Arabic

دسترسی آزاد مقاله

1 - Arabic News Articles Classification Using Vectorized-Cosine Based on Seed Documents
Mohamed Elhadi

Besides for its own merits, text classification (TC) has become a cornerstone in many applications. Work presented here is part of and a pre-requisite for a project we have overtaken to create a corpus for the Arabic text process. It is an attempt to create modules auto چکیده کامل

Besides for its own merits, text classification (TC) has become a cornerstone in many applications. Work presented here is part of and a pre-requisite for a project we have overtaken to create a corpus for the Arabic text process. It is an attempt to create modules automatically that would help speed up the process of classification for any text categorization task. It also serves as a tool for the creation of Arabic text corpora. In particular, we create a text classification process for Arabic news articles downloaded from web news portals and sites. The suggested procedure is a pilot project that uses some human predefined set of documents that have been assigned to some subjects or categories. A vectorized Term Frequency, Inverse Document Frequency (TF-IDF) based information processing was used for the initial verification of the categories. The resulting validated categories used to predict categories for new documents. The experiment used 1000 initial documents pre-assigned into five categories of each with 200 documents assigned. An initial set of 2195 documents were downloaded from a number of Arabic news sources. They were pre-processed for use in testing the utility of the suggested classification procedure using the cosine similarity as a classifier. Results were very encouraging with very satisfying precision, recall and F1-score. It is the intention of the authors to improve the procedure and to use it for Arabic corpora creation. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - فقه جاهلی ماهیت، منابع، مبانی و کاربردها
محمد باقر عامری نیا

اهمیت بسترشناسی فقه اسلامی بر احدی پوشیده نیست. آنچه که امروزه به عنوان فقه کهن و ریشهدار در حوزه تشریع دینی معرفی می شود، در واقع شکل تکامل یافته ای از یک نظام تاریخی استکه از آموزه های ادیان قبل و عرفیات مقارن با ظهور اسلام منشأ گرفته است، گو اینکه تأسیسات اینآئین مست چکیده کامل

اهمیت بسترشناسی فقه اسلامی بر احدی پوشیده نیست. آنچه که امروزه به عنوان فقه کهن و ریشهدار در حوزه تشریع دینی معرفی می شود، در واقع شکل تکامل یافته ای از یک نظام تاریخی استکه از آموزه های ادیان قبل و عرفیات مقارن با ظهور اسلام منشأ گرفته است، گو اینکه تأسیسات اینآئین مستثنای این فرایند باشد. فقه جاهلی که همان نظام قانونیِ (ولو ساده) جاری در میانمردمان عصر جاهلیت عربی است خصوصاً در حوزه معاملات و عرفیات، مهمترین بستر تاریخی شکلگیری تشریع اسلامی است که ضرورت شناسایی، ارزیابی و معرفی دارد. مقالۀ حاضر ضمن پرداختنبه واژه شناسی موضوع و تحلیل چرایی اطلاق عنوان فقه بر آداب و رسوم آن عصر، سعی دارد علاوهبر معرفی منابع مطالعاتی فقه جاهلی عربی، مبانی و خاستگاههای آن را شناسایی و در نهایت نقشکاربردی آن را در اجتهاد فقهی اسلامی و چگونگی استفاده از آن را در این عرصه روشن سازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره قهوه خام و بو داده شده
سحر خرسند منش مهرداد قوامی بهزاد بازیار

مقدمه: یکی از واکنش‌های مهم فساد روغن‌ها و چربی‌ها اکسیداسیون می‌باشد که آنتی اکسیدان‌ها قادرند آنرا به تأخیر بیاندازند. قهوه دارای آنتی اکسیدان‌های مؤثری همچون اسید کلروژنیک، استر اسید کافئیک و اسید کوئینیک به شکل پلی فنول می باشد. هدف از این پژوهش بررسی خاصیت آنتی اکس چکیده کامل

مقدمه: یکی از واکنش‌های مهم فساد روغن‌ها و چربی‌ها اکسیداسیون می‌باشد که آنتی اکسیدان‌ها قادرند آنرا به تأخیر بیاندازند. قهوه دارای آنتی اکسیدان‌های مؤثری همچون اسید کلروژنیک، استر اسید کافئیک و اسید کوئینیک به شکل پلی فنول می باشد. هدف از این پژوهش بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره قهوه می باشد. مواد و روش‌ها: در این پژوهش عصاره قهوه طی ۳ ساعت با دو حلال هگزان و ایزوپروپانول با روش سوکسله استخراج گردید، راندمان استخراج تعیین شد و میزان کل ترکیبات فنولیک عصاره‌ها با روش فولین سیوکالتیو اندازه‌گیری شد. جهت بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی تأثیر غلظتهای مختلف (۰، ۰۳/۰، ۰۶/۰، ۰۹/۰، ۱۲/۰ و ۱۵/۰ درصد) عصاره‌های هگزانی و ایزوپروپانولی قهوه خام و بو داده شده دو گونه آرابیکا و روبوستا در به تأخیر انداختن اکسیداسیون در تالو از طریق آزمون های اندیس پراکسید (با قرار دادن تیمارها در آون ۱۰۰ درجه سانتی گراد به مدت پنج روز در فواصل زمانی ۲۴ ساعته) و رنسیمت در حرارت ۱۱۰ درجه سانتی‌گراد بررسی گردید. یافته‌ها: آزمایشات انجام شده نشان داد که غلظت های مختلف عصاره قهوه، خاصیت آنتی اکسیدانی داشتند و توانستند روند اکسیداسیون را کاهش دهند. از طرفی بیشترین میزان ترکیبات فنولیک بر حسب گالیک اسید مربوط به عصاره ایزوپروپانولی قهوه بو داده شده روبوستا به میزان ۲/۱۷ میلی گرم بر گرم وزن خشک بود. همین طور عصاره های ایزوپروپانولی راندمان استخراج بالاتری داشتند که احتمالا به علت قطبی تر بودن این حلال نسبت به هگزان بوده است. نتیجه‌گیری: در میان غلظت های استفاده شدهبهترین غلظت عصاره قهوه، ۱۵/۰ درصد بود و نتایج نشان داد که عصاره ایزوپروپانولی قهوه بو داده روبوستا با بیشترین میزان ترکیبات فنولیک بهترین اثر آنتی اکسیدانی را داشته بنابر این می توان از آن به عنوان یک منبع گیاهی که دارای ترکیبات آنتی اکسیدانی است در صنایع غذا و دارو استفاده کرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - تاثیر شیره خرما و صمغ عربی بر ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی و حسی بستنی پرتقالی کفیر با استفاده از تکنیک تحلیل مولفه های اصلی (PCA)
امیر طاهریان مهشید رهبری علیرضا صادقی ماهونک

مقدمه: بستنی های تخمیری یکی از انواع دسر های لبنی نوین می باشند که چربی و شیرینی کمتر ی نسبت به بستنی های معمولی دارند. کفیر به دلیل دارا بودن مجموعه ای از باکتری ها و مخمر ها و ویژگی های تغذیه ای، حسی و عملکردی فراوان محصول لبنی تخمیری منحصر بفردی است. هدف از انجام این چکیده کامل

مقدمه: بستنی های تخمیری یکی از انواع دسر های لبنی نوین می باشند که چربی و شیرینی کمتر ی نسبت به بستنی های معمولی دارند. کفیر به دلیل دارا بودن مجموعه ای از باکتری ها و مخمر ها و ویژگی های تغذیه ای، حسی و عملکردی فراوان محصول لبنی تخمیری منحصر بفردی است. هدف از انجام این تحقیق استفاده از کفیر در فرمولاسیون بستنی و بررسی تاثیر جایگزینی شکر با شیره خرما و همچنین استفاده از صمغ عربی به عنوان پایدار کننده، بر ویژگی های فیزیکوشیمیایی و حسی بستنی می‌باشد. مواد و روش‌ها: در این تحقیق برای تولید بستنی، در مرحله اول کفیر تولید و در فرمولاسیون بستنی استفاده شد. سپس به منظور جایگزینی شکر با شیره خرما، از شیره خرما (0، 25، 50 و 75 درصد وزنی- حجمی) و صمغ عربی (0، 1/0، 2/0 و 3/0 درصد وزنی- حجمی) به عنوان پایدارکننده استفاده شد و ویژگی های فیزیکوشیمیایی (اسیدیته، pH، ویسکوزیته ظاهری، حجم افزایی، شدت ذوب و زمان ذوب اولین قطره) و حسی بستنی پرتقالی کفیر، بررسی شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که کاربرد صمغ عربی و شیره خرما سبب افزایش اسیدیته، ویسکوزیته ظاهری، حجم افزایی، زمان ذوب اولین قطره و کاهش شدت ذوب و pH نمونه های بستنی کفیر می گردند. امتیاز ارزیابی حسی با افزایش سطح جایگزینی شیره خرما و صمغ عربی کاهش یافت. نتیجه‌گیری: از نظر تاثیر بر ویژگی های فیزیکوشیمیایی ناشی از فعالیت فلور میکروبی کفیر می توان غلظت 25 درصد شیره خرما و 2/0 درصد صمغ عربی را به عنوان بهترین مقادیر برای جایگزین شکر و پایدار کننده جهت تولید بستنی کفیر در نظر گرفت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - تهیه و ارزیابی شاخص‌های رنگی نانوکمپلکس‌های کورکومین
شقایق شیخ زاده محمد علیزاده محمود رضازاد حامد همیشه کار

مقدمه: کورکومین پلی فنل طبیعی و مهمترین جز رنگی زردچوبه است که دارای فعالیت‌های بیولوژیکی متعددی می باشد. با این حال استفاده از این ماده رنگی با ارزش به دلیل حلالیت آبی پایین و ناپایداری در شرایط نامطلوب شیمیایی محدود می باشد. انکپسولاسیون روشی برای غلبه بر این موانع می چکیده کامل

مقدمه: کورکومین پلی فنل طبیعی و مهمترین جز رنگی زردچوبه است که دارای فعالیت‌های بیولوژیکی متعددی می باشد. با این حال استفاده از این ماده رنگی با ارزش به دلیل حلالیت آبی پایین و ناپایداری در شرایط نامطلوب شیمیایی محدود می باشد. انکپسولاسیون روشی برای غلبه بر این موانع می باشد. هدف از این پژوهش، تهیه و ارزیابی نانوکپسول های کورکومین به منظور حفظ و بهبود ویژگی های رنگی کورکومین می باشد. مواد و روش‌ها: ابتدا فاز آلی شامل کورکومین در اتانول به فاز آبی شامل سدیم کازئینات، صمغ عربی و تویین20 اضافه شد. در مرحله بعدی با کاهش pHاز 7 به 2/5 ، 5 و8/4، نانوذرات تشکیل شدند. اندازه گیری سایز ذرات با استفاده از دستگاه اندازه‌گیری سایز ذرات و ارزیابی شاخص‌های رنگی با استفاده از دستگاه هانترلب انجام شد. به منظور بررسی اثر 4 متغیر مستقل غلظت سدیم کازئینات (1/-3/0%)، غلظت صمغ عربی (5/0-1%)، غلظت تویین20 (0-2/0%) و pH (8/4-2/5) بر پاسخ‌های مد نظر از طرح BoxBehnken سطح پاسخ استفاده شد. جهت بررسی تشکیل کمپلکس بین اجزای سیستم و کورکومین از آزمون طیف سنجی فروسرخ استفاده شد. یافته ها: نتایج آنالیز واریانس نشان داد که اثر متغیرهای مستقل بر پاسخ‌ها معنی‌دار بوده است. با افزایش غلظت بیوپلیمرها سایز ذرات از 120 نانومتر به 984 نانومتر افزایش یافت. با افزایش غلظت سدیم کازئینات، روشنایی نمونه‌ها کاهش یافت. نمونه‌های دارای تویین20 روشنایی و L* بالاتری داشتند. با کاهش سایز ذرات، شدت رنگ نمونه ها افزایش یافت. ناپدید شدن پیک های کورکومین در طیف نانو ذرات بیانگر کپسوله شدن آن می باشد. نتیجه‌گیری: بهترین نمونه با کوچک‌ترین اندازه ذرات و بهترین شاخص های رنگی کورکومین در غلظت سدیم کازئینات 2/0%، صمغ عربی 75/0%، تویین20 به مقدار 1/0% و pH 5 بدست آمد. نانوکپسول های تولیدی را می توان به عنوان حامل مواد مغذی هیدروفوب و در عین حال عامل رنگی در غذاهای عملگرا و محصولات نوشیدنی مورد استفاده قرار داد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - اثر غلظت صمغ عربی و دمای خشک‌کن پاششی بر ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی پودر آلوئه‌ورا
مرضیه نوحی شاهرخ شعبانی فریبا زمانی هرگلانی

مقدمه: آلوئه‌ورا در بیشتر مناطق دنیا به عنوان مکمل و ماده‌ای با ویژگی‌های عملکردی، عامل ضدمیکروبی و پوشش دهنده در بسیاری از محصولات غذایی از جمله نوشیدنی، ماست، بستنی و غیره استفاده می‌شود. رطوبت بالای ژل آلوئه‌ورا نگهداری و انتقال به واحدهای تولیدی را مشکل می‌سازد، لذا چکیده کامل

مقدمه: آلوئه‌ورا در بیشتر مناطق دنیا به عنوان مکمل و ماده‌ای با ویژگی‌های عملکردی، عامل ضدمیکروبی و پوشش دهنده در بسیاری از محصولات غذایی از جمله نوشیدنی، ماست، بستنی و غیره استفاده می‌شود. رطوبت بالای ژل آلوئه‌ورا نگهداری و انتقال به واحدهای تولیدی را مشکل می‌سازد، لذا استفاده از روش‌هایی مانند خشک‌کردن که ضمن حفظ کیفیت، باعث سهولت در نگهداری و حمل‌و‌نقل این محصول ارزشمند می‌شود، مورد توجه واحدهای تولیدی قرار دارد. در خشک‌کن پاششی با پاشش ماده و معلق شدن ذرات و حذف آب بوسیله هوای داغ، محصولاتی به شکل پودر و با کیفیت بالا تولید می‌شوند. محصول تولید شده حاوی ذرات ریزتر و توزیع اندازه ذره ای بهتر، ظاهر، بافت، مشخصه ریزش، تراکم پذیری، دانسیته توده ای، قابلیت پراکندگی و دارای محلولیت بسیار مطلوبی در مقایسه با روش‌های دیگر خشک‌کردن می‌باشد. مواد و روش‌ها: در این تحقیق به بررسی خشک‌کردن ژل آلوئه‌ورا در 4 دمای ورودی خشک‌کن پاششی 135، 145، 155 و 175 درجه سلسیوس و غلظت صمغ عربی 0 % ، 5/1% و 3 % پرداخته شد. ژل آلوئه‌ورا پس از تغلیظ خشک گردید. از بین 12 نمونه پودر تولیدی 2 نمونه که با توجه به فاکتورهای رطوبت، حلالیت و بازده عمل خشک‌کردن مطلوب‌ترین نتیجه را داشتند، انتخاب شده و جهت آزمون‌های pH، رطوبت، خاصیت آنتی‌اکسیدانی، میزان آلوئین، بررسی ابعاد و شکل توسط میکروسکوپ الکترونی و رنگ ذرات با نمونه‌های موجود در بازار توسط آزمون فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار و با استفاده از تجزیه واریانس یک طرفه (ANOVA) و مقایسه میانگین دانکن با سطح اطمینان 95 % مقایسه شدند. یافته ها: نمونه‌های تولیدی با دمای ورودی بیشتر و زمان فرآیند کمتر دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی و میزان آلوئین بیشتر بوده، نتایج بهتری را از لحاظ کیفی نشان دادند. نتیجه‌گیری: بررسی‌ها نشان داد نمونه خشک‌شده در دمای175 درجه سلسیوس و حاوی 5/1% غلظت صمغ، مطلوب‌ترین نمونه ‌از جهت پارامترهای مورد مقایسه در پژوهش می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

7 - تأثیر اسیدسالیسیلیک و صمغ عربی بر برخی خصوصیات کمی و کیفی میوه کنارهندی در مدت انبارمانی
سعیده زربخش سمیه رستگار

مقدمه: کنارهندی از جمله میوه های مهم مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر می باشد .این تحقیق به منظور بررسی اثر اسیدسالیسیلیک و صمغ عربی بر برخی ویژگی Ziziphus ( های کمی و کیفی پس از برداشت میوه کنارهندی . )انجام شد mauritina Lam مواد و روش ها: میوه ها پس از شستشو تحت تاثیر غلظت چکیده کامل

مقدمه: کنارهندی از جمله میوه های مهم مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر می باشد .این تحقیق به منظور بررسی اثر اسیدسالیسیلیک و صمغ عربی بر برخی ویژگی Ziziphus ( های کمی و کیفی پس از برداشت میوه کنارهندی . )انجام شد mauritina Lam مواد و روش ها: میوه ها پس از شستشو تحت تاثیر غلظت صمغ ،)4mMو2mM ،1mM( های مختلف اسیدسالیسیلیک 10 و 5( عربی دقیقه غوطه 15 درصد )و شاهد (آب مقطر) به مدت ور و سپس بسته منتقل شدند .میوه 4°C بندی شدند و به یخچال با دمـای 30 ها طی روزه از یخچال خارج شدند و ویژگی 7روز و در فواصل زمانی هایی مانند درصد کاهش وزن، سفتی، رنگ، اسیدیته و میزان آسکوربیک اسید . تکرار انجام شد 3 ارزیابی گردید .آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملأ تصادفی در یافته )و صمغ 2mM( ها: میزان اسیدیته در تمامی تیمارها به جز اسیدسالیسیلیک درصد بیشتر از نمونه 5 )در سطح 10%( عربی های شاهد بودند .صمغ )بیشترین سفتی را در پایان آزمایش نشان داد گرچه تفاوت از نظر آماری معنی دار نبود. اسیدسالیسیلیک در هر سه 10%( عربی درصد معنی 1 )در سطح 4mM( غلظت باعث حفظ وضعیت ظاهری میوه شد. اسیدسالیسیلیک در غلظت دار و بهترین تیمار در جلوگیری از )تأثیر کمتری در تبدیل رنگ سبز به زرد (زاویه هیو )داشت .از بین تیمارهای مورد استفاده صمغ 2mM( پوسیدگی بود و در غلظت عربی . )تأثیر بیشتری در جلوگیری از کاهش وزن داشت 10%( نتیجه گیری: نتایج نشان داد اسیدسالسیلیک و صمغ عربی نقش مؤثری در حفظ وضعیت ظاهری، درخشندگی و جلوگیری از پوسیدگی میوه کنارهندی دارد و صمغ )نسبت به سالسیلیک اسید نقش موثرتری در سفتی میوه و جلوگیری از کاهش وزن میوه داشته 10%( عربی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

8 - The Effect of Gum Arabic Encapsulated with Rosemary Extract on the Quality of Minced Silver Carp and Eschershia coli Inoculated in the Mince
D. Falahatgar S.R. Javadian

Quality of minced silver carp (Hypophthalmicthysmolitrix) with gum arabic encapsulated with 1 and 1.5%( w/w) and rosemary extract (RE) (1 and 1.5% w/w) stored at 4˚C was studied chemically (peroxide value and total volatile nitrogen) and microbiologically (total viable چکیده کامل

Quality of minced silver carp (Hypophthalmicthysmolitrix) with gum arabic encapsulated with 1 and 1.5%( w/w) and rosemary extract (RE) (1 and 1.5% w/w) stored at 4˚C was studied chemically (peroxide value and total volatile nitrogen) and microbiologically (total viable count, psychrotrophic count) analyses. The efficacy of the encapsulated extract to control the population of Eschershia coli inoculated in silver carp minces was also investigated. Minced silver carp samples treated with gum arabic encapsulated with 1.5% and samples containing rosemary extract significantly showed (P < 0.05) lower peroxide value and total volatile nitrogen content compared to the control during the storage period. Microbial deterioration of the minced samples was restarted by RE as reflected by lower total viable count and psychrotrophic counts in the samples while the lowest counts was observed at 1.5% encapsulated RE. Although encapsulated RE at 1.5% could reduce the population of E.coli on compared to the control and unencapsulated RE treated samples, but it could not control the population of E. coli or reduce it below the acceptable level (<2 log CFU/g). Generally, gum arabic encapsulation could help to obtain higher antimicrobial activity in minced fish. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

9 - بررسی بازتاب واژه های عربی و هندی در فرهنگ بحر عجم
ژاله شفیعی ابوالقاسم رادفر حمید طبسی

10.30495/clq.2022.679127

یکی از مسائل مهم در پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، واکاوی بازتاب واژگان و ساختارهای زبانی در ادبیات ملّت‌های مختلف است. بدون شک روابط بین ملّت‌های مختلف در طول قرن‌های گذشته، موجب تبادلات فرهنگی گردید. چنین روابطی در میان سرزمین ایران از یک سو و کشورهای عربی و شبه قارّۀ هند ا چکیده کامل

یکی از مسائل مهم در پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، واکاوی بازتاب واژگان و ساختارهای زبانی در ادبیات ملّت‌های مختلف است. بدون شک روابط بین ملّت‌های مختلف در طول قرن‌های گذشته، موجب تبادلات فرهنگی گردید. چنین روابطی در میان سرزمین ایران از یک سو و کشورهای عربی و شبه قارّۀ هند از سوی دیگر موجب ورود کلمات فارسی به زبان عربی و هندی شد. یکی از مهمترین گروههای زبانی، هند و اروپایی است که همۀ زبان های شبه قارّۀ هند، ایران و نیز اروپایی را شامل می‌شود که تحت تأثیر عوامل گوناگونی مانند تسلط حاکمان مسلمان، مهاجرت ادیبان ایرانی، فتوحات، خویشاوندی دو زبان و فرهنگ و ... تبادل واژگانی میان آن‌ها صورت پذیرفته است. در این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای به واکاوی بازتاب برخی واژگان عربی و هندی در فرهنگ بحر عجم پرداخته شد و چنین استنتاج گشت که واژگان فارسی دخیل در زبان هندی عبارتند از: کلماتی که از عربی گرفته شده-اند و در زبان هندی یا دقیقاً به همان معنا به کار می‌روند، یا تلفّظ، معنا، مفهوم و یا ساختار آن‌ها تغییر یافته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

10 - بررسی تطبیقی دعا و نیایش در اشعار نظامی گنجوی و جمیل صدقی الزهاوی
خالد حفظی عبدالأمیر التمیمی مهرداد آقائی

10.30495/clq.2021.679132

در تارک ادب فارسی، شاعران و نویسندگان ایرانی و غیر ایرانی، با استناد به فرمایش پیامبر اکرم(ص) که فرمودند: هر کاری با نام خدا آغاز نشود ابتر است، از دیرباز سروده ها و نوشته های خود را با نام پروردگار جهان آغاز کرده اند و بزرگی و بخشندگی وی را ستوده، سر نیاز بر آستان او ن چکیده کامل

در تارک ادب فارسی، شاعران و نویسندگان ایرانی و غیر ایرانی، با استناد به فرمایش پیامبر اکرم(ص) که فرمودند: هر کاری با نام خدا آغاز نشود ابتر است، از دیرباز سروده ها و نوشته های خود را با نام پروردگار جهان آغاز کرده اند و بزرگی و بخشندگی وی را ستوده، سر نیاز بر آستان او نهاده اند. در ادب عربی نیز شاعران قدیم و جدید به صورت جسته و گریخته در اشعار خود به دعا و نیایش با پروردگار هستی پرداخته اند. نظامی گنجوی یکی از بزرگ‌ترین شاعران ادب فارسی در آغاز مثنوی های خود، ابیات زیادی را به حمد و مناجات با خدا اختصاص داده است. جمیل صدقی الزهاوی شاعر عراقی نیز در لابه لای دیوان خود به صورت پراکنده به ذکر و یاد خدا پرداخته، اما در بخش پایانی دیوان قصیده ای را تنها به نیایش و مناجات با خدا اختصاص داده است. هدف این پژوهش آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی، با توجه به ارزش معنوی دعا و نیایش ها در ادبیات از نظر محتوا و کیفیت، به بررسی تطبیقی دعا و نیایش و محتوا و مضمون آن ها در اشعار نظامی گنجوی و جمیل صدقی الزهاوی بپردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

11 - ادبیات اعتراض با نماد «شب» در قطعه‌سروده‌های معاصر فارسی و عربی
فاروق نعمتی

10.30495/clq.2023.1981592.2531

بیان نمادین به عنوان یکی از ظریف‌ترین شگردهای هنری در میان عناصر گوناگون خیال، یکی از اصلی‌ترین ساختارهای زبانی در شعر معاصر به حساب می‌آید. در این میان، عنصر شب، دارای بار معنایی متفاوتی در شعر معاصر عربی و فارسی است؛ به گونه‌ای که فضای شبانه و موقعیت خاص آن، خوانش‌های چکیده کامل

بیان نمادین به عنوان یکی از ظریف‌ترین شگردهای هنری در میان عناصر گوناگون خیال، یکی از اصلی‌ترین ساختارهای زبانی در شعر معاصر به حساب می‌آید. در این میان، عنصر شب، دارای بار معنایی متفاوتی در شعر معاصر عربی و فارسی است؛ به گونه‌ای که فضای شبانه و موقعیت خاص آن، خوانش‌های متفاوتی را در میان سرایندگان دو زبان سبب شده است. بهره‌گیری از این نماد طبیعی در راستای بیان اعتراض به وضعیتِ موجود، از کارکردهای شب در شعر دو زبان است؛ به نحوی که شاعران با استفاده از این ظرفیّت نمادین، اعتراض خویش را به تیرگی و خفقان اوضاع بیان می‌دارند. در این جستار با رویکرد تطبیقی و با روش تحلیلی- توصیفی و با بهره‌گیری از مکتب آمریکایی در ادبیات تطبیقی، با انتخاب برخی سرایندگان از شعر معاصر عربی (بیاتی، سیاب، بلند حیدری و شابی) و شعر معاصر فارسی (نیما، طاهره صفارزاده و اخوان) به بررسی نمادپردازی از نماد شب به عنوان سمبلی اعتراض‌آمیز خواهیم پرداخت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

12 - بررسی تطبیقی نماد‌های طبیعت در شعر سهراب سپهری و سمیح قاسم
یدالله رفیعی

10.30495/clq.2022.1972342.2485

چکیدهرمز و نماد گاهی در قالب الفاظ و کلمات پدیدار می‌شود و در این صورت واژگان در معنای فرا واقعی خود به کار می‌روند، برخی از این واژگان، عناصر طبیعت است بر این اساس می‌توان گفت؛ دادن جنبه‌های نمادین و تمثیلی به عناصری از طبیعت، هنری است که اگر هوشمندانه در شعر به کار رو چکیده کامل

چکیدهرمز و نماد گاهی در قالب الفاظ و کلمات پدیدار می‌شود و در این صورت واژگان در معنای فرا واقعی خود به کار می‌روند، برخی از این واژگان، عناصر طبیعت است بر این اساس می‌توان گفت؛ دادن جنبه‌های نمادین و تمثیلی به عناصری از طبیعت، هنری است که اگر هوشمندانه در شعر به کار رود دلالت‌های ضمنی و خلاقانه‌ای را ایجاد می‌کند.سهراب سپهری و سمیح قاسم دو شاعر از دو فرهنگ متفاوت ایرانی و عربی هستند که بررسی و تحقیق در شعرشان نشان می‌دهد که رمز و نماد در بیان مفاهیم، آموزه‌ها و افکارشان بسیار مورد توجه بوده است و طبیعت گرایی یکی از وجوه مشترک آنها به شمار می‌رود. یافته‌های این پژوهش که به روش تحلیلی- توصیفی انجام شده است بیان‌کنندۀ آن است که سهراب به عنوان یک شاعر نوپرداز و رمانتیست در اشعار خود بسیاری از عناصر طبیعت را به تصویر کشیده است و سمیح قاسم به عنوان یکی از بزرگان رمزگرا در شعر معاصر عربی، برای بیان واقعیت جامعه و مشکلات اجتماعی به عناصری از طبیعت، خاصیت نمادین بخشیده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

13 - بررسی تطبیقی مولفۀ «چندصدایی» در رمان‌های معاصر عربی و فارسی با تأکید بر نظریات باختین ( سووشون سیمین دانشور- میرامار نجیب محفوظ)
زهره دست پاک سعید حمیدیان فرهاد طهماسبی

10.30495/clq.2023.1990688.2582

پژوهش حاضر با بهره‌گیری از آراء میخائیل باختین و به‌طور خاص نظریۀ چندصدایی، سعی دارد به صورت تطبیقی گفتمان‌های موجود در رمان‌های سووشون اثر سیمین دانشور و میرامار اثر نجیب محفوظ را واکاوی نماید و با استفاده از روش توصیفی _تحلیلی به بازتاب چندصدایی در این رمان‌ها بپرداز چکیده کامل

پژوهش حاضر با بهره‌گیری از آراء میخائیل باختین و به‌طور خاص نظریۀ چندصدایی، سعی دارد به صورت تطبیقی گفتمان‌های موجود در رمان‌های سووشون اثر سیمین دانشور و میرامار اثر نجیب محفوظ را واکاوی نماید و با استفاده از روش توصیفی _تحلیلی به بازتاب چندصدایی در این رمان‌ها بپردازد. نگارنده بر اساس منطق مکالمه‌ای باختین و مؤلفه‌های موجود در آن ‌ این رمان‌ها‌ را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و در ضمن پژوهش به این پرسش پاسخ‌ داده است که چگونه چندصدایی در رمان‌های منتخب ‌‌بازنمایی شده است؟ نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در داستان‌های فوق ما شاهد چندصدایی هستیم، ‌اما شکل و نحوۀ بیان این چندصدایی باهم متفاوت‌ است و در هر داستان عواملی چون: جنسیت‌، ساختار اجتماعی و اقتصادی، جریانات روشنفکری در قالب دو قطب خودآگاهی و ازخودبیگانگی فرهنگی، در به ثمر رسیدن چندصدایی در قالب مؤلفه‌ها خود را بیش از سایر عوامل بازنمایی می‌کنند. زنان غالباً نقش دنباله‌رو اندیشه‌ای که از مرجع اخلاقی داستان صادر می‌شود، دارند و عموماً با سبک بخشی موجب تقویت چندصدایی در داستان می‌شوند. ساختار اجتماعی و اقتصادی و تقابل و تضاد طبقاتی و جریانات روشنفکری در داستان‌ها هرکدام با ایجاد دو قطب متقابل به‌عنوان دیگری، زمینۀ تنوع گفتمانی را ایجاد می‌کنند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

14 - بررسی تطبیقی خردگرایی از دیدگاه ابوالعلاء معرّی و ناصرخسرو
تورج زینی وند

10.30495/clq.2023.1760095.0

ابوالعلاء معرّی و ناصرخسرو از چهره‌های شاخص فرهنگ اسلامی در عرصه‌ی خرد و خردگرایی به شمار می‌روند، تا آنجا که اندیشه‌ها و سروده‌های خردآمیز آنها در میان دیگر شاعران از فراوانی و شهرت بیشتری برخوردار است. یافته‌ی اساسی این پژوهش در این است که تجربه‌های شعری، آشنایی با اف چکیده کامل

ابوالعلاء معرّی و ناصرخسرو از چهره‌های شاخص فرهنگ اسلامی در عرصه‌ی خرد و خردگرایی به شمار می‌روند، تا آنجا که اندیشه‌ها و سروده‌های خردآمیز آنها در میان دیگر شاعران از فراوانی و شهرت بیشتری برخوردار است. یافته‌ی اساسی این پژوهش در این است که تجربه‌های شعری، آشنایی با افکار اندیشمندان و خرد ورزان ایرانی و اسلامی و فیلسوفان یونانی، بهره‌گیری از فرهنگ و آموزه‌های دینی و مذهبی به ویژه اسماعیلی و فاطمی از منابع خردگرایی این دو است. ناصرخسرو به عنوان شاعری فرهیخته، نسبت به ادب عربی آگاهی داشته است. بنابراین، در سرودن برخی مضمون‌های خردآمیزش به شعر ابوالعلاء معرّی نظر داشته است. همچنین در این جستار، اعتقاد بر این است که اگر چه در برخی موارد میان شعر ابوالعلاء و ناصرخسرو تشابه مضمونی وجود دارد، اما این تشابهات از باب توارد خاطر بوده و ریشه‌ی برخی از این مضمون‌های‌ خردگرایی، در فرهنگ اسلامی و ایرانی نیز وجود دارد. این پژوهش بر آن است تا بر اساس مکتب ادبیّات تطبیقی به بررسی و تحلیل تطبیقی جنبه‌های مشترک و متفاوت این مضمون‌ها و احیاناً تأثیرپذیری ناصرخسرو از ابوالعلاء بپردازد. دو محور اساسی این پژوهش، عبارتند از: الف: پیشگفتاری درباره‌ی سیرخردگرایی در ادبیّات عربی و فارسی و کلیّات پژوهش.ب:بررسی تطبیقی مضمون‌های خردگرایی در شعر این دو شاعر.واژگان کلیدی: ابوالعلاء معرّی، ناصرخسرو، خردگرایی، شعر عربی و فارسی، ادبیّات تطبیقی. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

15 - بررسی و مقایسه تجرید در شعر و معماری ایرانی اسلامی و عربی اسلامی (با تاکید بر دیدگاه سنت‌گرایان در باب هنر اسلامی)
فروغ الهی نیما اتحادی

10.30495/clq.2023.1959937.2431

فلاسفه سنت‌گرا هنر اسلامی را هنری انتزاعی، رمزگونه و معنا‌دار معرفی کرده‌اند. بر این اساس، تجرید خالص به عنوان یکی از شاخصه‌های مهم هنرهای اسلامی که برگرفته از اولین منبع زیباشناختی تجرید در اسلام یعنی کتاب مقدس قرآن کریم و مبتنی بر رمز و معناگرایی است، جایگاه ویژه‌ای د چکیده کامل

فلاسفه سنت‌گرا هنر اسلامی را هنری انتزاعی، رمزگونه و معنا‌دار معرفی کرده‌اند. بر این اساس، تجرید خالص به عنوان یکی از شاخصه‌های مهم هنرهای اسلامی که برگرفته از اولین منبع زیباشناختی تجرید در اسلام یعنی کتاب مقدس قرآن کریم و مبتنی بر رمز و معناگرایی است، جایگاه ویژه‌ای در هنر معماری اسلامی ایران و جهان عرب دارد. اما این عنصر و شاخص مهم، در هنر شعر فارسی و عربی، که یکی از برجسته‌ترین و گسترده‌ترین هنرهایی است که در دوره اسلامی به هدف تجسیم و تجسید مفاهیم انتزاعی و ماورائی و مبتنی بر عقاید توحیدی و عرفانی این دو ملت، سروده‌ شده‌است، کمتر مورد توجه قرار گرفته‌است. بر این اساس در پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به تبیین ، بررسی و مقایسه عنصر تجرید در شعر و معماری عربی – اسلامی و ایرانی اسلامی با تاکید بر دیدگاه سنت‌گرایان پرداخته شده‌است. بررسی‌های صورت‌گرفته نشان می‌دهد که ظهور تصوف و عرفان در شعر و معماری این دو ملت نقطه اوج گرایش به تجرید خالص در این هنرها بوده‌است. در این راستا مفاهیمی همچون، وحدت وجود، تجلی، عشق، فنا و بقا در قالب اشکال هندسی، خطوط، رنگها و کلمات و عبارات و بواسطه ابزارهای هنری مشترکی همچون ایقاع، توازن، تکرار، رمز، تشبیه و .... در شعر و معماری عربی- اسلامی و ایرانی اسلامی انعکاس یافته، بطوریکه تقریبا هرآنچه در عالم عرفان اتفاق افتاده ،با زبانی تجریدی به عرصه این دو هنر ایرانی و عربی اسلامی راه یافته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

16 - شعر بادگانی (خمریه) در ادبیات عربی و ادبیات پارسی
زهرا خسروی ومکانی

10.30495/clq.2023.1980622.2527

در این مقاله موضوع شعر شراب یا خمریه در ادبیات دو ملت ایران و عرب مورد پژوهش و بررسی و تحلیل قرار گرفته و چگونگی پیدایش ، سیر تحول و کاربرد های مختلف آن در ادبیات هر دو ملت تبیین شده است . این گونه ادبی (شعر شراب یا خمریه) در ادبیات عربی از دوره ی پیش از اسلام و لا به ل چکیده کامل

در این مقاله موضوع شعر شراب یا خمریه در ادبیات دو ملت ایران و عرب مورد پژوهش و بررسی و تحلیل قرار گرفته و چگونگی پیدایش ، سیر تحول و کاربرد های مختلف آن در ادبیات هر دو ملت تبیین شده است . این گونه ادبی (شعر شراب یا خمریه) در ادبیات عربی از دوره ی پیش از اسلام و لا به لای چکامه های کهن جاهلی ( = پش از اسلام ) که سرآغاز شعر عربی است مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و سیر تحول و کاربرد آن تا زمان ابن فارض در سده هفتم ادامه یافته است . در ادبیات فارسی نظر به دسترس نبودن شعر های پیش از اسلام ، این گونه ادبی از زمان رودکی سمرقندی به عنوان نخستین شاعر خمریه سرا بررسی و تا سده هشتم ادامه یافته است که در ساقی نامه های شاعران ایرانی تا دوران متاخر تر نیز ادامه یافته است . پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

17 - مقایسه تطبیقی اشعار مدحی عمعق بخارائی و متنبی
احمدرضا یلمه‌ها نسرین ایزدی

هدف مقاله حاضر آن است که دو شاعر توانای فارسی و عربی یعنی عمعق بخارایی و متنبی را بعد از معرفی مختصر آن‌ها به صورت اجمالی با هم مقایسه کند. تنها اشعار مدحی ایشان مدّ نظر می‌باشد. در آن بین تاریخچه‌ای کوتاه از تأثیرات دو زبان فارسی و عربی بر هم و نظریه‌های اندیشمندان در چکیده کامل

هدف مقاله حاضر آن است که دو شاعر توانای فارسی و عربی یعنی عمعق بخارایی و متنبی را بعد از معرفی مختصر آن‌ها به صورت اجمالی با هم مقایسه کند. تنها اشعار مدحی ایشان مدّ نظر می‌باشد. در آن بین تاریخچه‌ای کوتاه از تأثیرات دو زبان فارسی و عربی بر هم و نظریه‌های اندیشمندان در آن باره ارائه می‌گردد. با وجودی که ادب عربی نزدیک‌ترین سنت‌ها را با ادب پارسی دارد و با همه تفاوت‌هایی که در تقسیمات زبان‌شناسی دارند، سرنوشت این دو زبان به هم گره خورده است، و تأثیر شگرفی بر یکدیگر داشته‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

18 - مقایسه تطبیقی هجو در زبان عربی و فارسی(با تأکید بر شعر بشار بن برد)
محمّدحسن معصومی مجید فتوحی

هَجو در ادبیات، شعر یا نثری است که ضدِّ مدح باشد و برای مقاصد شخصی به‌کار رود. لحنی گزنده، صریح و گاه توهین‌آمیز دارد؛ اما اگر برای بیان دردهای اجتماعی- سیاسی به کار رود، با زبانی ملایم‌تر سروده می‌شود. هجو بر پایه نقد گزنده و دردانگیز بنا می‌شود و گاهی به سر حدّ دشنام چکیده کامل

هَجو در ادبیات، شعر یا نثری است که ضدِّ مدح باشد و برای مقاصد شخصی به‌کار رود. لحنی گزنده، صریح و گاه توهین‌آمیز دارد؛ اما اگر برای بیان دردهای اجتماعی- سیاسی به کار رود، با زبانی ملایم‌تر سروده می‌شود. هجو بر پایه نقد گزنده و دردانگیز بنا می‌شود و گاهی به سر حدّ دشنام یا ریشخند مسخره‌آمیز و دردآور می‌انجامد؛ هرگونه تکیه و تأکید بر زشتی‌های وجودِ یک چیز- خواه به ادعا و خواه به حقیقت- هجو است. هجویه یا هجونامه نیز، شعر یا نثری است که بر پایه هجو و دشنام کسی باشد. با توجه به تعریف ادبی هجو و تفاوتی که منتقدان ادبیات بین هجو و فحاشی قائل‌اند، می‌توان تمام هرزه‌سرایی‌ها و ناسزاگویی‌های رکیک را که به لکه‌دار شدن حیثیت و آبروی افراد منجر می‌شود، از قلمرو هجو خارج کرد. در این پژوهش تلاش شده است تا با روش تحلیل محتوا به بررسی هجو در زبان عربی و فارسی و تأثیر آن بر زبان عربی به ویژه در هجو بشار بن برد پرداخته شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

19 - نگاهی تطبیقی به شعر احمد شاملو و احمد مطر (با رویکرد تحلیل روان‌شناختی بر پایه نظریه شخصیت فروید)
جواد کبوتری معصومه بخشی زاده حسین آریان

احمد مطر شاعر شناخته شده عرب، اشعار اجتماعی خود را در تعارض با اعمال و افکار طبقه حاکمیت سروده است. در این اشعار، شاهد اعتراض ها و افشاگری های وی علیه جامعه خیانتکار و حکومت ظالم هستیم؛ همین رویه را می توان در شعر احمد شاملو ملاحظه کرد. مشابهت های فکری این دو شاعر باعث چکیده کامل

احمد مطر شاعر شناخته شده عرب، اشعار اجتماعی خود را در تعارض با اعمال و افکار طبقه حاکمیت سروده است. در این اشعار، شاهد اعتراض ها و افشاگری های وی علیه جامعه خیانتکار و حکومت ظالم هستیم؛ همین رویه را می توان در شعر احمد شاملو ملاحظه کرد. مشابهت های فکری این دو شاعر باعث شد تا اشعار و افکار آن ها را بر اساس نگرش ادبیات تطبیقی بررسی نماییم. از میان رویکردهای نقدی نظریه شخصیت که در میان روان‌شناسان از بحث های حائز اهمیت بود را به خاطر برجستگی شواهد مرتبط با آن در شعر احمد مطر و احمد شاملو برگزیدیم. در این پژوهش، اشعار شاعران نامبرده را با توجه به نظریه های روان‌شناسی معروف بررسی کرده ایم؛ با توجه به نظریه فروید مبنی بر ابعاد سه‌گانه شخصیت، تعارض های نهاد، من و فراخود را در شعر هر دو شاعر باز نموده و مکانیسم های روانی بکاررفته در جهت حل این تعارض را مشخص کرده ایم. این پژوهش به شیوهتوصیفی- تحلیلی و بر پایه روش کتابخانه ای انجام گرفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

20 - مقایسه موضوعی وصفت طبیعت در شعر فارسی و عربی
‏صادق ابراهیمی کاوری ‏رحیمه چولانیان

طبیعت از دیر باز الهام بخش شاعران بوده و توانسته است جایگاه ویژه ای را در سروده های شاعرانة به خود اختصاص دهد، به طوری که کمتر دیوان شعری را می توان یافت که قسمتی از آن با طبیعت مرتبط نبوده باشد. از سوی دیگر، در ادب فارسی و ادب عربی، با توجه به مشترکات فرهنگی، مذهبی، ا چکیده کامل

طبیعت از دیر باز الهام بخش شاعران بوده و توانسته است جایگاه ویژه ای را در سروده های شاعرانة به خود اختصاص دهد، به طوری که کمتر دیوان شعری را می توان یافت که قسمتی از آن با طبیعت مرتبط نبوده باشد. از سوی دیگر، در ادب فارسی و ادب عربی، با توجه به مشترکات فرهنگی، مذهبی، اجتماعی و داشتن مرز جغرافیای طولانی با یکدیگر، مضامین مشترک فراوانی را می توان یافت که تحت تاثیر یکدیگر به آن پرداخته اند، و در هر یک از آن انواع، باتوجه به عوامل و علت های فراوان، تاثیرگذاری یک زبان بر زبان دیگر می چربد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

21 - مقایسه تطبیقی طنز سیاسی- اجتماعی در اشعار نسیم شمال و احمد مطر
کاظم عظیمی فاطمه سپهوند

طنز سیاسی- اجتماعی یکی از قالب‌های معاصر است که در دو قرن اخیر مورد توجه صاحبان قلم قرار گرفته است. در زبان فارسی نسیم شمال به عنوان محبوب‌ترین و پرآوازه‌ترین شاعر ایرانی، با استفاده از زبان شعری ساده و قابل فهم، توانست در روح مردم اثر بگذارد. شخصیت برجسته حوزه طنز در ز چکیده کامل

طنز سیاسی- اجتماعی یکی از قالب‌های معاصر است که در دو قرن اخیر مورد توجه صاحبان قلم قرار گرفته است. در زبان فارسی نسیم شمال به عنوان محبوب‌ترین و پرآوازه‌ترین شاعر ایرانی، با استفاده از زبان شعری ساده و قابل فهم، توانست در روح مردم اثر بگذارد. شخصیت برجسته حوزه طنز در زبان عربی، احمد مطر شاعر معاصر عراقی است؛ وی نیز همچون نسیم شمال رسالت ادبی کار خود را در بیداری مردم خواب‌زده ملت عرب و حتی تمام جهانیان می‌بیند. در این مقاله سعی شده است با تطبیقی که بین آثار آن‌ها انجام می‌شود گوشه‌ای از دغدغه‌های مشترک این دو شاعر، در حوزه‌های سیاسی و اجتماعی مورد بررسی و مقایسه قرار گیرد. این نوع طنز سنت‌ها و باورهای عقب‌مانده که در بطن جامعه است را با زبان هنرمندانه مورد حمله قرار می‌دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

22 - بررسى مقایسه اى تحولات شعر معاصر عربى از عصر نهضت به بعد و تحولات شعر معاصر فارسى از عصر مشروطیت به بعد
زهرا خسروى

مقاله حاضر مشتمل بر سه بخش است:در بخش نخست، تحولات شعر معاصر عربى از عصر نهضت به بعد بررسى و پس از ذکرعوامل تحول ادبى، دگرگونى هاى پدیدآمده در شعر عربى و تأثیرپذیرى آن از ادب غربىبیان شده است. بخش دوم مقاله، به بررسى عوامل جامعه شناختى تحوّل ادبى در کشور ما که به بیدارى چکیده کامل

مقاله حاضر مشتمل بر سه بخش است:در بخش نخست، تحولات شعر معاصر عربى از عصر نهضت به بعد بررسى و پس از ذکرعوامل تحول ادبى، دگرگونى هاى پدیدآمده در شعر عربى و تأثیرپذیرى آن از ادب غربىبیان شده است. بخش دوم مقاله، به بررسى عوامل جامعه شناختى تحوّل ادبى در کشور ما که به بیدارىاجتماعى فکرى مردم ایران منجر شد و درنهایت، زمینه ایجاد انقلاب مشروطه را فراهم ساخت، اختصاص دارد. در این مورد، دیدگاه هاى جامعه شناختى باختین و لوتمان مدنظرقرار گرفته و درپى آن، ویژگى هاى شعر این دوره بیان شده است. در بخش سوم مقاله، اشتراکات ادبى شعر پارسى پس از عصر مشروطه و شعر عربى پساز عصر نهضت بررسى شده که این اشتراکات، هم در بیان عوامل تحول و هم در تحولات ادبى پدیدآمده در شعر هر دو ملت یکسان است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

23 - بررسی هنجارگریزی در اشعار معین بسیسو و محمدرضا شفیعی کدکنی
محمدتقی زند وکیلی مرضیه قاسمیان

هنجارگریزی از نظریه‌های ادبی جدید است که در آن شاعر با بکارگیری اسلوب‌های خاص، ساختار متداول زبان را بر هم زده، و زبانی ناآشنا می‌آفریند. هم‌زمان با نشر جریان نوگرایی در شعر، شاعران معاصر فارس و عرب به نوگرایی در مفاهیم و زبان شعری خود روی آوردند. بسیسو(1926-1984م)، و ش چکیده کامل

هنجارگریزی از نظریه‌های ادبی جدید است که در آن شاعر با بکارگیری اسلوب‌های خاص، ساختار متداول زبان را بر هم زده، و زبانی ناآشنا می‌آفریند. هم‌زمان با نشر جریان نوگرایی در شعر، شاعران معاصر فارس و عرب به نوگرایی در مفاهیم و زبان شعری خود روی آوردند. بسیسو(1926-1984م)، و شفیعی کدکنی(1318ش) از شاعرانی هستند که با گریز از هنجارهای زبان معیار، بعد زیباشناختی و تأثیرگذاری اشعار خود را وسعت بخشیده اند. هدف این پژوهش بررسی مؤلفه‌های هنجارگریزی در شعر دو شاعر است تا نشان دهد که شاعران مذکور در القای مفاهیم مورد نظر خود، چگونه و با چه هدفی از این شگرد ادبی بهره جسته‌اند؟ دستاورد پژوهش نشان داد که بسیسو و کدکنی با گریز از هنجارهای رایج سبک نحوی، واژگانی و ...، نه تنها بر صلابت شعر خود افزوده‌اند بلکه با خلق صورت معنایی جدید، توان القای مفاهیم مورد نظر خود را وسعت بخشیده‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

24 - بیداری اسلامی، مردمی در اشعار فرخی و شابی
عبداله حسینی انصار سلیمی‌نژاد عثمان اسماعیلی

واژه مقاومت وبیداری اسلامی همواره با ظلم و ستم حاکمان عجین بوده وگسترش ظلم وبی‌عدالتی وتقویت انگیزه دفاع از حق در شکل‌گیری و احیای آن نقش بسزایی داشته است. در میان شاعران پارسی و عرب زبانِ معاصر، میرزا محمد فرخی یزدی و ابوالقاسم الشابی، با تحت تأثیر قرارگرفتنمحیط سیاسی‌ چکیده کامل

واژه مقاومت وبیداری اسلامی همواره با ظلم و ستم حاکمان عجین بوده وگسترش ظلم وبی‌عدالتی وتقویت انگیزه دفاع از حق در شکل‌گیری و احیای آن نقش بسزایی داشته است. در میان شاعران پارسی و عرب زبانِ معاصر، میرزا محمد فرخی یزدی و ابوالقاسم الشابی، با تحت تأثیر قرارگرفتنمحیط سیاسی‌ـ اجتماعی عصر خود، اشعاری با هدف مقاومت وبیداری اسلامی و مردمی در برابر تجاوز کشورهای استعمارگر و استقامت در برابر ظلم و ستم آنها سروده‌اند. در این پژوهش برآنیم تا جلوه‌های بیداری اسلامی و مردمی را در اشعار این دو شاعر مورد بررسی قرار دهیم. نتیجه اینکه؛ شاعران، نماینده مردمی مظلوم وستمدیده هستند که از ظلم و جور حاکمان زمان خود به‌جوش آمده و تصمیم به انقلاب وعدالت‌خواهی گرفته؛ و مبارزة خود را در قالب اشعاری با هدف آگاهی، بیداری و مقاومت مردمی و اسلامی در برابر ظلم و بیداد به انجام رسانیده‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

25 - نگاهى تطبیقى به طنز و طنزپردازى در ادبیات ایران و عرب با تکیه بر طنز عبید زاکانى و نمونه هایى از طنز شاعران عصر انحطاط
زهرا اسدى

مقالة حاضر چنانکه از عنوان آن برمى آید، تطبیقى است بین طنز و طنزپردازى در ادبیاتایران و عرب. در این تطبیق، طنز عبیدزاکانى به عنوان نمونه اى از طنز ادبیات ایران و طنز شاعران عصر انحطاط به عنوان نمونه اى از طنز ادبیات عرب با هم مقایسه شدهاست. در این مقاله کوشیده ام تصویر چکیده کامل

مقالة حاضر چنانکه از عنوان آن برمى آید، تطبیقى است بین طنز و طنزپردازى در ادبیاتایران و عرب. در این تطبیق، طنز عبیدزاکانى به عنوان نمونه اى از طنز ادبیات ایران و طنز شاعران عصر انحطاط به عنوان نمونه اى از طنز ادبیات عرب با هم مقایسه شدهاست. در این مقاله کوشیده ام تصویر کاملى از عبید ارائه دهم، اما به منظور پرهیز از برخى سوءتفاهمات اجتماعى لازم دیدم از ذکر پاره اى از طنزهاى درخشان او صرف نظر کنم.طنز پیش درآمدى است که مى توان به راحتى کسى را با آن دست انداخت، از میدان به در کرد و بدى هایش را آشکار ساخت. با استهزا مى توان کسى را تحقیر کرد و او را مضحکةعام و خاص ساخت. در ادبیات عرب، شاعر با هجو شخصى یا قومى سعى مى کند حریفرا از میدان خارج کند، با توجه به تأثیرگذارى طنز در بیان زشتى ها و عیب هاى جامعه، چهدر مقولة سیاسى، و یا اجتماعى مى توان اذعان کرد که زبان طنز رساتر و برتر از زبان دیگرنوشته ها است. در طنز، خنده هدف نیست، بلکه وسیله اى است براى بهتر بیان کردنو انتقال هدف موردنظر از نویسنده به خواننده. در ابتداى مقاله نیز تعریف طنز از نظرصاحب نظران ارائه شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

26 - بررسی تطبیقی بلاغت در ادب عربی و فارسی
هوشمند اسفندیارپور

در مقالۀ حاضر علم بلاغت از آغاز تا امروز در ادب عربی و فارسی به صورت تطبیقی، بررسی و سیر آن با توجه به خصوصیات زمانی و شیوه نگرش و توجه دانشمندان به مسائل بلاغی به طور مستقل مطرح شده است. همچنین، آثار و نظر های دانشمندانی که صاحب تفکر و اندیشه های والا در علم بلاغت بوده چکیده کامل

در مقالۀ حاضر علم بلاغت از آغاز تا امروز در ادب عربی و فارسی به صورت تطبیقی، بررسی و سیر آن با توجه به خصوصیات زمانی و شیوه نگرش و توجه دانشمندان به مسائل بلاغی به طور مستقل مطرح شده است. همچنین، آثار و نظر های دانشمندانی که صاحب تفکر و اندیشه های والا در علم بلاغت بوده اند، بیان و در پایان نتیجه گرفته شده است که بلاغیون فارسی زبان در طرح صناعات عربی بیشتر تحت تأثیر بلاغیون عربی زبان بوده اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

27 - بررسی تطبیقی مضامین اجتماعی و سیاسی در شعر جواهری و فرخی یزدی
شمسی واقف‌زاده

جواهری و فرخی از پرچم‌داران نهضت ادبی در شعر ملی هستند؛ شعرشان سرشار از مضامین مشترکی است که خود ناشی از داشتن حوزه‌های مشترک فکری، موضع‌گیری برخاسته از فرهنگ مشابه و هم‌چنین سرنوشت تاریخی یکسان است. شخصیت بیگانه‌ستیز و سیاسی آن دو را نمی‌توان انکار کرد. هر دو به پهنای چکیده کامل

جواهری و فرخی از پرچم‌داران نهضت ادبی در شعر ملی هستند؛ شعرشان سرشار از مضامین مشترکی است که خود ناشی از داشتن حوزه‌های مشترک فکری، موضع‌گیری برخاسته از فرهنگ مشابه و هم‌چنین سرنوشت تاریخی یکسان است. شخصیت بیگانه‌ستیز و سیاسی آن دو را نمی‌توان انکار کرد. هر دو به پهنای کتاب تاریخ معاصر، عصری پرتلاطم، سرنوشت‌ساز، جنگ‌های جهانی، حکومت‌های پر از کودتا و تعویض، هجوم و مقاومت را دیده‌اند و دریافته‌اند که در این میان استعمار، کارگردان تمام رنج‌ها و تاخت و تازها بر پیکره ملت‌ها است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

28 - چند نکته از زبان فارسی و زبان عربی
محمد علوی مقدر

در بخش نخسمت مقالة حاضر به تفاوت های عمده زبان فارسی و عربی اشاره و چند تفاوت مهم میان دو زبان، بیان شده است. آنگاه درباره اینکه زبان عربی اشتقاقی و قالبی و زبان فارسی ترکیبی است بحث شده است. سپس استعمال و کار برد گوناگون یک کلمة فارسی را بیان کرده ایم و در این باره نمو چکیده کامل

در بخش نخسمت مقالة حاضر به تفاوت های عمده زبان فارسی و عربی اشاره و چند تفاوت مهم میان دو زبان، بیان شده است. آنگاه درباره اینکه زبان عربی اشتقاقی و قالبی و زبان فارسی ترکیبی است بحث شده است. سپس استعمال و کار برد گوناگون یک کلمة فارسی را بیان کرده ایم و در این باره نمونه های فراوانی جسته ایم. در مرحلة بعد تعدادی از کلمه های که ریشه عربی دار ند و عرب زبانان به شیوه دیگری به کار می برند. بررسی شده است. به عنوان مثال. عرب زبانان در مورد ترکیب وخامت اوضاع واژة خطوره الموقف را به کار می برند. پس از آن به این مسئله اشاره شده !ست که چنانچه ما نتوانیم واژه و ترکیب جدیدی در برابر برخی از کلمات بیگانه ای که در زبان فارسی رواج یافته است و همگان با آ نها ا شنا هستند قرار دهیم - واژه ها و ترکیب های که در بردار نده همان مفاد باشد _ باید واژه و ترکیب قبلی را که قابل فهم همگان است، به کار ببریم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

