-
دسترسی آزاد مقاله
1 - تحلیل رابطه بین اسطورههای پزشکی و ایدئولوژی سازمانی با نقش میانجی حماسه سازمانی در سازمان مأموریتمحور دانشگاه علوم پزشکی
اکبر بیات میثم لطیفی مرتضی مرادی علیرضا اسلامبولچیمقدمه: ایدئولوژی سازمانی در تمامی زمان ها از طریق انتشار رسوم و سنت ها و افسانه ها و حماسه ها و اسطوره ها توسعهیافته است؛ لذا پژوهش حاضر، باهدف بررسی رابطه بین اسطوره های پزشکی سازمانی و ایدئولوژی سازمانی با نقش میانجی حماسههای سازمانی در سازمان مأموریتمحور دانشگاه ع چکیده کاملمقدمه: ایدئولوژی سازمانی در تمامی زمان ها از طریق انتشار رسوم و سنت ها و افسانه ها و حماسه ها و اسطوره ها توسعهیافته است؛ لذا پژوهش حاضر، باهدف بررسی رابطه بین اسطوره های پزشکی سازمانی و ایدئولوژی سازمانی با نقش میانجی حماسههای سازمانی در سازمان مأموریتمحور دانشگاه علوم پزشکی انجامشده است.روش پژوهش: طرح پژوهش حاضر، توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش، دانشگاه علوم پزشکی استان همدان به تعداد 3250 نفر بود؛ که از طریق جدول مورگان و برنامه G*Power درنهایت، تعداد 344 نفر با استفاده از روش نمونهگیری طبقه ای نسبی بهعنوان نمونه انتخاب شدند؛ و ابزارهای سنجش در این پژوهش مشتمل بر سه پرسشنامه محقق ساخته بود؛ که روایی و پایایی آنها بررسی و مورد تائید قرار گرفت. جهت تجزیهوتحلیل داده ها از روش مدل یابی معادلات ساختاری بر مبنا کوواریانس و نرم افزار لیزرل استفاده شد.یافتهها: نتایج حاصل از مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد که؛ اسطوره های پزشکی سازمانی با حماسه سازمانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد، همچنین رابطه بین اسطوره های پزشکی و ایدئولوژی سازمانی از طرق حماسه سازمانی میانجی گری میشود.نتیجهگیری: با توجه به نتایج پژوهش، با افزایش توجه به اسطوره های پزشکی سازمانی و اسطورهسازی و افسانهسراییهای جدید که ایجاد حماسه های سازمانی را به دنبال خواهد داشت، گامی در تقویت و توسعه ایدئولوژی سازمانی قوی خواهد داشت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - کاربست نرم افزار Digital Atmosphere 2000 در تحلیل فضایی پدیده های اقلیمی ایران
محمد علی خورشید دوست یوسف قویدل رحیمیپدیده هایی چون توفان های رعد و برقی و گرد و غباری، روزهای توام با مه، روزهای برفی، روزهای بارانی و روزهایتوام با بارا ن های ی خزده دارای اهمیت بسیار زیادی در کشاورزی، بهداشت، حمل و نقل، محیط زیست و غیره هستندو بخش وسیعی از تحقیقات علوم آب و هواشناسی دنیا را به خود اختصا چکیده کاملپدیده هایی چون توفان های رعد و برقی و گرد و غباری، روزهای توام با مه، روزهای برفی، روزهای بارانی و روزهایتوام با بارا ن های ی خزده دارای اهمیت بسیار زیادی در کشاورزی، بهداشت، حمل و نقل، محیط زیست و غیره هستندو بخش وسیعی از تحقیقات علوم آب و هواشناسی دنیا را به خود اختصاص داده اند. در این مقاله قابلیت های نرم افزار دیجیتال اتمسفر 2000 در تحلیل فضایی برخی پدیده های خاص اقلیم ایران نشان داده شده است . نتایج این مطالعه ن شانگر تغییراتی در نحوة توزیع زمانی - مکانی پدیده های مورد مطالعه در سطح ایران می باشد .در بین پدیده های اقلیمی مورد مطالعه در این مقاله به جرأت می توان اذعان نمود که مهم ترین پدیده، توفان تندریو بیشترین مقدار تغییرات فضایی در نحوة توزیع توفان های غبار و ماس های قابل مشاهده بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - کارایی فرآیند رسوب میکروبی کربنات کلسیم در مقاوت سطحی ماسه بادی منطقه جبل کندی
