ادیبان دوزبانه سلجوقی و تحولات زبان فارسی و عربی

محورهای موضوعی : شعر

محمد جعفری ¹ (عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشمر، ایران(استادیار))
فریبرز حسینجانزاده ² (عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشمر، ایران(استادیار))
زهرا یزدانی ³ (دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشمر، ایران)

تاریخ دریافت : 1398/04/22 تاریخ پذیرش : 1398/04/22 تاریخ انتشار : 1398/03/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

زبان فارسی و عربی، به سبب هم جواری و تعاملات دوسویه، از دوره باستان تا کنون، بر اثر مناسبات فرهنگی و سیاسی بسیار از یکدیگر متأثر شده‌اند. اما در قرن پنجم هجری خاصه در عصر سلجوقیان به سبب رقابت های علمی و ادبی میان شاهزادگان و امیران ولایت های مختلف این تأثیرپذیری و اختلاط وارد بسیاری از واژه های دو زبان شد که نهایتاً به تکامل تدریجی آن ها منجر گردید. این پژوهش بر اساس منابع ادبی و تاریخی، نیز تحقیقات جدید، با رویکرد توصیفی- تحلیلی به تبیین علل و عوامل تأثیرگذار بر پیشرفت این دو زبان در دوره سلجوقی پرداخته است و به این نتیجه دست یافته که ریشه تحول و پیشرفت زبان فارسی به عنوان زبان ملی و زبان عربی در سطح زبان دینی و شرعی در این عصر بوده است؛ نویسندگان و شاعران دوزبانه و نیز امیران و شاهزادگان سلجوقی در فرایند این تحول و تأثیرپذیری بیش‌ترین تأثیر را داشتند.هدف این تحقیق بررسی شخصیت های سیاسی و ادبی دوزبانه در ادبیات فارسی و عربی، و همچنین کشف علت بقای این دو زبان در زمان حاضر است.

چکیده انگلیسی:

Persian and Arabic languages – because of dual interactions – are affected by each other through cultural relations since ancient era. But in fifth century – especially in Seljuk's era, the mentioned effects and admixture entered both languages because of scientific and literal competitions of leaders which caused their gradual development and completion. The present research which is done based on literary and historical sources as well as new researches, expresses the effective reasons and factors of two languages' development by descriptive – analytical approach; it comes to conclusion that the changes and improvement root of Persian language as a national language and Arabic as a religious and canonical language was in this era. Bilingual authors and poets as well as Seljuki's princes and royals played the most effective role in the mentioned improvement and change. The aim of the paper is to study bilingual political and literary characters of Persian and Arabic languages as well as discovering the reason of two languages' survival in the present.

منابع و مأخذ:

ابن بی بی المنجمه، امیر ناصرالدین حسین بن محمد بن علی الجعفری الرغدی. 1390ش، تاریخ ابن بی بی، یا الأوامر العلائیة فی الأمور العلائیة، مصحح: ژاله علو متحدین، چاپ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

آذرنوش، آذرتاش. 1385ش، چالش میان فارسی و عربی، چاپ اول، تهران: نشر نی.

بلخی، عمر بن محمود قاضی حمیدالدین. 1372ش، مقامات حمیدی، مصحح: دکتر رضا انزابی نژاد، چاپ دوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی

بهار، محمد تقی(مصحح). 1381ش، تاریخ سیستان، چاپ اول، تهران: انتشارات معین.

تویسرکانی، قاسم. 1383ش، نامه‌های رشید الدّین وطواط، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

جعفریان، رسول. 1377ش، از طلوع طاهریان تا غروب خوارزمشاهیان، تهران: اندیشه معاصر.

خسروشاهی، رضا. 1350ش، شعر و ادب فارسی در آسیای‏ صغیر، چاپ اول، تهران: دانشسرای عالی.

راوندی. 1364ش، راحة الصدور وآیة السرور، مصصحان: محمد اقبال و مجتبی مینوی، چاپ دوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.

زرین کوب، عبدالحسین. 1358ش، از گذشته ادبی ایران، چاپ سوم، تهران: بی نا.

صفا، ذبیح الله. 1369ش، تاریخ ادبیات در ایران، ج 2، چاپ دهم، تهران: انتشارات فردوس.