29 - واژآمیزی ‏شیوه ای در کوتاه کردن واژه ها
محمود شکیب

انگیزه های گوناگونی از دیرباز تاکنون باعث کوتاه کردن کلمات شده است. اصل کم کوشی و دوری از تکلّف و تسریع در امر انتقال و نیز بهره گیری از ظرفیت های طبیعی زبان به منظور قرینه سازی و هرگونه تمهیدات ایقاعی و ضرورت های شعری و به طور کلی استفادة در خور و بجا از ویژگی های هنری چکیده کامل

انگیزه های گوناگونی از دیرباز تاکنون باعث کوتاه کردن کلمات شده است. اصل کم کوشی و دوری از تکلّف و تسریع در امر انتقال و نیز بهره گیری از ظرفیت های طبیعی زبان به منظور قرینه سازی و هرگونه تمهیدات ایقاعی و ضرورت های شعری و به طور کلی استفادة در خور و بجا از ویژگی های هنری - تجمیلی - ادبی می تواند در زمرة موجبات این امر قرارگیرد. تخصصی شدن شاخه های گوناگون و درهم تنیده علوم و فنون، که امروزه باکشف و ظهور یافته های نوپدید همواره فربه تر و پردامنه تر می شوند نیز بهره گیری از این ابزار را نه تنها مطلوب ترکه ناگزیرتر ساخته است. در میان شیوه های کوتاه کردن واژگان، امروزه دوشیوه، تداولی گسترده دارد. یکی اختصار، و آن دیگری واژآمیزی. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

30 - تطبیق مفهوم نمادین باران در دو شعر از شاکر السیاب و احمد شاملو
سارا ایزدخواه سید حسین سیدی

باران در اشعار شاملو و سیاب سمبلی اجتماعی است. باران در این اشعار دربردارنده مفاهیمی مانند غم و شادی، امید و ناامیدی است. بکارگیری اسطوره تموز در شعر المطر(باران) سیاب و زبان عامیانه در منظومه بارون شاملو، اشتراک مضامین اجتماعی این دو شاعر بیانی واضح و روشن را برای شاعر چکیده کامل

باران در اشعار شاملو و سیاب سمبلی اجتماعی است. باران در این اشعار دربردارنده مفاهیمی مانند غم و شادی، امید و ناامیدی است. بکارگیری اسطوره تموز در شعر المطر(باران) سیاب و زبان عامیانه در منظومه بارون شاملو، اشتراک مضامین اجتماعی این دو شاعر بیانی واضح و روشن را برای شاعر و مخاطب تصویرسازی می‌کند. این پژوهش بر اساس روش کتابخانه ای نگارش یافته است. با بررسی اشعار بارون و مرغ باران شاملو و انشودة المطر سیاب به الگوهای یکسان تأثیرگذار در شعر دو شاعر دسترسی می یابیم و به تبیین اختلاف دیدگاه های ارزشی و بخشی از جهان بینی دو شاعر نسبت به نماد باران آگاهی کسب کنیم. سطح نظری تحقیق که شامل متغیر علّی و سطح عملیاتی که متغیر معلولی است را مشخص کرده و با بررسی اشعار دو شاعر بسامد واژه باران را استخراج کرده ایم. در انتها مفاهیم نمادین، شباهت ها و تفاوت ها را مشخص نموده ایم. این پژوهش کوششی است تطبیقی در نحوه بازیابی دیدگاه بدر شاکر سیاب و احمد شاملو در بیان مفاهیم نمادین باران. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

31 - زن در اندیشه بزرگان ادب معاصر فارسی و تازی
مهدی ممتحن مریم فرخی پور شیما فرجی فر

زن روی دیگر سکه انسان است؛ رکن خانه هستی و هموارکننده راه زندگی است. انعکاس تصورات و باورهای اجتماعی گذشته پیرامون زن در برخی از آثار ادبی و اشعار شاعران بزرگ در عرصه‌های ادبیات فارسی و عربی نقش محوری و تعیین‌کننده‌ای داشته است. تا آنجا که این شاعران بسیاری از مکنونات و چکیده کامل

زن روی دیگر سکه انسان است؛ رکن خانه هستی و هموارکننده راه زندگی است. انعکاس تصورات و باورهای اجتماعی گذشته پیرامون زن در برخی از آثار ادبی و اشعار شاعران بزرگ در عرصه‌های ادبیات فارسی و عربی نقش محوری و تعیین‌کننده‌ای داشته است. تا آنجا که این شاعران بسیاری از مکنونات و منویات خود را از راه عشق به زن بیان می‌کرده‌اند، و بر مسائل معنوی زنان مانند تعلیم و تربیت، آزادی، فضل، قناعت، پرهیزگاری و پاکی، هنر و عرفان و... تأکید بسیاری دارند. این تأکید حاصل تمایز دیدگاه‌های ادیبان فارسی و عربی معاصر به زن با دیگر دوره‌هاست و نتیجه‌اش در بسیاری مسائل معنوی، انسانی و اجتماعی نمایان است. چنانکه در پاره‌ای موارد، زنان شاعر، زبانی مردانه، تقلیدی و فاقد تشخیص را برای خود برگزیده‌اند. در مقاله حاضر تلاش می‌شود دیدگاه‌های شاعران و اندیشمندان بزرگ معاصر فارسی و تازی در مورد زن بررسی شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

32 - عروس شعر عرب در شعر کردی معاصر
آرمان محمدی رایگانی مسلم خزلی

لیلی و مجنون از عشاق معروف ادبیات عرب و حتی ادبیات جهانی هستند که داستان عاشقانه آن‌ها در بیش‌تر ادبیات ملت‌ها بازتاب یافته و مورد اقبال واقع شده است. ادبیات کردی نیز از این حیث مستثنی نیست و شاعران آن از گذشته کهن تا امروز به این داستان عاشقانه بسیار توجه داشته‌اند و آ چکیده کامل

لیلی و مجنون از عشاق معروف ادبیات عرب و حتی ادبیات جهانی هستند که داستان عاشقانه آن‌ها در بیش‌تر ادبیات ملت‌ها بازتاب یافته و مورد اقبال واقع شده است. ادبیات کردی نیز از این حیث مستثنی نیست و شاعران آن از گذشته کهن تا امروز به این داستان عاشقانه بسیار توجه داشته‌اند و آن را در اشعار خود به‌ویژه در مضمون‌های تغزلی به زیبایی به تصویر کشیده‌اند. بنابراین در این جستار بر آن‌ایم با کاوش در اشعار شاعران کرد معاصر بازتاب این داستان و این مضمون تغزلی را در اشعارشان واکاوی کنیم و به بررسی میزان کمی و کیفی آگاهی این شاعران از این داستان عاشقانه بپردازیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

33 - تأثیرپذیرى امیر معزّى از معلّقة امروءالقیس
احد پیشگر

امیرمعزّى از شاعران بزرگ و مشهور خراسان است که به ادب عربى ارادت مى ورزید؛به همین دلیل بسیارى از مضامین شعرى خود را چه به صورت مستقیم و چه به صورتغیرمستقیم از طریق شاعران پیش از خود، از ادب عرب اخذ کرده و در تعدادى از قصایدخود، طرح کلى و ساختار عمومى و مضامین و تصاویر ش چکیده کامل

امیرمعزّى از شاعران بزرگ و مشهور خراسان است که به ادب عربى ارادت مى ورزید؛به همین دلیل بسیارى از مضامین شعرى خود را چه به صورت مستقیم و چه به صورتغیرمستقیم از طریق شاعران پیش از خود، از ادب عرب اخذ کرده و در تعدادى از قصایدخود، طرح کلى و ساختار عمومى و مضامین و تصاویر شعرى قصاید عربى جاهلى را رعایت کرده است.هدف مقالة حاضر، این است که با بررسى دو قصیده و ابیاتى چند از دیگر قصایدتأثیرپذیرى او را از معلّقه امروءالقیس و مضامین و مفاهیم و تصاویر شعرىاو نشان دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

34 - بررسی مضامین پایداری در شعر محمد مهدی جواهری و مجموعه "سرود درد" حمید سبزواری
مریم محمودی زینب السادات هاشمی

محمد مهدی جواهری از بزرگ‌ترین شاعران کشور عراق است. بیش‌تر اشعار او به بیان مفاهیم سیاسی و اجتمـــاعی اختصاص دارد. وی به سرودن اشعار میهنی و قهرمانی گرایش داشته است. مضامین پایداری نیز در اشعارش به وفور دیده می‌شود. حمید سبزواری نیز شاعری انقلابی است که همواره با جریان چکیده کامل

محمد مهدی جواهری از بزرگ‌ترین شاعران کشور عراق است. بیش‌تر اشعار او به بیان مفاهیم سیاسی و اجتمـــاعی اختصاص دارد. وی به سرودن اشعار میهنی و قهرمانی گرایش داشته است. مضامین پایداری نیز در اشعارش به وفور دیده می‌شود. حمید سبزواری نیز شاعری انقلابی است که همواره با جریان انقلاب و مبارزه با طاغوت همراه شده است. هر دو شاعر خواستگاه ایرانی داشته و هر دو از حامیان مظلومان و ستمدیدگان بوده و در برابر بیداد زمان قد علم کرده‌اند. مفاهیم ادب پایداری نظیر ترسیم ظلم و استبداد، دعوت به مبارزه علیه ظلم، امیدوارکردن مردم در پیروزی، بیان ظلم و جنایت و بی‌عدالتی، بزرگداشت شهدا، ستایش آزادی و آزادگی و سرزمین در سروده‌های هر دو به وفور یافت می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

35 - أثرالشعرالعربى فی الشعرالفارسى
جلیل تجلیل

للشعرالعربى أثر و میض فی لشعرالفارسی تصویراً و مضموناً و لغظاً و معنیّ و نورد هیهنا امثلةً و نماذج موضحة و نستنتج من هیهنا أنّ الشعراء الایرانیین ذووتمتعٍ باهر من الادب و الشعرالعربی الوضائین. 1. قال بشار: کأن مثارالنقع فوق رؤوسنا و أسیافنا لیل تهاوى کواکبه و هذا چکیده کامل

للشعرالعربى أثر و میض فی لشعرالفارسی تصویراً و مضموناً و لغظاً و معنیّ و نورد هیهنا امثلةً و نماذج موضحة و نستنتج من هیهنا أنّ الشعراء الایرانیین ذووتمتعٍ باهر من الادب و الشعرالعربی الوضائین. 1. قال بشار: کأن مثارالنقع فوق رؤوسنا و أسیافنا لیل تهاوى کواکبه و هذاالبیت هوالّذى سمى بأشهر بیتٍ قاله بشار ( بشار، 1369 ه.ق/1950م) و تأثر منه فردوسی الشاعرالفارسی فى أبیاته التالیة: درخشیدن تیغ هاى بنفش در آن سایه ی کاویانی درفش تو گفتی که اندر شب تیره چهر ستاره همی برفشاند سپهر 2 . ألشّمس کالمرأة فى کّف الأشل تجرى على السماء من غیر فشل هذاالب من شواهد المطوّل للتفتازنی التشبیة الغریب و نُسب مَرة لابى النجم العجلى و مرة أخرى. لابن معتز و هکذا نسب الی الشماخ و أورد محمد بار شریف صاحب جامع الشواهد بالصورة الاتیه: پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

36 - بررسی تطبیقی مضامین رمانتیسم در اشعار مفدی زکریا و محمدحسین شهریار
عبدالأحد غیبی زهرا محمدپور نسرین حسینی توانا

اشعار زکریا و شهریار زیباترین و دلنشین ترین مفاهیم و مضامین رمانتیکی را به تصویر می کشد. اشعار این دو شاعر مضامین رمانتیکی مشترکی دارند که از برجسته ترین آن‌ها می توان به طبیعت، غربت، فقر و وطن پرستی اشاره کرد. طبیعت به عنوان یکی از پربسامدترین مفاهیم و مضامین رمانتیکی چکیده کامل

اشعار زکریا و شهریار زیباترین و دلنشین ترین مفاهیم و مضامین رمانتیکی را به تصویر می کشد. اشعار این دو شاعر مضامین رمانتیکی مشترکی دارند که از برجسته ترین آن‌ها می توان به طبیعت، غربت، فقر و وطن پرستی اشاره کرد. طبیعت به عنوان یکی از پربسامدترین مفاهیم و مضامین رمانتیکی است که بیش‌تر اشعار زکریا و شهریار را به خود اختصاص داده است؛ طبیعتی که شاعر از ناامیدی روزگار به آن پناه می برد و آن را مکانی امن برای خود قرار می دهد. مفدی زکریا و شهریار این مضامین رمانتیکی را با تشبیهات زیبا و خیال انگیز خلق می کنند که در ذهن و قلب خواننده تأثیری شگرف می گذارد. در این پژوهش سعی بر این است مفاهیم مشترک رمانتیکی در اشعار دو شاعر سرشناس الجزائری و ایرانی به صورت تطبیقی مورد بررسی قرار گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

37 - بررسی تطبیقی علل پیدایش رمان‌نویسی در ایران و مصر
مهین‌دخت فرخ‌نیا فرزانه بوریازاده

یکی از زمینه‌های پژوهشی ادبیات‌تطبیقی، بررسی بستر تکوینی انواع ادبی و چگونگی رشد و گسترش آنهاست. ادبیات داستانی، به‌ویژه رمان‌نویسی یکی از زمینه‌های جالب توجه و مهم در عرصۀ پژوهش‌های تطبیقی است. در این مقاله که به روش کتابخانه‌ای تهیه شده، علل پیدایش رمان‌نویسی در ایران چکیده کامل

یکی از زمینه‌های پژوهشی ادبیات‌تطبیقی، بررسی بستر تکوینی انواع ادبی و چگونگی رشد و گسترش آنهاست. ادبیات داستانی، به‌ویژه رمان‌نویسی یکی از زمینه‌های جالب توجه و مهم در عرصۀ پژوهش‌های تطبیقی است. در این مقاله که به روش کتابخانه‌ای تهیه شده، علل پیدایش رمان‌نویسی در ایران و کشور مصر که مهم‌ترین حوزۀ ادبیات داستانی ادبیات عرب محسوب می‌شود، بررسی شده است. این بررسی به‌منظور پاسخ دادن به این پرسش انجام شده که آیا در بین علل شکل‌گیری رمان در دو کشور می‌توان به علل مشترک دست یافت و در صورت وجود چنین عواملی، دلایل این اشتراک چیست؟ رمان به‌شیوة امروزیِ آن در ایران و مصر، کمابیش، هم‌ْزمان و درنیمة دوم قرن نوزدهم به‌وجود آمده است و به دلیل شرایط یکسان سیاسی‌ـ‌ اجتماعی و شروع نهضت‌های تجددخواه، عوامل مشترکی در پیدایش رمان‌نویسی در هر دو کشور نقش داشته‌اند. در این جستار، علل مشترک پیدایش رمان؛ از جمله پیدایش صنعت چاپ، تأسیس مراکز علمی، ترجمه و تأثیرپذیری از فرهنگ غرب و به‌وجودآمدن طبقۀ روشنفکر، توصیف و تحلیل شده و نخستین آثار مهم در این دو بستر فرهنگی معرفی شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

38 - ضرورت تعلیم و تربیت زنان در اندیشه‌ قاسم امین مصری و پروین اعتصامی
فاﻃﻤﺔ مرادی رضا سمیع‌زاده

پروین اعتصامی از شاعران گرانمایه معاصر ایران زمین است که با بیان نکات مختلف از جمله تعلیم و تربیت زنان در شعرهای خود، برجستگی خاصّی یافته است و از جمله زنان باشهامتی است که تحت تأثیر تربیت پدرِ ارجمندی چون یوسف اعتصام‌الملک و در سایة دانش و ترجمه‌های او از زبان‌های مختل چکیده کامل

پروین اعتصامی از شاعران گرانمایه معاصر ایران زمین است که با بیان نکات مختلف از جمله تعلیم و تربیت زنان در شعرهای خود، برجستگی خاصّی یافته است و از جمله زنان باشهامتی است که تحت تأثیر تربیت پدرِ ارجمندی چون یوسف اعتصام‌الملک و در سایة دانش و ترجمه‌های او از زبان‌های مختلف، بالید و به شکوفایی و کمال رسید. کتاب تحریر المرأﺓ اثر قاسم امین مصری دربارة آزادی و تعلیم و تربیت زنان است که یوسف اعتصام‌الملک از زبان عربی به فارسی ترجمه و بخش‌هایی از آن را با نام تربیت نسوان در ایران منتشر کرده است. در این مقاله سعی شده است اندیشه‌های قاسم امین مصری دربارة ضرورت تعلیم و تربیت زنان و تأثیر آن در شعر و اندیشة پروین؛ همچنین زندگی، آثار، اندیشه‌ها و آرمان‌های آنان بررسی شود؛ با این سؤالات که؛ آیا پروین در همةزمینه‌های شعری خود تحت تأثیر این متفکّر و نویسندة مصری بوده است یا خیر؛ و اگر بوده تا چه میزان و به چه صورتی بوده است؟ همچنین تفاوت‌های این بینش در چه بخش‌هایی است؟ که در این نوشتار، یکی از تفاوت‌های بینش پروین با قاسم امین، توجّه پروین به ظرافت‌های وجودی زنان ایرانی، بدون تقلید صِرف از زنان غربی، تشخیص داده شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

39 - جستاری در مضامین مشترک در ادبیات فارسی و عربی با رویکرد ادبیات تطبیقی
غلامرضا فخر

امروزه ادبیات تطبیقی شاخه ای با اهمیت از ادبیات به شمار می آید که در برر سی ها و پژوهش های ادبی ممکن است رهیافت و دستاوردهای مغتنم و ارزشمندی به همراه داشته باشد. ادبیات تطبیقی که در زبان عربی به آن الأدب الملقار ن گفته می شود، شاخه ای از ادبیات، یا به تعبیر بهتر، شاخه چکیده کامل

امروزه ادبیات تطبیقی شاخه ای با اهمیت از ادبیات به شمار می آید که در برر سی ها و پژوهش های ادبی ممکن است رهیافت و دستاوردهای مغتنم و ارزشمندی به همراه داشته باشد. ادبیات تطبیقی که در زبان عربی به آن الأدب الملقار ن گفته می شود، شاخه ای از ادبیات، یا به تعبیر بهتر، شاخه ای از نقد ادبی است که به مقایسه میان آ ثار ادبی در زبان های مختلف می پردازد و شباهت ها و نقاط افتراق آن آثار را از جنبه ها و زوایای گوناگون ادبی تحلیل و بررسی می کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

40 - تفاوت های نمادین واژه های اروپایی در فارسی و عربی
محمود شکیب

طبیعی است که گمان رود تفاوت های موجود به هنگام تفریس و تعریب در کلمات اروپای، ناشی از وجود حروف چهارگانه مخصوص در الفبای فارسی است یا تفاوتی که در عربی برای نشان دادن “v”(ق) به چشم می خورد و یا میل به اشباع ضمه به واو وکسره به یاء: حال آ نکه سخن از این محدود چکیده کامل

طبیعی است که گمان رود تفاوت های موجود به هنگام تفریس و تعریب در کلمات اروپای، ناشی از وجود حروف چهارگانه مخصوص در الفبای فارسی است یا تفاوتی که در عربی برای نشان دادن “v”(ق) به چشم می خورد و یا میل به اشباع ضمه به واو وکسره به یاء: حال آ نکه سخن از این محدوده ها بس فراتر می رود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

41 - بررسی تطبیقی مجاز عقلی در شعر عربی و فارسی
پرویز عزیزی جواد سعدون زاده عبدالرضا عطاشی

مجاز، از مهم‌ترین ابزارهای زیبایی‌آفرینی سخن شاعرانه است و سرایندگان برای غنا بخشیدن و گسترش دامنه تخیّل در آفرینش‌های شعری خویش بدان دست یازیده‌اند. مجاز، در تعبیر علمای بلاغت بکار بردن لغت است در معنایی غیر ما وضع له. در بلاغت، مجاز را شامل موضوعاتی همچون تشبیه، استعا چکیده کامل

مجاز، از مهم‌ترین ابزارهای زیبایی‌آفرینی سخن شاعرانه است و سرایندگان برای غنا بخشیدن و گسترش دامنه تخیّل در آفرینش‌های شعری خویش بدان دست یازیده‌اند. مجاز، در تعبیر علمای بلاغت بکار بردن لغت است در معنایی غیر ما وضع له. در بلاغت، مجاز را شامل موضوعاتی همچون تشبیه، استعاره، مجاز عقلی و مجاز مرسل می‌دانند؛ چنانکه در نقد نیز، رمز، اسطوره و خرافه را با آن در پیوند دانسته‌اند. مجاز عقلی را اسناد فعل به فاعل غیر حقیقی یا اسناد صفت غیر متعارف به موصوف و به طور کلی اسناد هر مسندی به مسند الیه غیر طبیعی و غیر متعارف نامیده‌اند. به منظور تحلیل تطبیقی این ترفند زیبایی‌ساز، با بررسی نزدیک به پانصد شاهد از شعر عربی و فارسی، مجاز عقلی و اسناد مجازی در سروده‌های شاعران این دو زبان بررسی شده است. ارزیابی‌های مقایسه ای و تطبیقی کاربردهای مجاز عقلی و علاقه های مورد استفاده، نشان‌گر مشابهت‌های بسیار مجاز عقلی و اسناد مجازی در شعر عربی و فارسی است و این موضوع، منحصر به دوره ادبی و تاریخی خاصی نیست. همچنین، علاقه زمانی و سببی، به ترتیب در شعر عربی و فارسی بسامد بیش‌تری داشته‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

42 - مفاهیم عربی و قرآنی در قصاید ناصرخسرو
نعمت اصفهانی عمران سمیره پورزاد

به سبب انس مسلمانان با قرآن کریم و قرائت و احکام قرآن، تأثیر مفاهیم قرآنی را در شعر شاعران وآثار نویسندگان به طور مستقیم و غیر مستقیم به شیوه های گوناگون تلمیح، اقتباس، و اشاره می‌توان مشاهده کرد. موضوعی که در آثار شاعران و نویسندگان قرن‌های چهارم و پنجم فزونی می‌یابد و چکیده کامل

به سبب انس مسلمانان با قرآن کریم و قرائت و احکام قرآن، تأثیر مفاهیم قرآنی را در شعر شاعران وآثار نویسندگان به طور مستقیم و غیر مستقیم به شیوه های گوناگون تلمیح، اقتباس، و اشاره می‌توان مشاهده کرد. موضوعی که در آثار شاعران و نویسندگان قرن‌های چهارم و پنجم فزونی می‌یابد و اوج این تأثیرپذیری در آثار ناصرخسرو نمایان است. جلوه‌های آیات قرآنی بکار رفته را در اشعار ناصرخسرو نیز با شاهد و مثال مورد بررسی واقع شده است. ژرفا و گستره و فراوانی نفوذ آیات و عبارات قرآنی در ذهن و زبان او در تار و پود اشعارش دیده می‌شود، و بدین ترتیب وی تسلط خود را در فهم معانی قرآن مجید آشکار می سازد، و عمل به احکام آن را در اشعار دیوان خود مد نظر قرار داده است. او معتقد است که باید باطن قرآن را بر ظاهر آن ترجیح داد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

43 - بررسی تطبیقی حکمت و خرد در اشعار امرؤالقیس و رودکی
ناصر محسنی نیا الهام مریمی

در میان ادبیات جهان، دو ادب فارسی و عربی با وجوه مشترک فراوان می توانند سهمبه سزایی را در پژوهشهای تطبیقی داشته باشند. خردورزی و عقل مداری و به تعبیرزیباتر حکمت، یکی از این وجوه مشترک و قابل مقایسه است. امرؤالقیس کندی سرآمدسخنسرایان عرب در یک کفۀ ترازوی این قیاس و رودکی چکیده کامل

در میان ادبیات جهان، دو ادب فارسی و عربی با وجوه مشترک فراوان می توانند سهمبه سزایی را در پژوهشهای تطبیقی داشته باشند. خردورزی و عقل مداری و به تعبیرزیباتر حکمت، یکی از این وجوه مشترک و قابل مقایسه است. امرؤالقیس کندی سرآمدسخنسرایان عرب در یک کفۀ ترازوی این قیاس و رودکی سمرقندی، آدم الشعرای شعرفارسی در کفۀ دیگر جای گرفته است. امرؤالقیس، روزنه هایی از حکمت جاهلی را بااستمداد از فطرت و تعالیم گذشته و تجربۀ زندگی در اشعارش پیاده کرده و رودکی نیزبا همین مفاهیم یادشده، ولی با در دست داشتن گنجینۀ مهم تر، یعنی اسلام، که چشمهبینش و خردورزی است، پا به عرصۀ شعر نهاده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

44 - حافظ و متنبی در مضمون و مفهوم
احمد شعبانی میناآباد

لسان الغیب حافظ ، یکی از بزرگترین شاعران غزل سرای نیمة اوّل قرن هشتم ، که با مهارتی کم نظیر با الفاظ بسیار زیبا همراه با صنایع لفظی ، مضامین عالی با معانی بسیار در ابیات کوتاه گنجانیده و در غزلهای عالی خود افکار دقیق عرفانی ، حکمی و غنایی را همراه با ترکیبات و الفاظ برگ چکیده کامل

لسان الغیب حافظ ، یکی از بزرگترین شاعران غزل سرای نیمة اوّل قرن هشتم ، که با مهارتی کم نظیر با الفاظ بسیار زیبا همراه با صنایع لفظی ، مضامین عالی با معانی بسیار در ابیات کوتاه گنجانیده و در غزلهای عالی خود افکار دقیق عرفانی ، حکمی و غنایی را همراه با ترکیبات و الفاظ برگزیده ، بدیع ، تازه و منتخب همراه کرده و از این راه شاهکارهای جاویدان بی بدیلی در ادب پارسی بوجود آورده که در این راه بس دشوار از مضامین ، اندیشه ها و سخنان بکار رفته در آثار شعرای طراز اوّل عرب و یا زبان و ادبیات فارسی پیش از خود با باز آفرینی زیبا و عالی آنها نهایت استفاده را برده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

45 - نقش آداب و رسوم اجتماعی ایران در ادبیات معاصر عراق با تکیه بر اشعار جواهری، نجفی، سیّاب و بیاتی
علی تشکری ابراهیم دیباجی محمود شکیب

هر شاعر و نویسنده با خلق اثر ادبی، علاوه بر آنکه برگ زرّینی به تاریخ ادب و فرهنگ جامعه و کشور خویش می‌افزاید، تصویری به کمال از دو دنیای بیرون و درون خویش برای خوانندگان به نمایش می‌گذارد. شاعران زبان فارسی نیز در دوره‌ای به شرق و سرزمین هند روی آورده بودند؛ اما سفر به چکیده کامل

هر شاعر و نویسنده با خلق اثر ادبی، علاوه بر آنکه برگ زرّینی به تاریخ ادب و فرهنگ جامعه و کشور خویش می‌افزاید، تصویری به کمال از دو دنیای بیرون و درون خویش برای خوانندگان به نمایش می‌گذارد. شاعران زبان فارسی نیز در دوره‌ای به شرق و سرزمین هند روی آورده بودند؛ اما سفر به غرب جایگاهی دیگر داشت. پس از تسلّط صفویان بر ایران و ترویج مذهب رسمی شیعه، بسیاری از شاعران به سمت غرب و سرزمین عراق امروزی روی آوردند. توجه به عراق در اندیشه بسیاری از شاعران وجود داشته است؛ در مقابل، بسیاری از شعرا و ادبای عراقی نیز به ایران و ادبیات و برخی آداب و رسوم آن توجه کرده‌اند. در این گفتار، سعی و تلاش نویسندگان آن است تا جلوه‌هایی از نفوذ فرهنگ، نمادها، زبان و ادبیات فارسی که همگی زیرمجموعه‌های آداب و رسوم هستند را در شعر چهار شاعر معاصر عراقی یعنی جواهری، نجفی، سیّاب و بیاتی مورد بررسی قرار گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

46 - بررسی فونت های یونی کد رایانه ای فارسی و عربی
فریبا سلطانی نژاد

پس از ورود رایانه به کشور، در زمینة ایجاد الگوی چیدمان استاندارد حروف فارسیبرروی صفح هکلید و نیز ایجاد فون تهای استاندارد، متولی معتبر و واحدی وجود نداشت، درنتیجه، شرک تها و مؤسسات مختلف به دلیل نیاز بازار و خواست ههای رو به گسترش، جامعه، به ابداع خود، الگو یهای مختلفی چکیده کامل

پس از ورود رایانه به کشور، در زمینة ایجاد الگوی چیدمان استاندارد حروف فارسیبرروی صفح هکلید و نیز ایجاد فون تهای استاندارد، متولی معتبر و واحدی وجود نداشت، درنتیجه، شرک تها و مؤسسات مختلف به دلیل نیاز بازار و خواست ههای رو به گسترش، جامعه، به ابداع خود، الگو یهای مختلفی همانند استانداردهاى غیررسمى ویندوز 1256 ایرا نسیستم، پانیذ، سایه و فارس یسازهای مختلفی را که اغلب متأثر از زبان و خط عربیبودند، به عنوان طرح حروف صفح هکلید و فونت ارائه کردند و از این نظر لطمات شدید وزیانباری به زبان و متون فارسی و نیز پایگا ههای اطلاعات ملی و اداری و علمی وارد شد.به عنوان مثال، اگر گنجین ههای ادب فارسی، همانند شاهنامه، با فون تهای فارسی رایجو کدپی چهای مقتبس از عربی ذخیره شود و کسی بخواهد دنبال مصرعی شامل حرفنقط هدار عربی هیچ موردی پیدا نمی کند، ی ب ینقطة فارسی بگردد، به دلیل وجود یچراکه شاهنامه فارسی به سهو و ناخواسته ب هصورت عربی ذخیره شده است.در مقالة حاضر ابتدا دربارة این تنگنا بحث، سپس پیشنهاد شده که راه حلّ گریز از آن، ایجاد، توسعه و استفاده از فون تهایی است که براساس یون یکد و استاندارهای مؤسسةتحقیقات صنعتی ایران تهیه شده اند، آنگاه با مقایسة فون تهای رایج و برشمردن نقاط ضعف آنها نتیجه گرفته شده است که در صورت ادامة رویة فعلی، تمامی متون دیجیتالفارسی، اعم از گنجین ههای ادبی، پایگا ههای اطلاعاتی، متون علمی و... با بحران اسفناکی روب هرو خواهند بود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

47 - ادیب بی‌بدیل «سیدامیر محمود انوار»
علیرضا منوچهریان

این مقاله که به بهانة سالگشت درگذشت ادیب بزرگ دو زبانة (مسلط به زبان فارسی و عربی) جهان معاصر و شاعر پارسی و عربی، دکتر سید امیرمحمود انوار نگارش یافته است؛ به بررسی مقام ممتاز استاد در عصر حاضر می‌پردازد. ایشان در دانشگاه‌های جهان معاصر، به دلیل مقام شعر و شاعری در دو چکیده کامل

این مقاله که به بهانة سالگشت درگذشت ادیب بزرگ دو زبانة (مسلط به زبان فارسی و عربی) جهان معاصر و شاعر پارسی و عربی، دکتر سید امیرمحمود انوار نگارش یافته است؛ به بررسی مقام ممتاز استاد در عصر حاضر می‌پردازد. ایشان در دانشگاه‌های جهان معاصر، به دلیل مقام شعر و شاعری در دو زبان پارسی و عربی، بی‌بدیل بوده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

48 - دورة ادبى باروک، آندره اس گریفیوس و تأثیرپذیرى او از سعدى
سید سعید فیروزآبادى

در آغاز سدة هفدهم و با توجه به اهمیت ایران در دورة صفوى، نخست گلستان و سپسبوستان سعدى به زبان آلمانى ترجمه شد. این ترجمه ها در عصرى انجام پذیرفت که اروپا پس از پایان جنگ هاى سى ساله، دستخوش شرایط سخت و دشوار بود. بازتاب این شرایطرا مى توان در آثار ادبى دورة باروک و شعر چکیده کامل

در آغاز سدة هفدهم و با توجه به اهمیت ایران در دورة صفوى، نخست گلستان و سپسبوستان سعدى به زبان آلمانى ترجمه شد. این ترجمه ها در عصرى انجام پذیرفت که اروپا پس از پایان جنگ هاى سى ساله، دستخوش شرایط سخت و دشوار بود. بازتاب این شرایطرا مى توان در آثار ادبى دورة باروک و شعر و نمایش هاى آن بازشناخت.آندره اس گریفیوس - شاعر آلمانى بزرگ این دوره- شعرهایى دارد که به نطر مى رسدبرخى از آنها را با الهام پذیرى از سعدى سروده است. هدف مقالة حاضر، شرح دورة باروک، ترجمه هاى آثار سعدى به زبان آلمانى در این دورة ادبى، سفرنامة موجود آن دوره و تأثیرآن بر سروده هاى آندره اس گریفیوس است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

49 - زبان عربى در ایران گذشته، حال و آینده
ویکتور الکک حیدر محلاّتی

زبان عربى در برهه اى از زمان چهره جهانى به خود گرفت و دایره نفوذ خود را با گسترشاسلام در سراسر جهان وسعت بیشترى بخشید. مرزهاى چین را درنوردید و با گذر از خاورمیانه، مصر و شمال افریقا به جنوب باخترى اروپا رسید.پایه گذار این گستره فراگیرجهانى چیزى نبود جز تمدنى که این زبا چکیده کامل

زبان عربى در برهه اى از زمان چهره جهانى به خود گرفت و دایره نفوذ خود را با گسترشاسلام در سراسر جهان وسعت بیشترى بخشید. مرزهاى چین را درنوردید و با گذر از خاورمیانه، مصر و شمال افریقا به جنوب باخترى اروپا رسید.پایه گذار این گستره فراگیرجهانى چیزى نبود جز تمدنى که این زبان با خود داشت و باعث هدایت انسان ها به سوى پیشرفت و شکوفایى شد. مردم جزیره العرب با نشر اسلام به وسیله زبان قرآن راه اینتمدن را هموار کردند و باعث شدند تا دیگر ملل نخبه جهان با شیفتگى فراوان زبان عربىرا در آغوش گیرند، و با این زبان، میراث فرهنگى دیرپاى خود را منتقل کنند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

50 - بررسی سیر تحول شعر نو در زبان عربی و فارسی
مهدی ممتحن مهین حاجی‌زاده

قرن بیستم شاهد تحول و دگرگونی عمیقی در همه رشته های هنری است، شعر نو نیز یکی از تحولات بزرگ به شمار می آید که افقهای تازه ای را در برابر دیدگان گشوده است. مورخان و ناقدان درباره تاریخ دقیق پیدایش شعر نو با یکدیگر اختلاف نظر دارند. اما آنچه مسلم است این است که شعر نو به چکیده کامل

قرن بیستم شاهد تحول و دگرگونی عمیقی در همه رشته های هنری است، شعر نو نیز یکی از تحولات بزرگ به شمار می آید که افقهای تازه ای را در برابر دیدگان گشوده است. مورخان و ناقدان درباره تاریخ دقیق پیدایش شعر نو با یکدیگر اختلاف نظر دارند. اما آنچه مسلم است این است که شعر نو به عنوان پدیده ای جدید در حوزه ادبیات در ایران و کشور های عربی و حتی کشور های اروپایی به دنبال تغییر و تحولات در ساختار و مضمون شعر قدیم بوجود آمد و توسط نیما یوشیج در ادبیات فارسی و نازک الملائکه و بدر شاکر السیاب در ادبیات عربی به صورت تثبیت شده به همگان معرفی شد. این مقاله در صدد است تا تاریخچه و سیر تحول و پیشگامان شعر نو را در این دو زبان به قصد بیان اشتراکات و همانندیها مورد بررسی و تحلیل قرار دهد . پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

51 - تأثیر فرهنگ و ادبیات پارسی بر شعر محمدرهدی جواهری
‏شمسی واقف زاده

ادبیات پارسی وعربی به علت جهات اشتراک و اوضاع مشابه اجتماعی وفرهنگی هر دو ملت، متأثر از یکدیگر بوده و نسبت به دیگر زبان ها تعامل ادبی گسترده تری داشته اند و دارند. انتقال پدیده های ادبی از زبان پارسی به شعر محمدرهدی جواهری ، شاعر برجستة عربی سرای عراقی که پهنه تحول شعر چکیده کامل

ادبیات پارسی وعربی به علت جهات اشتراک و اوضاع مشابه اجتماعی وفرهنگی هر دو ملت، متأثر از یکدیگر بوده و نسبت به دیگر زبان ها تعامل ادبی گسترده تری داشته اند و دارند. انتقال پدیده های ادبی از زبان پارسی به شعر محمدرهدی جواهری ، شاعر برجستة عربی سرای عراقی که پهنه تحول شعر او از نئوکلاسیک تا رومائتیک رادر برمی گیرد، گاه در حوزة واژه ها و معانی،گاه در قالب های شعری وگاه نیز در حوزه تصاویر، احساسات و عواطف صورت پذیرفته است. تسلط شاعر به زبان پارسی و آشنایی وی با فرهنگ و جامعة ایران، در این انتقال ادبی تأئیر به سزای داشته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

52 - مقایسه سبکی هجویات انوری و متنبی
ناصر بهرامی محمدامیر عبیدی نیا

هجو یکی از انواع ادبی است و قسمتی از شعر شاعران فارسی‌سرا و تازی‌گو را به خود اختصاص داده‌ است. اما به دلیل محدودیت‌های اخلاقی- که در جوامع وجود دارد- کم‌تر کسی وارد این حوزه از ادبیات شده‌‌است؛ در نتیجه بسیاری از مسائل ادبی و اجتماعی مربوط به این نوع ادبی ناشناخته و در چکیده کامل

هجو یکی از انواع ادبی است و قسمتی از شعر شاعران فارسی‌سرا و تازی‌گو را به خود اختصاص داده‌ است. اما به دلیل محدودیت‌های اخلاقی- که در جوامع وجود دارد- کم‌تر کسی وارد این حوزه از ادبیات شده‌‌است؛ در نتیجه بسیاری از مسائل ادبی و اجتماعی مربوط به این نوع ادبی ناشناخته و در هاله‌ای از ابهام پنهان مانده ‌است. در حالی که پژوهش و تحقیق در این باره می‌تواند گوشه‌های پنهان جوامع را مشخص نماید. علاوه بر آن با بررسی ویژگی‌های سبکی این نوع ادبی می‌توان ارزش‌های ادبی و ساختار آن را آشکار نمود. پژوهش حاضر در حوزه ادبیات تطبیقی و با هدف بررسی مشترکات و تفاوت‌های سبکی هجویات انوری و متنبی صورت گرفته است. داده‌ها با استفاده از شیوه‌ تحلیل محتوا بررسی شده‌اند. جامعه‌ آماری این پژوهش، دیوان انوری و متنبی، و حجم نمونه هجویات ‌آنان می‌باشد. انتظار داریم نتیجه تحقیق بتواند به فهم بهتر هجو و سبک شناسی آن کمک کند و زمینه‌‌های مطالعه در حوزه ادبیات تطبیقی به ویژه هجو را فراهم کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

53 - مفهوم «درد و رنج» در اشعار غاده‌السَّمّان و فروغ فرخزاد
عفت نادری‌نژاد مصطفی گرجی

درد و رنج، یکی از وجوه تراژیک زندگی، در کنار مرگ، تنهایی، آزادی و‌ گناه از مسائلی است که هر انسانی در زندگی با آن روبه‌روست. این مسئله در هنر و ادبیات به‌ویژه ادبیات زنانه به‌گونه‌ای بازتاب دارد که بررسی و تحلیل آن، نیازمند تحقیقی وسیع و جامع است. ازسویی‌دیگر، مقایسه اد چکیده کامل

درد و رنج، یکی از وجوه تراژیک زندگی، در کنار مرگ، تنهایی، آزادی و‌ گناه از مسائلی است که هر انسانی در زندگی با آن روبه‌روست. این مسئله در هنر و ادبیات به‌ویژه ادبیات زنانه به‌گونه‌ای بازتاب دارد که بررسی و تحلیل آن، نیازمند تحقیقی وسیع و جامع است. ازسویی‌دیگر، مقایسه ادبیات ملت‌های مختلف اعم از تطبیق انواع ادبی یا تطبیق آثار دو ماتن اعم از مؤلف یا شاعر، بیش از هرچیز می‌تواند به کشف نقاط مشترک اندیشه‌های بشر کمک کند و از سرچشمة جریان‌های فکری و هنری ادبیات ملت‌ها پرده بردارد. موضوع این جستار، بررسی اشعار دو شاعرة تأثیرگذار معاصر یعنی فروغ فرخزاد و غاده‌السّمّان از دو ملیّت مختلف (ایران و عرب)، با توجه به ماهیت، مفهوم و مصادیق مختلف درد و رنج و با تأکید بر مسئلة وجودشناسی درد و رنج است. این مقاله به بررسی درد و رنج در نگاه این دو شاعر زن معاصر در ساحت (محور)های چهارگانه ماهیت‌شناسی، وجودشناسی، غایت‌شناسی و وظیفه‌شناسی درد و رنج پرداخته و علل، انواع و راه‌های گریز از درد و رنج را در ساحت وجودشناسی، تحلیل کرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

54 - نگرشی تطبیقی به رویکرد نوستالژیک در سروده‌های نازک الملائکه و مهدی اخوان ثالث
منیر زیبائی

نوستالژی به عنوان یکی از مباحث مطرح در روان‌شناسی، در حوزه ادبیات نیز از موضوعات مهم شعر معاصر عربی و فارسی به شمار می‌آید. از جمله شاعران معاصری که حسرت گذشته‌های خوشِ ازدسترفته و یادکرد آن‌ها در اشعارشان بسامد فراوانی داشته نازک الملائکه و مهدی اخوان ثالث است. موقعیت چکیده کامل

نوستالژی به عنوان یکی از مباحث مطرح در روان‌شناسی، در حوزه ادبیات نیز از موضوعات مهم شعر معاصر عربی و فارسی به شمار می‌آید. از جمله شاعران معاصری که حسرت گذشته‌های خوشِ ازدسترفته و یادکرد آن‌ها در اشعارشان بسامد فراوانی داشته نازک الملائکه و مهدی اخوان ثالث است. موقعیت و شرایط زندگی و جامعه، اندیشه و عاطفه قوی و آشنایی با بسیاری از شاعران و بزرگان منجر به برانگیخته شدن حس نوستالژیکی قوی در این دو شاعر شده است. این پژوهش بر آن است تا با بررسی نمودهای نوستالژی در دیوان دو شاعر به روش تحلیلی توصیفی، به بررسی و تبیین رویکردهای نوستالژیک در شعر نازک الملائکه و مهدی اخوان ثالث بپردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که حسرت دوران کودکی، گذشته تاریخی و اسطوره ای، غم غربت، مرگ و دوری از آرمانشهر در شعر دو شاعر از بسامد بیش‌تری نسبت به دیگر مفاهیم نوستالژیک برخوردارند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

55 - مرثیه سرایی در ادب فارسی و عربی با تکیه بر مقایسۀ مرثیۀ ابوالحسن تهامی و مرثیۀ خاقانی شروانی
ناصر محسنی نیا آرزو پوریزدان پناه کرمانی

در گفتار حاضر، به شیوۀ سندکاوی، مرثیه سرایی و گونه های آن در ادب فارسی و عربی بررسی می شود؛ و اینکه در هر یک از ادب فارسی و عربی، روند و جریان مرثیه سرایی به چه صورت بوده و مرثیه سرایی در این دو ادب چه سیری را طی کرده است، نقطة آغاز آن کجا است و کدام کی&zwnj; از شاعران چکیده کامل

در گفتار حاضر، به شیوۀ سندکاوی، مرثیه سرایی و گونه های آن در ادب فارسی و عربی بررسی می شود؛ و اینکه در هر یک از ادب فارسی و عربی، روند و جریان مرثیه سرایی به چه صورت بوده و مرثیه سرایی در این دو ادب چه سیری را طی کرده است، نقطة آغاز آن کجا است و کدام کی&zwnj; از شاعران پارسی و تازی مرثیه سروده اند و هرکدام در چه مرتبه و جایگاهی قرار دارند.مبنای کار در این مقاله، مقایسۀ مرثیۀ خاقانی در مرگ فرزندش رشیدالدین که در سنین جوانی فوت کرده برای نمونۀ مرثیه سرایی در ادب فارسی و مرثیۀ ابوالحسن تهامی در مرگ فرزندش ابوالفضل که در نوجوانی درگذشته برای نمونه در ادب عربی است؛ تا با بیان وجوه اشتراک و افتراق این دو مرثیه، وضعیت مرثیه سرایی در ادب فارسی و عربی به گونۀ بهتری مشخص شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

56 - تاثیر سروده های عربی بر قصاید عنصری
مهدی ممتحن

ادبیات تطبیقی در مفهوم کلی و جامع، مطالعه ادبیات اندیشمندان بزرگ در فراسوی مرزها و بررسی روابط میان ادبیات از یک سو و گروه های دیگر دانش و علوم و باورها و عقاید _مانند معماری. نقاشی، موسیقی، شعر و نشو، دستور زبان، هنر، اقتصاد و جامعه شناسی .از سوی دیگر است: و می توان گف چکیده کامل

ادبیات تطبیقی در مفهوم کلی و جامع، مطالعه ادبیات اندیشمندان بزرگ در فراسوی مرزها و بررسی روابط میان ادبیات از یک سو و گروه های دیگر دانش و علوم و باورها و عقاید _مانند معماری. نقاشی، موسیقی، شعر و نشو، دستور زبان، هنر، اقتصاد و جامعه شناسی .از سوی دیگر است: و می توان گفت که این ادبیات، مقدیسة تطبیقی ادبیات و دیگر دانش های انسانی موجود در میان ملت ها است. از آنجا که ادبیات تطبیقی در قرن نوزدهم در اروپا و امریکا نوپا بود و زود شکل گرفت، در شرق هنوز آن مایة نخستین را به خود نگرفته است تا مشعل فروزان این ادب را روشن کند. با این حال، ادبیات این نقطه از جهان، انباشته از مفاهیم و مضامین مشترکی است که میان ادبیان و علما درنتیجة امتزاج و اختلاط آنان در قرن های متفاوت صورت گرفته است. یکی از این ادپبان. عنصری . شاعر قرن چهارم و پنجم - است که با الهام از شعرای عرب توانست مضامین بسیاری را اقتباس کند و آنها را در لابه لای قصاید زیبا و پرجلوه خود جای دهد. ما نیز می ترانیم برای پربارکردن ادبیات تطبیقی در این نقطه از جهان، به ویژه در ایران. قدم های مؤثرتری برداریم و تنها به غرب تکیه نکنیم و منتظر نمانیم تا آنان به ما تلقین و تفهیم کنندکه ادبیات تطبیقی ابداع ما بود و خواهد بود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

57 - بررسی تطبیقی مدایح نبوی در اشعار جمال الدین عبدالرزاق و صفی الدین حلّی
ابراهیم فلاح

آذین‌بندی سخن و شعر به مدایح نبوی به عنوان یکی از انواع ادبی همواره مورد توجه شعرا و نویسندگان ادب فارسی و عربی بوده و به گونه‌ای بیانگر اعتقاد و احترام به پیامبر(ص) که از سوی آن حضرت(ص) هم مهر جواز یافته است. ادبیات مذهبی که یکی از زیرمجموعه‌های مهم آن مدایح نبوی بوده، چکیده کامل

آذین‌بندی سخن و شعر به مدایح نبوی به عنوان یکی از انواع ادبی همواره مورد توجه شعرا و نویسندگان ادب فارسی و عربی بوده و به گونه‌ای بیانگر اعتقاد و احترام به پیامبر(ص) که از سوی آن حضرت(ص) هم مهر جواز یافته است. ادبیات مذهبی که یکی از زیرمجموعه‌های مهم آن مدایح نبوی بوده، مغفول مانده است. این پژوهش در صدد است که با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به شواهدی از اشعار این دو شاعر، با رویکرد تطبیقی بیان دارد که پیامبر(ص) در اشعار هر کدام چگونه نمود پیدا کرده است. هدف این پژوهش مقایسه نعت رسول اکرم(ص) در ترکیب بند جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی و مدایح نبوی صفی الدین حلّی و بیان وجوه اشتراک و افتراق این دو منقبت است. نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد که سروده‌های جمال الدین عبدالرزاق و صفی الدین حلّی در اشاره به مضامینی چون مقام و منزلت پیامبر(ص)، معراج، انشقاق قمر، معجزه هنگام ولادت، فضیلت و برتری رسول اکرم(ص) بر سایر انبیا، مدح پیامبر(ص) توسط جمادات و نباتات و استفاده از آیات و احادیث در اشعارشان تشابه دارد. نعت عبدالرزاق تک موضوعی بوده و فقط به مدح رسول اکرم(ص) پرداخته و از مدح آل رسول(ص) بازمانده است. ولی صفی الدین حلّی علاوه بر مدح پیامبر(ص) به مدح خاندان پیامبر(ص) پرداخته و آنان را بهترین عترت توصیف می‌کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

58 - ارزش‌های تعلیمی در شعر احمد زکی ابو شادی با توجه به مفاهیم رمانتیک آن
رؤیا ایزددوست زهرا خسروی ومکانی سهیلا قسیمی ترشیزی

10.30495/clq.2021.685282

احمد زکی ابو شادی(1892م) از شاعران پیشگام در زمینه گرایش به مکتب رمانتیک در ادبیات عربی به شمار می‌رود که علاوه بر اصول رمانتیک گاهی نیز به تجلّی درونمایه های تعلیمی در شعر همّت گماشت. او زاییده عصری است که تلاش برای رهایی از استعمار به صورت تمام عیار انجام می شد؛ از ای چکیده کامل

احمد زکی ابو شادی(1892م) از شاعران پیشگام در زمینه گرایش به مکتب رمانتیک در ادبیات عربی به شمار می‌رود که علاوه بر اصول رمانتیک گاهی نیز به تجلّی درونمایه های تعلیمی در شعر همّت گماشت. او زاییده عصری است که تلاش برای رهایی از استعمار به صورت تمام عیار انجام می شد؛ از این رو پاره ای از پندهای اخلاقی و ارزش های انسانی را در قالب زیرساخت های درون‌متنی به تصویر کشید؛ با خواندن اشعار وی می‌توان از ویژگی‌های اشعار رمانتیک در جامعه عرب آگاه شد. منظور از شعر تعلیمی آن دسته از ابیاتی است که هدف سراینده آن آموزش ارزش‌های اخلاقی و باورهای انسانی باشد. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی قصد دارد نشان دهد که آموزه های تعلیمی این شاعر در چه حوزه‌ای و چگونه منعکس شد. مهم ترین نتایج حاکی از آن است که گزاره های اخلاقی مورد نظر او در مباحث دینی از طریق روابط بینامتنی و توصیفات زیبا مطرح شد در حالی که در بیان مسائل اجتماعی و سیاسی بیش از هر شگرد ادبی، به نمادپردازی گرایش داشت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

59 - مقایسه تطبیقی ضرب ‌المثل‌‌های بلوچی و عربی
محمداکبر سپاهی

ضرب‌المثل‌ها، آیینه و نمود‌های مهمی از جوامع بشری هستند که اجتماع انسانی و فرهنگ و ادب، علایق و سلایق و نگرش‌های آن‌ها را به خوبی نمایندگی می‌کنند. زبان، ادبیات و فرهنگ بلوچی از سویی همیشه در تعامل مستقیمی با زبان و ادبیات فارسی بوده است و از سویی دیگر، بلوچی و دیگر زبا چکیده کامل

ضرب‌المثل‌ها، آیینه و نمود‌های مهمی از جوامع بشری هستند که اجتماع انسانی و فرهنگ و ادب، علایق و سلایق و نگرش‌های آن‌ها را به خوبی نمایندگی می‌کنند. زبان، ادبیات و فرهنگ بلوچی از سویی همیشه در تعامل مستقیمی با زبان و ادبیات فارسی بوده است و از سویی دیگر، بلوچی و دیگر زبان‌ها، گویش‌ها و خرده‌فرهنگ‌های ایرانی چه به صورت مستقیم، به سبب جایگاه دین اسلام در این سرزمین و چه به صورت غیر مستقیم، به واسطه فارسی که با عربی در تعاملی تنگاتنگ‌تر بوده ‌است از ضرب‌المثل‌ها و سخنان حکیمانه و احادیث و روایاتی که جنبه مَثَلی پیدا کرده‌اند، تأثیر گرفته‌اند. در این نوشتار، سعی کرده‌ایم نمونه‌های برجسته و قابل توجّهی از این نوع مثل‌ها و سخنان را که صورت مثل سایر یافته‌اند، مورد بررسی قرار دهیم. یکی از مهم‌ترین نتایجی در میانه این تحقیق، ظاهر می‌شود، نقشِ زبان و ادبیات فارسی است که در مورد اشتراکات ضرب‌المثلی بلوچی و عربی، اغلبِ نمونه‌‌های قابل تطبیق این دو زبان، اشتراک نمونه مثالی آن‌ها را در فارسی نیز می‌توان یافت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

60 - مصطلحات زحاف و تطبیق رابطه معنایی در زبان عربی و فارسی
الهام مزرعه سید ابراهیم دیباجی

علم عروض از جمله علوم ادبی است که خلیل بن احمد فراهیدی در قرن دوم هجری آن را وضع کرد که موضوع آن شعر عربی و بررسی اوزان و قواعد صحیح از ناصحیح است. اما آنچه این مقاله در صدد بررسی آن است مصطلحات زحاف یکی از موضوعات علم عروض در دو زبان است، یعنی بعد از استخراج مصطلحات زح چکیده کامل

علم عروض از جمله علوم ادبی است که خلیل بن احمد فراهیدی در قرن دوم هجری آن را وضع کرد که موضوع آن شعر عربی و بررسی اوزان و قواعد صحیح از ناصحیح است. اما آنچه این مقاله در صدد بررسی آن است مصطلحات زحاف یکی از موضوعات علم عروض در دو زبان است، یعنی بعد از استخراج مصطلحات زحاف به ریشه‌یابی و شرح آن‌ها پرداخته سپس رابطه معنایی این مصطلحات قبل و بعد از اصطلاحی شدن محور بحث را در بر می‌گیرد تا با مقایسه دو معنای قاموسی و اصطلاحی میزان رابطه معنایی مشخص شود. این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی و با استناد بر مصطلحات زحاف وارده در عروض خلیل نگاشته شده، آنچه به دست آمده این است که مصطلحات زحاف بعد از ریشه‌یابی و شرح ارتباط معنایی مستقیم و هماهنگ با یکدیگر دارند، انتخاب مصطلحات زحاف متناسب با معنای لغوی و مرتبط با آن است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

61 - صاحب بن عباد و تأثیر او بر زبان عربی و فارسی
محمد محمودی محمد جعفری محمد شایگان مهر

صاحب فردی دانشمند و دانش‌دوست بود، به طوری که در علوم مختلف صاحبنظر بوده است. او شاگردانی را تربیت کرد که بعداً هر کدام به نوبه خود استادی بزرگ در علوم مختلف شدند. صاحب اگرچه ایرانی و فارسی‌ زبان بود، ولی ادبیات عرب را کامل فرا گرفت به نحوی که هم به زبان عربی سخن می‌گفت چکیده کامل

صاحب فردی دانشمند و دانش‌دوست بود، به طوری که در علوم مختلف صاحبنظر بوده است. او شاگردانی را تربیت کرد که بعداً هر کدام به نوبه خود استادی بزرگ در علوم مختلف شدند. صاحب اگرچه ایرانی و فارسی‌ زبان بود، ولی ادبیات عرب را کامل فرا گرفت به نحوی که هم به زبان عربی سخن می‌گفت و هم به زبان عربی کتابت می‌نمود. علاقه وافری به یادگیری زبان عربی داشت و سعی می‌کرد که دیگران هم به این زبان تکلم کنند. صاحب همانگونه که به شعر و ادبیات عرب توجه کامل داشت، ذوق و رغبت بسیاری نیز به شعر و ادبیات فارسی نشان می‌داد. صاحب نه‌تنها ممدوح شعرای تازی‌گوی بوده بلکه شعرای فارسی گوی نیز او را مدح می‌گفتند. در این نوشتار سعی شده شخصیت و نقش فعالانه او در کسب علم و بکارگیری صحیح آن به وجه احسن و همچنین خدمات ارزنده وی به ادب عربی و فارسی، برای کسانی که به علوم عربی و فارسی آشنایی داشته و مشتاق علم اندوزی و خدمت هستند معرفی شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