کاظم بدو فرزانه دوزالی جوشین محسن برینبا پیشروی به سمت دریاچه ارومیه، فرسایش بادی خاک به وضوح دیده می شود و کانون فعال ریزگرد در منطقه به شکل تل ماسه های روان، خودنمایی می کند. فرسایش بادی از عوامل اصلی تخریب خاک و محیط زیست است. هزینه زیاد مالچ های نفتی و آثار مخرب آنها در محیط زیست، منجر به استفاده چکیده کاملبا پیشروی به سمت دریاچه ارومیه، فرسایش بادی خاک به وضوح دیده می شود و کانون فعال ریزگرد در منطقه به شکل تل ماسه های روان، خودنمایی می کند. فرسایش بادی از عوامل اصلی تخریب خاک و محیط زیست است. هزینه زیاد مالچ های نفتی و آثار مخرب آنها در محیط زیست، منجر به استفاده از مواد سازگار با محیط زیست و ارزانتر شده است. در این تحقیق، مهار فرسایش بادی با بررسی مقاومت برشی با استفاده از دستگاه برش پره ای در ماسه بادی تثبیت یافته با فرآیند رسوب میکروبی کربنات کلسیم در منطقه جبل کندی دریاچه ارومیه ارزیابی گردید. رسوب میکروبی کربنات کلسیم، با واکنش یون کربنات تولید شده در اثر هیدرولیز اوره توسط باکتری (Sporosarsina pasteurii) کشت داده شده در محیط صنعتی عصاره ذرت در حضور منبع کلسیم محلول سیمانتاسیون (کلریدکلسیم و اوره) ایجاد شد. پارامترهای مورد بررسی شامل غلظت باکتری، زمان نگهداشت، اثر تزریق مجدد محلول باکتری و سیمانتاسیون با فاصله زمانی هفت روز، تأثیر شرایط محیطی بر عملکرد باکتری و میزان مقاومت سطحی بودند. نتایج آزمایش ها نشانگر بهبود مقاومت برشی خاک نسبت به زمان بود و بیشترین مقاومت برشی برابر 0.65 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع بدست آمد. نتایج نشان داد تزریق مجدد محلول باکتری و سیمانتاسیون تأثیر چشمگیری در افزایش مقاومت نمونه ها به اندازه 60 درصد نسبت به حالت یکبار تزریق داشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بررسی تاثیر مقدار رطوبت و درصد تراکم اولیه بر مقاومت فشاری و مدول الاستیسیته دو نوع خاک رسی و رس ماسه ای
جواد احدیان امین سالمنیا محمود کریمیاز جمله پارامترهایی که نشان دهنده رفتار خاک در برابر تنش های وارده است، مقاومت فشاری و مدول الاستیسته خاک می باشد. با افزایش مقاومت-فشاری ظرفیت باربری خاک افزایش می یابد. مدول الاستیسیته یک خاک نمایانگر میزان پتانسیل تغییر شکل خاک می باشد. در این پژوهش چگونگی تثبیت خاک چکیده کاملاز جمله پارامترهایی که نشان دهنده رفتار خاک در برابر تنش های وارده است، مقاومت فشاری و مدول الاستیسته خاک می باشد. با افزایش مقاومت-فشاری ظرفیت باربری خاک افزایش می یابد. مدول الاستیسیته یک خاک نمایانگر میزان پتانسیل تغییر شکل خاک می باشد. در این پژوهش چگونگی تثبیت خاک های رسی مسئله دار به کمک ماسه مورد مطالعه انجام گرفته است. بدین منظور نمونه های خاک رسی و رسی- ماسه ای در رطوبت و تراکم های مختلف ساخته شده و مورد آزمایش تک محوری قرار گرفتند. رطوبت ها شامل رطوبت بهینه، دو درصد کمتر، چهار درصد کمتر، دو درصد بیشتر و چهار درصد بیشتر می باشند. از طرفی این نمونه ها در تراکم های 85، 95 و 100 درصد ساخته شدند. با انجام آزمایش تک محوری، مقاومت فشاری و مدول الاستیسیته برای تمامی نمونه ها محاسبه شد. پس از بررسی و تحلیل نتایج آزمایش ها مشخص گردید که با افزایش رطوبت مقاومت فشاری در تمامی