دیگر استناد نموده‌اند. ولی دیدگاه مخالفی نیز در فقه است که قضاوت زنان را مطلقاً و یا تحت شرایط خاص جایز و نافذ می‌دانند. در این مقاله، ادله‌ی منع قضاوت زنان، برای رسیدن به یک نتیجه‌ی مطلوب مناسب با مقتضیات روز، مورد کنکاش و تجزیه و تحلیل فقهی قرار میگیرد. همه سخن ما در بررسی ادله این است که دلیل استواری که بتوان براساس آن تصدی این مسؤولیت توسط بانوان واجد شرایط را مطلقاً ممنوع شمرد سراغ نداریم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
190 - بررسی نقش عقل در دوران اخباریگری
رسول مظاهری مریم میراحمدیبا توجه به تحول علم اصول و فراز و نشیب‌های فراوانی که در درازنای تاریخی خود داشته، عقل به عنوان اصلی‌ترین مسأله‌ی اصولی، دچار چالشهای فراوان شده است. از دیر زمانی این مسأله مارا در اندیشه داشته است که در فرآیند راه‌یافتن به گزاره‌های فقهی، عقل را چه جایگاهی است؟ این خو چکیده کاملبا توجه به تحول علم اصول و فراز و نشیب‌های فراوانی که در درازنای تاریخی خود داشته، عقل به عنوان اصلی‌ترین مسأله‌ی اصولی، دچار چالشهای فراوان شده است. از دیر زمانی این مسأله مارا در اندیشه داشته است که در فرآیند راه‌یافتن به گزاره‌های فقهی، عقل را چه جایگاهی است؟ این خود مسأله‌ای است کهن که از نخستین سده‌های پیدایش دانش کلام و اصول و فقه عرصه‌ای برای رویارویی اندیشه‌ها بوده و خود زمینه‌ی پیدایی مکتب‌ها و مذهب‌ها را نیز فراهم ساخته است. برخاستن مکتب‌هایی چون اهل رأی و اهل حدیث بدین سرچشمه باز میگردد و این دو مکتب بیش از هر چیز بر سر گستره‌ی عمل عقل در برخورد با متون دینی با یکدیگر اختلاف داشته‌اند. به هر روی، تقابل دو رویکرد متفاوت در این عرصه‌ی مهم در دانش‌هایی چون تفسیر، کلام، فقه و اصول جلوه میکند. از این رو، از دیرین‌ترین دستاوردهای نوشتاری اصولیان تا امروزی‌ترین کتاب‌ها، نشانه‌هایی از این نزاع را میتوان مشاهده کرد. در تبیین جایگاه عقل، کسانی که شأن و منزلتی برای عقل باور دارند در سه رویکرد کلان زیر می‌گنجد: 1. عقل میزان شریعت باشد. 2. عقل کلید شریعت باشد. 3. عقل چراغ شریعت باشد. در این مقاله، تلاش کرده‌ایم تا این رویکردها را با نگاهی تاریخی به عنوان بررسی عقل در دوران اخباریگری مورد واشکافی قراردهیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
191 - حسن و قبح: شرعی یا عقلی؟
زهره افشاراز مهمترین مباحث فقهی که اثبات آن تأثیر بسزایی در علم حقوق خواهد داشت: اثبات حسن و قبح عقلی است. چنین به نظر میرسد که ادلّه مستقل عقلی یا به تعبیر دیگر مستقلّات عقلی، که حکم شرعی از آنها بدست میآید در یک مسأله منحصر میباشد و آن مسأله حسن و قبح عقلی است. سؤال این است چکیده کاملاز مهمترین مباحث فقهی که اثبات آن تأثیر بسزایی در علم حقوق خواهد داشت: اثبات حسن و قبح عقلی است. چنین به نظر میرسد که ادلّه مستقل عقلی یا به تعبیر دیگر مستقلّات عقلی، که حکم شرعی از آنها بدست میآید در یک مسأله منحصر میباشد و آن مسأله حسن و قبح عقلی است. سؤال این است که آیا برای افعال ما، حسن و قبح ذاتی وجود دارد و آیا کارهای ما در نظر شارع دارای ارزش ذاتی‌اند، پیش از آن که حکم شارع را درباره آنها فرض کنیم یا این طور نیست، بلکه خوب آن چیزی است که شارع خوب بداند و زشت و قبیح آن است که شارع زشت تلقی نماید و فعل بخودی خود و صرف نظر از حکم شارع نه حسن دارد نه قبح. فراموش نشود که مسلمانان اجماع دارند بر اینکه منشأ احکام تنها خداوند است و اختلاف آنان مربوط به راههای شناخت احکام است. پس از پاسخ به این سؤال، سؤال دیگری مطرح میشود که آیا عقل میتواند بدون تعلیم شارع و بیان او، مستقلاً جهات حسن و قبح را درک نماید؟ در نهایت پذیرش حسن و قبح عقلی، چه تأثیری بر جریان امور خواهد داشت؟ در مقالهی حاضر تلاش شده که با بررسی منابع و نظرات متعدد فقهی بدین سؤالات پاسخ داده و اثبات نماییم که حسن و قبح عقلی است و حتی اگر شارع ما را به حسن راهنمایی نمی‌کرد به وسیله-ی عقل بدان می‌رسیدیم و حتی اگر شارع ما را از قبیح باز نمی‌داشت با عقل خود از آن امتناع می‌کردیم. این قضاوت عقلی راجع به افعال است که منجر به وحدت نظر مردم دنیا، صرف‌نظر از کیش و آیین آنها، راجع به قبیح بودن ظلم و خیانت و حسن‌بودن عدل و امانت شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
192 - بازپژوهی حجیت خبر واحد با استناد به سیره عقلا
مریم آقایی بجستانی محمد روحانی مقدم زهرا ترحمیخبر واحد به عنوان یکی از امارات ظنیه در لسان اصولی ها از دو جهت عمده مورد مداقه قرار گرفته است؛ یکی اثبات حجیت آن و دیگر تعیین قلمرو آن که فرع بر پذیرش حجیت می باشد. علمای اصول با استناد به ادله اربعه ونیز سیره عقلا در مقابل نظریه ای که خبر واحد را مطلقاً حجت ندانسته وآ چکیده کاملخبر واحد به عنوان یکی از امارات ظنیه در لسان اصولی ها از دو جهت عمده مورد مداقه قرار گرفته است؛ یکی اثبات حجیت آن و دیگر تعیین قلمرو آن که فرع بر پذیرش حجیت می باشد. علمای اصول با استناد به ادله اربعه ونیز سیره عقلا در مقابل نظریه ای که خبر واحد را مطلقاً حجت ندانسته وآن را موجب علم و عمل نمی داند استدلال کرده اند. در این میان برخی دلالت آیات را بر این مهم تمام دانسته و با به چالش کشیدن سیره عقلا آن را با اشکال ردع از سوی شارع مواجه دانسته اند. در مقابل برخی نیز تنها دلیل حجیت خبر واحد را سیره عقلا دانسته و با ضمیمه کردن روایات مربوط به عنوان تأیید شارع سعی در اثبات حجیت خبر واحد به واسطه سیره عقلا داشته اند. برخی نیز ضمن پذیرش دلالت آیه نبأ سیره عقلا را نیز در کنار آن از دلایل حجیت خبر واحد دانسته اند. در این نوشتار برآنیم تا با بررسی آرای اصولی ها و جستار در جایگاه سیره عقلا در اثبات حجیت خبر واحد، تمامیت دلالت سیره عقلا بر حجیت خبر واحد را تبیین نماییم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
193 - تحلیل حجیت بنای عقلا با رویکردی در مسائل مستحدثه
سید مجتبی حسین نژادبدون شک بنای عقلا از جمله ادله مهم استخراج احکام شمرده می شود. لذا لازم است ماهیت این بنا و گستره حجیت آن خصوصاً نسبت به مسائل مستحدثه مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. نگارنده پس از تبیین مبانی حجیت بنای عقلا در میان صاحب نظران و نقد و بررسی آن، صحت مبنای اول را که بر پایه چکیده کاملبدون شک بنای عقلا از جمله ادله مهم استخراج احکام شمرده می شود. لذا لازم است ماهیت این بنا و گستره حجیت آن خصوصاً نسبت به مسائل مستحدثه مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. نگارنده پس از تبیین مبانی حجیت بنای عقلا در میان صاحب نظران و نقد و بررسی آن، صحت مبنای اول را که بر پایه احراز عدم ردع بنای عقلا از ناحیه شارع است، اثبات می کند. در گام بعدی نیز به بررسی ثمرات هر یک از این مبانی در مواجه با مسائل مستحدثه می پردازد. سپس در نهایت به تحلیل احراز عدم ردع بنای عقلا از ناحیه شارع با توجه به مبنای اول که تنها مبنای صحیح میان مبانی حجیت بنای عقلا شمرده می شود، نسبت به مسائل مستحدثه پرداخته و عدم ردع بنای عقلا از ناحیه شارع را از طریق حجیت سیره بر مبنای قضیه طبیعیه و طبیعت عقلایی به همراه پاسخ به مناقشات مقدّر و نقد طرق دیگر، به اثبات می رساند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
194 - مبانی معامله خون در اندیشه‌ی فقهای امامیه
احمدرضا خزائیخون یکی از نجاسات یازده‌گانه است که در شرع مقدس اسلام به آن اذعان شده و استفاده از آن نیز حرمت دارد. ضمن اینکه در گذشته برای خون نه تنها هیچ گونه فایده‌ای متصور نمی‌شدند، بلکه موجب تنفر نیز بود؛ بیشتر فقهای صدر اول که متعرض این بحث شده اند، فتوا به حرمت داد و ستد خون دا چکیده کاملخون یکی از نجاسات یازده‌گانه است که در شرع مقدس اسلام به آن اذعان شده و استفاده از آن نیز حرمت دارد. ضمن اینکه در گذشته برای خون نه تنها هیچ گونه فایده‌ای متصور نمی‌شدند، بلکه موجب تنفر نیز بود؛ بیشتر فقهای صدر اول که متعرض این بحث شده اند، فتوا به حرمت داد و ستد خون داده اند. اقوال فقها در این مسئله عبارت است از: حرمت مطلق، تفصیل میان خون نجس و پاک، حرمت مستقل و جواز همراه با اشیاء دیگر، جواز داد و ستد در موارد منافع حلال. ادلة قائلان به حرمت نیز عبارت است از: اجماع، عدم مالیت خون، نجاست خون، اصالة الفساد در عقود، اعانت بر اثم، آیات، روایات. اما امروزه با پیشرفت دانش پزشکی و استفاده گوناگون از خون به ویژه خون انسان و فراورده‌های آن جایگاه ویژه حیاتی یافته است. موضوع زمان و مکان و مقتضیات آن در حوزۀ فقه، امری است که از دورۀ پیش از انقلاب اسلامی در فقه امام خمینی نمودی آشکار یافته، و ارتباطی مستقیم با خصلت واقع‌گرایی در فقه ایشان داشته است. یکی از مصادیق این اجتهاد پویا نظرات ایشان درباره ی معامله خون می باشد. این مقاله می کوشد با توجه به نظرات فقهای امامیه به بررسی معامله خون بپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
195 - بررسی تغییر جنسیت در فقه جزایی(مطالعه موردی ابواب حدود، قصاص و دیات)
محمدباقر محمدی لائینی سید محتبی حسین نژادبدون شک مسئله تغییر جنسیت از مسائل رایج و مبتلابه در جامعه امروزی است. در این تحقیق به بررسی این پدیده نوظهور در فقه و حقوق کیفری پرداخته می شود. با توجه به وجود فروض متعدد، تنها حکم مساله تغییر جنسیت قبل از رخ دادن جرم، آن هم در ابواب حدود، قصاص و دیات مورد بررسی قرار چکیده کاملبدون شک مسئله تغییر جنسیت از مسائل رایج و مبتلابه در جامعه امروزی است. در این تحقیق به بررسی این پدیده نوظهور در فقه و حقوق کیفری پرداخته می شود. با توجه به وجود فروض متعدد، تنها حکم مساله تغییر جنسیت قبل از رخ دادن جرم، آن هم در ابواب حدود، قصاص و دیات مورد بررسی قرار می گیرد. پس از فحص و بررسی ادله، می توان گفت: اگرچه مقتضای اطلاق، عمل به احکام مطابق با حالت پس از تغییر جنسیت است، منتها با توجه به شک در انعقاد موضوع در حالت پس از تغییر جنسیت، تمسک به اطلاق صحیح نیست. همچنین اگرچه ممکن است مقتضای دلیلی چون بنای عقلا، در نظر گرفتن حالت پس از تغییر جنسیت باشد، منتها در ابواب حدود و قصاص، قواعد اختصاصی این ابواب همچون قاعده احتیاط در دماء، بنای حدود بر تخفیفات و قاعده درء به خاطر اهمیت باب حدود و قصاص و خطیر بودن آن و نیز حساسیت ویژه شارع به این ابواب خصوصاً زمانی که به خون منتهی می شوند، حاکم بر بنای عقلا بوده و از باب تضییق، موضوع دلیلی چون بنای عقلا را در این ابواب به موارد قطعی مضیق می کند و به تبع آن مقتضای این قواعد اختصاصی، اجرای مجازات اخف و اقل در این مسئله است. این حکومت مطابق با مذاق شریعت در این ابواب است. در باب دیات نیز با توجه به عدم جریان سه قاعده فوق، مقتضای بنای عقلا مد نظر قرار دادن حالت پس از تغییر جنسیت و به تبع آن استنتاج حکم بر اساس آن حالت است. در صورت پافشاری در عدم پذیرش بنای عقلا، مقتضای قاعده اولیه، جریان استصحاب است که به تبع آن حالت قبل از تغییر جنسیت(خلقت اولیه) استصحاب شده و حکم بر اساس آن استنتاج می شود. در تمامی این موارد نمی توان به تبادر و صحت حمل به عنوان علائم حقیقت و پی بردن به مراد تمسک نمود، چرا که در دلالت آنها خدشه است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
196 - روش شناسایی مصداق بنای عقلا
سجاد شهباز قهفرخیبنای عقلا، رفتار یا ذهنیتی عام است که در شرایط و اوضاع و احوال یکسان توسط عقلای عالم صرف‌نظر از آیین و مسلک فکری ایشان، مورد عمل قرار گرفته است. مفهومی که در دو سده اخیر در بین دانشمندان علم اصول فقه جایگاه ویژه‌ایی یافته و در مورد حجیت و اقسام آن گفتگوها فراوان است. در چکیده کاملبنای عقلا، رفتار یا ذهنیتی عام است که در شرایط و اوضاع و احوال یکسان توسط عقلای عالم صرف‌نظر از آیین و مسلک فکری ایشان، مورد عمل قرار گرفته است. مفهومی که در دو سده اخیر در بین دانشمندان علم اصول فقه جایگاه ویژه‌ایی یافته و در مورد حجیت و اقسام آن گفتگوها فراوان است. در بین فقهای طراز اول اختلاف‌نظرهایی در مورد شناسایی مصداق بنای عقلا مشاهده میشود. شناخت مصادیق این مفهوم را باید سهل ممتنع دانست. این مقاله در پی این است که روش‌هایی که ممکن است به عنوان روش شناسایی مصداق بنای عقلا مطرح شوند را معرفی و ارزیابی نماید. روشهای مختلفی همچون رجوع به قوانین کشورهای دیگر، رجوع به قوانین نمونه و یکنواخت، اصول کلی حقوق و نظر نمایندگان مجلس در این مقاله مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. رد یا تایید کامل هر یک از این روش‌ها اشتباه بوده و میتوان از برآیند تمامی این روش‌ها به عنوان راهکاری برای شناسایی مصادیق بنای عقلا استفاده نمود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
197 - تئوری مسئولیت نقصان یافته در پرتو مفهوم رشد جزائی مقرر در ماده91 قانون مجازات اسلامی1392
اسماعیل هادی تبار سیدمسعود حیدری پژمان پارساتوجه به رشد جزائی علاوه بر بلوغ جنسی برای نخستین بار در ماده91 قانون مجازات اسلامی1392 و لزوم احراز آن در جرایم حد و قصاص و نیز توسعه اختیارات قضایی برای اسقاط مجازاتهای حد و قصاص که نه تنها برای مرتکبین کمتر از18 سال بلکه برای بالاتر از18 سال هم امکان اثبات آن وجود دار چکیده کاملتوجه به رشد جزائی علاوه بر بلوغ جنسی برای نخستین بار در ماده91 قانون مجازات اسلامی1392 و لزوم احراز آن در جرایم حد و قصاص و نیز توسعه اختیارات قضایی برای اسقاط مجازاتهای حد و قصاص که نه تنها برای مرتکبین کمتر از18 سال بلکه برای بالاتر از18 سال هم امکان اثبات آن وجود دارد از یک سو و از سوی دیگر از بین بردن تفاوت حداقل سن مسئولیت کیفری بین دختران و پسران در جرایم تعزیری و پیروی از نظام مسئولیت تدریجی که نشان از پذیرش مسئولیت کیفری نسبی و واکنش جزایی متفاوت و تخفیف یافته نسبت به اطفال و نوجوانان در مقابل بزرگسالان، ازجمله گامهایی هستند که این قانون در راستای رسیدن به یک نظام مطلوب مسئولیت کیفری اطفال و نوجوانان برداشته است. با این وجود به کار بردن لفظ مجازات به طور مطلق در ماده91 ق.م.ا با توجه به قید تصمیمات در ماده88 ق.م.ا صحیح بنظر نمی رسد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
198 - مطالعه موردی رابطه مؤلفه مشارکت مداری مدیریت کیفیت فراگیر با تعهد سازمانی می یر ـ آلن در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه
علی عطایی فر محمود دانیالی ده حوضامروزه به منظور نیل به پیشرفت روزافزون سازمان ها از جنبه های مدیریت و نیروی انسانی، افزایش کارایی و کاهش ضایعات، پیروزی در میدان رقابت و موارد این گونه ، مشارکت صحیح و موفقیت آمیز کارکنان در تصمیم گیری ها و امور سازمان امری ضروری به نظر می رسد. هدف اصلی این پژوهش بررسی چکیده کاملامروزه به منظور نیل به پیشرفت روزافزون سازمان ها از جنبه های مدیریت و نیروی انسانی، افزایش کارایی و کاهش ضایعات، پیروزی در میدان رقابت و موارد این گونه ، مشارکت صحیح و موفقیت آمیز کارکنان در تصمیم گیری ها و امور سازمان امری ضروری به نظر می رسد. هدف اصلی این پژوهش بررسی میزان وجود شاخص مشارکت محوری و رابطه ی آن با تعهد سازمانی در دانشگاه آزاد اسلامی می باشد. از فرضیات اساسی این پژوهش این است که: بین میزان وجود مشارکت محوری و تعهد سازمانی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه رابطه معنی داری وجود دارد.جامعه آماری این پژوهش کلیه کارکنان رسمی و اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه می باشد. نمونه آماری 114 نفر می باشد که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه ی محقق ساخته شاخص مشارکت محوری مدیریت کیفیت فراگیر با پایایی حدود 955/0 و پرسشنامه تعهد سازمانی می یر ـ آلن(با پایایی 91/0) استفاده شده است. آزمون های آماری t گروه های مستقل، آزمون t (one sample T.test) و ضریب همبستگی برای تجزیه و تحلیل داده ها مورد استفاده قرار گرفته اند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه از نظر مشارکت محوری از وضعیت مطلوبی برخوردار است. بین شاخص مشارکت محوری و تعهد عاطفی و نیز بین مشارکت محوری و تعهد عقلانی، همچنین بین مشارکت محوری و تعهد هنجاری کارکنان و استادان دانشگاه آزاد اسلامی رابطه معنی وجود دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
199 - Social Factors Influencing Tendency towards the Superstitions (Case Study: Students of Azad University of Ardabil)
اقباله عزیزخانی جعفر ابراهیمی جعفر آبتینSuperstition is an unreasonable and non-scientific belief that roots in the world of imagination, mixed with culture and accepted by the community members as a natural phenomenon. Superstition not only blocks the development process but also has numerous negative effect چکیده کاملSuperstition is an unreasonable and non-scientific belief that roots in the world of imagination, mixed with culture and accepted by the community members as a natural phenomenon. Superstition not only blocks the development process but also has numerous negative effects. The main objective of the research is to study the social factors influencing superstition among students of Islamic Azad University of Ardabil. They were 10,592 students from whom 371 students were selected as a sample through stratified random sampling method and Cochran Formula. In the research-made questionnaire of this study, the reliability of superstition tendency was high (0.80 < ). This study is done using the SPSS statistical software analysis and the results show that the average tendency towards superstition among women was significantly more than men. There was a significant inverse relationship between modernity and tendency towards superstition. The average tendency towards superstition among the employees was significantly more than non-working people. When people get older, their tendency towards superstition decreases. The average tendency towards superstition was different based on the education level. The stepwise regression analysis show that three variables of gender, modernity and the age could explain about 16 percent of the tendency to superstition. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
200 - بررسی تطبیقی عشق و عقل در اشعار حافظ و آثار فارسی سهروردی
محمد جاوید صباغیان ریحانه واعظ شهرستانییکی از مهمترین مضمون‌های مشترک قابل مقایسه در اشعار حافظ و آثار فارسی شیخ اشراق، مفهوم عشق و عقل است. همان اندازه که سهروردی در جایگاه حکیم در تک تک رساله‌های فارسی خود به عقل پرداخته، در سراسر دیوان خواجۀ شیراز نیز سخن از عشق است و هر دو در آثار خود نظری نیز به مفهوم م چکیده کاملیکی از مهمترین مضمون‌های مشترک قابل مقایسه در اشعار حافظ و آثار فارسی شیخ اشراق، مفهوم عشق و عقل است. همان اندازه که سهروردی در جایگاه حکیم در تک تک رساله‌های فارسی خود به عقل پرداخته، در سراسر دیوان خواجۀ شیراز نیز سخن از عشق است و هر دو در آثار خود نظری نیز به مفهوم مقابل آن داشته‌اند. اگر سهروردی حکیمی است که دل هم در گرو عقل دارد و هم عشق، حافظ نیز شاعری اندیشمند است که از مقولۀ عقل غافل نمانده، همواره در اشعارش به نقد آن پرداخته است. در مجموعۀ آثار فارسی سهروردی تنها یک رساله به عشق اختصاص دارد، ولی به جرأت میتوان گفت، وی حق مطلب را در مورد عشق ادا کرده، به مراحل و مراتب مختلف آن پرداخته و نقش و جایگاه عشق را در حکمت اشراقی به خوبی تبیین کرده است. پژوهش حاضر بیش از سایر رساله‌ها از رسالۀ فی الحقیقه العشق بهره برده است؛ چرا که بیشتر با اشعار حافظ قابل مقایسه و تطبیق است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و با ابزار کتابخانهای انجام گرفته است. نتیجه اینکه از نظر شیخ اشراق عقل و عشق لازم و ملزوم یکدیگرند. عشق زادۀ عقل است و برای رسیدن به عقل کل که در نزدیک‌ترین فاصله با نورالانوار است، راهی به جز عشق وجود ندارد. از آن سو، حافظ به‌ندرت از عقل قدسی سخن می‌گوید و به جز ابیاتی چند، هر جا سخن از عقل می‌آورد، منظور او عقل جزئی است و در قیاس میان عقل و عشق آنچه برای او اصالت بیشتری دارد، عشق است. این دو متفکر، با وجود اختلاف نظرهایی، در بیان روشِ نائل شدن به حقیقت و در رجحان عشق بر عقل برای وصول به جمال و کمال مطلق با یکدیگر هم‌رأی و هم‌عقیده هستند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
201 - ارتباط عقل و ایمان در مثنوی
مسیح الله حیدرپور عبدالرضا باقیچکیده گفتار پیش‌رو، بحثی است پیرامون عقل و ایمان در مثنوی؛ این پژوهش بر آن است که حقیقت عقل و ایمان را از نظر مولوی بکاود و پرده از چند و چون ارتباط آن دو کنار زند و بررسی نماید که ارتباط عقل و ایمان، از دیدگاه شاعر، کلامی است یا فلسفی یا عرفانی، سپس روشن نماید که عقل چکیده کاملچکیده گفتار پیش‌رو، بحثی است پیرامون عقل و ایمان در مثنوی؛ این پژوهش بر آن است که حقیقت عقل و ایمان را از نظر مولوی بکاود و پرده از چند و چون ارتباط آن دو کنار زند و بررسی نماید که ارتباط عقل و ایمان، از دیدگاه شاعر، کلامی است یا فلسفی یا عرفانی، سپس روشن نماید که عقل و ایمان در رسیدن به وحدت عرفانی چه نقشی دارند. نکتۀ شایان توجّه این است که جایگاه عقل در سخن، اندیشه و جان مولانا، مقدّم بر ایمان است؛ او به عقل ایمانی و ایمان عقلی می‌اندیشد. این نوشتار، که عقل و ایمان و ارتباط آن دو را از نظر عرفانی مورد تحلیل و بررسی قرار داده است، بر این باور است که در سایر نوشته‌ها و تحقیقات ادبی کمتر به این زاویه از بحث پرداخته‌اند %;-� -n � � pt'> پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
202 - تحلیل تأثیر شاخصهای کنش عقلائی بر مشارکت شهروندان در طرح‌های توانمندسازی سکونتگاه‌های غیر‌رسمی (نمونه موردی: محلات وکیل‌آباد و اسلام‌آباد 2 ارومیه)
لیلا رحیمی حدیث بردبار روناک جمشیدیدر کشور های در حال توسعه از جمله ایران، افزایش روزافزون جمعیت شهرنشین سبب بروز معضلات عمده‌ای نظیر ازدیاد سکونتگاه های غیر رسمی شده است. در همین راستا رویکردها و طرح‌های مختلفی مطرح گردید که ناکارآمدی آنها، منجر به ظهور رویکرد توانمندسازی شد. لازم به ذکر است که مشارکت چکیده کاملدر کشور های در حال توسعه از جمله ایران، افزایش روزافزون جمعیت شهرنشین سبب بروز معضلات عمده‌ای نظیر ازدیاد سکونتگاه های غیر رسمی شده است. در همین راستا رویکردها و طرح‌های مختلفی مطرح گردید که ناکارآمدی آنها، منجر به ظهور رویکرد توانمندسازی شد. لازم به ذکر است که مشارکت ساکنان در توانمندسازی سکونتگاه های غیر رسمی از جمله راهبردهای مورد تأیید پژوهشگران شهری میباشد؛ زیرا در این صورت میتوان از قابلیت‌‌های افراد جامعه در جهت بهبود شرایط بهره گرفت. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی تأثیرگذاری شاخص های رویکرد کنش عقلائی (هزینه-منفعت) در ارتقاء مشارکت مردم جهت اجرایی شدن طرح های توانمندسازی سکونتگاه‌های غیر رسمی است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، تحلیلی و میدانی به شیوه آمیخته میباشد، همچنین برای گردآوری داده‌های پژوهش از مطالعات کتابخانهای و میدانی (پرسشنامه) استفاده شده است؛ به‌طوری که داده‌های کمی با پرسشنامه پژوهشگرساخته گردآوری شد و برای تحلیل‌های پژوهش نیز از آزمونهای آماری پیرسون و رگرسیون خطی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد با ارتقاء سطح شاخص های کنش عقلائی، میزان مشارکت ساکنان محدوده در اجرایی شدن طرح های توانمندسازی افزایش می یابد. همچنین نتایج تحلیل مدل مسیر نشان داد که شاخصهای اثرپذیری توصیه های دولت در زمینه طرح های توانمندسازی با امتیاز (0.490) و سپس سودمندی انجام طرح های توانمندسازی با امتیاز (0.445) بیشترین میزان اثرگذاری؛ و شاخصهای سودمندی تخریب واحدهای مسکونی و تجمیع آن ها با امتیاز (0.128) و انجام به موقع طرح ها توسط شهرداری با امتیاز (0.292)، کمترین میزان تأثیرگذاری بر مشارکت مردمی را دارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
203 - طراحی و تبیین مدل رفتاری مبتنی بر عقلانیت الهی و احساس با در نظر گرفتن نقش میانجی عدالت سازمانی (مورد پژوهش: شرکت توزیع برق شیراز)
سعید خواجه فرد یاسر سالاری سنجر سلاجقه مهدی محمد باقریرفتار کارکنان، با توجه به عقلانیت و احساسِ افراد متفاوت بوده و با میزان عدالت سازمانی تغییر می پذیرد. هدف از این تحقیق طراحی و تبیین مدل رفتاری مبتنی بر عقلانیت الهی و احساس با در نظر گرفتن نقش میانجی عدالت سازمانی در شرکت توزیع برق شیراز میباشد. روش تحقیق از نظر هدف، چکیده کاملرفتار کارکنان، با توجه به عقلانیت و احساسِ افراد متفاوت بوده و با میزان عدالت سازمانی تغییر می پذیرد. هدف از این تحقیق طراحی و تبیین مدل رفتاری مبتنی بر عقلانیت الهی و احساس با در نظر گرفتن نقش میانجی عدالت سازمانی در شرکت توزیع برق شیراز میباشد. روش تحقیق از نظر هدف، توسعه‌ای- کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی و همبستگی است. راهبرد این تحقیق کیفی و کمی میباشد که در مرحله کیفی از روش فرایند چرخه‌ای تحلیل استفاده شد. جامعه‌ی آماری تحقیق شامل 1477 نفر از کارکنان شرکت توزیع برق شیراز میباشد که نمونه 313 نفری به روش تصادفی از آن انتخاب گردید. در طراحی و تایید مدل از نظر 14 نفر از خبرگان آگاه به موضوع بهره گرفته شد و روایی محتوایی ابزار گردآوری داده ها تایید گردید. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS-23 و PLS-3 و با روش مدل‌سازی معادلات ساختاری انجام شد. نتایج یافته‌ها نشان داد عوامل مرتبط با رفتار بر رفتارهای مبتنی بر عقلانیت الهی و احساس با نقش میانجی عدالت سازمانی بطور معناداری اثرگذار است. همچنین بر اساس یافته‌ها تأثیر عقلانیت الهی و احساس بر رفتارهای متعالی، پسندیده، ناپسند و پَست در کارکنان تایید گردید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
204 - آل‌بویه و شکوفایی علوم عقلی جهان اسلام (با تکیه بر عملکرد امراء و وزراء بویهی)
الهام آقاجری محسن رحمتی جهانبخش ثواقبفرمانروایان بویهی، خاندان حکومتگر ایرانی بودند که با غلبه بر بغداد، بخشهای وسیعی از قلمرو جهان اسلام را در طی سده‌های چهارم و پنجم هجری زیر فرمان داشتند. در قلمرو تحت فرمان بویهیان با حمایت امیران و وزیران این سلسله، علوم عقلی که مشتمل بر انواع حکمت، اصول و فروع هر یک چکیده کاملفرمانروایان بویهی، خاندان حکومتگر ایرانی بودند که با غلبه بر بغداد، بخشهای وسیعی از قلمرو جهان اسلام را در طی سده‌های چهارم و پنجم هجری زیر فرمان داشتند. در قلمرو تحت فرمان بویهیان با حمایت امیران و وزیران این سلسله، علوم عقلی که مشتمل بر انواع حکمت، اصول و فروع هر یک از چهار علمِ الهی، طبیعی، ریاضی، اخلاق و علم کلام بود، به شدت رونق گرفت و شکوفا شد در حالی که سایر حکومت های شیعی معاصر با آل بویه به اندازه آنها موفق به این تاثیرات نشدند. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی، ضمن تبیین نقش آل‌بویه در رشد علوم عقلی، به چگونگی عملکرد امیران و وزیران در این زمینه میپردازد. یافته‌های پژوهش نشان داده است، امیران به همراه وزرای خود با جذب دانشمندان به دربارهایشان از دستاوردهای علمی عالمان مسلمان و اندوخته‌های علمی یهودیان و مسیحیان، در زمینه‌ی ترجمه آثار یونانی و سریانی استفاده نمودند. همچنین با ایجاد مراکز آموزشی و پژوهشی که موجب ظهور استعدادهای نهفته بود، گام‌های بلندی برای توسعه علوم عقلی برداشتند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
205 - نگرش عرفانی و فلسفی امام خمینی(ره) و مولوی در سیری تاریخی
مریم پیامی فرج الله براتی مریم بختیارخاستگاه فلسفه عقل و خاستگاه عرفان عشق میباشد و همواره در طول تاریخ مورد بحث صاحب‌نظران بوده که اصالت با کدام است. در این مقاله نگرش فلسفی و عرفانی امام خمینی(ره) و مولانا و نیز سیر تاریخی این دو مقوله مورد بررسی و بحث واقع شده است، در خصوص اختلاف نظر تاریخی از منظر ای چکیده کاملخاستگاه فلسفه عقل و خاستگاه عرفان عشق میباشد و همواره در طول تاریخ مورد بحث صاحب‌نظران بوده که اصالت با کدام است. در این مقاله نگرش فلسفی و عرفانی امام خمینی(ره) و مولانا و نیز سیر تاریخی این دو مقوله مورد بررسی و بحث واقع شده است، در خصوص اختلاف نظر تاریخی از منظر این دو بزرگوار به این نتیجه رسیدیم که از دیدگاه ایشان هر دو مقوله اصیل و بنیادی هستند و علوم برخاسته از هر دوی این مقولات برای سعادت بشر ضروری می‌باشند. امام علاوه براینکه فقیه و مجتهدی آشنا به احکام اسلام بودند، فیلسوفی آشنا با تمامی مبانی فلسفه بوده و عارفی به غایت مقصود و مطلوب عرفا رسیده بوده‌اند و مولانا نیز عارفی بزرگ بوده که با فلسفه بیگانه نبوده و در اشعارشان از حامیان عقل و آن‌هم عقل کلی بوده‌اند؛ آنچنان که می‌فرماید:عقل جزوی عقل را گمراه کرد کام دنیا مرد را بی‌کام کردمولوی عقل دنیوی را عقل جزئی و عقل عالم دیگر را عقل کلی میداند و جهان عقول را جهان پس از این جهان میداند. امام و مولانا هر دو وحدت وجودی هستند و وحدت شخصیه‌ی وجود را قبول دارند و بر این عقیده‌اند که وجود ی واحد و بی‌نهایت که همان وجود حق‌تعالی است و تمام هستی و عوالم وجود، تجلی آن وجود واحد هستند؛ تمامی مراتب عالم را فرا گرفته است و قائل به اصالت وجود هستند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
206 - بررسی نقش خواجه نظام الملک و مدارس نظامیه در همسازگری فکری، مذهبی در ایران
دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی فـرزاد بیگیچکیده در جریان تاریخ تمدن اسلامی، یک سویه نگری فکری و میل به همسازگری اعتقادی، همزمان با پیدایش تفکر آزاد و رشد علوم عقلی شروع به شکل گیری کرد و حتی حاکمان و نحله های فکری خردگرا نیز از این جزم اندیشی به طور کامل رها نبودند و در صورت لزوم به سرکوبی مخالفان فکری و اعتق چکیده کاملچکیده در جریان تاریخ تمدن اسلامی، یک سویه نگری فکری و میل به همسازگری اعتقادی، همزمان با پیدایش تفکر آزاد و رشد علوم عقلی شروع به شکل گیری کرد و حتی حاکمان و نحله های فکری خردگرا نیز از این جزم اندیشی به طور کامل رها نبودند و در صورت لزوم به سرکوبی مخالفان فکری و اعتقادی می پرداختند. اما برخورد جدی با تکثرگرایی اعتقادی، فکری، توسط خلیفه متوکل عباسی آغاز شد این روند در ایران به وسیله محمود غزنوی و پس از دوران عقل گرایی آل بویه، با حذف فکری دگراندیشان ـ عمدتاً شیعه مذهب ـ دنبال گردید و در عصر سلاجقه و با تلاش های نهادمند خواجه نظام الملک به اوج رسید. وی با تأسیس مدارس نظامیه نبردی بنیادین را با تکثرگرایی در حوزه اندیشه و مذهب آغاز کرد و با تکیه بر قدرت نظریه پردازی فقهایی چون ابوحامد غزالی به نتایجی تعیین کننده در تقابل با خردگرایی دست یافت. واژگان کلیدی: نظام الملک، تکثرگرایی، عقل گرایی، مدارس نظامیه، همسازگری، یک سویه نگری پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
207 - تحلیل رفتار قیمتی بنگاه‌ها در اقتصاد ایران با استفاده از روش تبدیل موجک
محمدمهدی پویا رضا نجارزاده حیدری حسناین مقاله به بررسی سازگاری مدل‌های وابسته به زمان با شواهد ساختار قیمت‌گذاری در اقتصاد ایران میپردازد. از اینرو، از شاخصهای ماهانه قیمت مصرف‌کننده در دوره زمانی 1 :1390 – 8 :1396 برای مطالعه رفتار قیمت‌گذاری و از رهیافت تبدیل موجک برای محاسبه رفتار نوسانی این س چکیده کاملاین مقاله به بررسی سازگاری مدل‌های وابسته به زمان با شواهد ساختار قیمت‌گذاری در اقتصاد ایران میپردازد. از اینرو، از شاخصهای ماهانه قیمت مصرف‌کننده در دوره زمانی 1 :1390 – 8 :1396 برای مطالعه رفتار قیمت‌گذاری و از رهیافت تبدیل موجک برای محاسبه رفتار نوسانی این سری‌های زمانی استفاده شده است. نتایج نشان میدهد در ساختار قیمت‌گذاری اقلام متمایز کالا و خدمات، ناهمگنی معناداری وجود دارد که با فرض توزیع تصادفی علامت تغییر قیمت مدل‌های وابسته به زمان سازگار نیست. ساختار قیمت‌گذاری در طول زمان تغییر میکند که با فرض توزیع یکنواخت علامت تصادفی در طول زمان مطابقت ندارد. در نتیجه، مدل‌های وابسته به زمان قادر به توضیح ساختار قیمت‌گذاری در اقتصاد ایران نیستند و مدل‌های جایگزین مانند قیمت‌گذاری وابسته به حالت یا بی‌اعتنایی عقلانی میتواند سودمند باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
208 - جرم انگاری عقل‌گرایانه با تکیه بر آموزههای فلسفی
سعید حکیمی ها محمد علی کولاییآموزه های عقلی، یکی از منابع مؤثر بر سیاست های قانونگذاری است که از چند سده ی گذشته مطرح است و همواره، با تأثیر پذیری از وقایع، راه و روشی را در سیاست قانونگذاری رواج داده است که با باز تولید عناصر در محیط اجتماعی و انسانی، مؤلفه ها و متغیرهای گوناگونی برای الگو پرد چکیده کاملآموزه های عقلی، یکی از منابع مؤثر بر سیاست های قانونگذاری است که از چند سده ی گذشته مطرح است و همواره، با تأثیر پذیری از وقایع، راه و روشی را در سیاست قانونگذاری رواج داده است که با باز تولید عناصر در محیط اجتماعی و انسانی، مؤلفه ها و متغیرهای گوناگونی برای الگو پردازی در جرم انگاری رفتارها ارائه کرده است؛ بر این اساس، فیلسوفان، با پی بردن به متغیرهای مختلف فکری و اجتماعی توانسته اند در طول تاریخ بشری، در چگونگی شکل گیری فرآیند جرم انگاری، دخالت کنند و رویه ای بنا نهند که گاه، تا سال ها، مبنا و الگویی برای دستگاه قانون گذاری، قرار گیرد. نوشتار پیش رو، بر اساس نگرشی فلسفی می کوشد با بررسی این متغیر های فکری و اجتماعی، زوایای پنهانی از شکل گیری جرم انگاری رفتارها تبیین کند که بر پایه ی آموزه های عقلی استوار است تا بتوان بدین روش، تأثیرات با واسطه و بی واسطه عقل فلسفی را بر جرم انگاری رفتارها، نمایان ساخت و آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
209 - بازتاب تمایزات رویکرد عقل‌گرا و نقل‌گرا در تحلیل انگارۀ بداء: بازخوانی دو شرح کافی کلینی در عصر صفوی
محمدمهدی فرهی روح الله شهیدی محمد کاظم رحمان ستایشاندیشمندان با رویکردهای متفاوتی با روایات و گزاره‌های دینی مواجه شدهاند. از آنجا که هر رویکردی آثار و تبعات متفاوتی از خود بر جای می‌گذارد لازم است برای شناخت رویکردهای گوناگون آنها را بررسی کنیم. دو رویکرد عمده در رویارویی با روایات و گزاره‌های دینی رویکرد عقل‌گرای چکیده کاملاندیشمندان با رویکردهای متفاوتی با روایات و گزاره‌های دینی مواجه شدهاند. از آنجا که هر رویکردی آثار و تبعات متفاوتی از خود بر جای می‌گذارد لازم است برای شناخت رویکردهای گوناگون آنها را بررسی کنیم. دو رویکرد عمده در رویارویی با روایات و گزاره‌های دینی رویکرد عقل‌گرایی فلسفی و رویکرد نقل‌گرایی است. در این مطالعه می‌خواهیم با روش مقایسه‌ای به بررسی و تطبیق رویکرد ملاصدرا همچون نمایندۀ مکتب عقل‌گرایی فلسفی و رویکرد مجلسی همچون نمایندۀ مکتب نقل‌گرایی در باب بداء در بخش اصول از کتاب کافی بپردازیم. می‌خواهیم از این رهگذر به فهم و درک بهتر هر یک از این دو رویکرد دست یابیم و تفاوت‌ها و تمایزات آنها را بازنماییم. این دو اندیشمند در عصر صفویه می‌زیسته‌اند و سوگیری‌های نظری آنها حاکی از تقابل فکری دو جریان عقل‌گرایی و نقل‌گرایی در آن دوره است. فرضیۀ مطالعه آن است که این دو رویکرد در شاخصه‌هایی چون نحوۀ تبیین آموزههای دینی، نوع بسط مسئله، گرایش به قطعیت در بیان یا احتیاط‌گرایی، و چگونگی برخورد با روایات غامض اختلاف دارند. بااین‌حال، میتوان اشتراکاتی را نیز در شیوۀ صاحبان دو رویکرد در رویارویی با روایات مشاهده کرد؛ اشتراکاتی همچون پرهیز از رد و انکار روایات، تمسک به تأویل، و رویارویی با روایات با تکیه بر پیش‌فرض‌ها. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
210 - زمینه‌ها و عوامل توسعۀ فقه روایی شیعه در سده‌های 2-4ق
علی مهمان نوازحدیث امامیه در گذر زمان دچار تحولاتی شده است. تغییر اندیشه ایشان از دورۀ اهل بیت و انتقال آن از کوفه به بغداد و سپس قم، با فراز و نشیب‌های گوناگونی همراه بوده است. بوم‌گرایی و جریان‌های مؤثر بر هر یک از بوم‌ها از جمله عوامل جهت گیریهای گوناگون در میان اندیشمندان سده‌ها چکیده کاملحدیث امامیه در گذر زمان دچار تحولاتی شده است. تغییر اندیشه ایشان از دورۀ اهل بیت و انتقال آن از کوفه به بغداد و سپس قم، با فراز و نشیب‌های گوناگونی همراه بوده است. بوم‌گرایی و جریان‌های مؤثر بر هر یک از بوم‌ها از جمله عوامل جهت گیریهای گوناگون در میان اندیشمندان سده‌های نخستین قلمداد میگردد. در این مجال کوشیده شده در گذر از رویکردهای حدیثی بوم‌های گوناگون، به ویژگیهای هر منطقه پرداخته و اثرات آن را بر تفاوت نگرشهای حدیثی و فقهی نشان دهد. چه اینکه جریان‌های غالب بر هر یک از بوم‌ها توانسته است بر خطی مشی درایی یا روایی حدیث و به تبع آن گوناگونی آراء فقهی، اثر گذار باشد. ازاینرو، با رصد کردن جریان‌های غالب در هر منطقه به واکاوی پیوند هر جریان با گفتمان برآمده از مکاتب حدیثی و روایی آن عصر پرداخته و در نهایت اثرات آن بر موضع گیریهای فقهی واکاویده شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
211 - تقریر متکلمان شیعۀ بغداد از نظریۀ تکلیف
حسین بیرشک بهنام طالبیاز جملۀ دیدگاهها در تبیین رابطۀ میان امر خدا و فعل انسان، نظریۀ تکلیف است. بر پایۀ این دیدگاه، مشخصۀ بارز آموزههای دینی تکلیفی بودن آنهاست؛ این که انسانها به خاطر برخورداری از عقل، از جانب خداوند ملزم به انجام دادن یا ترک مجموعه‌ای از افعال شدهاند. نظریۀ تکلیف تا بدان چکیده کاملاز جملۀ دیدگاهها در تبیین رابطۀ میان امر خدا و فعل انسان، نظریۀ تکلیف است. بر پایۀ این دیدگاه، مشخصۀ بارز آموزههای دینی تکلیفی بودن آنهاست؛ این که انسانها به خاطر برخورداری از عقل، از جانب خداوند ملزم به انجام دادن یا ترک مجموعه‌ای از افعال شدهاند. نظریۀ تکلیف تا بدانجا در فرهنگ اسلامی پذیرفته شده که مکلف بودن بندگان از اصول موضوعۀ علم فقه به شمار آمده است؛ چنان که حتی در تعریف علم فقه، موضوع آن را افعال مکلفان بیان می‌دارند. متکلمان مسلمان در تفکیکی کلی و کلان، تکالیف را از دو سنخ عقلی و شرعی دانسته‌اند. رابطۀ میان این دو سنخ تکلیف، شیوۀ عمل در فرض تعارض این دو با یکدیگر، و مسائلی دیگر از این دست، به پدید آمدن اختلاف نظرهای گسترده‌ای در میان عالمان مسلمان انجامیده است. این میان، عالمان مکتب شیعی فقیهان متکلم بغداد، خوانشی خاص خویش از نظریۀ تکلیف ارائه کرده‌اند. بناست که در این مطالعه بعد بازشناسی ارکان نظریۀ تکلیف، خوانش خاص دو فقیه و متکلم برجستۀ مکتب فقهی متکلمان بغدادـشیخ مفید و سید مرتضی ـ را از نظریۀ تکلیف، و هم، تمایز نگرشهای آن دو را به مسئله بازکاویم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
212 - تاریخ‌گزاری حدیث «أَوّلُ مَا خَلَقَ اللهُ العقل...»