62 - تأثیر زبان عربی بر اشعار قرن پنجم
ابراهیم فلاح

زبان و ادبیات، بیان‌گر هویت و اصالت و شخصیت یک ملت است. پیوند و تأثیر و تأثیر میان زبان و ادبیات فارسی و زبان و ادبیات عربی دوسویه بوده است. تأثیر زبان عربی بر زبان فارسی به قبل از ظهور اسلام برمی‌گردد. اما با ظهور اسلام این تأثیرگذاری در اندیشه و فرهنگ ایرانیان گسترش ی چکیده کامل

زبان و ادبیات، بیان‌گر هویت و اصالت و شخصیت یک ملت است. پیوند و تأثیر و تأثیر میان زبان و ادبیات فارسی و زبان و ادبیات عربی دوسویه بوده است. تأثیر زبان عربی بر زبان فارسی به قبل از ظهور اسلام برمی‌گردد. اما با ظهور اسلام این تأثیرگذاری در اندیشه و فرهنگ ایرانیان گسترش یافت اما قرن پنجم هجری که از قرون درخشان دوره اسلامی است، در این قرن تأثیر قرآن و زبان عربی بر اشعار فارسی نسبت به دوره‌های قبل بیش‌تر نمایان است. از آنجایی که ادبیات عربی موجب غنای زبان و ادبیات فارسی است، تأثیرگذاری آن در زمینه‌های مختلف ار جمله الفاظ و جمل و خیال و اندیشه و سبک بوده است. زبان عربی چون زبان قرآن و متون مقدس هست، ایرانیان و ادب فارسی توجه ویژه‌ای به آن نشان دادند و از آن تأثیر فراوانی پذیرفتند. این پژوهش با عنوان تأثیر زبان عربی بر اشعار قرن پنجم در صدد است که به بررسی و تحلیل تأثیر زبان عربی بر اشعار قرن پنجم پرداخته و همچنین گونه‌های تأثیرگذاری را نیز مورد مداقه قرار دهد. نتایج حاصله نشان می‌دهد که گونه‌های تأثیرگذاری زبان عربی بر اشعار قرن پنجم عبارت‌اند از بکارگیری واژگان و ترکیبات عربی، بکارگیری مضامین ابیات عربی ترجمه ابیات عربی، بکارگیری آرایه‌های بلاغی مانند پی آوری، تضمین و تشبیه. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

63 - ادیبان دوزبانه سلجوقی و تحولات زبان فارسی و عربی
محمد جعفری فریبرز حسینجانزاده زهرا یزدانی

زبان فارسی و عربی، به سبب هم جواری و تعاملات دوسویه، از دوره باستان تا کنون، بر اثر مناسبات فرهنگی و سیاسی بسیار از یکدیگر متأثر شده‌اند. اما در قرن پنجم هجری خاصه در عصر سلجوقیان به سبب رقابت های علمی و ادبی میان شاهزادگان و امیران ولایت های مختلف این تأثیرپذیری و اختل چکیده کامل

زبان فارسی و عربی، به سبب هم جواری و تعاملات دوسویه، از دوره باستان تا کنون، بر اثر مناسبات فرهنگی و سیاسی بسیار از یکدیگر متأثر شده‌اند. اما در قرن پنجم هجری خاصه در عصر سلجوقیان به سبب رقابت های علمی و ادبی میان شاهزادگان و امیران ولایت های مختلف این تأثیرپذیری و اختلاط وارد بسیاری از واژه های دو زبان شد که نهایتاً به تکامل تدریجی آن ها منجر گردید. این پژوهش بر اساس منابع ادبی و تاریخی، نیز تحقیقات جدید، با رویکرد توصیفی- تحلیلی به تبیین علل و عوامل تأثیرگذار بر پیشرفت این دو زبان در دوره سلجوقی پرداخته است و به این نتیجه دست یافته که ریشه تحول و پیشرفت زبان فارسی به عنوان زبان ملی و زبان عربی در سطح زبان دینی و شرعی در این عصر بوده است؛ نویسندگان و شاعران دوزبانه و نیز امیران و شاهزادگان سلجوقی در فرایند این تحول و تأثیرپذیری بیش‌ترین تأثیر را داشتند.هدف این تحقیق بررسی شخصیت های سیاسی و ادبی دوزبانه در ادبیات فارسی و عربی، و همچنین کشف علت بقای این دو زبان در زمان حاضر است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

64 - بررسی تأثیر تحولات اجتماعی- سیاسی بر زندگی خیر الدین زرکلی و معاصرانش
فاطمه قجری عنایت الله فاتحی نژاد

خیر الدین زرکلی شخصیتی چند بعدی است که در طول زندگی خود و به گواهی کتاب‌ها و آثاری که از وی بر جای مانده، در عرصه‌های مختلف سیاسی، ادبی، تاریخی و اجتماعی فعالیت داشته است. مهم‌ترین اثر وی الأعلام در شرح احوال بزرگان و مشاهیر(از روزگاران کهن تا دوران معاصر) از چنان شهرتی چکیده کامل

خیر الدین زرکلی شخصیتی چند بعدی است که در طول زندگی خود و به گواهی کتاب‌ها و آثاری که از وی بر جای مانده، در عرصه‌های مختلف سیاسی، ادبی، تاریخی و اجتماعی فعالیت داشته است. مهم‌ترین اثر وی الأعلام در شرح احوال بزرگان و مشاهیر(از روزگاران کهن تا دوران معاصر) از چنان شهرتی برخوردار است که بقیه جوانب زندگی وی به‌خصوص فعالیت‌های او در عرصه شعر و ادب و روزنامه نگاری را تحت الشعاع قرار داده است. وی ادیب، روزنامه‌نگار و شاعری با چندین اثر ادبی و نیز دیوان شعری است که هر کدام در جای خود دارای اهمیت هستند. بنابراین معرفی جایگاه ادبی وی در ادبیات معاصر عربی و در میان معاصرانش و نیز بررسی آثار ادبی و نیز مضامین شعری او از اهمیت و ضرورت خاصی برخوردار است. این مقاله که به روش توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و دیجیتالی نگاشته شده است، به شرح زندگی و آثار خیر الدین زرکلی در زمان حیات و پس از مرگ وی پرداخته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

65 - بررسی تصاویر آپوکالپتیک در شعر خلیل حاوی در پرتو تصاویر آپوکالپتیک کتاب مقدس
فاطمه یوسفی سید حسین سیدی احمد رضا حیدریان شهری کلثوم صدیقی

ادبیات آپوکالیپتیک را می‌توان قسمی ادبیات آرمان‌گرایانه به شمار آورد که در آن شاعر- نویسنده از وضع اکنونی جامعه خود و گردش امور ناخرسند و ناراضی است و با استمداد از قوه تخیل آفرینشگرانه اش در پی ایجاد جهانی آرمانی، جهانی غیر از جهان اکنونی است. در این نوع از ادبیات، هیم چکیده کامل

ادبیات آپوکالیپتیک را می‌توان قسمی ادبیات آرمان‌گرایانه به شمار آورد که در آن شاعر- نویسنده از وضع اکنونی جامعه خود و گردش امور ناخرسند و ناراضی است و با استمداد از قوه تخیل آفرینشگرانه اش در پی ایجاد جهانی آرمانی، جهانی غیر از جهان اکنونی است. در این نوع از ادبیات، هیمنه اضطراب و فروبستگی ها و نابهنجاری های سیاسی، اجتماعی و دینی و ناتوانی در غلبه برآن، نگاه شاعر- نویسنده را به آینده معطوف می دارد، بدین سان زمان حال منشأ و خاستگاه آگاهی تاریخی او می شود و زمان حال را از منظر آینده مورد داوری و سنجش قرار می دهد. در جستار پیش رو تلاش بر آن است تا ضمن بررسی تصاویر آپوکالپتیکی و مؤلفه های آن در شعر خلیل حاوی به روش تحلیلی- تطبیقی به تطبیق آن تصاویر با تصاویر آپوکالپتیکی کتاب مقدس و نیز به بررسی میزان تأثیرپذیری خلیل حاوی از کتاب مقدس بپردازند. از نتایج برآمده از این پژوهش می توان به این دو نکته اشاره کرد: اولاً خلیل حاوی در تصاویر آپوکالپتیک شعرش کاملاً تحت تأثیر کتاب مقدس است. ثانیاً خلیل حاوی بهشت موعود خود را در این جهان بنا می کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

66 - بررسی تطبیقی مدایح نبوی سیّدای نسفی و صفی الدین حلّی
ابراهیم فلاح محمدرضا حاجیان

شاعران مسلمان در ادب عربی و فارسی از دیرباز در صدر سروده‌های خود، علاوه بر حمد خداوند، سروده‌های ارزشمندی در قالب مدایح نبوی به پیشگاه پیامبر(ص) تقدیم نموده‌اند که نشان از اعتقاد و پای‌بندی‌شان به آن حضرت دارد. با توجه به اینکه پیامبر(ص) بنیانگذار دین مبین اسلام و خاتم چکیده کامل

شاعران مسلمان در ادب عربی و فارسی از دیرباز در صدر سروده‌های خود، علاوه بر حمد خداوند، سروده‌های ارزشمندی در قالب مدایح نبوی به پیشگاه پیامبر(ص) تقدیم نموده‌اند که نشان از اعتقاد و پای‌بندی‌شان به آن حضرت دارد. با توجه به اینکه پیامبر(ص) بنیانگذار دین مبین اسلام و خاتم پیامبران است، پرداختن به خصوصیات روحی و معنوی آن حضرت از دریچه مدایح نبوی امری ضروری است. از آنجایی که نقش و جایگاه پیامبر(ص) به عنوان نگین نبوت، در نظام هستی دارای اهمیت به خصوص می باشد. شاعران مسلمان برای متبرک کردن اشعارشان به این موضوع اهتمام ویژه‌ای داشتند و بخشی از اشعارشان را به آن اختصاص داده‌اند. زیرا روح و جان شاعران مسلمان سرشار از علاقه قلبی به حضرت بوده و در شعرشان صادقانه زبان به فضایل آن حضرت گشوده‌اند. پژوهش حاضر با کاربست روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به شواهدی از اشعار این شاعران، به بررسی تطبیقی مدایح نبوی نسفی و حلّی پرداخته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

67 - درخشش زبان و واژگان فارسی در شعر أعشی أکبر
نیره نظرریا محمد جنتی فر سیداکبر غضنفری

10.30495/clq.2021.681933

ایران و پادشاهان فارس چون یکی از تمدن‌های باستان و قدیم کره خاکی به حساب می‌آیند، توانسته‌اند نظر ملت‌های مختلف از جمله أعراب را به خود جلب نمایند و اعشی اکبر که شیفته این تمدن و رفتار فارس‌ها شده بود با رفت و آمد و مدح و وصف پادشاهان و بزرگان ایرانی چون کسری انوشیروان چکیده کامل

ایران و پادشاهان فارس چون یکی از تمدن‌های باستان و قدیم کره خاکی به حساب می‌آیند، توانسته‌اند نظر ملت‌های مختلف از جمله أعراب را به خود جلب نمایند و اعشی اکبر که شیفته این تمدن و رفتار فارس‌ها شده بود با رفت و آمد و مدح و وصف پادشاهان و بزرگان ایرانی چون کسری انوشیروان و شاهپور، جای خود را در دستگاه حکومتی و دربار فارس‌ها باز کرد و شعرش سرشار از واژه‌های فارسی شد که وی از فارس‌ها به عاریت گرفت و نحوه نگارش و انشاء آن الفاظ هم عیناً مانند همانی بود که در میان فارس‌ها متداول بود. این تحقیق که در نوبه خود یکی از مقالات خاص در حوزه ادبیات تطبیقی و آن هم تطبیق در میان دو زبان فارسی و عربی، بر آن است تا با ذکر واژگان فارسی در میان ابیات شعری به جای مانده از اعشی، آن‌ها را بیان و درخشش زبان فارسی را در دیگر زبان‌ها مخصوصاً زبان عربی نشان دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

68 - مدرنیسم اجتماعی در شعر محمود سامی بارودی و فرخی یزدی
محمدعلی سلمانی مروست مجتبی قنبری مزیدی کریم کشاورزی

عصر نهضت یا عصر معاصر عربی هم زمان با عصر مشروطه در ایران، روزگار تجدّد در زندگی اجتماعی مردم مصر و فارس بود. تحوّل و دگردیسی در زندگی اجتماعی این دو ملّت در عصر معاصر، دگرگونی در عرصه ادبیات را نیز در پی داشت. با دگرگونی ادبی، موضوعات اجتماعی جدید نیز وارد ادبیات گردید چکیده کامل

عصر نهضت یا عصر معاصر عربی هم زمان با عصر مشروطه در ایران، روزگار تجدّد در زندگی اجتماعی مردم مصر و فارس بود. تحوّل و دگردیسی در زندگی اجتماعی این دو ملّت در عصر معاصر، دگرگونی در عرصه ادبیات را نیز در پی داشت. با دگرگونی ادبی، موضوعات اجتماعی جدید نیز وارد ادبیات گردید. محمود سامی بارودی شاعر برجسته مصر و فرخی یزدی شاعر پارسی گوی از مشهورترین نمایندگان تجدّد در این عصر هستند که القای مفاهیم حسّاس اجتماعی را بر عهده می‌گیرند تا فضا را برای داشتن اجتماعی مطلوب فراهم نمایند. بارودی با بهره گیری از ذوق سلیم و استوار و همچنین پیروی از منتقدان غرب به امور مردم و اصلاح عیوب موجود در جامعه می پردازد. او به مانند فرخی یزدی مسائلی چون عدالت محوری، وطن، ترک ذلت و خواری، توجه به فقر، مخالفت با ظلم و ستم و دعوت به علم آموزی را محوری‌ترین موضوعات اشعار خود قرار می‌دهد. این پژوهش در صدد آن است که با روش توصیفی- تحلیلی، دیدگاه اجتماعی و نشانه‌های نوآوری را با ذکر نمونه مورد تحلیل و بررسی قرار داده و در پایان وجوه تشابه و اختلاف هر کدام را در این خصوص بیان می کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

69 - نقد و بررسی واژگان دخیل و معرّب قرآن در آیینه زبان‌شناسی جدید
جمال طالبی قره‌قشلاقی عسگر بابازاده اقدم

یکی از مباحثی که از سده‌های آغازین تاریخ اسلام مورد اهتمام زبان‌شناسان مسلمان، مفسّران و نیز مستشرقان قرار گرفته است، مسأله واژگان غیر عربی در قرآن کریم می‌باشد. این مسأله در پژوهش‌های زبان‌شناختی قرآن از اهمیت بسیاری برخوردار بوده، و دیدگاه‌های متعددی را بیان نموده است چکیده کامل

یکی از مباحثی که از سده‌های آغازین تاریخ اسلام مورد اهتمام زبان‌شناسان مسلمان، مفسّران و نیز مستشرقان قرار گرفته است، مسأله واژگان غیر عربی در قرآن کریم می‌باشد. این مسأله در پژوهش‌های زبان‌شناختی قرآن از اهمیت بسیاری برخوردار بوده، و دیدگاه‌های متعددی را بیان نموده است. سه دیدگاه اصلی موافق، مخالف، و بینابین ماحصل پژوهش‌های زبان‌شناسان قدیم در این حوزه به شمار می‌رود. ولی واقعیّت این است که علوم زبان‌شناختی وجود واژگان غیر عربی در قرآن را مقوله اثبات‌شده‌ای می‌داند. در مقاله حاضر که رویکرد توصیفی تحلیلی دارد، واژگان غیر عربی موجود در قرآن از منظر زبان‌شناسی جدید مورد بررسی قرار گرفته است. مهم‌ترین یافته پژوهش حاضر این است که واژگان غیر عربی در قرآن غیر قابل انکار است و انکار آن در تعارض با یافته‌ها و دیدگاه‌های علوم زبان‌شناختی جدید است. واژگان مذکور صدها سال پیش از نزول قرآن وارد زبان عربی شده، و با ساختاری آوایی و صرفی زبان عربی سازگار گشته است. از سوی دیگر، خاستگاه واحد زبان‌های سامی که عربی یکی از آن‌هاست دلیل دیگری بر اثبات وجود واژگانی از خانواده زبان‌های سامی در قرآن است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

70 - معانی ثانویه باب‌های افعال و تفعیل و تأثیر آن بر ترجمه قرآن
هادی حیدری‌نیا سمانه السادات ملک ثابت رمضان محمدی امین سالمی

در این پژوهش با محوریت نظرات عالمانی چون استرآبادی، ابن هشام انصاری و سیبویه به بررسی معانی جدید باب‌های افعال و تفعیل پرداخته شده است. هم‌چنین ضمن آگاهی از ضرورت توجه و دقت در ترجمه قرآن‌کریم و انتخاب معادل‌ برای کلمات، با ارائه نمونه‌هایی از ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای ن چکیده کامل

در این پژوهش با محوریت نظرات عالمانی چون استرآبادی، ابن هشام انصاری و سیبویه به بررسی معانی جدید باب‌های افعال و تفعیل پرداخته شده است. هم‌چنین ضمن آگاهی از ضرورت توجه و دقت در ترجمه قرآن‌کریم و انتخاب معادل‌ برای کلمات، با ارائه نمونه‌هایی از ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای نحوه ترجمه این گونه افعال را مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به اهمیت فراوان فعل در زبان عربی و نقش بی‌بدیل آن در ترجمه متن عربی(از جمله کتاب مقدس قرآن) به زبان دیگر، لازم است کلیه مسائل مربوط به فعل نیز مورد بررسی دقیق و کامل قرار گیرد. از جمله این مسائل نحوه ترجمه ابواب ثلاثی مزید به فارسی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

71 - دراسة وتحلیل عناصر الاغتراب والوحدة و مقارنتها في قصائد عبدالوهاب البياتي و سيمين بهبهاني
سکینه صارمی گروی مهناز بحرانی

10.30495/cls.2023.1983302.1406

النوستالجيا أو الشعور بالوحدة أو الحزن الناتج من الغربة من الناحية النفسية هو الحسرة وشوق الانسان لماضيه. يظهر هذا الشعور كمظهر من مظاهر السلوك البشري اللاواعي. تتجلى النوستالجيا أو الشعور بالوحدة والحزن في إطار الشوق للوطن والحبيب والأسرة وفترة الطفولة والمراهقة السعيد چکیده کامل

النوستالجيا أو الشعور بالوحدة أو الحزن الناتج من الغربة من الناحية النفسية هو الحسرة وشوق الانسان لماضيه. يظهر هذا الشعور كمظهر من مظاهر السلوك البشري اللاواعي. تتجلى النوستالجيا أو الشعور بالوحدة والحزن في إطار الشوق للوطن والحبيب والأسرة وفترة الطفولة والمراهقة السعيدة والظروف السياسية والاجتماعية والاقتصادية والدينية المواتية في الماضي. تظهر نتيجة هذا البحث أن عبد الوهاب البياتي وسيمن بهبهاني، بصفتهما من أتباع المدرسة الرومانسية للأدبین المعاصرین (العربي والفارسي)، استخدموا النوستالجيا كأحد الأسس الأساسية والضرورية في شعرهما واستناداً إلى المصادر والمؤشرات النفسية يتم تقديمها ضمن شعراء النوستالجيا، رغم أن كلمات ومشاعر البياتي أكثر جاذبية وعاطفية مقارنةً بسيمين بهبهاني. يدرس هذا البحث في قصائد عبدالوهاب البياتي وسيمن بهبهاني بمنهج تحليلي وصفي واستنادا إلى مصادر مكتبية، والهدف منه اكتشاف مكونات النوستالجيا ومعرفة الخطوط الفكرية والشعرية لهذين الشاعرين.النوستالجيا كأحد الأسس الأساسية والضرورية في شعرهما واستناداً إلى المصادر والمؤشرات النفسية يتم تقديمها ضمن شعراء النوستالجيا، رغم أن كلمات ومشاعر البياتي أكثر جاذبية وعاطفية مقارنةً بسيمين بهبهاني. يدرس هذا البحث في قصائد عبدالوهاب البياتي وسيمن بهبهاني بمنهج تحليلي وصفي واستنادا إلى مصادر مكتبية، والهدف منه اكتشاف مكونات النوستالجيا ومعرفة الخطوط الفكرية والشعرية لهذين الشاعرين. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

72 - دراسة أسباب عدم إتقان الحوار الأدبی العربی لکبار خريجی اللغة العربية وآدابها(دراسة حالة مدينة أصفهان)
حمیده مزبان پور محمد رضا یوسفی محمد حسن معصومی

10.30495/cls.2021.679141

نظراً لأهمية تعلم المحادثة العربية ومکانتها بين خريجي اللغة العربية وآدابها، تهدف هذه الدراسة إلی دراسة العوامل التي تؤثر علی عدم إتقان الحوار الأدبي العربي بين خريجي هذا المجال وبعد الاعتراف به تقييم عوامل الدور لکل منهم، ولتحقيق هذا الهدف، تم استخدام طريقة المسح وأدوا چکیده کامل

نظراً لأهمية تعلم المحادثة العربية ومکانتها بين خريجي اللغة العربية وآدابها، تهدف هذه الدراسة إلی دراسة العوامل التي تؤثر علی عدم إتقان الحوار الأدبي العربي بين خريجي هذا المجال وبعد الاعتراف به تقييم عوامل الدور لکل منهم، ولتحقيق هذا الهدف، تم استخدام طريقة المسح وأدوات البحث في تقييم استبيان خريجي اللغة العربية وآدابها في مدينة أصفهان کإحصاء سکاني ونتائجها بصيغة spss أوضحت النتائج أن العوامل المؤثرة علی عدم إتقان درجة الماجستير في أدب اللغة العربية يمکن تصنيفها إلی أربعة عوامل منها: القدرة علی تدريس الأساتذة، ومحتوی النصوص التعليمية، وطرق التدريس، وتحفيز الخريجين. النتائج يوضح الاستبيان أن جميع العوامل الأربعة فعالة في تعلم الحوار الأدبي، ولکن أي عامل يتم وفقًا للمبادئ التربوية وأي عامل لا يتم تنفيذه وفقًا للمبادئ التعليمية، وهو السبب في عدم إتقان کبار الخريجين في هذا المجال من الحوار الأدبي. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

73 - شعر أبی القاسم الشّابی بین مضامينه القرآنیّة والرومنطيقية
سیامک اصغرپور عاطفه اصغری چنار

10.30495/cls.2021.679146

إنّ أبا القاسم الشّابي قد ولد في بیئة ملیئة بالضّوء القرآنيّ فإنّه اختار القرآن کجلیس لنفسه واستطاع أن ينهي حفظه، فتأثّر منه في سلوکه وحیاته الاجتماعیّة ومسیر تفکیره أيّ تأثّر حیث أنه اتّخذ أسلوبه کنمط لبعض من شعره الرومنطيقي وهذا ما یمنعه من أن تکون مضامين جلّ شعره بعی چکیده کامل

إنّ أبا القاسم الشّابي قد ولد في بیئة ملیئة بالضّوء القرآنيّ فإنّه اختار القرآن کجلیس لنفسه واستطاع أن ينهي حفظه، فتأثّر منه في سلوکه وحیاته الاجتماعیّة ومسیر تفکیره أيّ تأثّر حیث أنه اتّخذ أسلوبه کنمط لبعض من شعره الرومنطيقي وهذا ما یمنعه من أن تکون مضامين جلّ شعره بعیدة عن التعالیم القرآنية ومعارضة لها بصفة عامة، الأمر الّذي قد يلمسه القارئ في أبیاته وفحواها. تهدف هذه المقالة معتمدة علی المنهج الوصفي التحلیلي إلی البحث عن ملامح توجیه القرآن فکرَ الشّاعر إضافة إلی مدی کره الشاعر الرذائل واستحسانه المکارم والمحاسن الخلقية خاصة في خلال أشعاره التي تطرّق فیها إلی الشّعب والوطن مستخرجة ما في أبیات الشّاعر من المضامین القرآنية والرومنطیقیة أو لمحات منها حتّی نبیّن بوضوح أکثر ذلک المنهل الذي أخذ منه الشّابي خطابه الشعري ونهل منه في بعض مواقفه في الأحداث والظروف الاجتماعیّة والثّقافیّة المختلفة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

74 - النزعة الملتزمة في شعر ثورات الربيع العربي بمصر (مقاربة وصفية تحليلية في نماذج مختارة)
عسگر بابازاده اقدم جمال طالبی قره قشلاقی اسماء علجیه بوشایب

10.30495/cls.2022.692158

الملخصالالتزام في الأدب يعني أن يوظّف الأديب أو الشاعر مقدرته الفکرية والفنية في خدمة مجتمعه، ويصوّر متطلبات شعبه، آلامه وأحلامه بلغة صادقة دون تحيّز إلى أغراض ذاتية أو مجموعة سياسية محددة، وتشکّل هذه الفکرة جوهر الأدب الملتزم. انطلاقاً من هذه الفکرة، شهد شعر ثورات الرب چکیده کامل

الملخصالالتزام في الأدب يعني أن يوظّف الأديب أو الشاعر مقدرته الفکرية والفنية في خدمة مجتمعه، ويصوّر متطلبات شعبه، آلامه وأحلامه بلغة صادقة دون تحيّز إلى أغراض ذاتية أو مجموعة سياسية محددة، وتشکّل هذه الفکرة جوهر الأدب الملتزم. انطلاقاً من هذه الفکرة، شهد شعر ثورات الربيع العربي بمصر عام 2011 شعراً ملتزماً ـ بعد انحساره عقوداً من الزمن ـ يعالج أهمّ القضايا السياسية والاجتماعية التي تعاني منها المجتمع المصري في عهد مبارک. هذه الدراسة حاولت بمنهجها الوصفي التحليلي أن تدرس تمظهرات الالتزام في شعر ثورات الربيع العربي بمصر قبيل ثورة يناير 2011 وبعيدها عند شعراء مشهورن من أمثال عبدالمعطي حجازي وفاروق جويدة وعبدالرحمن العشماوي وغيرهم من الشعراء المغمورين. ومن النتائج المهمة التي توصّلت إليها الدراسة هي أنّ الاستبداد السياسي بمصر زمن حسني مبارک، والمشاکل الاجتماعية کالفقر والبطالة کانا من أهمّ بواعث ثورة الربيع العربي فيها. فلذلک رکّز الشعراء الملتزمون على استبداد السلطة وتغييب الحرية فرفضوا الحکومة وتحدّوها لفساد الأنظمة الحکومية. کما تناول هؤلاء الشعراء مشاکل اجتماعية کثيرة أهمّها الفقر والجوع والبطالة، ولم ينسوا التنديد بالشعراء الذين لم يقوموا بدورهم الريادي في تثوير الشعب وتوعيته. ومن الناحية الفنية اقتبس الشعراء الملتزمون کثيراً من مضامنيهم من الموروث الديني وربّما يکمن السبب في أنّ جذور الثورة المصرية ومقاصدها إسلامية.الکلمات الرئيسة: الشعر المعاصر، ظاهرة الالتزام، الربيع العربي، مصر. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

75 - تجليات أدب المقاومة في الأدب الإيراني و الفلسطین المعاصر
محمدرضا بیگی مهدی محمدی خدیجه صفری کندسری

10.30495/cls.2022.691934

تعد اللغة بلا شك تجسيداً للعقل ورمزاً له. يتم التعبير عن الفعل العقلي عندما يصل إلى مرحلة اللغة، والتعبير ليس سوى مزيج من الكلمات والعبارات. في الواقع، يجعل الشعراء عقولهم غير المرئية مرئية ومفهومة في "ما يقولون" و "كيف يقولون". كان احتلال الدول العربية ، بما في ذلك الع چکیده کامل

تعد اللغة بلا شك تجسيداً للعقل ورمزاً له. يتم التعبير عن الفعل العقلي عندما يصل إلى مرحلة اللغة، والتعبير ليس سوى مزيج من الكلمات والعبارات. في الواقع، يجعل الشعراء عقولهم غير المرئية مرئية ومفهومة في "ما يقولون" و "كيف يقولون". كان احتلال الدول العربية ، بما في ذلك العراق وفلسطين ، وكذلك الحرب المفروضة بعد انتصار الثورة الإسلامية ، ساحة لاختبار كبير. قام كل شخص بحماية الوطن بالطريقة التي كان قادراً عليها. وبقي هذا التيار حتى يومنا هذا كضرورة للحفاظ على قيم الدفاع المقدس. منهج هذه المقالة هو المنهج الوصفي التحليلي وتشير نتائج البحث إلى أن لغة شعر المقاومة المعاصر ذات الوظائف الإقناعية تتضمن موضوعات دينية وملحمية وثقافية وأسطورية، وتستعين بهياكل وبنى مثل التلميح، والتشبيه، والاستعارة، والانحراف عن المعايير، والأنماط البدائية.. إلخ، لتصور نفخ روح الأخلاق والقوة والمقاومة البطولية بنبرة مناسبة وبليغة ومعبرة في الجمهور.يهدف هذا البحث إلى تعريف وتحديد شعر المقاومة ودراسة تأثير اللغة على المكونات الأسلوبية لهذا التيار، باستخدام شواهد من أعمال الشعراء المذكورين أعلاه. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

76 - دور الثقافة فی تعلیم اللغات الخارجیة( اللغة العربیة نموذجا)
سیده رقیه مهری نژاد

10.30495/cls.2022.1913267.1291

یسعی هذا البحث أن یدرس دور الثقافة ومکانتها فی تعلیم اللغة الخارجیة وتأثیرها فی تعلّم اللغة الخارجیة و تأثیرها فی تعلّم اللغة العربیة کلغة خارجیة. فی تعلّم اللغة الخارجیة و منها اللغة العربیة و استخدامها المتناسب، تعلیم الثقافة لم یکن مؤثراً للسیاقات المختلفة فقط، بل فی چکیده کامل

یسعی هذا البحث أن یدرس دور الثقافة ومکانتها فی تعلیم اللغة الخارجیة وتأثیرها فی تعلّم اللغة الخارجیة و تأثیرها فی تعلّم اللغة العربیة کلغة خارجیة. فی تعلّم اللغة الخارجیة و منها اللغة العربیة و استخدامها المتناسب، تعلیم الثقافة لم یکن مؤثراً للسیاقات المختلفة فقط، بل فی مواضع تعلیم الثقافة مع اللغة الخارجیة التی لا مفرّ منها نستطیع أن نستخدم طرقا مختلفة.فی الواقع تعلیم اللغة العربیة خارج عن إطار لغة المقصد الثقافیة لم یکن مفیداً إلاّ إت یرافق بعض مواصفات ثقافة مجتمع تلک اللغة، لهذا حلّ مسائل تتعلّق باللغة والثقافة تساعد جودة عملیة تعلیم اللغة العربیة کلغة خارجیة وتحقّق الأهداف العلمیّة للتعلیم أی الإشراف علی اللغة العربیّة من قبل متعلّمیها کأداة لإیجاد العلاقة. النقطة الهامة فی تعلم إحدی اللغات الأجنبیة هی إننا بالنظر إلى الإتجاهات الثقافیة للمجتمعات لتعلّمها اللغات الأجنبیة، نجد أن هذا النهج یتأثر بالثقافة بالمعنى العام للکلمة. هذا البحث ، یحاول من جهة ، أن یدرس دور اللغة والثقافة فی تعلیم اللغة العربیة من خلال النظر فی هذین المفهومین. لتحقق هذا الهدف، قد عالجنا المباحث النظریة المعروضة فی هذا المجال وتقدیم أمثلة لتوضیح المناقشة. من ناحیة أخرى، یتم دراسة القضایا المتعلقة بعملیة تدریس اللغة وتعلمها فی هذا المجال. فی هذا البحث اعتمدنا علی الأسلوب التوصیفی- التحلیلی. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

77 - دراسة علی دور القصائد العربیة الاولی و القوامیس لبیان اللغات القرآنیة
مرتضي صفدري نياک

10.30495/cls.2023.1972336.1380

الملخّصأهمية القرآن فی کونه کلام الله و أنه صدر للهدایة البشرية. لهذا، انتساب معنی بألفاظ القرآن امر خطیر یجب بالاطمینان الکاملة لئلا نقع فی الورطة الافتراء بالله العظیم. ان اللغة العربیة فی الفصاحة و البلاغة و العذوبة و اللطافة إلى درجة لا يمكن لأي لغة أخرى أن تصل إليه چکیده کامل

الملخّصأهمية القرآن فی کونه کلام الله و أنه صدر للهدایة البشرية. لهذا، انتساب معنی بألفاظ القرآن امر خطیر یجب بالاطمینان الکاملة لئلا نقع فی الورطة الافتراء بالله العظیم. ان اللغة العربیة فی الفصاحة و البلاغة و العذوبة و اللطافة إلى درجة لا يمكن لأي لغة أخرى أن تصل إليها. و في الغرابة إلى حد أنه مع زیادة و نقصان حركة أو حرف فی اللفظ، أو في الکیفیات الترکیب الالفاظ من التقدیم و التاخیر حصل معانی المتفاوتة لان اللغة العربیة فی البلاغة و الفصاحة ذو احکام کثیرة یختص بهذه اللغة و إذا استعملت هذه الاعتبارات بلغة أخرى، فإنها تبطل و لاتنفع. و بعد فتح البلاد و اختلاط العرب و العجم، نسیان اللغة الفصیح امر محتمل لهذا بعض العلماء فی صدر الاسلام تألّف القوامیس العربیة و اهتمّ بلغة الفصحاء و البلغاء العرب و استشهد بالاشعار الجاهلیة التی خالية من الاختلاط باللغة غير العرب. انّ البحث فی لغات القرآن و لا سیما الغریب منه قد نوقش عند المسلمین و لانّ لغة کل قوم یجب ان تستدل بکلامهم الفصیح فیکون هذا من أهم أسباب جمع القصائد العربیة الفصیحة. هذا المقال بیّن سبب تدوین القوامیس العربیة و علة الإهتمام بالشعراء الفصیحین و ذکر تاریخ تجمیع القوامیس و کتب تألف لبیان غریب القرآن لتقدیر جهودهم لأنهم حاولوا فی هذا الأمر الخطیر و یفهم المحقق الباحث قیمة هذه الکتب و یعرف ما هی الخدمة العظیمة التی قدموها هؤلاء الرجال العظماء للعلم و المعرفة و ما هو حقهم علی العلم و العالم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

78 - فاعلية الثنائيات الضدية لبناء الدلالة في شعر عبدالوهاب البياتي (مقاربة في ضوء النظرية البنيوية)
عسگر بابازاده اقدم جمال طالبی قره قشلاقی

10.30495/cls.2023.1967456.1375

الثنائيات الضدية نوع من البناء النصّي يوظّفه الشاعر لكشف الأنساق الضدية داخل نصّه. هذه البنية النصّية تعدّ من أهمّ الظواهر البيانية في شعر البياتي، وقد وظّفها بشكل لافت للنظر ليعبّر عن آرائه وأحاسيسه. ولم يكن توظيف هذه الثنائيات إلا للتعبير عن التجربة التي عاشها الشاعر، چکیده کامل

الثنائيات الضدية نوع من البناء النصّي يوظّفه الشاعر لكشف الأنساق الضدية داخل نصّه. هذه البنية النصّية تعدّ من أهمّ الظواهر البيانية في شعر البياتي، وقد وظّفها بشكل لافت للنظر ليعبّر عن آرائه وأحاسيسه. ولم يكن توظيف هذه الثنائيات إلا للتعبير عن التجربة التي عاشها الشاعر، فاستطاع أن يصوّر لنا العالم بكلّ مناقضاته. هذه الورقة البحثية تناولت بمنهجها الوصفي ـ التحليلي الثنائيات الضدية البارزة فيه، منها ثنائية الموت والحياة، الأنا والآخر، والرحيل والعودة، والحبّ والثورة، والوطن والمنفى وأخيراً ثنائية الأزمنة. ومن أهمّ النتائج التي توصلت إليها هو أنّ الثنائيات الضدية في شعر البياتي تحرّرت من ضيق الرؤية في استعمال المفردات المتضادة لفظاً مقابل الآخر، وأخذت دلالات سياسية واجتماعية مختلفة منها نقد السلطات السياسية، ونقد الأوضاع المأساوية التي يعيشه الشعب العراقي. كشفت الدراسة أنّ الموت في تفكير البياتي لازم للحياة والتجدد، وذلك لبناء مستقبل زاهر للشعب العراقي بإضفاء دلالة أسطورة ققنوس على بعض شعره أحياناً. فاستطاع البياتي على الرغم من تقابل الموت والحياة أن يعقد علاقة تلازم بينهما من أجل الغرض المذكور. والآخر عمل في شعر البياتي لرفض الواقع السياسي والاجتماعي كما يظهر ذلك في ثنائية الشاعر / الحلاج، وأضفى على نصّه دلالات التلاحم بين الواقع والتاريخ. ولاحظنا أنّ الشاعر جاء بثنائية الشاعر / اليسوع اختزالاً لكلّ معاني الألم والتضحية والمكابدة حيث يتألّم من أجل الآخرين وليس في ذاته. وقد عقد البياتي بين الحبّ والثورة علاقة تلازمية فأظهرت النماذج أنّ الثورة لا تتحقق إلا بالحبّ. أثبتت الدراسة أيضاً أنّ المعاناة في الغربة واحتمال الآلام لم تكن إلا بغية بناء مستقبل زاهر. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

79 - الالتزام في الأدب العربي (الشریف الرضي وابن معتوق الحويزى دراسة موازنة)
حسین جوانمردی جواد سعدون زاده سهاد جادری

10.30495/cls.2023.1985853.1419

یهدف هذا المقال بناءً على الأسلوب التوصيفي التحليلي فحص جوانب الالتزام فی شعر الشريف الرضي وابن معتوق الموسوي لأنهما من الشعراء الذين عكسا الالتزام بعد أن عملا به في حياتهما، حيث يمكن العثور عليه بوضوح في شعرهما وذلك لنشوئهما على ضوء التعاليم الدينيّة في أسرتين ولائيتين چکیده کامل

یهدف هذا المقال بناءً على الأسلوب التوصيفي التحليلي فحص جوانب الالتزام فی شعر الشريف الرضي وابن معتوق الموسوي لأنهما من الشعراء الذين عكسا الالتزام بعد أن عملا به في حياتهما، حيث يمكن العثور عليه بوضوح في شعرهما وذلك لنشوئهما على ضوء التعاليم الدينيّة في أسرتين ولائيتين، وتعرفهما على التعاليم الإسلاميّة والقرآنيّة منذ صغرهما، هذه التنمية أدّت إلى ابتعادهما عن الفحشاء والمنكر حيث تركا قصائد طاهرة وصادقة بعيدة عن الإبتذال والمجون، كما يستهدف هذا المقال تعرف المتلقّي ببعض أفكار هذين الشاعرين العظيمين. التعبير عن هذه التعاليم يدلّ على تمسكهما بهذه القيم عمليّاً ودعوا الجميع إليها من أعماق قلبهما. يظهر هذا البحث أنّ الشاعرين قد رسما في شعرهما قيّماً مثل الابتعاد عن التعلّقات الدنيويّة، والابتعاد عن الشّهوات، والتوكّل على الله، والصبر على المشقّات، وتيسير الحياة، والإيمان بأصول الدين، والإيمان بشفاعة الأئمة وخلاصهم والتّفكير بالموت. كما يدلّ على أنّهما جمعا القيّم الروحيّة بالقرآن وكلام الإمام علي (ع) وحثّا القارئ بالتفكّر في ضوء هذا الانصهار. استخدم ابن معتوق فن التجسيد وبهذه الطريقة قد أعطى أبياته حيويةً ونشاطا كثيراً. إنّه یشیر إلی واقعة غدیر خم ویستخدم عنصر الخیال ویقوم بوصف وقائع ذلك الیوم. كما أنه يشير إلى آية التطهير في بعض أبياته. قد وظف ابن معتوق أسلوب النداء كثيرا حيث خاطب النبي(ص) مستخدما عبارة(يا سيدي) وكلمة(مولاي) الذي تقديرها يكون يا مولاي. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

80 - تأثير الهجرة في شعر المهجر والشعر الفلسطيني (دراسة مقارنة)
حبیب کشاورز مهدی ترکشوند

10.30495/cls.2023.1964430.1372

إن شعراء المهجر وشعراء فلسطين المشرّدين، يعيش كلاهما خارج بلادهم، وإلى جانب شعورهم بالغربة، لديهم حنين إلى الوطن. ولكن تختلف الدوافع والأسباب وراء هجرة هؤلاء الشعراء؛ فإن شعراء المهجر هاجروا إلى دول الأمريكتين الشمالية والجنوبية بإرادتهم ولأجل عيش حياة أفضل، ولهم أن يعو چکیده کامل

إن شعراء المهجر وشعراء فلسطين المشرّدين، يعيش كلاهما خارج بلادهم، وإلى جانب شعورهم بالغربة، لديهم حنين إلى الوطن. ولكن تختلف الدوافع والأسباب وراء هجرة هؤلاء الشعراء؛ فإن شعراء المهجر هاجروا إلى دول الأمريكتين الشمالية والجنوبية بإرادتهم ولأجل عيش حياة أفضل، ولهم أن يعودوا - متى ما شاؤوا - إلى أوطانهم. أما شعراء فلسطين، فلم يخرجوا من بلدهم طوعًا، بل إن المحتلّين الصهاينة هم الذين قاموا بتهجيرهم، وليس لهم العودة إلى وطنهم. في هذا المقال، نحاول بمنهج تحليلي-وصفي دراسة آثار الهجرة على شعر فلسطين وشعر المهجر وتبيان الفروق بين هذه الآثار. تبيّن النتائج المتحصلة من هذا العمل البحثي أن اختلاف دوافع الهجرة وأسبابها، قد ترَك تأثيرًا مباشرًا على الشعر لدى شعراء فلسطين وشعراء المهجر. يحنّ شعراء المهجر إلى الوطن، ولكن لا يعودون إليه متوسلين بذرائع واهية، ويصوّبون سهام النقد إلى الجماهير، بينما يعشق شعراء فلسطين بلدهم ويدعون الجماهير إلى النضال. كما أن عواطف الشعراء الفلسطينيين ومشاعرهم المعبّرة عن التوق إلى الوطن، أصدق وأقوى من التي لدى شعراء المهجر. تبيّن النتائج المتحصلة من هذا العمل البحثي أن اختلاف دوافع الهجرة وأسبابها، قد ترَك تأثيرًا مباشرًا على الشعر لدى شعراء فلسطين وشعراء المهجر. يحنّ شعراء المهجر إلى الوطن، ولكن لا يعودون إليه متوسلين بذرائع واهية، ويصوّبون سهام النقد إلى الجماهير، بينما يعشق شعراء فلسطين بلدهم ويدعون الجماهير إلى النضال. كما أن عواطف الشعراء الفلسطينيين ومشاعرهم المعبّرة عن التوق إلى الوطن، أصدق وأقوى من التي لدى شعراء المهجر. تبيّن النتائج المتحصلة من هذا العمل البحثي أن اختلاف دوافع الهجرة وأسبابها، ولكن لا يعودون إليه متوسلين بذرائع واهية پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

81 - استدعاء الشخصیات التراثیة في الشعر المعاصر العربي والفارسي دراسة مقارنة (عدنان الصائغ وكرمارودي أنموذجاً)
محمد غفوری فر مالک سالمی

10.30495/cls.2022.1919593.1377

استدعاء الشخصیات التراثیة من الأسس الحدیثة وواحدة من تلك الأدوات التعبيرية الجمالية التي انطلق منها الشعراء معتمدین علیها في بناء صورهم وإبداعاتهم، هذا وقد دخل في الشعر المعاصر العربي والفارسي نصيب وافر من الشخصیات التراثیة حیث نری شعراء وظّوفوا الشخصیات التراثیة في أشع چکیده کامل

استدعاء الشخصیات التراثیة من الأسس الحدیثة وواحدة من تلك الأدوات التعبيرية الجمالية التي انطلق منها الشعراء معتمدین علیها في بناء صورهم وإبداعاتهم، هذا وقد دخل في الشعر المعاصر العربي والفارسي نصيب وافر من الشخصیات التراثیة حیث نری شعراء وظّوفوا الشخصیات التراثیة في أشعارهم ومن بينهم عدنان الصائغ الشاعر العراقی وسید علي كرمارودی الشاعر الإيراني اللذين اهتمَّا بالتّراث مستهدفین إضفاء أبعاد إنسانية على الأغراض الشعرية التي قاما بمعالجتها، وإغناء تجربتهما الفنية بما أمدّاها من إيحاء، وتكثيف، وعمق فكري، وغور في الزمان. وقد تمكَّنّا أيضاً من إقناعنا بتجربتهما، وبضم أصوات قرّائهما إلى أصوات الشخصیات التراثیة في مواجهة طغاة العالم. اعتمد بحثها هذا علی الأسلوب التطبیقي وفقاً لمدرسة أمریكا التطبیقیة وقد توصّل إلی نتائج هامّة منها أنّ عدنان الصائغ وكرمارودی حاولا أن یجعلا من الشخصیات التراثیة أداة جمالیة تخدم الـموضوع الشعري، وتساعد على إثراء‌ الدلالات، وتكشف عن الإلـحاح أو التأكید الذي یسعىیان إلیه، فانزاحت عن معناها الـحقیقي لتحمل دلالات ورؤیً جدیدة لتساعد علی تخفيف الغنائية والذاتية في الشعر العربي المعاصر وتبتعد القصيده من البيان الخطابي والتعبير المباشر. يشدد الشاعران في استخدامهما للتراث علی توظيف التراث الإسلامي واستمداد الشخصيات والرموز التراثية منه هادفین إلی إيقاظ وتربية الحس القومي والوطني. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

82 - أنماط الصورة السينمائية ودلالاتها في رواية "تغريبة القافر" لزهران القاسمي
زينب دريانورد محمد جواد پورعابد رسول بلاوی علی خضری هيثم الصويلي

10.30495/cls.2023.1984723.1415

في الآونة الأخيرة استندت الرواية الحداثية على المعطيات البصرية المأخوذة من الفنون المرئية وخاصة الفن السابع فظهرت ملامح الصورة السينمائية في العمق الروائي محفورة على نطاق واسع. إنّ توظيف الصورة المرئية في السرد الروائي له فاعلية عدة تنعكس مؤثراتها على حركات الشخصيات وال چکیده کامل

في الآونة الأخيرة استندت الرواية الحداثية على المعطيات البصرية المأخوذة من الفنون المرئية وخاصة الفن السابع فظهرت ملامح الصورة السينمائية في العمق الروائي محفورة على نطاق واسع. إنّ توظيف الصورة المرئية في السرد الروائي له فاعلية عدة تنعكس مؤثراتها على حركات الشخصيات والأشياء في الفضاء السردي أو تأطير المشاهد المصوّرة بواسطة التقنيات المحددة. تعتبر رواية "تغريبة القافر" لزهران القاسمي من أهم الروايات التي يستخدم فيها الكاتب مفردات تتعلق باللسان السينمائي والرابط الأساسي بين هذين الحقلين هو خروج الكلمة وقفاً للآليات الفنية.تعتمد هذه الدراسة على المنهج الوصفي_ التحليلي للكشف عن النوافذ المشتركة بين العناصر السينمائية والنص السردي التي تنبثق من خلالها منعطفات تضم بين دفتيها مفردات تتميّز بكلا الفنين. ومن هذا المنطلق تهدف هذه الدراسة لتبيين مدى خضوع المفردات والفقرات الروائية للتقنيات السينمائية والتأكيد على وظيفتي اللقطة؛ القرائية والبصرية وانعكاس الدلالات السيميولوجية منهما، لذا النتائج الحاصلة من هذا التقارب هي السمو بالنص الروائي نحو النص السردي فبهذا العمل قد يعطي الكاتب المتلقي الفرصة للدخول في عالم مرئي يتبنى فكرة تصوير المشهد وإخراجه. تدور محاور هذه الدراسة حول خمسة تقنيات تتقاطع مع السرد المكتوب؛ لقطة الفعل ورد الفعل ولقطة شاهد واللقطة المضافة ولقطة الكراين واللقطة الجامعة. الكلمات المفتاحية: الرواية العربية المعاصرة، الصورة السينمائية، زهران القاسمي، رواية "تغريبة القافر". پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

83 - تحلیل لمقالات مجلة «دراسات فی اللغة العربیة وآدابها»
مرضیة کهندل جهرمی

تهدف هذه الدراسة إلی وضع المقالات المنشورة، ودراسة کمّیة لمقالات مجلة دراسات فی اللغة العربیة وآدابها منذ عام 2010 حتی 2013 م. قد انجزت الدراسة علی أساس اسلوب تحلیل المحتوی وتحلیل الاستشهاد المرجعی لهذه المجلة. وهذان الطریقان یعتبران بعلم الببلیومتریقا. تشتمل اهداف هذه چکیده کامل

تهدف هذه الدراسة إلی وضع المقالات المنشورة، ودراسة کمّیة لمقالات مجلة دراسات فی اللغة العربیة وآدابها منذ عام 2010 حتی 2013 م. قد انجزت الدراسة علی أساس اسلوب تحلیل المحتوی وتحلیل الاستشهاد المرجعی لهذه المجلة. وهذان الطریقان یعتبران بعلم الببلیومتریقا. تشتمل اهداف هذه الدراسة علی القسمان: قسم الاول یتناول تحدید التفرق الموضوعی حسب ملخص المقالات وکلماتها الدلیلیة لکل المقالة، وقسم الثانی یشتمل علی تحلیل الاستشهادات المرجعیة حسب المراجع والمنابع. أداة جمع المعطیات هی مشاهدة الوثائق وإعداد الفهارس الاولیة. والعینة الاحصائیة لهذه الدراسة تشمل 14 أعداد من مجلة دراسات فی اللغة العربیة وآدابها منذ عام 2010 إلی 2013، والنموذج الاحصائی لها یشتمل علی 93 مقالاً منشوراً فی هذه الأعداد من المجلة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

84 - ألفاظ النصر فی دیوان العصف المأکول(دراسة لغویة)
جهاد یوسف إبراهیم العرجا عباس یداللهی فارسانی

یتمحور البحث(ألفاظ النصر فی دیوان العصف المأکول) حول دراسة الألفاظ التی استخدمها الشعراء فی هذا الدیوان؛ وهی دراسة لغویة، ومقارنتها بالألفاظ المستخدمة فی القرآن الکریم والتی استخدمها الشاعر العربی القدیم، وانقسمت هذه الألفاظ إلی ألفاظ مستخدمة قدیماً کالنصر والفوز والظفر چکیده کامل

یتمحور البحث(ألفاظ النصر فی دیوان العصف المأکول) حول دراسة الألفاظ التی استخدمها الشعراء فی هذا الدیوان؛ وهی دراسة لغویة، ومقارنتها بالألفاظ المستخدمة فی القرآن الکریم والتی استخدمها الشاعر العربی القدیم، وانقسمت هذه الألفاظ إلی ألفاظ مستخدمة قدیماً کالنصر والفوز والظفر وغیرها، وألفاظ استحدثها الشاعر المقاوم لتناسب المعرکة فی العصر الحدیث کالصاروخ والتفجیر والاجتیاح، کما استخدم أسماء أماکن وأشخاص فی معرض الحدیث عن النصر الذی تحقق فی هذه المعرکة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

85 - اﺳﺘﺪﻋﺎء الشخصیات النبویة وتطوّرها الدلالی فی الشعر الفلسطینی المقاوم المعاصر
محمّدحسن أمرایی

إنّ ظاهرة استدعاء الشخصیّات التراثیّة من أهمّ الظواهر التی أثرت فی القصیدة المعاصرة ﻋﻠی ﻧﻄﺎﻕ ﻭﺍﺳﻊ وعمّقت دلالاتها المتنوّعة أکثر من عمقها الظاهر. إنّ الرافد الدینیّ من أغنی الروافد السخیة الخصبة فی حقل المصادر التراثیّة الّتی استمدّ منه الشاعر محمود درویش لیغترف من أغوا چکیده کامل

إنّ ظاهرة استدعاء الشخصیّات التراثیّة من أهمّ الظواهر التی أثرت فی القصیدة المعاصرة ﻋﻠی ﻧﻄﺎﻕ ﻭﺍﺳﻊ وعمّقت دلالاتها المتنوّعة أکثر من عمقها الظاهر. إنّ الرافد الدینیّ من أغنی الروافد السخیة الخصبة فی حقل المصادر التراثیّة الّتی استمدّ منه الشاعر محمود درویش لیغترف من أغوار الماضی ویصل به حاضره معبّراً عن مشاعره البناءةالمستشرفة للمستقبل المأمولالوصول إلیه. هذا المقال بالاعتماد علی المنهج الوصفی والتحلیلی یهدف إلی دراسة شخصیّات الأنبیاء(ع) المختارة المستدعاة عند محمود درویش والتعبیر عمّا تحمله هذه الشخصیّات الدینیّة من معان ودلالات رمزیّة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

86 - الدراسة حول صورة الحب والوطن عند عبدالوهاب البیاتی وصلاح عبد الصبور
سکینه صارمی گروی سیدحسین سیدی

الرومانسیة هی ردة فعل علی الترکیز علی العقل ومیول إلی إبراز النفس الإنسانیة باتجاه الخیال والماضی التاریخی وکذلک الأراضی المجهولة. من أهم أصول هذا المکتب الحریة والاتجاه إلی الطبیعة، الأحاسیس والإثارة، والسفر التاریخی والجغرافیایی. إن عبدالوهاب البیاتی(1926- 1999) وصلاح چکیده کامل

الرومانسیة هی ردة فعل علی الترکیز علی العقل ومیول إلی إبراز النفس الإنسانیة باتجاه الخیال والماضی التاریخی وکذلک الأراضی المجهولة. من أهم أصول هذا المکتب الحریة والاتجاه إلی الطبیعة، الأحاسیس والإثارة، والسفر التاریخی والجغرافیایی. إن عبدالوهاب البیاتی(1926- 1999) وصلاح عبدالصبور(1931- 1981). من أشهر وأقدر الشعراء العراقیین ومن الشعراء النجباء الرومانسیین وآثارهما یبرز فیها الوطن و العشق والإشتیاق (البعد عن الوطن والحب وذکریات الطفولة). إن هذه المؤلفات تبین الحزن والغم فی أشعار عبدالصبور والبیاتی وهذا البحث قائم علی عدة فرضیات: 1. عبدالوهاب البیاتی وصلاح عبدالصبور یلتزمان بالرومانسیة المدنیة. 2. السفر الجغرافی والهرب من البیئة التی یتواجد فیها والشوق للوصول إلی وطنهما واضح فی آثارهما. الهدف من هذا البحث إیجاد طریقة استخدام أصول ومبانی مکتب الرومانسیة وبیان وجوه الاختلاف والتشابه فی آثار عبدالوهاب البیاتی وصلاح عبدالصبور باستخدام الأسلوب التحلیلی والتوصیفی لإثبات هذه الفرضیة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

87 - حافظ وسید قطب(دراسة فی المضامین الغزلیة المشترکة)
جهانگیر امیری محمد فارغی شاد

خلّف سید قطب فضلاً عن آثاره الإسلامیّة دیوان شعر یحتلّ الغزل أکبر مساحة منه. أصبح سید قطب مولعاً بغزل حافظ إثر قراءته لترجمة عربیّة لغزله سمّیت بـ أغانی شیراز، أثّرت فی نفسه حتّی النخاع. افتتن بأسلوبه التغزلی ومنهجه العرفانی حتّی اکتسب شعره طابعاً من غزل حافظ واصطبغ بصب چکیده کامل

خلّف سید قطب فضلاً عن آثاره الإسلامیّة دیوان شعر یحتلّ الغزل أکبر مساحة منه. أصبح سید قطب مولعاً بغزل حافظ إثر قراءته لترجمة عربیّة لغزله سمّیت بـ أغانی شیراز، أثّرت فی نفسه حتّی النخاع. افتتن بأسلوبه التغزلی ومنهجه العرفانی حتّی اکتسب شعره طابعاً من غزل حافظ واصطبغ بصبغته. فشعر سید قطب بمجمله انعکاس صارخ لغزل حافظ الحافل بالحبّ والحنان والإنسانیّة والمعرفة. هذا ویری سید قطب أنّ لغزل حافظ مکانة مرموقة لدی الأدباء العرب، ذلک لأنّه أعطی الشعر الوجدانی العربی زخماً کبیراً وزاد فیه انتعاشاً وحیویّة یصمد بهما أمام تیارات الفسلفة الجارفة قویّاً شامخاً. وأمّا هذا المقال فهو إجراء دراسة مقارنة بین غزل الشاعرین الإیرانی والمصری وهما حافظ وسید قطب. فإنّه یهدف إلی دراسة تحلیلیّة للمضامین الغزلیّة فی شعر حافظ وسید قطب مسلّطاً الأضواء علی جوانب مشترکة من غزلهما. مهما یکن من أمر فإنّ أسلوبنا فی البحث فی هذا المقال یقوم علی أساس المدرسة الأمریکیّة المتّبعة فی مطالعات الأدب المقارن الجدیدة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

88 - قناع النبی أیوب(ع) بین محمود درویش وبدر شاکر السیاب
فیرز حریرچی سعیده بیرجندی