نمونه های رسی و رس- ماسه کاهش می یابد. اما باید به این نکته توجه نمود که شدت کاهش مقاومت فشاری در نمونه های رس- ماسه بیشتر از نمونه های رسی است؛ به گونه ای که، با تغییر رطوبت از چهار درصد کمتر از رطوبت بهینه به چهار درصد بیشتر از رطوبت بهینه در نمونه های رس مقدار مقاومت فشاری به طور متوسط 84 درصد و در نمونه های رس- ماسه ای 93 درصد در تمامی تراکم ها کاهش می یابد. از طرفی بر اساس نتایج به دست آمده معلوم گردید که مقدار مدول الاستیسیته در تراکم 100 درصد و در رطوبت 13 درصد با افزایش ماسه حدود 51 درصد کاهش می یابد. همچنین مشخص شد که کاهش مدول الاستیسیته با افزایش ماسه در تمامی تراکم ها روند مشابهی را به همراه دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - انتخاب گزینه مناسب جهت بازسازی معدن شن و ماسه جوبن با استفاده از روش تصمیمگیری چند معیاره فازی FTOPSIS در جهت ایجاد توسعه پایدار در منطقه
محسن صفری احمد آریافر سینا علی نژادزمینه و هدف: امروزه به دلیل ازدیاد جمعیت استفاده بهینه از زمین اهمیت فراوانی یافته است. در نواحی معدنی، محدوده وسیعی در نتیجه معدن کاری تحت اشغال قرار میگیرد که گاهی به چندین هکتار هم میرسد. سطح تخریب معادن و عوارض جانبی زیست محیطی با افزایش اندازه و ظرفیت معادن بیشتر چکیده کاملزمینه و هدف: امروزه به دلیل ازدیاد جمعیت استفاده بهینه از زمین اهمیت فراوانی یافته است. در نواحی معدنی، محدوده وسیعی در نتیجه معدن کاری تحت اشغال قرار میگیرد که گاهی به چندین هکتار هم میرسد. سطح تخریب معادن و عوارض جانبی زیست محیطی با افزایش اندازه و ظرفیت معادن بیشتر می شود. از طرفی هم محصولات معدنی و هم منابع طبیعی و محیط زیست مورد نیاز بشر می باشند و نمی توان یکی را فدای دیگری کرد. بنابراین راه معقول برای حل مشکل تعامل بین این دو بخش، حفظ توازن و توسعه پایدار است. احیا و بازسازی سطح زمینهایی که پس از استخراج معادن بهصورت گسترده و نامحدود باقیماندهاند؛ در رسیدن به هدف بزرگ توسعه پایدار میتواند بسیار مؤثر واقع شود. لذا هذف از این تحقیق، انتخاب گزینه مناسب بازسازی معدن شن و ماسه جوبن با در نظر گرفتن پتانسیل های منطقه جهت رسیدن به هدف توسعه پایدار می باشد. روش بررسی: در این تحقیق ابتدا کارهای صورت گرفته جهت بازسازی معادن مشابه مطالعه شد سپس با بررسی پتانسیل های منطقه، گزینه های مختلفی برای بازسازی معدن پیشنهاد شد. در ادامه ، هر یک از گزینه ها بر اساس معیارهای مختلف مانند توپوگرافی، شیب، جنس خاک، مالکیت، راه دسترسی، انگیزه بهرهبرداران و ... مورد ارزیابی قرار گرفتند. در نهایت به منظور انتخاب مناسب ترین گزینه جهت بازسازی معدن از روش شباهت به گزینه ایده آل فازی (FTOPSIS) استفاده شد. یافته ها: با توجه به اینکه تصمیم گیری در مورد انتخاب یک گزینه مناسب جهت بازسازی معدن یک مسئله چند معیاره می باشد و معیارها در تعارض با یکدیگرند. از طرفی در مسائل تصمیم گیری تفکرات انسان با عدم قطعیت همراه است و این عدم قطعیت در تصمیم گیری تاثیرگذار است. استفاده از روش FTOPSIS که تمام این شاخص ها را در نظر می گیرد. بسیار موثر واقع شد. بحث و نتیجه گیری: احیای زمین و بازسازی محیط زیست یک راه مؤثر برای استفاده از منابع زمین از لحاظ اقتصادی است و به هماهنگی بین مردم و زمین در منطقه معدن کمک می کند. احیای موفق و پایدار به یک رویکرد میان رشتهای که منجر به یک طرح یکپارچه و مؤثر برای