سیفعلی زاهدیفردر طول تاریخ روایات فراوانی به پیامبر اکرم (ص) و ائمه (ع) منتسب گردیده که بررسی صحت انتساب آنها نیازمند کاوش و دقت نظر است. از جملۀ این روایات، گفتاری مشهور است که فیلسوفان و متکلمان، صوفیان، مفسران و فقیهان مسلمان بارها بدان استناد جسته‌اند: اوَّلُ ما خَلَقَ اللهُ العق چکیده کاملدر طول تاریخ روایات فراوانی به پیامبر اکرم (ص) و ائمه (ع) منتسب گردیده که بررسی صحت انتساب آنها نیازمند کاوش و دقت نظر است. از جملۀ این روایات، گفتاری مشهور است که فیلسوفان و متکلمان، صوفیان، مفسران و فقیهان مسلمان بارها بدان استناد جسته‌اند: اوَّلُ ما خَلَقَ اللهُ العقلُ.... در مطالعۀ پیش رو بنا داریم انتساب این روایت را به پیامبر اکرم (ص) بازکاویم؛ روایتی که در کمتر منبعی از منابع روایی متقدم شیعیان و عامه ذکر شده است، محدثان نیز هرگز انتساب آن را به پیامبر اکرم (ص) جدی نگرفته‌اند و آن را در زمرۀ آن دسته از روایات جای داده‌اند که در باره‌اش گفته‌اند ریشه و اساسی ندارد، و بااینهمه، همواره مورد توجه متکلمان و فیلسوفان و عارفان مسلمان بوده است. می‌خواهیم بدانیم چه اندازه میتوان انتساب آن به پیامبر اکرم (ص) یا بزرگانی همچون امام باقر و امام صادق (ع) را پذیرفت و اساسا، چنین گفته‌ای از چه زمان و احتمالا متأثر از چه عواملی در شمار روایات نبوی جای گرفته است. این مطالعه البته باید صرفاً فتح بابی در این مسیر تلقی شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
213 - خروج آمریکا از برجام و لزوم بازخوانی مفاد آن و محظورات طرفین در توافق هسته‌ای با کاربست نظریه عقلانیت محصور
علی اکبر یاری القار احمد بخشی سمیه حمیدیپس از توافق هسته‌ای دو انگاره تثبیتی و تنقیدی نزد افکار عمومی مشهود بود که با یک‌جانبه‌گرایی ترامپ، انگاره دوم قوت یافت. مساله نوشتار حاضر ایناست که با خروج آمریکا از برجام، ایران چه باید بکند و بر چه اساسی میتوان خروج گام‌به‌گام ایران را از لحاظ حقوقی و سیاسی منطقی و چکیده کاملپس از توافق هسته‌ای دو انگاره تثبیتی و تنقیدی نزد افکار عمومی مشهود بود که با یک‌جانبه‌گرایی ترامپ، انگاره دوم قوت یافت. مساله نوشتار حاضر ایناست که با خروج آمریکا از برجام، ایران چه باید بکند و بر چه اساسی میتوان خروج گام‌به‌گام ایران را از لحاظ حقوقی و سیاسی منطقی و قانونی عنوان کرد؟ دیگر اینکه طرفین با چه محظوراتی مواجه بودند که توافقی را امضا کردند که در هر دو سو منتقدان فراوانی داشت؟ دو دستاورد پژوهش ایناست که اولا طرفین به‌ویژه ایران با محظورات فراوانی هنگام عقد قرارداد مواجه بودند که به‌رغم مخالفت با آن از هر دو طرف، با کاربست نظریه عقلانیت محصور هربرت سایمون این قرار داد چند جانبه را امضا نمودند. و انگهی با خروج آمریکا از برجام، اگر جمهوری اسلامی ایران تعهد به قرارداد را بر خلاف منافع ملی خود تلقی نماید؛ مطابق مکانیزم ماشه که یک سیستم خود بسنده است؛ قابلیت حقوقی و سیاسی تقلیل تعهدات یا برگشت به وضعیت پیشا برجامی را دارد. روش تحقیق در این مقاله تحلیلی – توصیفی با تاکید بر تحلیل تصمیم‌گیری مستند بر نظریه های هربرت سایمون و جک اسنایدر است.ابزار گردآوری داده ها نیز مبتنی بر منابع کتابخانه ای و اینترنتی می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
214 - (تاثیر معمای امنیت بر رقابت میان ایران و عربستان سعودی)
ابراهیم ارم امین روان بدنگارندگان تلاش کرده اند تا ضمن تلاش برای شناخت بهتر مفهوم معمای امنیت، به این پرسش پاسخ دهند که معمای امنیت چه تاثیری بر رقابت میان ایران و عربستان سعودی داشته است؟ فرضیه اصلی پژوهش حاضر این است که تشدید و وخامت معمای امنیت میان ایران و عربستان سعودی سبب تشدید رقابت و ت چکیده کاملنگارندگان تلاش کرده اند تا ضمن تلاش برای شناخت بهتر مفهوم معمای امنیت، به این پرسش پاسخ دهند که معمای امنیت چه تاثیری بر رقابت میان ایران و عربستان سعودی داشته است؟ فرضیه اصلی پژوهش حاضر این است که تشدید و وخامت معمای امنیت میان ایران و عربستان سعودی سبب تشدید رقابت و تنش میان دو کشور شده است. در این پژوهش تلاش شده تا با بهره گیری از آخرین توسعه های مفهومی در خصوص معمای امنیت، جایگاه تبیینی مشخص معمای امنیت و میزان تاثیرگذاری آن در رقابت دو کشور در برهه پیش و پس از انقلاب اسلامی تعریف شود. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر تحلیل نظریه پردازانه مبتنی بر نظریه عقلانی روابط بین الملل به این نتیجه رسیده است که وخامت معمای امنیت میان ایران و عربستان سعودی پس از انقلاب اسلامی بسیار بیشتر از سطح معمای امنیت میان دو کشور پیش از وقوع انقلاب اسلامی است اما سطح متوسط معمای امنیت پیش از انقلاب اسلامی تعیین کنندگی بیشتری در عدم شکل گیری همکاریهای جدی و عمیق میان دو طرف داشت. سطح شدید معمای امنیت پس از انقلاب اسلامی نقش تسهیل کننده رقابت میان دو کشور را ایفا کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
215 - مطالعه سیاستخارجی دولت دونالدترامپ بر اساس مدل بازیگر عقلایی
مهدی محمدنیا معصومه پاپی رشید رکابیاندرمیان مدل‌های مختلف تصمیم‌گیری، مدل بازیگر عقلایی که مبتنی بر منطق هزینه-فایده است، چارچوب مناسبی را برای درک بهتر رفتارهای سیاستخارجی ترامپ فراهم می کند که میتواند مورد توجه تصمیم‌گیرندگان کشور قرر گیرد. پیش‌فرض اصلی مدل بازیگر عقلایی، انسان اقتصادی با مشخصه بنیادی چکیده کاملدرمیان مدل‌های مختلف تصمیم‌گیری، مدل بازیگر عقلایی که مبتنی بر منطق هزینه-فایده است، چارچوب مناسبی را برای درک بهتر رفتارهای سیاستخارجی ترامپ فراهم می کند که میتواند مورد توجه تصمیم‌گیرندگان کشور قرر گیرد. پیش‌فرض اصلی مدل بازیگر عقلایی، انسان اقتصادی با مشخصه بنیادین عقلانیت است که تلاش میکند با تبعیت از منطق هزینه – فایده، مطلوب‌ترین راه را در رسیدن به هدف برگزیند. سوال اصلی پژوهش این است که چگونه می-توان سیاستخارجی دونالد ترامپ در خروج از موافقت‌نامه‌های بین‌المللی و نوع رویکرد وی نسبت به مسأله امنیت بین‌الملل را در یک چارچوب تئوریک تحلیل نمود ؟ در پاسخ به سؤال مذکور، این فرضیه ارائه شده است: رفتارهای سیاستخارجی ترامپ در خروج از موافقت‌نامه‌های بین‌المللی و نوع رویکرد اقتصاد‌محور وی نسبت به مسأله امنیت‌بین‌الملل، بر اساس مدل عقلایی تصمیم‌گیری و بیشینه‌سازی سود قابل توضیح است. در این راستا، طرح شعار نخست آمریکا از سوی ترامپ، به خوبی بیانگر فایده‌گرایی و ناسیونالیسم اقتصادی در سیاستخارجی آمریکا است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با رویکرد بازیگر‌عقلایی به مطالعه سیاستخارجی آمریکا پرداخته است. جمع‌‌وری داده‌ها به صورت کتابخانهای، مجلات علمی و استفاده از سایت‌های معتبر اینترنتی بوده‌است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
216 - جنبش رومانتیسم و سیاست رومانتیک
علیرضا صدرا حبیب الله فاضلی علی علیزادهاگر برای روشنگری عقل )و در حقیقت هوش یا شعور ابزاری یا راسیونالیسم و انتلکچوئل به جای خرد اصیل، هدایتگر و متعالی( و نهادهای منشعب از آن اصالت وجود داشت و انسان در تقابل با طبیعت قرار م ی گرفت، رومانتیسم را می توان عصیانی علیه روشنگری و فرضیات نهفته در آن دانست. یاران دا چکیده کاملاگر برای روشنگری عقل )و در حقیقت هوش یا شعور ابزاری یا راسیونالیسم و انتلکچوئل به جای خرد اصیل، هدایتگر و متعالی( و نهادهای منشعب از آن اصالت وجود داشت و انسان در تقابل با طبیعت قرار م ی گرفت، رومانتیسم را می توان عصیانی علیه روشنگری و فرضیات نهفته در آن دانست. یاران دانشنامه و متفکران روشنگری "عقل" را راه مطمئن به شناخت جهان و تدبیر آن م ی شناختند و سایر قوا را ناتوان م ی دانستند. در مقابل رومانتیک ها بر این باور بودند که "احساس" معتبرترین قوهی شناخت است و به اعتباری عقل راهی را پیش می گیرد که قلب حکم کرده است این مقاله در پی آن است تا به جنبش رومانتیسم، برخی زمینههای شکلگیری آن به ویژه در آلمان بپردازد و بر آن بوده ایم که رومانتیسم در آلمان خصلتی ضد فرانسوی یافت و فرانسه به مثابه دیگری برای رومانتیک های آلمانی جلوه کرده است. پرداختن به نظریهی دولت رومانتیک و افکار یوهان هامان با تأکید بر خاص گرایی این جنبش و تقابل با روشنگری بخش های دیگر مقاله-اند که به آنها پرداخته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
217 - تحلیل رفتار انتخاباتی شهروندان شهر اصفهان (پیش از انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی)
مجتبی عطار زاده حسین توسلیمشارکت سیاسی تنها در انتخابات خلاصه نمی شود؛ ولی در عین حال از قابلیت سنجش برخوردار است. آنچه که نقش تعیین کننده در نتایج انتخابات دارد، رفتار انتخاباتی شهروندان می باشد که از شهرستانی به شهرستان دیگر متفاوت است. رفتار انتخاباتی بر چگونگی انتخاب نامزدها از سوی شهروندان چکیده کاملمشارکت سیاسی تنها در انتخابات خلاصه نمی شود؛ ولی در عین حال از قابلیت سنجش برخوردار است. آنچه که نقش تعیین کننده در نتایج انتخابات دارد، رفتار انتخاباتی شهروندان می باشد که از شهرستانی به شهرستان دیگر متفاوت است. رفتار انتخاباتی بر چگونگی انتخاب نامزدها از سوی شهروندان دلالت دارد. این که شهروندان بر اساس چه معیارها و مؤلفه هایی به انتخاب کاندیدا ها می پردازند، در نتایج انتخابات تاثیر گذار می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
218 - بررسی جامعه شناختی میزان شهرگرایی و عوامل مؤثر بر آن (مورد مطالعه: شهر ساری)
علی رحمانی فیروزجاه سیده اکرم اصحابی حکیمه کبیری نسبشهرگرایی برخلاف شهرنشینی یک فرآیند رشد شهری نیست بلکه مرحله ی نهایی و نتیجه ی شهرنشینی محسوب می شود. هدف مقاله ی حاضر این است که با توجه به روند افزایش شهرنشینی، شهرنشینان تا چه حد شهرگرا هستند و میزان شهرگرایی آنها از چه عواملی تأثیر می پذیرد. براساس عوامل مؤثر بر شیوه چکیده کاملشهرگرایی برخلاف شهرنشینی یک فرآیند رشد شهری نیست بلکه مرحله ی نهایی و نتیجه ی شهرنشینی محسوب می شود. هدف مقاله ی حاضر این است که با توجه به روند افزایش شهرنشینی، شهرنشینان تا چه حد شهرگرا هستند و میزان شهرگرایی آنها از چه عواملی تأثیر می پذیرد. براساس عوامل مؤثر بر شیوه ی زندگی شهری از دیدگاه ترکیب گرایی و خرده فرهنگی، ده فرضیه مبتنی بر متغیرهای مستقل سن، جنسیت، تحصیلات، وضعیت تأهل، وضعیت اشتغال، درآمد، سابقه ی زندگی در شهر، منشأ شهری یا روستایی، نوع محله و تعداد فرزندان در رابطه با میزان شهرگرایی شهرنشینان تدوین شد. برای بررسی تجربی فرضیات تحقیق از روش پیمایش و تکنیک پرسشنامه ی مبتنی بر مصاحبه استفاده شده است. جامعه ی آماری این تحقیق افراد 30 تا 65 ساله شهرنشین شهر ساری و حجم نمونه 340 نفر بوده که نمونه ها به روش طبقه ای تصادفی ساده انتخاب شده اند. در سطح تحلیل تبیینی، از ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن، آزمون من وایتنی و آزمون کروسکال والیس استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد میزان شهرگرایی شهرنشینان ساری در سطح بالایی قرار دارد و تعداد کمی از افراد از نظر میزان شهرگرایی در حالت متوسطی قرار دارند. نتایج مربوط به آزمون فرضیات حاکی از آن است که، نه متغیر مذکور با شهرگرایی رابطه ب معناداری دارد و نه متغیر درآمد با متغیر شهرگرایی. می توان گفت میزان بالای شهرگرایی افراد قابل تبیین در رویکرد جبرگرایی است و شیوه ی زندگی مردم شهر ساری حاصل جبر محیط شهری می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
219 - بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و نوآوری در بین کارکنان جمعیت هلال احمرخراسان شمالی
سحر تفضلی سید فخر الدین احمدی حسینعلی بهرامزاده فریمان ابراهیم زادههدف از این پژوهش شناسایی رابطه بین فرهنگ سازمانی و نوآوری در جمعیت هلال احمر خراسان شمالی می باشد. فرضیه اصلی این پژوهش عبارتست از: بین فرهنگ سازمانی و نوآوری در جمعیت هلال احمر خراسان شمالی رابطه معنی داری وجود دارد. به همین منظور فرهنگ سازمانی به عنوان متغیر مستقل و ن چکیده کاملهدف از این پژوهش شناسایی رابطه بین فرهنگ سازمانی و نوآوری در جمعیت هلال احمر خراسان شمالی می باشد. فرضیه اصلی این پژوهش عبارتست از: بین فرهنگ سازمانی و نوآوری در جمعیت هلال احمر خراسان شمالی رابطه معنی داری وجود دارد. به همین منظور فرهنگ سازمانی به عنوان متغیر مستقل و نوآوری به عنوان متغیر وابسته مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش از نظر هدف از نوع کاربردی می باشد و روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری کلیه کارکنان جمعیت هلال احمر خراسان شمالی به تعداد 110 نفر می باشد. حجم نمونه براساس جدول مورگان 86 نفر می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم نمونه انتخاب شده اند. جهت جمع آوری اطلاعاات از روش های کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد فرهنگ سازمانی – که دارای 36 سوال 5 گزینه ای (مقیاس لیکرت) و پرسشنامه نوآوری سازمانی جلیل آقائی که شامل 20 سوال 5 گزینه ای (مقیاس لیکرت ) می باشد. به علاوه روایی پرسشنامه توسط استادان راهنما و مشاور و تعدادی از متخصصین مورد تایید قرار گرفته است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار Spss و روش آمار توصیفی شامل شاخصهای آماری (رسم جدول، فراوانی، انحراف معیار، نمودارها) و همچنین از آمار استنباطی شامل (همبستگی پیرسون)، رگرسیون گام به گام استفاده شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین فرهنگ سازمانی و نوآوری در جمعیت هلال احمر خراسان شمالی رابطه مستقیم و معنا داری وجود دارد و فرهنگ سلسله مراتبی نسبت به فرهنگ سازمانی مشارکتی تاثیر کمتری در نوآوری در جمعیت هلال احمر خراسان شمالی دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
220 - نگاهی به کارکرد اخلاقی‌ـ تعلیمیِ عقل در حدیقة الحقیقه و مثنوی معنوی
علی سینا رخشنده مند زهرا حسینیعقل آدمی و نیروی آن از اساسی‌ترین مقوله‌هایی است که در درازنای زمان، نگرش صاحب‌نظران و دانشمندان را به خود معطوف داشته است؛ آن‌گونه که در مورد مسئلۀ عقل از زوایای مختلف آن به مداقه پرداخته‌اند.اخلاق از منظرهای متعدد، سزاوار تعمق، تحلیل و بررسی است. در آموزشهای اخلاقی، چکیده کاملعقل آدمی و نیروی آن از اساسی‌ترین مقوله‌هایی است که در درازنای زمان، نگرش صاحب‌نظران و دانشمندان را به خود معطوف داشته است؛ آن‌گونه که در مورد مسئلۀ عقل از زوایای مختلف آن به مداقه پرداخته‌اند.اخلاق از منظرهای متعدد، سزاوار تعمق، تحلیل و بررسی است. در آموزشهای اخلاقی، چه در زمینۀ شناخت احکام و محاسن اخلاقی و چه در زمینۀ ادا کردن آنها، اموری همانند دین، عقل، وجدان اخلاقی و... ممکن است کارگر باشد؛ در این میان نقش و جایگاه عقل و توجه به کارکرد اخلاقی ـ تعلیمی آن، اهمیت و ارزش ویژه‌ای دارد؛ چنانکه می‌دانیم پیوستگی عقل و اخلاق از جستارهای ویژه و مختص عقل‌شناسی و علم اخلاق است و اوصاف اخلاقی، به‌‌وسیلۀ عقل محقق میشوند. ارزشهای اخلاقی در شعر سنایی و مولانا از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند؛ یکی از مفاهیمی که بارها در اندیشۀ سنایی و مولوی تکرار شده است و نقش و جایگاه مهمی در جهان‌بینی و مکتب آنان دارد، مفهوم و کارکرد عقل به‌طور کلی و به‌ویژه کارکرد تعلیمی آن است. این پژوهش که به روش توصیفی‌ـ تحلیلی سامان یافته، در پی پاسخ به این پرسش بنیادین است که کارکردهای اخلاقی‌ـ تعلیمی عقل چه نقشی در زندگی انسان ایفا میکند. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده مشخص شد که این نوع کارکرد عقل دارای بُعد معرفت‌شناختی، انگیزشی و بازدارندگی است؛ ازاینرو عقل در این آثار متولی درک حقایق و بایدها و نبایدهاست. بنابراین راهبر انسان به‌سوی اکتساب فضیلت‌ها و سعادت و بازدارندۀ او از ورطۀ هلاکت است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
221 - مفهوم تجدّد و رویکرد نئوکلاسیک در دیوان پروین اعتصامی
مریم مشرّفپروین اعتصامی از پیشروان شعر عصر تجدّد در ایران است. او با مبانی خردگرایانة شعر خود نیازهای عصر روشنگری مشروطه را پاسخ داد و نوعی شعر نئوکلاسیک فارسی را بنا نهاد. واقع‌گرایی و تکیه بر خرد و اراده و مسؤولیت انسان در قبال سرنوشت خود، شالودة نگاه اجتماعی او را تشکیل میدهد چکیده کاملپروین اعتصامی از پیشروان شعر عصر تجدّد در ایران است. او با مبانی خردگرایانة شعر خود نیازهای عصر روشنگری مشروطه را پاسخ داد و نوعی شعر نئوکلاسیک فارسی را بنا نهاد. واقع‌گرایی و تکیه بر خرد و اراده و مسؤولیت انسان در قبال سرنوشت خود، شالودة نگاه اجتماعی او را تشکیل میدهد. پرهیز از اوهام و تکیه بر کار و تلاش در شعر او درونمایه‌ای است که به خوبی با نیازهای عصر تجدّد هماهنگ است. در زمینة زبان و سبک نیز پیروی از وضوح و تعادل، استفاده از زبان فاخر و واقع‌گرایی و معنی‌سنجی، به ویژه در قالب مناظره و تمثیل از شاخصه‌های نئوکلاسیک شعر اوست که مجموعاً موجب شده منتقدان عصرش او را در شمار نوگرایان به حساب آورند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
222 - نگاه جامعه شناختی به فلسفۀ صدرایی در فهم اصول اعتقادی
زیبا زلقی فرج الله براتی گودرز شاطریتعاملات رابطۀ جامعه، دین و فلسفه از مسائل مهم اندیشمندان بوده است. هدف اصلی مقالۀ حاضر نگاه جامعه شناختی به فلسفۀ صدرایی در فهم اصول اعتقادی است. ملاصدرا با مبانی و اصول هستی شناختی خود از جمع افراد، صورت نوعی جامعه را بر محور افق های معنوی و معرفتی پدید می‌آورد؛ چون ان چکیده کاملتعاملات رابطۀ جامعه، دین و فلسفه از مسائل مهم اندیشمندان بوده است. هدف اصلی مقالۀ حاضر نگاه جامعه شناختی به فلسفۀ صدرایی در فهم اصول اعتقادی است. ملاصدرا با مبانی و اصول هستی شناختی خود از جمع افراد، صورت نوعی جامعه را بر محور افق های معنوی و معرفتی پدید می‌آورد؛ چون انسان در افق تعامل دیالکتیک وجودی با ساختارها و عناصر ساختاری جامعه ارتباط دارد. عوامل انسانی و کنش های او کلیت جامعه را به سوی کمال یا انحطاط رهنمون میکند. جامعه مانند سایر امور وجودی جهان، حاوی حرکت جوهری است و به سوی کمال یا انحطاط سوق می‌یابد. در این نوشتار با روش تحلیلی، عقلی ضمن واکاوی این مسئله که از نظر صدرا فلسفه بر مبنای حکمت نظری در فرایند فهم اصول اعتقادی انسان نقش محوری داشته، با بررسی و اثبات این اصول بر اساس مبانی هستی شناسی و نقش آن در فهم و معرفت جامعه معاصر، راه رسیدن به معرفت و شناخت را در جامعه امروز هموار کرده و در ارائۀ نظریههای اجتماعی اسلامی کمک شایانی خواهد کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
223 - تبیین قانون مندانۀ هویت انسان به عنوان متغیّر اجتماعی
محمدعلی آذرشب زهرا گوهریچکیدهاین مقاله با موضوع تبیین قانونمندانۀ هویّت انسان به عنوان متغیّر اجتماعی به تفاوت نگاه به قوای انسان در تمدّن اسلامی در مقایسه با تمدّن مادی با رویکرد توصیفی، تحلیلی و مبتنی بر روش کتابخانه ای ـ اسنادی، میپردازد. توجه به جایگاه انسان در تمدّن اسلامی، با در نظر گر چکیده کاملچکیدهاین مقاله با موضوع تبیین قانونمندانۀ هویّت انسان به عنوان متغیّر اجتماعی به تفاوت نگاه به قوای انسان در تمدّن اسلامی در مقایسه با تمدّن مادی با رویکرد توصیفی، تحلیلی و مبتنی بر روش کتابخانه ای ـ اسنادی، میپردازد. توجه به جایگاه انسان در تمدّن اسلامی، با در نظر گرفتن قوای پنج گانۀ حس، خیال، وهم، عقل و فوق عقل و کمالاتی متناسب با این قوا شامل: کمالات جمادی، نباتی، حیوانی، عقلانی و فوق عقلانی که انسان، میتواند به آن ها دست یابد، تفاوت عملکرد بسیار بین دو تمدّن اسلامی و مادّی را توجیه می‌نماید. نتیجۀ بررسی تحقیق آن است که خداوند به انسان مقامات خلافت، اختیار، کرامت، عقل و امانت، به همراه فطرتی مجهّز به روح الهی و استعداد صیرورت و تغییر و تحول عطا کرد؛ که مجموع آنها در مخلوقات دیگر موجود نیست؛ تا با علم و عمل بتواند به هدف خلقت که عبادت پروردگار است، رسیده و شایستۀ دریافت پاداش شود. استعداد تغییر در انسان به گونه ای است که با قوای دیگری که در انسان به ودیعت گذاشته شده، می تواند احوالات خود و جامعه را تغییر دهد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
224 - فضای مجازی، ارزشهای فرهنگی و اثر میراث اسلامی
یعقوب احمدی بهزاد حکیمی نیاگسترش فزاینده فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی در سال های اخیر، حیات بشری را در ابعاد مختلفی تحت تاثیر قرار داده است. یکی از حوزه‌های مهم زمینه فرهنگی و ارزشهای فرهنگی است. از این منظر، گسترش فزاینده فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات و شکل گیری "جامعه شبکه ای" منجر به تحول و چکیده کاملگسترش فزاینده فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی در سال های اخیر، حیات بشری را در ابعاد مختلفی تحت تاثیر قرار داده است. یکی از حوزه‌های مهم زمینه فرهنگی و ارزشهای فرهنگی است. از این منظر، گسترش فزاینده فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات و شکل گیری "جامعه شبکه ای" منجر به تحول و دگرگونی ارزشهای فرهنگی در اغلب جوامع معاصر شده است که بارزترین مثال آن رشد ارزشهای سکولار- عقلانی و ارزشهای ابراز وجود یا رهاینده است. این مطالعه درصدد است تا با بررسی این فرایند، اثر میراث سنتی را در رابطه با فضای مجازی و ارزشهای فرهنگی در چند کشورهای اسلامی واکاوی نماید. به عبارتی سئوال اصلی این مطالعه این است که فضای مجازی چه اثری بر دگرگونی ارزشهای فرهنگی در کشورهای اسلامی دارد؟ به عبارتی فرضیه تحقیق این است که بین گسترش فضای مجازی و تغییر ارزشهای فرهنگی متناسب با وضعیت متغیرهای مربوط به دیواره اتشین رابطه وجود دارد. بررسی نظری این موضوع نشان می دهد که دیدگاه های نظری متفاوتی در رابطه با فضای مجازی و ارزشهای فرهنگی قابل دسته بندی است: نخست دسته ای که عقیده دارند همراه با ورود تکنولوژی، از جمله تکنولوژی ارتباطی، ارزشهای سنتی محو شده و ارزشهای نوین جایگزین می شوند و این فرایند در کل جهان به صورت واحد و همسان رخ می دهد که پیامد آن همگرایی ارزش‌ها و فرهنگ‌ها در جوامع خواهد بود. گروه دوم بر اهمیت ارزشهای فرهنگی و ماندگاری کامل آن در جوامع مختلف و حتی تشدید آنها و مقاومت در برابر تغییرات تأکید دارند. گروه سوم اعتقاد دارند که در اثر تحولات فزاینده در عرصه جهانی شدن و تکنولوژی های ارتباطی شاهد امتزاج و ترکیب ارزشهای سنتی و مدرن در جوامع جدید خواهیم بود. اخیراً نظریه ای تحت عنوان "دیواره های آتشین" در این زمینه مطرح شده است که به نظر می رسد به شیوه بهتری می تواند تبیین کننده این فرایند باشد. این نظریه بر اهمیت موانع فرهنگی- اقتصادی در تغییر و جایگزینی ارزش‌ها تأکید دارد. بر این اساس، تغییرات جامعه ایران در مقایسه با سایر نقاط، مبتنی بر نظریه دیواره آتشین نشان می دهد که چنین موانعی نیز در اثرگذاری فضای مجازی بر تغییرات ارزشی در جامعه ایرانی نقش کاملاً برجسته ای دارند. روش بررسی این مطالعه تحلیل ثانویه است که با استفاده از داده‌های پیمایش ارزشهای جهانی برای کشورهای اسلامی انجام می‌پذیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
225 - بررسی تطبیقی عقل و دین از دیدگاه فارابی و کانت
محسن فهیم احترام کاظمی سمیه عظیمیموضوع رابطه عقل و دین همواره یک مسأله اساسی و مطرح در میان متکلمان و فلاسفه مسلمان و غیره مسلمانان بوده و هست. در میان متفکران و فلاسفه اسلامی ابونصر فارابی در این رابطه نقش بسزایی دارد. زیرا پس از آشنایی مسلمانان با عقل گرایی یونان و سر گرفتن این بحث که شاید این پدیده چکیده کاملموضوع رابطه عقل و دین همواره یک مسأله اساسی و مطرح در میان متکلمان و فلاسفه مسلمان و غیره مسلمانان بوده و هست. در میان متفکران و فلاسفه اسلامی ابونصر فارابی در این رابطه نقش بسزایی دارد. زیرا پس از آشنایی مسلمانان با عقل گرایی یونان و سر گرفتن این بحث که شاید این پدیده محصول بیگانه باشد، فارابی بود که با اعتقاد به هماهنگی بین عقل و دین، باب جدیدی به روی فلسفه اسلامی گشود. بابی که راه را برای فلاسفه بزرگ بعدی از جمله، ابن سینا، خواجه نصیر الدین طوسی، ملاصدرا و... هموار کرد. در میان اندیشمندان و فلاسفه غرب نیز رویکرد کانت، نقطه عطفی در موضوع رابطه عقل و دین است. کانت در بحث نقادی عقل محض نظری و عقل عملی به این نتیجه میرسد که ازعقل نظری نمی‌توان توقع داوری درباره مسایلی هم چون خدا، نفس، اختیار و جهان داشت و اما عقل عملی از نظر او راهی به سوی موضوع خدا می‌گشاید. این تحقیق با تکیه بر روش توصیفی، تحلیلی به بررسی دیدگاههای این دو فیلسوف و تطبیق تفاوت‌های میان آن دو در رابطه به عقل و دین پرداخته و به تفاوت‌های از قبیل: تفاوت درباره عقل نظری و عقل عملی و رابطه آنها با دین، تفاوت در رابطه عقل با خدا، تفاوت در راه وصول به سعادت و...اشاره دارد. عقل فعال در فلسفه فارابی جایگاه ویژه‌ای دارد، به گونه‌ای که مبدأ معرفت را در عقل و دین، فیض عقل فعال یعنی فرشته وحی، جبرئیل (ع) می داند و بر همین اساس معتقد است که عقل و دین ماهیتاً یکی هستند. در صورتی که کانت وحدت کامل بین عقل و دین را رد می کند و معتقد است از طریق عقل نظری به مسائلی مثل خدا، جاودانگی نفس و جهان نمی توان رسید. پس دیگر به دنبال مسائل فرعی مثل نبوت، قبر، قیامت و ملائکه نمی‌رویم. در راه رسیدن به سعادت، فارابی شناسایی کلی و عقلی سعادت را به عهده عقل نظری می گذارد در حالی که کانت نهایت کوشش عقل نظری را توجیهی عقلانی میداند برای این که به گونه‌ای عمل کنیم که گویی خداوند وجود دارد. در اعتقاد به خدا، فارابی به خدای عقلانی و کانت به خدای اخلاقی معتقد است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
226 - Syrian Crisis: An Analysis of Political and Security Strategies of Involved Actors
احسان تقی زاده سالاریIn one of the bloodiest developments in the Middle East, a severe crisis has gripped Syria and the region since 2011. In the meantime, each of the regional actors or supra-regional powers, according to their weight and position and based on their interests and considera چکیده کاملIn one of the bloodiest developments in the Middle East, a severe crisis has gripped Syria and the region since 2011. In the meantime, each of the regional actors or supra-regional powers, according to their weight and position and based on their interests and considerations, have intervened, played a role or at least taken a stance in this crisis. This article seeks to identify the reasons and factors affecting these policies by examining the political and security strategies of regional and supra-regional actors vis-à-vis the Syrian crisis and study the approaches and tactics adopted by these actors. To this end, three theories of “structuralism”, “Copenhagen School” and “defensive realism” have been used as the theoretical framework. Moreover, by using filing tools, library and internet documents and existing writings, this hypothesis has been substantiated that due to the existence of three types of parallel, mutual and overlapping interests, the behavioral pattern of the actors involved in the Syrian crisis shows three levels of cooperation, competition and confrontation in the Syrian political and military scenes. In this respect, each of the parties involved attempts to have the upper hand by increasing their power and influence, while maintaining and promoting their national interests and controlling and limiting the influence and presence of the other parties پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