قناع النبی أیوب(ع) بین محمود درویش وبدر شاکر السیاب الملخص تلقی هذه الدراسة نظرة علی توظیف الموروث الدینی واستدعاء شخصیة أیوب النبی (القناع) فی شعر الشاعرین المعاصرین، هما؛ محمود درویش وبدر شاکر السیاب، وذلک باستقراء مجموعة من أشعارهما التی استخدما فیها شخصیّة أیوب. و چکیده کامل

قناع النبی أیوب(ع) بین محمود درویش وبدر شاکر السیاب الملخص تلقی هذه الدراسة نظرة علی توظیف الموروث الدینی واستدعاء شخصیة أیوب النبی (القناع) فی شعر الشاعرین المعاصرین، هما؛ محمود درویش وبدر شاکر السیاب، وذلک باستقراء مجموعة من أشعارهما التی استخدما فیها شخصیّة أیوب. ومن الأقنعة الهامة التی استخدمها الشعراء المعاصرین یمکن الإشارة إلی قناع الأنبیاء، وخاصة قناع أیوب الذی جاء ذکره فی القرآن، وتمثّل هذه الشخصیّة الصبر، والحلم. والشعراء المعاصرون استخدموا هذا القناع فی أشعارهم، ومن أهمّ الشعراء الذین استخدموا هذا القناع فی أشعارهم، یمکن الإشارة إلی محمود درویش وبدر شاکر السیاب. فکلٌّ منهما استخدم هذه الشخصیّة للتعبیر عن تجربة ما، وکذلک مع النظر إلی بُعدٍ من أبعاد هذه الشخصیة. یعانی درویش من احتلال وطنه وتشرده وأهله، ویعانی الغربة، فهو استخدم شخصیة أیوب کرمزٍ لاحتمال البلایا والتشرد والغربة. وأمّا السیاب، فهو کان یعانی الألم والمرض، فهو استخدم شخصیَّة أیوب رمزا لاحتمال الآلام والأوجاع وقَبولهما. وتباینت، بالطبع، کیفیّة استخدامهما لهذه الشخصیّة، وکلٌّ منهما، استخدم ملامحَ من هذه الشخصیّة تناسبه وتناسب تجربته وحالاته النفسیة پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

89 - مکانة الأمثال فی الأدب العربی
سید إسماعیل حسینی أجداد

الأمثال فن بیانی یقرب المراد إلی العقول، ویثبت المعانی فی النفوس لأجل إیجاز اللفظ، وإصابة المعنی، وحسن التشبیه، وتقریب المحسوس إلی المعقول، واکتساب صفة الشیوع؛ ولهذا تسامی هذا اللون البدیع فی الأدب العربی، وأصبح حکمة العرب فی الجاهلیة والإسلام، وحمل بین ثنایاه جوانب شتّ چکیده کامل

الأمثال فن بیانی یقرب المراد إلی العقول، ویثبت المعانی فی النفوس لأجل إیجاز اللفظ، وإصابة المعنی، وحسن التشبیه، وتقریب المحسوس إلی المعقول، واکتساب صفة الشیوع؛ ولهذا تسامی هذا اللون البدیع فی الأدب العربی، وأصبح حکمة العرب فی الجاهلیة والإسلام، وحمل بین ثنایاه جوانب شتّی من التراث الفکری والاجتماعی. المثل یحتفظ بصورته المنطوقة المرسلة، ولایتغیر بل یجری کما جاءت عن العرب، وغرضه التنویه علی العواقب المحمودة والمذمومة فی حالة التعرض للأسباب المؤدیة إلی تلک العواقب، ولذلک کثرت الأمثال القصصیة والقیاسیة فی الأدب العربی خاصة فی الأدب الجاهلی، وشاعت فی بیئة العرب، وعلی سجیتهم لاکتساب الآداب البارعة فی صورة تمثیلیة وحملها علی الإدراک. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

90 - صلة اللهجات المعاصرة بالفصحی وأثرها فیها
مهین حاجی زاده فریدة شهرستانی

المشکلة اللغویة فی عصرنا هی أنّ العربیة الفصیحة المکتوبة هی غیر العربیة المستعملة فی التخاطب وغیر اللهجات الدارجة التی لم ترق إلی لغة المثقفین، وهی فی مادتها نماذج متأخرة ولیس قیام المشکلة علی هذا الوجه بمستحیل الحل. وشیوع الثقافة وتیسیر المعرفة لأبناء العربیة علی شکل ع چکیده کامل

المشکلة اللغویة فی عصرنا هی أنّ العربیة الفصیحة المکتوبة هی غیر العربیة المستعملة فی التخاطب وغیر اللهجات الدارجة التی لم ترق إلی لغة المثقفین، وهی فی مادتها نماذج متأخرة ولیس قیام المشکلة علی هذا الوجه بمستحیل الحل. وشیوع الثقافة وتیسیر المعرفة لأبناء العربیة علی شکل عام کفیل برفع مستوی اللغة إلی الحد الذی کانت علیه العربیة فی مختلف عصورها، فلم یسلم عصر من عصور التاریخ اللغوی من ازدواج فی اللغة. وربما کانت العامیة الدارجة قریبة من الفصیحة لغة الکتابة ولکنها متحللة من ضوابط الإعراب؛ فالمتکلمون بها یلتزمون الإسکان فی صورها وهذا ما نصبوا إلیه فی تقریب العامیة فی الفصیح. وهذا معناه أنّ اللهجات العامیة تتعدّل وتتهذّب ویدلک الخشن فیها فیلین، ولکنها لا ولن تُغلب ویجب ألّا تُغلب لأنّها المصدر ما ندعوه فصیحاً من الکلام. ومن جهة أخری، إنّ إبدال الفصحی بالعامیة عملیة تهدف إلی تجزئة الأمة الواحدة إلی کیانات لغویة متباینة تعمل علی إعاقة تحقیق الوحدة العربیة، وتقطیع الصلات والوشائح التی تکونت عبر الزمن بفضل اللغة الواحدة. إذن، لابدّ لنا أن نقبل علی إتجاه یدعو إلی نوع من الملاقاة والتوحید بین الفصحی والعامیة. وهذا هو ما نحاول إلقاء الضوء علیه فی هذا المقال. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

91 - مظاهر الحداثة فی شعر دنقل(شعریة العنونة والجمع بین الماضی والحال مثالا)
حسین الیاسی علی اکبر مرادیان قبادی

لقد حظی العنوان فی اطروحات السیمیائیین باهتمام خاص وهو نص وباقی المقاطع ما هی الاّ تفریعات نصیة تنبع من العنوان الاُم، والعلاقة بین هذا الدفق التفریعی والعنوان لیست علاقة اعتباطیة، علاقة انتماء دلائلی. العنوان تجمیع مکثف لدلالات النص، فتأتی تلک المقاطع تمطیطاً للعنوان و چکیده کامل

لقد حظی العنوان فی اطروحات السیمیائیین باهتمام خاص وهو نص وباقی المقاطع ما هی الاّ تفریعات نصیة تنبع من العنوان الاُم، والعلاقة بین هذا الدفق التفریعی والعنوان لیست علاقة اعتباطیة، علاقة انتماء دلائلی. العنوان تجمیع مکثف لدلالات النص، فتأتی تلک المقاطع تمطیطاً للعنوان وتقلیبا له فی صورة مختلفة والإهتمام بالتراث من أهم ما یلجأ إلیه الشاعر لتجسید رؤیته الشعریة، إنّه یزرع الحاضر فی أرض الماضی الخصبة المعطاة لأنّه التراث منجم طاقات ایحائیة لا ینفد عطاءه. فی هذا المقال تطرقنا إلی الدور السیمیائی للعنوان وتقنیة توظیف التراث فی شعر أمل دنقل لتبیین العلاقة بین العنوان والنص، ودور هذه الاستراتیجیة الأدبیة کخلیة حیة فی کشف عما فی باطن النص لنبیّن دور التراث فی الایحاء بمشاعر الشاعر وخوالجه النفسیة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

92 - إشکالیة خصائص النقد التأثّری فی الأدب العربی
علی صیادانی محمدصالح شریف عسکری مهدی شفائی

لا یکاد الباحثون فی النقد الأدبی طبیعته ووظائفه ومناهجه، یفرقون بین الذاتیة والتأثریة فالاقتصار علی مجرد الاستحسان أو الاستهجان فی مجال النقد، دون تمهید لهما بدراسة فکریة مساوقة للتذوق والجمال تسمی عند المحدثین بالنقد الذاتی أو التأثری وهو یعتمد علی الذوق الشخصی فی إدرا چکیده کامل

لا یکاد الباحثون فی النقد الأدبی طبیعته ووظائفه ومناهجه، یفرقون بین الذاتیة والتأثریة فالاقتصار علی مجرد الاستحسان أو الاستهجان فی مجال النقد، دون تمهید لهما بدراسة فکریة مساوقة للتذوق والجمال تسمی عند المحدثین بالنقد الذاتی أو التأثری وهو یعتمد علی الذوق الشخصی فی إدراک جمال العمل الأدبی أو قبحه، وبذلک لا یکون الذوق وسیلة من وسائل المعرفة، وإنما هو وسیلة إلی إدراکات خاصة تثیر فی شعور المتذوق الرضی أو السخط. فالتأثریة ثمرة التفاعل بین الأعمال الفنیة والأذواق، أی مدی ما یستطیع العمل أن یثیره فی نفس متلقیه، ومدی ما یؤثر فی عواطفه وانفعالاته، فأهمّ خاصیة للمبدع هی أن یثیر لدی القارئ استجابات فی ذوقه وإحساسه وخیاله وهذه المقالة تبحث عن خصائص النقد التأثّری فی الأدب العربی. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

93 - دراسة فی بعض ألفاظ الفارسیة المعرّبة فی لسان العرب لابن منظور
رمضان رضائی پریناز علی أکبری

إن لکل أمة ما تفاخر به، وهذا حال العرب الذین اعتزوا بلغتهم واشتهروا ببلاغتهم وفصاحتهم وحافظوا علی لغتهم أشد الاحتفاظ إذ کانوا یرسلون أبنائهم إلى البادیة لیحافظوا علی عربیة لسانهم، ومع ذلک فقد وجدنا فی ألفاظهم ما کان معرّباً ودخیلاً، ومن هنا کان اختیارنا لموضوع الألفاظ ا چکیده کامل

إن لکل أمة ما تفاخر به، وهذا حال العرب الذین اعتزوا بلغتهم واشتهروا ببلاغتهم وفصاحتهم وحافظوا علی لغتهم أشد الاحتفاظ إذ کانوا یرسلون أبنائهم إلى البادیة لیحافظوا علی عربیة لسانهم، ومع ذلک فقد وجدنا فی ألفاظهم ما کان معرّباً ودخیلاً، ومن هنا کان اختیارنا لموضوع الألفاظ المعرّبة فی کتاب لسان العرب. فتناولنا هذا الکتاب بالبحث والاستقراء واخترنا فیها بعض ألفاظ معرّبة ودخیلة فارسیة ثم بیان معناها وحکمُها. وحاولنا إرجاع کل لفظة إلى لغتها التی جاءت منها مع بیان معناها فی تلک اللغة وما کان ذلک إلا کشفنا عن أثر اللغات الأعجمیة فی اللغة العربیة ومدی تأثرها بها. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

94 - الروافد الأجنبیة فی نظرة جبران خلیل جبران للموت
حبیب کشاورز

الموت أحد الظواهر الطبیعیة التی تحدث عنها الأدباء قدیما وحدیثا. الأدباء المعاصرون یتحدثون عن الموت کثیرا ولهم مواقف متباینة حول الموت أحیانا ونظرتهم إلی الموت أکثر عمقا وعاطفیة مقارنة بالأدباء فی العصور الماضیة. جبران خلیل جبران أیضاً من الأدباء الذین تحدث عن الموت فی آ چکیده کامل

الموت أحد الظواهر الطبیعیة التی تحدث عنها الأدباء قدیما وحدیثا. الأدباء المعاصرون یتحدثون عن الموت کثیرا ولهم مواقف متباینة حول الموت أحیانا ونظرتهم إلی الموت أکثر عمقا وعاطفیة مقارنة بالأدباء فی العصور الماضیة. جبران خلیل جبران أیضاً من الأدباء الذین تحدث عن الموت فی آثاره الشعریة والنثریة ونظرته إلی الموت تختلف عن نظرة القدماء إلی الموت. جبران وهو من أشهر الأدباء فی المهجر الشمالی ومن أعضاء الرابطة القلمیة، فی نظرته إلی الموت إضافة إلی میزاته الشخصیة وموت أخته وأمه، تأثر بالأدباء الغربیین والمکاتب الغربیة أیضا وفی هذه المقالة بالمنهج التحلیلی- الوصفی نرید دراسة الروافد الأجنبیة المؤثرة فی نظرة جبران خلیل جبران للموت. وتظهر نتائج الدراسة بأن جبران تأثر بالأدباء الغربیین منهم نیتشه وإدجار آلان بو وولیم بلیک کما تأثر بالمذهب الرومنسی والأدباء الرمانسیین أیضاً. هو کان یعشق الموت وحبه للموت کان متأثرا بالمذهب الرومانسی وکان یشعر بالغربة فی هذا العالم ویعتقد بأن الموت یزیل هذه الغربة وینجیه ویشفیه. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

95 - تجلیات اللغة العربیة وآدابها فی شعر أمیری فیروزکوهی
معصومه بخشعلی زاده

أمیری فیروز کوهی أحد أهم شعراء المعاصرین فی ایران، ولد فی فیروزکوه وعاش بین عامیْ 1909م و1984م، وتأثر بشکل کبیر بالعربیة حتی أنشد قصائدا بالعربیة وملمعات قد عالجها البحث فلأول مرة سمی الشاعر بـذی اللسانین. یبدو کان القرآن الملهم الأول له فتأّثر به من حیث اللفظ والمعنی، چکیده کامل

أمیری فیروز کوهی أحد أهم شعراء المعاصرین فی ایران، ولد فی فیروزکوه وعاش بین عامیْ 1909م و1984م، وتأثر بشکل کبیر بالعربیة حتی أنشد قصائدا بالعربیة وملمعات قد عالجها البحث فلأول مرة سمی الشاعر بـذی اللسانین. یبدو کان القرآن الملهم الأول له فتأّثر به من حیث اللفظ والمعنی، کما تأّثر بالحدیث النبوی ونهج البلاغة وقصص الأنبیاء علیهم السلام. وقد ضمن شعره مفردات وتراکیب عربیة من مصطلحات وأفعال وأسماء وأمثال واستخدام الأسالیب العربیة دون الوقوع فی الخطأ وأشار إلی بعض الکّتاب والشعراء العرب وخصائص شعرهم وقارن نفسه ببعضهم، وبقراءة شعره نجد کثیراً من المضامین التی استقاها منهم ومن الثقافة العربیة عموماً. والمنهج المتبع هو المنهج الوصفی- التحلیلی. وهذا المقال مقال بدیع فی عرض نموذج جدید من تأثیر اللغة العربیة علی الأدب الفارسی وجدید فی موضوع دراسة أشعار هذا الشاعر بهدف الکشف عن تأثیر الثقافة واللغة العربیة فی التعبیر عن حیاته الشخصیة، والإجتماعیة، والسیاسیة. ولعل أهم ما توصل إلیه البحث هو أن إهتمام الشاعر بحفظ القران هو عامل أساسی فی نزعة الشاعر إلی تعلّم اللغة العربیة وإتقانها. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

96 - التقلید فی الشعر الأندلسی
حسن شوندی علی کردی

یری کثیر من النقاد والباحثین أنّ الشعر الأندلسی هو امتداد للشعر الشرقی. وهذا لأنّ الأندلسیین کانوا ینظرون إلى الشرق نظر المؤمل إلى المأمول فیه. فالشعر فی الشرق کان غایة آمالهم ینسجون على منواله فی الشکل و المضمون. فالأغراض التی نرى فی أشعارهم من مدح، ورثاء، وغزل، وفخر، چکیده کامل

یری کثیر من النقاد والباحثین أنّ الشعر الأندلسی هو امتداد للشعر الشرقی. وهذا لأنّ الأندلسیین کانوا ینظرون إلى الشرق نظر المؤمل إلى المأمول فیه. فالشعر فی الشرق کان غایة آمالهم ینسجون على منواله فی الشکل و المضمون. فالأغراض التی نرى فی أشعارهم من مدح، ورثاء، وغزل، وفخر، وهجاء هی نفس الأغراض التی نراها فی شعر المشارقة، کما أن مضامین أشعارهم، وأوزانها محاکاة لما کان الشعر الشرقی علیه، إلّا أن لکل بیئة جوّا یسود علی أبنائها ویحیط بهم بحیث یظهر نفسها فی إنتاجاتهم شعوریا أم لاشعوریا. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

97 - دراسة سیمیائیة فی قصیدة «فی المغرب العربی»
محسن سیفی معصومه حسین پور صدیقه جعفری‌نژاد

السیمیائیة علم یدرس العلامات والاشارات، و هذه العلامات تتکوّن من الجانب المادی(الدال) والجانب الذهنی(مدلول) والدال تتألّف من الجانب الخارجی للغة والمدلول یحمل المعنی والفکرة المسیطرة علی اللغة. ویحاول هذا المقال من خلال المنهج الوصفی ـ التحلیلی أن یدرس قصیدة فی المغرب ا چکیده کامل

السیمیائیة علم یدرس العلامات والاشارات، و هذه العلامات تتکوّن من الجانب المادی(الدال) والجانب الذهنی(مدلول) والدال تتألّف من الجانب الخارجی للغة والمدلول یحمل المعنی والفکرة المسیطرة علی اللغة. ویحاول هذا المقال من خلال المنهج الوصفی ـ التحلیلی أن یدرس قصیدة فی المغرب العربی للشاعر بدر شاکر السیّاب من منظور التحلیل السیمیائی فی المحورین؛ الافقی والعمودی. وقصیدة فی المغرب العربی تطفح بالدلالات و معانٍ مختلفة وبالتالی یمکننا تقدیم القراءات العدیدة لهذه القصیدة من المنظور السیمیائی. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

98 - أثر القرآن الکریم والأحادیث المأثورة عن النبی وآله فی مراثی الإمام الحسین للشریف المرتضی
محمّد إسمعیل زاده

علامة المفسرین وشیخ الأدباء أبوالقاسم علی بن أحمد الحسین (355ق/966م – 436ق/1067م) المشهور بالشریف المرتضی، وذی المجدین، والذی لقّبه الوزیر أبو سعید محمّد بن الحسین بعلم الهدی، کان شاعرا موهوبا فحلا، لکنّه لم یحظ فی الشعر بمثل شهرة أخیه الشریف الرّضی، ولعل مرجع ذلک چکیده کامل

علامة المفسرین وشیخ الأدباء أبوالقاسم علی بن أحمد الحسین (355ق/966م – 436ق/1067م) المشهور بالشریف المرتضی، وذی المجدین، والذی لقّبه الوزیر أبو سعید محمّد بن الحسین بعلم الهدی، کان شاعرا موهوبا فحلا، لکنّه لم یحظ فی الشعر بمثل شهرة أخیه الشریف الرّضی، ولعل مرجع ذلک إلی حسّاده. کانت مناسبة عاشوراء موقفا یعبّر فیه الشریف المرتضی عن أحزانه وآلامه علی استشهاد جدّه الإمام الحسین (ع)، فکان یرثیه ویصف مقتله فی أسی، ویستنهض الهمم لثأره، مثبتا حقّانیته بالقرآن الکریم، والأحادیث المأثورة عن النّبی (ص) وأهل بیته الطاهرین علیهم السلام. وقد بلغ مجموع الأبیات التی قالها فی رثاء الإمام الحسین (ع) 696 بیتا موزعة علی أربع عشرة قصیدة دافع فیها المرتضی عن مبادئ الفکر الشیعی والتزم بالتشیع التزاما حقیقیّا. بعد أن تصفح الباحث دیوانه الضخم وجد ذلک الأثر فی مراثیه للإمام الحسین (ع) وأصحابه الکرام. لیس المرتضی فی مراثیه الحسینیة بمجرّد شاعر بل هو متکلّم، وفقیه، ومحدّث، ومفسّر شیعیّ فلا غرو أن تزدحم فیها الاقتباسات، والتلمیحات، والتّضمینات القرآنیة، والحدیثیة الّتی حاول أن یدرسها راقم هذه السطور. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

99 - الدعوة الإصلاحیة فی شعر معروف الرصافی
علی نظری یونس ولیئی سیدمرتضی طباطبایی

فی نهایات القرن التاسع‌ عشر وبدایات القرن العشرین، کان الواقع الاجتماعی والسیاسی العراقی لا یحسد علیه أبداً فالبلاد تعانی البؤس والجهل وفقد الأمن وفساد الحکام العثمانیین معاناة شاملة. فیعتبر الشاعر العربی المعاصر معروف عبدالغنی الرصافی(1876-1945م) وافیاً بدور بارز نشیط چکیده کامل

فی نهایات القرن التاسع‌ عشر وبدایات القرن العشرین، کان الواقع الاجتماعی والسیاسی العراقی لا یحسد علیه أبداً فالبلاد تعانی البؤس والجهل وفقد الأمن وفساد الحکام العثمانیین معاناة شاملة. فیعتبر الشاعر العربی المعاصر معروف عبدالغنی الرصافی(1876-1945م) وافیاً بدور بارز نشیط فی الساحة الأدبیة والثقافیة وجاء شعره ملتزماً دینیاً واجتماعیاً وسیاسیاً، فکثیر من أجمل قصائده تتحدّث عن المشاکل الإجتماعیة کالبؤس وتفشّی الجهل والخرافة فی قناع الدین وعدم الحریّة للجماهیر وللمرأة بشکل خاص. وهو ملتزم اجتماعیاً لتقبیح الجهل والبؤس والتعسف علی المرأة فی شعره، ویدعو دعوة واسعة تشمل الناس کلّهم إلی السلم والمؤاخاة وإلی نبذ الأضغان والتخاذل وینهض نهضة حرّ أبی. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

100 - دراسة آراء سیبویه الصوتیة فی ضوء البحث اللغوی الحدیث
مهین حاجی زاده

علم الأصوات علم جدید قدیم؛ جدید لأنه واحد من فروع علم اللسانیات الذی لایعدو تأسیسه مطلع هذا القرن، علی ید اللغوی السویسری فردینان دوسوسور، وقدیم لأنه واحد من العلوم التی تقوم عیها کل لغة. ولمّا کان الأمر کذلک، فقد عنی أصحاب کل لغة بأصواتها منذ أقدم العصور، والعلماء المس چکیده کامل

علم الأصوات علم جدید قدیم؛ جدید لأنه واحد من فروع علم اللسانیات الذی لایعدو تأسیسه مطلع هذا القرن، علی ید اللغوی السویسری فردینان دوسوسور، وقدیم لأنه واحد من العلوم التی تقوم عیها کل لغة. ولمّا کان الأمر کذلک، فقد عنی أصحاب کل لغة بأصواتها منذ أقدم العصور، والعلماء المسلمون أیضا تنبهوا قدیما إلی قیمة الصوتیات الکبیرة فی الدرس اللغوی، وبینهم علماء لغویون أفذاذ، لایقلون أهمیة عما یعرف الغرب، وغیره الیوم من علماء، أمثال سوسیر، وتشومسکی، ویاکوبسون، بل قدیفوقون هؤلاء فی میادین مختلفة، من البحث اللغوی العلمی، وفی طلیعتهم سیبویه الذی یعد الرائد الحقیقی فی الدراسات الصوتیة العربیة، وأعماله فی هذا المجال هی الأساس لکل الأعمال الصوتیة من بعده. یحاول هذا المقال إلقاء شیء من الضوء، علی تفکیر سیبویه الصوتی، وعلی منهجه فی دراسة أصوات اللغة العربیة، وطریق تحلیلها، وإبراز الجوانب المشرقة فی دراساته، بالنظر إلی أهم النقاط التی ترسم إطار هذا التفکیر، وتبیّن حدوده، وأبعاده من وجهة النظر الحدیثة، بقصد بیان موقع دراساته الصوتیة من الدراسات اللغویین الأجانب المحدثین عن طریق الربط، أو المقارنة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

101 - تجلی قناع الحلاج فی شعر عبدالوهاب البیاتی
فؤاد عبدالله زاده علی أصغر حبیبی علی أکبر أحمدی چناری مجتبی بهروزی

بات واضحاً الیوم إن الاعتماد علی الرموز والشخصیات التراثیة، والترکیز والتکثیف الدلالی من خلالها، هو إحدی الظواهر اللافتة للانتباه فی الشعر العربی الحداثی، بل أهمها. یعتبر عبدالوهاب البیاتی(1926- 1999م) فی هذا الجانب، أحد الشعراء المعدودین الناجحین فی استخدام الشخصیات ال چکیده کامل

بات واضحاً الیوم إن الاعتماد علی الرموز والشخصیات التراثیة، والترکیز والتکثیف الدلالی من خلالها، هو إحدی الظواهر اللافتة للانتباه فی الشعر العربی الحداثی، بل أهمها. یعتبر عبدالوهاب البیاتی(1926- 1999م) فی هذا الجانب، أحد الشعراء المعدودین الناجحین فی استخدام الشخصیات التراثیة، إذ کان التراث فی مجال التعبیر عن الرؤیة والموقف هو أحد المرتکزات الرئیسة فی قصائده، تطرق هذه الدراسة معتمدة علی المنهج الوصفی التحلیلی إلی قضیة توظیف شخصیة "الحلاج" فی شعر البیاتی حیث استخدمها قناعا فی قصیدة طویلة بعنوان عذاب الحلاج. یکون البیاتی شاعراً مسکونا بروح التمرد والرفض، ویبدو أن اقتراب شخصیة "الحلاج" فی کونه شاعرا و رافضا فی الماضی یعین البیاتی للتعبیر عن رؤیاه فی الحاضر. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

102 - الإبراهیمی ورؤیته الاستشرافیة لإحیاء اللغة العربیة فی الجزائر
حیاة عمارة مریم جلائی

یعدّ الشیخ محمد البشیر الإبراهیمی علماً من أعلام الإصلاح فی الجزائر، ووجهاً بارزاً من وجوه البلاغة والأدب وأحد أشهر الکُتاب الجزائریین المحدثین، تبنّى مشروعاً حضاریاً عظیماً رأى فیه خلاص أمّته من الاستعباد والذل والهوان؛ لا لأجل استردادحرّیتها وخلاصها من ربقة الاستعمار چکیده کامل

یعدّ الشیخ محمد البشیر الإبراهیمی علماً من أعلام الإصلاح فی الجزائر، ووجهاً بارزاً من وجوه البلاغة والأدب وأحد أشهر الکُتاب الجزائریین المحدثین، تبنّى مشروعاً حضاریاً عظیماً رأى فیه خلاص أمّته من الاستعباد والذل والهوان؛ لا لأجل استردادحرّیتها وخلاصها من ربقة الاستعمار الفرنسی فحسب، بل لاستعادة المکانة الّتی خوّلها إیّاها الإسلام. وکان التجدید مبدأ انطلاقه وفاتحة أعماله. ولا غرو إذا وجدناه یدعو إلی التجدید فی اللغة العربیة وإحیاءها بغیة مواکبتها لمتطلبات العصر وحفظها من الانحطاط والتراجع علی الصعید العالمی ومن ثَمَّ حفظها من انهیار الهویة والثقافة العربیة والإسلامیة وطمس معالمها؛ لأنه کما یقال: اللغة وعاء الفکر والثقافة. علی هذا، قمنا فی البحث الحالی بتسلیط الضوء علی آراء الشیخ محمد البشیر الإبراهیمی التجدیدیة عن اللغة العربیة باستخدام المنهج الوصفی التحلیلی؛ لیتبین لنا رؤیته نحو إحیاءها والارتقاء بمنزلتها.‌ وقد ظهر من الدراسة أنه یؤمن بمسایرة التطوّر ومعایشة الواقع دون الانسلاخ عن القیم والتنکر لکلّ قدیم لاحتفاظ باللغة العربیة والارتقاء بمکانتها فی زماننا الراهن. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

103 - الرّمزیة فی الأدبین العربی والغربی
سید أمیر محمود أنوار غلامرشا گلچین راد

من البدهی المعروف أن المقصود من الأدب، الشعر والنثر، سواء کانا من نفس العرب أم من المستغربین. ولما کانت الرمزیة قدأخذت شکل مذهب أدبی معروف فی الأدب الغربی بوجه عام، وفی الأدب الفرنسی بوجه خاص، کان علی الدارس لهذا الموضوع، الرّمزیة فی الأدب العربی، أن یعرض حتما مفهوم الر چکیده کامل

من البدهی المعروف أن المقصود من الأدب، الشعر والنثر، سواء کانا من نفس العرب أم من المستغربین. ولما کانت الرمزیة قدأخذت شکل مذهب أدبی معروف فی الأدب الغربی بوجه عام، وفی الأدب الفرنسی بوجه خاص، کان علی الدارس لهذا الموضوع، الرّمزیة فی الأدب العربی، أن یعرض حتما مفهوم الرّمزیة الغربیة.وأن یبین ما عسی أن یکون لهذا المفهوم فی الأدب العربی فی العصور المختلفة، إلی جانب المفهوم العربی للرمزیة.وغایة البحث تبیین مظاهر الرمزیة فی الأدب العربی سواء، کانت تلک المظاهر تندرج فی المفهوم العربی للرمزیة، أو تنخرط فی سلک المفهوم الغربی للرمزیة، وتبیین أسبابها ومقاصدها وقیمتها الأدبیة، وصلتها بالمظاهر الأبیة الأخری، ومکانتها بین تلک المظاهر، وما اعتراها من صعود أو هبوط فی تاریخ الأدب. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

104 - الوطنیة والمقاومة عند نزار قبانی
سید حسین سیدی سکینة صارمی گروی

نزار قبانی شاعر الحب، المرأة و السیاسة، ولد فی دمشق(1923-1998). ابتکر لغه خاصه تتسم بصفاته وهی لغة لیست غریبة او تم استعارتها من لغات اخری. فهی نفسها التی یعجز العدید من الشعراء عن معالجتها ویرمونها بالصعوبة وعدم الانصیاع للغة الشعر ورغم کل الدراسات النقدیه تتجه لتسمیة چکیده کامل

نزار قبانی شاعر الحب، المرأة و السیاسة، ولد فی دمشق(1923-1998). ابتکر لغه خاصه تتسم بصفاته وهی لغة لیست غریبة او تم استعارتها من لغات اخری. فهی نفسها التی یعجز العدید من الشعراء عن معالجتها ویرمونها بالصعوبة وعدم الانصیاع للغة الشعر ورغم کل الدراسات النقدیه تتجه لتسمیة شاعر الحب أو شاعر المرأة؛ وذلک لأنه کتب العدید من القصائد التی تخص المرأة والحب، لکنه مع ذلک یعد واحدا من أهم الشعراء العرب الذین عبروا عن الواقع العربی السیاسی والاجتماعی. قصائده السیاسیة تعکس الجانب السیاسی ویتجلی ذلک فی المرحلة، التی ثار فیها علی الأنظمة العربیة السائدة من خلال شعره. فی هذا البحث نعالج جانب السیاسة والمقاومة بالصور الشعریة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

105 - وقفة مع الشعر المعاصر فی الأدبین العربی والفارسی
سید سلیمان سادات اشکور

حاولت الجمعیات الأدبیة والنقدیة مثل جماعة الدیوان وآبولو فی الشرق والرابطة القلمیة والعصبة الأندلسیة فی الغرب، الوقوف أمام مظاهر الکلاسیکیة فی نتاجات اصحابها، کما أنّه قد اجتهد الکثیر من الأدباء والشعراء فی ایران للتطویر فی المضامین المتکررة داعین إلی الحریة الجدیدة فی چکیده کامل

حاولت الجمعیات الأدبیة والنقدیة مثل جماعة الدیوان وآبولو فی الشرق والرابطة القلمیة والعصبة الأندلسیة فی الغرب، الوقوف أمام مظاهر الکلاسیکیة فی نتاجات اصحابها، کما أنّه قد اجتهد الکثیر من الأدباء والشعراء فی ایران للتطویر فی المضامین المتکررة داعین إلی الحریة الجدیدة فی الشعر من مثل ملک الشعراء، أدیب الممالیک وغیرهما. ومن ثمّ قد ظهر نیما یوشیج بوصفه رائداً للشعر الحدیث وما فیه من المعطیات الجدیدة. فالشعر فی معتقدات الشعراء الجدد منبعث عن الشخصیة المستقلة فیتّسم بالوحدة العضویة والتجربة الشعریة والصورة الموحیة. قد أحدثت هذه الآراء والحرکات الأدبیة والنقدیة فی البلاد العربیة وفی ایران تطوراً عظیماً فی نوعیة النظرة إلی الشعر والأدب. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

106 - المفهوم المخالف لجملة الشرط والوصف والحصر والغایة من وجهة نظر النحاة والأصولیین
عبدالجبار زرگوش نسب

تعد کیفیة دلالة اللفظ علی المعنی من أهم المباحث اللغویة البیانیة التی تمیزت دراستها بالتعمق فی مباحث اصول الفقه، فالصلة بین اللغة العربیة وأصول الفقه ناتجة عن طبیعة النصوص الشرعیة التی یتناولها اصول الفقه لإستنباط الاحکام الشرعیة. هذه الصلة أخذت شکلا آخر بعد انقسام علم چکیده کامل

تعد کیفیة دلالة اللفظ علی المعنی من أهم المباحث اللغویة البیانیة التی تمیزت دراستها بالتعمق فی مباحث اصول الفقه، فالصلة بین اللغة العربیة وأصول الفقه ناتجة عن طبیعة النصوص الشرعیة التی یتناولها اصول الفقه لإستنباط الاحکام الشرعیة. هذه الصلة أخذت شکلا آخر بعد انقسام علم اللغة العربیة إلی علوم منها النحو فبرزت صلة أخری بین النحو وأصول الفقه. فمن تلک المباحث المشترکة دلالة الجملة علی المفهوم المخالف، فالمفهوم المخالف هو المدلول الالتزامی للجملة. البحث عنه بحث عن مدلول الجملة ودلالة النص علی ما یحمله من معنی سواء کان المعنی الحقیقی أو الاستعمالی أو الوظیفی. الجملة المقیدة بأدوات نحویة أو ذات ترکیب خاص تدل أحیاناً علی معنی مناقض لمعنی المنطوق، وهو الحکم بنفی النسبة عند انتفاء القید وهذا هو المفهوم المخالف، فالمفهوم المخالف إذن مدلول لأدوات الحصر، والشرط، والاستثناء، والغایة أو لترکیب خاص کالوصف. إنّ الأصولیین فی تقسیمهم لدلالة الکلمة قدموا نوعاً سلبیاً من هذه الدلالة اطلقوا علیه مفهوم المخالفة، ولهذا المفهوم أهمیة بالغة عند الحدیث عن القیم الخلافیة التی تتکون منها الأنظمة اللغویة. فاستنباط الأحکام من الآیات والأحادیث یمر عبر مراحل متعددة بمعرفة أوضاع الألفاظ بالنسبة للمعانی، ثم ماهیة الاستعمال اللفظی للمعنی وطرق الاستنباط عبر ما یعرف بالدلالات فهی قواعد أصولیة لغویة ترسم منهج الاجتهاد فی معرفة دلالة النص علی المعنی. تطرقت هذه الدراسة بأسلوب وصفی تحلیلی لآراء حول دلالة الجملة علی المفهوم المخالف. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

107 - ظاهرة التناص فی لغة محمود درویش الشعریة
مرضیه زارع زردینی

تکون آلیة التناص من أهم الأدوات التی یستخدمها أدباء العرب لإثراء نتاجاتهم الشعریة أو النثریة، حیث یسترجعون المعارف السابقة ویستثمرونها ویذیبونها فی نصوصهم الجدیدة وفق رؤیتهم. یهدف هذا المقال إلی أن یدرس مفهوم التناص فی نتاجات شاعر العرب والقضیة الفلسطینیة محمود درویش من چکیده کامل

تکون آلیة التناص من أهم الأدوات التی یستخدمها أدباء العرب لإثراء نتاجاتهم الشعریة أو النثریة، حیث یسترجعون المعارف السابقة ویستثمرونها ویذیبونها فی نصوصهم الجدیدة وفق رؤیتهم. یهدف هذا المقال إلی أن یدرس مفهوم التناص فی نتاجات شاعر العرب والقضیة الفلسطینیة محمود درویش من سنة 1964م إلی 1983م، لیکشف عن أن هذا الشاعر العظیم کیف یستدعی النصوص بأشکالها المتعددة الدینیة، والتاریخیة، والأسطوریة، والأدبیة، وکیف یجسد التفاعل الخلاق بین الماضی والحاضر. وهل یوظف التراث توظیفا حیویا أو جامدا؟ پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

108 - فاعلیة الصورة الشعریة عند عمر أبوریشة
عباس یداللهی

تشکل هذه الدراسة محاولة للوقوف علی أهمّ الصور الشعریة لدی الشاعر السوری المقاوم عمر أبوریشة ومدی فاعلیتها فی التشکیل الفنی للقصیدة العربیة. تعتبر هذه الصور أداة طیعة للتعبیر عن الهواجس والخلجانات والمکنونات النفسیة لدی الشاعر وصورت بشکل عام آماله وطموحاته وما یصوره للشع چکیده کامل

تشکل هذه الدراسة محاولة للوقوف علی أهمّ الصور الشعریة لدی الشاعر السوری المقاوم عمر أبوریشة ومدی فاعلیتها فی التشکیل الفنی للقصیدة العربیة. تعتبر هذه الصور أداة طیعة للتعبیر عن الهواجس والخلجانات والمکنونات النفسیة لدی الشاعر وصورت بشکل عام آماله وطموحاته وما یصوره للشعوب المسلمة خاصة الشعب السوری المضطهد. من أکثر الصور الشعریة دوراناً وشیوعاً فی شعره التکرار، التقابل، الأمر والنهی والنداء، اللهمّ إلاّ خرجت هذه الصور عن معناها الحقیقی لتحمل معان ثانویة تنسجم مع طبیعة الشعر الحدیث، فمن هذه الأغراض الثانویة التحریض علی القتال والصمود، الکشف عن وجود الأعداء الزائفة، الذبّ عن الوطن وسیادة الأراضی ورفع المعنویات. أخیراً خلص البحث إلی أنّ هذه الصور هی التی تضفی علی شعره نمطاً من البهاء والطلاوة مما یجعله یتمیز عن المضامین الشعریة الأخری وتنمّ عن رؤیة الشاعر تجاه الأحداث التی أحاطت به. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

109 - مفاهیم الاغتراب والتغریب فی الأدب العربی دراسة بالمقارنة فی الأسباب والتأثیر
حسین شمس آبادی مهدی ممتحن

المفاهیم الاغتراب والتغریب فی الأدب العربی دراسة بالمقارنة فی الأسباب والتأثیرلخص یدرس هذا المقال مفاهیم الاغتراب والغربه فی العمل الأدبی. فی الحقیقة لایزال هذا المصطلح غامضاً، وقلما رأینا یتفق الباحثون علی تحدید مفهومه بل یذهبون مذاهب مختلفة فی تعریفه فلایستطیعون تح چکیده کامل

المفاهیم الاغتراب والتغریب فی الأدب العربی دراسة بالمقارنة فی الأسباب والتأثیرلخص یدرس هذا المقال مفاهیم الاغتراب والغربه فی العمل الأدبی. فی الحقیقة لایزال هذا المصطلح غامضاً، وقلما رأینا یتفق الباحثون علی تحدید مفهومه بل یذهبون مذاهب مختلفة فی تعریفه فلایستطیعون تحدید أنواعه ومصادره ونتائجه السلوکیة علی الأفراد والمجتمع. فالغربة بشکلیها الاغتراب والتغریب أکانت نفسیاً أم مادیاً أو فکریاً قد صحب الإنسان منذ نشأته الأولی علی سطح هذا الکوکب. لکن ما نجده من معنی الغربة فی العصر الجاهلی یختلف کل الاختلاف عما نلحظه فی العصر الحدیث. فالموجد الرئیس لها فی العصر الجاهلی هو الشیب والشیخوخة حیث یقع علی نفس الشاعر ویؤدی إلی ارتداد صدی هذا الصراخ إلى نفسه ثم عرضه فی أدبه؛ أما الوضع فی العصر الحدیث فغیر ما فی الجاهلی من خضوع البلاد العربیة لنفوذ الاستعمار الغربی وسیطرته علیها منذ مطلع القرن السابع عشر المیلادی حیث زاد شیئا فشیئا خطر هذا الاستعمار وآثاره السلبیة وأثّرت الحضارة الغربیة علی مجمل حیاة الأمة العربیة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

110 - الاغتراب عند نازک الملائکة
مهدی ممتحن حسین شمس آبادی

إذا أخذنا مفهوم الاغتراب بمعناه الواسع نجد أنه قد رافق الإنسان منذ القدم، واتضحت خطوطه العامة فی بادئ الأمر من خلال الثنائیات المتمثلة فی الذات والموضوع، والفکر والوجود، والطبیعة والروح، وهذه فی حقیقة جوهرها لیست إلا نتیجة منطقیة لمعادلة سابقة تسمی "وحدة الفکر والوجود" چکیده کامل

إذا أخذنا مفهوم الاغتراب بمعناه الواسع نجد أنه قد رافق الإنسان منذ القدم، واتضحت خطوطه العامة فی بادئ الأمر من خلال الثنائیات المتمثلة فی الذات والموضوع، والفکر والوجود، والطبیعة والروح، وهذه فی حقیقة جوهرها لیست إلا نتیجة منطقیة لمعادلة سابقة تسمی "وحدة الفکر والوجود" فإذا أتینا إلی العالم الوسیط، رأیناه یأخذ صبغة دینیة تتمثل "بنظریة الخلق من العدم مصحوبة بالعنایة" ونظریة الخلق من العدم "تعبیر عن القدرة المطلقة" کما أن "العنایة" تشیر إلی تفوق الإنسان، وتمییزه عن سائر المخلوقات ومن هنا انبثقت ثنائیة جدیدة هی "الله والعلم" أسهم الفکر الإسلامی فی بلورة مفهومها إلی حد کبیر. وإذا ما ذهبنا نبحث عن أبعاد تجربة الاغتراب عند نازک الملائکة من خلال سیرة الحیاة، والکتابات النثریة والشعریة علی مدی أکثر من ثلث قرن من الزمان، نجد أن نازک الملائکة قد مرت بعدة أنواع من الاغتراب کل له طبیعته الخاصة وصفاته المتیزة، وفقا للمرحلة الفنیة التی کانت تجتازها الشاعرة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

111 - اللهجة المصریة والتغییر
حسین محمدیان حسین میرزائی نیا عباس گنجعلی جعفر عبودی

هذه دراسة عن اللهجة المصریة وبیان خصائصها اللغویة المختلفة بناءً علی إستخدام المنهجین الوصفی والتاریخی الذی یستمد معطیاتها من علم اللغة التاریخی. والذی یلفت إنتباهنا فی هذا المقال، هو حضور اللغة العربیة فی مصر قبل الفتح الإسلامی ومعالجة اللهجة آنذاک وبیان تأثّرها من الع چکیده کامل

هذه دراسة عن اللهجة المصریة وبیان خصائصها اللغویة المختلفة بناءً علی إستخدام المنهجین الوصفی والتاریخی الذی یستمد معطیاتها من علم اللغة التاریخی. والذی یلفت إنتباهنا فی هذا المقال، هو حضور اللغة العربیة فی مصر قبل الفتح الإسلامی ومعالجة اللهجة آنذاک وبیان تأثّرها من العربیة وغیرها من اللغات وذکر فروقها من اللهجة المستعملة حالیاً. وأما بعد الفتح الإسلامی فقد إبتعدت مصر عن لغته الرسمیّة وإستبدلتها باللغة العربیة الفصحی ثم ما لبث أن إحتلّت مکانها العامیة المصریة. إنّ العامیة المصریة المستعملة یومیاً، هی إمتزاج من عدة لغات مدارها الرئیس اللغة العربیة وإن دخلت فیها مفردات جمّة من اللغات الأخری کالقبطیة، والیونانیة، والفارسیة، والترکیة، والإیطالیة، والآرامیة، والهندیة، واللاتینیة، والعبرانیة، والفرنسیة، والإسبانیة، والفینیقیة والإنکلیزیة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

112 - فکرة الموت وألوانه فی شعر سمیح القاسم
حامد صدقی رسول زارع

الموت من المحاور الرئیسة عند سمیح القاسم إذ تحتفل أشعاره بقضیّة الموت. یهدف البحث الی دراسة إیدئولوجیا الشاعر فی رؤیته نحو الموت، کما حاول أن یبیّن دوافعه التی تشکّلت فی شعره. لأنَّ رؤیته الجمالیة نحو الموت تقوّی روح المقاومة عند شعبه حتّی تغیّرَ لون الموت فی عقائدهم فی چکیده کامل

الموت من المحاور الرئیسة عند سمیح القاسم إذ تحتفل أشعاره بقضیّة الموت. یهدف البحث الی دراسة إیدئولوجیا الشاعر فی رؤیته نحو الموت، کما حاول أن یبیّن دوافعه التی تشکّلت فی شعره. لأنَّ رؤیته الجمالیة نحو الموت تقوّی روح المقاومة عند شعبه حتّی تغیّرَ لون الموت فی عقائدهم فیعتبر الموت عنده التزاماً فی الأبعاد السیاسیة والوطنیّة والقومیّة والذاتیة. اعتمد البحث المهنج الوصفی والتحلیلی بالترکیز علی دواوینه؛ إتّضح لنا بعد دراسة أبعاد الموت أنّه وقف عند هذه المسألة علی مستویین: ذاتی وجماعی، فدرسناهما فی القضایا السیاسیة والقومیة والوطنیة، وکشفنا عن رؤیته الجمالیة فی معجم الموت ودلالاته فی التعبیر عن واقع الاحتلال. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

113 - الواقعیة فی شعر نزار قبانی السیاسی
حسین شمس آبادی مهدی شاهرخ اصغر مولوی نافچی

نزارقبانی شاعر کبیر بین الشعراء المعاصرین الذی اشتهر بشعر المرأة وشعره السیاسی؛ لکننا نجد فی شعره السیاسی بعض السمات الخاصة القریبة من الأدب الواقعی. فمن المعلوم بأنّ لجغرافیا الوطن العربی، ولعاداته ودینه وسننه وأفکار أفراد مجتمعه تأثیرات خاصّة علی المذهب الواقعی و هذا چکیده کامل

نزارقبانی شاعر کبیر بین الشعراء المعاصرین الذی اشتهر بشعر المرأة وشعره السیاسی؛ لکننا نجد فی شعره السیاسی بعض السمات الخاصة القریبة من الأدب الواقعی. فمن المعلوم بأنّ لجغرافیا الوطن العربی، ولعاداته ودینه وسننه وأفکار أفراد مجتمعه تأثیرات خاصّة علی المذهب الواقعی و هذا لأنّ مهمّة الأدب الواقعی تصویر واقع المجتمعات وبما أنّ واقع العالم العربی یختلف عن الواقع الأوروبی، فهناک اختلافات بینهما ولکنّ هذا لا یعنی بأنّه مختلف تماماً عن نظیره الغربی بل فضلا عن سمات اجتماعیّة الأدب، اتّسمت الواقعیّة العربیّة ببعض السمات المحلیة والمناسبة للأدب العربی. وهذا ما بعث الباحثین علی کتابة هذه المقالة التی تستهدف أن تظهر الواقعیة الأدبیة فی شعرنزارقبانیالسیاسی وتثبته مستخدمة سمات هذا المکتب الأدبی الفنیة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

114 - لمحة عن ظهور الروایة العربیة و تطورها
محمدهادی مرادی آزاد مونسی قادر قادری رحیم خاکپور

ظهرت الروایات العربیة الأولی فی سنة 1867 للمیلاد، و کانت منذ نشأتها تحت تأثیر عاملین: الحنین إلی الماضی، و الافتنان بالغرب و الخضوع لهیمنته. فی بدایة القرن العشرین اتّسم عدد من الروایات التی کتبت بمراعاة الذوق الشعبی و الثقافی للعرب، فظهرت مثلاً روایات جورجی زیدان التار چکیده کامل

ظهرت الروایات العربیة الأولی فی سنة 1867 للمیلاد، و کانت منذ نشأتها تحت تأثیر عاملین: الحنین إلی الماضی، و الافتنان بالغرب و الخضوع لهیمنته. فی بدایة القرن العشرین اتّسم عدد من الروایات التی کتبت بمراعاة الذوق الشعبی و الثقافی للعرب، فظهرت مثلاً روایات جورجی زیدان التاریخیة المشهورة، و خطت الروایة العربیة خطوة جدیدة علی ید أمثال جبران خلیل جبران و أمین الریحانی ثم میخائیل نعیمة؛ و فی عام 1914 صدرت روایة زینب لهیکل و هی التی یعتبرها نقاد الأدب الروائی منعطفاً هاماً فی مسار الروایة العربیة، و فی نفس هذه المرحلة أصبحت المقاییس الغربیة هی السائدة فی کتابة الروایات. ثم إن الروایة العربیة لم تدخل فی الحیز الأهم و المرحلة الکبری من مراحل تطورها إلا فی الستینیات من القرن الماضی. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

115 - المضامین الاجتماعیة والاخلاقیة ‌فی الأدب الفکاهی لأحمد شفیق بهجت
محمد طایفه خانی سندس کردآبادی

أحمد بهجت 1932- 2011م هو کاتب مصری من المتقدمین فی الأدب الفکاهی العربی. هو صحفی ورئیس تحریر مجلة الرادیو والتلفاز وقد تعرّف علی آلام وأوجاع جامعته والجامعة العالمیة. هو ناقد اجتماعی واخلاقی وقد أقدم علی کتابة ‌الأوضاع المشهودة ‌من جامعته أمام الحکّام المستبدین والهدف م چکیده کامل

أحمد بهجت 1932- 2011م هو کاتب مصری من المتقدمین فی الأدب الفکاهی العربی. هو صحفی ورئیس تحریر مجلة الرادیو والتلفاز وقد تعرّف علی آلام وأوجاع جامعته والجامعة العالمیة. هو ناقد اجتماعی واخلاقی وقد أقدم علی کتابة ‌الأوضاع المشهودة ‌من جامعته أمام الحکّام المستبدین والهدف من المقال بیان وإلقاء المفاهیم الاجتماعیة والاخلاقیة فی آثاره الفکاهیة. وفی البدایة ‌نبدأ بشرح الأدب الفکاهی ونظراته فی هذه المقالة، ثم نبیّن حساسیته بعنوان أدیب للفکاهة فی العالم العربی ومسائلهم المطروحة فی حین أنّه یبیّن فی آثاره أهمیة یقظة‌ الشعب لحفظ کرامته وعزته. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

116 - صورة المرأة فی شعر نزار قبانی وحسین منزوی
زینة عرفت‌پور علی مظفری

إنّ الشعراء والکتاب فی العصور المختلفة تناولوا موضوع المرأة، وهی کانت وما تزال تلعب دور الحبیبة فی شعر الشعراء؛ ونجد هذا الحب فی الأدب الفارسی والأدب العربی کثیراً وفی الواقع له دور هام فی الشعر والنثر. إنّ قبانی باعتباره "شاعر المرأة" زعیم فی هذا الموضوع علی صعید الشعر چکیده کامل

إنّ الشعراء والکتاب فی العصور المختلفة تناولوا موضوع المرأة، وهی کانت وما تزال تلعب دور الحبیبة فی شعر الشعراء؛ ونجد هذا الحب فی الأدب الفارسی والأدب العربی کثیراً وفی الواقع له دور هام فی الشعر والنثر. إنّ قبانی باعتباره "شاعر المرأة" زعیم فی هذا الموضوع علی صعید الشعر العربی المعاصر، ومنزوی الشاعر الإیرانی المعاصر هو الذی جعل المرأة عمود شعره ویمکن أن نلقبه "شاعر المرأة" أیضاً. یمکننا القول أنّ المشترکات فی أشعار قبانی ومنزوی من حیث الشکل والمضمون کثیرة جداً؛ علی هذا نحن نقصد فی هذا المقال أن نقارن صورة المرأة فی أشعار الشاعرین، وقد اخترنا المنهج الفنی والجمالی لدراسة هذا الموضوع. إننا نرید فی هذا المقال أن نقارن صورة المرأة فی أشعار الشاعرین؛ وقد اخترنا المنهج الفنی والجمالی فی هذا الموضوع. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

117 - التناص القرآنی فی الأشعار العربیة للشیخ سعدی الشیرازی
خیریة عچرش عمار سرخه سید یوسف نجات نژاد محمودرضا توکلی محمدی

یَفخر الأدب الفارسی خصوصاً والأدب العالمی عموماً بالشاعر الإیرانی الکبیر سعدی الشیرازی. وقد وجدنا بعد مطالعتنا عن هذا الشاعر بأنه قد نظم عدّة قصائد باللغة العربیة، تحتوی علی الکثیر من المعانی الشعریة التی تتّسم بسمة الثقافة القرآنیة الطاغیة علیها، فقد تطرّقنا فی هذا الم چکیده کامل

یَفخر الأدب الفارسی خصوصاً والأدب العالمی عموماً بالشاعر الإیرانی الکبیر سعدی الشیرازی. وقد وجدنا بعد مطالعتنا عن هذا الشاعر بأنه قد نظم عدّة قصائد باللغة العربیة، تحتوی علی الکثیر من المعانی الشعریة التی تتّسم بسمة الثقافة القرآنیة الطاغیة علیها، فقد تطرّقنا فی هذا المقال الی التناص بمفهومه اللغوی والنقدی، وبیان أنواعه وآلیاته، کما قمنا بذکر نبذة مختصرة عن حیاة الشاعر وآثاره، وانتقلنا بعدها إلی ایراد نماذج متعددة من شعره تحتوی علی التناص القرآنی علی وجه التحدید، ثم قمنا بإظهار محاور التناص فی تلک النماذج من قصائده العربیة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

118 - دراسة فی اللغات العربیة من قسم العقود المعینة فی القانون المدنی الإیرانی
بهرام دهقان رسول ابافت

إنّ القوانین الایرانیة فقد اُخذت من الروح الاسلامی، واستخدام اللغة العربیة فی الحقوق الایرانی بات مکشوفاً. إنَّ الأساتذة والطلاب والباحثین فی فرع الحقوق لفهم القوانین وللإطلاع علی المفاهیم الحقوقیة مُرغمون علی الفهم الصحیح للغات العربیة الدارجة فی القوانین فی صعیدی اللغ چکیده کامل

إنّ القوانین الایرانیة فقد اُخذت من الروح الاسلامی، واستخدام اللغة العربیة فی الحقوق الایرانی بات مکشوفاً. إنَّ الأساتذة والطلاب والباحثین فی فرع الحقوق لفهم القوانین وللإطلاع علی المفاهیم الحقوقیة مُرغمون علی الفهم الصحیح للغات العربیة الدارجة فی القوانین فی صعیدی اللغوی والمصطلح، القانون المدنی من القوانین الکثیرة الأهمیة وقد استخدم فیه الکثیر من اللغات العربیة. الکاتب بصفته الحاصل علی ماجیستر فی هذا البحث مع العنایة لمنزلة الرفیعة التی لدی فرع القانون الخاص فقد درس اللغات العربیة للقانون المدنی من القسم العقود المعیّنة وبما أنّه لا یُستطاع الدراسة الکاملة والمبسّطة فی هذا البحث فقد بُیّنت أهمیتها علی شکل نبذة ومنتقی من هذه اللغات. فی خلال هذه الدراسة فقد حصل الکاتب علی نتائج منها: جهل المتلّقی علی جزء من اللغات من الجانب الصرفی والنحوی مما یؤدی للخطأ فی اللفظ والتشکیل الصحیح للمفردة العربیة، ومن المعلوم أنّ الطالبین لهذا العلم باستخدامهم للغات علی الطریقة الخاطئة من الجانب اللفظی والمعنوی والمصطلحی سیبقون بعیداً عن المفاهیم الصحیحة والمطلوبة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

119 - مجموعة «صدی الحیاة» التعلیمیة، التعریف بها ونقدها
علی ضیغمی سید علی‌رضا تقوی

مجموعة صدی الحیاة التعلیمیة هی مجموعة من الکتب لتعلیم المحادثة العربیة، تم تألیفها فی 13 مجلدا ألَّفها عدد من المؤلّفین الإیرانیین تحت إشراف الدکتور مسعود فکری وطبعها أول مرة معهد إیران للغات فی طهران سنة 1385 ﻫ.ش / 2006 م. حاولنا أن نعرّف هذه المجموعة ونذکر بعض الملاحظ چکیده کامل

