سوررئالیسم و عرفان عراقی
محورهای موضوعی : نقد ادبی و نظریه پردازی
یدالله بهمنی
1
(
عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
)
علی اکبر افراسیاب پور
2
(
عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
)
کلید واژه: عقل‌گریزی, عشق, خیال, عرفان, فراواقع‌گرایی, شطحیات,
چکیده مقاله :
فراواقع‌گرایی یا سوررئالیسم دارای اصولی مشابه و مشترک با مبانی عرفان است که این اشتراک در اندیشه‌های برخی از عارفان ظهور چشمگیرتری یافته است و فخرالدین عراقی شاعر و عارف بزرگ قرن هفتم ایرانی از آن جمله است که تاکنون از این دیدگاه به نظم و نثر او نگریسته نشده و در قالب نقد ادبی جدید مورد مطالعه و مقایسه قرار نگرفته است. در این مقاله که از نوع کتابخانه‌ای و به روش توصیفی- تحلیلی است، پس از خوانشی جدید از رابطة عرفان با سوررئالیسم موارد اشتراک آنها در آثار عراقی ترسیم و دنبال می‌شود. او پیرو مکتب جمال است که به زیبایی و عشق اصالت می‌دهد و عنصر خیال را مرز فراواقعیت و زیبایی‌آفرین می‌داند، با گریز از عقل به کشف و شهود روی می‌آورد و از دنیای درون شبیه به ضمیر ناخودآگاه سخن می‌گوید و با شطح و الهام از دنیای خیال بهره می‌گیرد که در حقیقت تصویرهایی سوررئالیستی ارائه می‌دهد. در این پژوهش آموزه‌های عرفانی فخرالدین عراقی قابل مقایسه با این مکتب نشان داده می‌شود.
Surrealism has principles similar to the principles of mysticism, which have become more prominent in the minds of some mystics, and Fakhreddin al-Iraqi, a great seventh-century Iranian poet and mystic, has never seen his poetry and prose from this perspective. And has not been studied and compared in the form of new literary criticism. In this article, which is a library and descriptive-analytical method, after a new reading of the relationship between mysticism and surrealism, their commonalities in Iraqi works are drawn and followed. He had a school of beauty is beauty and love originality and cross-border element of imagination to reality and beauty entrepreneur knows, The escape from reason to intuition turns and speaks to the unconscious inner world like Shat'h and inspiration from the world of fantasy with interest that, in fact, offers a surrealistic images and in this study is comparable to the school ofFakher Iraqi al-Din Mysticism teachings is shown.
منابع
-آدونیس، (علی احمد سعید).۱۳۸۰. تصوف و سورئالیسم، ترجمة حبیب‌الله عباسی، تهران: روزگار.
- آل احمد، مصطفی. ۱۳۷۷. سورئالیسم: انگارة زیبایی‌شناسی هنری، تهران: نشانه.
- براهنی، رضا. ۱۳۸۰. طلا در مس، تهران: زریاب.
- بقلی شیرازی، روزبهان. ۱۳۶۰. شرح شطحیات، تصحیح هنری کربن، تهران: فرهنگ ایران.
- پیرونک، ایو. ۱۳۸۴. فخرالدین عراقی، ترجمه ع. روح‌بخشان، آشنایان ره عشق، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- جامی، عبدالرحمن. ۱۳۷۰. نفحات الانس من حضرات القدس، تصحیح محمود عابدی، تهران: اطلاعات.
- چیمه، محمداختر. ۱۳۷۲. مقام شیخ فخرالدین ابراهیم عراقی در تصوف اسلامی، اسلام‌آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
- داد، سیما. ۱۳۷۵. فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید.
- زرین‌کوب، عبدالحیسن. ۱۳۸۶. نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.
- سید حسینی، رضا.۱۳۸۹. مکتب‌های ادبی، تهران: نگاه.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا. ۱۳۸۶. قلندریه در تاریخ، تهران: سخن.
- عراقی، فخرالدین. ۱۳۸۷. دیوان عراقی، مقدمه و بازنویسی دلارام پورنعمتی، تهران: گلسار.
- _____، _____. ۱۳۳۸. کلیات عراقی، به کوشش سعید نفیسی، تهران: سنایی.
- _____، _____. ۱۳۶۶. کلیات دیوان شیخ فخرالدین ابراهیم همدانی، مقدمه و حواشی از م درویش، تهران: جاویدان.