227 - بررسی تأثیر رفتار شناسی مالی بر ظهور بازارهای سرمایه‌ای (بیمه و سهام)
مصطفی حیدری هراتمهاگر چه نظریه بازار کارامد که تفسیر رفتار بازار را به شکل مطلوب، ممکن می‌سازد اما برتری خود را از دست داده و فرضیه عقلانیت قادر به توضیح فرار بودن مفرط حجم بازده و مبادلات ثبت شده در بازارهای سرمایه‌ای توسعه یافته و در حال ظهور نیست. از نگاه رفتار شناسی بازار میتوان به چکیده کاملاگر چه نظریه بازار کارامد که تفسیر رفتار بازار را به شکل مطلوب، ممکن می‌سازد اما برتری خود را از دست داده و فرضیه عقلانیت قادر به توضیح فرار بودن مفرط حجم بازده و مبادلات ثبت شده در بازارهای سرمایه‌ای توسعه یافته و در حال ظهور نیست. از نگاه رفتار شناسی بازار میتوان به فهم بهتر چگونگی واکنش نشان دادن عوامل بازار کمک نمود. در این تحقیق فاکتورهایی بررسی میشود که میتوانند تحول حجم مبادلات بازار سرمایه‌ای نوظهور سهام و بیمه را توضیح دهند. بنابراین در یک دوره زمانی چهار ساله (91 الی 94) تأثیر سرمایه‌گذارانی بررسی میشود که رفتار تجاری خود را بر مبنای انتظارات عقلانی بنا می‌کنند و همچنین سرمایه‌گذارانی که اشتباهات رفتاری که متغیرهای مستقلی در حجم تجاری هستند را به عنوان متغیرهای وابسته نشان می‌دهند. نتایج نشان می‌دهند: الف) انتظارات عقلانی سرمایه‌گذار در بازار سرمایه‌ای نمی‌تواند تغییرپذیری حجم مبادلات را به دنبال داشته باشد اما تحت تأثیر رفتار غیرعقلانی قرار میگیرد. بنابراین میتوان فرضیه عقلانیت را برای هر دو بازار سهام و بیمه رد کرد؛ ب) در بازار سهام سرمایه‌گذاران بدبین بیشترین تأثیر را روی حجم مبادلات دارند در حالیکه در بازار بیمه این سرمایه‌گذاران خوش‌بین هستند که در مقیاس بیشتری روی فعالیت بازار تأثیر می‌گذارند؛ ج) بازار سهام نسبت به آینده، سیاست، رسانه و غیره بدگمان هستند. به این معنی که سرمایه‌گذاران نفرت قابل توجهی نسبت به خطر کردن دارند. آنها بعد از هر بحران یا زیان صرف نظر اینکه چه میزان قابل توجه میتواند باشد واکنش منفی دارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
228 - اصل عدالت بعنوان یکی از اصول فقهی حقوقی خانواده
زکیه محمدی فهیمه ملک زاده یونس واحد یاریجانویژگی های منحصر به فرد نهاد خانواده، اقتضای آن را دارد که دارای یک نظام حقوقی معین باشد. لازمه یک نظام کارآ در عرصه حقوق این است که دارای مبانی عقلانی و عقلائی باشد. به طوری که کارایی نظام حقوقی به وجود عقلانی و عقلائی این اصول و مبانی بستگی دارد. گرفته میشوند. اصول فقه چکیده کاملویژگی های منحصر به فرد نهاد خانواده، اقتضای آن را دارد که دارای یک نظام حقوقی معین باشد. لازمه یک نظام کارآ در عرصه حقوق این است که دارای مبانی عقلانی و عقلائی باشد. به طوری که کارایی نظام حقوقی به وجود عقلانی و عقلائی این اصول و مبانی بستگی دارد. گرفته میشوند. اصول فقهی حقوقی در حقیقت ادلهای هستند که قواعد فقهی و احکام جزئی فرعی دیگر بر اساس آنها تشکیل شده اند. هر کدام از این اصول دارای مستندات شرعی مناسب و معتبر هستند. این اصول را با توجه به کلیت و همه شمولی آنها، میتوان در سه سطح دستهبندی نمود. سطح اول اصل عدالت است که باید آن را اصل الاصول نامید. سطح دوم اصول همه گیر دیگری مثل آزادی و یا تناسب تکوین و تشریع هستند. سطح سوم اصولی مانند قوامیت مرد و یا استقلال مالی زوجین هستند که هر کدام متفرع بر سطوح قبلی خود هستند. مستنبط باید در جریان استنباط خود به نحوی حرکت کند که این اصول را نقض نکند. با این حال تعارضاتی بین اصول ممکن است پدیدار شود که میبایست بر اساس مصلحتسنجی این تعارضات حل شوند. اصول حاکم بر نظام فقهی خانواده است که از طریق منابع نقلی و عقلی استنتاج و استخراج شده و کاربرد آنها در مسیر پویای فقه واقع شدهاند.کلید واژهها: اصل، اصل فقهی_حقوقی، خانواده، نظام فقهی خانواده، عدالت، عقلانیت پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
229 - نقش خبر واحد در حوزه علم اصول و اصول تفسیر با رویکردی بر آراء امام خمینی ( ره )
مرجانه مهدی زاده سید محمد موسوی بجنوردیچکیده بحث پیرامون حجیت خبر واحد و به تبع آن حجیت خبر واحد تفسیری از مباحث مهم و بحث بر انگیز ، در حوزه علم اصول و اصول تفسیر است ، که از قدمت بسیاری برخوردار بوده و مباحث و آراء متعددی پیرامون آن بیان شده است ، بحث از حجیت خبر واحد و عدم ان در علم اصول می تواند بر فتاوا چکیده کاملچکیده بحث پیرامون حجیت خبر واحد و به تبع آن حجیت خبر واحد تفسیری از مباحث مهم و بحث بر انگیز ، در حوزه علم اصول و اصول تفسیر است ، که از قدمت بسیاری برخوردار بوده و مباحث و آراء متعددی پیرامون آن بیان شده است ، بحث از حجیت خبر واحد و عدم ان در علم اصول می تواند بر فتاوای یک مجتهد تاثیر گذار باشد چنانچه بحث از حجیت خبر واحد تفسیری از آن جهت که در تفسیر حجیت دارد یا خیر می تواند در مبنای مفسر تأثیر گذار باشد ؛کسانی که حجیت خبر واحد را به دلیل تعبدی و سیره عقلاء می پذیرند از منابع بیشتری در تفسیر برخوردار هستند و دست باز تری در تفسیر آیات قرآن دارند تا کسانی که حجیت خبر واحد را نمی پذیرند. مرحوم امام خمینی ( ره ) در مباحث اصولی و فقه الحدیثی خود ضمن قبول حجیت خبر واحد بر اساس سیره عقلاء، در مورد حجیت خبر واحد تفسیری ، آراء و نظرات مختلفی دارند که با بررسی دیدگاه های ایشان به دنبال آن هستیم تا دیدگاه ایشان را در این زمینه مطرح و نتیجه گیری نماییم .واژگان کلیدی : حجیت ، خبر واحد ، روایات تفسیری ، سیره عقلاء ، پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
230 - بررسی جایگاه آیه نبأ و نفر در حجیت خبر واحد در پرتو سیره عقلا
مرجانه مهدی زاده سید محمد موسوی بجنوردیبی تردید از مهمترین منابع احکام و شریعت روایات معصومین علیهم السلام می باشد و از آنجا که بیشترین این روایات به نحو خبر واحد به دست ما رسیده است توجه به این دسته از روایات و سخناز چگونگی حجیت آنها از اهمیت وافری برخوردار است ؛ از جمله راههای بررسی حجیت این دستهاز روایات چکیده کاملبی تردید از مهمترین منابع احکام و شریعت روایات معصومین علیهم السلام می باشد و از آنجا که بیشترین این روایات به نحو خبر واحد به دست ما رسیده است توجه به این دسته از روایات و سخناز چگونگی حجیت آنها از اهمیت وافری برخوردار است ؛ از جمله راههای بررسی حجیت این دستهاز روایات استفاده از ادله تعبدی ( آیات و روایات ) است ، از مهمترین این آیات آیات (نبأ) و (نفر)می باشد . ما در اینجا برآنیم به این آیات با تکیه بر سیره عقلا در بحث از حجیت خبر واحد بپردازیم و با توجه به اینکه بعضی از دانشمندان معاصر بر این نظر هستند که در بررسی حجیت خبر واحد از جنبه سیره عقلا امکان پذیر بوده و نقش شارع در این زمینه امضای آن است ، این آیات را از این جهت مورد بررسی قرار می دهیم .کلید واژه ها : سیره عقلا ، حجیت ، خبر واحد ، پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
231 - تحلیل حجیّت، بزرگداشت و منزلت عقل در هندسه معرفتی استاد مطهری مبتنی بر نصّ
محسن حاکمی انشاء الله رحمتی عزیز الله افشار کرمانیبحث از جایگاه عقل در معارف الهی و بشری، از موضوعات پر چالش در محافل علمی دین پژوهان، فیلسوفان دین و مخصوصاً در میان پیروان ادیان است. نقش عقل در کسب معرفت، منجر به ایجاد فرقه ها و مکاتب و اندیشه های مختلف گردیده است. آنچه در این پژوهش مورد نظر است ارزیابی جایگاه عقل و ا چکیده کاملبحث از جایگاه عقل در معارف الهی و بشری، از موضوعات پر چالش در محافل علمی دین پژوهان، فیلسوفان دین و مخصوصاً در میان پیروان ادیان است. نقش عقل در کسب معرفت، منجر به ایجاد فرقه ها و مکاتب و اندیشه های مختلف گردیده است. آنچه در این پژوهش مورد نظر است ارزیابی جایگاه عقل و ارزش آن در قرآن کریم است. آیا قرآن قائل به حجیت بی حدّ و حصر عقل است؟و یا قرآن پای عقل را چوبین دانسته و آن را نه تنها از ورود در مسائل دینی بلکه از اندیشیدن در حوزه مسائل و مشکلات بشری نیز منع می کند؟ آیا عقل تنها ابزاری در فهم دین است یا از جایگاه یک منبع قابل اتکاء برخوردار است؟ در جهان اسلام سه پاسخ در قالب مکاتب اعتزالی، اشعری و شیعی به پرسش های فوق داده شده است که به ترتیب منجر به ظاهرگرایان(اهل حدیث در اهل سنت و اخباریون شیعه)، عقل گروی اعتزالی و عقل گروی شیعی شده است. درجهان مسیحیت هم منجر به بروز تفکرات ایمان گرایانه افراطی و ایمان گرایی اعتدالی، و عقل گروی(انتقادی)اعتدالی و عقل گرایی حداکثری شده است. در این پژوهش به منظور یافتن پاسخ هایی مستدل برای این سؤالات و استخراج نظرات قرآن به آراء استاد مطهری مسلمانیْ اندیشمند مراجعه شده است. نظر مطهری ، برآمده از نگاه قرآنی درباره عقل این است که عقل، دارای مقام والایی است و می توان از آن بعنوان عقل مطهر یاد کرد؛که در قرآن هیچ ممنوعیتی برای کاربست عقل وجود ندارد بلکه عقل حجّت و سند محسوب می گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
232 - تقریرهای صوفیه از اسقاط تکلیف شرعی در طایفه عقلاءالمجانین با تأکید بر دیدگاه ابن‌عربی و عین القضات همدانی
علی رحیمی هاتف سیاه کوهیان جمشید صدریدر متون عرفانی اسقاط تکالیف شرعی عقلاءالمجانین از جمله موضوعات پربسامدی است که با تقریرهای گوناگونی بیان شده است. این مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی به روشن کردن رهیافت‌های نظری صوفیه در رواداشت اسقاط تکالیف شرعی در عقلاءالمجانین و بازشناسی عوامل این اسقاط از نظر آنها پر چکیده کاملدر متون عرفانی اسقاط تکالیف شرعی عقلاءالمجانین از جمله موضوعات پربسامدی است که با تقریرهای گوناگونی بیان شده است. این مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی به روشن کردن رهیافت‌های نظری صوفیه در رواداشت اسقاط تکالیف شرعی در عقلاءالمجانین و بازشناسی عوامل این اسقاط از نظر آنها پرداخته است. بر این اساس مقاله حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که در انسان‌شناسی عرفانی صوفیه مخاطب تکالیف شرعی در عقلاءالمجانین کدام قوه است و آیا با زوال عقل متعارف، قوه دیگری در آنها محل تکلیف شرعی میگردد؟ همچنین با توجه به برخورداری عقلاءالمجانین از نوعی عقل، آیا میتوان آنها را مانند سایر عقلا مکلّف به انجام تکالیف شرعی دانست؟ یافته‌های پژوهش نشان میدهد که رهیافت اصلی صوفیه در این باب، اعتقاد به معذوریت عقلاءالمجانین به واسطه غلبه حال بر آنها و برخورداری آنها از حالات سُکر صوفیانه در اثر دریافت واردات غیبی است. در برخی از تقریرهای صوفیانه زوال عقل و پیرو آن سقوط تکالیف شرعی از عقلاءالمجانین موهبتی از سوی خدا برای آنها در نظر گرفته شده است و برخی از صوفیه سکر باطنی آنها را به منزله نماز دائم آنها دانسته‌اند. هدف از این پژوهش بازشناسی علل عدم التزام عقلاءالمجانین به تکالیف شرعی از منظر صوفیه به‌ویژه ابن‌عربی و عین القضات است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
233 - بررسی مؤلفه‌های حماسی در رسالۀ عقل سرخ سهروردی
عسکر سیادت سودابه کشاورزی زرین تاج واردیعلاوه بر حماسۀ ملی، تاریخی و دینی، حماسۀ عرفانی نیز در بین آثار صوفیان و عارفان فارسی یافت ¬شده است که روح سالکان مانند قهرمانان حماسه با شیطان پنهان درون یا نفس امّاره خود، پی‌درپی در ستیز و جدال است. سهروردی نیز در رسالۀ عقل سرخ با زبانی رمزی به وصف چگونگی گرفتارشدن چکیده کاملعلاوه بر حماسۀ ملی، تاریخی و دینی، حماسۀ عرفانی نیز در بین آثار صوفیان و عارفان فارسی یافت ¬شده است که روح سالکان مانند قهرمانان حماسه با شیطان پنهان درون یا نفس امّاره خود، پی‌درپی در ستیز و جدال است. سهروردی نیز در رسالۀ عقل سرخ با زبانی رمزی به وصف چگونگی گرفتارشدن روح در بند جسم میپردازد و از زبان پیر نورانی، پیچ‌و‌خم‌ها و عقبه‌های مسیر بازگشت به اصل روحانی را بیان می¬کند. پژوهش پیش‌رو با روش تحلیلی ـ توصیفی به بررسی مؤلفه‌های حماسی در رسالۀ عقل سرخ سهروردی پرداخته و هدف از آن یافتن مؤلفه¬های حماسی عرفانی است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مؤلفه¬ها و نمادهای حماسی چون جدال نیکی و بدی، سفر، هفت‌خان، لزوم همراهی پیر یا راهنما در هفت‌خان، کوه قاف، سیمرغ، پهلوانان حماسی، جام گیتی¬نما، جنگ‌افزارها و چشمۀ زندگانی به رسالۀ عقل سرخ رنگ و بوی حماسۀ عرفانی بخشیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
234 - عقلاءالمجانین و اطوار و کیفیت جنون آنها در فتوحات مکیه ابن‌عربی
هاتف سیاهکوهیانعقلاءالمجانین یا فرزانگان دیوانه‌نما به‌رغم رفتارهای عجیبشان، دارای شخصیت و نبوغ شگفت‌انگیزی هستند که بیانگر عمق نگرش آنها به انسان و جهان است. ابن‌عربی در فتوحات مکیّه عقلاءالمجانین را بهالیل نامیده است و منشأ جنون آنها را وارد غیبی ناگهانی میداند که موجب حیرت ابدی آ چکیده کاملعقلاءالمجانین یا فرزانگان دیوانه‌نما به‌رغم رفتارهای عجیبشان، دارای شخصیت و نبوغ شگفت‌انگیزی هستند که بیانگر عمق نگرش آنها به انسان و جهان است. ابن‌عربی در فتوحات مکیّه عقلاءالمجانین را بهالیل نامیده است و منشأ جنون آنها را وارد غیبی ناگهانی میداند که موجب حیرت ابدی آنان گردیده است و ارتعاشی درونی در آنان پدید آورده است. از نظر ابن‌عربی تجلی ناگهانی الهی، عقل این طایفه را با خود برده است و در عالم لاهوت زندانی کرده است. آنان پس از صعود عقلشان به عالم لاهوت، هیچگونه تدبیر و فکری نسبت به عالم ناسوت و کارهای دنیوی خود ندارند، اما سخنانی بسیار عمیق و حکیمانه بر زبان می‌رانند که خود هیچگونه قصدی از بیان آن ندارند، بلکه خداوند آن سخنان را بر زبانشان جاری می‌سازد. از نظر ابن‌عربی این طایفه خردمندانِ بدون خردی هستند که در ظاهر دیوانه یا همان مستوران از تدبیر عقل شناخته میشوند و به همین دلیل آنان را عقلای مجانین نام نهاده‌اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
235 - عقل و عشق در گاهان
مهدی ازهری راد محمود طاووسی رضا افهمیبا وجود پژوهش‌های گوناگون صورت‌گرفته در حیطة فرهنگ ایران باستان، تا کنون ارتباط میان عقل و عشق و نسبت میان معرفت‌های ناشی از این دو،یعنی معرفت حصولییا عقلی و معرفت حضورییا شهودی در ایران پیش از اسلام کمتر مورد توجه قرار گرفته است. درحالی‌که این موضوع در فلسفه،عرفان و اد چکیده کاملبا وجود پژوهش‌های گوناگون صورت‌گرفته در حیطة فرهنگ ایران باستان، تا کنون ارتباط میان عقل و عشق و نسبت میان معرفت‌های ناشی از این دو،یعنی معرفت حصولییا عقلی و معرفت حضورییا شهودی در ایران پیش از اسلام کمتر مورد توجه قرار گرفته است. درحالی‌که این موضوع در فلسفه،عرفان و ادبیات و به‌طورکلی، فرهنگ ایران دوران اسلامیبسیار مهم و مورد توجه بوده و میان آنها در متون گوناگون جلوههای مختلفییافتهاست. این مقاله سعی دارد با کنکاش در گاهان، کهن‌ترین بخش اوستا، چگونگی ارتباط میان عقل و عشق را در پایه‌های فکری ایرانیان باستان بررسیکند و با نگاهی ساختارگرایانه به ارتباط میان متون گوناگون، بن‌مایه این ارتباط را در این متن، ریگ‌ودا و اندیشه‌های سهروردی جست‌وجو نماید. این مقاله آشکار می‌سازد که به‌رغم نقش مرکزی خرد در گاهان و کل اوستا، عشق بدون هیچ تزاحمی در کنار آن حضوری محسوس دارد و رابطة مکمل میان آن دو برقرار است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
236 - معرفت از دیدگاه عین‌القضات
مرتضی شجاریعینالقضات معرفت را دانشی میداند که از سوی خداوند بر دلِ عارفان تقوی‌پیشه و در طوری ورای عقل افاضه میشود. با وجود این، عقل و علوم مکتسب توسط آن، برای آدمی و به عنوان مقدمه‌ای در قابلیت‌یافتن برای دریافت معرفت ضرورت دارند. از نظر وی ارتباط عقل با طور ورای عقل مانند ارت چکیده کاملعینالقضات معرفت را دانشی میداند که از سوی خداوند بر دلِ عارفان تقوی‌پیشه و در طوری ورای عقل افاضه میشود. با وجود این، عقل و علوم مکتسب توسط آن، برای آدمی و به عنوان مقدمه‌ای در قابلیت‌یافتن برای دریافت معرفت ضرورت دارند. از نظر وی ارتباط عقل با طور ورای عقل مانند ارتباط نفس و بدن است و از اینرو عقلِ غیرعارفان که به طور ورای عقل متصل نیست، با خودبینی و خودرأیی رو به فساد می‌رود، همچنان‌که بدن بدونِ نفس، فاسد میشود. با عقل است که علوم ظاهری کسب میشود؛ علومی که تنها در این دنیا مفید است. اما چشم باطنی موجب حصول معرفت میشود؛ معرفتی که خود، موجب سعادت اخروی انسان است. از نظر عین‌القضات معرفت به نفس، موجبِ سعادت میشود. معرفتِ نفس با حس و عقل، به‌دست نمی‌آید، بلکه به بصیرت احتیاج دارد؛ زیرا بصیرت وسیلۀ کسبِ معرفت حقیقی؛ یعنی معرفتِ به خداوند است، که آن هم از طریقِ معرفت نفس به دست میآید. البته مقصود از معرفت نفس، معرفتِ دل است که حقیقت آدمی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
237 - دیوانه‌نمایی و دیوانه‌نماها در مثنوی معنوی
هاتف سیاهکوهیانعقلای مجانین یا فرزانگان دیوانه‌نما که گاه بهالیل نیز خوانده میشوند، جایگاه ویژه‌ای در ادبیات عرفانی دارند. در برخی از حکایات مثنوی، اقوال و احوال حکیمانه و در عین حال رازآلود این شوریدگان با ظرافت خاصی در قالب حکایات عامیانه بیان شده است. مولانا با آوردن تمثیل‌های پُر چکیده کاملعقلای مجانین یا فرزانگان دیوانه‌نما که گاه بهالیل نیز خوانده میشوند، جایگاه ویژه‌ای در ادبیات عرفانی دارند. در برخی از حکایات مثنوی، اقوال و احوال حکیمانه و در عین حال رازآلود این شوریدگان با ظرافت خاصی در قالب حکایات عامیانه بیان شده است. مولانا با آوردن تمثیل‌های پُرمعنا، در پی نشان دادن حکمت و معرفت عمیق این دسته از اولیای الهی، خلاف ظاهر غیرعادّی و دیوانه‌وار آنان و تبیین لایه‌های عمیق شخصیت آنهاست. وی شناخت این نوع دیوانگان از دیوانگان معمولی را مستلزم نوعی بصیرت باطنی و فراست معنوی میداند. حال و مقام این شوریدگان و اطوار جنون معنوی آنها، به‌ویژه در دفتر دوم مثنوی معنوی، بیان شده است. مولوی جنون مافوق عقل این دیوانگان را نمادی از إماتة نفس و إحیای قلب عارفان و نشانه‌ای از حرّیت و آزادگی آنان میداند. وی در حکایت آن بزرگی که خود را دیوانه ساخته بود، ضمن توصیف دقیق خصوصیات و مراتب معنوی این عارفانِ دیوانه‌نما، آنها را دارای مقام ولایت دانسته و جنون یا جنون‌نمایی ظاهری آنان را گاه بهانة ستر حال آنان برای وارد نشدن در نظام قدرت و نیز وسیله‌ای برای اعتراض در برابر ارباب قدرت از طریق نفی عظمت جباران عصر میداند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
238 - مطالعة تطبیقی کارکرد ضمیر ناخودآگاه در تجارب عرفانی و سوررآلیستی
رحمان مشتاق مهر ویدا دستمالچیضمیر ناخودآگاه به دلیل رابطه‌ای که با فطرت آدمی دارد، راهی برای نزدیک شدن به حقیقت برتر به‌شمار میآید. در تلاشهای مبتنی بر جست‌وجوی ناخودآگاه، عقلانیّت بهعنوان بزرگ‌ترین مانع ظهور ناخودآگاه، کنار گذاشته میشود تا راه برای فعالیّت این ضمیر باز شود. عرصه‌هایی از زندگی چکیده کاملضمیر ناخودآگاه به دلیل رابطه‌ای که با فطرت آدمی دارد، راهی برای نزدیک شدن به حقیقت برتر به‌شمار میآید. در تلاشهای مبتنی بر جست‌وجوی ناخودآگاه، عقلانیّت بهعنوان بزرگ‌ترین مانع ظهور ناخودآگاه، کنار گذاشته میشود تا راه برای فعالیّت این ضمیر باز شود. عرصه‌هایی از زندگی آدمی که خالی از نیروهای اراده و عقل و آگاهی است، بهترین جولانگاه ضمیر ناخودآگاه است. چنانکه بهعنوان نمونه خواب و رویا یکی از مظاهر ناخودآگاهی و ارتباط با دنیای فراواقعی و حقیقت برتر شمرده میشود. سوررآلیسم با شباهت‌های بسیار زیادی که با معرفت عرفانی دارد، به تبع عرفان، از امکانات ناخودآگاه در رسیدن به هدف متعالی‌اش بهره‌ها جسته است. با اینکه در موارد گوناگون، نوع به کارگیری ابزارهای مشترک بین عرفان و سوررآلیسم متفاوت، و گاه حتّی متمایز است، و چنین استفاده‌ای به طور طبیعی بر تفاوت در نتایج تلاشهای این دو تأثیر خواهد گذاشت، امّا ابزار و اهداف نسبتاً مشترک عرفان و سوررآلیسم در استفاده از ضمیر ناخودآگاه برای کشف حقیقت، بررسی مقایسه‌ای را ضروری‌تر و منطقی‌تر میکند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
239 - اثربخشی گروه درمانگری عقلانی ـ هیجانی ـ رفتاری و روان نمایشگری در تغییر سبکهای ابراز هیجان
مهدی زارع عبداالله شفیع آبادی حسن پاشا شریفی شکوه نوابی نژادهدف پژوهش حاضر مقـایسه اثربخشی گروه درمـانگری عقلانی ـ هیجانی ـ رفتاری و روان نمایشگری در تغییر سبکهای ابراز هیجان مراجعان مراکز مشاوره بهزیستی شهر تهران بود. بدین منظور 36 نفر از مراجعان داوطلب به طور هدفمند انتخاب شدند و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه چکیده کاملهدف پژوهش حاضر مقـایسه اثربخشی گروه درمـانگری عقلانی ـ هیجانی ـ رفتاری و روان نمایشگری در تغییر سبکهای ابراز هیجان مراجعان مراکز مشاوره بهزیستی شهر تهران بود. بدین منظور 36 نفر از مراجعان داوطلب به طور هدفمند انتخاب شدند و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه قرار گرفتند. اعضای گروهها به وسیله پرسشنامههای ابرازگری هیجانی و دوسوگرایی در ابراز هیجان (کینگ و امونز، 1990) و پرسشنامه مهار هیجانی (راجر و نجاریان، 1989) قبل و بعد از 12 جلسه مشاوره گروهی مورد سنجش قرار گرفتند. نتایج بیانگر آن بود که هر دو روش گروه درمانگری عقلانی ـ هیجـانی ـ رفتاری و روان نمایشگری در افزایش ابرازگری هیجـانی و کاهش بازداری و دو سوگرایی هیجانی مراجعان اثربخش بودند. همچنین مشخص شد که روان نمایشگری از گروه درمانگری عقلانی ـ هیجانی ـ رفتاری در افزایش ابرازگری هیجانی مؤثرتر بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
240 - اثربخشی آموزش گروهی مبتنی بر نظریۀ عقلانی، هیجانی، رفتاری بر خشم و حساسیت به طرد
صبا فکور مهدیه رحمانیان مهناز علی اکبری دهکردیهـدف ایـن پژوهـش تعییـن اثربخشـی آمـوزش گروهـی مبتنـی بـر نظریـۀ عقلانـی، هیجانـی، رفتـاری بـر کاهـش خشـم و حساسـیت بـه طـرد بـود. روش ایـن پژوهـش شـبه‌تجربی بـا طـرح پیش‌آزمـون، پس‌آزمـون بـا گـروه گـواه و دورۀ پیگیـری یک‌ماهـه و جامعـۀ آمـاری ایـن پژوهـش زنـان چکیده کاملهـدف ایـن پژوهـش تعییـن اثربخشـی آمـوزش گروهـی مبتنـی بـر نظریـۀ عقلانـی، هیجانـی، رفتـاری بـر کاهـش خشـم و حساسـیت بـه طـرد بـود. روش ایـن پژوهـش شـبه‌تجربی بـا طـرح پیش‌آزمـون، پس‌آزمـون بـا گـروه گـواه و دورۀ پیگیـری یک‌ماهـه و جامعـۀ آمـاری ایـن پژوهـش زنـان شـاغل شـهر تهـران بـود. 30 نفـر بـه شـکل داوطلـب انتخـاب و پرسشـنامۀ حساسـیت بـه طـرد (داونـی و فلدمـن، 1996) و فرم‌کوتـاه سـیاهۀ خشـم (نواکـو، 1975) را تکمیـل کردنـد. بـرای تحلیـل داده‌هـا از تحلیـل کوواریانـس و تحلیـل واریانـس بـا اندازه‌گیری‌هـای مکـرر اسـتفاده شـد. یافته‌هـا حاکـی از آن بـود کـه آمـوزش گروهـی مبتنـی بـر نظریـۀ عقلانـی، هیجانـی، رفتـاری بهطـور قابل‌ملاحظـه‌ای حساسـیت بـه طـرد و خشـم را در گـروه آزمایـش کاهـش داده و ایـن اثـر در مرحلـۀ پیگیـری نیـز ثابـت باقـی مانـده اسـت. بـا توجـه بـه یافته‌هـای پژوهـش می‌تـوان دریافـت ایـن آمـوزش میتوان بـرای زنـان بـا مشـکلات حساسـیت بـه طـرد بـالا و خشـم سـودمند باشـد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
241 - خشم در مادران کودکان دارای نیازهای ویژه
محسن شکوهی یکتا نیره زمانی جواد پورکریمی اکرم پرندبر مبنای دو متغیر سطح تحصیلات و وضعیت اشتغال، میزان خشم مادران دارای فرزند استثنائی (دیرآموز و عقب‌مانده عقلی) بررسی شد. 100 مادر دارای فـرزند دیرآموز و عقب‌مانده عقلی آموزش‌پذیر، پرسشنامه خشم چند بُعدی (سیگل، 1986) با زیرمقیاسهای برانگیختگی خشم، موقعیتهای فـراخوان خشم، چکیده کاملبر مبنای دو متغیر سطح تحصیلات و وضعیت اشتغال، میزان خشم مادران دارای فرزند استثنائی (دیرآموز و عقب‌مانده عقلی) بررسی شد. 100 مادر دارای فـرزند دیرآموز و عقب‌مانده عقلی آموزش‌پذیر، پرسشنامه خشم چند بُعدی (سیگل، 1986) با زیرمقیاسهای برانگیختگی خشم، موقعیتهای فـراخوان خشم، نگـرش خصمانه، خشم بیـرونی و خشم درونی و فـرم اطلاعات جمعیت‌شناختی را تکمیل کردند. نتایج تحلیل واریانس دو راهه نشان دادند سطح تحصیلات با میزان برانگیختگی خشم و خشم درونی ارتباط معنادار دارد و مادران با سطح تحصیلات بالاتر از سطوح پایین‌تر برانگیختگی خشم و خشم درونی برخوردارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
242 - ارزشهای ازدواج در جوانان ایرانی
محمد تقی دلخموشبه منظور بررسی ارزشهای ازدواج در بین جوانان ایرانی 2680 دانشجو و دانش‌آموز زن و مرد ایرانی با استفاده از مقیاس مؤلف ساخته ارزشهای ازدواج (MVS) که براساس چهارچوب مفهومی ارزشهای فرهنگی با ابعاد فرضی محاط‌شدگی، خودپیروی عاطفی، خودپیروی عقلی، سلسله مراتب، برابرنگری (شوارتز چکیده کاملبه منظور بررسی ارزشهای ازدواج در بین جوانان ایرانی 2680 دانشجو و دانش‌آموز زن و مرد ایرانی با استفاده از مقیاس مؤلف ساخته ارزشهای ازدواج (MVS) که براساس چهارچوب مفهومی ارزشهای فرهنگی با ابعاد فرضی محاط‌شدگی، خودپیروی عاطفی، خودپیروی عقلی، سلسله مراتب، برابرنگری (شوارتز و راس، 1995) تدوین شده بود، ارزشیابی شدند. روی‌آورد آماری پژوهش حاضر برای تحلیل ساختاری و محتوای ارزشهای ازدواج، فن تحلیل کوچکترین فضا (SSA) بود. یافته‌های پژوهش نشان دادند که محتوا و ساختار ارزشهای ازدواج جوانان ایرانی، با 5 بُعد الگوی نظری ارزشهای شوارتز و راس (1995) در زمینه ازدواج تبیین‌پذیر است. این الگو برحسب سن، جنس و قومهای فرهنگی تغییر نمیکند و ثابت است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
243 - جایگاه عقلانیت در نظریههای اقتصاد خرد از منظر جرم‌شناسی
عباس کریم‌نژاد مهدی اسماعیلی حسن حاجی‌تبار فیروزجاییزمینه و هدف: اگرچه نظریه پردازان انتخاب منطقی این را پذیرفته‌اند که مجرمان همیشه در ارزیابی موقعیت برای مرتکب جرم شدن به بهترین شکل عمل نمی‌کنند اما ایده‌های آنها به خصوص وقتی می‌خواهد برای پیشگیری از جرم به مرحله عمل درآید، دقیقا بر این فرض استوار است که مجرمان تصمیما چکیده کاملزمینه و هدف: اگرچه نظریه پردازان انتخاب منطقی این را پذیرفته‌اند که مجرمان همیشه در ارزیابی موقعیت برای مرتکب جرم شدن به بهترین شکل عمل نمی‌کنند اما ایده‌های آنها به خصوص وقتی می‌خواهد برای پیشگیری از جرم به مرحله عمل درآید، دقیقا بر این فرض استوار است که مجرمان تصمیمات منطقی می‌گیرند. هدف تحقیق حاضر، مطالعه مبانی جایگاه عقلانیت از جوانب متعددی همچون فلسفی و پوزیتیویستی در نظریه های اقتصاد خرد از منظر جرم شناسی با استناد به ریشه ها و پیشینه های نظریه انتخاب منطقی است.روش: روش انجام تحقیق باتوجه به ماهیت موضوع، اهداف و شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و به صورت توصیفی تحلیلی می باشد.یافته ها و نتایج: عقلانیت به عنوان پیش فرضی اساسی در بررسی رفتار عاملان اقتصادی در اقتصاد متعارف در نظر گرفته میشود. این عقلانیت یا علم انتخاب عقلایی که از مبانی انسان شناسی غربی پس از دوره رنسانس شکل گرفت دارای تعابیر مختلفی است. در اقتصاد کلاسیک از عقلانیت به عنوان ابزاری برای حداکثر کردن مطلوبیت و سود استفاده میشود که از اندیشه‌های فلسفی دانشمندانی مانند بنتام سرچشمه گرفته است. پیروان نظریه نظریه انتخاب عقلانی در جرم شناسی معتقدند که مجرمان بالقوه زیادی در جامعه وجود دارند و از وجود شرایط خاصی که باعث می شود مرتکب تصمیم به ارتکاب جرم بگیرد می گویند و عقیده دارند که با شناسایی این شرایط و فرصت ها و کاهش آنان، می توان دزدی و به طور کلی جرایم را برای این افراد به یک امر غیرعقلانی تبدیل کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