مجموعة صدی الحیاة التعلیمیة هی مجموعة من الکتب لتعلیم المحادثة العربیة، تم تألیفها فی 13 مجلدا ألَّفها عدد من المؤلّفین الإیرانیین تحت إشراف الدکتور مسعود فکری وطبعها أول مرة معهد إیران للغات فی طهران سنة 1385 ﻫ.ش / 2006 م. حاولنا أن نعرّف هذه المجموعة ونذکر بعض الملاحظات فی نقدها، بغیة الارتقاء بمستواها وازدیاد الفائدة لدی الاستفادة منها حیث بدأت أقسام اللغة العربیة فی الجامعات الإیرانیة والمعاهد الأهلیة والحکومیة المعنیّة بتعلیم المحادثة العربیة فی إیران؛ تقبل علی هذه المجموعة فی تعلیم المحادثة العربیة للإیرانیین. وحاولنا أن نقف فی نقدنا موقفا محایدا ونذکر نقاطها الإیجابیة والسلبیة معاً ونقترح کیفیة إزالة النقاط السلبیة عند ذکرها. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

120 - موقف الأدب الفلسطینی عند جبرا ابراهیم جبرا
حسین شمس‌آبادی فرشته افضلی اصغر مولوی نافچی پرویز لکزائیان فکور

جبرا ابراهیم جبرا أدیب فلسطینی یعتبر من أکثر الأدباء العرب إنتاجاً و تنوعاً؛ و قدم للقاریء العربی أبرز الکتّاب الغربیین، و عرف بالمدارس و المذاهب الأدبیة الحدیثة، و أنه امتداد نوعی للمثقف العربی الحدیث فی شکله الکلاسیکی. ذلک أنه وطّد ما جاء به سابقوه و أضاف الیه جدیداً چکیده کامل

جبرا ابراهیم جبرا أدیب فلسطینی یعتبر من أکثر الأدباء العرب إنتاجاً و تنوعاً؛ و قدم للقاریء العربی أبرز الکتّاب الغربیین، و عرف بالمدارس و المذاهب الأدبیة الحدیثة، و أنه امتداد نوعی للمثقف العربی الحدیث فی شکله الکلاسیکی. ذلک أنه وطّد ما جاء به سابقوه و أضاف الیه جدیداً و أیضا یعطی ملخصاً من تنوع فنونه و آرائه و أفکاره فی قصصه. کان جبرا الکاتب و المترجم و الشاعر شخصیة‌ فذة، کأنه واحد من شخصیات النهضة الأوروبیة العظیمة‌ کدافنشی، التی لها إحاطة بالعلم و الأدب و الفن و التیارات الفکریة‌ الأخری. جبرا کان متعدد الجوانب الذی مارس الکثیر من الأنواع الأدبیة: القصة، الروایة، النقد، الشعر، المسرحیة و الرسم؛ و هو من أبرز کتاب المعاصرین الذین قلیلاً ما درس أسلوبهم القصصی. أصدر جبرا سبع روایات و مجموعة قصصیة واحدة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

121 - بلاغة التقابل فی أشعار أحمد مطر السیاسیة
علی باقر طاهری نیا حسین الیاسی

أحمد حسن مطر(1956م)، شاعر عراقی وثیق الصلة بالقضایا الدینیة والاجتماعیة والسیاسیة حیث لا یمکن فطام شعره عن واقع العراقی السیاسی والإجتماعی، فأصبح الشاعر ینطق بلسان حال الأمـة کلّهـا والإنسـانیة بأسرها مستخدماً مختلف الأسالیب البلاغیة فی بنیة شعرها الذی یلتفُّ بالکثیر من چکیده کامل

أحمد حسن مطر(1956م)، شاعر عراقی وثیق الصلة بالقضایا الدینیة والاجتماعیة والسیاسیة حیث لا یمکن فطام شعره عن واقع العراقی السیاسی والإجتماعی، فأصبح الشاعر ینطق بلسان حال الأمـة کلّهـا والإنسـانیة بأسرها مستخدماً مختلف الأسالیب البلاغیة فی بنیة شعرها الذی یلتفُّ بالکثیر من القضایا الانسانیة، ومن ضمنها أسلوب التقابل الّذی یعتبر جزءً من علم البدیع الّذی یعنی بطلاء المبنی وزخرفته، فهو أنْ یؤتی فی الکلام بمعنیین أو أکثر ثمّ یؤتی بما یقابل ذلک علی الترتیب. إنّ التقابل کیفیة لغویة فی شعر أحمد مطر یعتمد علیه الشاعر فی قصائده وللتقابل إلی جانب دوره فی اثراء جانب المعنی یصبُّ فی انسجام النص الشعری ومن ثمّ لیس التقابل تلاعباً بالالفاظ قدر ما هو محاولة لاثراء النص إلی جانب شعرنة التشکیل الشعری وذا هو سرُّ لجوء الشاعر العراقی إلی التقابل فی شعره. والبحث هذا یروم دراسة بلاغة التقابل فی أشعار أحمد مطر، مستخدمًا المنهج التوصیفی- التحلیلی حیث یصف أسلوب التقابل نظریاً، ومن ثمّ عرض تحلیلًا لمواضع التقابل وبلاغته فی أشعار أحمد مطر المختارة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

122 - صورة أبطال المقاومة فی مرآة قصائد مظفر النواب
مهدی شاهرخ ابو الحسن امین مقدسی

مظفر النواب شاعر شیعی عراقی معاصر، لم یمدح فی شعره أیّ حاکم أو سلطان أو شخصیة أرستقراطیة بل الأبطال الذین یشید بهم فی قصائده هم من المظلومین الفقراء أو القواد الشهداء من أنحاء العالم العربی حیث لم یکن لنواب أی طموح دنیوی وأخروی فی مدحهم. هذا المقال ینوی دراسة صورة أهم چکیده کامل

مظفر النواب شاعر شیعی عراقی معاصر، لم یمدح فی شعره أیّ حاکم أو سلطان أو شخصیة أرستقراطیة بل الأبطال الذین یشید بهم فی قصائده هم من المظلومین الفقراء أو القواد الشهداء من أنحاء العالم العربی حیث لم یکن لنواب أی طموح دنیوی وأخروی فی مدحهم. هذا المقال ینوی دراسة صورة أهم أبطال المقاومة الذین أشاد بهم النواب فی قصائده موضّحاً موقفه تجاههم معتمداً علی المنهج الوصفی التحلیلی. تشیر نتائج هذه الدراسة أنّ غالبیة هؤلاء الشخصیات ضحّوا بأغلی ممتلکاتهم ألا وهی حیاتهم فی سبیل تحقیق أهدافهم النبیلة. سبب إشادة النواب بهؤلاء الأبطال فی قصائده أنّهم جمیعهم مناضلون مسلّحون عباقرة لهم نوع من التحدی والشجاعة الخارقة فی الدفاع عن الحق ورفض الباطل. هدف النواب من الإشادة بهؤلاء فی قصائده تخلید ذکراهم فی شعره والإشادة بموقفهم البطولی. النواب لا ینظر إلی هؤلاء من منظاره الحزبی الضیق بل ینظر إلیهم نظرة ثوریة شاملة لذلک نری بعضهم یمیلون إلی رغبات وأفکار لا تتطابق ورؤی نواب العقائدیة والحزبیة، بل تتناقض معها ولکن مظفر یذکرهم فی شعره ویمدحهم ویشید بمنهجهم الثوری وموقفهم المقاوم البطولی. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

123 - اللغة العربیة المعاصرة بین النشأة والتعلیم
فاطمه شریف زاده یزدی محمد جنتی فر

إن اللغة رموز ملفوظة وإشارات متفق علی دلالتها تستعمل للتعبیر عن المعانی وهی أوسع من الکلام لأن الکلام یقتصر علی الرموز الملفوظة أی الکلمات أو الألفاظ، وهی مؤلفة من مقاطع صوتیة أو علی الأقل من مقطع صوتی واحدکما فی (لِ) من (ولَی) و(رَ) من (رأی)؛ فهما فِعلا أمر واللغات أحا چکیده کامل

إن اللغة رموز ملفوظة وإشارات متفق علی دلالتها تستعمل للتعبیر عن المعانی وهی أوسع من الکلام لأن الکلام یقتصر علی الرموز الملفوظة أی الکلمات أو الألفاظ، وهی مؤلفة من مقاطع صوتیة أو علی الأقل من مقطع صوتی واحدکما فی (لِ) من (ولَی) و(رَ) من (رأی)؛ فهما فِعلا أمر واللغات أحادیة الهجاء وفیه تدرج اللغة الصینیة ولهجاتها وطائفة من اللغات حامیة وسامیة، ومنها المصریة القدیمة والقبطیة واللغة العربیة من اللغات السامیة والمنسوبة إلی سام بن نوح. و أشهر هذه اللغات العربیة والسامیة والعبرانیة. أما الفارسیة لیست من اللغات السامیة وهی من اللغات الأریة نسبة إلی آریا وهو لفظ یراد به جمیع مملکة الفرس مثل لفظ ایران. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

124 - رثاء أهل البیت علیهم السلام فی الشعر المعاصر المسیحی اللبنانی
سید نظام الدین مرتضوی عبدالرضا عطاشی

تقدّم هذه المقالة ظاهرة من أهمّ الظواهر الإنسانیة ألا وهی الرثاء، إن الرثاء من أنواع الأغراض الشعریة الذی یلتصق بالنوازع الإنسانیة والاجتماعیة والذاتیة و... . فالرثاء اعتنی به الشعراء منذ القدیم، وفی العصر الراهن أیضاً تناول الشعراء رثاء آل البیت(ع)؛ فمنهم شعراء لبنان ب چکیده کامل

تقدّم هذه المقالة ظاهرة من أهمّ الظواهر الإنسانیة ألا وهی الرثاء، إن الرثاء من أنواع الأغراض الشعریة الذی یلتصق بالنوازع الإنسانیة والاجتماعیة والذاتیة و... . فالرثاء اعتنی به الشعراء منذ القدیم، وفی العصر الراهن أیضاً تناول الشعراء رثاء آل البیت(ع)؛ فمنهم شعراء لبنان بذلوا جهداً وعنایةً فی نظم الأشعار فی رثاء آل البیت(ع). فنسعی فی هذا المقال أن ندرس موضوع رثاء أهل البیت علیهم السلام فی شعر شعراء لبنان المعاصرین وأن نقدّم نماذج من أشعارهم ونقوم بدراسة الفنون الأدبیة والمواضیع التی تطرّق إلیها هؤلاء الشعراء فی رثاءهم لأهل البیت علیهم السلام. وسنعتمد فی دراسة هذا الغرض طریقة التحلیل الوصفی وفق المنهج المتکامل. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

125 - النحو وحکایۀ نشأته
مهدی ممتحن

یذهب بعض اللغویین إلی أنّ الکلمۀ فی اللغۀ العربیۀ وضعت فی أولّ أمرها علی هجاء واحد، وتصرف المتکلمون فیها تصرفا یختلف باختلاف البلاد، والقبائل والبیئات، فکان لکلّ زیادۀ، أو حذف، أو قلب، أو إبدال فکرۀ خاصۀ، وفریق آخر أخذ یقول: أن الکلمۀ وضعت فی أول نشوءها علی ثلاثه أحرف أ چکیده کامل

یذهب بعض اللغویین إلی أنّ الکلمۀ فی اللغۀ العربیۀ وضعت فی أولّ أمرها علی هجاء واحد، وتصرف المتکلمون فیها تصرفا یختلف باختلاف البلاد، والقبائل والبیئات، فکان لکلّ زیادۀ، أو حذف، أو قلب، أو إبدال فکرۀ خاصۀ، وفریق آخر أخذ یقول: أن الکلمۀ وضعت فی أول نشوءها علی ثلاثه أحرف أو أکثر، ولذلک کثرت اللغات، والألحان حول ذلک، إلی أن بلغت هذه اللغۀ حتی الیوم عمراً مدیداً یجوز أن نسمّیه بالکهولۀ، لأنّ مئات السنین قد مرّت علیها، وأهم ما یعمر فی هذه اللسان، أصول کلمها، وتراکیب حروفها، وأوزانها أو صیغها حتی أصبحت اللغۀ فی حرز حریز من القوۀ، والمناعۀ، ومقارعۀ أعدائها. وأصبحت حکایۀ ظهور النحو فی هذه اللغۀ مشکوکۀ، فهل النحو مدون من قبل شخص خاص أم ألف علی مرور الزمن؟ پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

126 - مجالات تأثیر القرآن الکریم علی اللغة العربیة والأدب العربی
حسین رحمانی تیرکلایی

بغض النظر عن الآثار الروحیة والمعنویة العظیمة للقرآن، لقد تأثرت اللغة والمفردات العربیة إلی حد کبیر بوحی القرآن. فی حین تم بحث ودراسة أصل القرآن ومحتواه بعنایة فی فترات مختلفة، ولکن لم یتم دراسة تأثیره علی المفردات واللغة العربیة بشکل منفصل وتفصیلی. یهدف المقال التالی د چکیده کامل

بغض النظر عن الآثار الروحیة والمعنویة العظیمة للقرآن، لقد تأثرت اللغة والمفردات العربیة إلی حد کبیر بوحی القرآن. فی حین تم بحث ودراسة أصل القرآن ومحتواه بعنایة فی فترات مختلفة، ولکن لم یتم دراسة تأثیره علی المفردات واللغة العربیة بشکل منفصل وتفصیلی. یهدف المقال التالی دراسة آثار القرآن علی اللغة العربیة ومفرداتها ومن أهم النتائج التی سوف نحصل علیها من خلال هذا المقال توحید اللهجات وظهور تفسیرات جدیدة والحفاظ علی اللغة العربیة واستمرارها وتجمیع الکتب المختلفة فی العلوم المتعلقة بالقرآن واللغة العربیة وغیرها. تم إستخدام المنهج التاریخی والمقارنة فی طریقة البحث فی هذه المقالة وتتضمن هذه الطریقة جمع المستندات حول الموضوع. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

127 - الفکر الاجتماعی عند امین الریحانی
مریم هاشمى

أثبت أمین الریحانى أن للتخلف الفکرى و الفقر الثقافى أسبابا عدیدة، منها الفقر المادى و لا مبالاة الطبقة الارستقراطیة و ابتعاد الناس عن العلم و المعرفة، و یعتقد أن الشعب الذى یعیش فى الجهل تنهب أمواله و یسیطرعلیه و یقید بقیود و سلاسل لا مرثیة و تکتسح حقوقه وکرامته و یکون چکیده کامل

أثبت أمین الریحانى أن للتخلف الفکرى و الفقر الثقافى أسبابا عدیدة، منها الفقر المادى و لا مبالاة الطبقة الارستقراطیة و ابتعاد الناس عن العلم و المعرفة، و یعتقد أن الشعب الذى یعیش فى الجهل تنهب أمواله و یسیطرعلیه و یقید بقیود و سلاسل لا مرثیة و تکتسح حقوقه وکرامته و یکون مغلوب الخرافات والمعتقدات الباطلة. یعتبر أمین أدباً لبناً من رواد الفکر الحرّ یسقى فى اصلاح مجتمعه و المجتمعات الاخرى من الامم العربیة. نجد شخصیة الریحانى متنوعة، بحیث أنه فى کل دین و لیس منه، و هو فى کل نزعة و بقى حرّاٌ، و فى کل جنس، ولکن لا یقیّده لا لوذ و لا دم. یسعى فى بثّ آرائه التحرریّة و نشر نظراته الاجتماعیة، لیشجع الناس على رقى البلاد العربیّة بأجمعها بحیث یوصلها الى مستوى البلاد الغربیة. ما أمین الریحانى سوى علم من أعلام الادب الجدید و رائد من رواد النهضة العربیة الحدیثة. صرخ بالتقدّم و العلم و التحرّر یوم کان الناس یعیشون وراء الاسوار متخلفین، لا یجرؤون على المطالبة بحق. و کان رائداٌ.عظیماٌ فى النصف الثانى من القرن التاسع عشر، یدعو الى التحرّر من التعنّت والتخلّف والجمود، و یسعى لدفع وطنه من قعر الانحطاط و الانحدار الى رابیة التقدّم والنجاح. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

128 - جایگاه تاریخ نزد سه تن از اندیشمندان عرب معاصر محمد عابد جابری، محمد ارکون و محمد طالبی
حبیب عشایری

محمد ارکون نقد سنت را پیش شرط آزادی واقعی مسلمانان قلمداد می‌کند و محمد عابد الجابری آن را بحران نوآوری می‌داند که نمی‌توان آن را حل نمود، مگر با بازخوانی انتقادی و امروزین سنت ما. الجابری مقصود خود از سنت را اینچنین بیان می‌کند: منظور از سنت به همان سان که در گفتمان نه چکیده کامل

محمد ارکون نقد سنت را پیش شرط آزادی واقعی مسلمانان قلمداد می‌کند و محمد عابد الجابری آن را بحران نوآوری می‌داند که نمی‌توان آن را حل نمود، مگر با بازخوانی انتقادی و امروزین سنت ما. الجابری مقصود خود از سنت را اینچنین بیان می‌کند: منظور از سنت به همان سان که در گفتمان نهضت عربی نوین و معاصر مشخص است، همان عقیده و شریعت، زبان، ادبیات، هنر، کلام، فلسفه، تصوف و… البته پیش از عصر انحطاط است.سنت اسلامی در دید عابد الجابری عبارت است از: مجموعه‌ای عقاید، قانون‌گذاری و دانش‌هایی که در زبانی بیان و قالب‌بندی می‌شوند که در عصر تدوین (سه قرن نخست هجری) و پس از آن نوشته شده‌اند که با برپایی امپراتوری عثمانی در قرن دهم آخرین نمودهای آن از حرکت باز ایستاد و بر ساحل نشست.ارکون به پژوهش‌های آنترپولوژی معاصر استناد می‌کند تا مفهوم سنت و درون‌مایه آن را مشخص کند. اما به‌ اعتقاد محمد طالبی رابطه‌ی‌ دین‌ و سیاست‌ یکی‌ از چهار موضوع‌ اصلی‌ مربوط‌ به‌ اسلام‌ دوران‌ ماست‌. دیگر موضوعات‌ عبارت‌اند از: تفسیر قرآن‌ و سنت‌، معرفت‌ دینی‌ و بحث‌ و گفت‌وگوی‌ دینی‌. با این‌ حال‌ به‌ نظر می‌رسد که‌ بحث‌ و گفت‌وگو برجسته‌ترین‌ موضوع‌ در آثار طالبی‌ است؛ چه‌ گفت‌وگوی‌ درونی‌ اسلام‌ و چه‌ گفت‌وگوی‌ اسلام‌ با دیگر ادیان‌.روش تحقیق مذکورتاریخی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

129 - نگرشی هویت‌محور بر سیاست متوازن روسیه در قبال کشورهای اسلامی خاورمیانه: مطالعه موردی ایران و عربستان (2020-2011)
سید رزاق مقیمی داوود کیانی مهدی جاودانی مقدم

10.22034/sej.2022.1957305.1451

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی مؤلفه‌های مؤثر بر سیاست روسیه نسبت به کشورهای اسلامی خاورمیانه، پس از انقلاب‌های عربی است. در این راستا، سوال اصلی پژوهش حاضر این است که چه عواملی روسیه را به سمت اتخاذ سیاست متوازن نسسبت به کشورهای اسلامی خاورمیانه از سال 2011-2020 سوق داده اس چکیده کامل

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی مؤلفه‌های مؤثر بر سیاست روسیه نسبت به کشورهای اسلامی خاورمیانه، پس از انقلاب‌های عربی است. در این راستا، سوال اصلی پژوهش حاضر این است که چه عواملی روسیه را به سمت اتخاذ سیاست متوازن نسسبت به کشورهای اسلامی خاورمیانه از سال 2011-2020 سوق داده است؟ همچنین پژوهش بر این فرضیه استوار است که در فاصله سال‌های 2011-2020 میلادی، روسیه از یک‌سو در مبارزه علیه تروریسم تکفیری، به همکاری با گروه‌های شیعی به رهبری ایران روی آورد و از سوی دیگر، با هدف جلوگیری از تحریک بنیادگرایی دینی در جمهوری‌های مسلمان‌نشین خود، به گسترش روابط با کشورهای اسلامی سنّی مذهب پرداخت. در پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و در قالب چارچوب نظری سازه‌انگاری، تحلیلی نسبتاً متمایز از ماهیت روابط روسیه با کشورهای اسلامی خاورمیانه در مقطع پس از انقلاب‌های عربی ارائه گردید. نتایج حاکی از آن است که با وقوع انقلاب‌های عربی در سال 2011 میلادی و شکل‌گیری دسته‌بندی‌های جدیدی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی در خاورمیانه، به ویژه پیرامون بحران سوریه که آغازگر مقطع تازه‌ای در روابط روسیه با جهان اسلام بود، مسکو با هدف دفع خطر جریان افراط‌گرایی اسلامی، تلاش کرد با اتخاذ سیاست متوازن نسبت به کشورهای اسلامی خاورمیانه، ضمن پرهیز از ایجاد تنش با آنها، به تقویت روابط با آنان بپردازد. لذا انتظار می‌‌رود، نقش اسلام در سیاست خارجی روسیه افزایش یابد و دولتمردان روسی، تمایل بیشتری به تعامل سازنده با کشورهای اسلامی خاورمیانه پیدا نمایند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

130 - مقایسه ساختار حکایات مجمع‌النوادر بنبانی و بهارستان جامی با تاکید بر آبشخور‌ آن ها
رعنا جوادی علیرضا قوجه زاده زهرا سلیمانی

10.30495/dk.2022.1961570.2535

در ادب فارسی کم نیستند آثاری که با عنوانِ مجمع ‌الحکایات، مجمع‌النوادر و... نوشته‌شده‌اند؛ آثاری با ارزش و تأثیرگذار که در کنار محبوبیت و مقبولیت، نقش عظیمی در شکل‌گیری و پایه‌ریزی داستان و داستان‌پردازی در ادبیات فارسی داشته‌اند. در میان حکایت‌های این کتب، کمتر حکایاتی چکیده کامل

در ادب فارسی کم نیستند آثاری که با عنوانِ مجمع ‌الحکایات، مجمع‌النوادر و... نوشته‌شده‌اند؛ آثاری با ارزش و تأثیرگذار که در کنار محبوبیت و مقبولیت، نقش عظیمی در شکل‌گیری و پایه‌ریزی داستان و داستان‌پردازی در ادبیات فارسی داشته‌اند. در میان حکایت‌های این کتب، کمتر حکایاتی یافت می‌شوند که نویسنده، خود خالق آن باشد. چه‌بسا نویسنده‌ای بیشتر حکایات را از منابع پیشین یا آثار هم‌عصرش ‌آورده و با توانایی هنری و متناسب با سبک متداول عصر خود، آن‌ها را بر پایۀ مضمون موردنظر طبقه‌بندی کرده است.مجمع‌النوادر، مجموعه‌ای از حکایت‌ها و روایت‌ها و مثل‌هایی است که توسّط فیض‌الله بن زین‌العابدین بن حسام بنبانی معروف به صدر جهان (زنده ۹۰۷ ق) در زمان محمود شاه بیگره (863- 917 ق) تحریر یافته و به نام او اتحاف شده است. بنبانی در این اثر به‌تصریح خود از منابع هم‌زمان یا پیشین خویش بهره‌ جسته و در نگارش این کتاب طریق ایجاز را در پیش‌گرفته است. یکی از این منابع، بهارستان جامی (با 28 حکایت و روایت مشترک) است‌. با بررسی‌های انجام‌گرفته آبشخور اصلی این حکایت‌ها در متون عربی و فارسی پیش‌ازاین دو نویسنده نیز یافت شد. بیشترین بسامد را کتب نثر الدّر فی المحاضرات، تذکرة الحمدونیة و محاضرات الأدباء دارا است. منابع فارسی سهم کمتری از این بسامد دارند. باوجود اشتراکات و افتراقات‌ سبکی و هنری بنبانی و جامی به‌ویژه توجه بنبانی به ایجاز و وفاداری او به متن اصلی و شیوه ساده‌نویسی و به نظم درآوردن حکایات توسط جامی سبب شده است اختلافات بسیاری در بیان مفهوم حکایات به وجود آید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

131 - بررسی و تحلیل چند واژه معرب از کتاب تکلمه الاصناف کرمینی
سید محمد امیری

در فایل اصل مقاله موجودد است.

در فایل اصل مقاله موجودد است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

132 - بازتاب شعر جاهلی در شعر خواجوی کرمانی
تورج زینیوند زینب منوچهری

اقتباس از شعر جاهلی، محدود به پارسی سرایان قرن های چهارم و پنجم نمی‌شود، بلکه شاعران قرن های ششم و هفتم و بعد از آن نیز، با تغییر رویکرد، به بهره گیری از آن پرداخته اند. خواجوی کرمانی، شاعر مشهور قرن هشتم، با دو رویکرد متفاوت به تأثیرپذیری از شعر جاهلی پرداخته است؛ اول چکیده کامل

اقتباس از شعر جاهلی، محدود به پارسی سرایان قرن های چهارم و پنجم نمی‌شود، بلکه شاعران قرن های ششم و هفتم و بعد از آن نیز، با تغییر رویکرد، به بهره گیری از آن پرداخته اند. خواجوی کرمانی، شاعر مشهور قرن هشتم، با دو رویکرد متفاوت به تأثیرپذیری از شعر جاهلی پرداخته است؛ اول اینکه وی در زمینه‌ی ایستادن وگریستن براطلال و دمن، خطاب به ساربان، وصف سفر، و به ویژه، بیان فراق و غم هجران در کوچ یاران، با رویکردی مادّی و زمینی به اقتباس از شعر جاهلی پرداخته است. هر چند که نوآوری و آفرینش های تصویری ـ تخیّلی او در ایجاد فضای شعر جاهلی در این زمینه غیر قابل انکار است . دوم اینکه وی در زمینه‌ی تشبیب و تغزّل شعری با ذکر نام عروسان مشهور جاهلی، ودر باده سرایی و خطاب به ساقی، با رویکردی عرفانی به تأثیرپذیری و نوآوری در این زمینه پرداخته است، او در این رویکرد، معانی مادّی و زمینی این شعرها را به سوی نمادهای عرفانی و معنوی سوق داده، و تحوّلی بنیادی در این زمینه ایجاد کرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

133 - Eco-friendly Synthesis of Magnesium Oxide Nanoparticles using Arabic Gum
Saeid Taghavi Fardood Ali Ramazani Sang Woo Joo

Magnesium oxide nanoparticles were synthesized using Arabic gum as a biotemplate andmagnesium nitrate as the magnesium source by the sol-gel method. This method has manyadvantages such as nontoxic, economic viability, ease to scale up, less time consuming andenvironment چکیده کامل

Magnesium oxide nanoparticles were synthesized using Arabic gum as a biotemplate andmagnesium nitrate as the magnesium source by the sol-gel method. This method has manyadvantages such as nontoxic, economic viability, ease to scale up, less time consuming andenvironmental friendly approach for the synthesis of MgO nanoparticles without using anyorganic chemicals. Nanoparticles were characterized by Fourier transform infrared (FT-IR)spectroscopy, UV-visible spectroscopy and powder X-ray diffraction (XRD). The averagecrystallite size of MgO nanoparticles was calculated using Scherrer formula and WilliamsonHall equation. The powder X-ray diffraction (XRD) analysis revealed the formation of cubicphase MgO with average particle size of 14 (Scherrer formula) and 5.3 (Williamson Hallequation) nm. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

134 - تجليَّات الديستوبيا و‌ملامحها في شعر علي کنعان
ایاد نیسی ناصر زارع رسول بلاوی

الديستوبيا أو المدينة الفاسدة أو أدب الواقع المرير ناتجة عن المتغيّرات والأحداث الاجتماعية والسياسية السائدة. الشاعر في الديستوبيا يعتمد علی المجتمع أو المدينة، متخذاً إيّاها الأرضية الممهّدة والعامل الأساسي لظهور العناصر الديستوبية في البنية الشعرية. تجلَّت الديستوبيا چکیده کامل

الديستوبيا أو المدينة الفاسدة أو أدب الواقع المرير ناتجة عن المتغيّرات والأحداث الاجتماعية والسياسية السائدة. الشاعر في الديستوبيا يعتمد علی المجتمع أو المدينة، متخذاً إيّاها الأرضية الممهّدة والعامل الأساسي لظهور العناصر الديستوبية في البنية الشعرية. تجلَّت الديستوبيا في أعمال الشاعر علي کنعان الشعرية بشکل لافت للانتباه، ونحن بدورنا أيضاً نکشف عن أَبعاد خباياه الذهنيَّة و‌الروحيَّة تجاه ‌الديستوبيا من شتى الزوايا، عبر تطبيقها علی نماذج من نصوص علي کنعان الشعريَّة، و‌ذلک للکشف عن دلالات هذه الظاهرة الأدبيَّة. وَ‌يعتمد هذا المقال في دراسته للأدب الديستوبي بأنواعه في سطوره الشعرية، و‌من ثمّ يذکر خصائصه وتأثيره في نتاجه الشّعري، حتى نتطلع على خصائص هذه البيئة التي عاشها، وأن نصل وبصورة دقيقة إلى رؤية الأديب حول المدينة الفاسدة. وانطلاقاً من هذا يسعی البحث إلی الوقوف علی دور الأحداث الإنسانية والاجتماعية والسياسية والاقتصادية، والَّتي تلعب دوراً مهمّاً علی حصول المعاني الجديدة لنصوص علي کنعان الشعرية وتنوع معانيها من حيث الأدب الديستوبي، وذلک بمنهجٍ يتصف بطابع الوصفيِّ التحليلي مدعوماً بالبحث المکتبي والاجتماعي. وَ‌لقد توصلنا في هذا البحث إلى أن الشاعر سعى جاهداً في أعماله الشعرية أن يعطينا صورة صادقة عن المدينة الفاسدة، وتأثيرها سلبيَّاً علی المجتمع، مُتخذاً إياها وسيلة لِتوعية أبناء مجتمعه وتصحيح المسار، حتى يتمکنوا من بناء المدينة الفاضلة الزاخرة بالحبّ والعدالة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

135 - منهجية كتاب "الأدب العربی عبر العصور" لهدی التمیمی دراسة تحليلية من منظور تاریخي وسياسي
داود احمدی محمدابراهیم خلیفه شوشتری

شهدت كتابة تاريخ الأدب، شأنها شأن جميع أنواع الكتابات، تطوّراً ملحوظاً مواكبةً نموّ الحضارة وتطوّرها. ومع توسّع الفروع العلمية وتخصص الدراسات والحاجة إلى نشر النتائج البحثية الجديدة، تغيّر بموجبه أيضاً نوع تأليف الكتب، بما في ذلك تاريخ الأدب. كانت الكتب القديمة في تاريخ چکیده کامل

شهدت كتابة تاريخ الأدب، شأنها شأن جميع أنواع الكتابات، تطوّراً ملحوظاً مواكبةً نموّ الحضارة وتطوّرها. ومع توسّع الفروع العلمية وتخصص الدراسات والحاجة إلى نشر النتائج البحثية الجديدة، تغيّر بموجبه أيضاً نوع تأليف الكتب، بما في ذلك تاريخ الأدب. كانت الكتب القديمة في تاريخ الأدب يتمّ تأليفها من خلال جمع السير الذاتية للشعراء والكتّاب والتعبير عن محاسنهم وعيوبهم وفقاً لمعاييرَ تعتمد على كلامهم؛ لكن الكتب التاريخية الجديدة تُكتب بأساليب ومناهج حديثة إلى جانب تحليل وتقييم الظروف السياسية والاجتماعية. يقوم هذا المقال بدراسة منهجية لكتاب "الأدب العربي عبر العصور" لـ هدى التميمي لتبيين أوجه القصور المنهجية في كتابة تاريخ الأدب. في هذا البحث، سنقوم أولاً بدراسة الأساليب والمناهج الموجودة من خلال تحليل كتب تواريخ الأدب، وأثناء عرض العراقيل التي تعترض كتابة تاريخ الأدب، سنقارن الأساليب السائدة مع أسلوب الباحثة هدى التميمي. يعتمد هذا البحث المنهج الوصفي التحليلي مصحوباً بالمقارنة، ويحاول دراسة الكتاب المعنيّ من منظور كتّاب تاريخ الأدب. وقد توصّل البحث إلى أن الكاتبة كانت ترمي من خلال تأليف هذا الكتاب، تقديم معلومات موجزة عن الفترات التاريخية للأدب العربي الذي نما في السياق الاجتماعي والثقافي والسياسي. كما يمكن القول إن أسلوب كتابتها متأثر بأسلوب المؤرخين العرب المعاصرين وفيما يبدو أن الجانب التاريخي معظمه مبني على الانقسام السياسي. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

136 - التغيّرات الفونولوجية للكلمات المستعارة من العربية في اللغة الفارسية
احمدرضا خواجه فرد حسن شوندی شهرام مدرسي خياباني

شهدت الألفاظ المستعارة من العربية تغيّرات مختلفة في اللغة الفارسية، بما في ذلك التغيرات الصوتمية. هل التغيرات في الكلمات المستعارة من العربية منتظمة بالفارسية؟ وهل التغيرات في الكلمات المستعارة من العربية تخضع لقواعد صوتمية؟ تناولت هذه المقالة، في إطار نظرية تشومسكي وهي چکیده کامل

شهدت الألفاظ المستعارة من العربية تغيّرات مختلفة في اللغة الفارسية، بما في ذلك التغيرات الصوتمية. هل التغيرات في الكلمات المستعارة من العربية منتظمة بالفارسية؟ وهل التغيرات في الكلمات المستعارة من العربية تخضع لقواعد صوتمية؟ تناولت هذه المقالة، في إطار نظرية تشومسكي وهيل في علم الأصوات التوليدي، والمعروفة باسم SPE، والتي تمت مراجعتها باستمرار من قبل اللغويين التوليدیین، العديد من التغيّرات الصوتمية في الكلمات المستعارة من العربية. علم الصوتمي التوليدي هو جزء من القواعد النحوية التوليدية التي تحدد التمثيلات الصوتمية الصحيحة للكلام بطريقة تعكس القواعد النحوية الداخلية للمتحدث الأصلي. أهم مكوّنات هذه النظرية، هي: مستويات التمثيل الصوتمي. القواعد الصوتمية، المشتقات؛ سمات الصوتمية المميزة والخطّية. يخضع البحث في هذه المقالة للمنهج الوصفي-التحليلي. بداية يتم إلقاء نظرة على البنية الصوتية والبنية المقطعية في اللغتين الفارسية والعربية، ثم أنواع التغيّرات الصوتمية في الألفاظ العربية: المماثلة (الانسجام الصوتي)، و عدم المماثلة (عدم الانسجام الصوتي)، و الحذف، و القلب (تحويل)، و الإطالة التعويضية، مع أمثلة لكل منها. نتيجة لذلك، تُظهر هذه الدراسة أن المتحدثين بالفارسية، كالمتحدّثين باللغات الأخرى، قاموا بتغيرات صوتمية في الكلمات المستعارة من اللغة العربية في معظم الحالات من أجل التكيف مع النظام الصوتي التابع للغة الفارسية. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

137 - رواية أدرکها النسيان لسناء الشعلان؛ دراسة في ضوء نظرية نقد النماذج العليا
سمانه موسی پور یوسف هادی بور نهزمی سیدابراهیم آرمن

يعتبر نقد النماذج العليا أحد أهم أنواع النقد الأدبي المعاصر وکان کارل جوستاو يونغ أول من طرح هذه النظرية استناداً إلی بحوثه في علم النفس والأنثروبولوجيا والأديان وتاريخ الحضارات ويطلق يونغ عنوان النماذج العليا علی الصور الذهنية العالمية الراسخة في اللاوعي الجماعي والفرد چکیده کامل

يعتبر نقد النماذج العليا أحد أهم أنواع النقد الأدبي المعاصر وکان کارل جوستاو يونغ أول من طرح هذه النظرية استناداً إلی بحوثه في علم النفس والأنثروبولوجيا والأديان وتاريخ الحضارات ويطلق يونغ عنوان النماذج العليا علی الصور الذهنية العالمية الراسخة في اللاوعي الجماعي والفردي ويعتبر الأسطورة من تجليات هذه النماذج العليا. وتندرج رواية أدرکها النسيان ضمن الروايات السريالية وتزخر بالتقنيات الأدبية مثل تيار الوعي والانطباعية والسفر عبر الزمن. وهي تروي قصة فتاة ذات شعر أحمر ووجه أحمر نشأت منذ ولادتها في حضانة الأطفال (المیتم)، حيث تواجه مشاکل عديدة عبر أحداث الرواية وتعرض الکاتبة في نهاية المطاف صورة عنها وهي بلغت الستين من عمرها. إن نظرة منا علی الرواية تطلعنا علی جوانب من قضايا علم النفس تضمنتها بشکل واضح. تعتبر روایات الشعلان علی رأس قائمة المؤلفات المرشحة للجوائز الأدبية علی المستويين الوطني والدولي وتزخر هذه الرواية بالنماذج العليا. يعالج هذا البحث باستخدام المنهج الوصفي-التحليلي والترکيز علی النقد النفسي النماذج العليا المؤثرة في کتابة هذه الرواية منها الآنيما والشيخ العاقل واالذات وتأثيرها علی أحداثها مما يساعد علی الإبداع في ناحیتي الشکل والمضمون. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

138 - دراسة معرفية لمفهوم الفرح في اللغتين العربية والفارسية؛ دراسة تقابلية
سمیه محمدی صلاح الدین عبدی محمد امین صراحی مرتضی قائمی

يتراوح الفرح بين المشاعر الخفيفة إلى الشديدة، والاستمتاع بموضوع ما إلى الشعور بالسعادة في الحياة. وبما أن جزءاً من مفهوم الفرح يصبح منظماً بالبيانات اللغوية إضافة إلى الأدب والفن والعرف وغيرها، لذلك نستخدم "الاستعارة المفاهیمية" كأداة فعالة لتحليل اللغة، والتي تعد إحدی چکیده کامل

يتراوح الفرح بين المشاعر الخفيفة إلى الشديدة، والاستمتاع بموضوع ما إلى الشعور بالسعادة في الحياة. وبما أن جزءاً من مفهوم الفرح يصبح منظماً بالبيانات اللغوية إضافة إلى الأدب والفن والعرف وغيرها، لذلك نستخدم "الاستعارة المفاهیمية" كأداة فعالة لتحليل اللغة، والتي تعد إحدی مظاهر العقل. تشير الاستعارة المفاهیمیة إلى إدراك مفهوم مجرد على أساس مفهوم أكثر مادية والتعبير عنه. في هذه الدراسة، سندرس البيانات ونسعى لفهم مجالات المصدر لمفهوم الفرح في كل من اللغتين الفارسية والعربية بناءً على النظرية المعرفية لكوفكسيس، لنعرف طريقة تفكير الناطقين بهاتين اللغتين حول الفرح، وأوجه الشبه والاختلاف بينهما. تكمن أهمية الدراسة المعرفية لهذه البيانات في تنظيم نطاقها المبعثر والمتنوع بناءً على التعيينات والأنماط المعرفية. يُظهر فحص بيانات هذه الدراسة أن الطبيعة المشتقة للغة العربية وفرت مجموعة متنوعة من الكلمات الاستعاریة لتصور الفرح في هذه اللغة خاصة فيما يتعلق باستعارة "الفرح نور"؛ کما أنّ المظاهر اللغوية لبعض الاستعارات باللغة الفارسية كاستعارة "الفرح سائل داخل الوعاء" أظهرت مسافة أكبر عن مستواها العامة وکونها ذات إحداثيات ثقافية مميزة وأكثر تعقيداً؛ کذلک فيما یتعلق باستعارة "الفرح فوق" فـ"المسافة من الأرض" في اللغة العربية يمكن أن تكون أكثر وضوحًا من اللغة الفارسية. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

139 - دلائلیة الموتیف في شعر علي جعفر العلاق؛ موتیف العشب، والأغنیة، والریح أنموذجا
بیان قمری علی رضا محمد رضائی حسین الیاسی

إن الموتیف هو الفکرة المرکزة أو النقطة الدلالیة النهائیة التي یقوم الشاعر عبر الإکثار منها والترکیز علیه بالتکرار المکثّف بشحن النص الشعري بالطاقات الدلالیة وأیضاً یکرّس فکرة نصیة رئیسة ویرسخ عبر الحالة الأثیریة الثابتة للموتیف أو النقطة المرکزة الفکرة أو المعاني التي ی چکیده کامل

إن الموتیف هو الفکرة المرکزة أو النقطة الدلالیة النهائیة التي یقوم الشاعر عبر الإکثار منها والترکیز علیه بالتکرار المکثّف بشحن النص الشعري بالطاقات الدلالیة وأیضاً یکرّس فکرة نصیة رئیسة ویرسخ عبر الحالة الأثیریة الثابتة للموتیف أو النقطة المرکزة الفکرة أو المعاني التي یحرص علی إیصالها. ویعدُّ مفتاح الولوج إلی العالم الشّعري للشاعر ومنظومته الفكريِّة وهو یمثّل عنصرا أساسيا من عناصر بناء الشّعريِّة عند العلاق وحضوره یعبّر من جهة عن إلحاح الشاعر علی فكرة خاصة ومن جهة أخری یعمل كعتاد هجومي یقدر به القارئ أن یقبض علی دلالات النص. أخذ هذا البحث علی عاتقه أن یعالج موضوع الموتیف عبر الاعتماد علی المنهج الوصفي _ التحلیلي ومن خلال اختیار موتیفات العشب، والریح، والأغنية من معجم العلاق الشّعري ومن ثم العکوف علیها بالمعالجة والمحاولة لتقویل هذه الموتیفات وتسلیط الضوء علیها بالرؤیة الدلالیة التي من مهامها دراسة نظام العلامات ومن الأسباب الدافعة لاختیار هذه الموتیفات هي الحضور المکثّف لها في جمیع إصداراتها الشعریة وجمیع قصائده وأیضاً الحضور المعرفي لهذه الموتیفات المکررة في مسعی لخلق المعرفة عند المتلقي بفاعلیة الموتیف في شعر العلاق مما یعتبر من الأهداف الأساسیة لسبر أغوار النص الشعري عند العلاق وأیضا من أهم عوامل وأسباب الجمع بین هذه الموتیفات في هذه الورقة البحثیة هي العلاقة الدلالیة بین الموتیفات المتکررة في الکثیر من الأحایین. تشیر النتائج إلی أنَّ هذه الموتیفات جزء لا یستهان به في التشكیل الشّعري وبعضها ذات الجذور الأسطوريِّة والمعرفيِّة، مثل: العشب أو لبناء المفارقة بین الماضي والحال والعشب هو عشبة الخلود الجلجامشي یركن إلیه الشاعر لتجسید زعزعة الواقع العربي أو خفوت الإرادة العربيِّة. وموتیف الأغنية والرّیح من الموتیفات المتكررة في شعر الشاعر وهما یحملان الدلالات المختلفة واستخدم الشاعر موتیف الأغنية في إطار ما یسمی بالتراسل بین الحواس لیجسّد بها ما آل إلیه المكان العربي من الموت والضیاع والشّتت أو یستخدمه رمزاً لإعادة الأرض إلی الزمن الأسطوري ذات الفاعلیة الحضاریة والأغنیة ذات الرصید الأسطوري وتقود إلی قیثارة أروفئوس والریح تأتی رمزاً للتوق إلی وتأتي في بعض الأحیان رمزاً للسلب والخراب والتدمیر علی وجه الأرض. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

140 - دراسة مقارنة لموضوعات شعر رثاء المدن في الأندلس والشرق العربي
سیده محترم شب پابیشه سید بابک فرزانه مرضیه قلی تبار علیرضا باقر

إن رثاء المدن في الأدب العربي يعني البكاء على المدن التي دمرتها الحروب والفتن أو أنواع الكوارث الطبيعية. وطالما كان هذا النوع من الرثاء من أهم الأغراض الشعرية في الأندلس والشرق العربي لأنه واكب وتيرة الأحداث والتغيرات السياسية وأعاد قراءة الأحداث. يسعى هذا المقال بطريقة چکیده کامل

إن رثاء المدن في الأدب العربي يعني البكاء على المدن التي دمرتها الحروب والفتن أو أنواع الكوارث الطبيعية. وطالما كان هذا النوع من الرثاء من أهم الأغراض الشعرية في الأندلس والشرق العربي لأنه واكب وتيرة الأحداث والتغيرات السياسية وأعاد قراءة الأحداث. يسعى هذا المقال بطريقة وصفية تحليلية للتعريف ببعض هذه المراثي ودراسة موضوعات قصائد کلا القطرين باحثا عن وجوه الاشتراك والافتراق بينهما. وبحسب نتائج الدراسة هناك قواسم مشتركة عميقة في أفكار شعراء الأندلس والشرق العربي تنبع من الوضع السياسي والاجتماعي القائم في المجتمع آنذاك. من ناحية أخرى من خلال دراستنا لرثاء المدن المنهارة سنرى أن وصف ازدهار المدن ومجدها وازدهارها قبل الدمار والندب والتحسر على فقدان النعم والمشاعر الدينية هي من بين الموضوعات المشتركة في مراثي شعراء البلدين وفي نفس الوقت هناك اختلافات بينهما فمثلا في رثاء المدن الأندلسية نری اهتماما بموضوعات کالاستغاثة والحنين الی الوطن لامثيل لها في المراثي الشرقية. وبصورة عامة يمكن القول إن قصائد رثاء المدن في الأندلس جاءت بمعان وصور أكثر عمقا وتأثيرا في المتلقي وإن كان للشرق فضل الأسبقية في التطرق إلی هذا الفن الشعري. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

141 - فضاء المقهى فی الروایتین الفارسیة والعربیة؛ أحمد محمود وعبدالرحمن منیف نموذجاً
یدالله ملایری مجتبی عمرانی پور

تحاول هذه الدراسة إلقاء الضوء على فضاء المقهى فی روایات أحمد محمود وعبدالرحمن منیف. وإذا کان الفضاء بشکل عام محایثاً للعالم تنتظم فیه الکائنات والأشیاء والأفعال، ومن ثمّ معیاراً لقیاس الوعی والعلائق الوجودیة والاجتماعیة والثقافیة، فیتمیّز المقهى فی النصوص المدروسة بکونه چکیده کامل

تحاول هذه الدراسة إلقاء الضوء على فضاء المقهى فی روایات أحمد محمود وعبدالرحمن منیف. وإذا کان الفضاء بشکل عام محایثاً للعالم تنتظم فیه الکائنات والأشیاء والأفعال، ومن ثمّ معیاراً لقیاس الوعی والعلائق الوجودیة والاجتماعیة والثقافیة، فیتمیّز المقهى فی النصوص المدروسة بکونه "مختزلاً" لهذا التحایث والمعیاریة، وهذا ما یبرّر اختیاره لدراسة مقارنة تهدف إلى فتح نافذة للحوار بین المجتمعین الإیرانی والعربی بغیة ترسیخ قیم الانفتاح والتعایش والتعددیة، کما یبرر اختیار الکاتبین بوصفهما مهتماً بهذا الفضاء النصی، وکذلک مهتماً بتلک القیم التی تؤمن بها الدراسة. ویهتمّ الروائیان بالمقهى اهتماماً بالغاً، خاصة فی روایات "الجیران" (همسایه ها) و"قصة مدینة" (داستان یک شهر) و"الأرض المحروقة" (زمین سوخته) لأحمد محمود، وخماسیة "مدن الملح" وروایة "أرض السواد" لعبدالرحمن منیف. وتعتمد الدراسة إنجازات المدرستین الأمیرکیة، والسلافیة للدراسات المقارنة اللتین ترکِّزان على نقاط التشابه والاختلاف بین الأعمال الأدبیّة من ناحیة، وعلى العلاقة بین الأدب ومیادین المعرفة الأخرى من ناحیة أخرى. وقسّمنا الدراسة إلى: 1) موقع المقهى ودوره النصّی. 2) المقهى والتراث. 3) المقهى والتاریخ. وقد تراءى لنا من خلال الدراسة أنّ المقهى یضطلع بدور فنّی ومعرفیّ بامتیاز، إذ نستطیع القول بأنّه من أهمّ المکوّنات الروائیّة التی تساعد الکاتبین فی إیصال رسالتهما الجمالیّة والمعرفیّة إلى المتلّقی من خلال موقعه الطوبوغرافی أوّلاً و علاقته بالتراث والتاریخ. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

142 - دراسة تحليلية مقارنة بین الاتجاه الشعري لتوماس إليوت ويوسف الخال
علی نجفی ایوکی مینا محمدی

قد تأثّر کثير من الشعراء العرب المعاصرين بالآداب الأجنبية وقد ترك كبار الشعراء العالميين بصماتهم على هؤلاء ومنهم الشاعر الأمريکي توماس ستيرنز إليوت (1888م- 1965م) حیث أثرت قصيدته المشهورة "الأرض الخراب" بصبغتها المأساوية مباشراً وغير مباشر على الشعراء خاصة بعد قضية فلسط چکیده کامل

قد تأثّر کثير من الشعراء العرب المعاصرين بالآداب الأجنبية وقد ترك كبار الشعراء العالميين بصماتهم على هؤلاء ومنهم الشاعر الأمريکي توماس ستيرنز إليوت (1888م- 1965م) حیث أثرت قصيدته المشهورة "الأرض الخراب" بصبغتها المأساوية مباشراً وغير مباشر على الشعراء خاصة بعد قضية فلسطين وأوضاع العرب الاجتماعية والثقافية المتأزمة؛ إذ يرون أرضهم أشبه بالأرض الخراب لإليوت فوجدوها يباباً وينتظرون الماء الذي ينتهي إلی الحياة من جديد، ويمکن القول إنّ الواقع السياسي والاجتماعي المؤسف في الوطن العربي هو العامل الرئیس الذي دفعهم إلی استلهام الأرض الخراب. هذا وإنّ يوسف الخال من المتأثرين بالأدب الأجنبي عامةً وبإليوت خاصةً؛ الّذي أسّس مجلته المعنونة بــــ"شعر" وأسّس حركة شعرية حول هذه المجلة في التحويل الفعّال لمفهوم الشعر في اللغة العربية. ومن المسلّم أن شعرهم ودراساتهم الأدبية في مجلة "شعر" کان تحت تأثير الأدب الغربي خاصة إليوت. علی ضوء أهمية المسألة ودورها في فهم شعر يوسف الخال خاصة والشعر العربي المعاصر عامة، تسعى هذه المقالة باتجاهها المقارن وبمنهجها الوصفي-التحليلي إلى إلقاء الضوء على وجوه تأثير إلیوت علی شعر الشاعر يوسف الخال في الفكرة والرؤية والشكل والصورة بالترکیز علی المقاطع التي يلاحظ فيها تأثّر الخال بقصيدة "الأرض الخراب". ومن أهم نتائج الدراسة هي أنّ مفهوم يوسف الخال للشعر يبدو قريباً من المفهوم الإليوتي في الخصائص التالية: استخدام الإيحاء التاريخي أو الأسطوري والتعبير عن معاناة مشاكل الجيل والأمة والرؤية المسيحية أو التموزية؛ لذلك يمکن القول بأنّه تاثّر مباشراً بإليوت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

143 - دراسة مناهج توظیف الأساطير في شعر فوزية أبي خالد
مسلم خزلی مینا پیرزادنیا

تعتبر الأساطير الذاكرة التاريخية للبشرية، والتي تحتوي على العديد من المكونات الثقافية والاجتماعية والأيديولوجية لمختلف الدول. وبما أن الأساطير ترتبط ارتباطًا وثيقًا بالأدب، فهي أداة مناسبة لدی الشاعر يعطي باستخدامها لوناً رمزياً على قصيدته ونقل موضوعه إلى الجمهور بلغة م چکیده کامل

تعتبر الأساطير الذاكرة التاريخية للبشرية، والتي تحتوي على العديد من المكونات الثقافية والاجتماعية والأيديولوجية لمختلف الدول. وبما أن الأساطير ترتبط ارتباطًا وثيقًا بالأدب، فهي أداة مناسبة لدی الشاعر يعطي باستخدامها لوناً رمزياً على قصيدته ونقل موضوعه إلى الجمهور بلغة مخفية وأدبية. فوزية أبوخالد من الشعراء المبتكرين في الأدب العربي، ولديها، بسبب دراساتها المكثفة في المصادر غير العربية، الكثير من المعلومات عن تاريخ وثقافة البلدان الأسطورية الأخرى، وبمهارتها وإبداعها تستخدم جميع الأنواع من الأساطير لخلق أسلوب أدبي متميز وجديد في شعرها. تحاول هذه الدراسة استقصاء أساليب استحضار الأساطير في شعر أبي خالد بالاعتماد على المنهج الوصفي التحليلي، وبتقديم معلومات إحصائية تبين مدى استخدام الأساطير في شعر هذه الشاعرة. بناءً على ما توصل إليه البحث، استخدمت أبوخالد ثلاثة طرق من أجل توظیف الأساطیر في شعرها: تكرار السرد، وتغيير السرد، وإعادة تکوین الأسطورة، ومن خلال الجمع بين التقليد والحداثة، فقد خطت خطوة کبیرة نحو التحديث وإبداع لغتها الشعرية المميزة وبهذا الأسلوب تعبر عن أفكارها حول قضايا العالم العربي ومكانة المرأة ومفاهيم مثل الحب والوطنية والحرية. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

144 - فصلیة إضاءات نقدیة فی الأدبین العربی والفارسی فی المیزان؛ دراسة إحصائیة تحلیلیة (الأعداد المطلوبة 23 – 1)
مهین حاجی زاده مسعود باوان پوری مریم دریانورد

بالنظر إلى أن إنتاج المقالات ینمو بوتیرة متصاعدة فی ایران والعالم، هناک حاجة ماسة إلى معاییر لتقییم المنشورات العلمیة ومقارنتها وسیتم تحقیق هذا الأمر بالاستعانة من أسالیب التقییم العلمی. تعتبر فصلیة إضاءات نقدیة فی الأدبین العربی والفارسی المحکمة، إحدى المجلات المعتمدة چکیده کامل

بالنظر إلى أن إنتاج المقالات ینمو بوتیرة متصاعدة فی ایران والعالم، هناک حاجة ماسة إلى معاییر لتقییم المنشورات العلمیة ومقارنتها وسیتم تحقیق هذا الأمر بالاستعانة من أسالیب التقییم العلمی. تعتبر فصلیة إضاءات نقدیة فی الأدبین العربی والفارسی المحکمة، إحدى المجلات المعتمدة والمهمة فی مجال النقد الأدبی علی الساحة المحلیة والدولیة حیث وصل نشرها إلى العدد السابع والعشرین وتم ـ حتی العدد 23 ـ نشر 179 مقالة فیها لـ 345 کاتب بشهادات جامعیة معتبرة من 44 جامعة ومؤسسة تعلیمیة. یدور موضوع 45 مقالة منها یعنی 13/25 % حول الأدب الفارسی وهذا یدل علی تمسک الفصلیة بأهدافها مع أننا یجب أن نبحث عن أسباب ضآلة المقالات التی تعنی بهذا الأدب. هذه الدراسة تطرقت إلى دراسة إحصائیة تحلیلیة لعدد کاتبی المقالات وشهاداتهم ومدى التعاون بینهم والمراکز والمؤسسات الناشطة فی الفصلیة. واستفدنا فی البحث من الإحصاء الوصفی؛ یعنی تم عدّ المتوسط، والتردد، والنسبة المائویة ثم عرضنا النتائج فی الجداول والرسوم البیانیة. جهاز البحث هو تنظیر إحصائی باستخدام برمجة spss نسخة 16. ومن هذا المنطلق کانت النتائج: أنّ 50 مقالة من المقالات کانت انفرادیة و 129 مقالة أیضا کان من تألیف مشترک و91 مقالة من المقالات المشترکة تم إعدادها بید المنتمین إلی الجامعات و 38 مقالة منها کتبها باحثون آخرون من المراکز المختلفة. نصف المقالات یعالج نقد النصوص وتحلیلها. وأخیرا جاءت 34 مقالة بواسطة أعضاء هیئة التحریر بمتوسط 9/18% وهو عدد مقبول. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

145 - دراسة جمالیة التکرار فی دیوان "قَلیلکِ… لا کثیرهُنَّ" لیحیى السماوی
یحیی معروف نورالدین پروین

تحقق ظاهرة التکرار فی النصّ الأدبی الجانبین المهمین: الجانب اللفظی والجانب المعنوی. یخلق التکرار فی الجانب اللفظی جواً موسیقیاً متناسقاً، کما یؤدّی فی الجانب المعنوی إلى توکید المعنى وإبرازه فى معرض الوضوح والبیان. إن التکرار عنصر من عناصر البلاغة اهتم به شعراء العرب ا چکیده کامل

