سوررئالیسم و عرفان عراقی
الموضوعات :یدالله بهمنی 1 , علی اکبر افراسیاب پور 2
1 - عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
2 - عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
الکلمات المفتاحية: عقل‌گریزی, عشق, خیال, عرفان, فراواقع‌گرایی, شطحیات,
ملخص المقالة :
فراواقع‌گرایی یا سوررئالیسم دارای اصولی مشابه و مشترک با مبانی عرفان است که این اشتراک در اندیشه‌های برخی از عارفان ظهور چشمگیرتری یافته است و فخرالدین عراقی شاعر و عارف بزرگ قرن هفتم ایرانی از آن جمله است که تاکنون از این دیدگاه به نظم و نثر او نگریسته نشده و در قالب نقد ادبی جدید مورد مطالعه و مقایسه قرار نگرفته است. در این مقاله که از نوع کتابخانه‌ای و به روش توصیفی- تحلیلی است، پس از خوانشی جدید از رابطة عرفان با سوررئالیسم موارد اشتراک آنها در آثار عراقی ترسیم و دنبال می‌شود. او پیرو مکتب جمال است که به زیبایی و عشق اصالت می‌دهد و عنصر خیال را مرز فراواقعیت و زیبایی‌آفرین می‌داند، با گریز از عقل به کشف و شهود روی می‌آورد و از دنیای درون شبیه به ضمیر ناخودآگاه سخن می‌گوید و با شطح و الهام از دنیای خیال بهره می‌گیرد که در حقیقت تصویرهایی سوررئالیستی ارائه می‌دهد. در این پژوهش آموزه‌های عرفانی فخرالدین عراقی قابل مقایسه با این مکتب نشان داده می‌شود.
منابع
-آدونیس، (علی احمد سعید).۱۳۸۰. تصوف و سورئالیسم، ترجمة حبیب‌الله عباسی، تهران: روزگار.
- آل احمد، مصطفی. ۱۳۷۷. سورئالیسم: انگارة زیبایی‌شناسی هنری، تهران: نشانه.
- براهنی، رضا. ۱۳۸۰. طلا در مس، تهران: زریاب.
- بقلی شیرازی، روزبهان. ۱۳۶۰. شرح شطحیات، تصحیح هنری کربن، تهران: فرهنگ ایران.
- پیرونک، ایو. ۱۳۸۴. فخرالدین عراقی، ترجمه ع. روح‌بخشان، آشنایان ره عشق، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- جامی، عبدالرحمن. ۱۳۷۰. نفحات الانس من حضرات القدس، تصحیح محمود عابدی، تهران: اطلاعات.
- چیمه، محمداختر. ۱۳۷۲. مقام شیخ فخرالدین ابراهیم عراقی در تصوف اسلامی، اسلام‌آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
- داد، سیما. ۱۳۷۵. فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید.
- زرین‌کوب، عبدالحیسن. ۱۳۸۶. نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.
- سید حسینی، رضا.۱۳۸۹. مکتب‌های ادبی، تهران: نگاه.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا. ۱۳۸۶. قلندریه در تاریخ، تهران: سخن.
- عراقی، فخرالدین. ۱۳۸۷. دیوان عراقی، مقدمه و بازنویسی دلارام پورنعمتی، تهران: گلسار.
- _____، _____. ۱۳۳۸. کلیات عراقی، به کوشش سعید نفیسی، تهران: سنایی.
- _____، _____. ۱۳۶۶. کلیات دیوان شیخ فخرالدین ابراهیم همدانی، مقدمه و حواشی از م درویش، تهران: جاویدان.
- _____، _____. ۱۳۶۳. لمعات، به همراه سه شرح از قرن هشتم هجری، تصحیح محمد خواجوی، تهران: مولی.
- ____،____. ۱۳۷۲. مجموعه آثار فخرالدین عراقی، تصحیح نسرین محتشم (خزاعی)، تهران: زوار.
- فتوحی، محمود. ۱۳۸۹. بلاغت تصویر، تهران: سخن.