244 - قاعده ی دراء و اصل برائت: مجرای شمول: اشتراک یا افتراق
محمدعلی آقاییامروزه اهمّیّت و نقش کاربردی قواعد فقه در پاسخگویی به مسائل حقوقی و فقهی - به ویژه در مسائل پیچیده ی نو ظهور - بر هیچ کس پوشیده نیست و حلّ بسیاری از پرسش های فقهی و حقوقی بدون استناد به قواعد مزبور، برای فقها و حقوقدانان بسیار مشکل و بعضاً غیرقابل دسترس است؛ بدین جهت در چکیده کاملامروزه اهمّیّت و نقش کاربردی قواعد فقه در پاسخگویی به مسائل حقوقی و فقهی - به ویژه در مسائل پیچیده ی نو ظهور - بر هیچ کس پوشیده نیست و حلّ بسیاری از پرسش های فقهی و حقوقی بدون استناد به قواعد مزبور، برای فقها و حقوقدانان بسیار مشکل و بعضاً غیرقابل دسترس است؛ بدین جهت در فقه اسلامی و در طیف وسیعی از قوانین عرفی دنیای امروز از جمله کشور ما آثار وجود این قواعد فقهی مانند قواعد لاضرر، صحّت، بیّنه، درأ و برائت، عیناً و یا مضموناً به خوبی مشهود است. این قواعد از جمله قاعده ی درأ و بعضاً برائت در تمام شبهات جریان دارند. بنابراین اگر حاکم شرع و قاضی در هنگام رسیدگی به پرونده ی متّهمین، در اثبات جرم دچار شبهه شود و یا دریابد که متّهم در زمان ارتکاب جرم نسبت به وجود حکم شارع و یا در تشخیص موضوع حکم مزبور، با شبهه مواجه بوده، دیگر نمی تواند شرعاً و انصافاً جرمی را به متّهم منتسب و یا مجازاتی را نسبت به او اجرا کند. زیرادین اسلام، شریعت رأفت و آسان گیری است و ضوابط عدالت و نظام قضائی اسلام و نیز به تبع آن، مقرّرات عرفی، حاکم را به سمت و سوی تفسیر به نفع متّهم و برائت او دلالت می نماید. پیامبر اکرم (ص) فرموده است: ... اگر حاکم در عفو متّهم خطا کند، بهتر از آنست که در مجازات نمودن او خطا نماید. و همین سفارش های اکید است که زمینه ساز قاعده ی درأ مسأله ی تفسیر به نفع متّهم و رعایت انصاف و احتیاط نسبت به جان و عرض و آزادی مردم شده است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
245 - رشد جزائی و کمال عقل کودک درجرائم مستوجب حد و قصاص در قانون مجازات اسلامی مصوب1392
نکین هاشمی احمدرضا توحیدیچکیده: هدف مطالعه حاضر بررسی رشد و کمال عقل کودک در جرائم مستوجب حد و قصاص است، زیرا از جمله موضوعاتی که در رابطه با کودک بزهکار سوال برانگیز است، سن مسئولیت کیفری وی است. در کشور ما سن رشد جزایی با سن بلوغ در جرایم غیرتعزیری منطبق است. بنابراین در ابتدا فرض بر رشد است چکیده کاملچکیده: هدف مطالعه حاضر بررسی رشد و کمال عقل کودک در جرائم مستوجب حد و قصاص است، زیرا از جمله موضوعاتی که در رابطه با کودک بزهکار سوال برانگیز است، سن مسئولیت کیفری وی است. در کشور ما سن رشد جزایی با سن بلوغ در جرایم غیرتعزیری منطبق است. بنابراین در ابتدا فرض بر رشد است و در رابطه با جرایم مستوجب قصاص و حد رشد و کمال عقل در دختر و پسر به ترتیب 9 و 15 سال تمام قمری مفروض انگاشته و در تبصره ماده 91 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 بیان شده است که دادگاه برای تشخیص رشد و کمال عقلی متهم می تواند از کارشناسان پزشکی قانونی کمک بگیرد، اما از آنجا که آزمون استاندارد و قابل اعتمادی برای تعیین رشد وجود ندارد، در واقع معیار مشخص و همگام با سیستم های بین المللی در اختیار نیست، ممکن است گرایش های ذهنی روانپزشکان شاغل در سازمان پزشکی قانونی کشور در روند مصاحبه و معاینه تأثیر داشته باشد. در نتیجه با در نظر گرفتن اشکالات وارده مناسب تر است تا سن مشخصی به عنوان سن مسوولیت کیفری در جرایم مستوجب حد و قصاص در نظر گرفته شود که بتوان همسو با استانداردهای بین المللی پیش رفت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
246 - مفهوم عقل در اندیشه سنایی با تأکید بر «حدیقه‌الحقیقه» بر مبنای نظریه هرمنوتیک شلایر ماخر
الهام قنواتی محمدقاسمی زینب نوروزعلیاز مفاهیم شناور و مورد اختلاف در فرهنگ ایرانی، مفهوم عقل است که دایرة معنایی وسیع و گاه متناقضی دارد ازاینرو نحله‌های فکری مختلف برداشت‌های متفاوتی از آن ارائه کرده‌اند. در این میان سنایی ازجمله کسانی است که در یکی از مشهورترین مجموعه‌های ادب پارسی به نام حدیقه الحقیقه چکیده کاملاز مفاهیم شناور و مورد اختلاف در فرهنگ ایرانی، مفهوم عقل است که دایرة معنایی وسیع و گاه متناقضی دارد ازاینرو نحله‌های فکری مختلف برداشت‌های متفاوتی از آن ارائه کرده‌اند. در این میان سنایی ازجمله کسانی است که در یکی از مشهورترین مجموعه‌های ادب پارسی به نام حدیقه الحقیقه مفهوم عقل را موردتوجه قرار داده است. وی با اینکه در جای‌جای حدیقه‌الحقیقه، ابیاتی در وصف عقل و دفاع از آن آورده؛ چون ساختار ذهنش با منطق عقلانی همسو نیست؛ محصول کارش با عقل، مباینت یافته است. عقل نزد سنایی در مجموع، عقل دینی است و تا حد زیادی از جنبه‌های مادی فاصله میگیرد. این نوشتار که با روش تحلیلی توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانهای صورت گرفته بر آن است تا با استفاده از نظریة هرمنوتیک شلایر ماخر مفهوم عقل را در مجموعة حدیقه الحقیقه موردبررسی قرار دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
247 - چیستی وجاودانگی نفس ازمنظر ملاصدرا واسپینوزا
محمد اکوان مهناز توکلیدراین مقاله به بررسی تطبیقی دیدگاه ملاصدرا واسپینوزا درباره چیستی وجاودانگی نفس پرداخته شده است . ملاصدرا واسپینوزا باتوجه به اصول ، تعاریف وروش فلسفی خود به بقای نفس معتقدند وآن را جاویدان می دانند ملاصدرا برای جاودانگی نفس ازاصل حرکت جوهری استفاده می کند واسپینوزا از چکیده کاملدراین مقاله به بررسی تطبیقی دیدگاه ملاصدرا واسپینوزا درباره چیستی وجاودانگی نفس پرداخته شده است . ملاصدرا واسپینوزا باتوجه به اصول ، تعاریف وروش فلسفی خود به بقای نفس معتقدند وآن را جاویدان می دانند ملاصدرا برای جاودانگی نفس ازاصل حرکت جوهری استفاده می کند واسپینوزا از اصل صیانت ذات ( کوشش برای حفظ ذات ) بهره می گیرد . اسپینوزا نفس راجوهر نمی داند بلکه آن را صفت یا حالتی ازعلم خداوند بشمار می آورد وچون علم خداوند جاویدان است نفس نیز بواسطه آن جاویدان خواهد شد . درصورتی که ملاصدرا معتقد است که نفس جوهر است ودارای دومرتبه وجودی وحادث به حدوث بدن است . درابتدای حدوث ، وجودی جسمانی دارد ولی دراثر حرکت جوهری استکمال پیدا می کند وبه مرتبه تجرد عقلانی می رسد ودراین مرتبه نیازی به بدن ندارد وتاابد باقی وجاویدان خواهد ماند پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
248 - بررسی پدیده خنثایی پول در اقتصاد ایران
مهدی حنطه منوچهر عسکری محمود ختاییفرضیه خنثایی پول در اقتصاد از تئوری مقداری پول نشات گرفته، اکثر مکاتب اقتصادی، خنثایی پول در بلند مدت را به عنوان امری مفروض تلقی نموده، ولی در عین حال اعتقاد دارند در کوتاه مدت پول می تواند اثرات حقیقی بر جای بگذارد.اقتصاددانان کلاسیک جدید، مدل های خود را مبتنی بر فرضی چکیده کاملفرضیه خنثایی پول در اقتصاد از تئوری مقداری پول نشات گرفته، اکثر مکاتب اقتصادی، خنثایی پول در بلند مدت را به عنوان امری مفروض تلقی نموده، ولی در عین حال اعتقاد دارند در کوتاه مدت پول می تواند اثرات حقیقی بر جای بگذارد.اقتصاددانان کلاسیک جدید، مدل های خود را مبتنی بر فرضیه انتظارات عقلانی پایه گذاری کرده، اعتقاد دارند تغییرات پیش بینی شده حجم پول روی تولید واقعی تاثیر نداشته و تنها تغییرات پیش بینی نشده حجم پول، تولید را تحت تاثیر قرار می دهد.در مطالعه حاضر با استفاده از متدولوژی کاتبرتسون و تیلور، تغییرات پول پیش بینی شده و پول پیش بینی نشده بر متغیرهای حقیقی مورد بررسی قرار گرفته، همچنین طبق روش شناسی پسران با استفاده از دو رویکرد نئوکلاسیکی و نئوکینزی، خنثایی پول در کوتاه مدت بررسی میشود. نتایج بیانگر آن است که پول پیش بینی شده در کوتاه مدت خنثی بوده ولی پول پیش‌بینی نشده بر تولید موثر است. همچنین انتظارات عقلایی در سطح اطمینان 10 درصد تایید می شود. Abstract This study tries to evaluate money neutrality in Iran's economy. Money Neutrality Hypothesis is rooted in Quantity Theory of Money. Neutrality of money is the idea that a change in the stock of money only affects nominal variables such as prices, wages and exchange rate, with no effect on real variables. According to Rational Expectations Hypothesis and flexibility of prices (equilibrium in markets) in macroeconomic, only unanticipated changes of volume of money influence real production. In the phase of model estimation, first the growth rate of money is anticipated using AR4 and ARIMA methods, as well as regression model with the aim of selecting the best model. Later, Two-Stage Least Squares (TSLS) regression has estimated. The period under study covers 1367 through 1394 (1988-2015). Empirical results indicate that anticipated money is neutral while unanticipated money is not (over the short run). پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
249 - بررسی نقش حباب قیمتی در ایجاد نوسانات در بورس اوراق بهادار تهران ( شرکت‌های منتخب صنایع پترو شیمی و خودرو)
غلامرضا عباسی هادی محمدی محمدی محمد امین نشاط آوربورس اوراق بهادار به عنوان بخشی از بازار سرمایه، نقش بسیار مهمی در هدایت پس انداز به بخشهای تولید اقتصادی درهمه کشورها ایفا می نماید. این مقاله به بررسی حباب قیمت در شرکت های منتخب بورس اوراق بهادار تهران پرداخته است. در این تحقیق وجود حباب طی دوره 6 ساله 1388 تا 1393 ب چکیده کاملبورس اوراق بهادار به عنوان بخشی از بازار سرمایه، نقش بسیار مهمی در هدایت پس انداز به بخشهای تولید اقتصادی درهمه کشورها ایفا می نماید. این مقاله به بررسی حباب قیمت در شرکت های منتخب بورس اوراق بهادار تهران پرداخته است. در این تحقیق وجود حباب طی دوره 6 ساله 1388 تا 1393 با استفاده از آزمون مانایی نسبت قیمت به سود (p/e) برای شرکت های منتخب صنایع خودرو و پترو شیمی بررسی شده است. برای انجام آزمون نسبت قیمت به سود (P/E) آخرین روز معاملاتی هر شرکت در پایان هر ماه از نرم افزار ره آورد نوین استخراج شده است که در نتیجه برای هر شرکت آزمون ADF(دیکی-فولر تعمیم یافته) بر روی P/E انجام شده است و برای هر شرکت یک آمارهt-statistic محاسبه شده است. نتایج آزمون حاکی از آن است که در سطح اطمینان 99 درصد63 درصد ودر سطح اطمینان 95 و90 درصد،50 درصد شرکت های مورد بررسی دارای حباب در قیمت هستند. Stock Exchange as part of the capital market, plays A very important role in directing savings to all parts of the country's economic output. This paper examines the price bubble in the selected companies of Tehran Stock Exchange. In this study, bubble have been investigate six year period 1388 to 1393 using The ratio of price to earnings stability test (p/e) For selected companies Petro-chemical and automotive industries. To test the ratio of price to earnings (p/e) The last trading day of each company at the end of each month of rahavardnovin softwar has been extracted as a result for each company have been done Test ADF (Augmented Dickey-Fuller) on P/E and a statistic t-statistic is calculated for each company .The results indicate that at the confidence level of 99%, 63% and 95%, 90%, 50% of companies surveyed have a bubble in the price. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
250 - شهیدصدر و عقل گرایی
عماد طیبی محمدمهدی مشکاتیعقلگرایی در تقابل با تجربه‌گرایی، به معنای اعتقاد به معارف و قضایای پیشینی است. شهید صدر در دو کتاب فلسفتنا و الاسس المنطقیه للاستقراء تحلیل دقیقی از دیدگاههای معرفت‌شناختی بهخصوص در زمینه نزاع عقل‌گرایی-تجربه‌گرایی به عمل آورده است. ایشان مکتب معرفت‌شناختی خود را به چکیده کاملعقلگرایی در تقابل با تجربه‌گرایی، به معنای اعتقاد به معارف و قضایای پیشینی است. شهید صدر در دو کتاب فلسفتنا و الاسس المنطقیه للاستقراء تحلیل دقیقی از دیدگاههای معرفت‌شناختی بهخصوص در زمینه نزاع عقل‌گرایی-تجربه‌گرایی به عمل آورده است. ایشان مکتب معرفت‌شناختی خود را به عنوان مکتب ذاتی معرفی میکند که در اعتقاد به معارف پیشینی همسو با عقل‌گرایان بوده و قائل به فطری بودن اصل امتناع تناقض است، همچنین احکام ریاضی را با دیدگاهی رئالیستی و مبتنی بر نظریه انتزاع بدیهی و فطری میداند؛ اما در بحث از علیت، با بیان تمایز علیت عقلی و تجربی حکم بر محتمل دانستن علیت به مفهوم عقلی کرده و همچنین بدیهی بودن اصل اولیه استقراء یا همان اصل عدم مداومت تکرار را نمی‌پذیرد و از عقل‌گرایان ارسطویی فاصله میگیرد. با وجود اختلاف شهید صدر در برخی اصول بدیهی و سیر معرفت شناختی با عقل گرایان اما در کل او یک مبناگرای عقلی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
251 - عقل و نقش آن در فهم نصوص دینی با نگاهی به اندیشه های شیخ مفید و غزالی
امیر توحیدی مهناز طاهرقلیارتباط بین عقل و دین از جمله مسائلی است که متفکران اسلامی از دیرباز با امعان نظر به آن پرداخته اند. جستار حاضر این موضوع را از منظر غزالی و شیخ مفید به عنوان دومتکلّم و متفکّر بزرگ اسلامی بررسی می کند. نتایج به دست آمده در نوشته های غزالی مبین آن است که وی معانی چهارگان چکیده کاملارتباط بین عقل و دین از جمله مسائلی است که متفکران اسلامی از دیرباز با امعان نظر به آن پرداخته اند. جستار حاضر این موضوع را از منظر غزالی و شیخ مفید به عنوان دومتکلّم و متفکّر بزرگ اسلامی بررسی می کند. نتایج به دست آمده در نوشته های غزالی مبین آن است که وی معانی چهارگانه ای برای عقل ذکر کرده است که عبارتند از عقل نظری و عملی و عقل اکتسابی و غریزی. در نزد غزالی علوم دینی بر علوم عقلی برتری دارد و شرع را بر عقل مقدم می شمارد. و معتقد است که عقل در طلب معرفت ذات الهی ناتوان است. اما شیخ مفید، متکلمی عقل بنیاد است که از راه احتجاجات عقلی، به تبیین گزاره های کلامی و فقهی می پردازد و اندیشمندان را به سوی ایمان استدلالی فرا می خواند. در نظر او، عقل به عنوان منبعی در جهت دفاع از آموزه های وحیانی به حساب می آید. وی علاوه بر بهره مندی از عقل در مباحث کلامی، در مباحث نقلی نیز، مطابقت و مخالفت مفاد حدیث با عقل را ملاک صحّت و سقم حدیث می داند. از آنجا که مفید فهم حدیث را منوط به توجّه دقیق و عمیق عقلانی می داند، با اصحاب حدیث ، به عنوان جریانی ظاهرگرا به مخالفت پرداخته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
252 - معیارهای ارزیابی عقلانیت باورهای دینی در رویکرد جامع‌نگر
قدرت الله قربانیارزیابی عقلانیت نظری و عملی نظام باورهای دینی از مهمترین وظایف و کارکردهای فلسفه دین است که موجب فهم مشترک عقلانی ما از ادیان میشود. در این زمینه، در این تحقیق، رویکرد جامع‌نگر انتخاب شده است که در آن به روش استقرایی معیارهای متفاوتی برای سنجش عقلانیت باورهای دینی است چکیده کاملارزیابی عقلانیت نظری و عملی نظام باورهای دینی از مهمترین وظایف و کارکردهای فلسفه دین است که موجب فهم مشترک عقلانی ما از ادیان میشود. در این زمینه، در این تحقیق، رویکرد جامع‌نگر انتخاب شده است که در آن به روش استقرایی معیارهای متفاوتی برای سنجش عقلانیت باورهای دینی استفاده میشود؛ معیارهایی مانند امکان اثبات برهانی، کلیت و جهانشمولی، ثبات و تغییرپذیری، انسجام درونی، بساطت و پیچیدگی، داشتن نتیجه عملی مناسب، استقلال از حجیت متون دینی، میزان تاثیرپذیری از عوامل معرفتی و غیرمعرفتی دارای اهمیت خاص خود هستند. بکارگیری این معیارها در رویکرد جامع‌نگر نشان میدهد که مجموعه باورهای دینی دارای سطوح مختلفی از عقلانیت نظری و عملی هستند. براین اساس میتوان نظام باورهای دینی را به سه گروه عمده باورهای بنیادی، باورهای میانی و باورهای حاشیه‌ای تقسیم کرد که در این تقسیم، باورهای بنیادی دارای عالی‌ترین سطح عقلانیت، باورهای حاشیه‌ای دارای نازل‌ترین سطح عقلانیت و باورهای میانی هم در جایگاه بین آن دو هستند. حال بانظر به اهمیت محوری باورهای بنیادی در درجه اول و باورهای میانی در درجه دوم، برای بسط گفتگوی پیروان ادیان الهی و مذاهب اسلامی و گسترش صلح و همزیستی بشری، توصیه میشود عمدتا بر باورهای بنیادی تمرکز شود، زیرا عموم پیروان ادیان و بعضا دیگر خداباوران درباره آنها اتفاق نظر دارند. البته در گفتگوی مذاهب اسلامی، تلاش برای گسترش فهم مشترک از باورهای میانی هم مهم است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
253 - تحلیل روند شکلگیری و اهمیت یافتن مسئله «منشأ تصورات و مفاهیم» در دوره جدید فلسفه غرب
احمد حمداللهیمسئله منشأ تصورات و مفاهیم یکی از مهمترین و اصلی‌ترین مسائل مطرح در دوره جدید فلسفه غرب به شمار می‌رود. من در مقاله پیش رو تلاش کرده‌ام تحلیلی از روند شکلگیری و اهمیت یافتن این مسئله در این دوره ارائه کنم. در این تحلیل نشان داده‌ام: گام اول در شکلگیری این مسئله طرح ا چکیده کاملمسئله منشأ تصورات و مفاهیم یکی از مهمترین و اصلی‌ترین مسائل مطرح در دوره جدید فلسفه غرب به شمار می‌رود. من در مقاله پیش رو تلاش کرده‌ام تحلیلی از روند شکلگیری و اهمیت یافتن این مسئله در این دوره ارائه کنم. در این تحلیل نشان داده‌ام: گام اول در شکلگیری این مسئله طرح ایده تصورات فطری از سوی عقل‌گرایان دوره جدید بوده است که بیشتر به اقتضاء برخی از مبانی و دیدگاههای مابعدالطبیعی ایشان و نه لزوماً در پاسخ به پرسش صریح و مستقلی به نام منشأ تصورات و مفاهیم، صورت پذیرفته است. در این مرحله، هرچند پرسش از منشأ تصورات و مفاهیم به‌نوعی مطرح‌شده است، اما هنوز بهعنوان یک مسئله جدی و مستقل ظهور و بروز نیافته است. در گام دوم، جان لاک باهدف رد و انکار ایده تصورات فطری اولین بار به‌طور صریح و مستقیم پرسش از منشأ تصورات و مفاهیم را مطرح میکند و به‌طورجدی و مفصّل به بحث درباره آن میپردازد. دفاع دوباره لایبنیتس از ایده تصورات فطری در مقابل حملات لاک، برای اولین بار موجب شکلگیری صریح دوگانه عقل‌گرایی (فطری گرایی) و تجربه‌گرایی میشود و بدین ترتیب این بحث اهمیت ویژه‌ای می‌یابد. در گام سوم و نهایی، هیوم خواسته یا ناخواسته با گره زدن سرنوشت مسائل بسیار مهمی همچون امکان علم و امکان مابعدالطبیعه به تبیین منشأ تصورات و مفاهیم، موجب میشود این مسئله ارزش و اهمیت فوق‌العاده‌ای پیدا کند؛ ارزش و اهمیتی که پیش‌ازآن هرگز نداشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
254 - «هدفِ بهینه برای علم» در فلسفۀ علم جان واتکینز
سید ناصر افضلی فر علی حقّیپرسش از چیستی هدفِ علم از دیر باز پرسش دانشمندان وفلاسفۀ علم بوده‌است و میتواند صورتی ایدئولوژیک، اخلاقی، وتکنولوژیک داشته باشد. در این مقاله برآنیم که در ضمن اشاره به دیدگاههای مختلف دربارۀ هدفِ علم؛ به دیدگاهِ جان واتکینز خلف کارل پوپر از طرفداران عقلانیت علمی بپردا چکیده کاملپرسش از چیستی هدفِ علم از دیر باز پرسش دانشمندان وفلاسفۀ علم بوده‌است و میتواند صورتی ایدئولوژیک، اخلاقی، وتکنولوژیک داشته باشد. در این مقاله برآنیم که در ضمن اشاره به دیدگاههای مختلف دربارۀ هدفِ علم؛ به دیدگاهِ جان واتکینز خلف کارل پوپر از طرفداران عقلانیت علمی بپردازیم وروش‌شناسی او را در معرفی هدفِ بهینۀ علم مورد ارزیابی قرار دهیم و شک گرایی او را در علم از دو منظرِ شک‌گرایی بر مبنای عقلانیت و شک‌گرایی برمبنای احتمال درچالش معرفی هدفِ بهینۀ علم مورد بررسی قراردهیم و عقلانیتِ علمی او در گزینش نظریههای رقیب علمی را ارزیابی نماییم. واتکینز مدعی است که با شک‌گرایی مبتنی بر احتمال میتوان قطعیت برای علم را رها نموده درحالی‌که هنوز خواهانِ حقیقت تأیید شده می‌باشیم و براین باور است که این مورد به دانشمندان کمک میکند تا بر روی هر موضوعی که دوست دارند کار کنند ولی آنها را از اتخاذ نظریه‌هایی که تشخیص می‌دهند غلط است بازمی‌دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
255 - مسئلۀ عینیت: کانت و ویتگنشتاین از سوبژکتیویته تا اینترسوبژکتیویته
محمدرضا اسمخانیدر این مقاله می کوشم پس از توصیفِ مسئلۀ عینیت، راه حل های دو فیلسوفِ برجسته، کانت و ویتگنشتاین، را دربارۀ آن بازسازی کنم، و سپس در بخشِ دوّم به پیامدهای متفاوت این دو نگرش دربابِ برخی از مهمترین مقولاتِ معرفتی-معناشناختی مان بپردازم. مسئلۀ عینیت ناظر به این است که چه عا چکیده کاملدر این مقاله می کوشم پس از توصیفِ مسئلۀ عینیت، راه حل های دو فیلسوفِ برجسته، کانت و ویتگنشتاین، را دربارۀ آن بازسازی کنم، و سپس در بخشِ دوّم به پیامدهای متفاوت این دو نگرش دربابِ برخی از مهمترین مقولاتِ معرفتی-معناشناختی مان بپردازم. مسئلۀ عینیت ناظر به این است که چه عامل یا منبعی باورها یا بازنمودهای ذهنی یا زبانی مان را از حالتِ دلبخواهی و پدیدارِ صرف بودن خارج می کند و بدان ها نوعی اعتبار عینی یا واقعیت عینی می بخشد. پاسخِ کانت به این پرسش، ارجاع و اتّکاء به ساختارِ استعلاییِ ذهن بویژه مقولاتِ محضِ فاهمه، به منزلۀ شرایطِ امکانِ تجربۀ سوژه، است، و پاسخِ ویتگنشتاین به این مسئله، ارجاع و اتّکاء به ساختار هنجاریِ یک نهادِ اجتماعی؛ به عبارت دیگر، رجوع به سوبژکتیویته و اینترسوبژکتیویته برای توضیحِ عینیتِ بازنمودها و باورها. در ادامه، و در بخش سوّم، می کوشم نشان دهم که این دو پاسخِ متفاوت، تصویرهای کاملاً متفاوتی از مقولاتِ صدق، کاربست مفاهیم، شاکلۀ مفهومی، عقلانیت و درنهایت، شکلِ مقتضیِ فلسفۀ علم، به بار می نشانند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
256 - امکان‌سنجی و نوع شناخت خداوند با نگاه تطبیقی در تفسیر المیزان و مفاتیح الغیب
زینب قاسمپور حبیب الله حلیمی جلودار رضا مهدیان فربی تردید یکی از مهم ترین مباحث فلسفی و کلامی، بحث در بارۀ خداوند است ولی بدون فهم چگونگی شناخت، شناخت خداوند غیر ممکن خواهد بود؛ امروزه به دلیل اختلاف میان مذاهب اسلامی، بهترین دفاع از حق، کشف نقاط اشتراک و افتراق و تبیین درست دیدگاه فریقین در آیات قرآن کریم چکیده کاملبی تردید یکی از مهم ترین مباحث فلسفی و کلامی، بحث در بارۀ خداوند است ولی بدون فهم چگونگی شناخت، شناخت خداوند غیر ممکن خواهد بود؛ امروزه به دلیل اختلاف میان مذاهب اسلامی، بهترین دفاع از حق، کشف نقاط اشتراک و افتراق و تبیین درست دیدگاه فریقین در آیات قرآن کریم است. پژوهش حاضر که بر روش توصیف و تحلیل با مطالعه و بررسی دو تفسیر المیزان و مفاتیح الغیب استوار است دیدگاه و آراء دو مفسر برجسته – علامه طباطبایی و فخررازی – را از دو مذهب شیعه و سنّی در بارۀ امکان شناخت ذات خداوند مورد بررسی قرار داده است؛ لذا برای واکاوی مسألۀ اصلی، نکات دیگری نیز بررسی شد که مثلاً هر کدام از دو مفسر نوع شناختی که از خداوند ارائه داده اند کدام یک از شناخت های فطری، عقلی، نقلی، شهودی و حسی است؟ نتیجه اینکه علامه طباطبایی برخلاف دیدگاه فخررازی بر ناممکن بودن شناخت کامل خداوند اذعان دارد، حصر شناخت عقلی و نادیده گرفتن علم حضوری و شهودی مهم ترین وجه تمایز دیدگاه فخررازی با علامه است؛ دیدگاه علامه طباطبایی در تحلیل مسأله، منسجم تر است و تعارض ندارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
257 - تبیین عقلانیت دینی ونقد عقلانیت سکولاری با تأکید بر اندیشه صدراالمتآلهین
حسن یعقوبی داود خوش باورتبیین عقلانیت دینی با تأکید بر اندیشه صدراالمتآلهین ونقد عقلانیت سکولاری چکیدهبحث عقلانیت، یکی از پیچیده‌ترین و مهمترین مباحث معرفت‌شناسی است. با توجه به بررسی تحلیلی- منطقی در حوزه دین وسکولاریسم وایضاح تفاوت ورابطه عقلانیت دراین دو حوزه که هدف این مقاله می باشد وبراس چکیده کاملتبیین عقلانیت دینی با تأکید بر اندیشه صدراالمتآلهین ونقد عقلانیت سکولاری چکیدهبحث عقلانیت، یکی از پیچیده‌ترین و مهمترین مباحث معرفت‌شناسی است. با توجه به بررسی تحلیلی- منطقی در حوزه دین وسکولاریسم وایضاح تفاوت ورابطه عقلانیت دراین دو حوزه که هدف این مقاله می باشد وبراساس مطالب بررسی شده به این نتیجه خواهیم رسید عقلانیت در سکولاریسم یک عقلانیت ابزاری است که با فطرت ، معنویت وعقلانیت عملی وارزشی در تضاد است که در زندگی روزمره بازتاب دیدگاهی صرفاً عملگرایانه و خودسرانه دارد وسکولاریسم با عقلانیت ابزاری و نفوذ در همة عرصه‌های زندگی اجتماعی بشر غربی، جهان اجتماعی او را شکل داده و سیاستگذاری کرده است. اما در اندیشة دینی، عقلانیت همراه فطرت سالم ،ملازم معنویت ،کنترل کننده، تعدیل کننده واصلاح کننده قدرت وسیاست است؛و با تأکید بر اصول و قواعد علمی دینی برای خردورزی به برخی اصول نظیر عقل، ایمان، قدسی بودن، حکمت، حریت، تهذیب واخلاق برگرفته از شریعت ؛نیازمند است. کلید واژه ها: عقلانیت دینی،سکولاریسم،انسان محوری،قدسی بودن،اخلاق،حکمت،حریت،فطرت،معنویت،خرد ورزی،خدامحوری،صدراالمتآلهین پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
258 - علوم انسانی و مبانی معرفت‌شناختی آن در رویکرد اسلامی
مهدی عباس زاده ابوالحسن غفاریتعریف علوم انسانی و مبانی نظری و معرفتی خاصی که این علوم بر آنها مبتنی هستند، از مهمترین موضوعات پژوهش نزد محققان است. مسئلة پژوهش حاضر، این است که اگر بنا باشد علوم انسانی با رویکرد اسلامی تولید شوند، بر کدام مبانی معرفت‌شناختی ابتنا دارند، این مبانی دارای چه مختصاتی چکیده کاملتعریف علوم انسانی و مبانی نظری و معرفتی خاصی که این علوم بر آنها مبتنی هستند، از مهمترین موضوعات پژوهش نزد محققان است. مسئلة پژوهش حاضر، این است که اگر بنا باشد علوم انسانی با رویکرد اسلامی تولید شوند، بر کدام مبانی معرفت‌شناختی ابتنا دارند، این مبانی دارای چه مختصاتی هستند، و چگونه در فرآیند تولید این علوم اثر می‌گذارند. دستاوردهای حاصل از پژوهش حاضر عبارتند از: 1. مهمترین مبانی معرفت‌شناختیِ علوم انسانی در رویکرد اسلامی عبارتند از: واقع‌گرایی، مطابقت‌گرایی، مبناگرایی، یقین‌گرایی و عقل‌گرایی؛ 2. این پنج مبنا، دارای خصوصیت شبکه‌ای هستند، بدین معنا که از یکدیگر منتج میشوند و بر هم اثر می‌گذارند یا به تعبیری، دارای ربط منطقی و متعامل هستند؛ و 3. با اشراب این مبانی در علوم انسانی، نیز با نظرداشت ابزارها و مراتب معرفت به ویژه معارف عقلی و شهودی، همینطور با بهره‌گیری از منابع معرفت به‌ویژه متون دینی و مواجهه تفکر اسلامی با تکثرگرایی و نسبی‌گرایی معرفتی، نظرگاه‌های متفاوتی در علوم انسانی - به نسبتِ دیدگاههای غربی- به وجود خواهند آمد که بر اساس آنها میتوان در لایه‌های مختلفی از تولید علوم انسانی سخن گفت. پژوهش حاضر، درصدد ارائة تعریفی جدید از علوم انسانی و تبیین مبانی و مختصات معرفت‌شناختی این علوم، با روش عقلی- فلسفی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
259 - کارکردهای عقل اجتماعی از منظر علامه طباطبایی
طیبه سنچولی نژاد محمد اکواندر این مقاله با رویکرد تحلیلی نظریات علامه طباطبایی به موضوع عقل اجتماعی وکارکردآن پرداخته می شود.تشکیل اجتماع از منظرعلامه بر اساس منفعت طلبی و ضرورت انسان در بر آوردن نیاز های خود است وی با تقریر نظریه اعتباریات و استخدام توانسته تبیین مناسبی از اجتماع و کارکرد عقل در چکیده کاملدر این مقاله با رویکرد تحلیلی نظریات علامه طباطبایی به موضوع عقل اجتماعی وکارکردآن پرداخته می شود.تشکیل اجتماع از منظرعلامه بر اساس منفعت طلبی و ضرورت انسان در بر آوردن نیاز های خود است وی با تقریر نظریه اعتباریات و استخدام توانسته تبیین مناسبی از اجتماع و کارکرد عقل درآن را ارائه دهد به طوری که این رویکرد اصول اجتماعی علامه را از نسبیت افراطی و سکولار خارج می کند. ضمن باز خوانی نظریه استخدام و اعتباریات در قالب یک نظریه وجود شناسی به استخراج لایه های آن به ضرورت عدالت و قوانین اجتماعی خواهیم پرداخت .علامه پیوند ناگسستنی میان شکل گیری عقل اجتماعی وقرار داد مشترک در اجتماع قائل است که به سوی مدنیت و حکومت رهنمون می کند. زیست جمعی از منظر علامه تبعی و نه از روی طبع بلکه بواسطه اضطرار بوده است .علامه اعتبار اجتماع را ملازم با اعتبار عدالت لحاظ می کند زیرا زیست متعادل همان عدالت است که اعتبارمی شود تحقق عدالت و دوام آن نیازمند پشتوانه دین است و لذا وی دین را ضامن اجرای عدالت معرفی می کند . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