تحقق ظاهرة التکرار فی النصّ الأدبی الجانبین المهمین: الجانب اللفظی والجانب المعنوی. یخلق التکرار فی الجانب اللفظی جواً موسیقیاً متناسقاً، کما یؤدّی فی الجانب المعنوی إلى توکید المعنى وإبرازه فى معرض الوضوح والبیان. إن التکرار عنصر من عناصر البلاغة اهتم به شعراء العرب المعاصرون اهتماماً بالغاً، ومن بینهم الشاعر العراقی یحیى السماوی الذی نشر دیواناً بعنوان "قلیلکِ... لا کثیرهُنّ" و فیه ما یتعلق بزوجته الفاضلة وهموم وطنه الأصلی الذی ظل ومایزال مصدراً لآهاته ونفثاته وآلامه وذکریاته. وتهدف هذه المقالة باعتماد المنهج الوصفی- التحلیلی إلى تحلیل التکرار وأنماطه فی دیوان یحیى السماوی، ویتمثل هذا التکرار فی تکرار الکلمة المفردة، المقابلات والضمائر، تکرار العبارات، تکرار الجملة المستقلة، تکرار عنوان القصائد، تکرار الأسالیب المتنوعة، تکرار الترکیب الاستفهامی والندائی و... . ومن النتائج التی توصلنا إلیها أنّ الدیوان یعکس هموم الشاعر و آلامه الصادقة فی فراق العراق من خلال جمالیة التکرار الذی شکّل لُحمة الدیوان. فثمّة تناغم واضح بین أسلوب التکرار ومحتواه. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

146 - القصّة القصیرة جدًّا بین الأدبین العربی والفارسی؛ نظرة إلى نماذج من الکاتب المغربی "عبدالسمیع بنصابر" والکاتب الإیرانی "جواد سعیدی‌پور"
عبدالعلی آل بویه زهیر جانسیز وسام رومیة

إنّ المتتبّع للحرکة الأدبیة یرى اهتماماً واسعاً حظیت به القصّة القصیرة جدًّا خصوصاً فی الآونة الأخیرة، ذلک بسبب الدور البارز الذی ترکته على الساحة الأدبیة بشکل عام، وعلى المتلقّی بشکل خاصّ. إنّ المقال الذی بین أیدینا یتناول بحثاً فی الأدب المقارن، طرفاه الأدبان العربی و چکیده کامل

إنّ المتتبّع للحرکة الأدبیة یرى اهتماماً واسعاً حظیت به القصّة القصیرة جدًّا خصوصاً فی الآونة الأخیرة، ذلک بسبب الدور البارز الذی ترکته على الساحة الأدبیة بشکل عام، وعلى المتلقّی بشکل خاصّ. إنّ المقال الذی بین أیدینا یتناول بحثاً فی الأدب المقارن، طرفاه الأدبان العربی والفارسی، أمّا نقطة البحث فهی القصّة القصیرة جدًّا، والهدف من المقال تسلیط الضوء على القصّة القصیرة جدًّا فی الأدبین وعقد مقارنة بینهما من خلال النشأة ورأی نقاد الأدبین حیال هذا الفنّ، ومن ثمّ دراسة مقارنة على بعض القصص القصیرة جدًّا اختیرت من کلا الأدبین وتحلیلها للکشف عن العناصر القصصیة التی تضمنّتها. ومن النتائج التی توصّل إلیها المقال أنّ نقاد الأدبین متّفقون – إلى حدّ ما – فی تعریف القصّة القصیرة جدًّا، واتّسامها بعناصر القصّة القصیرة، وهذا ما سنتوصّل إلیه لاحقاً من خلال تحلیل بعض القصص القصیرة جدًّا التی اخترناها من الأدبین. کما نجد التوافق فی إطلاق مسمّیات عدّة على هذا الفنّ من قبل نقّاد الأدبین. أمّا الاختلاف الجزئی البسیط الذی وجدناه فیتمثّل فی طول القصّة القصیرة جدّا. و بالنسبة للمنهج المتّبع فی تحلیل القصص المختارة، فهو المنهج الوصفی التحلیلی الذی یعتمد على المصادر المکتبیة، من خلال إسقاط عناصر القصّة القصیرة على القصص المختارة لنبیّن إمکانیة توفّر العناصر القصصیة وکیفیة توظیفها بشکل یحقّق الروح القصصیة لها. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

147 - دلالات الألوان فی شعر یحیی السماوی
مرضیة آباد رسول بلاوی

یمثل اللون ملمحا جمالیا فی الشعر ویُعدُّ عنصرا مهما من عناصر البناء الفنی، بما یحمل من دلالات ذات علاقة مباشرة بالرؤیة الفنیة، ففی معظم الأحیان لایرد اللون فیما وصف له، بل یکشف عن إحساس الشاعر؛ فهو مبعث للحیویة والنشاط والراحة والاطمئنان، ورمز للمشاعر المختلفة من حزن وس چکیده کامل

یمثل اللون ملمحا جمالیا فی الشعر ویُعدُّ عنصرا مهما من عناصر البناء الفنی، بما یحمل من دلالات ذات علاقة مباشرة بالرؤیة الفنیة، ففی معظم الأحیان لایرد اللون فیما وصف له، بل یکشف عن إحساس الشاعر؛ فهو مبعث للحیویة والنشاط والراحة والاطمئنان، ورمز للمشاعر المختلفة من حزن وسرور. اللون من أهم ظواهر الطبیعة وأجملها، ومن أهم العناصر التی تشّکل الصورة الفنیة، لما یشتمل علیه من الدلالات الفنیة والنفسیة والاجتماعیة والرمزیة. لذلک ینبغی دراسة اللون فی الشعر من خلال ربطه بسیاق النص الشعری، فالسیاق الشعری هو الذی یحدد وظیفته وفاعلیته. یتناول هذا البحث دراسة الألوان ودلالاتها فی شعر الشاعر العراقی یحیی السماوی دراسة دلالیة أسلوبیة، ویهدف إلى إحصاء الظواهر اللونیة فی شعره وإبرازها؛ وقد اعتمد البحث منهج التحلیل والوصف والإحصاء فی تناول الألفاظ اللونیة. فالسماوی من الشعراء المعاصرین الذین قاموا بتوظیف الألوان الرمزیة علی مستوی وسیع. وتشیر نتائج هذا البحث إلی أنّ الشاعر اعتمد فی استخدامه للون علی ألوان بعینها، وهی علی الترتیب حسب قوة ظهورها لدیه: الأخضر والأبیض والأسود والأحمر والأصفر والأزرق. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

148 - رؤیة نقدیة جدیدة "لبواعث ظهور الشّعر الحرّ" فی العراق
تورج زینی وند

کلّ حرکة أدبیّة، شعراً کان أو نثراً، تحتاج فی نشأتها أو تطوّرها إلی بیئة مناسبة؛ ظهور الحماسة لدی الیونانییّن والإیرانییّن، یدلّ علی أنّ کلّ ظاهرة أدبیّة لایمکن أن تنشأ فی الفراغ بل تستلزم ظروفاً خاصّة وأسباباً مناسبة للنموّ والتّطوّر. لم یکن الشّعر العربی، منذ الج چکیده کامل

کلّ حرکة أدبیّة، شعراً کان أو نثراً، تحتاج فی نشأتها أو تطوّرها إلی بیئة مناسبة؛ ظهور الحماسة لدی الیونانییّن والإیرانییّن، یدلّ علی أنّ کلّ ظاهرة أدبیّة لایمکن أن تنشأ فی الفراغ بل تستلزم ظروفاً خاصّة وأسباباً مناسبة للنموّ والتّطوّر. لم یکن الشّعر العربی، منذ الجاهلیّة حتّی الیوم، بمعزل عن هذه السّنّة الأدبیّة؛ فقد أثّرت علیه جملة من المؤثّرات علی مرّ العصور. أهمّها القبیلة، والدّین، والسّیاسة، والحضارة والمغول، ثمّ الغرب. وهذه هی حرکة الشّعر الحرّ الّتی ازدهرت فی الأقطار العربیّة،کانت استجابة أو تلبیة لحاجات فنیّة واجتماعیة وسیاسیة وثقافیة. وولادتها کانت فی العراق دون بقیة الأقطار؛ لأنّه کان أکثر استعداداً بالنسبة إلی بقیة البلدان العربیّة بما فیه من سیطرة الاستبداد والاستعمار، إضافة إلی تمتّعه بتراث شعریّ قویم. وهناک أیضاً علّة العلل وهی أنّ روّاد هذه الحرکة قد تأثّروا بالتیّارات الأدبیة الّتی کانت سائدة فی أروبا و الغرب،کما یضاف إلی ذلک أنّهم ربّما اطّلعوا علی تیّار الشّعر الحرّ فی ایران وتطوّراته الّتی بدأت قبل الشّعر الحرّ بالعراق. من أهمّ ما حصل علیه هذا المقال الذی انتهج المنهج التّحلیلی- التّوصیفی، هو أنّ المؤثّرات الاجتماعیّة والسّیاسیة ثمّ التّعامل والتّواصل مع الغرب کانت من العوامل الأساسیّة الّتی أدّت إلی ظهور الشّعر الحرّ فی العراق. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

149 - حدیث عیسی بن هشام بین استلهام التراث والاحتکاک بالغرب
طیبة سیفی بهزاد حشمتی

الأدب بحاجة ماسة إلى التجدید والإبداع للخروج من حالة الجمود والرتابة ویجب أن تکون هناک صلة وثیقة بین التجدید والتراث الثقافی، بینما یتمتع هذا التجدید بإیجابیات الثقافات الأخرى ویوفر أرضیة لخلق الأجناس الأدبیة الجدیدة؛ لذلک هذا النوع من التجدید معقول وإیجابی. یعتبر حدیث چکیده کامل

الأدب بحاجة ماسة إلى التجدید والإبداع للخروج من حالة الجمود والرتابة ویجب أن تکون هناک صلة وثیقة بین التجدید والتراث الثقافی، بینما یتمتع هذا التجدید بإیجابیات الثقافات الأخرى ویوفر أرضیة لخلق الأجناس الأدبیة الجدیدة؛ لذلک هذا النوع من التجدید معقول وإیجابی. یعتبر حدیث عیسی بن هشام لمحمد المویلحی من أبرز الأعمال الأدبیة الجدیدة التی صدرت فی أواخر القرن التاسع عشر. هذا الکتاب تجدید فی حدود المعقول واستطاع أن یوفر أرضیة مناسبة لخلق أجناس أدبیة حدیثة کالروایة والقصة ومن الصعب إدراجه تحت جنس أدبی واحد، لأن الکتاب یجمع بین سمات الأدب العربی القدیم والأدب الوافد الغربی والمویلحی لم یلتزم فیه التزاماً تاماً بشکل من الأشکال الأدبیة التقلیدیة والوافدة؛ لهذا یعتبر هذا الکتاب باکورة القصة والروایة فی الأدب العربی الحدیث. یدرس هذا المقال حدیث عیسی بن هشام ویعالجه من حیث المضمون حتی یمیز جوانب التراث فیه من جهة ومعالم التجدید من جهة أخری. والنتائج تدل علی أن المویحلی استلهم فی تألیف الکتاب التراث العربی (کالمقامات مثلا)، کما استلهم القصه والروایة الغربیة. إذن لهذا الکتاب صلة وثیقة بالمقامات کما له بعض الشبه بالروایة والقصة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

150 - صورة أمریکا فی شعر أحمد مطر؛ دراسة صورولوجیة
خلیل پروینی سید حسین حسینی

فی عصر العلاقات والعولمة، تسعی الدول والحکومات، لتقدیم صورة إیجابیة جذّابة عنها للآخرین بغیة تحقیق مآربها السیاسیة والاقتصادیة والثقافیة و...، فتصبّ جلّ اهتمامها علی تجمیل صورتها وإبرازها بشکل مبهر وجذاب. وهذه تعتبر إحدی الوسائل السیاسیة التی تستخدمها الدول الاستعماریة چکیده کامل

فی عصر العلاقات والعولمة، تسعی الدول والحکومات، لتقدیم صورة إیجابیة جذّابة عنها للآخرین بغیة تحقیق مآربها السیاسیة والاقتصادیة والثقافیة و...، فتصبّ جلّ اهتمامها علی تجمیل صورتها وإبرازها بشکل مبهر وجذاب. وهذه تعتبر إحدی الوسائل السیاسیة التی تستخدمها الدول الاستعماریة ومنها الدولة الأمریکیة التی تحاول استخدام کلّ الإمکانیات فی سبیل توسیع سیطرتها العالمیة خاصة عبر الغزو الثقافی للدول النامیة، ویقوم سائر الدول بمجابهة هذه الفعالیات وردود فعل إزاءها. قد تسرّبت هذه القضیة السیاسیة إلی الأدب نتیجة تأثره بالمجتمع وتأثیره فیه وتأدیة وظیفته الإجتماعیة. انطلاقاً من هذا، یقوم هذا البحث بدراسة صورة أمریکا علی ضوء مبادئ الصورولوجیا التی تعنی دراسة صورة الأنا أو الآخر فی شعر "أحمد مطر" الذی عانی مدة غیر قلیلة الاحتلال الأمریکی لبلده وشاهد ما حلّ به من الأزمات إثر الاعتداء علیه وعلی مستوی أکبر فی منطقة الشرق الأوسط. فالنتائج تدلّ علی أن الشاعر یفرق بین الحکومة الأمریکیة وشعبها، فیرسم صورة مشوهة للحکومة الأمریکیة معلّلا أسبابها: بالتعامل الاستعماری واحتلال البلاد، وتحقیر الشعوب، ونهب ثرواتها، ودعم الصهیونیة، والغزو الثقافی، وفرض الحکام العملاء علیهم، والمؤامرة والغدر والخیانة، والتدخل فی شؤون البلاد وما شابهها من الجرائم، بینما نراه فی نظرته إلی الشعب الأمریکی مذبذباً بین السلبیة المحقّرة والإیجابیة المعظّمة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

151 - تعلیم اللّغة العربیّة فی إیران (دراسة نقدیة فی أهدافها ومناهجها)
محمّد نبی أحمدی علی سلیمی

إنّ مناهج تعلیم اللغة لاتکون من العلوم والفنون المتوطّنة ضرورة. ولهذا فمن الضروری الاستفادة من المناهج العالمیة الجدیدة لتعلیمها، وإنّ الأسالیب القدیمة تحتاج إلی التصلیح، والتحسین، والتحدیث علی مرّ الزمن. علی سبیل المثال إنّ تعلیم اللّغة الثانیة علی أساس المناهج المنسوخ چکیده کامل

إنّ مناهج تعلیم اللغة لاتکون من العلوم والفنون المتوطّنة ضرورة. ولهذا فمن الضروری الاستفادة من المناهج العالمیة الجدیدة لتعلیمها، وإنّ الأسالیب القدیمة تحتاج إلی التصلیح، والتحسین، والتحدیث علی مرّ الزمن. علی سبیل المثال إنّ تعلیم اللّغة الثانیة علی أساس المناهج المنسوخة مثل: "الترجمة والنحو" أقصیت منذ سنوات فی العالم؛ لکنّها کانت ولاتزال تسود علی نظامنا التعلیمی فی إیران. ورغم أنّنا أدرکنا بأنّ هذه الأسالیب لاتلبّی حاجاتنا فی التعلیم لکنّنا نستخدمها ولانغیّرها. فمن الضروری أن یبنی تعلیم اللّغة علی أساس توفّر شروط، منها أنّ أسلوب التعلیم لایکون ثابتاً ومن الممکن أن نغیّره بالتدرّج مع تطوّر التقنیّات التعلیمیّة ووسائطها وفق مناهجها الجدیدة فی العالم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

152 - رثاء الأولاد بین ابن نباتة المصری و الخاقانی الشروانی؛ دراسة مقارنة
عبدالقادر پریز حامد کمالی مسکونی

یعتبر ابن نباتة المصری من شعراء العصر المملوکی الذی اتجه إلی غرض الرثاء وذلک لأنه واجه وفاة أحبائه من أبنائه وزوجته وجارته فی حیاته الشخصیة وصوّر فی شعره الرثائی مدی الفاجعة وأثرها علیه. رثاء ابن نباتة لأولاده یتصف بالأوصاف الصادقة وینبع من ألم الفراق، فرثاهم بقلب مفجوع چکیده کامل

یعتبر ابن نباتة المصری من شعراء العصر المملوکی الذی اتجه إلی غرض الرثاء وذلک لأنه واجه وفاة أحبائه من أبنائه وزوجته وجارته فی حیاته الشخصیة وصوّر فی شعره الرثائی مدی الفاجعة وأثرها علیه. رثاء ابن نباتة لأولاده یتصف بالأوصاف الصادقة وینبع من ألم الفراق، فرثاهم بقلب مفجوع حیث کاد قلبه یتفجر من الحزن. من ناحیة أخری نری أن الشاعر الفارسی "الخاقانی الشروانی" یرثی أحبائه وأقربائه الذین فارقوا الحیاة. إنه فقد ابنه أمیر رشید الدین وذلک دفع الشاعر إلی إنشاد قصائد رثائیة التی سمیت أبرزها "بترنم المصائب." من خلال هذه الدراسة نهدف إلی مقارنة الرثاء وخصائصه فی شعر ابن نباتة المصری والخاقانی الشروانی علی أساس المدرسة الأمریکیة للأدب المقارن للإجابة علی بعض الأسئلة، منها: کیف تکون القصائد الرثائیة للشاعرین، وأیهما الأفضل فی هذا الغرض؟ وما هو وجوه التفارق والتشابه بین مراثی الشاعرین لأولادهما؟ وحصلت نتائج البحث علی أن الخاقانی تفوق نظیره العربی فی رثائه لأولاده حیث أن الخاقانی یبرز العواطف الإنسانیة فی رثائه أکثر من ابن نباتة وقام الخاقانی بالإبداع فی هذا الفن. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

153 - نازک الملائکة وإبداعاتها الشعریة؛ رؤی نقدیة
حسین شمس آبادی مهدی ممتحن

یتطرق هذا المقال إلی الشاعرة العراقیة نازک الملائکة التی لها دور أساسی وهامّ فی الشعر العربی الحدیث ما بین الأربعینات والستّینات من القرن الماضی؛ المرأة التی دخلت معرکة أدبیة یخوضها الرجال وقامت بالإبداع، فظهرت کمبدعة فی مجال الشعر. هی تتعلق بالمذهب الرومانسی الذی یقوم چکیده کامل

یتطرق هذا المقال إلی الشاعرة العراقیة نازک الملائکة التی لها دور أساسی وهامّ فی الشعر العربی الحدیث ما بین الأربعینات والستّینات من القرن الماضی؛ المرأة التی دخلت معرکة أدبیة یخوضها الرجال وقامت بالإبداع، فظهرت کمبدعة فی مجال الشعر. هی تتعلق بالمذهب الرومانسی الذی یقوم أساسه علی الإبداع دون التقلید وإنها من ممثلی المذهب الرومانسی فی العراق، التی استطاعت أن تبلغ الرومنسیة إلی ذروتها فی العراق مع أنها دخلت العراق متأخرة بالنسبة إلی البلاد العربیة الأخری. کانت نازک الملائکة من روّاد التطوّر الشعری؛ التطوّر الذی عمّ أقطار العالم. وهی من أفضل شاعرات الوطن العربی، لأنهّا شاعرة الإبداع والتجدید وناقدة فی قضایا الشعر العربی. وهی عاشت فی عزلة عن بیئتها الثقافی وکانت أسیرة عالمها العائلی المحافظ بسبب أنها نشأت فی مجتمع لم یکن فی إمکان المرأة أن تبدی آراءها ولم تکن تقدر علی أن تحضر النوادی والجماعات الأدبیة وقبول هذه القضیة أن المرأة تختلط بالرجل فی الأماکن المختلفة والأسواق کان صعبا علی الرأی العام فی المجتمع. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

154 - فی التحلیل الفنّی لمقامات الهمذانی والحریری "الموازنة بین الخمریة والرملیة نموذجاً"
علی‌أصغر حبیبی

فن المقامة من أهم فنون الأدب العربی ولعل أهمیته تزداد من حیث الغایة التی ارتبطت بها فی الماضی، وهی غایة التعلیم وتلقین الناشئة صیغَ التعبیر؛ فهی صیغ تحلت بألوان البدیع وازینت بزخارف السجع وحظیت بأشدِّ العنایة من حیث معادلاتها اللفظیة وأبعادها ومقابلاتها الصوتیة وإضافةً چکیده کامل

فن المقامة من أهم فنون الأدب العربی ولعل أهمیته تزداد من حیث الغایة التی ارتبطت بها فی الماضی، وهی غایة التعلیم وتلقین الناشئة صیغَ التعبیر؛ فهی صیغ تحلت بألوان البدیع وازینت بزخارف السجع وحظیت بأشدِّ العنایة من حیث معادلاتها اللفظیة وأبعادها ومقابلاتها الصوتیة وإضافةً إلی ذلک، جوانبها القصصیة التی تلعب دوراً هاماً فی التعبیر عن جوانبها التعلیمیة. واشتهرت فی الأدب العربی مقامات بدیع الزمان الهمذانی، وهو المخترع لفن المقامة، والحریری. وقد اتسعت دائرة مقاماتهما وخرجت من إطارها العربی حتی أثّرت علی الأدب الفارسی بجوانبها القصصیة، والتعلیمیة، والفنیة وتجلی هذا التأثیر فی مقامات "حمیدی" الأدیب الفارسی. یرید الکاتب فی هذا المقال أن یبحث عن الأبعاد المختلفة (القصصیة، والفنیة، والمضمونیة، والتعلیمیة، والثقافیة، والاجتماعیة، والأدبیة، والصوتیة، والفولکلوریة و...) للمقامتین الخمریة لبدیع الزمان والرملیة للحریری کنموذجین لفنّ المقامة عندهما، ویقارن بین الجوانب المختلفة لهما. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

155 - العربیة ومکانتها بین اللغات السامیَّة؛ دراسة وتقویم
محمد صالح شریف عسکری

یتناول هذا المقال قصدیة اختیار اللغة العربیة، باعتبارها أفضل اللغات الحیة، وأکمل اللغات االسامیَّة، لتبلیغ رسالة الإسلام، وتنزیل کتاب الله العزیز، بهذه اللغة، من خلال استعراض آراء علماء اللغة، فی اللغات السامیة، وفروعها، وموطن شعوبها، والأطوار التی مرت بها هذه اللغات، م چکیده کامل

یتناول هذا المقال قصدیة اختیار اللغة العربیة، باعتبارها أفضل اللغات الحیة، وأکمل اللغات االسامیَّة، لتبلیغ رسالة الإسلام، وتنزیل کتاب الله العزیز، بهذه اللغة، من خلال استعراض آراء علماء اللغة، فی اللغات السامیة، وفروعها، وموطن شعوبها، والأطوار التی مرت بها هذه اللغات، من ضعف وقوة، والعلاقات التی تربط بعضها ببعض، وما بقی منها قائماً، حتى الآن، وما اندثر، کما یتحدث المقال، بمقدار ما یتسع له المجال، عن ما یمیز العربیة عن السامیات، فی الأصول والاشتقاقات وتنوع المفردات، وطرائق الکلام، وأدوات التعبیر عن ألطف الأمور وأدق القضایا؛ للوصول إلى بیان تفوق العربیة على غیرها بعد أن أصبحت أکمل أخواتها السامیَّة مضموناً، وأقدرها أداءً للمعانی؛ الأمر الذی جعلها أهلاً لاحتضان کتاب الله العزیز، وکلام نبیه الکریم(ص)، فنالت بهذه المکانة المتمیزة من التشریف والشأن مالم تنله لغة أخرى من لغات البشر. کما حاول المقال أن یجعل القارئ یدرک من ثنایا البحث، بعد مشاهدة انحسار غیر العربیة، وبقاء الأخیرة؛ أن اختیار أکمل اللغات، أی العربیة، لإبلاغ أکمل الرسالات لم یکن عملاً اعتباطیاً، ودون قصد من الشارع الحکیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

156 - دراسة نقدیة تحلیلیة فی مآخذ مارون عبّود علی شعر عباس محمود العقّاد
جمال طالبی

عباس محمود العقّاد ناقد، شاعر، وموسوعیّ کبیر خلّف لنا تراثاً قیّماً علی ساحات اجتماعیة، وسیاسیة، ودینیة، وأدبیة. إنّه لم یتخلّف عن میدان النقد والشعر فصدر منه ما یقارب من عشرة دواوین شعریة، لکنّ شعره أُثیرت حوله معارک نقدیّة حامیة الوطیس أدّت إلی انقسام النقّاد إلی ثلاث چکیده کامل

عباس محمود العقّاد ناقد، شاعر، وموسوعیّ کبیر خلّف لنا تراثاً قیّماً علی ساحات اجتماعیة، وسیاسیة، ودینیة، وأدبیة. إنّه لم یتخلّف عن میدان النقد والشعر فصدر منه ما یقارب من عشرة دواوین شعریة، لکنّ شعره أُثیرت حوله معارک نقدیّة حامیة الوطیس أدّت إلی انقسام النقّاد إلی ثلاثة تیّارات: التّیّار المؤیّد، والتّیار الرافض، والتّیار الذی سار فی اتّجاه موضوعیّ علمیّ. یمثّل مارون عبّود الناقد اللبنانی الشّهیر الاتّجاه الذی یرفض شعر العقّاد رفضاً باتّاً منکراً شاعریّته فهو یری شعره باعثاً للسخریة والهزء. إنّ الإنسان عندما یقرأ آراء عبّود یحسّ منذ البدایة أنّها خلت من الروح العلمیّ والموضوعیّ، وأنّ عبّود وقع فی شباک التکتّلات النقدیة السائدة فی النقد الأدبی العربی فی القرن العشرین عندما یقول: لا أقابله بناجی، وأبی شادی، وطه، والصیرفی، والخفیف، وبشر فارس، وصالح جودت، ومبارک، وکلّ من یقول شعراً بمصر، فکلّ هؤلاء حتّی زکی مبارک خیر منه. فمن هذا المنطلق رأینا من الضرورة أن نقوم بدراسة آرائه برؤیة نقدیة محایدة فنکشف حقیقة شعره خاصّة فی دواوینه "هدیة الکروان" ، و"عابر السّبیل" و"وحی الأربعین" التی تمتاز بالتجدید والموضوعیة ووحدة القصیدة. وأهمّ نتیجة حصلت لنا أنّ عبّود رغم أنّه کان مصیباً فی بعض جوانب نقده، إلّا أنّه ابتعد عن الحقیقة والموضوعیة فی قسم کبیر من آرائه فجری وراء أغراضه الفردیة. لأنّ التنافس بین مصر و لبنان فی ساحة الأدب والنقد فی بدایات القرن العشرین دفع النقّاد إلی خوض معارک نقدیة سادت العصبیة واللامنهجیة علی قسم کبیر منها. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

157 - أثر الحصار العسکری لمدینة بیروت علی توظیف الأمکنة ودلالتها فی دیوان "مریم تأتی" لسعدی یوسف
هاشم محمّد هاشم مریم جلائی

تُعدُّ تقنیة المکان وتوظیفها داخل النص الشعری من أهم جمالیات القصیدة الحدیثة وتحدیداً فی الأدب الذی ینشأ أثناء الحروب والحصار؛ وذلک لأهمیة العلاقة بین المکان والحرب حیث غالباً تنشب الحروب بغرض احتلال مکان وتقام أحداثها علی مکان ومن آثارها المشؤومة تدمیر أمکنة. وعلیه، قا چکیده کامل

تُعدُّ تقنیة المکان وتوظیفها داخل النص الشعری من أهم جمالیات القصیدة الحدیثة وتحدیداً فی الأدب الذی ینشأ أثناء الحروب والحصار؛ وذلک لأهمیة العلاقة بین المکان والحرب حیث غالباً تنشب الحروب بغرض احتلال مکان وتقام أحداثها علی مکان ومن آثارها المشؤومة تدمیر أمکنة. وعلیه، قامت الدراسة الحالیة بالمنهج الوصفی ـ التحلیلی بتناول أثر الحصار العسکری لمدینة بیروت علی توظیف الأمکنة ودلالتها فی دیوان "مریم تأتی" للشاعر العراقی سعدی یوسف؛ إذ إن هذا الحصار أثر تأثیراً ملحوظاً علی الحیاة الیومیة للشعب اللبنانی ومن ثم انعکس هذا الحصار علی إنتاج العدید من الأدباء اللبنانیین وغیرهم، منهم الشاعر العراقی سعدی یوسف الذی دفعته الأحداث لتصویر الحیاة اللبنانیة المحاصرة بکل تفاصیلها. إذن، یرید البحث الحالی دراسة أثر الحصار العسکری لمدینة بیروت علی توظیف الأمکنة ودلالتها فی دیوان "مریم تأتی" للشاعر سعدی یوسف ومن أهم ما توصلنا إلیه هو أن الأمکنة المفتوحة (المدینة، والقریة، والحی) فی قصائد سعدی یوسف تم توظیفها لتدل علی إظهار الدمار المادی الذی لحق ببیروت جراء الحصار العسکری الإسرائیلی، أما للأمکنة المغلقة (البیت، والغرفة) فلها نسبة أعلی من التوظیف داخل نصوص الدیوان مقارنة بالأمکنة المفتوحة وهی تدلّ علی الحالة النفسیة المزریة لأهالی بیروت جراء الحصار والسبب یرجع إلی السمات الهندسیة والمعماریة التی تتصف بها هذه الأمکنة من حیث انغلاقها. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

158 - الرثاء فی شعر الشریف الرضی
محمد إبراهیم خلیفة الشوشتری محمد حسن امرایی

استطاع الشریف الرضی بشاعریته الفذة القویة، وبلاغته الأصیلة، وقدرته الباهرة أن یبرز فی مقدمة الفحول من الشعراء، لاسیما فی الرثاء والبکاء علی الأهل، والأقارب، والأحباب ووصف تقلبات الزمان، وظهرت قصائده فی الرثاء ملیئة بالمشاعر الجیاشة. وجدیر بالذکر أنّ قصائده فی رثاء الحسی چکیده کامل

استطاع الشریف الرضی بشاعریته الفذة القویة، وبلاغته الأصیلة، وقدرته الباهرة أن یبرز فی مقدمة الفحول من الشعراء، لاسیما فی الرثاء والبکاء علی الأهل، والأقارب، والأحباب ووصف تقلبات الزمان، وظهرت قصائده فی الرثاء ملیئة بالمشاعر الجیاشة. وجدیر بالذکر أنّ قصائده فی رثاء الحسین (ع) مثال کامل احتذاه الشعراء من بعده لبیان مظلومیة أهل البیت (ع) وفاجعتهم بمقتل الإمام الحسین (ع) وکانوا یحفظون وینشدون أشعاره الرثائیة. إنّ مراثی الشریف الرضی -مع قلّتها- جعلته بارزاً بین معاصریه وشعراء الشیعة. تدرس هذه المقالة الرثاء عند الشریف الرضی وتثبت أنّ الرضی من أحسن شعراء الرثاء بلامنازع فی العصر العباسی، وأحسن تصرفاً فیه. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

159 - النقد الأدبی العربی المعاصر وتأثره بالمناهج الغربیة "دراسة وتحلیل"
حسن مجیدی سیدمحمد أحمدنیا

النقد الأدبی من أبرز مظاهر الأدب العربی المعاصر وهذه الظاهرة فی العصر الحدیث تأثر بمباحث النقد الغربی بسبب اتصال العرب بالآداب الغربیة. تأثر النقد العربی عن الغرب بسبب مؤثرات کالنقد المقارن والمدارس النقدیة کمدرسة الدیوان ورجالها. والعرب - رغم هذه التأثیرات التی تعتبر ل چکیده کامل

النقد الأدبی من أبرز مظاهر الأدب العربی المعاصر وهذه الظاهرة فی العصر الحدیث تأثر بمباحث النقد الغربی بسبب اتصال العرب بالآداب الغربیة. تأثر النقد العربی عن الغرب بسبب مؤثرات کالنقد المقارن والمدارس النقدیة کمدرسة الدیوان ورجالها. والعرب - رغم هذه التأثیرات التی تعتبر لازما للمجتمع المثقف والنشیط ولابد منها - لم ینس التراث العربی فی هذه التیارات النقدیة، ولم ینفصل عن الأصالة والقدیم تماما. نعالج فی هذا المقال بشکل وصفی ومکتبی المؤثرات الأجنبیة علی النقد الأدبی العربی المعاصر. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

160 - أثر الثقافة الفارسیة فی شعر ابن هانی الأندلسی
سیدمحمد میرحسینی علی أسودی

تعنی هذه الدراسة برصد الملامح والمفردات الفارسیة الواردة فی شعر ابن هانی الأندلسی، کی تقدم دلیلا آخر علی العلاقات المتبادلة العریقة بین اللغتین الفارسیة والعربیة منذ أقدم الزمان إلی یومنا هذا وهی تعرض أیضا دلیلا آخر علی التفاعل الحضاری والثقافی بین العرب والفرس، وتعطی ف چکیده کامل

تعنی هذه الدراسة برصد الملامح والمفردات الفارسیة الواردة فی شعر ابن هانی الأندلسی، کی تقدم دلیلا آخر علی العلاقات المتبادلة العریقة بین اللغتین الفارسیة والعربیة منذ أقدم الزمان إلی یومنا هذا وهی تعرض أیضا دلیلا آخر علی التفاعل الحضاری والثقافی بین العرب والفرس، وتعطی فکرة واضحة عن مدی تأثیر کل من اللغتین فی الأخری، مع أن هذا الشاعر الأندلسی یبعد کل البعد عن مستقر اللغتین الرئیس. وقد تطرق البحث أیضا إلی معالم (الحضورالإیرانی فی شعر ابن هانی الأندلسی) وتقسیمها موضوعیا وشرحها شرحا وافیا، وقد تناولنا محاور عدّة فیما درسناه لنعرض بحثا من بحوث الأدب المقارن ولنکشف الغموض المسدل علی بعض المصطلحات الواردة فی شعر ابن هانی الأندلسی. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

161 - الصورة الموسیقیة فی أشعار سعدی العربیة
حامد ذاکری عبدالحمید أحمدی منصوره شیرازی

یعتمد الشعر فی جمالیته علی عناصر عدة؛ منها الصورة الموسیقیة، وهی فی الشعر ذات أبعاد وسیعة، أدرکها أصحاب القریض إدراکاً تاماً وأحسنوا توظیفها. إن سعدی الشیرازی یعتبر من کبار شعراء الفرس الذین أدرکوا هذا المهم، فتلقی الشعر بذوقه المرهف، وتعاطاه فی میدانه الواسع؛ فکلامه مش چکیده کامل

یعتمد الشعر فی جمالیته علی عناصر عدة؛ منها الصورة الموسیقیة، وهی فی الشعر ذات أبعاد وسیعة، أدرکها أصحاب القریض إدراکاً تاماً وأحسنوا توظیفها. إن سعدی الشیرازی یعتبر من کبار شعراء الفرس الذین أدرکوا هذا المهم، فتلقی الشعر بذوقه المرهف، وتعاطاه فی میدانه الواسع؛ فکلامه مشهور بکونه سهلاً ممتنعاً، ولغته الشعریه ممتزجة بالصورة الموسیقیة فی أبعادها المتعددة. وهناک دراسات قامت بالبحث فی أشعاره الفارسیة ولکنها لم تعالج أشعاره العربیة؛ فجاءت هذه الدراسة لاستعراض الأبعاد المختلفة للصورة الموسیقیة فی أشعار سعدی العربیة، بعد أن مهّدت لذلک بمقدّمات. وقد تمّ الاعتماد فی هذا البحث علی "کلیات سعدی" بتحقیق بهاءالدین خرمشاهی، کمصدر رئیس لأشعار سعدی العربیة. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

162 - الواقعیة السحریة فی خماسیة مدن الملح لعبدالرحمن منیف
رضا ناظمیان یسرا شادمان

إن الواقعیة السحریة تعنی فی أبسط تعاریفها الجمع والمزج بین الواقع والسحر والخیال أی اللاواقع والماوراء. فهی عملیة مزج وتداخل بین العالمین الواقعی واللاواقعی. وقد ظهر هذا الاتجاه فی روایات بعض الکتّاب العرب منهم عبدالرحمن منیف حیث وظّف هذا الاتجاه فی بعض روایاته منها خما چکیده کامل

إن الواقعیة السحریة تعنی فی أبسط تعاریفها الجمع والمزج بین الواقع والسحر والخیال أی اللاواقع والماوراء. فهی عملیة مزج وتداخل بین العالمین الواقعی واللاواقعی. وقد ظهر هذا الاتجاه فی روایات بعض الکتّاب العرب منهم عبدالرحمن منیف حیث وظّف هذا الاتجاه فی بعض روایاته منها خماسیة "مدن الملح" التی یتناولها هذا المقال بالدرس والتحلیل، وذلک باستخدام المنهج الوصفی – التحلیلی. فمن عناصر الواقعیة السحریة وملامحها فی خماسیة "مدن الملح" یمکن الإشارة إلی السحر، والوهم والخیال، والأسطورة والرمز، والازدواجیة، وصمت الکاتب، وعدم انحیازه تجاه الأحداث الخارقة للطبیعة والعادة. وهی القضایا ذاتها التی ستخضع للبحث فی هذه المقالة وکذلک کیفیة استخدام هذه العناصر فی الروایة ودور هذا التیّار الروائی فی سرد أحداث الروایة "مدن الملح". ویمکن القول بأنّ الروائی عبدالرحمن منیف إلی جانب تصویر القضایا الواقعیة، استخدم العناصر السحریة والخیالیة فی خماسیة "مدن الملح" استخداماً ناجحاً بحیث أولاً لایفاجیء القاریء عندما یواجه الأحداث اللاواقعیة بل یقبلها ویصدّقها لأن المؤلف یقف موقف الانحیاد تجاه الأحداث الخارقة للعادة، فلا یفاجیء ولا یتعجب، کما لا یبادر إلی تبریر أو شرح ما یقع من دقائق غیر طبیعیة. وهذا الموقف من قبل المؤلف یساعد القاریء فی قبول القصة وأحداثها الخارقة للطبیعة. وثانیاً ینجح الکاتب من خلال استخدام هذا التیّار الروائی أن یعبّر عن خلجات نفسه وینظر إلی القضایا السیاسیة والاجتماعیة والاقتصادیة للمجتمعات العربیة نظرة نقدیة عن طریق استخدام تقنیات مختلفة کمزج عناصر الواقع والسحر والخیال وخرق الحدود بین العالم الواقعی واللاواقعی، وکذلک وصف الأحداث والشخصیات وصفاً دقیقاً جزئیاً. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

163 - الأشعار الغزلیة بین مولانا جلال الدین وحافظ الشیرازی؛ قضایا نقدیة مضمونا
مهدی ممتحن منیر أحمد شریعتی

کثیرة هی الدراسات التی تناولت شعر مولانا وحافظ بالبحث والدراسة، حتی یخیل للباحث فیه أنّه لم یعد شیء من هذا الشعر إلا وأخذ نصیباً وافراً من البحث والدراسة. ولکن حین ننظر فی شعر مولانا وحافظ ثم نلقی نظرة إلی أبحاث الباحثین، نشاهد هناک شیئا من الأدب الإیرانی الإسلامی الذی چکیده کامل

کثیرة هی الدراسات التی تناولت شعر مولانا وحافظ بالبحث والدراسة، حتی یخیل للباحث فیه أنّه لم یعد شیء من هذا الشعر إلا وأخذ نصیباً وافراً من البحث والدراسة. ولکن حین ننظر فی شعر مولانا وحافظ ثم نلقی نظرة إلی أبحاث الباحثین، نشاهد هناک شیئا من الأدب الإیرانی الإسلامی الذی ما اهتم الباحثون به إلا قلیلاً، وهی الأشعار العربیة عند مولانا وحافظ الشیرازی التی تحکی عن سعة البال والفکرة والمقدرة علی اللغة العربیة، لاسیما عند مولانا جلال الدین الرومی. ومع إعادة النظر إلی أشعارهما نری أنّ أشعارهما مملوءة بالحکم التی تنبع من التعالیم القرآنیة وفیه أیضا التأثر بالآداب العربیة ولاسیما العصر العباسی، مع سهولة فی شعرهما العربی، کما نشاهد سعة الخیال وبعض أغراض الشعر العربی عندهما. یحاول هذا المقال أن یوازن بین الأشعار العربیة لجلال الدین الرومی وحافظ الشیرازی، ویقدّم من زوایة جدیدة جوانب من تجربتهما الروحیّة، لتقریبهما من القارئ الذی لم تتح له فرصة الاطلاع علی سیرتی صاحبیهما. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

164 - دراسةٌ أسلوبیةٌ فی قصیدة "موعد فی الجنة"
عیسی متقی‌زاده کبری روشنفکر نورالدین پروین

تسعى الأسلوبیة "stylistics"إلى دراسة الهیکل البنائی للشعر وتحلیل أنساقه التی تکشف عن تنظیمه وفقاً للمستویات الصوتیة والترکیبیة والبلاغیة فتؤدی إلى التمیز بین آثار الأدباء عامة والشعراء خاصة. استهدف هذا البحث دراسة القصیدة الرثائیة "موعدٌ فی الجنة"للشاعرة الکویتیة المعاص چکیده کامل

تسعى الأسلوبیة "stylistics"إلى دراسة الهیکل البنائی للشعر وتحلیل أنساقه التی تکشف عن تنظیمه وفقاً للمستویات الصوتیة والترکیبیة والبلاغیة فتؤدی إلى التمیز بین آثار الأدباء عامة والشعراء خاصة. استهدف هذا البحث دراسة القصیدة الرثائیة "موعدٌ فی الجنة"للشاعرة الکویتیة المعاصرة سعاد‌الصباح التی کتبت فی "مبارک"، الابن الذی رحل وکان لما یزل طفلا فبکته العینان وبکاه الفؤاد واللسان، وذلک فی ضوء المنهج الوصفی-التحلیلی، مستعینا الأسلوبیة التی تتمحور حول معطیات علم اللغة العام. ومن النتائج التی توصلت إلیها هذه الدراسة أنّ العاطفة تکون الصادقة تجری علی لسان الشاعرة التی تعبر عما یختلج فی صدرها من الحزن والتحسر الشدید. نلاحظ بأنّ الأصوات المجهورة والمهموسة فی هذه القصیدة تناسب أکثر التناسب الدلالات التی توجد فی القصیدة. وقد دفعت العاطفة الحزینة الشاعرة إلى أن تستخدم فی هذه القصیدة الجملَ الفعلیة أکثر من الجمل الاسمیة؛ فهناک توازن مقصود بین عاطفتها وأسلوبها. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

165 - دراسة بنیة ومضمون الحوار الأدبی (المناظرة) فی أدب العصر المملوکی
علیرضا نظری مریم فولادی

تعتبر المناظرة فنّا من الفنون الأدبیة فهی معروفة عند وقت طویل فی الأدب العربی وکانت متداولة بین الشعراء والکتّاب. تشکل هذا النوع الأدبی من تقلید المناظرات الواقعیّة، محادثة عدائیّة أو ودیّة بین طرفی المناظرة وأحیاناً یکون انساناً، حیواناً، نباتاً أو مفاهیم انتزاعیة من ا چکیده کامل

تعتبر المناظرة فنّا من الفنون الأدبیة فهی معروفة عند وقت طویل فی الأدب العربی وکانت متداولة بین الشعراء والکتّاب. تشکل هذا النوع الأدبی من تقلید المناظرات الواقعیّة، محادثة عدائیّة أو ودیّة بین طرفی المناظرة وأحیاناً یکون انساناً، حیواناً، نباتاً أو مفاهیم انتزاعیة من الطبیعة وغیرها من العناصر. ولأنَّ هذا النوع الأدبی کان موجوداً فی الأدب المملوکی بشکلٍ بارزٍ ولامعٍ وبناءً علی ذلک، کانَ هذا البحث بأسلوب وصفی - تحلیلی لیبحث فی أدب الممالیک بقسیمیه النظری والعملی، ففی القسم النظری انکبَّ هذا البحث علی تعریف هذا النوع الأدبی (المناظرة) وفی القسم العملی ذکر نماذج وأمثلة من المناظرات المنظومة والمنثورة فی هذه الفترة الزمنیة. تشیر النتائج إلی أنّه فی المناظرات الشعریة (المنظومة) أکثر ما یکون الترکیز علی المحادثات بمعناها العام وبین البشر حیث کانت قصیرة وبدون حکم. أمّا المناظرات المنثورة فأکثرها بمعنی خاص وطبق قواعد خاصة، ترتبط بین العناصر غیر البشریة حیث إنها أحیاناً لدیها جانب تعلیمی أو دینی أو مدحی وبعض الأوقات الجانب الترفیهی. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

166 - التشاؤم فی شعر أبی‌العلاء المعری وعبدالرحمن شکری
هادی نظری‌منظم خاطرة أحمدی

التشاؤم حالة نفسیة ذات أسباب مختلفة کالیأس، وعجز الإنسان عن تحقق مطامحه وآماله، ومعاناة مشاکل نفسیة وجسدیة، وتردّیة الأوضاع الاجتماعیة والسیاسیة فی المجتمعات الإنسانیة و... . والتشاؤم ظلّ وما یزال شائعاً بین الشعراء والأدباء فی مختلف العصور؛ فهناک علی سبیل المثال أبوال چکیده کامل

التشاؤم حالة نفسیة ذات أسباب مختلفة کالیأس، وعجز الإنسان عن تحقق مطامحه وآماله، ومعاناة مشاکل نفسیة وجسدیة، وتردّیة الأوضاع الاجتماعیة والسیاسیة فی المجتمعات الإنسانیة و... . والتشاؤم ظلّ وما یزال شائعاً بین الشعراء والأدباء فی مختلف العصور؛ فهناک علی سبیل المثال أبوالعلاء المعرّی الذی اصطبغ شعره بالتشاؤم بسبب الظروف المحیطة بحیاته؛ وهناک أیضا عبدالرحمن شکری فی العصر الحدیث، الذی اتّجه فی شعره نحو التشاؤم متأثراً بالأوضاع الاجتماعیة فی عصره، وبنزعته الرومانسیة، ومزاجه الحزین، ونتیجةً لقراءاته فی شعر الشعراء المتشائمین کالمعری وابن الرومی والخیام. یحاول هذا المقال من خلال المنهج الوصفی- التحلیلی أن یرصد مظاهر التشاؤم فی شعر أبی العلاء المعری وعبدالرحمن شکری، وأن یعالج المؤثّرات العامّة والخاصّة فی اتجاه الشاعرین نحو التشاؤم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

167 - آموزه‌های دینی و اخلاقی در لالائی‌های مذهبی پارسی و تازی
مهدی ممتحن الهام خادمی

لالائی‌ها نخستین نمونه‌ی ادبیات شفاهی زنانه‌اند. یکی از درون‌مایه‌های لالائی‌ها، مذهب است که مادران به وسیله‌ی آن، تعالیم دینی و اخلاقی را به طور ناملموس به فرزندانشان می‌آموزند. برآنیم تا این تعالیم را در لالائی‌های پارسی و تازی را مورد بررسی قرار دهیم. می توان از جمله چکیده کامل

لالائی‌ها نخستین نمونه‌ی ادبیات شفاهی زنانه‌اند. یکی از درون‌مایه‌های لالائی‌ها، مذهب است که مادران به وسیله‌ی آن، تعالیم دینی و اخلاقی را به طور ناملموس به فرزندانشان می‌آموزند. برآنیم تا این تعالیم را در لالائی‌های پارسی و تازی را مورد بررسی قرار دهیم. می توان از جمله نقاط اشتراک لالائی‌های مذهبی پارسی و تازی از: در پناه خداوند قرار دادن فرزند، در پناه قرآن قرار دادن فرزند، دعا برای خوابِ خوش فرزند و تعلیم واجبات اسلامی نام برد. برخی از مضامین مختص لالائی‌هایِ مذهبیِ پارسی شامل: دعا برای خدمت فرزند به آستان حضرت رضا(ع)، حضرت معصومه(س) و یا شاهچراغ(ع) می باشد. برخی از درونمایه‌های ویژه‌ی لالائی‌هایِ مذهبیِ تازی عبارتند از: ذکر نام مکّه یا کعبه، به کاربردن دو جمله لا اله الا الله و محمد رسول الله. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

168 - جلوه‌های امثال تازی در اشعار تعلیمی پارسی*
زهرا سلیمانی

بسیاری از آثار نویسندگان و شعرای فارسی زبان در طول تاریخ، متأثر از زبان دین و کتاب آسمانی (قرآن کریم) بوده است. ادبای ایرانی در شعر و نثر تعلیمی از زبان و فرهنگ عربی بسیار سود جسته‌اند و به طور مثال در گفتار خود از صناعات ادبی همچون ارسال المثل (= تمثیل)، اقتباس و یا حت چکیده کامل

بسیاری از آثار نویسندگان و شعرای فارسی زبان در طول تاریخ، متأثر از زبان دین و کتاب آسمانی (قرآن کریم) بوده است. ادبای ایرانی در شعر و نثر تعلیمی از زبان و فرهنگ عربی بسیار سود جسته‌اند و به طور مثال در گفتار خود از صناعات ادبی همچون ارسال المثل (= تمثیل)، اقتباس و یا حتی تلمیح از امثال عربی در تبیین، تفهیم و آموزش پیام خویش بسیاربهره برده‌اند چنان که عبارات حکیمانه عربی در متن شاه‌کارهای زبان فارسی نظیر گلستان سعدی، مثنوی مولوی و... اثرگذاری قابل تأمل فرهنگ عربی را بر ادبیات تعلیمی فارسی به خوبی نشان می‌دهد و از آنجا که ادبیات تطبیقی به بحث و بررسی تاثیرگذاری آثار ادبی ملل مختلف می‌پردازد، از انعکاس‌ها و بازتاب‌های ادبیات یک ملت در ادبیات سایر ملت ها سخن می گوید. بدیهی است که کوشش هایی از این دست اگرچه کم شمار نیستند اما هم چنان در اقیانوس بی کران ادبیات ملل، شایستة توجه و اهتمامی بیش از پیش‌اند. نظر به این مهم در این جستار، سعی شده است با نگاهی اجمالی به عرصه ادبیات تعلیمی فارسی نمونه‌ای، از بازتاب حِکَم و امثال عربی در ادبیات پارسی ارائه گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

169 - تمثیل با رویکرد فابل در اشعار پروین اعتصامی و ایلیا ابوماضی
نفیسه حاجی رجبی عباس عرب

تمثیل حاوی آگاهی خردمندانه و تجربۀ عقلانی است که شاعران و نویسندگان برای بیان اندیشه ها و افکار خود غالباً قالب حکایات تمثیلی را برگزیده و دست به خلاقیت زده اند. عصر رواج تمثیل، در تاریخ ادبیات ایران، عصر غلبۀ عقلانیت وآگاهی عقلی است. شاعران و نویسندگان تمثیل را بهترین چکیده کامل

تمثیل حاوی آگاهی خردمندانه و تجربۀ عقلانی است که شاعران و نویسندگان برای بیان اندیشه ها و افکار خود غالباً قالب حکایات تمثیلی را برگزیده و دست به خلاقیت زده اند. عصر رواج تمثیل، در تاریخ ادبیات ایران، عصر غلبۀ عقلانیت وآگاهی عقلی است. شاعران و نویسندگان تمثیل را بهترین ظرف برای بیان افکار و اندیشه های فلسفی، عرفانی ودینی واخلاقی خود یافته اند چرا که در بسیاری از مقوله ها بیان مطلب جز از طریق مثال وتمثیل میسر نیست. در این مقاله توصیفی به بررسی تطبیقی یکی از صورت های تمثیلی به نام "فابل" در اشعار دو شاعر معاصر فارسی و عربی، پروین اعتصامی وایلیا ابوماضی و مضامین مشترکی که این دو شاعر بدان پرداخته‌اند می پردازیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

170 - Nano-encapsulation of thyme essential oil in chitosan-Arabic gum system: evaluation of its antioxidant and antimicrobial properties
Maryam Hassani Shirin Hasani

In this study Nano–capsules based on chitosan (CS) and Arabic Gum (GA) with Thyme essential oil (TEO) as an active ingredient were prepared using emulsion method. The nano–capsules were characterized by their Encapsulation efficiency (EE), morphologies, Part چکیده کامل

In this study Nano–capsules based on chitosan (CS) and Arabic Gum (GA) with Thyme essential oil (TEO) as an active ingredient were prepared using emulsion method. The nano–capsules were characterized by their Encapsulation efficiency (EE), morphologies, Particle size distributions, Zeta potential and Release (RE). Results showed that nano–capsules produced by using relative ratio CS: GA (1.5%:8.5%) clearly showed the highest Encapsulation efficiency (77.67%) and Zeta potential value (+ 43.17 mV). In vitro release studies demonstrated a prolonged release for the samples with larger CS ratio. Most nano–capsules sizes ranged from 385.2 to 756.1 nm. Scanning electron microscopy (SEM) images showed nano–capsules had a rough surface without the spherical shape for all samples. Quantitative values of antioxidant activity of Thyme essential oil and nano–encapsulated essential oil were studied. The essential oils were investigated for their antibacterial activity against common Gram–positive and Gram–negative pathogenic microorganisms (Staphylococcus aureus and Escherichia coli) by Disk diffusion and dilution method (MIC). Our results reported the better antioxidant and antibacterial effects of the encapsulated TEO in comparison with free TEO. Finally, the mixture of CS: GA at (1.5%:8.5%) can be suggested as suitable wall material for Thyme essential oil encapsulation. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

171 - Erratum: Nano-encapsulation of thyme essential oil in chitosan-Arabic gum system: Evaluation of its antioxidant and antimicrobial properties
Maryam Hasani Shirin Hasani

In this study, nano-capsules based on chitosan (CS) and Arabic gum (AG) involving thyme essential oil (TEO), as an active ingredient, were prepared using the emulsion method. The nano-capsules were characterized by their encapsulation efficiency (EE), morphologies, part چکیده کامل

In this study, nano-capsules based on chitosan (CS) and Arabic gum (AG) involving thyme essential oil (TEO), as an active ingredient, were prepared using the emulsion method. The nano-capsules were characterized by their encapsulation efficiency (EE), morphologies, particle size distributions, zeta potential and release (RE). The obtained results showed that nano-capsules produced using a relative ratio of CS:AG (1.5%:8.5%) clearly showed the highest encapsulation efficiency (77.67%) and zeta potential value (+ 43.17 mV). In vitro release study demonstrated a slow release for the samples with larger CS ratio. In addition, scanning electron microscopy (SEM) images showed that nano-capsules sizes were over the range 385.2-756.1 nm with a rough surface shape for all samples. Moreover, quantitative values of antioxidant activity of free TEO and nano-encapsulated TEO were studied using the free radical 1,1-diphenyl-2-picrylhydrazyl (DPPH) assay. The essential oil (EO) was investigated for its antibacterial activity against common Gram-positive and Gram-negative pathogenic microorganisms including Staphylococcus aureus and Escherichia coli by disk diffusion and dilution (MIC) methods. Our results accounted for higher antioxidant and antibacterial activities of encapsulated TEO compared to those of free TEO. Finally, the CS:AG ratio of 1.5%:8.5% was found to be suitable wall material for TEO encapsulation. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

172 - تأثیرآموزش از طریق تلفن همراه بر انگیزه پیشرفت، خودپنداره و پیشرفت تحصیلی دانشجویان در درس زبان عربی
مجتبی رضایی راد ابراهیم فلاح

پژوهش حاضر با هدف اثر بخشی یادگیری سیار بر انگیزه پیشرفت، خودپنداره و پیشرفت تحصیلی دانشجویان در درس زبان عربی، با روش نیمه تجربی (طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل) صورت گرفته است. جامعه آماری دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری ورودی سال 1390 که درس زبان عربی چکیده کامل

پژوهش حاضر با هدف اثر بخشی یادگیری سیار بر انگیزه پیشرفت، خودپنداره و پیشرفت تحصیلی دانشجویان در درس زبان عربی، با روش نیمه تجربی (طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل) صورت گرفته است. جامعه آماری دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری ورودی سال 1390 که درس زبان عربی را انتخاب نموده‌اند بوده که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای دو کلاس به حجم 69 نفر انتخاب شدند و به صورت تصادفی خوشه‌ای در دو گروه آزمایش (39) و کنترل (36) قرارگرفتند. ابزارهای مورد استفاده شامل آزمون انگیزه پیشرفت هرمنس، آزمون خودپنداره راج کمارسارسوت و آزمون محقق ساخته زبان است. روایی آزمون محقق ساخته، با اعمال نظر متخصصان تأیید شد و محاسبه پایایی آزمون از طریق بازآزمایی و آلفای کرونباخ در حدود 85/0 به دست آمد. به منظور آزمودن فرضیات تحقیق، از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شد. نتایج تحلیل داده‌ها نشان داد که میانگین نمرات گروه آزمایش نسبت به گروه گواه، از سطح بالاتری برخوردار بوده، استفاده از تلفن همراه در پیشرفت تحصیلی درس زبان عربی و افزایش انگیزه و خودپنداره دانشجویان مؤثر است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

173 - تبیین ولایت تکوینی انسان کامل در هندسة معرفتی عرفان اسلامی (با محوریت آرای امام خمینی)
علی حسینی جاسب نیکفر

