مکتب اعتراض در طبلة عطار

محورهای موضوعی : عرفان اسلامی

سیده صدیقه سجادی راد ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی،واحدکرج،دانشگاه آزاد اسلامی،کرج،ایران)
احمد ذاکری ² (دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی،واحدکرج،دانشگاه آزاد اسلامی،کرج،ایران.)

تاریخ دریافت : 1398/10/17 تاریخ پذیرش : 1398/10/17 تاریخ انتشار : 1398/09/01

کلید واژه: عطار, اجتماع, عقلای مجانین, Attar, society, مکتب اعتراض, نظم ناهنجار, School of Protest, Immortal Righteousness, Abnormal Order,

چکیده مقاله :

از آغاز شعر فارسی جوهره اعتراض و تعهد اجتماعی در آثار شاعران دیده می‌شود. اعتراض، مقوله ای از ادبیات است که طی آن روشن فکر به منظور بیان مشکلات جامعه و روشنگری و آگاهی بخشی، نارضایتی خود را از وضع موجود ابراز می دارد از آن جمله شاعران متعهد، به واسطة رسالت و مسؤولیتی که بر دوش خود احساس می کنند، به فراخور شرایط، نسبت به ناهنجاری های گوناگونی که به ویژه در ساختار اجتماعی و سیاسی می بینند بی‌تفاوت نمی‌نشینند و واکنش نشان می دهند. عطّار منتقد معترضی است که نه تنها کم ترین لغزش مردم، حاکمان، پیشوایان و امامان جامعه از نظر تیزبینش پنهان نمی ماند، بلکه گاه حتّی نظام آفرینش را نظام احسن نمی‌بیند و بر آن از زبان عقلای مجانین خرده می‌گیرد. اعتراض درصد قابل توجهی از حکایت‌های مثنوی‌های عطار را به خود اختصاص داده است و در فرهنگ اسلامی پیشنه‌ای بسیار دارد و هر یک از اندیشمدان دنیای اسلام اعتراض خود را به گونه‌ای خاص و از دیدگاه و منظری ویژه بیان کرده‌اند. می توان گفت بارزترین بعد شخصیت مجانین در آثار عطّار این است که آنان در واقع زبان اعتراض و انتقاد اجتماعی جامعه عصر بلا زده قرن هفتم و هشتم هستند. در این نوشتار، کوشش می‌شود تا با روش توصیفی تحلیلی زمینه‌ها و عوامل اجتماعی مؤثر در شکل‌گیری شخصیت عقلای مجانین در عصر عطار و ارتباط آن با مکتب اعتراض مشخص شود و مهم ترین ویژگی شخصیت عقلای مجانین عصر عطار یعنی معترض و منتقد اجتماعی بودن، در برخی از حکایت‌های وی به عنوان نمونه مورد بررسی قرار گیرد.

چکیده انگلیسی:

From the beginning of Persian poetry the essence of protest and social commitment is seen in the works of poets. The protest is a category of literature in which the enlightened mind expresses dissatisfaction with the status quo in order to express the problems of society and intellectual and consciousness. The committed poets respond with indifference by virtue of the mission and responsibility they feel on their own depending on the conditions of the various abnormalities they see especially in the social and political structure.Attar is a protest critic who not only does not hide in his sharp eyes not only the least slip of people, rulers, leaders and imams of society but even sometimes he does not see the system of creation as good order and curses it clicks on it from the tongue of rabble. The protest accounted for a considerable percentage of the tales of Attar's Masnavi and has a long history in Islamic culture and each of the scholars of the Islamic world has expressed their protest in a particular way from a special point of view. One can say that the most prominent dimension of the personality of the guilty people in the writings of Attar is that they are in fact the language of social protest and social criticism of the society of the disputed age of the seventh and eighth century. In this paper, it is tried to identify the social context and factors that influence the formation of the personality of the unreasonable rationales in the era of Attar and its relation to the school of protest and the most important character of the mad wise of Attar age that is "being protesting and social critic" in some of his stories is considered as an example.