260 - بررسی اعتبار شهود عرفانی و امکان توجیه معرفتی آن با نظریة وثاقت گروی بر پایة آراء صدرالمتألهین
عباس احمدی سعدیارزش واعتبار معرفت شناختی آگاهی و معرفت شهودی همواره مورد بحث و نظر فلاسفه و عرفا بوده است . اما از منظر معرفت شناسی- به معنای عام آن یعنی مباحث اپیستمولوژیک یا معرفت شناسی پیشینی - جای این پرسش هست که چرا و به کدام دلیل باید کشف و شهود عارف را تصدیق و باور کرد؟ در سنت چکیده کاملارزش واعتبار معرفت شناختی آگاهی و معرفت شهودی همواره مورد بحث و نظر فلاسفه و عرفا بوده است . اما از منظر معرفت شناسی- به معنای عام آن یعنی مباحث اپیستمولوژیک یا معرفت شناسی پیشینی - جای این پرسش هست که چرا و به کدام دلیل باید کشف و شهود عارف را تصدیق و باور کرد؟ در سنت های عرفانی مختلف و حتی برخی مکاتب فلسفی از جمله حکمت متعالیه شهود عرفانی و عقلی و باورهای حاصله ازآن معتبر شمرده شده و به عنوان یکی از طرق مهم حصول معرفت پذیرفته شده است. شهود عقلی نزد ملاصدرا یکی از مراتب کشف و شهود معنوی است که با شهود عرفانی صرفأ تمایز تشکیکی دارد نه نوعی .ملاصدرا خود صراحتأ بر اساس نظریة مبناگروی به توجیه وحدت شخصی وجود پرداخته است اما به نظر می رسد نظریة اعتمادگروی می تواند گزاره ها و باورهای ناظر به هستی را که از طریق شهودعقلی- عرفانی حاصل شده، به نحو قابل قبولی توجیه نماید. وثاقت گروی از جمله رهیافت های برون گرایانه به توجیه معرفتی است که استعداد بیشتری برای توجیه آگاهی باطنی و شهودی دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
261 - تبیین یکسانیِ عقل و شریعت از دیدگاه ابن رشد با ارجاع به رساله فصل المقال
سیدباقر میرعبداللهی سید یحیی یثربیبررسی نسبت عقل و دین، به عنوان دو روش باور، جدالی قدیمی میان متفکران است. در سنت اسلامی، از آن جا که قول به برتریِ مطلق عقل بر وحی، ناممکن است، گروهی عقل را صرفاً خادم دین دانستند و گروهی قائل به همخوانیِ عقل و وحی و عدم تعارض شدند. تبیین ابن رشد در رساله فصل المقال فیم چکیده کاملبررسی نسبت عقل و دین، به عنوان دو روش باور، جدالی قدیمی میان متفکران است. در سنت اسلامی، از آن جا که قول به برتریِ مطلق عقل بر وحی، ناممکن است، گروهی عقل را صرفاً خادم دین دانستند و گروهی قائل به همخوانیِ عقل و وحی و عدم تعارض شدند. تبیین ابن رشد در رساله فصل المقال فیما بین الحکمه والشریعه من الاتصال بر این مبنا استوار است که شرع، حق است و آنچه به شناخت بهتر بینجامد واجب است، و حال که تأمل عقلی، واجب شرعی است، پس محصول آن (فلسفه) نیز حق است و چون حق با حق تضاد ندارد، پس میان شرع و عقل هماهنگی هست. او برای رفع تعارضات احتمالی هم بحث تأویل را پیش کشیده و پیشنهاد می کند گزاره های دینی که تعارض ظاهری با عقل دارند را حمل بر مجاز کنیم. در نظر او شرع، به دلیل اختلاف استعداد مردم، ظاهر و باطن دارد و فهم باطن قرآن، وامدار قواعدی است که فقط فیلسوف می تواند با استفاده از آنها شرع را تأویل کند. در این مقاله، با ارجاع به رساله مذکور، ابتدا سیر تطور مفهوم عقل و تقسیمات آن بیان می شود تا معنای عقل فلسفی که ابن رشد در پی اثبات همسانیِ آن با شرع است، آشکار شود. سپس با بیان انواع تعارض محتمل میان عقل و شرع و ذکر پاسخ های ابن رشد، به این نتیجه می رسیم که او در خلال تبیین عدم تعارض میان عقل و وحی، به نحو کبروی به دفاع از فلسفه نیز پرداخته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
262 - آموزش تفکر به مثابه نوشتار؛ براساس نقد دریدا از خوانش فوکو در رابطه بین عقل و جنون در کوگیتو دکارت
بهمن کریم زادهمفهوم تفکر و اندیشیدن یکی از مسائل مهم معرفت شناسی است که فیلسوفان و معرفت شناسان از دیرباز تا کنون دیدگاه های گوناگونی درباره چیستی تفکر و چگونگی ارتباط آن با عقل ابراز داشته اند. در این نوشتار، ما به بازسازی مفهوم تفکر از دیدگاه دریدا به وسیله نقد او از خوانش فوکو از چکیده کاملمفهوم تفکر و اندیشیدن یکی از مسائل مهم معرفت شناسی است که فیلسوفان و معرفت شناسان از دیرباز تا کنون دیدگاه های گوناگونی درباره چیستی تفکر و چگونگی ارتباط آن با عقل ابراز داشته اند. در این نوشتار، ما به بازسازی مفهوم تفکر از دیدگاه دریدا به وسیله نقد او از خوانش فوکو از "من می اندیشم" دکارت پرداخته و چگونگی ارتباط آن را با آموزش تجزیه و تحلیل می کنیم. بر طبق دیدگاه فوکو، دکارت جنون را از تفکر کنار می گذارد، در حالی که به اعتقاد دریدا در کوگیتو، جنون وضعیتی از تفکر (درون تفکر) می باشد. در خوانش دریدا، کوگیتو نقطه صفری است که در آن عقل و جنون در هم تنیده اند. در حالی که فوکو دکارت را چنین تفسیر می کند؛ من فکر می کنم، پس من مجنون نیستم، دریدا او را چنین می خواند: مجنون باشم یا نباشم، من فکر می کنم، پس هستم. از سوی دیگر دریدا اذعان دارد که تفکر خود، نوعی نوشتن است، فکر کردن؛ یا همان نوشتن، فقط به لطف غیاب و وضعیت های امکان نیافته، و عقلانیت فقط به لطف عدم عقلانیت، یعنی جنون، امکان می یابد. نوشتار دریدایی نیز به واسطه رابطه ای مضاعف با آموزش فوکوی معلم امکان می یابد؛ استاد در ابتدا دانشجو را با فراهم نمودن دانش و طرز تفکر مناسبی آموزش می دهد و سپس دانشجو بخاطر این که خود فکر کند و صدای منحصر بفرد خود را ایجاد نماید، استاد را به چالش می کشد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
263 - تأثیر عقل‌گرایی اعتدالی غزالی بر سیر فلسفه و پیدایش آن در ملاصدرا
سهیله عاصمی سیدحسین سجادی عبدالرضا جمالزادهیکی از مسائل بنیادین در سیر تعالی انسان، کسب معرفت است. معرفت انسان، هر چه متعالی‌تر باشد میتواند نفس را به کمال ویژه‌اش نزدیکتر کند. همین امر مهم و اساسی اندیشمندان متعددی را به فکر واداشته است. به‌طوریکه در طول تاریخ متفکران شیوههای مختلفی را در این رابطه ارائه کرد چکیده کاملیکی از مسائل بنیادین در سیر تعالی انسان، کسب معرفت است. معرفت انسان، هر چه متعالی‌تر باشد میتواند نفس را به کمال ویژه‌اش نزدیکتر کند. همین امر مهم و اساسی اندیشمندان متعددی را به فکر واداشته است. به‌طوریکه در طول تاریخ متفکران شیوههای مختلفی را در این رابطه ارائه کرده‌اند. تفاوت اساسی این شیوه‌ها میزان بهره‌مندی از عقل یا ایمان (وحی) است. در نتیجه برخی از این شیوه‌ها اساس عقلی و برخی اساس ایمانی- وحیانی دارند. از جمله اثرگذارترین افراد در سیر این امر، امام محمد غزالی است. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی تأثیر شیوه معرفتی غزالی بر سیر فلسفه به روش تحلیلی-توصیفی است. این تحقیق در پی یافتن پاسخ این سؤالات است که بیانات غزالی بر کدام شیوه معرفتی استوار است؟ شیوه ایشان چه تأثیراتی را بر سیر فلسفه به ویژه تفکرات ملاصدرا داشته است؟ برخورد غزالی با فلاسفه برداشت‌های متفاوتی را به همراه داشته است. به طوری که حتی برخی ایشان را فردی عقل ستیز می‌دانند. اما موضع دقیق ایشان جای بررسی جامع‌تر و واضح‌تری دارد. در حقیقت غزالی با بیاناتش شیوه جدید عقل‌گرایی اعتدالی را در میان اندیشمندان استوار کرد. این تأثیر را میتوان در سیر عقل‌گرایی فلسفه و ظهور آن را به ویژه در ملاصدرا میتوان یافت. به نحوی که ملاصدرا هم نظر با غزالی، عقل فلسفی را از ارائه نظر در همه زمینه‌ها قاصر دانسته و بهره‌مندی از وحی در کنار عقل را مطمئن‌ترین شیوه معرفتی میداند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
264 - نقد و بررسی عقل، جایگاه و مراتب آن در نظام معرفت شناسی ابن‌طفیل با تکیه بر داستان حی‌بن‌یقظان
زهرا حاج امینی امیرحسین منصوری نوری عین الّله خادمیاین مقاله در پی پاسخگویی به این پرسش اساسی است که عقل، جایگاه و مراتب آن در نظام معرفت‌شناسی ابن‌طفیل چیست؟ نگارندگان سعی کرده‌اند از رهگذر توصیف، تحلیل و نقد داستان حی‌بن‌یقظان- تنها اثر باقی مانده از ابن‌طفیل به این پرسش پاسخ دهند. در حین این بررسی، میتوان استنباط ک چکیده کاملاین مقاله در پی پاسخگویی به این پرسش اساسی است که عقل، جایگاه و مراتب آن در نظام معرفت‌شناسی ابن‌طفیل چیست؟ نگارندگان سعی کرده‌اند از رهگذر توصیف، تحلیل و نقد داستان حی‌بن‌یقظان- تنها اثر باقی مانده از ابن‌طفیل به این پرسش پاسخ دهند. در حین این بررسی، میتوان استنباط کرد: معرفت از منظر ابن‌طفیل مطلق آگاهی است و رسیدن به آن با ابزار عقل که ابزار ساماندهی نظام مسائل، یافتن پاسخ برای آنها و تبدیل پاسخ‌های جزیی به برداشت‌های کلی است، ممکن است. میتوان خلاصه نتایج را این‌گونه بیان کنند که: از منظر ابن‌طفیل، انسان در مسیر رسیدن به نهایت معرفت، با بهره از عقل عملی و نظری مراحلی مانند تجربه، مراجعه به دانسته‌های قبلی، حیرت و ... را طی میکند ابن‌طفیل، عقل را بهعنوان ابزار کسب معرفت، طی مراحل تجربه (درک معقول اول)، تجرید، درک معقول ثانی و شهود، قابل ارتقا معرفی کرده و این ارتقا را جزء اهداف تربیتی انسان به شمار می آورد؛ و بر مبنای تجرد نفس انسانی، به تبیین مراتب آن میپردازد. هرچند در این مسیر نقدهایی به ابن‌طفیل وارد است؛ از جمله: عدم انسجام درونی این مراحل (علی رغم امکان ایجاد انسجام با حفظ مؤلفه‌های داستانی)؛ اما به نظر میرسد که در مجموع ابن‌طفیل توانسته است چینش قابل قبولی برای سیر عقلانی در مسیر تربیت انسان ارائه کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
265 - واکاوی روابط مبانی معرفت اخلاقی با تأکید بر مبنای عقل در کشف ارزش‌ها از دیدگاه باربارا هرمن و ملاصدرا
سعیده حمله داری سید احمد فاضلییکی از مهم ترین موضوعات حوزه معرفت شناسی اخلاق، گفتگو در باب مبانی است. گرچه هر یک از عوامل میل، انگیزه، غایات الزامی، عواطف، وحی و شهود به عنوان مبنای معرفت اخلاقی شناخته شده اند اما همواره توجه خاصی معطوف مبنای عقل بوده است. بااین وصف، اگر میزان تأثیر عقل در کشف ارزش چکیده کاملیکی از مهم ترین موضوعات حوزه معرفت شناسی اخلاق، گفتگو در باب مبانی است. گرچه هر یک از عوامل میل، انگیزه، غایات الزامی، عواطف، وحی و شهود به عنوان مبنای معرفت اخلاقی شناخته شده اند اما همواره توجه خاصی معطوف مبنای عقل بوده است. بااین وصف، اگر میزان تأثیر عقل در کشف ارزش های اخلاقی از یک سو و سایرمبانی از سوی دیگر مورد سنجش قرارگیرد نحوه تأثیر هریک از مبانی مذکور چگونه خواهد بود و چه روابطی میان این مبانی معرفتی با مبنای عقل می توان تصور نمود؟ باربارا هرمن فیلسوف آمریکایی و ملاصدرا از آراء قابل تأملی در تبیین این مسئله برخوردارند لذا بررسی دیدگاه آنها حائز اهمیت و ضروری بود. پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از تحلیل متن صورت گرفته و یافته ها نشان داد با فرض سایر مبانی معرفت اخلاقی در کنار عقل سه رابطه متفاوت می توان استخراج نمود. هر دو متفکر مدعی بودند میل، انگیزه و غایات واجب، از جمله مبانی نیازمند و وابسته به عقل اند لذا با عقل رابطه اثرپذیری دارند. ملاصدرا مبانی وحی و شهود را پشتیبان عقل می دانست پس رابطه وحی و شهود با عقل از نوع رابطه اثرگذاری تلقی شد و نهایتا هرمن عواطف را نه پشتیبان عقل و نه به آن وابسته بلکه مبنایی کاملا مستقل از عقل می دانست ازاین رو دو مبنای عواطف و عقل در یک رابطه مستقل قرارگرفتند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
266 - عقل و مدیریت ساحت‌های درونی انسان از نظر اپیکتتوس
حبیب اله نورانی محمد اکواناپیکتتوس در انسان‌شناسی خود به دو ساحت یا سپهر قائل است: سپهرِ برون و سپهرِ درون. ساحت یا سپهر برون را زئوس سامان داده است و انسان در این سپهر آزادی و مسئولیت ندارد. سپهر درون تحت کنترل و مسئولیت انسان است و سه ساحت را دربر میگیرد: داوری‌های عقلانی یا باورها، احساسات و چکیده کاملاپیکتتوس در انسان‌شناسی خود به دو ساحت یا سپهر قائل است: سپهرِ برون و سپهرِ درون. ساحت یا سپهر برون را زئوس سامان داده است و انسان در این سپهر آزادی و مسئولیت ندارد. سپهر درون تحت کنترل و مسئولیت انسان است و سه ساحت را دربر میگیرد: داوری‌های عقلانی یا باورها، احساسات و عواطف، و خواسته‌ها و اجتناب‌ها. به‌نظر اپیکتتوس، درمیان ساحت‌های درونی از همه مهم‌تر داوری‌های عقلانی است و ساحت‌های دیگر را معین میکند . او برای اثباتِ اینکه داوری‌های عقلانی علت احساسات و عواطف و خواسته‌ها هستند مثال‌ها و گفتگوهای بسیاری می‌آورد. بنابراین احساسات و عواطف و همچنین خواسته‌ها نتیجه کارکرد عقل است. اگر کارکرد عقل درست باشد نتیجه آن احساسات خوب و خواسته‌های منطقی است و اگر کارکرد عقل ناقص باشد عواطف منفی و خواسته‌های نامعقول به‌دنبال دارد. رواقیان، برخلاف افلاطون و ارسطو، به عناصر غیرشناختی در ذهن انسان قائل نیستند و ذهن انسان را یکپارچه عقلانی می‌دانند. آنها همه احساسات و عواطف را به باورهای عقلانی ارجاع می‌دهند. اپیکتتوس نیز ذهن انسان را عقلانی قلمداد می کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
267 - نقش فطرت در معرفت بخشی از دیدگاه دکارت و ایت الله جوادی املی
ابراهیم ابرسجیوجود فطرت در انسان و نقش آن در معرفت بخشی و رفتاری مورد گفتگو قرار گرفته است. برخی دانشمندان وجود آن را مسلم گرفته و درباره گستره و چگونگی آن سخن گفته‌اند در برابر برخی به انکار آن پرداخته اند. در میان دانشمندان اسلامی وجود فطرت تقریباً قطعی تلقی شده است و سخن به سوی حو چکیده کاملوجود فطرت در انسان و نقش آن در معرفت بخشی و رفتاری مورد گفتگو قرار گرفته است. برخی دانشمندان وجود آن را مسلم گرفته و درباره گستره و چگونگی آن سخن گفته‌اند در برابر برخی به انکار آن پرداخته اند. در میان دانشمندان اسلامی وجود فطرت تقریباً قطعی تلقی شده است و سخن به سوی حوزه نفوذ و چگونگی تاثیرگذاری آن نشانه رفته است. در میان دانشمندان غربی دکارت بر جایگاه و نقش مفاهیم فطری در معرفت بخشی و گستره آن تاکید تام دارد. در یک مقایسه اجمالی میان آنچه این دو فیلسوف گفته اند به تفاوت ها و احیاناً اشتراکات آنها پی می بریم. از نگاه دکارت انسان وجود خداوند و انسان و طبیعت را به گونه ای روشن و متمایز که ویژگی مفاهیم فطری است درک میکند. از نظر آیت الله جوادی نیزفطرت انسان وجود خداوند و صفاتش همچون توحید و نبوت و معاد و به طور کلی اصول اعتقادی و اخلاقی و حتی رفتاری را می شناسد. به هر دو فیلسوف اعتراض شده که ما این مفاهیم فطری را در آغاز حیات خویش نمی‌یابیم. جوادی با پذیرش فقدان مفاهیم فطری در آغاز آفرینش انسان این نوع معرفت را بر اساس وجود فطرت و نفس مجرد انسان به گونه شهودی می‌دانند اما دکارت بدون تاکید بر معرفت شهودی و صرفا یاد کردن از شهود عقلی این مفاهیم فطری را در آغاز آفرینش انسان موجود می دانند ولی به صورت نهفته که با پیدایش زمینه ظهور آشکار شده و عقل آنها را کشف میکند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
268 - تبیین رویکرد شهودی ملاصدرا در در ادراک عقلی
محمدکاظم رضا زاده جودیادراک عقلی یکی از سه ادراک اصلی انسان یعنی ادراک خیالی و حسی است. ملاصدرا بر این باور است که این نوع ادراکات در اثر تحول ذاتی نفس و ارتقاء به مراتب بالاتر هستی و اتحاد با عقل فعال یا مثل افلاطونی حاصل می شود که ممکن است به دو نحو: مشاهده صورت ها در عقل فعال یا انعکاس صو چکیده کاملادراک عقلی یکی از سه ادراک اصلی انسان یعنی ادراک خیالی و حسی است. ملاصدرا بر این باور است که این نوع ادراکات در اثر تحول ذاتی نفس و ارتقاء به مراتب بالاتر هستی و اتحاد با عقل فعال یا مثل افلاطونی حاصل می شود که ممکن است به دو نحو: مشاهده صورت ها در عقل فعال یا انعکاس صورت ها در نفس محقق گردد. نظر ملاصدرا، نظریه دوم است. در این مقاله، مفهوم ادراکات عقلی، ماهیت و ویژگی های آن، حصولی یا حضوری بودن این ادراکات و... براساس نظریات ملاصدرا تبیین و بررسی شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
269 - تأثیر عقل نظری بر عقل عملی در صدور رفتارهای اخلاقی از منظر ملاصدرا
غلامرضا افشون عزیزالله افشار کرمانیاز نظر ملاصدرا میان عقل و اخلاق داد وستد مؤثری وجود دارد و هردو کارکردهای گوناگونی دارند. منشاء رفتارهای آدمی، عقل عملی است که نفس را برمی انگیزد تا قوای عملی خود را برای صدور افعال جزئی به کار گیرد و این کار به واسطه آراء و عقایدی است که در حوزه عقل نظری پدید می آید و چکیده کاملاز نظر ملاصدرا میان عقل و اخلاق داد وستد مؤثری وجود دارد و هردو کارکردهای گوناگونی دارند. منشاء رفتارهای آدمی، عقل عملی است که نفس را برمی انگیزد تا قوای عملی خود را برای صدور افعال جزئی به کار گیرد و این کار به واسطه آراء و عقایدی است که در حوزه عقل نظری پدید می آید و بادرک خیر و شر جزئی در حوزه عقل عملی، افعال انتخاب شده و به عنوان فضائل صادر می شوند. متناسب با هر مرتبه ای از ادراک ، افعال خاصی از نفس صادر می شود و صدور آن افعال با ارزش ها و فضائل خاصی ارتباط دارد. همانگونه که نفس دارای ادراکات حسی، خیالی و عقلی است، بر اساس آنها افعالی نیز پدید می آید و ارزش ها و فضائل خاصی هم متناسب با آن افعال در نفس حاصل می شود. ملاصدرا اعتقاد دارد با رشد و احاطه عقل دو وصف عدالت و حریت در نفس پدید می آید و موجب تعالی قوای نفس می شود و با مدیریت خواهش ها و تمایلات جسمانی، نفس به مقام آزادی از تمام اسارتها می رسد و این حکمت و حریت، سرچشمه صدور فضائل انسانی است. در پژوهش حاضر رابطه عقل نظری و عملی با فضائل اخلاقی بررسی وتحلیل شده ونشان داده می شود که میان درجات تجرد ادراکات و تعالی ارزشهای اخلاقی رابطه متقابلی وجود دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
270 - حکمت مشرقی ابن سینا و حکمت اشراقی سهروردی
انشاء الله رحمتی فاطمه سنقر کلایهمیدانیم که نسبت میان حکمت مشاء و حکمت اشراق، یکی از بحث‌های مهم فلسفۀ اسلامی است. بنابراین در این نوشتار ابتدا به تعریف دو حکمت مذکور پرداخته و سپس آثاری که حاوی حکمت مشرقی در میان تألیفات ابن سیناست و نیز توضیحاتی راجع به رساله‌های تمثیلی سهروردی آورده میشود. پس از آ چکیده کاملمیدانیم که نسبت میان حکمت مشاء و حکمت اشراق، یکی از بحث‌های مهم فلسفۀ اسلامی است. بنابراین در این نوشتار ابتدا به تعریف دو حکمت مذکور پرداخته و سپس آثاری که حاوی حکمت مشرقی در میان تألیفات ابن سیناست و نیز توضیحاتی راجع به رساله‌های تمثیلی سهروردی آورده میشود. پس از آن یازده مورد از وجوه اشتراک این نوع تألیفات بیان میشود که از مهمترین موارد میان این نوع آثار دو فیلسوف، میتوان کاربرد زبان تمثیل، بررسی و شناساندن نفس و قوای آن، استفاده از رمز پرنده در اکثر این رسائل و ... را نام برد. در نهایت به این نتیجه می‌رسیم که ابن‌سینا یک ونیم قرن پیش از سهروردی و همچو وی دارای تجربه عرفانی و یا حکمت مشرقی بوده و نیز یکی از رساله‌های تمثیلی وی، نقطۀ آغازین نگارش آثاری از این نوع توسط سهروردی بوده است. بنابراین نمی‌توان ابن سینا را فیلسوفی صرفاً مشائی و ناآگاه از حقایق عرفانی دانست پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
271 - نقد نیچه بر سقراط
مینا طباطبائی محمد جواد صافیانجهان راز آلود و رمز آمیز اسطوره های یونان باستان که همزاد خیال آدمیان بود و آدمی با دل بدان متصل بود با پیدایش نگرش نوین سقراطی به تدریج فرو ریخت. سقراط نگرشی آپولونی را عرضه کرد که براساس آن همه چیز باید به داوری خرد یا عقل سنجیده می شد و حقیقت هر چیز با عقل شناخته می چکیده کاملجهان راز آلود و رمز آمیز اسطوره های یونان باستان که همزاد خیال آدمیان بود و آدمی با دل بدان متصل بود با پیدایش نگرش نوین سقراطی به تدریج فرو ریخت. سقراط نگرشی آپولونی را عرضه کرد که براساس آن همه چیز باید به داوری خرد یا عقل سنجیده می شد و حقیقت هر چیز با عقل شناخته می شد زیرا داور نهایی عقل بود. از این رو تراژدی که مهم ترین هنر یونانیان بود به کناری رانده شد زیرا روح علمی که سقراط مبشر آن بود مقتضی در حاشیه راندن هنر بود اما نیچه در مقابل نگاه متافیزیکی سقراط، نگرش زیباشناسانه از هستی و جهان پیشنهاد می کند. او عالم را اثری هنری می داند که شایسته است بر کلک او پایکوبی کرده و از سر وجدو سرور و ذوق دیونوسوسی به ستایش اش بپردازیم. نقد نیچه به سقراط از این روست که در نگرش عقلی سقراط نگاه آدمی به جهان، نگاهی آپولونی و خشک و از سر منطق و نظم است که نشانه ی رخت بر بستن وجد و سرور و شور و شیدایی از زندگی و در واقع نفی زندگی و بی ارزش شمرده شدن آن است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
272 - زیبایی طبیعی و اخلاق در اندیشه کانت
رضا ماحوزیدر نظام فلسفه نقدی، فاهمه قانونگذار طبیعت تجربی و عقل قانونگذار حیطه آزادی است. اما علیرغم این تفکیک، تکالیف اخلاقی وضع شده باید در طبیعت متحقّق شوند. این تکالیف را نمی‌توان در ساحت طبیعت تجربی عملی کرد زیرا تصویر اخیر، پدیداری و بنابراین متعیّن است؛ ازاینرو مناسب ار چکیده کاملدر نظام فلسفه نقدی، فاهمه قانونگذار طبیعت تجربی و عقل قانونگذار حیطه آزادی است. اما علیرغم این تفکیک، تکالیف اخلاقی وضع شده باید در طبیعت متحقّق شوند. این تکالیف را نمی‌توان در ساحت طبیعت تجربی عملی کرد زیرا تصویر اخیر، پدیداری و بنابراین متعیّن است؛ ازاینرو مناسب اراده آزاد نیست. کانت تصویر ذهنی غایت‌مندانه از جهان، که توسط قوه ذوق زیباشناختی(قوه حکم) تبیین میشود را، تأمین کننده نیاز فوق دانسته است. قوه حکم، کثرات اعیان و قانون‌های تجربی ساخته شده توسط فاهمه را در جریان ادراکی آزاد، مورد تأمل قرار داده و با انتزاع صورت‌های محض آنها، و وحدتشان در یک سلسله مراتب ارگانیکی، طبیعت فی‌نفسة زیبایی عرضه می‌دارد که مناسب تحقق تکالیف اخلاقی است. تبیین این امر و معرفی قوه حکم زیباشناختی بهعنوان قوه واسطه‌گر بین فهم و عقل، اهدافی‌اند که نوشتار حاضر درصدد بیان آنها است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
273 - بازخوانی نظریه علم دینی جوادی آملی در پرتو اندیشه علامه طباطبایی
محمد رضا اسدی سید سعید لواسانینظریه علم دینی آیت‌الله جوادی آملی یکی از جدی‌ترین نظریات حوزه معرفت و علمی است که در سال‌های اخیر بیان شده است. صرف‌نظر از موافقت یا مخالفت با کل یا بعض اجزای این نظریه، هر کس در این حوزه فعالیت میکند ناچار است اطراف و اکناف آن را بررسی و تدقیق کند. نظریه علم دینی هم چکیده کاملنظریه علم دینی آیت‌الله جوادی آملی یکی از جدی‌ترین نظریات حوزه معرفت و علمی است که در سال‌های اخیر بیان شده است. صرف‌نظر از موافقت یا مخالفت با کل یا بعض اجزای این نظریه، هر کس در این حوزه فعالیت میکند ناچار است اطراف و اکناف آن را بررسی و تدقیق کند. نظریه علم دینی هم نقص علم جدید را روشن میکند و هم پایه‌های علم دینی را مشخص می‌نماید. این نظریه سه پایه دارد: علم لزوماً مبانی فلسفی دارد، قوام و تمایز علوم به موضوعشان است و عقل از منابع دین و علم دینی است. آنچه مهم است و کمتر به آن توجه شده این نکته است که علیرغم نو و بدیع بودن این نظریه، بنیاد و پایه‌های آن ریشه در منظومه فکری علامه طباطبایی دارد. مقاله حاضر درصد تبین این مطلب و روشن کردن تأثیر علامه طباطبایی در نگرش استاد جوادی آملی است. بدین منظور ابتدا سه پایه نظریه مذکور تقریر میشود، سپس نسبت آن با مکتب فلسفی علامه سنجیده میشود اما نقد آن، جز در یک مورد، به نوشتاری دیگر واگذار میگردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
274 - جایگاه و کارکرد قوه حاکمه تأملی در فاسفه کانت
محمد اکوان اسماعیل تاجیککانت میان قوه حکم تعیّنی و قوه حکم تأملی تفاوت قائل است و آن را در دو قلمرو زیباشناسی و غایت‌شناسی تبیین میکند. قوه حکم به معنای کلی، قوه‌ای است که به جزئیات ذیل قانون کلی میپردازد؛ اگر کلی بهمثابه قانون از پیش فراهم باشد، قوه حکم تعیّنی است و چنانچه جزئیات فراهم باش چکیده کاملکانت میان قوه حکم تعیّنی و قوه حکم تأملی تفاوت قائل است و آن را در دو قلمرو زیباشناسی و غایت‌شناسی تبیین میکند. قوه حکم به معنای کلی، قوه‌ای است که به جزئیات ذیل قانون کلی میپردازد؛ اگر کلی بهمثابه قانون از پیش فراهم باشد، قوه حکم تعیّنی است و چنانچه جزئیات فراهم باشد و کلی باید استخراج یا کشف گردد، قوه حکم تأملی است. کانت تلاش میکند تبیین نماید که همانگونه که قوه فهم اصل یا اصولی آزاد از تجربه دارد، برای قوه حکم نیز باید اصلی آزاد از تجربه یافت. این اصل آزاد از تجربه برای قوه حکم تأملی، اصل غایت‌مندی درونی طبیعت است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
275 - مبانی و عناصر اخلاق در اندیشۀ محمد بن زکریای رازی
امین بوستانچی صمد موحد دیلمقانیاین نوشتار، بیان نظریۀ اخلاقی محمد بن زکریای رازی است که با توجه به مبانی و مؤلفه های نظریۀ اخلاقی آن دانشمند به تلخیص درآمده است. رازی که در تراوشات فکری خود، بویژه در نگرش به موضوعات اخلاقی از سقراط و افلاطون پیروی کرده، خود نیز از نظامی اخلاقی برخوردار بوده است. این چکیده کاملاین نوشتار، بیان نظریۀ اخلاقی محمد بن زکریای رازی است که با توجه به مبانی و مؤلفه های نظریۀ اخلاقی آن دانشمند به تلخیص درآمده است. رازی که در تراوشات فکری خود، بویژه در نگرش به موضوعات اخلاقی از سقراط و افلاطون پیروی کرده، خود نیز از نظامی اخلاقی برخوردار بوده است. این نظریه که به اخلاق سلامت محور و فرد گرایانه خلاصه می گردد، ویژگی ها و جهت گیری های خاصی هم بدنبال داشته است. رازی همچون یک اپیکوری، مناسب ترین وضعیت اخلاقی را در یک زندگی معتدل می بیند که در آن، نیازهای طبیعی، بدون اینکه از حالت اعتدال خارج گردند، برآورده می شوند. او جوانب اخلاقی را متمرکز بر خاستگاه عقل می داند و به واسطه عقل، مراقبت از انفعال و سرکوبی هوی را توصیه می کند و در عمل نیز، طبیبانه به اخلاق می پردازد و بر آن شده است تا با روش پیشگیری – بهبود و درمان، پیشرفت اخلاقی را محقق سازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
276 - نقد حسن وقبح شرعی غزالی بر مبنای اخلاق کانت
سمانه خاکبازان انشاءاله رحمتیامام محمد غزالی معروف به حجت الاسلام (450-505 ه.ش) و کانت(1804-1734.م) دو چهره فلسفی بسیار مهم در تاریخ بشرهستند که با نوآوری در مهمترین مسائل اخلاقی تاثیرات فراوانی در تفکر جوامع خود پیرامون اخلاق بر جای گذاشته اند. هدف این دو اندیشمند که با فاصله زمانی 3قرن پا به عرصه چکیده کاملامام محمد غزالی معروف به حجت الاسلام (450-505 ه.ش) و کانت(1804-1734.م) دو چهره فلسفی بسیار مهم در تاریخ بشرهستند که با نوآوری در مهمترین مسائل اخلاقی تاثیرات فراوانی در تفکر جوامع خود پیرامون اخلاق بر جای گذاشته اند. هدف این دو اندیشمند که با فاصله زمانی 3قرن پا به عرصه جهان گذارده اند،حفظ و صیانت از دین بوده است. مقاله حاضر با بیان حسن و قبح شرعی از دیدگاه غزالی متکلم و عالم سنی و اشعری مذهب ایرانی و بررسی نتایج حاصل از پذیرش این دیدگاه و مقایسه آن با مبانی و اصول اخلاقی کانت، در صدد این مطلب است که دایره عمل اخلاق مبتنی بر حسن و قبح شرعی اخلاقی محدود بوده و در نهایت به ضدیت با مبانی شرع منتهی می شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
277 - معرفت شناسی فضیلت، بازگشتی به گذشته و جهشی به سوی آینده