در عرفان بحث ولایت تکوینی ذیل موضوع انسان کامل مطرح می‌شود؛ که واسطة بدو و عود نظام آفرینش در قوس صعود و نزول است. انسان کامل، محل تجلی تمام اسماء و صفات الهی و حقایق کیانی و کیهانی است. چنین انسانی، به مثابة روح عالم و عالم چونان جسد او به شمار می‌رود. همان‌گونه که روح چکیده کامل

در عرفان بحث ولایت تکوینی ذیل موضوع انسان کامل مطرح می‌شود؛ که واسطة بدو و عود نظام آفرینش در قوس صعود و نزول است. انسان کامل، محل تجلی تمام اسماء و صفات الهی و حقایق کیانی و کیهانی است. چنین انسانی، به مثابة روح عالم و عالم چونان جسد او به شمار می‌رود. همان‌گونه که روح به وسیله قوای روحانی و جسمانی به تدبیر بدن و تصرف در آن می‌پردازد، انسان کامل با اتصاف به حقایق الهیه، به مقام تصرف در آفریدگان عالم نائل می‌شود و همان گونه که حیات بدن به روح است، حیات ماسوی الله نیز در پرتو تصرف خلیفه الله و با وساطت آن معنا می‌یابد. نیل انسان به مقام خلیفه اللهی در یک فرآیند سه تایی تحقق می‌یابد؛ نخست؛ اسماء و صفات الهی به انسان کامل عطاء می‌شود. دوم؛ دریافت حقایق الهی و انسانی نصیب او می‌شود و از اسرار عالم غیب آگاه می‌گردد و سوم؛ قدرت آفرینندگی و اقتدار برای او حاصل می‌شود. جانشین حق تعالی پس از فنای ذاتی، صفاتی و افعالی، به مقام صحو بعد از محو و بقای بعد از فنا متحقق شده و به وجود حقانی- پس از رفض وجود خلقی- دست می‌یابد. در این مقام است که حق تعالی ـ پس از آن که بنده با قرب فرائض، گوش حق، چشم حق و دست حق گردید- به قوای ادراکی و تحریکی انسان متجلی می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

174 - تجلی عرفان در برده بوصیری
روح الله صیادی‌نژاد شهرام امیری

شکی نیست که بین دین و شعر رابطهای دیرین برقرار است؛ از این رو مدح پیامبر اسلام به عنوان تجلی ذات الهی، دست‌آویز و تکیه گاه محکمی برای شاعران صوفی مسلک است تا بدین طریق، فضایل و کمالات اخلاقی پیامبر(ص) را بر همگان آشکار نمایند و در ضمن به بیان بعضی از عقاید رایج در میان چکیده کامل

شکی نیست که بین دین و شعر رابطهای دیرین برقرار است؛ از این رو مدح پیامبر اسلام به عنوان تجلی ذات الهی، دست‌آویز و تکیه گاه محکمی برای شاعران صوفی مسلک است تا بدین طریق، فضایل و کمالات اخلاقی پیامبر(ص) را بر همگان آشکار نمایند و در ضمن به بیان بعضی از عقاید رایج در میان صوفیان، بپردازند.نا گفته هویداست که قصیده مشهور برده یکی از شاهکارهای ادبیات عرب به شمار میآید و «شرف‌الدین محمد بوصیری» به قصد توسّل به حضرت رسول(ص) در دوره اوج و بالندگی عرفان؛ یعنی؛ عصر مملوکی- عثمانی آن را به رشته نظم در آورد. یافت‌ها و دریافت‌ها در این جستار، ما را به این سخن میرساند که بوصیری به معنای واقعی یک شاعر عارف مسلک نیست و ویژگی شاعران عارف چون اصطلاحات عارفانه در آثار او به وفور یافت نمیشود اما میتوان چنین گفت که به تأثیر از جو حاکم بر عصر خود، حضور تصوف در برده بوصیری جای چندان تعجبی ندارد شاعر با به کارگیری زبان زیبای شعر، به بیان آموزه‌های مهم عارفان چون حقیقت محمّدیه، شفاعت و مناجات میپردازد ودر این بیان شاعرانه خود زبان ساده را به کار می‌گیرد و کمتر از رمز و اصطلاحات عارفانه بهره میگیرد پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

175 - پژوهشی در ویژگیهای زبانی و ادبی موشّحات عرفانی ابن عربی
سید مهدی مسبوق مهری قادری بیباک زهرا نیکو نژاد

یکی از ارزشمندترین سرمایههای ادبی، میراث مکتوب عرفا است. اغلب عرفا علاوه بر غور در معانی صوفیانه و اشتغال به سیر و سلوک عملی، در علوم دینی و همچنین در عرصه‌ی ادبیات و شعر نیز دستی داشتهاند. آثار عرفانی گاه زبانی پالوده و گاه زبانی پیچیده و دشوار دارند؛ از این رو علاوه چکیده کامل

یکی از ارزشمندترین سرمایههای ادبی، میراث مکتوب عرفا است. اغلب عرفا علاوه بر غور در معانی صوفیانه و اشتغال به سیر و سلوک عملی، در علوم دینی و همچنین در عرصه‌ی ادبیات و شعر نیز دستی داشتهاند. آثار عرفانی گاه زبانی پالوده و گاه زبانی پیچیده و دشوار دارند؛ از این رو علاوه بر تحلیل مضامین و شرح نکات عرفانی و لطایف معنوی مندرج در آن ها، بررسی این آثار از لحاظ سبکشناسی و زیباییشناسی بسیار مهم و حائز اهمیت است. ابن عربی عارف و شاعر بزرگ سده‌ ششم هجری آثار بسیاری از خود بر جای گذاشته است. یکی از آثار برجسته‌ این عارف بزرگ، موشّحاتی است که شاعر اندیشههای صوفیانه‌ خود را در آن گنجانده است. موشّحات از لحاظ زبان و ساختار پدیدهای نو ظهور بود که در پی عواملی همچون رواج محافل موسیقی وآشنایی ادبای عرب با قالبهای شعری نو در پی آمیزش آن ها با بومیان اندلس، پدیدار گشت. از آن جا که موشّحات ابن عربی دارای ویژگیهای سبکی و ادبی متمایز از قصاید کلاسیک عربی است پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی به بررسی سبکشناختی یکی از موشّحات او در دو لایه‌ زبانی و ادبی پرداخته است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

176 - دعا از دیدگاه ابن عربی و مولانا
مریم محمودی مهدیه ولی محمد آبادی

دعا از بدیهی‌ترین مسائل در حوزه‌ دین‌پژوهی است که در عرفان اسلامی ‌بر ضرورت آن به کرات تأکید شده است. ظهور عرفان در عرصه‌ بندگی،‌ نقطه‌ عطفی در رابطه‌ انسان با خدا گشود و معبودی خواستنی را به تصویر کشید که لحظه‌ای غفلت از یاد اوخسران ابدی برای رهروان به دنبال دارد. انعک چکیده کامل

دعا از بدیهی‌ترین مسائل در حوزه‌ دین‌پژوهی است که در عرفان اسلامی ‌بر ضرورت آن به کرات تأکید شده است. ظهور عرفان در عرصه‌ بندگی،‌ نقطه‌ عطفی در رابطه‌ انسان با خدا گشود و معبودی خواستنی را به تصویر کشید که لحظه‌ای غفلت از یاد اوخسران ابدی برای رهروان به دنبال دارد. انعکاس احوال و اطوار عاشقانه در آیینه‌ دعا و زمزمههای ناب عرفانی بس شنیدی وحکایتی نغز و نامکرر است. در آثار عرفای اسلام دعا و نیایش به عنوان پل ارتباطی ناسوت وملکوت از اعتباری ویژه برخوردار است. بخش قابل توجهی از آثار عرفانی بر جای مانده، درخصوص دعاست. لذا در این پژوهش نگارندگان بر آن شدند به بررسی افکار و عقاید ابن عربی بپردازند. او بنیانگذار عرفان نظری است و با درایت و ذکاوت و عرفانی برگرفته از معارف ناب اسلامی ‌استدلال‌های دلانگیزی در باب دعا و اجابت آن آورده است. همچنین با بررسی آرا و افکار مولانا می توان اذعان داشت که وی نیز مسأله‌ دعا واجابت را با کلام نافذ و تأثیرگذار خود در ضمن حکایاتی جالب بیان نموده است. نکته‌ی در خور توجه این است که رد پای اغلب افکار و عقاید ابن عربی در اندیشه های مولانا به وضوح قابل مشاهده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

177 - بن‌مایه‌های عرفانی در سروده‌های عربی شیخ بهایی
سید مهدی مسبوق مهری قادری بیباک

شیخ بهایی از دانشمندان بزرگ عصر صفوی است که در زمینه‌هایمختلف علمی صاحب نظر بوده است. یکی از جنبه‌های شخصیتی او که در شعرش متجلّی شده سلوک و گرایش عرفانی اوست. شیخ بهایی اندیشه های عرفانی خود را از منابع اصیل آن یعنی قرآن، احادیث نبوی(ص) و اهل بیت(ع) دریافت کرده است؛ که چکیده کامل

شیخ بهایی از دانشمندان بزرگ عصر صفوی است که در زمینه‌هایمختلف علمی صاحب نظر بوده است. یکی از جنبه‌های شخصیتی او که در شعرش متجلّی شده سلوک و گرایش عرفانی اوست. شیخ بهایی اندیشه های عرفانی خود را از منابع اصیل آن یعنی قرآن، احادیث نبوی(ص) و اهل بیت(ع) دریافت کرده است؛ که در این میان انس ایشان با صحیفۀ سجادیه و آشنایی با آثار عرفای ایرانی نقش به سزایی در شکل‌گیری اندیشه های عرفانی او داشته است. جستار پیش رو با هدف شناخت بن مایه های عرفانی در اندیشۀ شیخ بهایی و با روش تحلیل محتوا بخشی، سروده های عربی او را مورد نقد و تحلیل قرار داده است. یافته‌های پژوهش نشان می دهد که مضامین عرفانی در اشعار عربی شیخ بهایی شامل طیف وسیعی از معانی می‌شود که مهم ترین آنها محبت و عشق، ریاستیزی، شراب روحانی، وصال، شهود عرفانی و سماع است. بن‌مایۀ اشعار عرفانی او را می‌توان در عشق و تزکیۀ نفس خلاصه کرد که منجر به کسب علم شهودی و حضوری می‌شود و او را از مدرسه و جلسات درس بی‌نیاز می‌سازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

178 - بررسی مضامین عرفانی در سروده «کیف صعد ابن الصحراء الی الشمس» اثر عبدالله الصیخان
محسن سیفی مصطفی جوانرودی نجمه طاهری سرتشیزی خدیجه فولادی

10.2234/erfan.2023.703026

دلالت های لایه ای و چندگانه اصطلاحات و نمادهای عرفانی، سبب گردیده تا شاعران معاصر عربی برای بیان اندیشه های و دغدغه های زمانه خویش از زبان عرفان بهره جویند تا ضمن غنا بخشیدن به آثار خویش، مخاطب را در دریافت مفاهیم و پیام ها دچار چالش و کنکاش ذهنی نمایند تا از این رهگذر، چکیده کامل

دلالت های لایه ای و چندگانه اصطلاحات و نمادهای عرفانی، سبب گردیده تا شاعران معاصر عربی برای بیان اندیشه های و دغدغه های زمانه خویش از زبان عرفان بهره جویند تا ضمن غنا بخشیدن به آثار خویش، مخاطب را در دریافت مفاهیم و پیام ها دچار چالش و کنکاش ذهنی نمایند تا از این رهگذر، تأمل دوچندان در آثار آنان کرده و به رمزگشایی از اندیشه صاحبانش همت کنند. عبدالله الصیخان یکی از شاعران معاصر سعودی است که با تأمل در آثار او می‌توان ردپای مضامین عرفانی را مشاهده نمود و کاربست زبان عرفان و تصوف در سروده هایش رنگ بدیعی به شعرش بخشیده است. وی در سروده (کیف صعد ابن الصحراء الی الشمس) به بیان برخی مضامین و اصطلاحات عرفانی پرداخته است. این مقاله برآن است تا با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی مضامین و مفاهیم عرفانی در این سروده بپردازد. شاعر مضامین عرفانی را در جهت بیان افکار و اندیشه های خود به کاربرده است ابن الصحراء در این سروده نماد یک انسان بدوی است که به دنبال کشف حقیقت و معرفت و کمال و به دنبال سیرعرفانی است یا اینکه او نماد خود شاعر است که سفر خود را از زمین به سوی آسمان آغازکرده است تا به خورشید دست یابد. او می‌کوشد تا با پشت سرگذاشتن مراحل عرفانی به تجلی گاه حق دست یابد و با فراخوانی شخصیت ابن صحرا برآنست تا پوشیده و در پرتو این مضامین آرا و اندیشه های خود را بیان کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

179 - تحلیل عرفانی داستان موسی و خضر در شعر فارسی و عربی
فاطمه گوشه نشین شهرام عدالتی شاهی فریده اخوان پلنگ سرائی

شخصیت های دینی مخصوصاً پیامبران الهی همیشه جایگاه ویژه ای در شعر داشته اند. در این میان، داستان موسی و خضر (علیهما السلام) از جمله داستان هایی است که بر ادبیات فارسی و عربی به ویژه- شعر فارسی- تأثیر به سزایی داشته است. رخدادها، حوادث، صحن ها، پیام ها و رموز داستان این د چکیده کامل

شخصیت های دینی مخصوصاً پیامبران الهی همیشه جایگاه ویژه ای در شعر داشته اند. در این میان، داستان موسی و خضر (علیهما السلام) از جمله داستان هایی است که بر ادبیات فارسی و عربی به ویژه- شعر فارسی- تأثیر به سزایی داشته است. رخدادها، حوادث، صحن ها، پیام ها و رموز داستان این دو بزرگوار، در قالب اینکه موسی (ع) سمبل شریعت گرایی و خضر (ع) نماد پیر طریقت می باشد، در شعر فارسی و عربی تجلّی یافته است. این مقاله، بر آن است که بن مایه عرفانی داستان موسی و خضر (علیهما السلام) را در شعر فارسی و عربی بررسی نماید و رمزها، اشارات و دلالت های معنایی استفاده از داستان موردنظر را در اشعار موردنظر، تحلیل کند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که در شعر فارسی، سیمای این دو بزرگوار، سیمایی عارفانه و تابناک است و داستان آن ها از طریق تأویل، رمز و نمادپردازی محمل اندیشه های والای عرفانی می شود. درحالی که در شعر عربی – که بیشتر شاعران معاصر در مورد آن سخن گفته اند- بن مایۀ عرفانی این داستان، ماهیتی سیاسی یافته و با موضوع مقاومت پیوندمی خورد. لازم به ذکر است که در شعر معاصر عربی، موسی (ع) سمبل انسان های شریعت گرا معرفی شده که اطلاعی از اوضاع ندارند و همیشه به دنبال پرسش هستند، درحالی که خضر (ع) نماد پیر طریقت و اهل دل است که از عالم غیب خبردارد و موسی (ع) را از سردرگمی ها نجات می دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

180 - بازتاب امثال و حکم عربی و فارسی در آیینه ی قصاید و غزلیات و قطعات تقی دانش
رجب توحیدیان

با تحقیق در شعر و ادب فارسی از آغاز تا حال حاضر، می توان دریافت که شعرا و نویسندگان به شیوه ها های گوناگون، از امثال و حکم عربی و فارسی بهره جسته اند. با مطالعه ی آثار شعرا و نویسندگان بزرگی چون: فردوسی، ناصر خسرو، عنصر المعالی، نصرالله منشی، سعد الدین وراوینی، سنایی، ا چکیده کامل

با تحقیق در شعر و ادب فارسی از آغاز تا حال حاضر، می توان دریافت که شعرا و نویسندگان به شیوه ها های گوناگون، از امثال و حکم عربی و فارسی بهره جسته اند. با مطالعه ی آثار شعرا و نویسندگان بزرگی چون: فردوسی، ناصر خسرو، عنصر المعالی، نصرالله منشی، سعد الدین وراوینی، سنایی، انوری، نظامی، خاقانی، عطار نیشابوری، عطاملک جوینی، مولانا، سعدی، حافظ و دیگران در می یابیم که اینان از امثال و حکم عربی و فارسی، برای بیان اندیشه های والای اخلاقی، عرفانی، اجتماعی، سیاسی، ادبی بهره جسته تا جایی که این شیوه ی بیان، به عنوان خصیصه ی بارز سبکی آنان در آمده است. تقی دانش یکی از شعرا و ارباب قلم اواخر دوره ی قاجاریه دوره ی پهلوی است که با تأسی از شعرا و نویسندگان پیشین، تحت تأثیر امثال و حکم عربی و فارسی قرار گرفته و در آیینه ی قصاید و غزلیات و قطعات خویش، سیمای زیبایی از امثال و حکم عربی و فارسی نشان داده است. نگارنده در این پژوهش، امثال و حکم عربی و فارسی را در کلّ قصاید و غزلیات و قطعات دانش مورد بررسی قرار داده است. هدف از این پژوهش بررسی شیوه ها های بهره گیری از امثال و حکم در محدوده ی قصاید و غزلیات و قطعات دانش است. نتیجه ی تحقیق اینکه بهره گیری از امثال و حکم عربی و فارسی، با تأسی از پیشینیان، در جای جای قصاید و غزلیات و قطعات دانش مشهود بوده و به عنوان خصیصه ی بارز سبکی وی در آمده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

181 - تحلیل بلاغی صور خیال در اشعار عربی سعدی
جواد کبوتری حسین آریان

سعدی شیرازی، از بزرگ ترین سخن سرایان و شاعران فارسی زبان است که بر زبان عربی مسلّط بوده است. با وجود تسلّط سعدی بر زبان عربی، اشعار عربی، بخش کوچکی از اشعار او را به خود اختصاص داده است ولی همین اشعار کم، نشان دهنده جایگاه رفیع سعدی در میان شاعران ایرانی عربی سراست. سع چکیده کامل

سعدی شیرازی، از بزرگ ترین سخن سرایان و شاعران فارسی زبان است که بر زبان عربی مسلّط بوده است. با وجود تسلّط سعدی بر زبان عربی، اشعار عربی، بخش کوچکی از اشعار او را به خود اختصاص داده است ولی همین اشعار کم، نشان دهنده جایگاه رفیع سعدی در میان شاعران ایرانی عربی سراست. سعدی شیرازی همانند اشعار فارسی از صور خیال در اشعار عربی خود بخوبی استفاده نموده است. اگر چه سعدی در شکل ها و گونه های ادبی، استاد سخن است و مهارت خویش را به ادب دوستان عرضه کرده است. او بیش از آن که به دنبال نشان دادن توانایی و هنر خود در به کارگیری صنایع ادبی باشد، در پی ابلاغ معانی به شیوه های گوناگون بوده است. رمز جذابیت و حلاوت اشعار عربی سعدی در بکارگیری بهنگام صور خیال و در موضع مناسب و به اقتضای حال و مقام است. سعدی در مجموعه اشعار عربی خود، از هر چهار موضوع علم بیان (تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه) استفاده نموده است، اما کاربرد (تشبیه و استعاره) در اشعار وی بسامد بالاتری دارد. در این مقاله، صور خیال، در مجموعه اشعار عربی سعدی، با ذکر نمونه هایی از ابیات عربی، بررسی و تحلیل شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

182 - قاموس المُنجِد و واژه‌های معرَّب فارسی در آن
شهباز محسنی

با همة تأثیرپذیری فراوانی که زبان فارسی از زبان عربی داشته است زبان عربی نیز در طول تاریخ – چه پیش از اسلام و چه پس از آن، تحت تأثیر زبان فارسی بوده است. لغات و واژه‌های فارسی به زبان عربی راه‌یافته‌است و با تغییراتی در ریخت و آوای کلمه، به شکل و گونه‌ای دیگر در ز چکیده کامل

با همة تأثیرپذیری فراوانی که زبان فارسی از زبان عربی داشته است زبان عربی نیز در طول تاریخ – چه پیش از اسلام و چه پس از آن، تحت تأثیر زبان فارسی بوده است. لغات و واژه‌های فارسی به زبان عربی راه‌یافته‌است و با تغییراتی در ریخت و آوای کلمه، به شکل و گونه‌ای دیگر در زبان عربی، ادامة حیات داده‌است. از دیرباز که قاموس نگاری در زبان عربی توسط محققانِ زبان عربی مرسوم بوده است تاکنون، توجه به این‌گونه واژه‌ها و احصاء و ضبط این گونه کلمات که در زبان عربی رواج و کاربردیافته‌اند، امری مرسوم بوده است. در پژوهش حاضر، واژه‌های عربی شدة فارسی در فرهنگ لغت المُنجِد جمع‌آوری و بحث شده است که در این مقاله به‌عنوان مُشت نمونة خروار تعدادی از آن‌ها گزارش شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

183 - بررسی اثر نانوکپسول حاوی روغن زنجبیل (Zingiber officinale ) بر پایه صمغ عربی و ژلاتین به عنوان یک دیواره پلیمری طبیعی بر حشره بالغ و لارو شپشه آرد (Tribolium confuse; Coleoptera;Tenebrionidae)
علیرضا جلالی زند مریم شاهنظری مهرالسادات میرمحمدی

گندم از محصولات استراتژیک بوده و به طور عمده برای تولید نان که از محصولات پر مصرف جامعه محسوب می شود به مصرف می رسد، اهمیت اقتصادی گندم و آرد چه از نظر تولید و چه از نظر تعذیه در دنیا بیش از سایر محصولات کشاورزی است. گندم مهم ترین گیاه روی زمین بوده و سازگاری زیادی با ا چکیده کامل

گندم از محصولات استراتژیک بوده و به طور عمده برای تولید نان که از محصولات پر مصرف جامعه محسوب می شود به مصرف می رسد، اهمیت اقتصادی گندم و آرد چه از نظر تولید و چه از نظر تعذیه در دنیا بیش از سایر محصولات کشاورزی است. گندم مهم ترین گیاه روی زمین بوده و سازگاری زیادی با اقلیم های مختلف دارد. شپشه آرد(Tribolium confusum) در ایران در همه انبارها، آسیاب ها و نانوایی های غیربهداشتی، به فراوانی دیده می شود. این گونه حشره در اغلب نقاط دنیا به فراوانی دیده می شود. خاستگاه اصلی آن احتمالاً هندوستان می باشد. به منظور حفاظت محصولات انباری از حمله آفات، ترکیبات شیمیایی مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. اما به طور کلی استفاده از این ترکیبات مشکلات جدی و رو به افزایش از قبیل ایجاد مسمومیت در پارازیتوئیدها، شکارگران، حشرات گرده افشان، ماهی و انسان و احتمالا مرگ و میر آن ها را به دنبال داشته است. از این رو، در این تحقیق کارایی نانو کپسول روغن زنجبیل با دیواره پلیمری صمغ عربی به عنوان شاخص تغذیه شپشه آرد مورد ارزیابی قرار گرفت و نتایج نشان داد کهاستفاده از نانوکپسول حاوی روغن زنجبیل به عنوان حشره کش در تیمارهای مختلف نتیجه تاثیر گذار داشته و مرگ و میر شپشه آرد را 100% نمود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

184 - بررسی توازی در سروده‌های فدوی طوقان شاعر زن معاصر فلسطین
بشری گودرزی روح الله صیادی نژاد امیر حسین رسول نیا

هدف این پژوهش بررسی سطوح توازی(آوایی،واژگانی ونحوی) و تاثیر آن در سروده های فدوی طوقان شاعر زن معاصر جهان عرب از فلسطین می باشد. وی یکی از شعرایی است که از پدیده توازی در سروده های خود استفاده کرده است .طرح تحقیق توصیفی –تحلیلی بود. با منابع کتا بخانه ای و مطالعات چکیده کامل

هدف این پژوهش بررسی سطوح توازی(آوایی،واژگانی ونحوی) و تاثیر آن در سروده های فدوی طوقان شاعر زن معاصر جهان عرب از فلسطین می باشد. وی یکی از شعرایی است که از پدیده توازی در سروده های خود استفاده کرده است .طرح تحقیق توصیفی –تحلیلی بود. با منابع کتا بخانه ای و مطالعات کیفی به بررسی توازی در سروده‌های فدوی طوقان پرداخته شد. دستاورد تحقیق بیان گر آن است که در مبحث توازی، تکرار بیشترین اهمیت را دارد و یک عنصر ضروری در ایجاد موسیقی می‌باشد. فدوی طوقان از طریق به کار بردن این تکرار کلامی در سروده‌هایش زیبایی خاصی را ایجاد کرده است که یک خواننده‌ی آگاه با خواندن و شنیدن آن‌ها می‌تواند از این سروده‌ها لذت ببرد. فدوی طوقان در اشعارش از توازی در سه سطح آوایی، واژگانی و نحوی بهره برده است و این پدیده با ایجاد تشابه در ساختار متن، برجستگی شعر او را به طور چشمگیری بیشتر کرده است. وی با استفاده از تکرارِ صداها، حروف، واژگان و ترکیب‌ها علاوه بر برجستگی در سطح زبانی، سبب تأکید در سطح معنایی نیز شده است و این مطلب نشان می‌دهد که سازه‌های زبانی در انتقال مفاهیم اثر گذار می‌باشند. به نظر می‌رسد بسامد توازی در سطح آوایی بیشتر از سطوح واژگانی و نحوی است، چرا که در توازی واژگانی و نحوی، توازی آوایی نیز یافت می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

185 - نقش راهبردی بانوی قهرمان کربلاء در اشعار شاعران مسیحی عرب معاصر
مریم رحمتی ترکاشوند جبار آذربار فاطمه فیض الهی

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی بازتاب شخصیت حضرت زینب (س) - به عنوان پرچمدار نهضت کربلا- در شعر شاعران مسیحی معاصر است زیرا شخصیت والا و نقش تعیین‌کنندۀ ایشان در حوادث عاشورا و مابعد آن، از جمله خطبه های افشاگرانه ای که برای بیداری افکار عمومی، بیان مظلومیت اهل‌بیت (ع) و چکیده کامل

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی بازتاب شخصیت حضرت زینب (س) - به عنوان پرچمدار نهضت کربلا- در شعر شاعران مسیحی معاصر است زیرا شخصیت والا و نقش تعیین‌کنندۀ ایشان در حوادث عاشورا و مابعد آن، از جمله خطبه های افشاگرانه ای که برای بیداری افکار عمومی، بیان مظلومیت اهل‌بیت (ع) و افشای هویت دشمنان آنان ایراد کردند، سبب شده است تا نویسندگان و شاعران زیادی از آیین و مذاهب مختلف به مدح و ستایش ایشان به عنوان نماد ظلم ستیزی و آزادگی بپردازند. روش تحقیق حاضر توصیفی-تحلیلی می باشد و از طریق منابع کتابخانه ای مورد برررسی و واکاوی قرار گرفته اند. جامعه ی آماری مورد بررسی در این پژوهش دیوان اشعار شاعرانی مانند بولس سلامه، ریمون قسیس، جورج شکور، جوزف هاشم و میشال سلیم کعدی است. یافته هایپژوهش نشان داد که شاعران مسیحی در اشعار خویش بیشتر روی نقش حضرت زینب (س) در کربلا و حوادث بعد از آن ازجمله حضور در واقعه عاشورا، ایراد خطبه در مجلس یزید و عبیدالله و دفاع از جان امام سجاد (ع)، روشنگری در مورد قیام عاشورا، رسوایی خاندان اموی و ... توجه داشته اند و حضرت زینب (س) را نماد و الگویی برای مبارزه با استعمار و ظلم ستیزی دانسته و در عصر معاصر،خود را ادامه دهنده راه ایشان در مبارزه با ظلم و بیداد می دانند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

186 - زبان عاشقانه در سروده های نازک الملائکه و سعاد صباح
روح الله صیادی نژاد مهوش حسن پور

عشق از موضوعات بسیار رایج ادبیات عربی، بویژه ادبیات رمانتیک است کهمعنی و صورت آن به صورت جدایی ناپذیری به هم مرتبط است. این مضمون دردوران معاصر شکل جدیدی به خود گرفته و باعث ظهور برخی ویژگی های زبانیدر سروده های شاعران شده است. در این پژوهش ویژگی ها، در سروده های دوشاعر چکیده کامل

عشق از موضوعات بسیار رایج ادبیات عربی، بویژه ادبیات رمانتیک است کهمعنی و صورت آن به صورت جدایی ناپذیری به هم مرتبط است. این مضمون دردوران معاصر شکل جدیدی به خود گرفته و باعث ظهور برخی ویژگی های زبانیدر سروده های شاعران شده است. در این پژوهش ویژگی ها، در سروده های دوشاعر عرب، نازک الملائکه و سعاد صباح، بررسی شده است. این تحقیق که بهروش توصیفی- تحلیلی انجام شده است، نشان از آن دارد که روح و زبان زنانهدر اشعار عاشقانه ی این دو شاعر تازی به خوبی بروز یافته است و در سطوحمختلف قابل بررسی است. این عنصر زنانه در سه سطح آوایی، دستوری و معناییدر سروده های هر دو شاعر نمایان است.آنان از تکرار واج هاو آواها برای بیانغم و اندوه خویش بهره می برند. عدم اطمینان زنان از اوضاع جایگاه اجتماعیخود در جهانی که مردان سروری می کنند، سبب به کاری اسلوب استفهام درسروده های آنان شده است. همچنین شاعران زن به دلیل عدم آزادی در بیانمسئله ی عشق از اسلوب های بیان غیرمستقیم مثل استعاره استفاده می نمایند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

187 - جایگاه زبان عربی در میان کردها
عبدالله رسول نژاد حسن سرباز

زبان عربی با ظهور اسلام ونزول قرآن کریم از صورت یک زبان قومی و محلی خارج وبه زبان فرهنگ وتمدن اسلامی تبدیل شد واز اواخر قرن اول هجری مرزهای جزیرة العرب را در نوردید وتا سواحل مدیترانه، آسیای صغیر، ایران وماوراء النهر گسترش پیدا کرد وبه زبان علمی وادبی ملل مسلمان اعم از چکیده کامل

زبان عربی با ظهور اسلام ونزول قرآن کریم از صورت یک زبان قومی و محلی خارج وبه زبان فرهنگ وتمدن اسلامی تبدیل شد واز اواخر قرن اول هجری مرزهای جزیرة العرب را در نوردید وتا سواحل مدیترانه، آسیای صغیر، ایران وماوراء النهر گسترش پیدا کرد وبه زبان علمی وادبی ملل مسلمان اعم از عرب وغیر عرب تبدیل گردید. زبان عربی، چه به لحاظ دینی که زبان قرآن و اسلام است و چه به لحاظ علمی که نقش مهمی در حفظ میراث عقلانی چندین‌قرنه‌‌ی بشریت داشته است، همواره در میان همه‌ی ملل از مقام والایی برخوردار بوده است کردها هم که به عنوان بخشی از جامعه ی اسلامی با آگاهی وآغوش باز اسلام را پذیرفتند، چنان شیفته ی قرآن کریم ورسالت جاویدان پیامبر گرامی اسلام (ص) شدندکه ضمن محافظت بر زبان مادری خود، زبان عربی را هم به عنوان زبان علمی وادبی خود بر گزیدند و نه تنها علما و دانشمندان کرد بیشترآثار خود را در زمینه های مختلف دینی، علمی، فلسفی، ادبی و... به زبان عربی نوشتند و خدمت به آن را موهبتی الهی و در راستای مصالح ملت خود دیدند، بلکه عامه ی مردم نیز آشنایی با این زبان و لو در حدّ برخی ادعیه و اصطلاحات مربوط به مراسمات دینی را مایه ی تشخص و مباهات می دانستند. علمای کرد در حوزه ی زبان عربی خدمات ارزنده ای را انجام داده و آثار ارزشمندی را در زمینه های صرف، نحو، بلاغت و..از خود بر جای گذاشتهاند. در این پژوهش تلاش می شود با استفاده از روش توصیفی و شیوه ی تحلیل محتوا آثار برجسته ترین علما و ادبای کرد در حوزه ی زبان عربی از جمله صرف، نحو، علوم بلاغی و... مورد بررسی قرار گیرد، تا جایگاه این زبان در میان کردها روشن شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

188 - بررسی تطبیقی آموزه‏های دینی در شعر ابی العتاهیه و ناصر خسرو قبادیانی
فرشته صفاری

یکی از بنیادی ترین مسائل جوامع بشری مسأله ی تربیت صحیح وارائه ی برنامه های آموزشی به افراد آن است تا زمینه های سیاست های توسعه ی همه جانبه ی جوامع متوقف نشود. امروزه روند ارتقا و انتشار فرهنگ دینی در کشورهای اسلامی به شدت متأثر از فرهنگ بیگانه است و دین که یکی از الزاما چکیده کامل

یکی از بنیادی ترین مسائل جوامع بشری مسأله ی تربیت صحیح وارائه ی برنامه های آموزشی به افراد آن است تا زمینه های سیاست های توسعه ی همه جانبه ی جوامع متوقف نشود. امروزه روند ارتقا و انتشار فرهنگ دینی در کشورهای اسلامی به شدت متأثر از فرهنگ بیگانه است و دین که یکی از الزامات حیات انسانی است به بهانه ی تجدد در آستانه ی اضمحلال است، پس در جامعه ی اسلامی باید منابع دینی از جمله قرآن کریم، کتب روایی و آثاری از این دست به شدت مورد اهتمام مجریان و متصدیان فرهنگی جوامع قرار گیرند. از دیرباز آموزه ها و تعالیم ارزش بخش قرآنی و روایی با نوآوری های خاص شاعران و نویسندگان به قلمرو ادبیات دینی راه یافته و از قدرت تعلیمی والایی جهت ارائه ی الگوهای سبک زندگی اسلامی برخورداراست. یکی از این شعرای بزرگ ابی العتاهیه شاعر عصر عباسی است که در سرایش اشعار خردورزانه از تبحری خاص برخوردار است . ناصر خسرو شاعر و سفرنامه نویس عهد غزنوی نیز در سرودن این گونه اشعار از مهارتی بی بدیل بهره می برده است. هدف ما در این پژوهش تحلیلی- توصیفی بررسی ارزنده ترین و متعالی ترین اصول اخلاق اسلامی در آیینه ی شعر ابی العتاهیه و ناصر خسرو قبادیانی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

189 - بررسی تطبیقی آموزه‏های دینی در شعر ابی العتاهیه و ناصر خسرو قبادیانی
فرشته صفاری

یکی از بنیادی ترین مسائل جوامع بشری مسأله ی تربیت صحیح وارائه ی برنامه های آموزشی به افراد آن است تا زمینه های سیاست های توسعه ی همه جانبه ی جوامع متوقف نشود. امروزه روند ارتقا و انتشار فرهنگ دینی در کشورهای اسلامی به شدت متأثر از فرهنگ بیگانه است و دین که یکی از الزام چکیده کامل

یکی از بنیادی ترین مسائل جوامع بشری مسأله ی تربیت صحیح وارائه ی برنامه های آموزشی به افراد آن است تا زمینه های سیاست های توسعه ی همه جانبه ی جوامع متوقف نشود. امروزه روند ارتقا و انتشار فرهنگ دینی در کشورهای اسلامی به شدت متأثر از فرهنگ بیگانه است و دین که یکی از الزامات حیات انسانی است به بهانه ی تجدد در آستانه ی اضمحلال است، پس در جامعه ی اسلامی باید منابع دینی از جمله قرآن کریم ، کتب روایی و آثاری از این دست به شدت مورد اهتمام مجریان و متصدیان فرهنگی جوامع قرار گیرند. از دیرباز آموزه ها و تعالیم ارزش بخش قرآنی و روایی با نوآوری های خاص شاعران و نویسندگان به قلمرو ادبیات دینی راه یافته و از قدرت تعلیمی والایی جهت ارائه ی الگوهای سبک زندگی اسلامی برخورداراست. یکی از این شعرای بزرگ ابی العتاهیه شاعر عصر عباسی است که در سرایش اشعار خردورزانه از تبحری خاص برخوردار است . ناصر خسرو شاعر و سفرنامه نویس عهد غزنوی نیز در سرودن این گونه اشعار از مهارتی بی بدیل بهره می برده است. هدف ما در این پژوهش تحلیلی- توصیفی بررسی ارزنده ترین و متعالی ترین اصول اخلاق اسلامی در آیینه ی شعر ابی العتاهیه و ناصر خسرو قبادیانی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

190 - اثرپذیری اشعار عربی پارسی گویان قرنهای ششم و هفتم هجری از اوزان متداول شعر فارسی
سیداسعد شیخ احمدی

یکی از موضوعات اصلی ادبیات تطبیقی، بررسی تأثیرهای ادبیات زبان‌های پویا بر همدیگر است و درباره زبان‌های فارسی و عربی، بیش‌تر سخن از تأثیر ادب عربی برادب فارسی است. امّا در این مقاله، سخن از تأثیر اوزان متداول شعر فارسی بر اشعار عربی پارسی گویان قرن های ششم و هفتم هجری اس چکیده کامل

یکی از موضوعات اصلی ادبیات تطبیقی، بررسی تأثیرهای ادبیات زبان‌های پویا بر همدیگر است و درباره زبان‌های فارسی و عربی، بیش‌تر سخن از تأثیر ادب عربی برادب فارسی است. امّا در این مقاله، سخن از تأثیر اوزان متداول شعر فارسی بر اشعار عربی پارسی گویان قرن های ششم و هفتم هجری است. اوزان رایج شعر کهن فارسی هرچند ماخوذ از شعر عربی است، امّا پارسی گویان در آن تصرف کرده‌اند و آن را با ساختار زبان فارسی هماهنگ نموده‌اند. این پارسی گویان در سرایش شعر عربی – علاوه بر بحور ویژه شعر عرب – بحور متداول شعر فارسی را منظور داشته اند و اشعار عربی خویش را بدان آراسته اند. در این مقاله با بهره گرفتن از منابع معتبر، تفاوت کاربرد اوزان مشهور شعر عرب و فارسی بیان شده است و نتیجه‌ای که به‌دست آمده، آن است که بیش‌تر ملمعات و اشعار عربی شاعران ایرانی، در وزن و شیوه‌ی سرایش، تابع شعر فارسی است و در واقع این شاعران عربی را به شیوه عجمی گفته اند و به قول مولانا: چه غم است ار زرم بشدکه مئی هست هم‌چو زر عربی گرچه خوش بود عجمی گو تو ای پسر پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

191 - دنیای آرمانی معروف رصافی
مصطفی یگانی

شعر معروف رصافی، شاعر عراقی، چونان آینه ی صافی است که تصویر زندگی ملّتش را در آن بخوبی بازتاب داده است؛ گزافه نیست اگر بگوییم شعر وی را بهترین سند تاریخی عصر شاعر می توان به حساب آورد. شاعر خود در متن حوادث و مشکلات جامعه اش بوده و حضوری فعال در تحولات کشورش، عــراق، دا چکیده کامل

شعر معروف رصافی، شاعر عراقی، چونان آینه ی صافی است که تصویر زندگی ملّتش را در آن بخوبی بازتاب داده است؛ گزافه نیست اگر بگوییم شعر وی را بهترین سند تاریخی عصر شاعر می توان به حساب آورد. شاعر خود در متن حوادث و مشکلات جامعه اش بوده و حضوری فعال در تحولات کشورش، عــراق، داشته و طعم تلخ ناکامی ها و محرومیّت ها را چشیده و چنین نبوده که عافیت طلبانه و از دور دستی بر آتش داشته باشد. رصافی شعرش را در خدمت اهداف عالی و آرمانهای انسانی اش قرار داده؛ که از این منظر جز شاعران متعهد به شمار می رود. در شعر وی، هم تقلید و هم نوآوری به چشم می آید؛ تقلید از چهارچوبها و قوالب شعری قدیمی و نوآوری در مضمون آفرینی و زبان شعری. معروف رصافی، یکی از شاعران برجسته و اثرگذار در فرهنگ و زبان عربی است که جنبه های تعلیمی اشعار وی از مسایل قابل بررسی است. رصافی، شاعری است متعهد که شعر را به عنوان ابزاری در خدمت جامعه و بیداری مردم و مبارزه علیه زور و ستم به کار برده است و این ویژگی در شعر وی تشخّص دارد. آنچه در این مقاله موضوع بحث و بررسی است ارائه نمونه هایی چند از مفاهیم تعلیمی دیوان اوست تا از این رهگذر دنیای آرمانیی را که وی برای خواننده اش ترسیم نموده بشناسیم. شاعر در شعرش ضمن بیان ویژگیهای دنیای آرمانی، واقعیت های تلخ پیرامون خود را که مردم با آن سخت دست به گریبان هستند مورد انتقاد قرار می دهد و با زبان ساده و توده فهم، خواننده اثرش را از اهدافش بهره مند میسازد. جامعه آرمانی و مطلوب رصافی، زمینه ساز رسیدن به کمال انسانی است. در این جامعه، عدالت حکم فرماست. کسی به درد و رنج دیگران بی اعتنا نیست. آبروی افراد ارزشمند است. مردم آن قانع اند و دروغ و سخن چینی در آن جایگاهی ندارد. در مدینه فاضله معروف رصافی، صلح و دوستی و کمک به دیگران حکم فرماست؛ نه جنگ و تجاوز و خونریزی؛ به عبارت دیگر، انسانیّت، مهم ترین ویژگی آرمان شهر اوست. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

192 - بررسی تطبیقی آموزه‏های دینی در شعر ابی العتاهیه و ناصر خسرو قبادیانی
فرشته صفاری

یکی از بنیادی ترین مسائل جوامع بشری مسأله ی تربیت صحیح وارائه ی برنامه های آموزشی به افراد آن است تا زمینه های سیاست های توسعه ی همه جانبه ی جوامع متوقف نشود. امروزه روند ارتقا و انتشار فرهنگ دینی در کشورهای اسلامی به شدت متأثر از فرهنگ بیگانه است و دین که یکی از الزام چکیده کامل

یکی از بنیادی ترین مسائل جوامع بشری مسأله ی تربیت صحیح وارائه ی برنامه های آموزشی به افراد آن است تا زمینه های سیاست های توسعه ی همه جانبه ی جوامع متوقف نشود. امروزه روند ارتقا و انتشار فرهنگ دینی در کشورهای اسلامی به شدت متأثر از فرهنگ بیگانه است و دین که یکی از الزامات حیات انسانی است به بهانه ی تجدد در آستانه ی اضمحلال است، پس در جامعه ی اسلامی باید منابع دینی از جمله قرآن کریم ، کتب روایی و آثاری از این دست به شدت مورد اهتمام مجریان و متصدیان فرهنگی جوامع قرار گیرند. از دیرباز آموزه ها و تعالیم ارزش بخش قرآنی و روایی با نوآوری های خاص شاعران و نویسندگان به قلمرو ادبیات دینی راه یافته و از قدرت تعلیمی والایی جهت ارائه ی الگوهای سبک زندگی اسلامی برخورداراست. یکی از این شعرای بزرگ ابی العتاهیه شاعر عصر عباسی است که در سرایش اشعار خردورزانه از تبحری خاص برخوردار است . ناصر خسرو شاعر و سفرنامه نویس عهد غزنوی نیز در سرودن این گونه اشعار از مهارتی بی بدیل بهره می برده است. هدف ما در این پژوهش تحلیلی- توصیفی بررسی ارزنده ترین و متعالی ترین اصول اخلاق اسلامی در آیینه ی شعر ابی العتاهیه و ناصر خسرو قبادیانی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

193 - اثرپذیری شاعران برجستۀ سبک خراسانی در وصف معشوق از معلّقات سبع
حسینعلی سرحدی مسعود اکبری زاده مصطفی سالاری

10.30495/rpcl.2022.697255

معلّقات سبع یکی از درخشان ترین آثار شعری در عصر جاهلی و آیینۀ تمام نمای آن است که فرهنگ آداب و رسوم زندگی مردم و همچنین موقعیّت جغرافیایی و اجتماعی و ادبی آن عصر را نشان می‌دهد. بسیاری از پژوهشگران در زمینه‌های مختلف ادبی بر روی آن کار کردند؛ زیرا معلّقات سبع، شناس نامۀ چکیده کامل

معلّقات سبع یکی از درخشان ترین آثار شعری در عصر جاهلی و آیینۀ تمام نمای آن است که فرهنگ آداب و رسوم زندگی مردم و همچنین موقعیّت جغرافیایی و اجتماعی و ادبی آن عصر را نشان می‌دهد. بسیاری از پژوهشگران در زمینه‌های مختلف ادبی بر روی آن کار کردند؛ زیرا معلّقات سبع، شناس نامۀ عصر جاهلی است و درک درست این اشعار و بررسی آن‌ها از جوانب مختلف، راهی برای شناخت عصر جاهلی است. ادبیّات عرب به دلیل هم‌جواری جغرافیایی تمدّن‌های عربی و ایرانی از مهم‌ترین دریچه‌های تأثیر فرهنگ و زبان عرب بر ادبیّات فارسی است، اگرچه این تأثیر، متقابل و عمیق است؛ اما بی‌گمان تأثیر ادبیّات عرب بر شاعران دوره‌های آغازین ادبیّات فارسی عمیق تر و بزرگ‌تر است. یکی از اهداف اصلی این پژوهش، تحلیل و مقایسۀ اثرپذیری ساختاری و مضمونی شاعران برجستۀ سبک خراسانی در وصف معشوق از معلّقات سبع است. اکثر صاحب‌نظران، متّفقند که شاعران ایرانی در سرودن اشعار مربوط به اطلال و دمن، دنباله رو شاعران عرب بوده‌اند و از شاعران عرب تقلید کرده‌اند. جستار حاضر با روش تطبیقی و رویکرد توصیفی-تحلیلی می کوشد تا اثرپذیری ساختاری و مضمونی شاعران برجستۀ سبک خراسانی در وصف معشوق از معلّقات سبع را مشخّص سازد و به این پرسش ها پاسخ دهد که میزان تأثیرپذیری شاعران برجستۀ سبک خراسانی در زمینۀ وصف معشوق از شاعران معلّقات چگونه است؟ و کدام شاعر سبک خراسانی تأثیر بیشتری از شاعران معلّقات گرفته است؟ پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

194 - واکاوی و تحلیل کتاب بررسی انتقادی تاریخ ادبیات نگاری در ادب عربی اثر سید حسین سیدی
داود احمدی

نگارش در ارتباط با تاریخ ادبیات، در طول زمان دچار تحول شده است. این تغییرات باعث گوناگونی کتاب‌های تاریخ ادبیات و همچنین تنوع برداشت‌های ارائه‌شده در خصوص این کتاب‌ها شده است. هدف این پژوهش واکاوی و تحلیل کتاب بررسی انتقادی تاریخ ادبیات نگاری در ادب عربی و مقایسه این اث چکیده کامل

نگارش در ارتباط با تاریخ ادبیات، در طول زمان دچار تحول شده است. این تغییرات باعث گوناگونی کتاب‌های تاریخ ادبیات و همچنین تنوع برداشت‌های ارائه‌شده در خصوص این کتاب‌ها شده است. هدف این پژوهش واکاوی و تحلیل کتاب بررسی انتقادی تاریخ ادبیات نگاری در ادب عربی و مقایسه این اثر با کتاب‌های مشابه می‌باشد. دلیل نگارش کتاب آقای سیدی، طرح پرسش‌ها و ‌نقد تاریخ ادبیات نگاری در حوزه زبان و ادب عربی است، اما به نظر می‌رسد که نویسنده به بیان کلیات و مفاهیم و تعاریف ادبیات، ارائه نظریه‌های تاریخ ادبیات، بیان سیر تاریخ ادبیات نگاری و روش‌های تاریخ ادبیات نگاری و تأثیر خاورشناسان در این زمینه پرداخته است که الگو مطالب کتاب شباهت زیادی به کتاب‌هایی همچون فی تاریخ الادب مفاهیم ومناهج تألیف حسین الواد و کتاب فلسفه الإستشراق وأثرها فى الأدب العربى المعاصر تألیف احمد اسماعیل لوویچ و کتاب مناهج الدراسه الادبیه فی الادب العربی تألیف فیصل شکریاست. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد کتاب‌های عربی تألیف شده نسبت به کتاب آقای سیدی پخته‌تر بوده و اثر آقای سیدی بیشتر نقل نکات عنوان‌شده کتاب‌های سه نویسنده مذکور بوده است. روش تحقیق در این مقاله بر اساس روش توصیفی – تحلیلی و کتابخانه‌ای است و سپس با روش تطبیق و مقایسه نسبت به مقایسه اثر با آثار مشابه مذکور اقدام شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

195 - ازتولید تاریخی نگرش‌های ذهنی در اندیشه سیاسی عرب
حمید احمدی حسن علیزاده

تحولات فکری جهان عرب را باید حول چالش‌های سیاسی و اجتماعی آن مورد تحلیل قرار داد. جهان عرب در طول تاریخ خود با فراز و فرودهای تاریخی بسیاری مواجه بوده است. با مطالعه این تحولات می توان رویکردهای فکری سه‌گانه در جهان عرب یعنی؛ سلفی‌گرایی، سکولاریسم و همسازگرایی را در مرا چکیده کامل

تحولات فکری جهان عرب را باید حول چالش‌های سیاسی و اجتماعی آن مورد تحلیل قرار داد. جهان عرب در طول تاریخ خود با فراز و فرودهای تاریخی بسیاری مواجه بوده است. با مطالعه این تحولات می توان رویکردهای فکری سه‌گانه در جهان عرب یعنی؛ سلفی‌گرایی، سکولاریسم و همسازگرایی را در مراحل مختلف با تفاوت‌هایی بازشناسی کرد. طی یک قرن اخیر، جریان‌های فکری جهان عرب که از ریشه‌های تاریخی خود در طول قرن‌ها تغذیه شده‌اند، بار دیگر خود را بازسازی کرده‌اند. در حالی ‌که سلفی‌گرایی عربی با رجوع به نصوص دینی و استناد به ظواهر کلام مقدس، به احیای میراث عربی‌ـ ‌اسلامی می‌پردازد و به کاربرد اصول عقل مدرن تمدن غرب چندان تمایلی ندارد، جریان سکولاریسم عربی‌ـ با همه گرایش‌ها و انشعاباتش‌ـ کنار نهادن دین از عرصه اجتماعی را توصیه می‌کند و بر جذب اصول فکری تمدن غرب تأکید می‌کند. در این میان، جریان همسازگرایی عربی ضمن اعتقاد به کامل بودن دین اسلام و تمسک به جوهر و روح آن، تلاش دارد همسازی قابل‌ قبولی میان میراث عربی و دستاوردهای تمدن غرب ایجاد کند و این را از طریق باز تفسیر نصوص دینی ممکن می‌داند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

196 - مطالعه اثر تجویز خوراکی اسید آسکوربیک بر توانایی ورزشی اسب‌های عرب
محمد مشایخی میر هادی خیاط نوری علی حسن پور بهرام عمواوغلی تبریزی

هدف از تحقیق، ارزیابی توان ورزشی اسب‌های عرب پس از تجویز اسید آسکوربیک خوراکی می‌باشد. مطالعه روی دو گروه 20 رأسی شاهد و تیمار از ن&zwj;ژاد عرب در محدوده سنی 9-4 سال و با وزن 550-450 کیلوگرم انجام شد. پس از معاینه عمومی اسب‌ها از لحاظ سلامتی، به ‌گروه تیمار روزانه 20 گر چکیده کامل

هدف از تحقیق، ارزیابی توان ورزشی اسب‌های عرب پس از تجویز اسید آسکوربیک خوراکی می‌باشد. مطالعه روی دو گروه 20 رأسی شاهد و تیمار از ن&zwj;ژاد عرب در محدوده سنی 9-4 سال و با وزن 550-450 کیلوگرم انجام شد. پس از معاینه عمومی اسب‌ها از لحاظ سلامتی، به ‌گروه تیمار روزانه 20 گرم اسید آسکوربیک تا 30 روز خورانده شد. در پایان 30 روز دوباره معاینه عمومی انجام و دو نمونه خون از ورید وداج به‌همراه الکتروکاردیوگرام در زمان استراحت و بلافاصله پس از تمرین در پیست 2160 متر از هر دو گروه اخذ گردید. در تجزیه و تحلیل آماری نتایج، میانگین مقادیر سرمی آسپارتات آمینوترانسفراز، لاکتات دهیدروژناز، کراتین فسفوکیناز، لاکتات و اسید اوریک هر دو گروه شاهد و تیمار بعد از ورزش در مقایسه با قبل از ورزش به‌طور معنی‌دار (05/0p<) افزایش یافته بود، ولی میانگین میزان سرمی اسید آسکوربیک در هر دو گروه شاهد و تیمار پس از ورزش کاهش (05/0p<) یافته بود. میانگین تعداد ضربان قلب، در هر دو گروه شاهد و تیمار،بعد از ورزش نسبت به قبل از آن، افزایش معنی‌دار (05/0p<) داشت. تغییرات غیرطبیعی الکتروکاردیوگرام در هیچ یک از موارد، مشاهده نشد. با توجه به معنی‌دار بودن (05/0p<) اختلاف میانگین مقادیر کراتین فسفوکیناز و لاکتات پس از ورزش بین گروه‌های شاهد و تیمار، می‌توان گفت تجویز اسید آسکوربیک، توانائی ورزشی اسب‌های عرب را افزایش می‌دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

197 - بررسی تطبیقی ضرب المثل های عربی ولکی
کبری خسروی طیبه فتحی ایرانشاهی علی کرمپور

مَثَل که جمله ای کوتاه و برگرفته از یک ماجرا یا داستان معمولی و گاهی خاص بین اقوام گوناگون است؛ می تواند آیینۀ تجلّی فرهنگ‌های اقوام مختلف باشد. هر مثل، داستانی به قدمت تاریخ دارد لذا بررسی تطبیقی ضرب‌المثل‌های یک قوم با دیگر اقوام می‌تواند زمینۀ خوبی برای مقایسه یا ت چکیده کامل

مَثَل که جمله ای کوتاه و برگرفته از یک ماجرا یا داستان معمولی و گاهی خاص بین اقوام گوناگون است؛ می تواند آیینۀ تجلّی فرهنگ‌های اقوام مختلف باشد. هر مثل، داستانی به قدمت تاریخ دارد لذا بررسی تطبیقی ضرب‌المثل‌های یک قوم با دیگر اقوام می‌تواند زمینۀ خوبی برای مقایسه یا تأثیر و تأثر فرهنگی اقوام باشد. این پژوهش بر آن است به بررسی تطبیقی ضرب‌المثل‌های زبان لکی - به‌عنوان یکی از زبان‌های قدیم ایرانی که با حفظ لغات و واژگان اصیل خود تاکنون پابرجا مانده است- با زبان عربی بپردازد. در این پژوهش از بین انبوه ضرب‌المثل‌های لکی، 31 موضوع که بیشتر به جنبه‌های اخلاقی و اجتماعی می‌پردازند انتخاب ‌شده است. نتایج بررسی تطبیقی ضرب‌المثل‌های لکی و عربی نشان می دهد که زبان لکی به‌عنوان یکی از زبان‌های ایرانی که قوم لک در مناطق غربی ایران بدان تکلّم می‌کنند، در طول تاریخ از تعامل فرهنگی و تأثیر و تأثر با اعراب برخوردار بوده است. بررسی تطبیقی ضرب‌المثل‌های لکی با ضرب‌المثل‌های موجود در زبان عربی که یکی از کامل‌ترین زبان‌های دنیا به شمار می‌رود، شروع خوبی برای شناساندن فرهنگ مردم لک‌ زبان است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

198 - جایگاه کار، تلاش و همّت در ضرب المثل های کردی و عربی
مسلم خزلی آرمان محمدی رایگانی جهانگیر امیری

10.30495/irll.2019.669545

ضرب المثل‌های کردی و عربی به عنوان یکی از فنون ادبی منثور آیینه‌ای تمام نما از فرهنگ ایرانی و عربی هستند که مؤلفه‌های فرهنگی، اجتماعی و رویدادهای تاریخی مردمان این دو فرهنگ را به نسل‌های بعدی انتقال داده‌اند ونقش بی‌همتایی را در حفظ اندیشه‌ها و رسوم نیاکان و پیشینیان ای چکیده کامل

ضرب المثل‌های کردی و عربی به عنوان یکی از فنون ادبی منثور آیینه‌ای تمام نما از فرهنگ ایرانی و عربی هستند که مؤلفه‌های فرهنگی، اجتماعی و رویدادهای تاریخی مردمان این دو فرهنگ را به نسل‌های بعدی انتقال داده‌اند ونقش بی‌همتایی را در حفظ اندیشه‌ها و رسوم نیاکان و پیشینیان ایفا کرده‌اند. کار، تلاش و همت مضاعف یکی از موضوعات مهمی است که در این ضرب المثل‌ها بازتاب یافته و دارای جایگاه ارزشمندی است. این جستار نیز بر آن است با رویکردی تاریخی و با روش توصیفی-تحلیلی به مقایسه ضرب المثل‌های کردی و عربی در مورد کار، تلاش و همت بپردازد و همسانی‌های موجود میان آنها را نشان دهد. بر اساس نتایج پژوهش کار، تلاش و همت در در فرهنگ ایرانی-اسلامی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و همیشه به عنوان عامل پویایی جامعه معرفی شده است. با دقت در این ضرب المثل‌ها می‌توان رد پای سخنان و اندیشه‌های حکیمان و بزرگان را نیز یافت. بنابراین، این ضرب المثل‌ها به عنوان پل ارتباطی میان نسل‌های جدید و قدیم گزاره‌ها و مؤلفه‌های فرهنگی، اجتماعی و تاریخی را به نسل‌های جدید انتقال داده و به فرهنگ کار مداری تشویق می‌کنند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