- محمدی بدر، نرگس. ۱۳۸۷... فرهنگ‌واره فخرالدین ابراهیم عراقی، تهران: نرسی.
مشتاق مهر، رحمان و دستمالچی، ویدا. ۱۳۸۸. مطالعه تطبیقی کارکرد ضمیر ناخودآگاه در تجارب عرفانی و سوررآلیستی، فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، سال ۵، شماره ۱۶: ۱۳۹- ۱۶۳.
-Abrams (1970), M.H.A Glossary of Literary Terms. New York.
- Adonis (2010), A. 2.Al-taba Al-ol . Dameshg: Beday le Al-NashrWa Al-Tawzi.
- Hall (1963), Vernon, A short History of literary Criticism, New York University press.
- Harham (1982), G. G. On the Grotesque. Princeton University press.
_||_Resources
-Adonis, (Ali Ahmad Saeed) .1380. Sufism and Surrealism, translated by Habibollah Abbasi, Tehran: Roozgar.
- Al-Ahmad, Mustafa. 1377. Surrealism: The Idea of Artistic Aesthetics, Tehran: Neshane.
- Baraheni, Reza. 1380. Tala Dar Mes, Tehran: Zaryab.
- Baqli Shirazi, Roozbehan. 1360. Description of surfaces, artistic correction of carbon, Tehran: Farhange Iran.
- Pironak, Yves. 1384. Fakhreddin Iraqi, translated by A. Ruhbakhshan, Ashnaghan Rahe Eshgh, Tehran: University Publishing Center.
- Jami, Abdul Rahman 1370. Nafhat Al-Ons Men Hazrat Al-Quds, edited by Mahmoud Abedi, Tehran: Etelaat..
- Chimeh, Mohammad Akhtar. 1372. The position of Sheikh Fakhreddin Ibrahim Iraqi in Islamic Sufism, Islamabad: Persian Research Center of Iran and Pakistan.
- Dad, Sima. 1375. Farhange Estelahate Adabi, Tehran: Morvarid.
- Zarrinkoob, Abdol Hosaein. 1386. Naghde Adabi, Tehran: Amirkabir.
- Seyed Hosseini, Reza.1389. Maktabhaye Adabi, Tehran: Negah.
- Shafiee Kadkani, Mohammad Reza. 1386. Qalandaria Dar Tarikh, Tehran: Sokhan.
- Iraqi, Fakhreddin. 1387. Iraqi Court, Introduction and Rewriting by Delaram Pournemati, Tehran: Golsar.
- _____, _____. 1338. Koliiat Iraqi, by Saeed Nafisi, Tehran: Sanaei.
- _____, _____. 1366. Generalities of the Divan of Sheikh Fakhreddin Ebrahim Hamedani, Introduction and Notes by M. Darvish, Tehran: Javidan.
- _____, _____. 1363. Lamaat, with three commentaries from the eighth century AH, edited by Mohammad Khajavi, Tehran: Movla.
- ____, ____. 1372. Collection of works by Fakhreddin Iraqi, edited by Nasrin Mohtasham (Khazaei), Tehran: Zavar.
Fotuhi, Mahmood.1389. Balaghate Tasvir, Tehran: Sokhan.
- Mohammadi Badr, Narges. 1387. Fakhreddin Ebrahim Iraqi Cultural Center, Tehran: Nersi.
Mushtaq Mehr, Rahman and Dastmalchi, Vida. 1388. A Comparative Study of the Function of the Subconscious in Mystical and Surrealist Experiences, Quarterly Journal of Mystical Literature and Mythology, Volume 5, Number 16: 139-163.
-Abrams (1970), M.H.A Glossary of Literary Terms. New York.
- Adonis (2010), A. 2.Al-taba Al-ol . Dameshg: Beday le Al-NashrWa Al-Tawzi.
- Hall (1963), Vernon, A short History of literary Criticism, New York University press.
- Harham (1982), G. G. On the Grotesque. Princeton University press.