عوفی، محمد. 1361ش، لباب الألباب، به سعی ادوارد براون، تهران: فخر رازی.

عوفی، محمد. 1389ش، لباب الألباب، مصحح: سعید نفیسی ، تهران: نشر پیامبر.

کفافی، محمد عبدالسلام. 1972م، فی الأدب المقارن، دراسات فی نظریة الأدب والشعر القصصی، چاپ اول، بیروت: دار النهضة العربیة.

منشی، نصرالله. 1356ش، کلیله و دمنه، مصحح: مجتبی مینوی‏ طهرانی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

نظامی عروضی سمرقندی، احمد بن عمر بن علی. 1388ش، چهار مقاله و تعلیقات، مصحح: علامه محمد قزوینی و محمد معین، چاپ اول، تهران: نشر معین.

کتب لاتین

Bill H ickman, Gary Leiser,  Turkish Language Literature and HistoryRoutiedge, Mehr,22,1394.

Peter, Malcolm, Holt, Ann K.S, Lamboton, The  Cambridge History of Islam, Volume2, Cambridge University Press, Ordibehsht,1356.

 

مقالات

ممتحن، مهدی و حاجی زاده، مهین. 1389ش، «بررسی سیر تحول شعر نو در زبان عربی و فارسی»، مجله مطالعات ادبیات تطبیقی، جیرفت، دوره چهارم، شماره 16، صص 153- 180.

 

Bibliography

Azarnoosh, Azartash, Challenges between Persian and Arabic, Tehran, Neji Publishing, First Edition, 2006.

Ibn Bibi al-Mannjah, Amir Nasr al-Din Hussein ibn Muhammad ibn Ali al-Ja'fari al-Raghdi, Ibn Bibi date, or al-'Awmār al-Lajeyyy fi al-'Amur al-Ala'yyyah, Corrections: Jaleh al-Alao allies, First edition, Tehran, Institute of Humanities and Cultural Studies,1390.

3. Balkhi, Omar ibn Mahmood, Ghazi Hamid al-Din Hamidi officials, editors; Dr. Reza Anzabi Nejad, Second Edition, Publisher: Academic Publishing Center, 1372.

Tuyserkani, Qasim, Letters of Rashid al-Din Vetuswat, Second Edition, Tehran University Press, 2004.

Bahar, Mohammad Taghi History of Sistan, First edition, Tehran, Moin Publishing,edited 2002.

6. Jafarian, Rasool, from Toloe Taherian until the dawn of Khwarazmshahian, Tehran, Contemporary Thought, 1377.

Khosro Shahi, Reza Persian Poetry and Literature in Asia Minor, First Printing, Tehran, High School, 1350.

Ravandi, A, Ra'at al-Sadour and Ayat al-Sarwar, Cusans: Mohammadaghbal, Mojtaba Minavi, Second Edition, Tehran Amir Kabir Publishing, , 1364.

Zarrin Kobb, Abdul Hussein,from the literary past of Iran, third edition, Tehran, 1358 .

Safa, Zabihollah, The History of Literature in Iran, C 2, 10th Edition, Tehran, Ferdows Publications, 1369.

Awaf Mohammad, 1361, Labab al-Labab. (Tried Edward Brown). Tehran: Fakhr Razi.

Letter of Alabama, Corrections: Saeed Nafisi, First Edition, Tehran, The publication of the Prophet of 2010.

Aftabi, Muhammad'Abd al-Salam Fayy al-Maidar al-Moghadrān, Dasat fi theater of al-Ad'b al-Qa'fi, first print, Beirut, Dar al-Nahuat al-Arab, 1972.          

M., Mehdi, Hajizadeh, Mahin, Volume IV, "A Study of the Development of New Poetry in Arabic and Persian," Journal of Comparative Literature Studies, Jiroft, 2010, No. 16, pp. 153-180.

Monshahi, Nasrallah, Kalileh and Demneh, editors; Mojtaba Minavi Tehrani, Tehran University Press, 1356.

The War of Samarqandi, Ahmad ibn Omar ibn Ali, First Edition, Four Articles and Notes, Corrections: Allameh Mohammad Qazvini and Mohammad Moeen, Tehran, Moin Publishing. 2009.