199 - ساختار و قالب شعر محلی عربی خوزستان
علی افضلی لیلی عباسی منتظری

ایران سرزمینی است متشکل ازقومیت های مختلف که هر یک اداب خاص خود را دارد و در عین پایبندی به فرهنگ بومی، در چهار چوب فرهنگ ملی،ملت واحدی را می سازند. ماندگارترین و موثرترین و مطلوب ترین هنر متداول در میان مردم عرب خوزستان، هنر شعر است. شعر سرایی در میان ایشان بسیار رواج چکیده کامل

ایران سرزمینی است متشکل ازقومیت های مختلف که هر یک اداب خاص خود را دارد و در عین پایبندی به فرهنگ بومی، در چهار چوب فرهنگ ملی،ملت واحدی را می سازند. ماندگارترین و موثرترین و مطلوب ترین هنر متداول در میان مردم عرب خوزستان، هنر شعر است. شعر سرایی در میان ایشان بسیار رواج دارد. و علاوه بر انواع شعرهای فصیح، انواع شعرهای عامی و محلی همچون ابوذیه،میمر، هوسه، موال، نعی، چوبیه، حدو، رکبان، دارمی، نایل، دل اللول، و غیره، همواره همدم و رفیق سفر و حضر مردمان عرب خوزستان است. در این مقاله پس از مقدمه ای کوتاه و تاریخی درباره اعرابخوزستان، درباره ی سابقه شعر عربی در این منطقه بیان و ساخنار و قالب معروفترین انواع شعر عربی محلی با ذکر نمونه، بحث می شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

200 - نقش‌‌آفرینی «مَنْ» و «مَا» در بستر تاریخی ظهور قرائات
روح الله نجفی

برای فهم زمینه‌های تاریخی پیدایی قرائت‌های قرآن بررسی الگوهای تکرار شونده اختلاف قرائت اهمیتی ویژه دارد. به همین منظور در مقاله حاضر به جایگاه مَنْ و مَا در اختلاف قرائات نظر خواهیم کرد و با بررسی شواهدی متعدّد از اختلافات قاریان، نقش مَنْ و مَا را در پیدایی قرائات باز چکیده کامل

برای فهم زمینه‌های تاریخی پیدایی قرائت‌های قرآن بررسی الگوهای تکرار شونده اختلاف قرائت اهمیتی ویژه دارد. به همین منظور در مقاله حاضر به جایگاه مَنْ و مَا در اختلاف قرائات نظر خواهیم کرد و با بررسی شواهدی متعدّد از اختلافات قاریان، نقش مَنْ و مَا را در پیدایی قرائات باز خواهیم شناخت. در قرائت‌های قرآن دَوَران میان خوانش مَنْ ــ به فتح میم ــ و مِنْ ــ به کسر میم ــ به نحو تکرار شونده دیده می‌شود. از دیگر سو، گاه در قرائت‌های خارج از مصحف رسمی، مَنْ را به جای ما قرار داده‌اند. افزون بر این، دَوَران در مراعات لفظ یا مصداق مَنْ و مَا به اختلاف در خوانش مذکّر یا مؤنث پاره ای از افعال انجامیده است. می‌خواهیم در مطالعۀ حاضر از این فرضیه دفاع کنیم که انعطاف‌پذیری ساختارهای زبان عربی در کنار عاری بودن مصحف رسمی از علائم نقطه و اعراب، پیدایی و توسعۀ اختلاف قرائات را رقم زده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

201 - تبار شناسی و بررسی سیر تحول معنایی واژه قرآنی «سرد»
مجتبی نوروزی مهناز تفقدی

سرد به نظر عده‌ای از اندیشمندان به عنوان یکی از واژگان دخیل (معرّب) است. برای این واژه در ورود به زبان عربی، سیر تحول معنایی رخ داده است. اهمیت و ضرورت این پژوهش از آن جهت است که این واژه دارای خاستگاه ایرانی بوده و در زبان عربی تحول معنایی داشته و فهم آن موثر بر فهم و چکیده کامل

سرد به نظر عده‌ای از اندیشمندان به عنوان یکی از واژگان دخیل (معرّب) است. برای این واژه در ورود به زبان عربی، سیر تحول معنایی رخ داده است. اهمیت و ضرورت این پژوهش از آن جهت است که این واژه دارای خاستگاه ایرانی بوده و در زبان عربی تحول معنایی داشته و فهم آن موثر بر فهم و درک کلام الهی و اعجاز آن است. این پژوهش با روش تاریخی و تحلیلی و با هدف بررسی خاستگاه تاریخی و تبارشناسی واژه سرد، سیر تحول معنایی آن در زبان عربی و کاربست تاریخی مشتقات واژه سرد را در بافت آیات قرآن مورد تحلیل قرار می دهد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که واژه معرّب سرد از ریشه فارسی زره بوده و با استفاده از کاربست تاریخی واژه زره در ایران باستان و کاربرد گسترده این پوشش در سواره نظام های ایرانی از اولین سلسله های پادشاهی و نیز گواه قدرتمند و گویای شاهنامه در توصیف زره پوشان ایرانی، می‌توان گفت که سرد واژه‌ای با اصالت فارسی و با خاستگاهی نظامی است. این واژه در زبان عربی به مفاهیم سوراخ کردن و دوختن چرم،بافتن زره و پیاپی و پشت سر هم بودن چیزی نیز تطور معنایی پیدا کرده است. واژه سرد در قرآن کریم به صورت تک کاربرد و به مفهوم حلقه های زره نیز به کار رفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

202 - معناشناسی قسم درقرآن کریم . رویکردی تاریخی و فرهنگی
احمد پاکتچی

. مفهوم قسم در قرآن کریم همواره از موضوعات مورد توجه قرآن‌پژوهان بوده و در این باب، به‌خصوص قالب تکرارشوندۀ لا اُقسِمُ چالش گسترده‌ای را هم برای مفسران، هم برای نحویان ایجاد کرده است. این درحالی است که تحلیل‌های ارائه شده برای معنای لا اُقسِمُ در کاربردهای قرآنی در عمل چکیده کامل

. مفهوم قسم در قرآن کریم همواره از موضوعات مورد توجه قرآن‌پژوهان بوده و در این باب، به‌خصوص قالب تکرارشوندۀ لا اُقسِمُ چالش گسترده‌ای را هم برای مفسران، هم برای نحویان ایجاد کرده است. این درحالی است که تحلیل‌های ارائه شده برای معنای لا اُقسِمُ در کاربردهای قرآنی در عمل از تکلف عاری نیست و نیاز به‌ بازنگری نیاز دارد. در این مقاله با ترکیبی از روش‌های معناشناسی تاریخی و معناشناسی فرهنگی معنای قسم بررسی می‌شود. پژوهش نشان می‌دهد که قَسَم در فرهنگ عرب عصر نزول، به‌سان برخی فرهنگ‌های دیگر بار معنایی منفی حمل می‌کرده است و معنایی بسیار نزدیک به‌نفرین و لعنت داشته است و از همین رو، ترکیب لااُقسِمُ در قرآن کریم، باید با همان ترکیب نحوی ظاهری در آن، به‌سوگند نخوردن بازگردانده شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

203 - Investigation of GDF8 Gene Promoter in Iranian Sheep
م. کمانگر ه.ا. روشنفکر ح. گله‌داری آ.س. صدر م. ممویی م.ت. بیگی نصیری

Myostatin is a growth factor belonging to the TGFß superfamily. TGFß growth factors are active in the regulation of embryonic development and in tissue homeostasis in adults. Myostatin is a growth factor controlling proliferation of myoblasts in embryonic de چکیده کامل

Myostatin is a growth factor belonging to the TGFß superfamily. TGFß growth factors are active in the regulation of embryonic development and in tissue homeostasis in adults. Myostatin is a growth factor controlling proliferation of myoblasts in embryonic development. Mutations in coding sequences of the bovine myostatin (GDF8) gene lead to muscle hyperplasia suggesting its inhibitory function on myoblast proliferation. In bovines, loss of this gene activity has been associated with expression of the double-muscled phenotype observed in some European cattle breeds. Myostatin gene polymorphism has also been studied in sheep. Due to the role of the myostatin gene in muscle development, the objective of this study was to sequence the myostatin gene promoter and its probable mutations, which have the potential to alter myostatin gene expression. DNA from blood samples of fifteen Arabic and fifteen Kordi sheep were extracted and used to amplify a 1034bp fragment in the myostatin gene. Three mutations were observed in the myostatin gene promoter at positions 430, 450 and 530. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

204 - The Effects of Short and Long Term Medroxy Progesterone Acetate (MAP) Sponge Treatments on Reproductive Performance during the Non-Breeding Season of Arabian Ewes
P. Sareminejad S. Tabatabaei M. Mamouei K. Mirzadeh M. Boujarpour

The aim of this study was to evaluate the reproductive efficiency of short and long term treatment with progestagens in addition to pregnant mare serum gonadotropin (PMSG) in Arabian ewes during the non-breeding season. A total of 56 ewes were divided into three groups: چکیده کامل

The aim of this study was to evaluate the reproductive efficiency of short and long term treatment with progestagens in addition to pregnant mare serum gonadotropin (PMSG) in Arabian ewes during the non-breeding season. A total of 56 ewes were divided into three groups: in group I vaginal sponges (60 mg medroxy progesterone acetate; MAP) were applied and removed after 6 days; in group II, vaginal MAP sponges were removed 14 days following insertion while group III served as control group. The first two groups were intramuscularly injected with of 600 IU PMSG, following sponge removal. Parameters such as estrus response rate, duration of estrus, pregnancy rate and fecundity were evaluated. There were no significant differences in estrus response rate and fecundity rate between groups I and II (P>0.05). However, differences were significant when these two treatment groups were coMAPred with control group. In group I, duration of estrus was significantly higher than group II (P<0.05). In addition, pregnancy rate in group I was significantly higher than group II (P<0.05). It was concluded that short-term sponge treatment (6 days) had better performance when coMAPred with long-term sponge treatment (14 days) in Arabian ewes. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

205 - Effect of Different Progesterone Protocol and Low Doses of Equine Chorionic Gonadotropin (eCG) on Oestrus Synchronization in Arabian Ewes
ف. ‌خلیلاوی م. ممویی ص. طباطبایی م. چاجی

This experiment was conducted to determine the reproductive performance of Arabian ewes treated with short and long-term progesterone devices in addition to low doses of equine chorionic gonadotropin (eCG) during the anoestrus season. A total of 36 ewes were divided int چکیده کامل

This experiment was conducted to determine the reproductive performance of Arabian ewes treated with short and long-term progesterone devices in addition to low doses of equine chorionic gonadotropin (eCG) during the anoestrus season. A total of 36 ewes were divided into three groups: in group I vaginal sponges (60 mg medroxy progesterone acetate; (MAP)) were applied and removed after 6 days; in group II, vaginal MAP sponges were removed 12 days following insertion, while group III served as control group. The first two groups were intramuscularly injected with of 300 IU eCG, following sponge removal. Parameters such as oestrus response rate, time to onset of oestrus, duration of oestrus, pregnancy, lambing and fecundity rates were evaluated. Blood samples were collected one day before sponge insertion and two days after sponge insertion and on day of oestrus. There were significant differences between the group I and II with control group regarding the plasma estradiol and progesterone levels. There were no significant differences in oestrus response, time to onset of oestrus, pregnancy, lambing and fecundity rates between groups I and II (P>0.05). However, differences were significant when these two treatment groups were compared with the control group. In group I, duration of oestrus was significantly higher than group II (P<0.05). In addition, other factors in group I was numerically greater than group II (P>0.05). It was concluded that short-term sponge treatment (6 days) had better performance when compared with the long-term sponge treatment (12 days) in Arabian ewes. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

206 - تأثیر دیدگاه‌های تربیتی ایرانیان باستان در ادب فارسی با تکیه بر باب هفتم بوستان سعدی
وحید سبزیان پور

سعدی باب هفتم بوستان را با عنوان در عالم تربیت به منظور تعلیم شیوه‌های تربیتی و اخلاقی سروده است. عموم محققان بر این باورند که آثار سعدی، از جمله این باب از بوستان، متأثّر از فرهنگ عربی و اندیشه های اسلامی است. در این مقاله نشان داده ایم که سرچشمه های فکری سعدی در مسائ چکیده کامل

سعدی باب هفتم بوستان را با عنوان در عالم تربیت به منظور تعلیم شیوه‌های تربیتی و اخلاقی سروده است. عموم محققان بر این باورند که آثار سعدی، از جمله این باب از بوستان، متأثّر از فرهنگ عربی و اندیشه های اسلامی است. در این مقاله نشان داده ایم که سرچشمه های فکری سعدی در مسائل تربیتی، به همان اندازه که با فرهنگ عربی تطبیق دارد، با اندیشه های ایرانی نیز هماهنگ و همسو است. از نتایج این پژوهش، لزوم توجه به منابع عربی برای کشف دیدگاه های ایرانیان باستان و تأثیر آن در ادب فارسی است. تقدّم زمانی دیدگاه های ایرانی بر اندیشه‌های عربی و اسلامی، نشان می دهد که مردم ایران زمین با بسیاری از امور اخلاقی و تربیتی، که امروزه اسلامی و یا عربی محسوب می شوند، آشنا بودند؛ همچنین این دیدگاه‌ها توانسته اند پا را از حوزة فرهنگ ایرانی و متون پهلوی فراتر بگذارند و وارد فرهنگ و ادب عربی بشوند. متأسفانه اشاره به دیدگاه های ایرانی در شرح و تحلیل متون ادب فارسی سخت مورد بی مهری محققان قرار گرفته و لازم است که در کنار تحلیل های مبتنی بر تأثیرپذیری ادب فارسی از ادب عربی، به فرهنگ ایرانی نیز توجه لازم صورت گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

207 - The long-term and short-term factors affecting the Arab Revolutions
Garineh Keshishyan Siraki Majid Alavian

With the emergence of the phenomenon of "Arab revolutions", the Middle East has entered a new era. The investigation of the goals of the Arab revolutions requires their pathology. The developments of the Arab world, although occurred with the self-immolation of a young چکیده کامل

With the emergence of the phenomenon of "Arab revolutions", the Middle East has entered a new era. The investigation of the goals of the Arab revolutions requires their pathology. The developments of the Arab world, although occurred with the self-immolation of a young Tunisian and its widespread reflection in the global media, but these events origins returns to the previous years. These countries have a wide range of problems. It seems that the intellectual movements which have been occurred in the Middle East and the Muslim world in the last 100 years, have brought new demands and implications into the peoples live of this part of the world that have been ignored by the ruling systems and eventually has led to the emergence of the "Arab Spring." These factors include economic crises such as unemployment, demographic and demographic changes in Arab countries, bribery being of governments and dependence on windfall wealth or foreign helps, widespread corruption among government officials and the gap between the poor and rich. On the one hand, however, another factor, along with the above issues, has deepened the legitimacy crisis and, on the other hand, has accelerated the process of changes and that is the globalization and expansion of Cyber space. In fact, under the influence of the globalization of the access of Arab youth to the Internet, and in particular Social networks, such as Facebook and Twitter have been facilitated, and while creating cyber base challenged the legitimacy of a system, and, on the other hand, They have brought the crisis of legitimacy, and in addition that planned their campaign communities and organizing. In this article, we will try to address the external factors in the process of the Arabic countries democratization. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

208 - بازخوانی اسطوره‌های برجسته در شعر معد جبوری
عزت ملاابراهیمی علی اکبر رئیسی

10.30495/mmlq.2024.709040

کاربست اسطوره و میراث سنتی از شاخصه¬های بارز شعر معاصر عربی به شمار می‌رود. شاعر معاصر برای القای مفاهیم موردنظر خود به شیوة غیرمستقیم و با عدول از معیارهای رایج زبانی، از اسطوره بهره می¬گیرد تا بتواند تجربة معاصر خود را بیان کند. در این راستا معد جبوری، شاعر معاصر عراق چکیده کامل

کاربست اسطوره و میراث سنتی از شاخصه¬های بارز شعر معاصر عربی به شمار می‌رود. شاعر معاصر برای القای مفاهیم موردنظر خود به شیوة غیرمستقیم و با عدول از معیارهای رایج زبانی، از اسطوره بهره می¬گیرد تا بتواند تجربة معاصر خود را بیان کند. در این راستا معد جبوری، شاعر معاصر عراقی، نیز برای زیباسازی شعر و بیان اندیشه خود از میراث اساطیری الهام گرفته است تا آرمان‌ها و دغدغه‌های مردم عراق و جهان عرب را فریاد زند. شاعر با درک فضای حساس زمانه، درصدد آگاهی‌بخشی به ملت‌های مسلمان است تا بتوانند به این آرمان‌ها دست یابند. نگارندگان در این پژوهش با روش تحلیلی ـ توصیفی و با هدف بیان دغدغه‌های شاعر در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی، در پی یافتن مهم‌ترین دلالت‌های معنایی اسطوره در شعر معد جبوری برآمده‌اند. یافته¬های پژوهش حکایت از آن دارد که جبوری با الهام از میراث اساطیری از گونه¬های متنوع هنجارگریزی در راستای معنا‌آفرینی و برجسته-سازی متن بهره برده است. این اسطوره‌ها به شکل‌های گوناگون از آرزوها، اشتیاق‌ها و دغدغه‌های شاعر خبر می‌دهد. شخصیت‌های اسطوره‌ای در شعر جبوری همگی دغدغه‌های سیاسی و اجتماعی دارند و از درد مشترکی می‌نالند. گذشته از این خواهان استقلال و آزادی سیاسی عراق و برقراری عدالت اجتماعی در این کشور هستند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

209 - مضامین و موضوعات مشترک در حبسیه‌های فارسی و عربی
صادق ابراهیمی کاوری رحیمه چولانیان

حبسیه به قصیده‌ای اطلاق می‌گردد که شاعر آن را در وصف وضعیت زندان و زندانی سروده باشد و از خلال این سروده، به وصف ظاهری (برونی) زندان و آن‌چه که در آن وجود دارد (در و دیوار، غل و زنجیر، زندانیان، زندانبان و...) بپردازد.افزون بر این اوصاف ظاهری، شاعر از حالات درونی خود نی چکیده کامل

حبسیه به قصیده‌ای اطلاق می‌گردد که شاعر آن را در وصف وضعیت زندان و زندانی سروده باشد و از خلال این سروده، به وصف ظاهری (برونی) زندان و آن‌چه که در آن وجود دارد (در و دیوار، غل و زنجیر، زندانیان، زندانبان و...) بپردازد.افزون بر این اوصاف ظاهری، شاعر از حالات درونی خود نیز در حبسیه ابیاتی را می‌آورد و در آن، از بی‌گناهی خود، جدایی از خویشان و نزدیکان، شب زندان، توسل جستن به دیگران برای رهایی و ... سخن می‌گوید.در این میان، شعر فارسی و عربی باتوجه به پیشینة فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و دینی مشترک، در این زمینه (حبسیه‌سرایی) مضامین و موضوعات مشترکی دارند که نشان از آمیختگی و نزدیکی این دو زبان و اثرپذیری آنها از یکدیگر است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

210 - نگرش اسطوره‌ای به «گاو» در ادبیات کهن عربی
باقر قربانی زرین

یکی از موضوعات مشترک در میان اساطیر اقوام مختلف، تقدّس‌بخشی به حیوانات از جمله گاو است. گاو به عنوان نخستین جانور اساطیری از اهمیّت ویژه‌ای در میان ملل گوناگون از جمله اعراب برخوردار بوده و نقش و جایگاه آن در آثار ادبی آنها بازتاب یافته است. در اشعار کهن عربی با اتخاذ ر چکیده کامل

یکی از موضوعات مشترک در میان اساطیر اقوام مختلف، تقدّس‌بخشی به حیوانات از جمله گاو است. گاو به عنوان نخستین جانور اساطیری از اهمیّت ویژه‌ای در میان ملل گوناگون از جمله اعراب برخوردار بوده و نقش و جایگاه آن در آثار ادبی آنها بازتاب یافته است. در اشعار کهن عربی با اتخاذ رویکرد اسطوره‌ای، می‌توان تفسیری نو از جایگاه این حیوان عرضه کرد. نبرد میان گاو وحشی و سگ‌های شکاری، گاو و باران‌زایی و ارتباط میان گاو و جنّ از موضوعات این پژوهش است که در پرتو این رویکرد تحلیل و تفسیر شده‌اند. تطابق ادبیات عربی و ادبیات دیگر ملل در حوزۀ اساطیر نیز از دیگر بخش‌های این نوشتار است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

211 - نظریه بینامتنی در حوزه نقد ادبی عربی، ترجمه‌های ارائه شده از آن و معرفی بزرگان این حوزه
سجاد عربی حمیدرضا غلامی

مفهوم بینامتنی در سال 1982میلادی توسط سیزا قاسم در مقاله ای تحت عنوان المفارقة فی القصّ العربی المعاصر (متناقض نما در داستان های معاصر عربی) در گفتمان نقد معاصر عربی سربرآورد؛ این نظریه با واکنش های متفاوتی از سوی ناقدان عربی همراه بود و ترجمه های متفاوتی از آن ارائه دا چکیده کامل

مفهوم بینامتنی در سال 1982میلادی توسط سیزا قاسم در مقاله ای تحت عنوان المفارقة فی القصّ العربی المعاصر (متناقض نما در داستان های معاصر عربی) در گفتمان نقد معاصر عربی سربرآورد؛ این نظریه با واکنش های متفاوتی از سوی ناقدان عربی همراه بود و ترجمه های متفاوتی از آن ارائه دادند و هرکدام دیدگاه های متفاوتی را در قبال آن ایراد کردند و برخی نیز به نظریه پردازی در این خصوص پرداختند و دیدگاه هایی را مطرح کردند که تا آن زمان در این حوزه مطرح نشده بود.در تحقیق حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، نظریة بینامتنی در حوزه نقد ادبی عربی، ترجمه های ارائه شده از آن، نحوه برخورد منتقدان عرب با آن و رویکردهای آنها در قبال این نظریه مورد بررسی قرار گرفته شده و مهمترین تلاش های نویسندگان این حوزه در جهان عرب مورد مداقه و واکاوی قرار گرفته شده است. نتایج نشان داد که بیش از بیست ترجمه با رویکردهای مختلف از این نظریه توسط نظریه پردازان عرب ارائه شد. تلاش های آنها درباره ی بینامتنی دو روند را در پیش گرفته است: رجوع به حوزه ی نقد کهن عربی و تطبیق این نظریه با میراث نقدی عرب، و اکتفا به شکل جدید نظریة بینامتنی بدون رجوع به میراث کهن نقد ادبی. منتقدان عرب در این خصوص به دستاوردهای زیادی در هر دوجنبه ی کاربردی و نظری دست یافته و در برخی اوقات به نظریه پردازی هم پرداخته اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

212 - استعاره مفهومی حوزه‌ی خشم در داستانهای سنگ صبور، خشم و هیاهو و میرامار
نسرین محمودی برمسی مریم ایرجی ژینوس شیروان

این مقاله، پژوهشی توصیفی ـ تحلیلی بر اساس نظریه‌ی استعاره‌ی مفهومی است که به بررسی استعاره‌های مفهومی حوزه خشم در سه اثر داستانی سنگ صبور (فارسی)، خشم و هیاهو (انگلیسی) و میرامار (عربی) می‌پردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند یکی از پربسامدترین حوزه های مبدا مشترک که هر چکیده کامل

این مقاله، پژوهشی توصیفی ـ تحلیلی بر اساس نظریه‌ی استعاره‌ی مفهومی است که به بررسی استعاره‌های مفهومی حوزه خشم در سه اثر داستانی سنگ صبور (فارسی)، خشم و هیاهو (انگلیسی) و میرامار (عربی) می‌پردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند یکی از پربسامدترین حوزه های مبدا مشترک که هر سه نویسنده از آن برای بیان مفهوم انتزاعی خشم استفاده کرده اند استعاره خاص خشم، شیی و وسیله است می باشد البته فقط با بودن یک حوزه ی مبدا مشترک نمی توان بطور قوی بر جهانی بودن استعاره های مفهومی تاکید کرد و تفاوت های موجود نشان دهندة فرهنگ ویژه بودن این استعاره های خاص است. اما در رابطه با استعاره‌های سطح عام در این داستان‌ها مشخص شد که هر سه نویسنده صادق چوبک و ویلیام فاکنر و نجیب محفوظ، بیشترین بهره را در حوزه خشم از استعاره عام احساسات، شیی هستند برده‌اند و می توان گفت که در سطح استعاره های عام جهانی بودن استعاره ها قابل تایید است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

213 - انواع نمادها در شعر معاصر عربی
باقر قربانی زرین

نماد یا سمبل از دیرباز در ادبیات عربی مطرح بوده است حتی برخی از سروده های امریء القیس و زُهیر نمادین محسوب می شوند، ولی نمادگرایی به عنوان یک مکتب در ادبیات معاصر عربی و پس از پیدایش مکتب سمبولیسم در فرانسه هویدا شد. شاعران و نویسندگان بسیاری از این مکتب استقبال کردند و چکیده کامل

نماد یا سمبل از دیرباز در ادبیات عربی مطرح بوده است حتی برخی از سروده های امریء القیس و زُهیر نمادین محسوب می شوند، ولی نمادگرایی به عنوان یک مکتب در ادبیات معاصر عربی و پس از پیدایش مکتب سمبولیسم در فرانسه هویدا شد. شاعران و نویسندگان بسیاری از این مکتب استقبال کردند و نوشته ها و سروده هایشان را از نمادهای مختلف آکندند. موارد گوناگون این نمادگرایی در آثار نویسندگان و شاعران تا حدی است که می توان مجلداتی چند را بدان اختصاص داد. بدین جهت در این نوشتار فقط انواع نمادها در شعر معاصر عربی بررسی و نمونه های بارز نمادگرایی در سروده های شاعران معاصر عربی تحلیل شده است. تحلیل نمادها در بیان مفاهیم و مضامین اشعار و وا کاوی معانی آن سروده ها تاثیری اساسی دارد تا بدانجا که اگر نماد در یک سروده به درستی شناخته و تحلیل نشود مفهوم کلی و مضمون آن سروده نامفهوم خواهد بود. برای تبیین انواع نمادها به شاعران یک کشور بسنده نشده است و با تقسیم بندی نمادها که برای نخستین بار بدین شکل در یک جا انجام می پذیرد سعی بر آن بوده که تصویری کلّی از نمادگرایی در شعر معاصر عربی ترسیم شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

214 - زیباشناختی واژگان قرآنی در پرتو ادبیات تازی وپارسی با موضوع آرایه تشخیص personification
حسین قدمی

درپژوهش های بلاغی با محوریت دانش بیان قرآن کریم که از وجوه اعجاز می باشد،واژه در پیکره ی آیات سبحانی عنصر تشکیل دهنده است و در انتقال مفاهیم به مخاطب بسیار تاثیر گذار می باشد.زیبایی این الفاظ از حیث آرایه تشخیص وانسان واره شدن واژگان جامد با لذت بردن از شنیدن نغمه ها و چکیده کامل

درپژوهش های بلاغی با محوریت دانش بیان قرآن کریم که از وجوه اعجاز می باشد،واژه در پیکره ی آیات سبحانی عنصر تشکیل دهنده است و در انتقال مفاهیم به مخاطب بسیار تاثیر گذار می باشد.زیبایی این الفاظ از حیث آرایه تشخیص وانسان واره شدن واژگان جامد با لذت بردن از شنیدن نغمه ها و بهره مندی هوش وگوش از لذت عاطفه و تناسب این آرایه با قرار گرفتن در قالب آیات موضوعی روان شناختی است.در این نوع بیانی الفاظ الهی ،خود را با جان بخشی و خردگراکردن جامدات می آرایند و زیباشناختی آنها علاوه بر یک فن بلاغی در هنر بافتی نیز تجلی می یابند.این آرایه گمنام ودیر نام به دستاوردهاوآثار بزرگان بلاغت تکیه دارد و بارویکرد به فرهنگ معاصر بلاغی نامی نوین باعنوان تشخیص به خودگرفته و پیشینه ای قبل از نزول قرآن دارد ودر آیات الهی جلوه بیشتری یافت و موضوعی در ادبیات تازی وپارسی گشت.این موضوع ادامه مباحث بلاغیون در استعاره از نوع مکنیه تخییلیه است و کاملا با آنیمیسم (جان دار پنداری)متفاوت است چون شناخت مشارکت واژه در فن تشخیص با روشنگری دقیق در تعاریف قابل دست یابی است وسبب اقناع عقلانی وتاثیر بر احساس وعاطفه خواهدبود.این نوشتار بر بلندای قله ای از تواضع و خشوع می کوشد تازیباشناختی واژگان وحیانی را در هنر وصنعت تشخیص به ادب دوستان تقدیم کند . پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

215 - مظاهر تأمل از نقطه نظر آموزه های دینی در قصیده طلاسم إیلیا أبو ماضی
فرهاد دیوسالار زهرا شهبازی

شعر تأملی به عنوان یک مکتب ادبی، در حوزه ادبیات عربی از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و از مهم ترین اشعار تأثیر گذار در ادبیات دوره معاصر به حساب می آید؛ چرا که شاعر در آن سعی می نماید با ذوقی سلیم، مهارتی شگرف و با کمک عاطفه ای لطیف، روح خواننده را به اهتزاز در آورده تا چکیده کامل

شعر تأملی به عنوان یک مکتب ادبی، در حوزه ادبیات عربی از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و از مهم ترین اشعار تأثیر گذار در ادبیات دوره معاصر به حساب می آید؛ چرا که شاعر در آن سعی می نماید با ذوقی سلیم، مهارتی شگرف و با کمک عاطفه ای لطیف، روح خواننده را به اهتزاز در آورده تا اندیشه و تفکر او را به تکاپو وچالش بکشاند. ایلیا ابوماضی با ژرف نگری در موضوعات مختلف به عنوان بارزترین شاعر تساؤل و تفاؤل مطرح بوده و زمینه های تأمل در شعر او متفاوت است. دراین مقاله که با روش توصیفی- تحلیلی تدوین شده است سعی بر آن است که یکی از مهم ترین اشعار ابوماضی، شاعر بلند آوازه لبنان در زمینه تأمل به نام "طلاسم" که برخاسته از عاطفه پویا و خلاق او است، از بُعد آموزه های دینی بررسی و تحلیل شده و به پرسشهای شاعر با استنباط از منبع نورانی قرآن و با بهره گیری از سخنان بزرگان پاسخ گفته شود. در این قصیده طولانی می توان تأمل و تساؤل شاعر در زمینه اسرار هستی، آفرینش، حیات بعد از مرگ و... را دریافت. طلاسم یکی از مهم ترین اشعار مهجر با مضمون تأمل می باشد که در آن سعی می شود تا به حقیقت مخلوقات و مصدر وجود آنها توجه شود. شاعر در این قصیده میان شک و یقین در تحول و دگرگونی است و توانست به شیوه پرسشی و همچنین جدل فکر آدمی را به سوی حیات و هستی بکشاند. شاعر با طرح سؤالاتی در قصیده طلاسم، قصد ایجاد نوعی درگیری و جدل ذهنی را در وجود خواننده دارد، به همین منظور در این تحقیق بر قرآن، به عنوان منبع پاسخ گویی به این سؤالات تکیه شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

216 - بررسی الفاظ مشترک ومتضاد درتفسیر التبیان شیخ طوسی
فاطمه رحمتی

بررسی مقوله ی تغییر یا تعدد معنی به سبب اهمیت ونقش آن در دریافت معانی از آثار مکتوب و متون دینی وادبی , یکی از مباحث با سابقه ودر عین حال کاربردی از گذشته تا عصر حاضرمی باشد .مقاله ی پیش رو با موضوع , الفاظ مشترک ومتضاد در تفسیر التبیان ,نوشته ی شیخ طوسی, کوششی است درجه چکیده کامل

بررسی مقوله ی تغییر یا تعدد معنی به سبب اهمیت ونقش آن در دریافت معانی از آثار مکتوب و متون دینی وادبی , یکی از مباحث با سابقه ودر عین حال کاربردی از گذشته تا عصر حاضرمی باشد .مقاله ی پیش رو با موضوع , الفاظ مشترک ومتضاد در تفسیر التبیان ,نوشته ی شیخ طوسی, کوششی است درجهت تشخیص مصداقهایِ مفهوم یاد شده در این تفسیر. تفسیرالتبیان با بهره مندی از منابع متعددی,همچون آیات قرآنی وتعمق در معانی آن ,احادیث , بهره گیری ازآثار (فراء , أخفش , أبئ عبیده ,مفضّل وزجّاج ) همچنین در بخش لغت ونحو به (العین)خلیل بن احمد (الکتاب) سیبویه ,(جمهره اللغة) ابن درید ,(تهذیب اللغة) الأزهری دیوان شاعران خصوصاً جاهلی واسلامی به رشته تحریر در آمده است.در رابطه با (بررسی مصادیق اشتراک وتضاد)-موضوع این مقاله- باید گفت: در بین مصادیق مورد اشاره شیخ (ره) ؛ تعداد مصادیق اشتراک 39 مورد وتعداد مصادیق تضاد 22مورد می باشد. تشخیص مصادیق اشتراک وتضاد در همه ی سوره ها به یک شکل ویک میزان نبوده است .به عنوان مثال سوره بقره؛ به عنوان بلند ترین سوره در قرآن کریم , بیشترین تعداد آیاتی که دارای تحول معنا در واژه ها هستند را ؛ دارد. این در حالی است که شیخ(ره) در برخی از سوره ها ,اشاره ای به تحول معنی نداشته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

217 - تاثیرات بهار عربی و انقلاب‌‌های رنگی در آسیای مرکزی و قفقاز
حبیب اله ابوالحسن شیرازی

چکیده خیزش‌های عربی که از تونس آغاز و به مصر، مراکش، اردن، لیبی، سوریه، یمن و بحرین گسترش یافت، سوالات مختلفی را به ذهن متبادر نمود که آیا این خیزش‌ها می تواند به سایر مناطق جهان سرایت نماید؟ امکان بروز ناآرامی در دراز مدت در اورآسیا به طور عام و در آسیای مرکزی و قفقاز چکیده کامل

چکیده خیزش‌های عربی که از تونس آغاز و به مصر، مراکش، اردن، لیبی، سوریه، یمن و بحرین گسترش یافت، سوالات مختلفی را به ذهن متبادر نمود که آیا این خیزش‌ها می تواند به سایر مناطق جهان سرایت نماید؟ امکان بروز ناآرامی در دراز مدت در اورآسیا به طور عام و در آسیای مرکزی و قفقاز به طور خاص، نگرانی‌های جدی درباره وقوع خیزش‌های مشابه علیه رژیم‌های سیاسی حاکم در این مناطق ایجاد کرده است. خیزش‌های عربی منتهی به تاسیس رژیم‌های استبدادی و وضعیتی خواهد شد که مانع از توسعه جامعه آنها می شود. شباهت‌هایی میان جوامع کمونیستی اتحاد جماهیر شوروی و جوامع عربی وجود دارد که فساد فراگیر، فقدان فضای سیاسی رقابتی و فاصله میان غنی و فقیر از آن جمله است. همچنین وقوع انقلاب‌های رنگی در برخی از کشورهای مشترک المنافع بازمانده از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به عنوان حادثه‌ای غیرمترقبه در هزاره سوم تلقی گردید. تحولات گرجستان در سال 2003 که به انقلاب مخملی یا گل رز معروف شد بدان جهت بود که تغییر دولت گرجستان توسط مخالفان را بدون خونریزی شامل شد و دگرگونی‌هایی را در عرصه اوراسیا بوجود آورد. یک سال بعد ویکتور یوشچنکو با کسب 52 درصد آراء به ریاست جمهوری اوکراین انتخاب و رهبری انقلاب نارنجی را به عهده گرفت. در سال 2005 با وقوع انقلاب لاله‌ای در قرقیزستان، مجموعه انقلابهای رنگی در کشورهای مشترک المنافع اوراسیایی کامل گردید. تحولات سه کشور فوق گرچه در موضوعاتی همچون نارضایتی عمومی مردم از اوضاع اقتصادی کشور و کنار گذاشتن نسل نخبگان سابق به یکدیگر شباهت داشتند اما از نظر انگیزه‌های واقعی ناراضیان و نحوه خاتمه بحران‌ها هر کدام با یکدیگر تفاوت‌هایی داشتند که باید به طور دقیق بررسی گردند. این مقاله در صدد پاسخگویی به این سوالات است که بهارعربیچراوچگونهاتفاقافتاد؟ تاثیراتبهارعربیدرآسیایمرکزی و قفقازچگونه قابل بررسی و تحلیل است؟ همچنین این مقاله به بررسی چگونگی پیدایش انقلاب‌های رنگی در اوراسیا، علل و عوامل تأثیرگذار در تحولات گرجستان، اوکراین و قرقیزستان خواهد پرداخت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

218 - اسلام سیاسی و نظم امنیتی غرب آسیا
جهانبخش ایزدی حمید رضا اکبری

برای ترسیم افق امنیتی منطقه غرب آسیا - پس از انقلاب‌های عربی سال 2011 - ضروری است مؤلفه‌ها، متغیرها و عناصر مهم آن از جمله اسلام سیاسی مورد واکاوی قرارگیرد. بر این پایه، اسلام سیاسی از عمده‌ترین جریان‌ها و گفتمان‌های اثرگذار در تحولات اخیر منطقه بوده است. در این چهارچوب چکیده کامل

برای ترسیم افق امنیتی منطقه غرب آسیا - پس از انقلاب‌های عربی سال 2011 - ضروری است مؤلفه‌ها، متغیرها و عناصر مهم آن از جمله اسلام سیاسی مورد واکاوی قرارگیرد. بر این پایه، اسلام سیاسی از عمده‌ترین جریان‌ها و گفتمان‌های اثرگذار در تحولات اخیر منطقه بوده است. در این چهارچوب، رفتار اسلام گرایان در سه محور اصلی قابل بررسی است: نخست، افراط‌گرایی و خشونت با پیدایش جریان‌های نوظهور تکفیری مانند داعش. دوم، عدم توانمندی حفظ قدرت و حاکمیت توسط جریان‌های اصیل و ریشه دار اسلام سیاسی مانند اخوان المسلمین و سوم؛ تغییر در کنش‌گری جبهه مقاومت. این در شرایطی است که منطقه غرب آسیا، دوره‌ای پراز تنش و آشوب همراه با جنگ، خشونت و اختلافات مذهبی و قومی را تجربه می کند. براین اساس، پرسش اصلی مقاله این است که اسلام سیاسی در تکوین نظم امنیتی منطقه غرب آسیا چه جایگاهی دارد؟ آینده‌پژوهی از طریق بررسی روندها و سناریوهای اسلام سیاسی و جریان‌های اسلام گرا و نقش آن‌ها در شکل دهی نظم امنیتی منطقه غرب آسیا، موضوع این مقاله را شکل می دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

219 - تحلیل سازه انگارانه سیاست خارجی نوین ترکیه و رقابت با جمهوری اسلامی ایران
محمد منصور عظیم زاده اردبیلی حسین مسعود نیا سید جواد امام جمعه زاده

چکیده با به قدرت رسیدن اسلام گرایان ترکیه در سال 2002 و پیروزی حزب عدالت و توسعه، الگویی از سیاست گذاری خارجی توسط رهبران سیاسی این کشور تحت عنوان نوعثمانی گری شکل گرفت. مؤلفه های حاکم بر این سیاست گذاری به صفر رساندن مشکلات با همسایگان از یک سو، و تلاش برای ارائه چهر چکیده کامل

چکیده با به قدرت رسیدن اسلام گرایان ترکیه در سال 2002 و پیروزی حزب عدالت و توسعه، الگویی از سیاست گذاری خارجی توسط رهبران سیاسی این کشور تحت عنوان نوعثمانی گری شکل گرفت. مؤلفه های حاکم بر این سیاست گذاری به صفر رساندن مشکلات با همسایگان از یک سو، و تلاش برای ارائه چهره ای جدید از ترکیه مسلمان به عنوان الگوی دموکراسی، آزادی و حقوق بشر در خاورمیانه و دیگر مناطق پیرامونی این کشور بود. هدف نوعثمانی گری ترکیه احیای نفوذ فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و حتی نظامی این کشور در مناطقی بود که در گذشته تاریخی نه چندان دور جزو امپراطوری عثمانی محسوب می شدند. اتخاذ و پیگیری این سیاست موجب شد تا حوزه نفوذ این کشور در خاورمیانه مخصوصاً در جریان انقلاب های عربی 2010 افزایش یابد و به حوزه ها و منافع راهبردی و سنتی ایران در خاورمیانه برخورد کند که مسائل اساسی در روابط دو کشور بوجود آورد. بررسی چرایی و چگونگی این برخورد منافع که بیشتر ﻣﺘﺄثر از سیاست خارجی نوعثمانی گری ترکیه نتیجه می شود، هدف تحقیق حاضر است. یافته های تحقیق در چارچوب نظریه سازه انگاری که به روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی بدست آمده، گویای آن است که هویت و هنجارهای سیاست گذاران دولت اسلام گرای ترکیه با سیاست گذاران ایرانی در تضاد است؛ لذا مشاهده می شود که نوعثمانی گری ترکیه موجب برخورد منافع دو کشور در منطقه خاورمیانه را ایجاد کرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

220 - سیاست خارجی روسیه در خاورمیانه
محمد سهرابی

وقوع انقلاب¬ها در شمال آفریقا و تسری آن به خاورمیانه سبب شد تا بازیگران منطقه¬ای و فرا¬منطقه¬ای، رویکردهای متفاوتی را در منطقهخاورمیانه اتخاذ نمایند. روسیه، به¬عنوان یکی از بازیگران فرا¬منطقه¬ای حاضر در منطقه خاورمیانه که تاریخچه حضور آن به د چکیده کامل

وقوع انقلاب¬ها در شمال آفریقا و تسری آن به خاورمیانه سبب شد تا بازیگران منطقه¬ای و فرا¬منطقه¬ای، رویکردهای متفاوتی را در منطقهخاورمیانه اتخاذ نمایند. روسیه، به¬عنوان یکی از بازیگران فرا¬منطقه¬ای حاضر در منطقه خاورمیانه که تاریخچه حضور آن به دوره تزارها بازمی¬گردد در جریان این خیزش¬ها، رویکرد خود را نسبت به این منطقه تغییر داده و در هر یک از کشورهای قیام¬کرده با توجه به منافع و ابزار خود، سیاستی متفاوت را اتخاذ نموده است. خاورمیانه و موضوعات مختلف معطوف به آن، یکی از مسائلی است که مسکو، به ویژه در دوره دوم ریاست جمهوری پوتین، توجه زیادی به آن داشته است. تردد بالای دیپلماتیک میان مقامات خاورمیانه‌ای به مسکو و بالعکس، به خوبی بیانگر بروز نوعی تحرک و پویایی در سیاست خاورمیانه‌ای روسیه و متفاوت از دهه‌های گذشته می‌‌باشد. چنین به نظر می‌رسد که در پی تحولات پس از 11 سپتامبر 2001، و به ویژه اقدامات نظامی آمریکا در افغانستان و عراق که منجر به تکثیر بنیادگرایی دینی و احساسات ضدآمریکایی در خاورمیانه گردید، روسیه از یک وضعیت و اقبال عمومی بیشتری نزد دولت‌ها و افکار عمومی جوامع منطقه یاد شده برخوردار شده است، وضعیتی که این کشور؛ خود نیز به استقبال و بهره‌برداری از‌آن فکر می‌کند. یافته¬های مقاله حاکی از آن است که خیزش¬های مردمی در منطقه خاورمیانه با عنوان "انقلاب¬های عربی" موجب گردید تا روسیه ابتدا سیاست همراهی با این انقلاب¬ها را در قالب همکاری با غرب در پیش گیرد اما در ادامه به دلیل نگرانی از افزایش حضور آمریکا در منطقه و تسری این جریان به منطقه اوراسیا، سیاست تقابل با جریان¬های انقلابی و حمایت از دولت¬های حاکم را در قالب تقابل با غرب دنبال نماید. مقاله حاضر، رویکرد روسیه را نسبت به خیزش¬های مردمی و وقوع انقلاب¬ها در منطقه خاورمیانه تبیین خواهد نمود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

221 - The arrival of the Arabic language in India and its reflection in the Middle East
Abolfath Momeni

Arabic is the international language of the Islamic world, which gradually spread outside the Arabian Peninsula, including the Indian subcontinent, due to the increasing development of the religion of Islam. This language was used almost exclusively by the Muslims of th چکیده کامل

Arabic is the international language of the Islamic world, which gradually spread outside the Arabian Peninsula, including the Indian subcontinent, due to the increasing development of the religion of Islam. This language was used almost exclusively by the Muslims of this land in India, but with the development of Islamic governments in the subcontinent, the Arabic language was also supported by the rulers of India, and the development of this language in later periods caused the spread of Arabic script in It became a land and over time, found different approaches and practices. The present article uses a descriptive-inductive method to investigate how the Arabic language entered India. The results indicate that with the spread of Islam in the subcontinent and the religious need of Muslims to learn the language of religion, this language entered the land of India from the first century AH and in various aspects of Indian life, including political, economic, Socially and livelihood, as well as in India's trade and cultural interactions with the Arabs. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

222 - بررسی خاستگاه و ریشة چند ضرب‌المثل‌ فارسی و عربی
یعقوب مقدیمی

چکیده ضرب‌المثل گونه‌ای از بیان کوتاه و مشهور است که در خود قصّه‌ای یا رخدادی عبرت‌آموز دارد. برای شناخت تاریخی فرهنگ و آداب یک ملّت، ضرب‌المثل‌ها مقوله‌هایی اساسی و مدارکی دارای ارزش جدّی‌اند. بسیاری از ضرب‌المثل‌‌ها، علاوه بر آن که تصویرهایی واقعی از زندگی مردم را در چکیده کامل

چکیده ضرب‌المثل گونه‌ای از بیان کوتاه و مشهور است که در خود قصّه‌ای یا رخدادی عبرت‌آموز دارد. برای شناخت تاریخی فرهنگ و آداب یک ملّت، ضرب‌المثل‌ها مقوله‌هایی اساسی و مدارکی دارای ارزش جدّی‌اند. بسیاری از ضرب‌المثل‌‌ها، علاوه بر آن که تصویرهایی واقعی از زندگی مردم را در بر دارند نشان‌ دهندة تأثیر و تأثّر فرهنگ اقوام مختلف‌اند. در این میان، تأثیر یا اثر گذاری دو فرهنگ عربی و ایرانی بر یکدیگر و تأثر یا اثر پذیری آن‌ها از یکدیگر به علل و انگیزه‌های زیادی مانند همجواری و روابط تجاری، گردن نهادن ایرانیان به دین اسلام و تسلّط عرب بر بخش‌های زیادی از ایران، غیر قابل انکار است. در پژوهش حاضر، چند ضرب‌المثل نسبتاً مشهور از ضرب المثل‌های فارسی و عربی انتخاب شده و مضامین، منشأ و وجوه افتراق و اشتراک آن‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

223 - بررسی جایگاه دستوری آیات قرآنی و ابیات و عبارات عربی در نفثة‌المصدور
سمیه عباسی نسب

چکیده پس از اسلام، به دلیل ارتباط تنگاتنگ متون نظم و نثر فارسی و عربی، تأثیرپذیری فراوان و متفاوت آثار متعدّد فارسی از متون عربی، بخصوص از قرآن، حدیث و روایت به وفور دیده می‌شود. نفثة‌المصدور اثر شهاب‌الدّین محمّد زیدری نسوی، از جمله کتاب‌های معتبر تاریخ و ادبیّات فارس چکیده کامل

چکیده پس از اسلام، به دلیل ارتباط تنگاتنگ متون نظم و نثر فارسی و عربی، تأثیرپذیری فراوان و متفاوت آثار متعدّد فارسی از متون عربی، بخصوص از قرآن، حدیث و روایت به وفور دیده می‌شود. نفثة‌المصدور اثر شهاب‌الدّین محمّد زیدری نسوی، از جمله کتاب‌های معتبر تاریخ و ادبیّات فارسی و یکی از شاهکارهای بدیع نثر فنّی می‌باشد. از ویژگی‌های بارز این کتاب استعمال شعر، آیه، حدیث و مَثَل عربی است که مؤلّف به شیوۀ نویسندگان و مترسّلان قرن‌های ششم و هفتم و هشتم نثرِ خود را بدان آراسته و آنها را بیشتر به صورت ترکیبِ اضافی، برای تأیید و تأکید معانی قبل، تتمیم معنی نیمه تمام عبارت فارسی، به صورت جملۀ معترضه، به منظور تشبیه و تمثیل، به صورت قید وصف و کیفیّت و ... به کار برده است. یکی از مواردی که در این پژوهش مورد توجّه قرار گرفته، بررسی جایگاه دستوری آیات و ابیات و عبارات عربی در نثر این کتاب است که به عنوان رکن تکمیل کنندۀ جمله از جهت دستوری گاه در نقش مسندٌالیه، مفعول، مضاف‌ٌالیه، متمّم، مسند و مانند آن به کار رفته‌اند. در این اثر، نویسنده از آیات قرآن از سوی دیگر به منظور زیبا سازی فضای کلام و نمایان ساختن هنر نویسندگی خود استفاده کرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

224 - نقش زبان و ادبیات عربی در انتقال فرهنگ و تمدن اسلامی به اندلس
عنایت الله فاتحی‌نژاد محمد حسین اشرف

موضوع این پژوهش، بیان میزان نقش‌آفرینی زبان و ادبیات عربی در انتقال فرهنگ و تمدن اسلامی به اسپانیای امروزی (اندلس اسلامی) است. این نقش‌آفرینی از سال 92ق یعنی ابتدای حضور مسلمانان در این سرزمین، آغاز شد و نزدیک به 8 سده به طول انجامید. آنچه به عنوان میراث فرهنگ و تمدن اس چکیده کامل

موضوع این پژوهش، بیان میزان نقش‌آفرینی زبان و ادبیات عربی در انتقال فرهنگ و تمدن اسلامی به اسپانیای امروزی (اندلس اسلامی) است. این نقش‌آفرینی از سال 92ق یعنی ابتدای حضور مسلمانان در این سرزمین، آغاز شد و نزدیک به 8 سده به طول انجامید. آنچه به عنوان میراث فرهنگ و تمدن اسلامی در طی این مدت، به اندلس انتقال یافت در قالب آثار مکتوب و روایات شفاهی است که غالباً به زبان عربی منتقل شده و بهره‌گیری از آن، نیازمند آشنایی ساکنان اندلس، با این زبان است. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به این پرسش پاسخ داده شده که زبان عربی به عنوان پل ارتباطی میان فرهنگ و تمدن اسلامی در شرق و اسپانیای مسیحی در غرب چه نقشی داشته است؟ بر اساس یافته‌های این پژوهش، فرهنگ و تمدن اسلامی در طی 8 قرن به ویژه در سده‌های نخست اسلامی، در اندلس گسترش یافت که تقریباً تمامی محتوای آن به زبان عربی و تنها با این زبان، قابل انتقال بود. در نتیجه، زبان عربی برای انتقال آموزه‌های دینی و همچنین ارتباط ساکنان اندلس با حاکمیت، هم برای مردم اندلس و هم برای حاکمان اهمیت یافت. به دنبال آن، اقداماتی برای این رفع نیازهای موجود انجام شد که تأسیس مدارس، کتابخانه‌ها و انتقال منابع علمی و عالِمان از شرق به اندلس، در این موضوع، نقش‌آفرین بودند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

225 - تحلیل و ارزیابی مقاومت ایرانیان از ورود اعراب تا خلافت امویان: تأثیر آن بر هویت‌ ایرانیان
افشین اشکور کیایی

10.30495/psq.2023.1993853.2227

این مقاله از یک‌جهت به بررسی مقاومت ایرانیان در برابر انقیادِ هویت اسلامی-عربی اعراب (به‌ویژه امویان) از زمان ورود اعراب مسلمان تا قبل از روی کار آمدن عباسیان می‌پردازد و از جهت دیگر به نتایج این مقاومت‌ها بر هویت ایرانیان اشاره می‌کند. بر این بنیاد سؤالی که این مقاله م چکیده کامل

این مقاله از یک‌جهت به بررسی مقاومت ایرانیان در برابر انقیادِ هویت اسلامی-عربی اعراب (به‌ویژه امویان) از زمان ورود اعراب مسلمان تا قبل از روی کار آمدن عباسیان می‌پردازد و از جهت دیگر به نتایج این مقاومت‌ها بر هویت ایرانیان اشاره می‌کند. بر این بنیاد سؤالی که این مقاله می‌خواهد پاسخ دهد آن است که گروه‌ها و جریان‌های که با اشکال گوناگون مقاومت و کوشش برای گریز از انقیاد هویتی عربی-اسلامی تلاش کردند، از چه ابزارها و استراتژی‌های استفاده کردند و نتایج این مقاومت‌ها بر هویت ایرانیان چه بود؟ برای پاسخ به این سؤال ما با کمک مباحث مقاومت میشل فوکو، با ترسیم یک مکانیسم و روابط قدرت، به کردارهای گفتمانی و غیر گفتمانی عده‌ای که به دنبال انقیاد و عده‌ای به‌گونه‌ای دیگر با کردارهای گفتمانی و غیر گفتمانی مختلف در جهت مبارزه با این انقیاد هستند، اشاره می‌کنیم.نتایج این پژوهش آن است که مقاومت ایرانیان به‌گونه‌ای بی‌قاعده در بین جریان‌های مختلف توزیع‌شده بود و کانون‌های مقاومت باتوجه‌به زمان و مکانی که به وقوع می‌پیوست متفاوت بود: گاه با تکیه‌گاه اندیشه و تفکر خود (مثل زُنبیل‌ها) و گاه با دستاویز شدن به نیروهای غیرایرانی مثل خوارج؛ عده‌ای دیگر همراه عربان می‌شدند و به امید کسب غنیمت و یا از ترس جان، به‌صورت سپاه پیاده با لشکر اسلام همگام می‌شدند و عده‌ای دیگر که به امید گرفتن انتقام از جنگجویان عرب، به پشتیبانی هر نیروی مخالف خلافت مرکزی می‌رفتند تا بتوانند علیه خلافت مرکزی مقاومتی از خود نشان دهند. علی‌رغم این قیام‌ها، هویت ایرانیان وارد هویت عربی-اسلامی شد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

226 - ساده‌نویسی و واژگان عربی در نثر علی دشتی
سید محمود الهام بخش زهره رمضانی

علی دشتی (1273 ـ 1360) ش) از جمله نویسندگانی است که از سال 1301 ش، با انتشار یادداشت های ایام محبس به جنبش ساده نویسی در نثر معاصر پیوسته است. از این نویسنده، افزون بر این اثر، آثاری دیگر نیز در زمینة ترجمه، روزنامه نگاری، داستان و نقد ادبی برجای مانده است که همگی از ای چکیده کامل

علی دشتی (1273 ـ 1360) ش) از جمله نویسندگانی است که از سال 1301 ش، با انتشار یادداشت های ایام محبس به جنبش ساده نویسی در نثر معاصر پیوسته است. از این نویسنده، افزون بر این اثر، آثاری دیگر نیز در زمینة ترجمه، روزنامه نگاری، داستان و نقد ادبی برجای مانده است که همگی از این ویژگی برخوردار است. لیکن، در نثرهای دشتی، بویژه نخستین آثار وی، مقداری قابل توجه از واژگان عربی بچشم می خورد که ظاهراً، نثرهای او را از ویژگی ساده نویسی در سطح واژه گزینی دور کرده است. بسامد این واژگان در نثر وی به انداز ای است که هم واره مورد توجه و داوری منتقدان بوده است، بطوری که این ویژگی را نقصی بزرگ در شیوة نگارش دشتی دانسته و حتی گاهی نثر او را، بویژه در مقاله هایش، ضمن مقایسه با نثر معاصران او، در ردیف نثرهای منشیانه و یا میراث دار نثرهای منشیانه قرار داده اند. در این مقاله، میزان تأثیر واژگان عربی در سادگی نثر دشتی، بویژه در آثار انتقادی وی، مورد بررسی قرار گرفته است. پرونده مقاله

فهرست مقالات Arabic

سکوی نشر دانش

پیوندهای سایت

مراکز مرتبط

پشتیبانی

صفحات رسمی