عقلانیت و مدرنیسم در اندیشه و آثار محمدعلی فروغی
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهیمحمدعلی نوبخت 1 , مقصود رنجبر 2 , علی محسنی 3
1 - دانشجوی دکتری علوم سیاسی - مسائل ایران دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم
2 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم
3 - عضو هیئت عمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم
کلید واژه: مدرنیسم, ایران, نظام سیاسی, عقلانیت, محمدعلی فروغی,
چکیده مقاله :
ناکارآمدی و عقب ماندگی ساختار نظام سیاسی حاکم بر ایران دوران قاجار دستاوردهایی جز فقر، بیماری و تحقیر برای ملت ایران به ارمغان نیاورد. از اینرو نخبگان سعی کردند تا با تلفیق عقلانیت و مدرنیسم تغییری در پارادایم اندیشه حاکم بر نظام سنتی ایران و تحولی مهم در فضای فکری ایرانیان ایجاد کنند. هدف پژوهش حاضر سنجش و نسبت بررسی عقلانیت و مدرنیسم در آثار و اندیشه‌های محمدعلی فروغی "ذکاءالملک"است. فروغی با ژرف اندیشی و پرهیز از گرایش افراط گونه و بررسی اندیشه های فلسفی و سیاسی جدید غرب که تا زمان وی در بین نخبگان سیاسی بی سابقه بود؛ درک عمیق و سنجیده‌ای از کالبد سیاسی ایران داشت. وی با بینشی واقع گرایانه و متمرکز نمودن توان خود بر روشنگری سیاسی و ترجمه، تألیف متون کلاسیک فرهنگ غربی، سخنرانی و مقاله نویسی؛ اندیشه های فلسفی، اقتصادی و سیاسی مدرن را به ایرانیان معرفی نمود. سوأل اصلی پژوهش این است که؛ عقلانیت و مدرنیسم در اندیشه و آثار محمد علی فروغی تا چه میزان تأثیر داشته است؟ و فرضیه مقاله حاضر این می‌باشد که محمدعلی فروغی نسبت به نخبگان نوگرای همروزگار خود درک بهتری از عقلانیت و مدرنیسم داشته و تلاش وی این بوده تا با خلق تألیفات منسجم و سنجیده در تحول فکری، نضج عقلانی و ایجاد نهادهای مدرن نقش نظری و عملی بهتری ایفا نماید. از اینرو آثار و نظام اندیشگی وی براساس اسناد و منابع تاریخی به روش توصیفی، تحلیلی بررسی و نقش و سامانه فکری وی از مفهوم عقلانیت و مدرنیسم مورد واکاوی قرار گرفته است.
The inefficiency and backwardness of the structure of the political system ruling Iran during the Qajar period did not bring any achievements for the Iranian nation except poverty, disease and humiliation. Hence, the elites tried to create a change in the paradigm of thought that governs the traditional Iranian system and an important change in the Iranian intellectual space by combining rationality and modernism. The aim of the present study is to measure the relationship between rationality and modernism in the works and ideas of Mohammad Ali Foroughi "Zaka-ol-Molk". Foroughi with deep thinking and avoidance of extremist tendencies and study of new philosophical and political ideas of the West, which was unprecedented among the political elites until his time; He had a deep and measured understanding of the political body of Iran. With a realistic vision and focusing his power on political enlightenment and translation, he wrote classical texts of Western culture, lecturing and writing articles; Introduced modern philosophical, economic and political ideas to Iranians. The main research question is that; To what extent has rationality and modernism influenced the thought and works of Mohammad Ali Foroughi? And the hypothesis of the present article is that Mohammad Ali Foroughi had a better understanding of rationality and modernism than the modernist elites of his time and his effort was to create a coherent and measured writings in intellectual development, intellectual maturity and the creation of modern institutions theoretical and practical role