جلال پیکانی محمد مسعودی نیامعرفت شناسی معاصر تحت تأثیر علم گرایی حاکم بر فلسفه تحلیلی قرن بیستم، رویکردی یکسره مکانیستی به معرفت را اتخاذکرده و تمامی وجوه غیرمعرفتی را از معرفت شناسی زدوده است. این رویکرد باعث نوعی رکود در معرفت شناسی معاصر شده است. اما در سال های اخیر از بطن همین معرفت شناسی، رو چکیده کاملمعرفت شناسی معاصر تحت تأثیر علم گرایی حاکم بر فلسفه تحلیلی قرن بیستم، رویکردی یکسره مکانیستی به معرفت را اتخاذکرده و تمامی وجوه غیرمعرفتی را از معرفت شناسی زدوده است. این رویکرد باعث نوعی رکود در معرفت شناسی معاصر شده است. اما در سال های اخیر از بطن همین معرفت شناسی، رویکردی جدید روییده است که جریان غالب را برنمی تابد و با الهام از معرفت شناسان گذشته، معتقد است نقش عوامل روانی غیرمعرفتی فاعل شناسا را نمی توان در حصول معرفت نادیده گرفت. دو تن از چهره های برجسته این نظریه که معرفت شناسی فضیلت نامیده می شود، عبارتند از ارنست سوزا و لیندا زاگزبسکی. آنها معرفت را محصول کارکرد درست قوایی در فاعل شناسا می دانند که همگی شاید قوای معرفتی، به معنای رایج، تلقی نشوند. آنها شروط معرفت را نه در باور بلکه در فاعل شناسا و عامل شناخت می‌جویند. در این مقاله ضمن تمرکز بر تأکید معرفت شناسی فضیلت بر نقش عوامل غیرمعرفتی در حصول معرفت، نشان داده شده است که این مؤلفه می تواند افق های جدیدی را در معرفت شناسی معاصر بگشاید و آن را از رکود فعلی خارج کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
278 - مبانی معرفت شناسی اصلاح شده و میزان تأثیرات توماس رید بر آن
عباس یزدانی حسینعلی نصراللهیمعرفت شناسی اصلاح شده به عنوان مکتبی نوپا در فلسفۀ دین با انتقاد از مبناگروی کلاسیک و مدرن در باب معیار معقولیت باورهای دینی مدعی است باور به وجود خداوند، با صرف نظر از موفقیت یا عدم موفقیت براهینی که برای اثبات وجود خداوند ارائه شده اند؛ همچنان می تواند معقول باشد. ادع چکیده کاملمعرفت شناسی اصلاح شده به عنوان مکتبی نوپا در فلسفۀ دین با انتقاد از مبناگروی کلاسیک و مدرن در باب معیار معقولیت باورهای دینی مدعی است باور به وجود خداوند، با صرف نظر از موفقیت یا عدم موفقیت براهینی که برای اثبات وجود خداوند ارائه شده اند؛ همچنان می تواند معقول باشد. ادعا شده است که معرفت شناسان اصلاح شده به میزان قابل توجهی از توماس رید (1796-1710) فیلسوف اسکاتلندی قرن هجدهم متأثر بوده اند. هدف این نوشتار این است که میزان صحت این ادعا را با پرداختن به مبانی معرفت شناسی اصلاح شده در آثار پلنتینگا، ولترستورف و آلستون، و نیز مطالعۀ مکتوبات رید و مقالات و کتبی که دربارۀ او نوشته شده است از یک سو، و تحلیل و تطبیق میان آنها از سوی دیگر بررسی کند. نتیجه این بررسی این است که هر چند معرفت شناسی اصلاح شده در مبانی معرفت شناسی عام از رید متأثر بوده است، اما به عنوان یک معرفت شناسی دینی نمی توان ادعای اصلی این مدرسه یعنی پایه بودن باور به خداوند را به راحتی به رید منسوب کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
279 - معرفت‌شناسی حکمت نبوی در فلسفه سینایی
انشاءالله رحمتیمراد از حکمت نبوی در اینجا نظام فکری و فلسفی‌ای است که معتقد است پیامبر و فیلسوف نور معرفتشان را از مشکات و منبع واحد می‌گیرند و معرفت یقینی فقط از آن منبع افاضه میشود. بنابراین، در این نوشتار کیفیت دستیابی به این معرفت از جانب پیامبر و فیلسوف مورد بحث قرار میگیرد. با چکیده کاملمراد از حکمت نبوی در اینجا نظام فکری و فلسفی‌ای است که معتقد است پیامبر و فیلسوف نور معرفتشان را از مشکات و منبع واحد می‌گیرند و معرفت یقینی فقط از آن منبع افاضه میشود. بنابراین، در این نوشتار کیفیت دستیابی به این معرفت از جانب پیامبر و فیلسوف مورد بحث قرار میگیرد. با اینکه به‌واسطه این منشأ واحد میتوان وحدت نبوت و حکمت را نتیجه گرفت ولی نشان خواهیم داد که هرگز از آن لازم نمی‌آید که فیلسوف نیز مقامی هم‌تراز با مقام پیامبر داشته باشد بلکه فیلسوف حتی در بالاترین مرتبه، از اسوه پیامبر تقلید میکند و راه او را ادامه میدهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
280 - عقل و خودآگاهی در فلسفه تاریخ هگل
مریم ثقفیفلسفه تاریخ یکی از شاخه های فلسفه است که به اندازه خود فلسفه قدمت ندارد . نگاه فلسفی به تاریخ از قرون وسطی شروع شده و در هگل به اوج خود رسیده است. در این مقاله نگاه هگل به تاریخ با توجه به مسایل عمده مطرح در فلسفه او ، بررسی می شود. دیالکتیک که به نطر هگل ، جریان جاری د چکیده کاملفلسفه تاریخ یکی از شاخه های فلسفه است که به اندازه خود فلسفه قدمت ندارد . نگاه فلسفی به تاریخ از قرون وسطی شروع شده و در هگل به اوج خود رسیده است. در این مقاله نگاه هگل به تاریخ با توجه به مسایل عمده مطرح در فلسفه او ، بررسی می شود. دیالکتیک که به نطر هگل ، جریان جاری در هستی است ، حرکت روان را تبیین می کند و در توصیف فرایند این حرکت است که از هستی محض به شناسایی می رسد . هگل از عقلی سخن می گوید که درفرایند شدن خویش به روان مطلق تبدیل می شود و این نهایت تاریخ است جایی که عقل به خود می اندیشد و سوژه و ابژه یا فاعل و موضوع شناسایی یکی است . ا ز آن جا که بخش های مختلف فلسفه او از هم جدا نیستند، ناگزیر اشاره ای به منطق و پدیدارشناسی خواهیم داشت. مساله خودآگاهی و چگونگی حاکمیت عقل و پدیدار شدن روان در تاریخ و نتیجه ستیزه خواجه و برده در این مقاله مورد بحث قرار خواهد گرفت تا سرانجام ببینیم چگونه یگانه شدن اراده جزیی فردی با اراده و خواست کلی یعنی دولت، نهایت آزادی فرد را در پی خواهد داشت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
281 - گفتمان عقل و دین در توصیف خدا در قرون وسطی
محمد اکوان مریم کاتوزیدوران قرون وسطی،با وام گیری از فضای فکری یونان باستان و همچنین بهره گیری فراوان ازآموزه های مسیحیت،ترکیبی بی بدیل از آمیزش دین و فلسفه ارائه داد که در نوع خود یگانه بود. اینکه فلسفه چه واکنشی در مقابل ورود آموزه های دینی در مقولات مورد بحث خود داشته و دین چه میزان به با چکیده کاملدوران قرون وسطی،با وام گیری از فضای فکری یونان باستان و همچنین بهره گیری فراوان ازآموزه های مسیحیت،ترکیبی بی بدیل از آمیزش دین و فلسفه ارائه داد که در نوع خود یگانه بود. اینکه فلسفه چه واکنشی در مقابل ورود آموزه های دینی در مقولات مورد بحث خود داشته و دین چه میزان به باورهای فلسفی استناد می کرده است،موضوعی است که در این مجموعه،به جد بررسی شده است.حضور دینی قدرتمند،چون مسیحیت،با جهت دادن به افکار عمومی و باورهای دینی مردم،در نوع نگاه و تعریف آنها از فلسفه تاثیر گذاشته و متقابلاً فلسفه نیز با عرضه اندوخته های عقلانی خود به دین،آن را وادار به تطبیق پذیری با خود کرده است.این که در این میان هریک به چه میزان از دیگری تاثیر پذیرفته و بر آن تاثیر گذاشته است،مبحثی است که به تفصیل به آن پرداخته خواهد شد اما آنچه مسلم است آن است که این دو حوزه در تماس مستقیم و تنگاتنگ با یکدیگر بوده و حتی با وجود انکار یکدیگر،وابستگی و پیوند شدیدی دارند. درست است که دین بر فلسفه تاثیر گذاشته و محدوده و قلمرو حرکتش را محدود کرده است،اما فلسفه نیز با ورود به حوزه آموزه ها و تفاسیر دینی،آنها را بسیار متحول نموده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
282 - کارآمدی عقل در ارزش گذاری گزاره های اخلاقی (ریشه یابی منشأ حسن و قبح عقلی)
محمد رحیمیان علیرضا رحیمیاننوشتار پیش رو در پی تبیین تحلیلی نو از دیدگاه اندیشمندان شیعه درباره حسن و قبح عقلی است؛ مسئله‌ای که محل بحث و نزاع گسترده‌ای در سنت کلام اسلامی بوده است. عدلیه (شامل شیعه و معتزله) به حسن و قبح ذاتی عقلی معتقدند و برخلاف آنها، اشاعره حسن و قبح را شرعی می‌دانند. این نز چکیده کاملنوشتار پیش رو در پی تبیین تحلیلی نو از دیدگاه اندیشمندان شیعه درباره حسن و قبح عقلی است؛ مسئله‌ای که محل بحث و نزاع گسترده‌ای در سنت کلام اسلامی بوده است. عدلیه (شامل شیعه و معتزله) به حسن و قبح ذاتی عقلی معتقدند و برخلاف آنها، اشاعره حسن و قبح را شرعی می‌دانند. این نزاع خاستگاه و تبار معرفت شناختی دارد؛ ریشه نزاع در پذیرش داوری عقل در حیطه احکام اخلاقی از سوی عدلیه و خلع عقل از چنین شأنی از سوی اشاعره است. پس از قبول دیدگاه عدلیه، اختلاف‌هایی درباره تبیین جزئیات آن به‌چشم می خورد که در نحوه پاسخ گویی به شبهات اشاعره نمود پیدا کرده است. برخی از اندیشمندان شیعه برای افعالی چون صدق و کذب، حسن و قبح ذاتی قائل شده اند، گروهی دیگر حسن و قبح این افعال را به سودمندی یا زیان‌رسانی آنها وابسته می‌دانند و عده‌ای حسن و قبح افعال را پس از سنجش آنها با عدل و ظلم می‌سنجند و در حقیقت حسن عدل و قبح ظلم را ریشه حسن و قبح افعال می‌شمارند. در این نوشتار پس از تبیین این سه دیدگاه و ارائه شواهد، نظر سوم بهعنوان نظر مختار برگزیده شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
283 - نقش خدا در نظام معرفت‌شناسی دکارت و اوگوستینوس
سیدمصطفی شهرآیینی مریم غازیدر نظام فلسفی دکارت خدا نقشی محوری ایفا میکند. برای تضمین اعتبار معرفتی که تأمل‌گر دکارتی به‌دست می‌آورد، اثبات وجود خدایِ غیر فریبکار ضروری است. به عقیده دکارت، وجود چنین خدایی را نه به‌واسطۀ حواس ـ‌که گاه ما را می‌فریبد و اعتمادپذیر نیست‌ـ بلکه باید به‌نحو شهودی، یعن چکیده کاملدر نظام فلسفی دکارت خدا نقشی محوری ایفا میکند. برای تضمین اعتبار معرفتی که تأمل‌گر دکارتی به‌دست می‌آورد، اثبات وجود خدایِ غیر فریبکار ضروری است. به عقیده دکارت، وجود چنین خدایی را نه به‌واسطۀ حواس ـ‌که گاه ما را می‌فریبد و اعتمادپذیر نیست‌ـ بلکه باید به‌نحو شهودی، یعنی به‌نحو پیشینی، اثبات کرد. با توجه به این نکته، شیوه رویگردانی اوگوستینوس از حواس برای تأمل در باب خدا، راهگشای دکارت در کشف اصول اولیه فلسفه خود، بدون توسل به حواس بود. برای بررسی نقش خدا در کسب معرفت نزد دکارت و اوگوستینوس، باید به این نکته توجه داشت که اوگوستینوس، همانند افلاطون، کلیات معقول را اصل و اساس عالم واقع میداند که در پرتو اشراق الهی از آنها آگاه می‌شویم. در واقع، اوگوستینوس خدا را نوری میداند که بدون او شناخت برای انسان ناممکن است، درحالی‌که به نظر دکارت، اساس عالم واقع، امور ریاضی، یعنی جزئیات معقول است که نه در خدا بلکه در ذهن انسان جای دارد و متعلق شهود قرار میگیرد و نقش خدایِ غیر فریبکار، جز تضمین اعتبار همین معرفت شهودی نیست. با این حال، دکارت در اثبات وجود این خدای غیر فریبکار از تقسیم‌بندی مراتب ادراک نزد اوگوستینوس بهره می‌برد. در مقاله پیش رو، با توجه به همین تقسیم‌بندی، به تفاوت نقش خدا و میزان دخالت فرد در کسب معرفت نزد این دو متفکر می‌پردازیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
284 - نقدی بر معرفت شناسی مطالعات مربوط به آینده، با تأکید بر عقلانیت آینده نگاری راهبردی
مسلم شیروانی ناغانی محمد رحیم عیوضیسرعت بالای تغییرات و افزایش عدم اطمینان و پیچیدگی در شرایط محیطی هزاره جدید، موجب پرهیز از برنامه ریزی و تصمیم گیری با پیش فرض خطی بودن تغییر در پارامترهای مختلف و روی آوردن هرچه بیشتر به آینده پژوهی در سطوح و حوزه های گوناگون شده است. اما مطالعات مربوط به آینده، همواره چکیده کاملسرعت بالای تغییرات و افزایش عدم اطمینان و پیچیدگی در شرایط محیطی هزاره جدید، موجب پرهیز از برنامه ریزی و تصمیم گیری با پیش فرض خطی بودن تغییر در پارامترهای مختلف و روی آوردن هرچه بیشتر به آینده پژوهی در سطوح و حوزه های گوناگون شده است. اما مطالعات مربوط به آینده، همواره با چالش های معرفت شناسی مواجه بوده اند. در این پژوهش، ابتدا به نقد نظریه وندل بِل در معرفت شناسی آینده پژوهی، به عنوان یکی از شهیرترین نظریه پردازان در این عرصه، پرداخته شده و سپس عقلانیت آینده نگاری راهبردی به عنوان رویکردی عملگرا در آینده پژوهی، مورد واکاوی قرار گرفته است؛ بدین معنا که گزاره هایی که با رویکرد آینده نگاری راهبردی از مطالعات مربوط به آینده مستخرج می شوند، چقدر عقلانی هستند. یافته های پژوهش، ضمن احصاء مهم ترین ایرادات وارد بر نظریه بِل، نشان می دهند که حلّ مسئله نمودن، دقت در پیش بینی، توازن بین موضوعات، سادگی، گستردگی و سازگاری در کنار ارزش گرایی معیارهایی هستند که آینده نگاری راهبردی را به عنوان رویکردی موجّه و معقول معرفی می نمایند که می تواند به موفقیت دراز مدت مطالعات مربوط به آینده کمک شایانی نماید. بر این اساس، پیشنهاداتی در راستای توسعه و بکارگیری آینده نگاری راهبردی به متصدیان امر در دانشگاه ها و صنایع و متولیان دولتی ارائه شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
285 - اعتبارسنجی ادراکات عقلی از منظر غزالی
سید باقر میرعبداللهیاینمقالهبهموضوعاعتبارسنجیادراکاتعقلیومراتبشناختازنظرغزالی،کهنقطهعزیمتنزاعاوبافیلسوفاناست،میپردازد. پرسشمقالهایناست: وقتیعقلفلسفی (شناختآزادعقلانی) ازمحدودهمعرفتیخودفراترمی‌رودومی‌کوشدباروشخود،مفهومیدینیراتبیینکند،اعتبارشتاچهحداست؟غزالیمعتقد است عقل برای شناخت چنین امور چکیده کاملاینمقالهبهموضوعاعتبارسنجیادراکاتعقلیومراتبشناختازنظرغزالی،کهنقطهعزیمتنزاعاوبافیلسوفاناست،میپردازد. پرسشمقالهایناست: وقتیعقلفلسفی (شناختآزادعقلانی) ازمحدودهمعرفتیخودفراترمی‌رودومی‌کوشدباروشخود،مفهومیدینیراتبیینکند،اعتبارشتاچهحداست؟غزالیمعتقد است عقل برای شناخت چنین اموری اعتبار کافی ندارد، زیرا این امور فراترازتوانعقل‌اند.عقلبایدبرایشناساییاینقسممفاهیم،بهتعبیراو،منوّربهنورنبوتشود.عقل،درنظراو،منبعمستقلشناختنیستواگربخواهدبه‌طور مستقلدربابگزاره‌هایدینیسخنیبیاورد،بهماورایمرزخودپا گذاشتهاست. غزالی بحث خود راازتبیینمفهوم علمیقینی آغاز می‌کندوسپسباانکارعقلفلسفیوتعیینحدودارزشعقل،به‌معناییکهخوداوازآنمرادمی‌کند،وبیانتنگناهایکارفیلسوفان، متکلمانوصوفیه،بحث ملاک‌هایمعرفت راپیشمی‌کشد. اودرپایاننتیجهمی‌گیردکهشناختفلسفیابزارینیستکهبهدینداریمایاریرساندیااصلاًربطیبهآنداشتهباشد،زیراعقل،درشناختماورایخود،دچارتناقضوشکاستوواقع‌نمانیست.بنابراین،شرعدرتعیینبایدهاونبایدهامستقلعملمی‌کند. این دیدگاه غزالی با ناسازگاری‌هایی روبه‌روست که در بخشپایانیمقاله به آنها پرداخته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
286 - محمد ارکون و کاربست پساساختارگرایی در نقد عقل اسلامی
حامد علی اکبرزاده مصطفی سلطانیمحمد ارکون یکی از مهمترین روشنفکران جهان اسلام در سال‌های اخیر است که تلاش میکند در پروژه‌ای با عنوان نقد عقل اسلامی، خوانشی نوین از میراث فکری اسلامی و نحوه شکلگیری و رشد آن ارائه دهد و با تبیین نقاط چالش‌برانگیز عقل اسلامی، به نقد قرائت‌های سنتی، سلفی و شرق‌شناسانه چکیده کاملمحمد ارکون یکی از مهمترین روشنفکران جهان اسلام در سال‌های اخیر است که تلاش میکند در پروژه‌ای با عنوان نقد عقل اسلامی، خوانشی نوین از میراث فکری اسلامی و نحوه شکلگیری و رشد آن ارائه دهد و با تبیین نقاط چالش‌برانگیز عقل اسلامی، به نقد قرائت‌های سنتی، سلفی و شرق‌شناسانه از اسلام بپردازد. او روشی تلفیقی را در این عرصه پی میگیرد اما روش پساساختارگرایی در نقد وی نمود بیشتری دارد. ارکون در پساساختارگرایی تحت تأثیر فیلسوفان پست‌مدرن فرانسوی، همچون میشل فوکو و ژاک دریدا است و به‌خوبی توانسته همان رهیافت‌ها را در اندیشه اسلامی دنبال کند. او در سایه این روش از تبارشناسی و واسازی عقل اسلامی سخن می‌گوید و تلاش میکند به‌زعم خویش، نگرشهای اسطوره‌ای، راست‌کیشی، جزم‌اندیشی، فهم‌های انحصاری رجال دین و انگاره‌های خیالین را کنار نهاده و به نااندیشیده‌هایی بپردازد که تاکنون از دید اندیشمندان اسلامی پنهان بوده است. در این مقاله نحوه کاربست روش پساساختارگرایی توسط ارکون در نقد عقل اسلامی واکاوی و تحلیل میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
287 - نسبتهای چهارگانه در بوته نقد
علی اصغر جعفری ولنیرهیافت منطق دانان مسلمان در باب تحلیل نسبت، قواعد مربوط به آن و نیز کاربرد نسبتها در یک سطح نبوده است. آنان نسبت بین دو مفهوم (مفهوماً و مصداقاً) را به نحو مدون مورد بحث قرار داده، اما در بحث از قواعد و خواص استنتاجی مربوط به نسبت به طور پراکنده سخن گفته، به گونه ای که چکیده کاملرهیافت منطق دانان مسلمان در باب تحلیل نسبت، قواعد مربوط به آن و نیز کاربرد نسبتها در یک سطح نبوده است. آنان نسبت بین دو مفهوم (مفهوماً و مصداقاً) را به نحو مدون مورد بحث قرار داده، اما در بحث از قواعد و خواص استنتاجی مربوط به نسبت به طور پراکنده سخن گفته، به گونه ای که به تمایز خواص مختلف نسبت توجه نداشته اند. ازاینرو منطق دانان در تبیین و تحلیل منطق ارسطویی دچار ناسازگاری بنیادین شده و قواعد مربوط به نسبت عملاً بخشی از منطق ارسطویی نیست؛ بر این اساس شکار مستقیم آراء و نظریات آنها دراین باره ممکن نیست. در عین حال توجه منطق دانان مسلمان متأخر، به مصادیق و افراد کلی در راستای پایه ریزی منطق مجموعه ها بود و این همانندی بین نظریه نسب و نظریه مجموعه ها، از تعریف نسبتها نزد آنان پیداست. پرداختن به نسبتهای چهارگانه از سوی منطق دانان سنتی، و موفقیت و بالندگی این نظریه با اصطلاحات جدید آن نزد منطق‌دانان متأخر، می تواند دلیل نقضی بر این پندار نادرست باشد که آنها هیچگونه برخوردی با منطق نسب نداشته اند؛ یعنی اگرچه منطق سنتی، بر محمولات تک موضعی مبتنی است و درصدد است همه نسب را به مفاهیم برگرداند، اما در مباحثی مثل نسب اربعه به عنوان مدخل منطق مجموعه ها به نوعی با مسئله نسب روبرو بوده اند، البته بدون تردید هیچ بحث مدونی تحت عنوان منطق نسب نزد ارسطو و منطق دانان پیرو او وجود ندارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
288 - چیستی تعبیر «فلسفه استعلایی» کانت و شمول آن
حبیب‌الله کاظم‌خانی مسعود امید جلال پیکانیتعبیر فلسفه استعلایی یکی از مهمترین و پرمحتواترین تعابیری است که کانت در توصیف فلسفه خود به کار برده است. مقاله حاضر، با اتخاذ روشی توصیفی- تحلیلی کوشیده است این تعبیر را، فارغ از شهرت و فراگیری آن، مورد بررسی و تحلیل قرار دهد و بدین طریق مضمون و محتوا و نیز دامنه شمول چکیده کاملتعبیر فلسفه استعلایی یکی از مهمترین و پرمحتواترین تعابیری است که کانت در توصیف فلسفه خود به کار برده است. مقاله حاضر، با اتخاذ روشی توصیفی- تحلیلی کوشیده است این تعبیر را، فارغ از شهرت و فراگیری آن، مورد بررسی و تحلیل قرار دهد و بدین طریق مضمون و محتوا و نیز دامنه شمول آن را مشخص نماید. از بررسی و تحلیل تعاریف و توصیفات کانت از فلسفه استعلایی و تدقیق در عناصر و مقوّمات اصلی آن تعاریف و نیز توجه به پیوستگی میان آن عناصر به دست میآید که اولاً فلسفه استعلایی متضمن نقد اساسی بر عقل محض در دو وجه نظری و عملی آن است. یعنی فلسفه استعلایی، بر خلاف آنچه در بادی امر به نظر میرسد، هم معطوف به مباحث نظری یا فلسفه نظری کانت مانند معرفت‌شناسی، مابعدالطبیعه و ... است و هم ناظر بر مباحث عملی یا فلسفه عملی کانت از قبیل دین، اخلاق، حقوق و نظایر آن. ثانیاً مبنای شمول این فلسفه بر دو حوزه نظری و عملی، وجود زمینه مشترک میان آن دو یعنی وجود عناصر پیشین به ویژه احکام تألیفی پیشین در آنهاست. ثالثاً مشتمل بر تشکیل نظامی معمارانه مبتنی بر ایده‌ای خاص و بر حسب مفاهیم و اصول پیشین است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
289 - تبیین رابطه بین بهبود مستمر با تعهد سازمانی
سید محسن علامه محمود دانیالی ده حوض حسین منصوریامروزه تغییر یک فرایند مستمر و استراتژیک تعریف شده و لازمه بهبود و تعالی سازمانها در راستای اهداف کسب و کار و موفقیت‌های آموزشی، تولیدی، تجاری، صنعتی، خدماتی و غیره میباشد. فلسفه بهبود مستمر بر این اصل استوار است که شیوه زندگی انسان شامل زندگی شغلی، زندگی اجتماعی و زن چکیده کاملامروزه تغییر یک فرایند مستمر و استراتژیک تعریف شده و لازمه بهبود و تعالی سازمانها در راستای اهداف کسب و کار و موفقیت‌های آموزشی، تولیدی، تجاری، صنعتی، خدماتی و غیره میباشد. فلسفه بهبود مستمر بر این اصل استوار است که شیوه زندگی انسان شامل زندگی شغلی، زندگی اجتماعی و زندگی خانوادگی باید پیوسته و مداوم بهبود یابد. هدف اصلی این پژوهش بررسی شاخص بهبود مستمر و رابطه‌ی آن با تعهد سازمانی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه میباشد. از فرضیات اساسی این پژوهش وجود رابطه معنی دار بین بهبود مستمر و تعهد سازمانی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه است. جامعه آماری این پژوهش کارکنان رسمی و اعضای هیأت علمی تمام وقت دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه هستند و نمونه آماری 114 نفر می‌باشند که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه‌ی محقق ساخته مدیریت کیفیت فراگیر با پایایی حدود 955% و پرسشنامه تعهد سازمانی می‌یر ـ آلن استفاده شده است. آزمونهای آماری t گروه‌های مستقل و ضریب همبستگی مورد استفاده قرار گرفته اند. نتایج نشان میدهد بین شاخص بهبودمستمر و تعهد عاطفی و نیز بین بهبودمستمر و تعهد عقلانی، همچنین بین بهبودمستمر و تعهد هنجاری کارکنان و استادان دانشگاه آزاد اسلامی رابطه معنی وجود دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
290 - بررسی تأثیر شاخص سرمایه انسانی بر افزایش نوآوری (مطالعه موردی: ستاد مرکزی بانک ملت)
لیلا پنادگو عبداله کولوبندییکی از عواملی که میتواند بر نوآوری سازمان تأثیرگذار باشد، سرمایه انسانی سازمان و شاخصهای آن است. این مقاله با هدف تعیین تأثیر شاخصهای سرمایه انسانی بر افزایش نوآوری در ستاد مرکزی بانک ملت موردبررسی و سنجش قرار گرفت. در این پژوهش شاخصهای سرمایه انسانی بهعنوان متغیر چکیده کاملیکی از عواملی که میتواند بر نوآوری سازمان تأثیرگذار باشد، سرمایه انسانی سازمان و شاخصهای آن است. این مقاله با هدف تعیین تأثیر شاخصهای سرمایه انسانی بر افزایش نوآوری در ستاد مرکزی بانک ملت موردبررسی و سنجش قرار گرفت. در این پژوهش شاخصهای سرمایه انسانی بهعنوان متغیر مستقل و نوآوری در سازمان بهعنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شدند. روش پژوهش از نوع توصیفی پیمایشی است. تحلیل و بررسی داده ها با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی و فرآیند تجزیه‌وتحلیل ساختارهای کواریانس (مدل‌سازی معادلات ساختاری) و نرم‌افزار SPSS و LISREL صورت گرفت. نتایج نشان می دهد که سرمایه انسانی تأثیر مثبت و معناداری بر نوآوری در سازمان در ستاد مرکزی بانک ملت دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
291 - ارزیابی و شناخت عوامل مؤثر بر هوش استراتژیک مدیران در رسانه ملّی
شهاب کسکه داوود شوکت آبادیماندگاری پویا و رو به رشد سازمان‌های امروزی، در گرو تصمیمات مناسب، به‌موقع و اثربخش است که این امر از طریق رهبری هوشمندانه و مبتنی بر تصمیمات استراتژیک حاصل خواهد شد. در این راستا، پژوهشگران در این تحقیق به دنبال ارزیابی و شناخت عوامل مؤثر بر هوش استراتژیک مدیران در رسا چکیده کاملماندگاری پویا و رو به رشد سازمان‌های امروزی، در گرو تصمیمات مناسب، به‌موقع و اثربخش است که این امر از طریق رهبری هوشمندانه و مبتنی بر تصمیمات استراتژیک حاصل خواهد شد. در این راستا، پژوهشگران در این تحقیق به دنبال ارزیابی و شناخت عوامل مؤثر بر هوش استراتژیک مدیران در رسانه ملّی هستند. این تحقیق از نظر نوع و ماهیت، تحقیقی توصیفی ـ تحلیلی و از نظر هدف، از نوع تحقیقات کاربردی است. روش جمع آوری داده‌ها میدانی و پیمایشی (با استفاده از پرسشنامه) و از نوع فرضیه‌آزمایی است. در این تحقیق، مدل معرفی‌شده با استفاده از نمونه‌ای 218تایی و روشهای از حداقل مربعات جزئی (PLS) و تحلیل سلسله‌مراتبی فازی بررسی شد.یافته های حاصل از معادلات ساختاری نشان داد که هوش هیجانی با 127/0=β؛ خلاقیت با 214/0=β؛ خرد و عقل با 152/0=β؛ هوش عملی با 214/0=β؛ هوش فرهنگی با 163/0=β و هوش اجتماعی با 260/0=β، جزو ابعاد هوش استراتژیک هستند و فرضیه‌های پژوهش تأیید میشوند. نتایج اولویت‌بندی معیارها نیز نشان میدهد که هوش هیجانی دارای بیشترین وزن و اهمیت است و خلاقیت کمترین وزن و اهمیت را دارد. با تعمیم یافته های حاصل از تحقیق می توان گفت: هوش هیجانی، خلاقیت، خرد و عقل، هوش عملی، هوش فرهنگی و هوش اجتماعی تأثیر قابل‌توجهی بر هوش استراتژیک دارند. این پژوهش برای مدیران این حقیقت را روشن می سازد که آنها با سرمایه گذاری بر هوش هیجانی، خلاقیت، خرد و عقل، هوش عملی، هوش فرهنگی و هوش اجتماعی نه‌تنها ضرر نمی کنند؛ بلکه به یک مزیت رقابتی از طریق بهبود هوش استراتژیک مدیران نیز دست می‌یابند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
292 - مقایسه کارآمدی مداخله عقلانی – هیجانی – رفتاری گروهی با واقعیت درمانی گروهی در افزایش سلامت عمومی دانشجویان دختر
حسن احدی مجید یوسفی لویه مهدیه صالحی ابراهیم احمدیامروزه، درمان های شناختی رفتاری الگوی غالب روان درم انی را تشکیل داده و جای درمان های روان کـاوی و رفتاری را گرفته اند . هدف پژوهش حاضر، مقایسۀ کارآمدی دو مداخله عقلانی -هیجانی-رفتاری و واقعیت درمانی، در افزایش سلامت عمومی بود . در یک پژوهش نیمه آزمایشی با گروه کنتـرل، چکیده کاملامروزه، درمان های شناختی رفتاری الگوی غالب روان درم انی را تشکیل داده و جای درمان های روان کـاوی و رفتاری را گرفته اند . هدف پژوهش حاضر، مقایسۀ کارآمدی دو مداخله عقلانی -هیجانی-رفتاری و واقعیت درمانی، در افزایش سلامت عمومی بود . در یک پژوهش نیمه آزمایشی با گروه کنتـرل، تعـداد 24 دانـشجوی افـسرده در دو گروه آزمایشی و یک گروه کنترل به طور تصادفی گمارده و پرسشنامۀ سلامت عمومی بر روی آنان اجرا شد. پس از اندازه گیری سلامت عمومی در مرحله یک ، آزمودنی های دو گروه آزمایشی وارد مداخله گروهی شدند و در مـورد آزمودنی های گروه کنترل هیچ اقدامی صورت نگرفت. گروه آزمایشی اول به مدت 8 جلسه تحـت برنامـۀ مداخلـه گروهی عقلانی-هیجانی-رفتاری و گروه آزمایشی دوم به مدت 9 جلسه تحت برنامۀ مداخله واقعیت درمانی گروهی قرار گرفت . مرحله دوم اندازه گیری در دو نوبت از طریق پرسشنامه سلامت عمومی بر روی هر سه گروه، یک بـار بلافاصله پس از پایان مداخله و بار د وم، به عنوان پیگیری، سه ماه پس از اتمام مداخله اجرا شد. نتایج نشان میدهد مداخله های عقلانی -هیجانی-رفتاری و واقعیت درمانی هر دو در افزایش سلامت عمومی کارآمدند اما از این لحاظ تفاوتی با یکدیگر ندارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
293 - مقایسه سبک های عقلانی دانش آموزان ریاضی و تجربی و تاثیر آن بر پیشرفت تحصیلی آنها
