الأشعار الغزلیة بین مولانا جلال الدین وحافظ الشیرازی؛ قضایا نقدیة مضمونا

محورهای موضوعی : النقد الادبي

مهدی ممتحن ¹ (عضو هیئة التدریس بجامعة آزاد الإسلامیة جیرفت.)
منیر أحمد شریعتی ² (خریج جامعة آزاد الإسلامیة فی جیرفت.)

تاریخ دریافت : 1390/02/01 تاریخ پذیرش : 1390/02/11 تاریخ انتشار : 1390/02/11

کلید واژه:

چکیده مقاله :

کثیرة هی الدراسات التی تناولت شعر مولانا وحافظ بالبحث والدراسة، حتی یخیل للباحث فیه أنّه لم یعد شیء من هذا الشعر إلا وأخذ نصیباً وافراً من البحث والدراسة. ولکن حین ننظر فی شعر مولانا وحافظ ثم نلقی نظرة إلی أبحاث الباحثین، نشاهد هناک شیئا من الأدب الإیرانی الإسلامی الذی ما اهتم الباحثون به إلا قلیلاً، وهی الأشعار العربیة عند مولانا وحافظ الشیرازی التی تحکی عن سعة البال والفکرة والمقدرة علی اللغة العربیة، لاسیما عند مولانا جلال الدین الرومی. ومع إعادة النظر إلی أشعارهما نری أنّ أشعارهما مملوءة بالحکم التی تنبع من التعالیم القرآنیة وفیه أیضا التأثر بالآداب العربیة ولاسیما العصر العباسی، مع سهولة فی شعرهما العربی، کما نشاهد سعة الخیال وبعض أغراض الشعر العربی عندهما. یحاول هذا المقال أن یوازن بین الأشعار العربیة لجلال الدین الرومی وحافظ الشیرازی، ویقدّم من زوایة جدیدة جوانب من تجربتهما الروحیّة، لتقریبهما من القارئ الذی لم تتح له فرصة الاطلاع علی سیرتی صاحبیهما.

چکیده انگلیسی:

Researches done on Mowlana’s and Hafez’s poems abound in numbers leaving the readers with the idea that no other concept has been left unexplored. But once all these researches re-examined, one finds that a part of the Iranian and Islamic literature has not been thoroughly explored and explained by the researchers in the field. This is where we come to the Arabic poems composed by these two poets which in themselves exemplify their poetic craftsmanship as well as their mastery, especially Mowlana, of the Arabic language. A re-examination of the poetry of these two great poets one comes to the conclusion that they take their philosophical sustenance from the teachings of Quran. This is apparently detectible through the liens of all these Arabic poems which reflect the impact of the Abbasi era literature on them using a very simple and down to earth language and bearing the vast power of imagination and some motives of Arabic poetry. This article is an attempt to compare the Arabic poems composed by Mowlana and Hafez and, through a new perspective, present these two poets in different dimensions and perspectives which have not been explored therewith informing the readers who have not been acquainted with them by examining their mutual spiritual experience they both provide.

منابع و مأخذ:

القرآن الکریم.

إبلاغ الأفغانی، عنایة الله. 1987م. جلال الدین الرومی بین الصوفیة وعلماء الکلام. بیروت: الدار المصریة اللبنانیة.

الرومی، جلال الدین. 1980م. فیه ما فیه، أحادیث جلال الدین الرومی، شاعر الصوفیة الأکبر. ترجمه عن الفارسیة: عیسی علی العاکوب. دمشق: دار الفکر.

زلیخة، علی عباس. لاتا. غزلیات مختارة من دیوان حافظ. ترجمة شعریة إلی اللغة العربیة. لانا.

حافظ الشیرازی، شمس الدین. 1377ش. دیوان، ترجمه وشرحه إبراهیم أمین الشواربی. طهران: مهر اندیش.

حافظ الشیرازی، شمس الدین. 1374ش. دیوان غزلیات مولانا شمس الدین محمد خواجه حافظ شیرازی. بکوشش دکتر خلیل خطیب رهبر. تهران: انشارات صفی علیشاهی.

عطائی، مسعود جنتی. 1346ش. سفینه حافظ. تهران: چاپخانه حیدری.

فرزین پور، نادر. 1375ش. آفتاب معنوی، چهل داستان از مثنوی جلال الدین محمد مولوی. تهران: انتشارات امیرکبیر.

فروخ، عمر. 1981م. تاریخ الأدب العربی. لبنان: دار العلم للملایین.

عدد من المؤلفین. 2000م. مختارات من الشعر الفارسی، منقولة إلی العربیة. الکویت: دار البابطین.

مولوی، جلال الدین محمد. 1378ش. کلیات شمس تبریزی: مطابق با نسخه تصحیح شده أستاد بدیع الزمان فروزانفر. تهران: پیمان.

مولوی، جلال الدین. 1374ش. کلیات دیوان شمس تبریزی، با مقدمه أستاد جلال الدین همائی، به اهتمام منصور شفق. تهران: انتشارات صفی علیشاهی.

 مولوی، جلال الدین. لاتا. مثنوی معنوی مولانا جلال الدین، به کوشش دکتر محمد رضا برزگر خالقی. تهران: انتشارات زوّار.

الیافی، عبدالکریم. لاتا. الشرق والغرب والتواصل بینهما، حافظ الشیرازی ویوهان فون غوتی. مجلة مجمع اللغة العربیة بدمشق، المجلد 80. الجزء الثانی.