مبانی معامله خون در اندیشه‌ی فقهای امامیه
محورهای موضوعی : حقوق خصوصی
احمدرضا خزائی
1
(دانشیار، گروه فقه و حقوق، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
کلید واژه: خون, منفعت عقلایی, خرید و فروش, مقتضیات زمان,
چکیده مقاله :
خون یکی از نجاسات یازده‌گانه است که در شرع مقدس اسلام به آن اذعان شده و استفاده از آن نیز حرمت دارد. ضمن اینکه در گذشته برای خون نه تنها هیچ گونه فایده‌ای متصور نمی‌شدند، بلکه موجب تنفر نیز بود؛ بیشتر فقهای صدر اول که متعرض این بحث شده اند، فتوا به حرمت داد و ستد خون داده اند. اقوال فقها در این مسئله عبارت است از: حرمت مطلق، تفصیل میان خون نجس و پاک، حرمت مستقل و جواز همراه با اشیاء دیگر، جواز داد و ستد در موارد منافع حلال. ادلة قائلان به حرمت نیز عبارت است از: اجماع، عدم مالیت خون، نجاست خون، اصالة الفساد در عقود، اعانت بر اثم، آیات، روایات. اما امروزه با پیشرفت دانش پزشکی و استفاده گوناگون از خون به ویژه خون انسان و فراورده‌های آن جایگاه ویژه حیاتی یافته است. موضوع زمان و مکان و مقتضیات آن در حوزۀ فقه، امری است که از دورۀ پیش از انقلاب اسلامی در فقه امام خمینی نمودی آشکار یافته، و ارتباطی مستقیم با خصلت واقع‌گرایی در فقه ایشان داشته است. یکی از مصادیق این اجتهاد پویا نظرات ایشان درباره ی معامله خون می باشد. این مقاله می کوشد با توجه به نظرات فقهای امامیه به بررسی معامله خون بپردازد.
Blood is one of the eleven impurities that is recognized in the holy sharia of Islam and its use is also forbidden. In the past, not only were there no benefits to blood, but there was also hatred. Most of the first Sadr jurists who were exposed to this issue have expressed fatwas sanctifying blood trade. The sayings of the jurists in this matter are: absolute sanctity, detail between impure and pure blood, independent sanctity and permission along with other objects, permission to trade in cases of lawful interests. The arguments of those who believe in sanctity are: consensus, non-taxation of blood, impurity of blood, originality of corruption in contracts, support for sin, verses, and narrations. But today, with the advancement of medical knowledge and the various uses of blood, especially human blood and its products, it has found a special vital place. The subject of time and place and its requirements in the field of jurisprudence is something that has been evident in the jurisprudence of Imam Khomeini since the pre-Islamic period, and has been directly related to the nature of realism in his jurisprudence. One example of this dynamic ijtihad is his views on the blood transaction. This article tries to study the blood transaction according to the opinions of Imami jurists.
- قران
-ابن ادریس حلی . سرائر ، قم. جامعه مدرسین مؤسسه نشر اسلامی .1410 ه.ق
ابن اثیر . لنهایه فی غریب الحدیث.بیروت : المکتبه الاسلامیه.1399ق
- انصاری، مرتضی. مکاسب محرمه.قم. لجنه تحقیق لتراث انصاری.1281 ق
جعفری لنگرودی، محمد جعفر ترمینولوژی حقوق، تهران .گنج دانش،1394
- حر عاملی، محمد بن حسن (1412). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
- خمینی، سید روح الله. مکاسب المحرمه .تهران).). مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.1368.
----------. تحریرالوسیله). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی .1392.
- خویی، ابوالقاسم . مصباح الفقاهه: تقریر ابحاث سماحه آیت‌الله العظمی السید ابوالقاسم الموسوی،. محمدعلی توحیدی تبریزی. قم: انتشارات داوری.1377
- رحمانی، محمد). داد و ستد خون از منظر فقهای فرقین. مجله طلوع، 1382شماره 7.