علی اکبر خسروی ... دلگشای منیره عظیمیسبک های عقلانی یک اصطلاح کلی است که در بر گیرنده کلیه معانی سازه های اساسی این سبک ها از قبیل: سبک شناختی،سبک مفهومی، سبک تصمیم گیری و حل مسأله، سبک یادگیری و سبک ذهنی، سبک ادراکی و سبک تفکر می¬باشد و آن را شیوه ترجیحی پردازش اطلاعات و نحوه انجام تکالیف توسط فرد معر چکیده کاملسبک های عقلانی یک اصطلاح کلی است که در بر گیرنده کلیه معانی سازه های اساسی این سبک ها از قبیل: سبک شناختی،سبک مفهومی، سبک تصمیم گیری و حل مسأله، سبک یادگیری و سبک ذهنی، سبک ادراکی و سبک تفکر می¬باشد و آن را شیوه ترجیحی پردازش اطلاعات و نحوه انجام تکالیف توسط فرد معرفی می کنند (زانگ و استرنبرگ، ۲٠٠۵). هدف از این پژوهش بررسی مقایسه ای سبک های عقلانی دانش آموزان رشته ریاضی و تجربی و رابطه آن با پیشرفت تحصیلی است. بنابراین محقق از طریق روش توصیفی پیمایشی اقدام به انجام پژوهش نمود و نمونه¬ای متشکل از 370 نفر از دانش آموزان دختر پایه های دوم و سوم دبیرستان های شهر تهران که به روش تصادفی خوشه ای انتخاب شدند که جهت انجام پژوهش از 4 پرسشنامه سبک های تفکر استرنبرگ – واگنر (1992)، سیاهه سبک یادگیری کلب (1985)، آزمون گروهی اشکال نهفته وینکینز (1971) و آزمون همتایابی اشکال آشنای کاگان (1964) استفاده شد.داده های به دست آمده با استفاده از آزمونهای کولموگراف، فرید من، خی دو و تحلیل واریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته¬ها نشان داد که: سبک های عقلانی دانش آموزان رشته ریاضی و تجربی بر پیشرفت تحصیلی آنان تاثیر معنی داری ندارد و رشته تحصیلی دانش آموزان بدون توجه به سبک های یادگیری، مفهومی، ادراکی و سبک های تفکر از لحاظ عملکرد و شکل بر پیشرفت تحصیلی آنان تاثیر دارد.رشته تحصیلی دانش آموزان بدون توجه به سبک¬های تفکر از لحاظ سطح، حیطه و تمایل بر پیشرفت تحصیلی آنان تاثیری ندارد و سبک های یادگیری، ادراکی و سبک تفکر از لحاظ عملکرد بدون توجه به رشته تحصیلی دانش آموزان بر پیشرفت تحصیلی آنان تاثیر دارد و سبک های مفهومی و تفکر از لحاظ شکل، سطح و تمایل بدون توجه به رشته تحصیلی دانش آموزان بر پیشرفت تحصیلی آنان تاثیری ندارد در جمع بندی کلی، از آنجایی که شیوه های آموزشی و ارزشیابی در نظام آموزشی حال کشورمان از جمله عوامل تاثیر گذارند و از آنجایی که آموزش خلاق در تمامی دانش آموزان با توجه به توسعه تکنولوژی و فناوری در ضروری بنظر می رسد، پیشنهاد می شود جهت بهبود روند آموزشی بهتر است دانش آموزان را در انجام امور و تکالیف آموزشی مختار گذارند تا خلاقیت های ایده آل و مورد نیاز آنها فراهم گردد و همینطور، با شناسایی سبک های عقلانی غالب در این نوجوانان و تشخیص نیاز های ویژه و تدریس به آنها با توجه به سبک های غالب آنان آزمونهای هوشی رایج را به چالش بکشانند پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
294 - ضرورت گسترش سطح افشاء و توسعه گزارش‌های مالی در بستر حسابداری اسلامی
محسن حسینی الاصل آزیتا جهانشادگزارشگری مالی مرسوم در برگیرنده همه آن چیزی نیست که بتوان بر اساس آن ارزیابی درستی از رعایت آموزههای اخلاقی، دینی و ایفای مسئولیت‌های اجتماعی در کسب‌وکار واحد تجاری را به عمل آورد. این پژوهش به بررسی لزوم ارتقای سطح گزارشگری مالی از دیدگاه متخصصین حرفه‌ای و دانشگاهی پر چکیده کاملگزارشگری مالی مرسوم در برگیرنده همه آن چیزی نیست که بتوان بر اساس آن ارزیابی درستی از رعایت آموزههای اخلاقی، دینی و ایفای مسئولیت‌های اجتماعی در کسب‌وکار واحد تجاری را به عمل آورد. این پژوهش به بررسی لزوم ارتقای سطح گزارشگری مالی از دیدگاه متخصصین حرفه‌ای و دانشگاهی پرداخته است. روش تحقیق در این مطالعه ترکیبی (کیفی و کمی) میباشد. در بخش کیفی به شیوه تحلیل محتوا؛ با توجه به نتایج پژوهش‌های قبلی، ضرورت ارتقای سطح گزارشگری مالی متناسب با اهداف حسابداری اسلامی و اصول شریعت تبیین و در بخش کمی از طریق پرسشنامه نظر 73 نفر از متخصصین علوم مالی در این زمینه دریافت و با نرم‌افزار SPSS تحلیل گردید. سال انجام پژوهش 1397 و جامعه آماری اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها، حسابداران رسمی و کارشناسان بورس اوراق بهادار بوده است. نتایج پژوهش نشان داد بین متخصصین حرفه‌ای و دانشگاهی در مورد کافی نبودن سطح افشاء در گزارشگری مرسوم و لزوم ارتقای آن با توجه به اهداف اسلامی موافقت و اجماع وجود دارد. بر این اساس، برخی تغییرات محتوایی و شکلی در صورت‌های مالی واحدهای تجاری که در بستر اقتصاد اسلامی فعالیت می‌کنند، پیشنهاد شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
295 - تحلیل معنا شناختی تعبیر قرآنی «أولوا الألباب»
محمود میرزایی الحسینی فریبا مرادپوریکی از موضوعات مهم و مورد تأکید قرآن کریم عقلانیت یا خردورزی است. این کتاب آسمانی 267 مرتبه در آیات متعدد از ضرورت عقل وخرد سخن به میان آورده است. در این میان یکی از تعبیرهای قرآنی، تعبیر أولوا الألباب(خردمندان یا صاحبان خرد) می باشد. واژه ی لبّ به معنی خرد ناب و اصیل 1 چکیده کاملیکی از موضوعات مهم و مورد تأکید قرآن کریم عقلانیت یا خردورزی است. این کتاب آسمانی 267 مرتبه در آیات متعدد از ضرورت عقل وخرد سخن به میان آورده است. در این میان یکی از تعبیرهای قرآنی، تعبیر أولوا الألباب(خردمندان یا صاحبان خرد) می باشد. واژه ی لبّ به معنی خرد ناب و اصیل 16 مرتبه به صورت جمع (الألباب) به کار رفته است. این مقاله در صدد است ابتدا به بررسی معنای لغوی واصطلاحی لبّ و عقل و تفاوت معنایی این دو واژه بپردازد. پس از شرح این واژگان، حوزه ها یا محورهای معنایی خردورزی در قرآن کریم با تأکید بر تعبیرأولوا الألباب بررسی شده است. در این پژوهش براساس دیدگاه های مفسّران قرآن کریم و پژوهشگران علوم قرآنی به تحلیل معنایی تعبیر مذکور پرداخته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
296 - موانع فرهنگی توسعه‌ی سرمایهداری در ایران
مجید رضا کریمی دکتر مهرداد نوانبخشاین تحقیق از دو بخش مجزّا ولی مرتبط با یکدیگر تشکیل شده است. در این راستا تلاش اصلی بر این بوده است که ساختار اقتصادی، اجتماعی ایران پیش از سرمایهداری را که به لحاظ تاریخی و با رویکردهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته و نظریه‌پردازی شده است را پس از نقد علمی، با روش پیمای چکیده کاملاین تحقیق از دو بخش مجزّا ولی مرتبط با یکدیگر تشکیل شده است. در این راستا تلاش اصلی بر این بوده است که ساختار اقتصادی، اجتماعی ایران پیش از سرمایهداری را که به لحاظ تاریخی و با رویکردهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته و نظریه‌پردازی شده است را پس از نقد علمی، با روش پیمایشی به محک تجربه بکشد و آنرا آزمون نماید، تا روشن گردد که آیا روحیه‌ی تولّد و قوام یافته ناشی از ساختار تاریخی، اجتماعی، اقتصادی و اقلیمی ایران پیش از سرمایهداری همچنان به عنوان یک ساختار فرهنگی بر نگرش و کنش نمونه‌ی مورد بررسی چنان حاکم گردیده است که خود توسعه‌نیافتگی را بازتولید می‌نماید.روش تحقیق ما از یکسو تاریخی و از سوی دیگر پیمایشی بوده و با انتخاب نمونه‌ای به حجم 436 نفر از سرپرستان خانوار در شهر شیراز روحیه سرمایهداری را در بین آنها از طریق ساختن مقیاس مناسب مورد سنجش قرار گرفته است.یافته‌های این تحقیق بیانگر ضعیف بودن روحیه سرمایهداری در نمونه مورد بررسی در شیراز میباشد. علیرغم این موضوع روحیه سرمایهداری با توجه به ویژگیهای فردی، اجتماعی و فرهنگی افراد مورد بررسی تغییرپذیر میباشد. به گونه‌ایی که مؤلفه‌های فرهنگی همچون تقدیرگرایی، گرایشات مذهبی، کنش سنتی و غیرعقلایی در تضعیف این روحیه و عواملی همچون سطح سواد، کنش عقلانی، حسابگری، درآمد و پایگاه اجتماعی بالا در تقویت این روحیه مؤثر دیده شده است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
297 - کاربست نظریه جامعه شناسی تاریخی اسکاچپول برآثار حضور امام رضا (ع) در ایران
بهراد اسدی معصومه قره داغی جعفر آقازاده منیژه صدریاین پژوهش با هدف تبیین تأثیرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حضور امام رضا (ع) در ایران انجام گرفته است. تهجیر امام رضا (ع) به ایران و حضور روشنگرانه و نواندیشانه دینی ایشان علیرغم فضای سراسر خفقان و بسته دوران مأمون به رشد و گسترش حوزه‌های نوگرایی دینی و عقلانیت وبری در جدل چکیده کاملاین پژوهش با هدف تبیین تأثیرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حضور امام رضا (ع) در ایران انجام گرفته است. تهجیر امام رضا (ع) به ایران و حضور روشنگرانه و نواندیشانه دینی ایشان علیرغم فضای سراسر خفقان و بسته دوران مأمون به رشد و گسترش حوزه‌های نوگرایی دینی و عقلانیت وبری در جدل‌های علمی معتزله و اشاعره انجامید. انبساط فضای فکری ایجاد شده در پرتو نظریه جامعه‌شناسی تاریخی اسکاچپول، مبتنی بر کنش‌های معنی‌دار و هدفمند و بسترهای ساختی، پرسش بنیادین این پژوهش میباشد. این پژوهش برآن است تا با روش کیفی از نوع جامعه‌شناسی تاریخی، آثار حضور امام رضا (ع) در ایران را تبیین کند. تکنیک گردآوری داده‌های این پژوهش اسنادی و کتابخانهای است. در این پژوهش با رویکرد روش‌شناسی تاریخی چنین استنباط میشود که آثار فکرت‌های نرم‌گرایانه امام رضا (ع) در مواجهه با پرسشگران، مخالفان و معاندان سبب برون رفت انجمادگرایی در جامعه شده و ظهور کنش‌های معنی‌دار اجتماعی اسکاچپولی را به ارمغان آورده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
298 - بررسی میزان جهت گیریهای عقلائی در زندگی روزمره و عوامل مؤثر بر آن در بین معلمان در مقایسه با دانشجویان شهر زنجان
محبوبه بابائی بهروز حیدریاین پژوهش به منظور بررسی میزان جهت گیریهای عقلائی در زندگی روزمره و عوامل مؤثر بر آن در بین فرهنگیان در مقایسه با دانشجویان شهر زنجان انجام شده است. چارچوب نظری، تلفیقی از تئوری -های ماکس وبر، جان هرسانی، جیمز کلمن، ریمون بودون، جان الستر، یورگن هابرماس و تئوری چکیده کاملاین پژوهش به منظور بررسی میزان جهت گیریهای عقلائی در زندگی روزمره و عوامل مؤثر بر آن در بین فرهنگیان در مقایسه با دانشجویان شهر زنجان انجام شده است. چارچوب نظری، تلفیقی از تئوری -های ماکس وبر، جان هرسانی، جیمز کلمن، ریمون بودون، جان الستر، یورگن هابرماس و تئوری انتخاب عقلانی است، جامعه آماری شامل فرهنگیان آموزش و پرورش و دانشجویان شهر زنجان و حجم نمونه به ترتیب شامل تعداد 260 نفر و 353 نفر که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شده، این تحقیق از نوع پیمایش تحلیلی است که با استفاده از پرسشنامه محقق ساخت،و 78 سئوال در جامعه نمونه اجرا شده است. یافته‌ها نشان میدهد که، در جامعه نمونه مورد مطالعه تفاوت میانگین بین دو گروه از نظر میزان جهت گیری عقلائی برحسب مؤلفه‌های پایگاه اجتماعی (جنسیت، تحصیلات، شغل، درآمد، دارایی) تنها مؤلفه جنسیت تفاوت معنی‌داری داشته که آماره‌ها نشانگر تفاوت میانگین بالای جهتگیریهای عقلائی مردان نسبت به زنان است و سایر مؤلفه‌ها با میانگین یکسان می‌باشند. در خصوص متغیرهای مستقل (میزان گرایش به دینداری، تقدیر گرایی، قانون گریزی، گرایش به مدرنیسم، احساس محرومیت نسبی) نتایج نشانگر اثبات رابطه معنادار این متغیرها با متغیر وابسته میباشد که ضریب تعیین (R2)متغیرهای مستقل اثر گذار 93/0 میباشد به عبارت دیگر متغیرهای مستقل 93 درصد واریانس متغیر وابسته را تبیین می کند و در مورد فرضیه اصلی تحقیق، مقایسه میانگین جهتگیریهای عقلائی فرهنگیان با دانشجویان، نتایج بدست آمده نشانگر اثبات این فرضیه است، یعنی دانشجویان در مقایسه با فرهنگیان از جهت گیریهای عقلائی بالاتری برخوردار می‌باشند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
299 - مطالعه جامعهشناختی رویکرد جوانان به همباشی و همزیستی‌های نوپدید (مورد مطالعه: شهر تهران)
ناهید حسینی سیدمحمد سیدمیرزایی باقر ساروخانیهمزیستیهای نوپدید یا همباشی، شیوه‌ای از زندگی مشترک بدون عقد و پیوند رسمی ازدواج است و در سال‌های اخیر در ایران مطرح شده و پژوهش‌های پراکنده‌ای در مورد آن صورت گرفته است. این تحقیق با هدف واکاوی رویکرد معنایی جوانان نسبت به همباشی و با روش کیفی از نوع تحلیل تماتیک انجا چکیده کاملهمزیستیهای نوپدید یا همباشی، شیوه‌ای از زندگی مشترک بدون عقد و پیوند رسمی ازدواج است و در سال‌های اخیر در ایران مطرح شده و پژوهش‌های پراکنده‌ای در مورد آن صورت گرفته است. این تحقیق با هدف واکاوی رویکرد معنایی جوانان نسبت به همباشی و با روش کیفی از نوع تحلیل تماتیک انجام شده است. ابزار گردآوری داده‌ها مصاحبه نیمه ساختاریافته به صورت فردی و گروه‌های کانونی است. نمونه‌گیری هدفمند با حداکثر تنوع تا اشباع داده به تعداد 28 نفر دختر و پسر ساکن در مناطق مختلف شهر تهران بوده است. تجزیه و تحلیل داده‌های متنی با تکنیک کدگذاری روشهای کیفی انجام و اعتبار تحقیق با مثلث توافق کدگذاران و بر پایه رویه تحقیق برلکات مورد دقت قرار گرفت. دو رویکرد اصلی خوش بینانه و منفی نگر حاصل این واکاوی است که هر دو مبتنی بر نوعی از عقلانیت وبری است. به این معنا که افراد با رویکرد منفی نگر این پدیده را به دلیل مغایرت مذهبی، فرهنگی، قانونی، هنجاری و در نهایت غیرعقلانی بودن آن، بر اساس عقلانیت معطوف به ارزش، رد و کنش ناظر به ارزش‌ها را برمی‌گزینند. دسته دوم اگرچه بر اساس دلایلی همچون بازی نقش و گریز از مواجهه با مشکلات ازدواج و احتمالاً تجربه تلخ طلاق آن را انتخابی عقلانی می‌دانند. منتهی عقلانیتی صوری و ناظر به جنسیت است. اما استراتژی این گروه هوشمندانه و کنش موکول به بازتولید فرهنگی پدیده و فرهنگ‌سازی آن در جامعه است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
300 - تاثیر یک دوره تمرین هوازی قبل و بعد از القای آلزایمر بر حافظه و یادگیری رت‌های آلزایمری شده با آمیلوئید بتا
فرحناز امیرشقاقی زهرا ایزانلو ملیحه نعیمی کیاآلزایمر یک بیماری پیشرونده اختلال عصبی است که منجر از دست دادن سلول های عصبی و اختلال در حافظه و یادگیری می شود. هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر یک دوره تمرین هوازی قبل و بعد از القای آلزایمر بر حافظه و یادگیری رت های آلزایمری شده با آمیلوئید بتا بود. 60 سر رت نر بالغ ویس چکیده کاملآلزایمر یک بیماری پیشرونده اختلال عصبی است که منجر از دست دادن سلول های عصبی و اختلال در حافظه و یادگیری می شود. هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر یک دوره تمرین هوازی قبل و بعد از القای آلزایمر بر حافظه و یادگیری رت های آلزایمری شده با آمیلوئید بتا بود. 60 سر رت نر بالغ ویستار هشت هفته ای با میانگین وزنی 20/17±195 گرم در مرحله قبل از القای آلزایمر از انستیتو پاستور ایران تهیه شد. بعد از دو هفته، رت ها به شکل تصادفی به دو گروه مساوی کنترل (30 سر) و تمرین (30 سر) تقسیم شدند. پس از چهار هفته تمرین، رت های هر کدام از گروه ها به سه زیرگروه: 1- تزریق آمیلوئیدبتا 2- تزریق دارونما 3- بدون تزریق تقسیم شدند. رت های گروه های آلزایمری از طریق تزریق Aβ1-42 به داخل هیپوکمپ آلزایمری شدند. پروتکل تمرین هوازی پنج روز در هفته به مدت چهار هفته در قبل و بعد از القای آلزایمر بود. 24 ساعت بعد از آخرین جلسه تمرینی در دوره پس از القای آلزایمر، حافظه و یادگیری رت ها با استفاده از آزمون ماز آبی موریس مورد ارزیابی قرار گرفت. داده ها با آزمون آنوا یک طرفه و دوطرفه تحلیل شدند. معنی داری بین متغیرها در سطح 05/0p £ مورد توجه قرار گرفت. نتایج در بررسی یادگیری و حافظه در گروه های مختلف نشان داد، گروه های تمرینی نتیجه بهتری نسبت به گروه های استراحتی هم در رت های آلزایمری و هم سالم پس از یک دوره تمرین قبل و بعد از القای آلزایمر را نشان داد (05/0 p ≤). مطالعات زیادی نشان داده اند، فعالیت بدنی و تمرینات ورزشی ممکن است عملکرد شناختی را بهبود و شروع AD و دیگر بیماری های مرتبط با زوال عقل را به تاخیر بیندازد. این نتایج با چندین مطالعه که نشان دادند فعالیت بدنی سطوح عوامل مرتبط با AD را کاهش می دهد، حمایت می شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
301 - خورشیدِ منظومۀ مولوی
اکرم رحمانی هاجر خادم رضا اقدامیچکیده با گذشت سده‌ها از ملاقات فراعقلی مولانا و شمس، همچنان این مسأله در ذهن همگان وجود دارد که چه اتّفاقی افتاد که مولانای فقیه، درس و مدرسه را رها کرد و گرد خورشید تبریز به گردش درآمد. مقالۀ حاضر بر آن است تا از منظر چشمان جلال الدّین بلخی به شمس بنگرد. بنابراین آثا چکیده کاملچکیده با گذشت سده‌ها از ملاقات فراعقلی مولانا و شمس، همچنان این مسأله در ذهن همگان وجود دارد که چه اتّفاقی افتاد که مولانای فقیه، درس و مدرسه را رها کرد و گرد خورشید تبریز به گردش درآمد. مقالۀ حاضر بر آن است تا از منظر چشمان جلال الدّین بلخی به شمس بنگرد. بنابراین آثار مولوی مورد کاوش قرار گرفت. در بین آثار او، دیوان کبیر از ویژگی های خاصی برخوردار است. زیرا که شعرهایش جوششی است و شاعر در سرایش آن از قید و بند رها بوده و شعر از ناخودآگاهش بر زبان وی جاری می شد. پس این اثر بهتر از دیگر آثار منطقی، فلسفی و عقلانی جلال الدین، افکار و اندیشه‌هایش را معرفی می کند. در این مقاله با بررسی صفاتی که مولوی برای شمس برمی شمرد، سعی شده تا شخصیّت این ابرانسانِ فرشته خوی بیش از پیش شناخته شود. روش تحقیق در این مقاله توصیفی – تحلیلی بوده و روش گردآوری اطلاعات در آن به صورت کتابخانهای است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
302 - رویکرد هستی شناسانه و معرفت شناسانه در باب عالم عقل از منظر «صدرالدین شیرازی، ابن سینا و سهروردی»
سارا حسنوندی منیرالسادات پورطولمیاعتقاد به وجود عالم عقل که عالمی حقیقی و مستقل از ماده، احکام و پایدار به نفس است، در اندیشه ی مشاء، اشراق و حکمت متعالیه، در شناخت انسان تأثیر مهمی دارد. از نظر ابن سینا، شناخت انسان بدون وجود عقلی مفارق و قدسی به سرانجام نمی‌رسد و روند شناخت و معرفت در تمام مراحل خود، چکیده کاملاعتقاد به وجود عالم عقل که عالمی حقیقی و مستقل از ماده، احکام و پایدار به نفس است، در اندیشه ی مشاء، اشراق و حکمت متعالیه، در شناخت انسان تأثیر مهمی دارد. از نظر ابن سینا، شناخت انسان بدون وجود عقلی مفارق و قدسی به سرانجام نمی‌رسد و روند شناخت و معرفت در تمام مراحل خود، به دستگیری و افاضه چنین موجودی نیازمند است. شیوۀ ارتباط نفس با عقل فعال از مقوله فعل و انفعال است که عقل فعال در سوی فعلیت، و نفس انسان در سوی انفعال این رابطه ایستاده اند. سهروردی، با حفظ و جایگاه و نقش استدلال عقلی، از آن گذر می کند و شهود و مشاهدات عقلی را به عنوان برهان قاطع بیان می کند. مطابق معرفت‌شناسی ملاصدرا، وی ادراک انسان را در مرحلۀ تعقل متأثر از برقراری ارتباط نفس با این موجودِ مجردِ مستقل از نفس انسانی میداند و بدین ترتیب عالم عقول در تمام مراتب وجودی و معرفتیِ حکمای مسلمان نقش بسزا دارد. در پژوهش فوق، برآنیم تا با روشی توصیفی_تحلیلی عالم عقول را در حوزه ی جهان شناسی و معرفت شناسی با نظر به آثار بزرگانی چون ابن سینا، شیخ اشراق و ملاصدرا مورد بررسی قرار دهیم تا از قِبل چنین بررسی به پاسخی قانع کننده در باب پرسش پژوهش دست یابیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
303 - مبانی معرفت شناختی تربیت عقلانی در حکمت متعالیه و برنامه فلسفه برای کودکان
فاطمه حاجیلویی علیرضا آل بویهتربیت عقلانی بدون شک از مهمترین اهداف نظام های تربیتی است و در تعلیم و تربیت اسلامی نیز نقش مهمی دارد و مورد تأکید آیات و متون دینی است . البته تربیت عقلانی با تربیت ارزشی ، دینی و حتی عرفانی در تضاد نیست همچنان که ادغام برهان، قران و عرفان را می توان در حکمت متعالیه چکیده کاملتربیت عقلانی بدون شک از مهمترین اهداف نظام های تربیتی است و در تعلیم و تربیت اسلامی نیز نقش مهمی دارد و مورد تأکید آیات و متون دینی است . البته تربیت عقلانی با تربیت ارزشی ، دینی و حتی عرفانی در تضاد نیست همچنان که ادغام برهان، قران و عرفان را می توان در حکمت متعالیه به نظاره نشست. برنامه فلسفه برای کودکان نیز از برنامه‌های آموزشی جدید در جهت بهبود روند فلسفه‌ورزی و تفکر در کودکان است و مدعی رویکردی جدید در تربیت عقلانی با نام حلقه کندوکاو است .این برنامه باوجود ظرفیتهای خوب برای ایجاد فضای تفکر دارای مبانی‌ای ناهمخوان با مبانی فلسفی تربیت اسلامی است. به این منظور ضروری است جهت استفاده از ظرفیتهای مثبت این برنامه، مبانی فلسفی آن مورد توجه قرار گیرد. البته در این مجال به علت اهمیت و ارتباط مستقیم مبانی معرفت‌شناختی با تربیت عقلانی این مبنا مورد بررسی قرار می گیرد. به این منظور بعد از بررسی وتحلیل این برنامه، مبانی معرفت شناختی آن استخراج و با مبانی مستخرج از حکمت متعالیه مقایسه می شود. نتایج حاصل نشان میدهد حکمت متعالیه میتواند با داشتن مبانی معرفت شناختی همچون امکان دسترسی به یقین ،مطلق گرایی ، تنوع ابزار و منابع معرفت و امکان معرفت دینی و فلسفه الهی فضای تربیتی متفاوتی از برنامه فلسفه برای کودکان عرضه کند که علاوه بر استفاده از ظرفیتهای مثبت برنامه فلسفه برای کودکان، نواقص آن را در تربیت یک انسان جامع خداجوی اندیشه‌ورز برطرف سازد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
304 - رابطه معتزله قدیم و نومعتزله: تحلیلی از اندیشه‌های تجددگرای اسلامی «هارون ناسوتیون» در اندونزی
آمله آونگ عبدالرحمن محمد حسن سراج صادقیاخیرا مکاتب قدیم کلام اسلامی، عموماً با جنبش‌های مدرنی چون نوخوارج و نومعتزله، به ویژه در جهت تاثیر منفی آنها، دست به دست هم داده‌اند. هدف این مقاله تحلیل نقادانه روشی است که علمای مدرن مسلمان ادعا می‌کنند که از طریق آن وارث معتزله قدیم شدهاند. این مقاله، به ویژه، نگا چکیده کاملاخیرا مکاتب قدیم کلام اسلامی، عموماً با جنبش‌های مدرنی چون نوخوارج و نومعتزله، به ویژه در جهت تاثیر منفی آنها، دست به دست هم داده‌اند. هدف این مقاله تحلیل نقادانه روشی است که علمای مدرن مسلمان ادعا می‌کنند که از طریق آن وارث معتزله قدیم شدهاند. این مقاله، به ویژه، نگاهی نقادانه به روح و محتوای دوجنبش اسلامی معتزله و نو معتزله می‌اندازد. تلاش بر این است که تصویری عینی‌تر از مکتب معتزله قدیم، بر اساس منابع نخستین ایشان انتزاع شود. هارون ناسوتیون اندونزیایی به عنوان نمونه‌ای از مکتب نومعتزله در نظر گرفته شده است. معتزله نخستین مکتب کلامی بوده است که تلاش نمود تا از آموزههای اسلام دفاع نموده و از آنها در برابر بسیاری از چالشهای زمان قدیم محافظت کند. امروزه، در اغلب موارد، مکتب معتزله، به اشتباه از طریق به تصویر کشیدن آن به عنوان مکتب عقلی محض با اندیشه‌ای لیبرال، معرفی میشود. دیدگاه نویسنده این مقاله این است که این معرفی اشتباه مکتب معتزله، به عنوان مکتبی افراطی که جامعه‌ای لیبرال را تنها پیرو عقل معرفی و تبلیغ می‌نموده است، به طور کلی، نتیجه بدی را برای فهم و توسعه جامعه مسلمان در پی خواهد داشت؛ این امر یا ایجاد مجالی برای خیزش جامعه‌ای لیبرال به ادعای داشتن ریشه قدیمی در تاریخ مسلمانان درپی خواهد داشت، همانگونه که در مورد ناسوتیون رخ داده است، یا منجر به انکار عقل به عنوان منبع مهم دانش مورد تأیید اسلام خواهد شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
305 - بررسی فلسفی رابطه عقل و ایمان و تاثیرآن بر معرفت وشناخت دینی انسان
یاسر علیزاده حسین سلیمانی آملی عبدالله رجایی لیتکوهیموضوع شناخت، ابزارهای آن و حجیت آنها از مهمترین و نخستین دغدغه‌های فکری متفکران دینی و غیر دینی بوده است.بحث رابطه عقل و دین و تاثیر ان بر معرفت وشناخت دینی انسان ، یکی از مهم ترین مسائل در حوزه دینداری و مذاهب است.حال باید به این موضوع توجه کرد که آیا اعتق چکیده کاملموضوع شناخت، ابزارهای آن و حجیت آنها از مهمترین و نخستین دغدغه‌های فکری متفکران دینی و غیر دینی بوده است.بحث رابطه عقل و دین و تاثیر ان بر معرفت وشناخت دینی انسان ، یکی از مهم ترین مسائل در حوزه دینداری و مذاهب است.حال باید به این موضوع توجه کرد که آیا اعتقاد دینی ، عقلانی است یا غیر عقلانی که فقط باید به آن ایمان آورد ؟در تاریخ فلسفه دو دیدگاه در پاسخ به این سوال وجود دارد: یکی شناخت مبتنی بر عقل گرایی و دیگری شناخت مبتنی بر ایمان گرایی. دیدگاه نخست بر آنست که، حقیقت با یستی با استفاده از خرد و تحلیل و مبتنی بر واقعیتها باشد، گروه دوم اما؛ معتقد است که ایمان ضروری است و باورها میتوانند بدون وجود شواهد و یا عقل پذیرفته شوند.در این مقاله نخست از میان عقل گرایان به نقد دیدگاه کانت، ملاصدرا ، کلیفورد و از میان ایمان گرایان به نقد دیدگاه کوئیلو، کیرکگارد، اشو و پلانتینگا پرداخته شده است و سپس دیدگاه اسلام در باره رابطه عقل و دین مطرح و این نظریه مورد تاکید قرار گرفته است که در اسلام بطور کلی هماهنگی میان عقل و دین وجود دارد و ایمان گرایی به صورتی که در غرب مطرح است، قابل پذیرش نیست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
306 - مراتب عقل در حکمت متعالیه
زهرا عباسی موسی ملایریعقیده و ایمان پدیده ای است که به طور فطری از آغاز بلوغ عقلی در نهاد بشر نقش می بندد، خواه به گونه درست و آگاهانه و خواه ناآگاهانه و از راه تقلید. این امر خود موجب پیدایش مکاتب و ادیان و ظهور مذاهب مختلف گردیده است. توده مردم غالبا عقاید خویش را بر اساس تقلید کورکورانه پ چکیده کاملعقیده و ایمان پدیده ای است که به طور فطری از آغاز بلوغ عقلی در نهاد بشر نقش می بندد، خواه به گونه درست و آگاهانه و خواه ناآگاهانه و از راه تقلید. این امر خود موجب پیدایش مکاتب و ادیان و ظهور مذاهب مختلف گردیده است. توده مردم غالبا عقاید خویش را بر اساس تقلید کورکورانه پی ریزی می کنند، ولی در میان خواص، عکس قضیه است؛ زیرا این گروه که در واقع رهبری توده های مختلف را برعهده دارند، غالبا عقاید خود را از روی آگاهی و مطالعه، تنظیم و ابراز می نمایند. بدون شک یکی از دغدغه های اساسی ذهن بشر، مساله عقل است که بیشتر فلاسفه و اندیشمندان در پی پاسخی به آن بوده اند. در میان فلاسفه اسلامی، صدر المتالهین شیرازی ملقب به ملاصدرا توانست علاوه بر اینکه اندیشه و فلسفه مشائیون و اشراقیون را با هم تلفیق کند، تقریر آراء خود را با تعالیم اسلامی به گونه ای سازگار نماید که نتیجه آن حل مشکلات اساسی ای شد که حکمای مشایی و اشراقی با آن مواجه بودند. ملاصدرا سه راه برهان عقلی، تهذیب نفس و وحی را با یکدیگر ترکیب نمود. استفاده از این شیوه نقش مؤثری در ایجاد آموخته های دینی و مفاهیم فلسفی پدید آورد. تحقیق حاضر با روش تحلیلی توصیفی به بررسی نظریات ملاصدرا و بیان جایگاه و مراتب عقل در حکمت متعالیه می پردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
307 - وجوه دموکراتیک نظام سیاسی مطلوب در نظریه سیاسی ایمانوئل کانت و یورگن هابرماس
حسینعلی نوذری علی ایمانیمفهوم نظام سیاسی مطلوب و تعیین نظام سیاسی با کارکردهای مناسب مقوله‌ای است دارای قدمت بسیار در فلسفه‌ی سیاسی که دیرینه و خاستگاه آن در نظریهی سیاسی دست کم در آرای افلاطون به ویژه رساله‌ی جمهور و رساله‌ی سیاست ارسطو و طبقه بندی مشهور او در زمینه ِ نظام های سیاسی مشهود می چکیده کاملمفهوم نظام سیاسی مطلوب و تعیین نظام سیاسی با کارکردهای مناسب مقوله‌ای است دارای قدمت بسیار در فلسفه‌ی سیاسی که دیرینه و خاستگاه آن در نظریهی سیاسی دست کم در آرای افلاطون به ویژه رساله‌ی جمهور و رساله‌ی سیاست ارسطو و طبقه بندی مشهور او در زمینه ِ نظام های سیاسی مشهود می باشد . دو نفر از اندیشمندانی که در این زمینه به طرح نظریه پرداخته اند ایمانوئل کانت و یورگن هابرماس می باشند . حکومت مطلوب کانت برآمده از قانون و اراده ی مردم است و قوانین آن بر اساس مفهوم حق و با عنایت بر اصول پیشینی خرد مانند آزادی ، برابری و استقلال می باشد و علاوه بر این بر اساس نظام نمایندگی و تفکیک میان قوا اداره می شود و از آن با عنوان نظام جمهوری یاد میکند . در عصر حاضر نیز یورگن هابرماس فیلسوف و نظریه پرداز آلمانی تلاش کرد تا ضمن وفاداری به مفهوم دموکراسی لیبرالی با بازسازی آن به نحوه ی منحصر به فرد خویش علاجی برای ناکامی این سنخ از دموکراسی در نیل به اهدافش پیدا کند، بنابراین او نوعی از دموکراسی با عنوان دموکراسی مشورتی را معرفی میکند که در این نوع از دموکراسی کنش ارتباطی و استدلال های عقلانی و حاکمیت عقلانیت ارتباطی عناصر تعیین کننده می باشند. پژوهش حاضر می کوشد به تبیین آرای این دو متفکر در مورد نظام سیاسی مناسب جامعه بپردازد . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
308 - تأثیر رفتار سیاسی بر عملکرد کارکنان ستادی وزارت ورزش و جوانان