- _____، _____. ۱۳۶۳. لمعات، به همراه سه شرح از قرن هشتم هجری، تصحیح محمد خواجوی، تهران: مولی.
- ____،____. ۱۳۷۲. مجموعه آثار فخرالدین عراقی، تصحیح نسرین محتشم (خزاعی)، تهران: زوار.
- فتوحی، محمود. ۱۳۸۹. بلاغت تصویر، تهران: سخن.
- محمدی بدر، نرگس. ۱۳۸۷... فرهنگ‌واره فخرالدین ابراهیم عراقی، تهران: نرسی.
مشتاق مهر، رحمان و دستمالچی، ویدا. ۱۳۸۸. مطالعه تطبیقی کارکرد ضمیر ناخودآگاه در تجارب عرفانی و سوررآلیستی، فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، سال ۵، شماره ۱۶: ۱۳۹- ۱۶۳.
-Abrams (1970), M.H.A Glossary of Literary Terms. New York.
- Adonis (2010), A. 2.Al-taba Al-ol . Dameshg: Beday le Al-NashrWa Al-Tawzi.
- Hall (1963), Vernon, A short History of literary Criticism, New York University press.
- Harham (1982), G. G. On the Grotesque. Princeton University press.
_||_Resources
-Adonis, (Ali Ahmad Saeed) .1380. Sufism and Surrealism, translated by Habibollah Abbasi, Tehran: Roozgar.
- Al-Ahmad, Mustafa. 1377. Surrealism: The Idea of Artistic Aesthetics, Tehran: Neshane.
- Baraheni, Reza. 1380. Tala Dar Mes, Tehran: Zaryab.
- Baqli Shirazi, Roozbehan. 1360. Description of surfaces, artistic correction of carbon, Tehran: Farhange Iran.
- Pironak, Yves. 1384. Fakhreddin Iraqi, translated by A. Ruhbakhshan, Ashnaghan Rahe Eshgh, Tehran: University Publishing Center.
- Jami, Abdul Rahman 1370. Nafhat Al-Ons Men Hazrat Al-Quds, edited by Mahmoud Abedi, Tehran: Etelaat..
- Chimeh, Mohammad Akhtar. 1372. The position of Sheikh Fakhreddin Ibrahim Iraqi in Islamic Sufism, Islamabad: Persian Research Center of Iran and Pakistan.
- Dad, Sima. 1375. Farhange Estelahate Adabi, Tehran: Morvarid.
- Zarrinkoob, Abdol Hosaein. 1386. Naghde Adabi, Tehran: Amirkabir.
- Seyed Hosseini, Reza.1389. Maktabhaye Adabi, Tehran: Negah.
- Shafiee Kadkani, Mohammad Reza. 1386. Qalandaria Dar Tarikh, Tehran: Sokhan.
- Iraqi, Fakhreddin. 1387. Iraqi Court, Introduction and Rewriting by Delaram Pournemati, Tehran: Golsar.
- _____, _____. 1338. Koliiat Iraqi, by Saeed Nafisi, Tehran: Sanaei.
- _____, _____. 1366. Generalities of the Divan of Sheikh Fakhreddin Ebrahim Hamedani, Introduction and Notes by M. Darvish, Tehran: Javidan.
- _____, _____. 1363. Lamaat, with three commentaries from the eighth century AH, edited by Mohammad Khajavi, Tehran: Movla.
- ____, ____. 1372. Collection of works by Fakhreddin Iraqi, edited by Nasrin Mohtasham (Khazaei), Tehran: Zavar.
Fotuhi, Mahmood.1389. Balaghate Tasvir, Tehran: Sokhan.
- Mohammadi Badr, Narges. 1387. Fakhreddin Ebrahim Iraqi Cultural Center, Tehran: Nersi.
Mushtaq Mehr, Rahman and Dastmalchi, Vida. 1388. A Comparative Study of the Function of the Subconscious in Mystical and Surrealist Experiences, Quarterly Journal of Mystical Literature and Mythology, Volume 5, Number 16: 139-163.
-Abrams (1970), M.H.A Glossary of Literary Terms. New York.
- Adonis (2010), A. 2.Al-taba Al-ol . Dameshg: Beday le Al-NashrWa Al-Tawzi.
- Hall (1963), Vernon, A short History of literary Criticism, New York University press.
- Harham (1982), G. G. On the Grotesque. Princeton University press.
