تجزیه و تحلیل انتخابات ریاست جمهوری در ایران: علل ناکارآمدی روش‌های اثبات‌گرایانه

محورهای موضوعی : اندیشه سیاسی

عباس صالحی نجف‌آبادی ¹

1 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان، گروه علوم سیاسی، ایران، همدان

تاریخ دریافت : 1394/01/28 تاریخ پذیرش : 1394/05/12 تاریخ انتشار : 1394/08/15

کلید واژه: تحلیل گفتمان, نظریه‌های تحلیل انتخابات, انتخابات ریاست جمهوری هفتم و نهم, رفتارگرایی, انتخاب عقلایی, فرهنگ سیاسی,

چکیده مقاله :

غافلگیری نخبگان دانشگاهی و تحلیلگران سیاسی در انتخابات خرداد 76 ، تیر 84 و 24 خرداد 92 نشانگر ناکارآمد بودن ابزارهای تجزیه و تحلیل انتخابات در ایران می باشد. با توجه به اینکه تحلیل گران پدیده انتخابات از ابزارها و نظریه‌های مختلفی برای تجزیه و تحلیل انتخابات استفاده می‌کنند که از جمله آن می‌توان به نظریه‌های جامعه‌شناسی سیاسی، توطئه، روانشناسی سیاسی، انتخاب عقلایی، تحلیل گفتمان اشاره کرد؛ اما به نظر می‌رسد با توجه به واقعیات سیاسی جامعه ایران و نوع خاص فرهنگ سیاسی مردم ایران باید از ترکیبی از روش‌های اثبات‌گرایانه کمی و استفاده بیشتر از روش‌های تفسیرگرایانه کیفی در تجزیه و تحلیل انتخابات استفاده کرد. از این رو برای انطباق ابزارها و نظریه‌های تجزیه و تحلیل بر واقعیات سیاسی ایران ابتدا از طریق پرسشنامه به جمع آوری واقعیات سیاسی جامعه ایران پرداخته خواهد شد و سپس با استفاده از آزمون های مختلف میزان اعتبار و معناداری این ابزارها و نظریه‌ها مورد بررسی قرار خواهد گرفت. به نظر می‌رسد که هیچ کدام از این نظریه‌ها نمی‌توانند به تنهایی پدیده چند وجهی انتخابات را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند وفهم همدلانه و استفاده از روش‌های کیفی بهتر می‌تواند ما را به فهم واقعیات سیاسی جامعه ایران در زمینه انتخابات رهنمون سازد.

منابع و مأخذ:

منابع فارسی

- ابوالحسنی، سیدرحیم (1384)، «نگرش و گرایش‌های سیاسی مردم: اصلاح‌طلبی یا محافظه‌کاری)»، فصلنامه سیاست، شماره 69 .

- ایوبی، حجت‌الله (1384)، «الگوهای تحلیل انتخابات»، ماهنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی. شماره‌های 213-213.

- بدیع، برتران و پی‌یر بیرن بوم (1379)، جامعه‌شناسی دولتی، ترجمه احمد نقیب‌زاده، تهران، انتشارات باز.

- بشیریه، حسین (1377)، «انتخابات سال 1376 از چشم انداز مبارزه طبقاتی»، هفته‌نامه راه نو، شماره 8.

- بشیریه، حسین (1382)، عقل در سیاست، تهران:، نشر نگاه معاصر.

- بشیریه، حسین(1381 )، جامعه‌شناسی سیاسی، تهران، نشر نی.

- تایلور، پی‌.جی. و آر.جی. جانستون، (1386)، جغرافیای انتخابات، ترجمه زهرا پیشگاهی‌فرد، تهران، نشر قومس.

- جلایی‌پور، حمیدرضا (1381)، جامعه‌شناسی جنبش‌های اجتماعی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

- حجاریان، سعید (1377)، تلاقی جمهوریت و مشروعیت، تهران، انتشارات طرح نو.

- حسینی زاده، محمدعلی (1386)، اسلام سیاسی در ایران، قم، انتشارات دانشگاه مفید.

- دارابی، علی (1378)، «جامعه‌شناسی انتخابات و رفتار انتخاباتی در جمهوری اسلامی»، فصلنامه مطالعات سیاسی، پیش شماره دوم.

- دارابی، علی(1388)، جریان‌شناسی سیاسی در ایران، تهران، سازمان انتشارات پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی.

- رضایی، علی (1377)، انتخاب نو؛ نیمه پر لیوان، تهران، نشر طرح نو.

- رضوانی، محسن (1386)، «تحلیل رفتار انتخاباتی، انتخابات نهم ریاست جمهوری»، فصلنامه معرفت، سال شانزدهم، شماره 123.

- روزنامه اعتماد (1388)، ویژه نامه نوروز.

- روزنامه ایران (1384)، 8 تیر.

- روزنامه رسالت (1375)، 26 اسفند.

- روزنامه رسالت (1375)، 8 اسفند.

- روزنامه شرق (1385)، ضمیمه سوم خرداد.

- روزنامه فجر (1384)، 8 تیر.

- روزنامه کیهان (1376)، 22 اردیبهشت.

- ریتزر، جرج (1374)، نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.

- سروش، عبدالکریم (1374)، درس‌هایی از فلسفه علم الاجتماع، تهران، نشر نی.

- سنجابی، علیرضا (1385)،  روش‌شناسی در علم سیاست، تهران، نشر قومس.

- عضدانلو، حامد (1375)، «درآمدی بر گفتمان یا گفتمانی درباره گفتمان»، ماهنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره‌های 104-103، فروردین و اردیبهشت.

- عیوضی، محمدرحیم (1385)، .«انتخاب نهم»، ماهنامه زمانه، شماره 35.

- فرکلاف، نورمن (1379)، تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمه شایسته پیران و دیگران، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.

- کلانتری، صمد (1384)، «انتخابات شگفت‌انگیز و گیج‌کننده»، ماهنامه اطلاعات اقتصادی- سیاسی، شماره‌های 214-213.

- کاشی، غلامرضا (1376)، جادوی گفتار، تهران، موسسه آینده‌پویان.

- لازارسفلد، بل‌اف و برنارد برلسون (1382)، انتخاب مردم؛ مردم چگونه در انتخابات ریاست جمهوری تصمیم‌گیری می‌کنند، ترجمه محمدرضا رستمی، تهران، انتشارات تبلور.

- مارش، دیوید و جورج استوکر (1378)، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیر محمد حاجی یوسفی، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.

- هانتینگتون، ساموئل (1381)، موج سوم دمکراسی، ترجمه احمد شهسا، تهران، انتشارات روزنه.

English Source

- Campbell, A., Miller Converse and Stokes (1960), American Voter, New York, John Wiley.

- Downs, A. (1957), An Economic Theory of Democracy, New York, Harper& Row.

- Heywood, Andrew (2002), Politics, London, Pal grave.

- Nye, Norman H., Sidney Verba & John R. Petrocik (1979), The Changing American Voter, New York, Harvard University Press.

- Schacter, Daniel (1989), Memory in Foundations of Cognitive Science, Cambridge, MIT Press.