خلیل عبداللهی نازنین راسخ حمید قاسمیهدف از انجام این تحقیق بررسی ارتباط بین رفتار سیاسی و رویکرد عقلائی تصمیم‌گیرندگان بر اثربخشی سازمانی کارکنان وزارت ورزش و جوانان بود. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کارکنان رسمی وزارت ورزش و جوانان کشور بود که تعدا آنها 430 نفر میباشد. نمونه آماری بر اساس جدول کرجسی چکیده کاملهدف از انجام این تحقیق بررسی ارتباط بین رفتار سیاسی و رویکرد عقلائی تصمیم‌گیرندگان بر اثربخشی سازمانی کارکنان وزارت ورزش و جوانان بود. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کارکنان رسمی وزارت ورزش و جوانان کشور بود که تعدا آنها 430 نفر میباشد. نمونه آماری بر اساس جدول کرجسی و مورگان 203 نفر تعیین و روش نمونه گیری نیز روش تصادفی بود. ابزار گردآوری اطلاعات شامل: پرسشنامه طراحی شده توسط دین و شارفمن برای سنجش رویکرد رفتارهای سیاسی و یا رویکرد عقلائی در فراگرد تصمیم‌گیری و پرسشنامه اثربخشی سازمانی حمیدی بود. روایی صوری پرسشنامه‌ها توسط اساتید متخصص مورد تأیید قرار گرفت و در مورد پایایی میزان آلفای کرونباخ محاسبه شده برای هر کدام از آنها برابر بود با پرسشنامه سنجش رویکرد رفتارهای سیاسی و یا رویکرد عقلائی در فراگرد تصمیم‌گیری (0.81) و پرسشنامه اثربخشی سازمانی (0.78). نتایج نشان دادند که در مقایسه با فرایند تصمیم گیری رفتار سیاسی، اتخاذ تصمیمات بر اساس فرایند عقلایی میزان اثربخشی بیشتری در سازمان ایجاد میکند. زمانی که مسئولان و کارشناسان برای گرفتن تصمیمات مهم به دنبال کسب اطلاعات می‌باشند و سعی در جمع‌آوری اطلاعات مربوط به مساله یا مشکل یا فرصت ایجاده شده و سپس تصمیم گیری هستند به طور حتم در مسیر دستیابی به اهداف سازمان و اثربخشی تصمیمات گرفته شده پیشرفت چشم گیری خواهند داشت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
309 - تاثیرتوسعه روانشناختی بر کیفیت سیاست گذاری عمومی
میثم اسماعیل زاده علی اشرف نظری رضا رستمی سید مصطفی ابطحیمقاله حاضر به جایگاه توسعه روانشناختی در سیاست گذاری عمومی ایران می پردازد. ضرورت این موضوع ازآنجاست که تبیین یکسری عوامل روان شناختی، موجبات تحقق سیاست گذاری توسعه را رقم خواهند زد. هدف تبیین شاخص های توسعه روان شناختی و در سیاستگذاری عمومی توسعه است. در اهمیت بحث حاضر چکیده کاملمقاله حاضر به جایگاه توسعه روانشناختی در سیاست گذاری عمومی ایران می پردازد. ضرورت این موضوع ازآنجاست که تبیین یکسری عوامل روان شناختی، موجبات تحقق سیاست گذاری توسعه را رقم خواهند زد. هدف تبیین شاخص های توسعه روان شناختی و در سیاستگذاری عمومی توسعه است. در اهمیت بحث حاضر باید گفت در بررسی نتایج حاصله از فرایند سیاستگذاری عمومی در ایران، ارزش، باور، هنجار، رفتار وعقلانیت نقش اساسی دارد. سوال اینجاست جایگاه توسعه روانشناختی در سیاست گذاری عمومی چیست؟ فرضیه بیانگر است که توسعه روانشناختی با نهادینه نمودن شاخص هایی نظیر ارزش، باور، هنجار، رفتار و عقلانیت در ایران می تواند موجبات توسعه پایدار کشور را رقم می زند. چارچوب نظری با الهام از نظریات نوسازی روانی، درصدد تحکیم اثبات فرضیه است. لذا با استعانت از روش توصیفی و تحلیلی به تبیین شاخص های مورد نظر پرداخته شده است. نتایج نشان داد توسعه شاخص های روانشناختی و حکمرانی خوب سبب تحقق سیاست گذاری عمومی توسعه در ایران می شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
310 - تجزیه و تحلیل انتخابات ریاست جمهوری در ایران: علل ناکارآمدی روشهای اثبات‌گرایانه
عباس صالحی نجفآبادیغافلگیری نخبگان دانشگاهی و تحلیلگران سیاسی در انتخابات خرداد 76 ، تیر 84 و 24 خرداد 92 نشانگر ناکارآمد بودن ابزارهای تجزیه و تحلیل انتخابات در ایران می باشد. با توجه به اینکه تحلیل گران پدیده انتخابات از ابزارها و نظریههای مختلفی برای تجزیه و تحلیل انتخابات استفاده می چکیده کاملغافلگیری نخبگان دانشگاهی و تحلیلگران سیاسی در انتخابات خرداد 76 ، تیر 84 و 24 خرداد 92 نشانگر ناکارآمد بودن ابزارهای تجزیه و تحلیل انتخابات در ایران می باشد. با توجه به اینکه تحلیل گران پدیده انتخابات از ابزارها و نظریههای مختلفی برای تجزیه و تحلیل انتخابات استفاده می‌کنند که از جمله آن میتوان به نظریههای جامعه‌شناسی سیاسی، توطئه، روانشناسی سیاسی، انتخاب عقلایی، تحلیل گفتمان اشاره کرد؛ اما به نظر میرسد با توجه به واقعیات سیاسی جامعه ایران و نوع خاص فرهنگ سیاسی مردم ایران باید از ترکیبی از روشهای اثبات‌گرایانه کمی و استفاده بیشتر از روشهای تفسیرگرایانه کیفی در تجزیه و تحلیل انتخابات استفاده کرد. از این رو برای انطباق ابزارها و نظریههای تجزیه و تحلیل بر واقعیات سیاسی ایران ابتدا از طریق پرسشنامه به جمع آوری واقعیات سیاسی جامعه ایران پرداخته خواهد شد و سپس با استفاده از آزمون های مختلف میزان اعتبار و معناداری این ابزارها و نظریه‌ها مورد بررسی قرار خواهد گرفت. به نظر میرسد که هیچ کدام از این نظریه‌ها نمی‌توانند به تنهایی پدیده چند وجهی انتخابات را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند وفهم همدلانه و استفاده از روشهای کیفی بهتر میتواند ما را به فهم واقعیات سیاسی جامعه ایران در زمینه انتخابات رهنمون سازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
311 - بررسی عقل‌گریزی در مذاهب کلامی با محوریت مذهب اشاعره
یاسر علیزادهچکیده: عقل و خرد در دین جایگاه مهمی دارد و یکی از مسائل کلیدی در ترویج و شناخت دقیق و مؤثر و عمیق دین، شناخت انحرافات دینی، عقل گریزی و عقل ستیزی در آن است. ازآنجاکه ادیان الهی از نیروی قدسی بهره‌مندند و هر آنچه را که بدان نسبت پیدا میکند قدسی می‌سازند، موجب میشود که چکیده کاملچکیده: عقل و خرد در دین جایگاه مهمی دارد و یکی از مسائل کلیدی در ترویج و شناخت دقیق و مؤثر و عمیق دین، شناخت انحرافات دینی، عقل گریزی و عقل ستیزی در آن است. ازآنجاکه ادیان الهی از نیروی قدسی بهره‌مندند و هر آنچه را که بدان نسبت پیدا میکند قدسی می‌سازند، موجب میشود که برخی به نام دین و دینداری، به دنبال اهداف غیردینی خود باشند. این مقاله تلاش دارد تا با مفهوم‌شناسی انحرافات دینی و عقل گریزی به زمینههای شکلگیری عقل ستیزی بپردازد و نتایج انحرافات دینی و عقل گریزی در مکتب اشاعره را بررسی کند. زمینههای شکلگیری عقل ستیزی در برخی مذاهب کلام ایجادشده و گمان می‌رود با گسترش اشعريت انحطاط عقلانيت در اسلام شکل‌گرفته و اشعريت عامل عقب‌ماندگی جهان اسلام شده است. جلوگیری از آسیب‌های عقل گریزی در جامعه با زدودن پیرایه‌ها از دین مقدس اسلام، هدف اصلی این نوشتار است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
312 - مطالعه دیدگاه استاد مطهری در نسبت عقل و ایمان، با تأکید بر نظریه فطرت
محسن حاکمی انشاءالله رحمتیمطالعه نسبت عقل و ایمان هماره مورد نظر اندیشمندان ادیان مختلف بوده است و نوع خوانش از نسبت عقل و ایمان موجب پدیدار شدن جهان های فکری مختلفی در میان پیروان ادیان توحیدی شده است. در دین توحیدی اسلام نیز اندیشمندان مختلف به این مسئله مهم پرداخته و از ایمان گرایی تا عقل گ چکیده کاملمطالعه نسبت عقل و ایمان هماره مورد نظر اندیشمندان ادیان مختلف بوده است و نوع خوانش از نسبت عقل و ایمان موجب پدیدار شدن جهان های فکری مختلفی در میان پیروان ادیان توحیدی شده است. در دین توحیدی اسلام نیز اندیشمندان مختلف به این مسئله مهم پرداخته و از ایمان گرایی تا عقل گرایی در قالب نظام های فکری اشاعره، معتزله، اهل حدیث، اخباریون و شیعی و خوانشِ عرفانی و فلسفی و قشری از نسبت عقل و ایمان امتداد داشته است. مرتضی مطهری بعنوان اندیشمند صاحب سبک در جهان اسلام، برآمده از نظام فکری اسلامی هر چند مستقلاً به این مسئله نپرداخته، اما پرداختن وی به تعریف و تقسیم و بیان حقیقت ایمان و عقل؛ و کاربست این دو وادی در ماهیت دین؛ می تواند راهنمای محققین برای تبیین نسبت عقل و ایمان باشد. در این پژوهش با مراجعه به آثار دست اول از مرتضی مطهری، پس از فیش برداری و بیان ماهیت عقل و ماهیت ایمان به نسبت عقل و ایمان در اندیشه استاد مطهری پرداخته شده است. در اندیشه مطهری ثبوت اهلیت عقل برای کشف واقعیت، برآمده از نصوص دینی از طریق استشهاد به نصوص دینی است وی معتقد است نه تنها ایمان، مانع عقل نیست بلکه عقل گروی به ایمان دینی در درک باورها بسیار کمک می کند. مطهری در تعارض ایمان و عقل جانب عقل را دارد.همچنین طبق دستگاه معرفتی مطهری در بیان نظریه فطرت، ایشان با اثبات و دفاع از این نظریه، ایمان را عقلانی و عقل را ایمانی قلمداد می کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
313 - بررسی فقهی و حقوقی تهاتر قهری با مطالعۀ تطبیقی در نظام¬های حقوق نوشته و انگلیس
احمد اسفندیاری غلامعلی سیفی زیناب علی زارعبه رغم پذیرش امکان وقوع تهاتر از سوی اکثر نظام¬های حقوقی در بیان مفهوم تهاتر قهری، مبانی، قلمرو و آثار آن، دیدگاه¬های متفاوتی، وجود دارد. برخی دیدگاه¬ها از قبیل تهاتر عقلی، تهاتر شرعی و تهاتر اختیاری در فقه اسلامی و تهاتر خود بخودی، تهاتر قانونی و تهاتر اعلامی در نظام ح چکیده کاملبه رغم پذیرش امکان وقوع تهاتر از سوی اکثر نظام¬های حقوقی در بیان مفهوم تهاتر قهری، مبانی، قلمرو و آثار آن، دیدگاه¬های متفاوتی، وجود دارد. برخی دیدگاه¬ها از قبیل تهاتر عقلی، تهاتر شرعی و تهاتر اختیاری در فقه اسلامی و تهاتر خود بخودی، تهاتر قانونی و تهاتر اعلامی در نظام حقوق نوشته به عنوان قاعده¬ای، ماهوی، موجب سقوط دو دین متقابل می¬شود. برعکس در نظام حقوق انگلیس، جز در موارد استثنایی، تهاتر، قاعدۀ آیین دادرسی است که در صورت استناد خوانده و پذیرش آن، موجب صدور دستور توقّف دعوی اصلی از سوی دادگاه به مقدار دعوای متقابل می¬شود و نه لزوما تهاتر ماهوی و سقوط دو دین. رگه¬هایی از چنین رویکردی، نسبت به تهاتر از سوی برخی فقهای اهل سنّت و نهاد مشابهی مانند حق حبس در فقه اسلامی، مشاهده می¬شود. مادّۀ 295 قانون مدنی ایران، عبارت «تهاتر قهری» را با الهام از برخی دیدگاههای موجود در فقه اسلامی و نظام حقوق نوشته، مطرح نمود بدون اینکه مفهوم آنرا به طور صریح روشن سازد. نخستین شارحان قانون مدنی، عبارت مذکور را معادل تهاتر عقلی و تهاتر خود بخودی تفسیر نمودند. اگرچه قانونگذار فرانسوی، در قانون مدنی 1804 تهاتر قانونی را-که به عنوان امر دفاعی، مستلزم استناد خوانده در دادگاه بود-جایگزین آن نموده بود، در اصلاحات 2016 مجددا به تهاتر خودبخودی روی آورد. توجّه دقیق به مستندات روایی دیدگاههای فقهی و صرافت در عبارات به کار رفته در قانون مدنی، آنرا به مفهوم تهاتر اختیاری در فقه و تهاتر قانونی و تهاتر اعلامی در حقوق نوشته، نزدیکتر می¬سازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
314 - تأملی بر حجیت مثبتات اصل صحت از منظر فقه امامیه
بهنام قنبرپور رحمان ولی زادهاصل صحت از بنیادی ترین مباحث فقهی است که در معاملات و عبادات همچنین اقوال و اعتقادات، کاربرد مؤثر دارد و منظور از آن این است که فعل و اعمال حقوقی دیگران را باید حمل بر صحت نمود و آثار صحیح شرعی بر آن مترتب کرد. پژوهش حاضر که به روش تحلیلی و توصیفی سامان یافته است درصدد چکیده کاملاصل صحت از بنیادی ترین مباحث فقهی است که در معاملات و عبادات همچنین اقوال و اعتقادات، کاربرد مؤثر دارد و منظور از آن این است که فعل و اعمال حقوقی دیگران را باید حمل بر صحت نمود و آثار صحیح شرعی بر آن مترتب کرد. پژوهش حاضر که به روش تحلیلی و توصیفی سامان یافته است درصدد پاسخ به این پرسش است که آیا اصل صحت علاوه بر آثار شرعی، مثبت لوازم عقلی و عرفی خود نیز است؟ نگارندگان بر این عقیده اند با عنایت به عمده ترین دلیل حجیت اصل صحت؛ یعنی سیره عقلاء و ترجیح اماریت آن، در صورت تحقق ارکان اجرای این اصل و احراز عنوان عرفی و شرعی عمل، مثبتات آن نیز معتبر است؛ لذا اصل صحت با فراهم شدن شرایط مذکور اگر نتواند لوازم عقلی و عادی، یعنی مثبتات خود را اثبات نماید، ثمره عملی بر بیان این اصل، مترتب نخواهد بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
315 - تبیین مدل مطلوب سیاستگذاری جمهوری اسلامی ایران در حوزه استعدادهای برتر و نخبگان
رمضان شریفی مالک ذوالقدر سید فرشید جعفری پایبندیزمینه و هدف: هدف پژوهش حاضر، تبیین مدل مطلوب سیاستگذاری جمهوری اسلامی ایران در حوزه استعدادهای برتر و نخبگان بوده است. روش: این پژوهش از لحاظ جهتگیری در پی مفهوم پردازی و با رویکرد کیف و کدگذاری نظری بر گرفته از تحلیل تم انجام شده است.جامعه پژوهش شامل 30 مقاله و پا چکیده کاملزمینه و هدف: هدف پژوهش حاضر، تبیین مدل مطلوب سیاستگذاری جمهوری اسلامی ایران در حوزه استعدادهای برتر و نخبگان بوده است. روش: این پژوهش از لحاظ جهتگیری در پی مفهوم پردازی و با رویکرد کیف و کدگذاری نظری بر گرفته از تحلیل تم انجام شده است.جامعه پژوهش شامل 30 مقاله و پایان نامه بوده که از مجموع 124 مقاله جستجو شده در پایگاههای اطلاعات علمی معتبر داخل با استفاده از رویکرد هدفمند در بازه زمانی 1378 تا 1401 انتخاب شدند. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، الگوی غالب و حاکم بر فضای سیاستگذاری نخبگان در کشور بوده و بر نهادهای حکومت معین مانند رهبری، مجلس، ریاست جمهوری، دادگاهها، »الگوی نهادی« الگوی عقمن بورای سیاست گذاری مطلوب ، و ... متمرکز است. بر اساس یافته های حاصل از تحقیق نخبگان و استعدادهای برتر پیشنهاد شده است. الگوی پیشنهادی تحقیق تلفیق از الگوی نهادی و عقلایی است که به نظر میرسد بتواند در مقابل نارسایی ها و محدودیتهای کاربست مجزای الگوها پاسخگو و راهگشا باشد. نتیجه گیری: استفاده از الگوی سیاستگذاری بر مبنای عقلانی در کنار الگوی نهادی میتواند چالشها و مشکلات گذشته را تا حدود زیادی بر طرف نماید، ثانیاً با بهره گیری از نتایج مطا لعات مربوط به پژوهش، در جهت رشد و پیشرفت هر چه بیشتر این زمینه مثمر ثمر واقع گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
316 - استانداردسازی نسخه ایرانی مقیاس باورهای غیرعقلانی نوجوان برنارد
زهرا مصباح خدیجه ابوالمعالی الحسینی فریده حمیدیﻧﻮﺟﻮانی ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ردهﻫﺎی ﺳﻨﯽ است که به دلیل افزایش مشکلات نوجوانان در حوزه های فردی و اجتماعی، اﺣﺘﻤـــﺎل ایجاد تحریفاتﺷــﻨﺎﺧﺘﯽ در این سن اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽیابد. پژوهش حاضر به منظور هنجاریابی ابزار سنجش باورهای غیر عقلانی برنارد (1988) صورت گرفته است .جامعه آماری این پژوهش چکیده کاملﻧﻮﺟﻮانی ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ردهﻫﺎی ﺳﻨﯽ است که به دلیل افزایش مشکلات نوجوانان در حوزه های فردی و اجتماعی، اﺣﺘﻤـــﺎل ایجاد تحریفاتﺷــﻨﺎﺧﺘﯽ در این سن اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽیابد. پژوهش حاضر به منظور هنجاریابی ابزار سنجش باورهای غیر عقلانی برنارد (1988) صورت گرفته است .جامعه آماری این پژوهش شامل دانش‌آموزان دختر دوره دوم متوسطه منطقه 5 شهر تهران در سال 1398بود که با روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای، 274 نفر از دانش‌آموزان پرسشنامه باورهای غیرعقلانی را تکمیل کردند. آلفای کرونباخ پرسشنامه 77/0 به دست آمد. برای تحلیل داده‌ها ابتدا از روش تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد و اگر چه تعداد ماده ها کاهش یافت، تعداد سازه‌ها همانند سازه اصلی 4 سازه باقی ماند، با توجه به حذف دو گویه در استخراج عامل‌های اصلی و عدم برازش سطح قابل قبول شاخص‌ها، گویه‌های 26 گانه پرسشنامه با استفاده از تحلیل‌عاملی اکتشافی تحلیل شد. با چرخش واریماکس، یافته‌ها از مدل مفروضه پرسشنامه از وجود 4 عامل زیربنایی حمایت نمود. در ادامه با توجه به محتوای گویه‌ها، عامل‌های اول، دوم، سوم و چهارم به ترتیب تحقیر خود، بی‌تحملی قوانین ناامیدکننده، بی‌تحملی ناکامی در تکالیف و توقع انصاف و بی‌تحملی نقض قواعد توسط دیگران نامگذاری شدند. در نهایت پرسشنامه با 25 ماده و 4 سازه جدید استخراج گردید که می تواند 58/21 درصد واریانس کل را توجیه کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
317 - پیوند عقل و عشق در داستان زال رودابه با تکیه بر تئوری انتخاب و نگاره ماندالا
اناهیتا امینی قدمعلی سرامی رضا اشرف زادهچکیده پژوهش حاضر با رویکردی روان‌شناسانه به روش تحلیلی- توصیفی با تأکید بر مفهوم عشق از دیدگاه ویلیام گلاسر یکی از مؤلّفه‌های پیونددهندۀ عقل و عشق را در داستان زال رودابه می‌کاود. گلاسر عشق را برابر با تعهد میداند. تعهد مانند بسیاری از عمل کرد‌های دیگر آدمی، یک رفتار چکیده کاملچکیده پژوهش حاضر با رویکردی روان‌شناسانه به روش تحلیلی- توصیفی با تأکید بر مفهوم عشق از دیدگاه ویلیام گلاسر یکی از مؤلّفه‌های پیونددهندۀ عقل و عشق را در داستان زال رودابه می‌کاود. گلاسر عشق را برابر با تعهد میداند. تعهد مانند بسیاری از عمل کرد‌های دیگر آدمی، یک رفتار است؛ رفتاری که با چیرگی و پشتوانۀ عقل انجام میگیرد. در این راستا ضمن تبیین برجسته‌ترین نیاز اساسی زال که نیاز عشق و تعلق است به آشکار کردن میزان رفتار متعهدانه و دور از هفت عادت مخرب هریک از شخصیت‌های پیش برندۀ داستان نیز میپردازد. از این منظر نقش آنها را در به کمال رسیدن عشق معلوم می‌دارد. زال رودابه، ندیمان، سیندخت، سام، منوچهر و مهراب به ترتیب با رفتار متعهدانۀ خود به پشتوانۀ گفت وگوها و مذاکره‌های خردمندانه (مؤلّفۀ فکر) و کنترل عادت‌های مخربشان، تصاویر دنیای مطلوب خود را به‌تدریج تغییر داده و با پذیرفتن اتحادِ تضادها و تقابل‌ها، دوایر تودرتوی ماندالا را که با دایرۀ مهین عشق زال رودابه آغاز شده، در مسیر به کمال رساندن عشق و مرکزیت و یگانگی در می‌نوردند. از آنجا که در زبان نمی‌توان دو واژه را صد در صد برابر هم دانست، تعهد عنصری است که از یکسو بازوی خود را به دست عقل و از سویی به دست عشق داده است. بنابراین با تکیه بر این داستان میتوان تعهد را بهعنوان یکی از مؤلّفه‌های پیونددهندۀ عقل و عشق دانست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
318 - راههای دستیابی به معرفت حقیقی از دیدگاه شیخ محمود شبستری
مجید نوریشیخ محمود شبستری، عارف شاعر و اندیشمند بزرگ سدة هشتم هجری در آثار خویش، راههای دستیابی به معرفت یقینی را عقل و نقل و ذوق (کشف و اشراق) میداند. وی می‌کوشد منقولات دینی را با استدلالهای اهل فلسفه و با ذوقیات اندیشمندان اشراقی درهم آمیزد و رسالت یک فیلسوف مسلمان و ع چکیده کاملشیخ محمود شبستری، عارف شاعر و اندیشمند بزرگ سدة هشتم هجری در آثار خویش، راههای دستیابی به معرفت یقینی را عقل و نقل و ذوق (کشف و اشراق) میداند. وی می‌کوشد منقولات دینی را با استدلالهای اهل فلسفه و با ذوقیات اندیشمندان اشراقی درهم آمیزد و رسالت یک فیلسوف مسلمان و عارف و اندیشمند اشراقی را ایفا کند. شبستری همچون غزّالی معتقد است، ورای عقل نظری، انسان را طوری و طریقی دیگر هست که به آن طور، اسراری را که از عقل پنهان و محجوب است، می‌شناسد. او همچون همة شاعران عارف ایرانی مخالفت صریح خود را با فلسفه و عقل یونانی ابراز می‌دارد، اما خرد ستیز و فلسفه گریز نیست. از این رو در عین آنکه در مقام معرفت تمایل به اشراق دارد، در مقام علم، به حکمت و استدلال گرایش نشان میدهد. خرد مورد ستایش شیخ، خرد دینی است، همان خرد و اندیشه‌ای که به قول او مبحث انبیاست و هزارواند آیه از آیات قرآن اختصاص بدان دارد. شیخ در عین حال، در طریق معرفت حق به داشتن پیر و انسانی کامل که واسطة هدایت حق باشد، معتقد است. از نظر او شاه‌راه معرفت حق تفکّر و سیر دوسویه (قوس صعودی و نزولی) است که در این سیر دیالکتیک و حرکت از کثرت به وحدت، از وحدت به کثرت، از بسیار به یک، از یک به بسیار، از نمود به بود، از بود به نمود، از قطره به دریا، از دریا به قطره، جان آدمی صفا می‌یابد و نقوش اغیار از لوح دل او محو میگردد و انسان کامل، به شناسایی حقیقی میرسد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
319 - تقابل عقل و عشق از دیدگاه عطار
شهین اوجاق علی زادهسخن از تقابل میان عاطفة ازلی بی زوال شورآفرین عشق است و بارقة نخستین خلقت یعنی عقل. دو مقوله ای که همواره تعارض آن دو از مهم ترین مسایل مورد بحث در طول تاریخ عرفانی ادب فارسی بوده است. موضوعی که پژوهش ها و نقدهای بسیاری در پی داشته است. یافتن پیشینة تاریخی این تقابل از چکیده کاملسخن از تقابل میان عاطفة ازلی بی زوال شورآفرین عشق است و بارقة نخستین خلقت یعنی عقل. دو مقوله ای که همواره تعارض آن دو از مهم ترین مسایل مورد بحث در طول تاریخ عرفانی ادب فارسی بوده است. موضوعی که پژوهش ها و نقدهای بسیاری در پی داشته است. یافتن پیشینة تاریخی این تقابل از میان آثار بزرگان عرفان و تصوف، خود در خور مقالة مفصلی است که در این مجمل نمی گنجد. این مقاله سعی دارد تا دیدگاه عطار را به عنوان یکی از پیش گامان بزرگ شعر عرفانی از این منظر مورد دقت و توجه قرار دهد. تبیین دیدگاه بزرگ مردی که مدار اصلی سخن او عشق است و رکن کلامش درد عشق و متدلوژی عرفانش تدوین هفت وادیِ سلوکِ عاشقانه سالکان طریقت برای رسیدن به حقیقت پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
320 - حافظ در ترازوی خلاف آمدِ عادت
ناصر ناصریعصر حافظ، عصر انحطاط اخلاق و از میان رفتن ضوابط سالم در روابط طبقات مختلف مردم، بویژه حاکمان و فرمانروایان و صوفیان و زاهدان است و نابسامانی و هرج و مرج ناشی از ظلم و بیداد حاکم و فرمانروایان از یک طرف و رواج و ریاکاری و خدعه و نیرنگ فقیهان دینی و صوفیان مدعی از طرفی چکیده کاملعصر حافظ، عصر انحطاط اخلاق و از میان رفتن ضوابط سالم در روابط طبقات مختلف مردم، بویژه حاکمان و فرمانروایان و صوفیان و زاهدان است و نابسامانی و هرج و مرج ناشی از ظلم و بیداد حاکم و فرمانروایان از یک طرف و رواج و ریاکاری و خدعه و نیرنگ فقیهان دینی و صوفیان مدعی از طرفی دیگر، سبب سقوط ارزشهای اخلاقی و مذهبی شده است و حافظ در بطن این منجلاب فساد و تباهی و نفاق و یأس و به قول خودش در شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین هایل گرفتار شده است و به عنوان یک متفکر و مصلح اجتماعی به تمام دردها و فسادها و آفت‌ها و آسیب‌های زمانه اشراف دارد و جراح‌وار با نیشتر انتقاد و طنز می‌خواهد بیماری‌های اجتماعی جامعه را بشکافد و با مهربانی بر زخم‌ها مرهم نهد. برای وصول به این آمال بناچار میبایست زبانی را برمی‌گزید که از گیرایی و دل‌نشینی و تأثیرگذاریی بیشتر برخوردار باشد و به کالبد واژه‌های مرده و معتاد و بی‌روح زبان، جانی تازه ببخشد و با استفاده از ترفندها و هنرهای ادبی، رستاخیزی در عادت‌های مألوف ذهنی و زبانی ایجاد کند از اینرو بهترین مسیر برای مبارزة قلمی با دو قشر حاکمان و صوفیان، چنگ زدن به هنرهایی چون آشنایی‌زدایی و هنجارگریزی و باورشکنی و عقل‌ستیزی و تصاویر متناقض‌نما و بالاخره خلاف عرف و عادت عامّه است و کاربرد هنرهای ادبی فوق به صورت گسترده، سبب شهرت و آوازة حافظ شده است که خود می‌فرماید: از خلاف آمد عادت بطلب کام که من کسب جمعیت از آن زلف پریشان کردم پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
321 - تحلیلی موضوعی با نظر به کتاب مثنوی معنوی عقل جزئی و کلی در اندیشه مولانا
رضا ماحوزیمولانا هم از عقل جزیی و هم از عقل کلی یادکرده است. علاوه براین، وی عقل کلی را هم از منظر معرفت‌شناسانه و هم از منظر هستی‌شناسانه بررسی کرده است. اینکه هر کدام از سه معنای فوق‌الذّکر چه جایگاهی در اندیشه بشری دارد و چه نسبتی میان آنهاست، دو موضوع مستقل بشمار می‌رود که چکیده کاملمولانا هم از عقل جزیی و هم از عقل کلی یادکرده است. علاوه براین، وی عقل کلی را هم از منظر معرفت‌شناسانه و هم از منظر هستی‌شناسانه بررسی کرده است. اینکه هر کدام از سه معنای فوق‌الذّکر چه جایگاهی در اندیشه بشری دارد و چه نسبتی میان آنهاست، دو موضوع مستقل بشمار می‌رود که این نوشتار درصدد است آنها را در اندیشه مولانا تحلیل کند. در این خصوص از دیدگاههای افلاطون پیرامون دیانویا (عقل جزئی) و نوس (عقل کلی) و نسبت این دو با انسان، جهان و خدا نیز کمک گرفته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
322 - پیام مولانا برای جهان امروز و انسان معاصر
حسین قریبجهان امروز دارای تفاوت‌هایی بسیار با دوران گذشته است. عنصر اصلی تفاوت‌های مربوط را میتوان در کیفیت عقلانیت و نوع خردورزی خلاصه کرد. عقلانیت نوین و مدرن، با وجود قابلیت‌ها و توانایی‌ها، کاستی‌هایی نیز دارد که محتاج بازاندیشی‌های گسترده است. از آنجا که مولانا جلال‌الدین چکیده کاملجهان امروز دارای تفاوت‌هایی بسیار با دوران گذشته است. عنصر اصلی تفاوت‌های مربوط را میتوان در کیفیت عقلانیت و نوع خردورزی خلاصه کرد. عقلانیت نوین و مدرن، با وجود قابلیت‌ها و توانایی‌ها، کاستی‌هایی نیز دارد که محتاج بازاندیشی‌های گسترده است. از آنجا که مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، دارای دیدگاههای بدیع، جامع و انتقادی نسبت به عقلانیت است، در این مقاله با الهام از اندیشه‌ها و افکار بلند وی، به شرح مباحث مربوط به عقلانیت پرداخته و تبیین اجمالی حلقه مفقوده عقلانیت مدرن در عصر کنونی پرداخته شده است. مقاله درصدد پاسخگویی به دو سؤال اساسی است: 1- مؤلفه‌های بهره‌گیری مناسب از عقل چیست؟ 2- آثار بهره‌گیری مناسب از عقل چیست؟ در پاسخ به سؤال اول، به تجزیه و تحلیل ابعاد گوناگون و ملزومات بنیانی شکوفایی عقل همچون یادگیری و همبستگی عقل و قلب پرداخته شده و در پاسخ به سؤال دوم، نسبت به ریشه‌یابی روابط تنگاتنگ دانایی و عقلانیت با توانایی و قدرت که از آثار اصلی و اساسی بهره‌گیری مناسب از عقل محسوب میشود، اقدام گردیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
323 - اثربخشی مداخله ی مبتنی بر رفتار درمانی عقلانی هیجانی بر افزایش صمیمیت و رضایت زناشویی زنان
میترا قدم خیر حسین قمری گیوی نیلوفر میکاییلی زهره سپهری شاملوازدواج و رابطه ی زناشویی، منبع حمایت، صمیمیت و لذت انسان و رضایتمندی زناشویی، محصول سبک های شناختی زوجین و سوگیری های شناختی آنهاست. هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی مداخله ی مبتنی بر رفتار درمانی عقلانی- هیجانی در افزایش صمیمیت و رضایت زناشویی بود. بدین منظور، طی یک پژوهش چکیده کاملازدواج و رابطه ی زناشویی، منبع حمایت، صمیمیت و لذت انسان و رضایتمندی زناشویی، محصول سبک های شناختی زوجین و سوگیری های شناختی آنهاست. هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی مداخله ی مبتنی بر رفتار درمانی عقلانی- هیجانی در افزایش صمیمیت و رضایت زناشویی بود. بدین منظور، طی یک پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل، 30 زن متاهل به شیوه ی نمونه گیری در دسترس انتخاب و به شیوه ی تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. آزمودنی ها قبل و بعد از مداخله، از نظر میزان صمیمیت و رضایت زناشویی ارزیابی شدند. سپس گروه آزمایش به مدت 8 جلسه تحت مداخله ی مبتنی بر رفتار درمانی عقلانی- هیجانی قرار گرفت. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که اثربخشی مداخله ی مبتنی بر رفتار درمانی عقلانی- عاطفی (REBT) بر افزایش صمیمیت و رضایت زناشویی زنان معنادار است. به نظر می رسد که صمیمیت و رضایت زناشویی، نتیجه ی مهارت های همسران در برقراری ارتباط، حل منطقی مشکلات و تعارضات، انتظارت و باورهای عقلانی است و در مداخلات زناشویی، می توان از رویکرد رفتار درمانی عقلانی- هیجانی برای ایجاد این مهارت ها استفاده کرد. پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد
پیوندهای سایت
مراکز مرتبط
پشتیبانی
صفحات رسمی
حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400