احیای شرایط زیست محیطی، هیدرولوژیکی، زیبایی و تفریحی شود نیاز دارد. لذا لزوم جامع نگری در تصمیم گیری و بهره گیری از افراد مختلف با مشاغل، تخصص ها، تجربیات، سوابق و دیدگاه های علمی گوناگون، همراه با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره فازی می تواند بسیار موثر واقع شود؛ لذا در این مقاله جهت تعیین گزینه مناسب بازسازی، با بررسی عوامل زیربنایی مؤثر در بازسازی و استفاده از منابع علمی مختلف، از بین هفت گزینه پیشنهاد شده با در نظر گرفتن ۱۷ معیار مؤثر، گزینه ایجاد منطقه تجاری به عنوان گزینه مناسب انتخاب شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - ارزیابی اثرات زیست محیطی "خاکاب" کارخانه بازیافت نخاله¬های ساختمانی و عمرانی به روش ماتریس لئوپولد ایرانی در نرم افزار EIA+ (مطالعه موردی: کارخانه استحصال شن و ماسه گود آبعلی)
سالی صالحی فرید غلامرضافهیمی مسعود کیا دلیری احمد توانا کیوان صائبزمینه و هدف: فرآیند بازیافت پساب های صنعتی، آلودگی هایی را به جا می گذارد که در فرآیند کارخانجات تولید شن و ماسه بازیافتی مشهود است. پژوهش حاضر به بررسی اثرات زیست محیطی بازیافت نخاله های ساختمانی در کارخانه های بازیافت شن و ماسه پرداخته است. روش بررسی: دو مرحله بهره چکیده کاملزمینه و هدف: فرآیند بازیافت پساب های صنعتی، آلودگی هایی را به جا می گذارد که در فرآیند کارخانجات تولید شن و ماسه بازیافتی مشهود است. پژوهش حاضر به بررسی اثرات زیست محیطی بازیافت نخاله های ساختمانی در کارخانه های بازیافت شن و ماسه پرداخته است. روش بررسی: دو مرحله بهره برداری و اجرای طرح احداث کارخانه ملک شن واقع در گود آبعلی تهران، در فاصله سال های 1399-1400، به¬عنوان فازهای اصلی تحقیق حاضر در نظر گرفته شد. از این رو، 13 فعالیت خرد و 23 پارامتر محیطی شناسایی شد و نتایج در نرم افزار EIA+ با استفاده از روش ماتریس لئوپولد ایرانی مورد تجزیه و تحلیل و بر اساس نتایج مورد بحث قرار گرفت. یافته ها: سه ریز فعالیت شامل شستشوی ماسه ریز از طریق دستگاه اوواش با امتیاز 6/3-، تبدیل قطعات بتنی و تخته سنگ های بزرگ به قطعات کوچکتر و انتقال به دستگاه سنگ شکن فکی با امتیاز 8/2- و انتقال باقیمانده خاکاب تولید شده توسط دستگاه اوواش به حوضچه دپو با امتیاز 7/2- بیشترین اثرات منفی را داشته اند. سه ریز فعالیت ایجاد فضای سبز با امتیاز 2/2+، فروش محصولات با امتیاز 9/0+ و استخدام کارکنان با امتیاز 5/0+ بیشترین تأثیرات مثبت را بر محیط زیست دارند. بحث و نتیجهگیری: با توجه به تأثیر مثبت بر اقتصاد، افزایش فضای سبز در منطقه، اشتغالزایی و همچنین کاهش میزان فزاینده نخاله های انباشته شده در گود آبعلی، احداث و بهره برداری کارخانه، فعالیتی مثبت ارزیابی میشود، ولی با توجه به اثرات مخرب محیط زیستی آن، نیاز است تا راهکارهای جایگزین جهت تعدیل تاثیرات زیست محیطی آن، در نظر گرفته شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - بررسی اثرات زیست محیطی بهره برداری شن و ماسه از رودخانه تنکابن