- سیوطی، عبدالرحمن). الدر المنثور فی تفسیر بالمأثور. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.1404 ق
- طبرسی، فضل بن حسن). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، با تصحیح و تعلیق سید هاشم رسولی محلاتی. تهران: مکتبه العلمیه الاسلامیه. 1379
- طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم). حاشیه عروه. قم: مؤسسه اسماعیلیان. 1378
- فیض، علیرضا. ویژگیهای اجتهاد و فقه پویا. تهران: نشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.1382
----------------). مبادی فقه و اصول. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.1391
- طوسی، محمد بن حسن). النهایة، ترجمه محمد تقی دانشپژوه. انتشارات دانشگاه تهران.1397
محقق حلی ، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم .دارالعلم.1397 ش
علامه حلی ، قواعد الاحکام، قم. جامعه مدرسین نشر اسلامی. 1413 ق
نراقی، سنن الشیعة، مؤسسه آل البیت، ج 1،1408 ه.ق
مقدس اردبیلی،احمد ابن محمد ، زبدة البیان،تهران. موسسه تعلیماتی تحقیقاتی امام صادق ع. 1375
محقق ایروانی، حاشیه مکاسب، قم. نشر کتبی نجفی. 1379 ق
- علامه حلی، حسن بن یوسف). نهایه الاحکام. بیروت: درالاضواء.1406 ق
- قرضاوی، یوسف). الحلال و الحرام فی. قاهره: مکتبه وهبة.1418 ق
- معین، محمد). فرهنگ معین، انتشارات زرین.1386
- مرتضوی لنگرودی، سید محمدمهدی). شرح عبدالصاحب علی المکاسب الشیخ الانصاری. قم: مکتبه المفید. 1411ق
- بنی هاشمی محمدحسن). توضیح المسائل مراجع. قم: جامعه مدرسین نشراسلامی. 1392
- مفید، محمد بن محمد. گنگره جهانی هزاره شیخ مفید ..قم .1413 ق
_||_Quran
- Ibn Idris Hali. Sarai, Qom. Society of Teachers of the Islamic Publishing Institute. 1410 AH
Ibn Athir. لنهایه فی غریب الحدیث. بیروت: المکتبه الاسلامیه .1399 ق
- Ansari, Morteza. Maksab Muharram.Qom. Ansari Research Committee. 1281 AH
Jafari Langroudi, Mohammad Jafar Legal Terminology, Tehran. Treasure of Knowledge, 2015
- حر عاملی, محمد بن حسن (1412). Shiite means to study issues. Beirut: Darahiyah Al-Tarath Al-Arabi.
- Khomeini, Seyyed Ruhollah. Makaseb Muharram .Tehran).). Institute for Organizing and Publishing the Works of Imam Khomeini.
----------. تحریرالوسیله). Tehran: Imam Khomeini Publishing House.
- Khoei, Abolghasem. Misbah al-Fiqhah: Report of the research of the great Ayatollah Sayyid Abu al-Qasim al-Musawi. محمدعلی توحیدی تبریزی. Qom: Davari Publications. 1377
- Rahmani, Mohammad). Blood trade from the perspective of different jurists. Tolo Magazine, 2003 No. 7.
- Siouti, Abdul Rahman). الدر المنثور فی تفسیر بالمثور. Qom: Library of Ayatollah Marashi Najafi. 1404 AH
- Tabarsi, Fadl Ibn Hassan). Majma 'al-Bayan fi Tafsir al-Quran, corrected and suspended by Sayyid Hashim Rasooli Mahallati. Tehran: Islamic Scientific School. 1379
- Tabatabai Yazdi, Seyed Mohammad Kazem). Margin. Qom: Ismaili Institute. 1378
- Faiz, Alireza. Characteristics of ijtihad and dynamic jurisprudence. Tehran: Publication of the Institute of Humanities and Cultural Studies. 2003
----------------). Principles of jurisprudence and principles. Tehran: University of Tehran Press, 2012
- Tusi, Muhammad ibn Hassan). Finally, translated by Mohammad Taqi Daneshpajooh. University of Tehran Publications. 1397
Mohaqeq Hali, Islamic Laws in Halal and Haram Issues, Qom. Dar Al-Alam. 1397
Allama Hali, Rules of Rulings, Qom. Islamic Publishing Teachers Association. 1413 ق
Naraqi, Sunni Sunnah, Al-Bayt Institute, vol. 1,1408 AH
Moqaddas Ardabili, Ahmad Ibn Mohammad, Zabda Al-Bayan, Tehran. Imam Sadegh Research and Training Institute. 1375
Mohaghegh Irvani, Makaseb margin, Qom. Najafi written publication. 1379 ق
- Allama Hali, Hassan Ibn Yusuf). The final rulings. Beirut: درالضواء .1406 ق
- Qaradawi, Yusuf). The lawful and the forbidden in. Cairo: Wahba School. 1418 AH
- معین ، محمد). Moin Culture, Zarrin Publications
- Mortazavi Langroudi, Seyed Mohammad Mehdi). Explanation of Abdul Sahib Ali Al-Makasib Sheikh Al-Ansari. Qom: Al-Mufid School. 1411 ق
- Bani Hashemi Mohammad Hassan). Explanation of issues References. Qom: Islamic Publishing Teachers Association. 1392
- Mufid, Muhammad ibn Muhammad. Millennium World Congress of Sheikh Mofid .. Qom. 1413 AH