مژگان روشن طبری بهرام کیابی عبدالله سلیمان رودی فریبا واحدی آسیه مخلوق رحیمه رحمتیاین پروژه در سال 83-1382 به صورت ماهانه به مدت یک سال انجام شد. در این مطالعه اثرات بهره برداری شن و ماسه بر آبزیان رودخانه تنکابن بررسی شده است. این رودخانه یکی از رودخانه های مهم استان است که ماهی آزاد نیز به آن مهاجرت می کند. برای انجام این تحقیق یک ایستگاه در منطقه چکیده کاملاین پروژه در سال 83-1382 به صورت ماهانه به مدت یک سال انجام شد. در این مطالعه اثرات بهره برداری شن و ماسه بر آبزیان رودخانه تنکابن بررسی شده است. این رودخانه یکی از رودخانه های مهم استان است که ماهی آزاد نیز به آن مهاجرت می کند. برای انجام این تحقیق یک ایستگاه در منطقه بهره برداری شن و ماسه(ایستگاه 2)، یک ایستگاه در بالادست (ایستگاه 1) و یک ایستگاه در پایین دست منطقه بهره برداری شن و ماسه انتخاب شده است. در بررسی موجودات بنتیک ایستگاه 2کمترین میزان فراوانی و زی توده موجودات را داشت و فراوانی آن5 در صد بود. این روند تا مصب رودخانه نیز مشاهده می شود، به طوری که در مصب 21 درصد و در بالادست رودخانه 74 درصد از فراوانی موجودات کف زی وجود دارد که به دلیل تخریب منطقه، زیستگاه خود را از دست داده اند. بررسی ماهیان رودخانه ها نشان می دهد که خانواده Cyprinidae بیشترین تنوع وفراوانی و ایستگاه 2 کمترین ماهی را در طول سال داشته است. با توجه به این که 65 درصد از فراوانی ماهیان در ایستگاه 3 مصب رودخانه و 37 درصد در ایستگاه 1 بالادست رودخانه مشاهده شد، در ایستگاه 2 فقط 6 درصد از فراوانی ماهیان وجود داشته است. هم چنین در این رودخانه مهاجرت ماهی آزاد و تکثیر مصنوعی آن ها اهمیت زیادی دارد. عدم ثبات بستر رودخانه و افزایش مواد معلق، در نهایت سبب کاهش تنوع وفراوانی گونه ها شده است. اثرات منفی شن و ماسه به محل نمونه برداری محدود نبوده و به بخش های دیگر سیستم ساحل رودخانه ای نیزسرایت می کند و موجب تخریب بستر و حاشیه رودخانه می گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - منابع هیدروکربنی غیر متعارف: اثرات محیط زیستی و چالشهای آینده
لیلا مهاجری محمدعلی زاهد مرتضی پاکروانبا پیشرفت در فناوری های اکتشاف لرزهای سه بعدی، حفاری افقی و شکاف زنی هیدرولیکی، اکتشاف و تولید منابع غیر متعارف هیدرکربنی اقتصادی تر شده است. این مطالعه با هدف ارزیابی اثرات محیط زیستی منابع نفتی غیرمتعارف از جمله سنگ نفتی (Oil shale)، ماسه نفتی (Oil sands)، و نفت خام چکیده کاملبا پیشرفت در فناوری های اکتشاف لرزهای سه بعدی، حفاری افقی و شکاف زنی هیدرولیکی، اکتشاف و تولید منابع غیر متعارف هیدرکربنی اقتصادی تر شده است. این مطالعه با هدف ارزیابی اثرات محیط زیستی منابع نفتی غیرمتعارف از جمله سنگ نفتی (Oil shale)، ماسه نفتی (Oil sands)، و نفت خام فوق سنگین (Extra heavy crude oil) انجام شده است.استفاده از منابع هیدروکربنی غیر متعارف، خطرات محیط زیستی قابل توجهی برای کره زمین دارد که باید به روشنی شناخته شوند. با این که این منابع از نظر اقتصادی و امنیت انرژی اهمیت زیادی دارند، مسائل محیط زیستی مهمترین چالش آینده این صنعت به شمار میرود.ایــن پژوهــش پیمایشی توصیفــی - تحلیلــی بوده و در آن از داده های بانک های اطلاعاتی، منابــع دولت ایالات متحده آمریکا و سایر منابــع اســنادی- کتابخانــه ای استفاده شد.توسعه منابع انرژی غیر متعارف اثرات محیط زیستی قابل توجهی را به آب، هوا، زمین و جوامع وارد می سازد که باید به روشنی شناخته شوند. تخریب سرزمینی، تولید پسماند، مصرف آب و ایجاد پساب خطرناک، آلودگی هوا، تولید گازهای گلخانه ای، تهدیدهای بوم شناختی و آسیب به تنوع زیستی از جمله مهمترین معضلات هستند. توسعه پایدار در گرو مدیریت هزینه های محیط زیستی استوضع و اجرای قوانین کارامد محیط زیستی و تدوین استانداردهای مناسب می تواند در کاهش اثرات مخرب بر زیست بوم ها موثر و در راستای اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - واکاوی جسم در شاهنامه و ایلیاد(تطبیق رستم و آخیلوس؛ اساطیر افسانهای ایران و یونان)
معصومه نمرودی ژاله احمدرضا کیخافرزانه مصطفی سالاریمعروفترین اثر حماسی فارسی، شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی و مشهورترین حماسه یونان باستان ایلیاد و اودیسه سروده هومر شاعر نابینای یونان است. در این تحقیق به بررسی جسم در شاهنامه و پهلوان نامی آن رستم و تطبیق با آخیلوس پرداخته شده است و قدرت بدنی و توان و نیروی این دو پهل چکیده کاملمعروفترین اثر حماسی فارسی، شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی و مشهورترین حماسه یونان باستان ایلیاد و اودیسه سروده هومر شاعر نابینای یونان است. در این تحقیق به بررسی جسم در شاهنامه و پهلوان نامی آن رستم و تطبیق با آخیلوس پرداخته شده است و قدرت بدنی و توان و نیروی این دو پهلوان با هم مقایسه شده است. این تحقیق به روش کتابخانهای و اسنادی صورت گرفته و دو کتاب شاهنامه و ایلیاد بررسی شده و مطالب فیش برداری شده است. نتیجه حاصل از این تحقیق بیان میدارد که آخیلوس پهلوان اول ایلیاد با رستم تفاوت و شباهتهایی دارد از نظر قد و قامت، پیل پیکری و نیرومندی با هم شباهت دارند از لحاظ رویین تنی تفاوت دارند. همچنین در در مقایسه رستم و آخیلوس میبینیم که هر دو پهلوان به وسیله نیروهای فرا طبیعی حمایت میشوند. آخیلوس به وسیله خدایان و رستم به وسیله سیمرغ. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - تحلیل تطبیقی سبکشناسی زبانی در رزم رستم با اشکبوس شاهنامه و رزم عمروعاص با علی (ع) علینامه
فرشاد اسکندری شرفی حسین صحراگرد حسن حیدریعلینامه نخستین حماسۀ دینی ادب فارسی، بازمانده از قرن پنجم هجری، است. سرایندۀ این منظومه، شاعری شیعی مذهب، متخلص به ربیع است که آن را در شرح مغازی امام علی (ع)، بهویژه جنگهای ایشان در جمل و صفین، و در مقابله با شاهنامه، سروده است. هدف پژوهش پیشرو که روشی توصیفی- تحلی چکیده کاملعلینامه نخستین حماسۀ دینی ادب فارسی، بازمانده از قرن پنجم هجری، است. سرایندۀ این منظومه، شاعری شیعی مذهب، متخلص به ربیع است که آن را در شرح مغازی امام علی (ع)، بهویژه جنگهای ایشان در جمل و صفین، و در مقابله با شاهنامه، سروده است. هدف پژوهش پیشرو که روشی توصیفی- تحلیلی دارد و با استفاده از منابع کتابخانهای صورت میگیرد، مشخص نمودن میزان تأثیرپذیری این حماسۀ دینی کمتر شناخته شده، از عناصر سبکی شاهنامه فردوسی، در سطح زبانی است. رویکرد پژوهش تطبیقی است؛ به همین منظور ابتدا دو داستانِ رزم رستم با اشکبوس و رزم عمروعاص با علی (ع) از شاهنامه فردوسی و علینامه ربیع انتخاب و از نظر مختصات آوایی، لغوی و نحوی بررسی و با هم مقایسه شده است تا ویژگیهای مشترک و متمایز سبکی آنها در سطح زبانی مشخص و تحلیل آماری گردد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که علینامه اگر چه هفتاد سال پس از شاهنامه و در مقابله با آن سروده شده است؛ اما از نظر سبک زبانی تا حد فراوانی تحت تأثیر شاهنامه قرار گرفته است؛ بهگونهای که بسیاری از مختصات آوایی، لغوی و نحوی موجود در شاهنامه و سبک خراسانی در آن به کار رفته است. تأثیرپذیری فراوان علینامه از شاهنامه نشانگر این است که شاهنامه همواره بهعنوان اثری شاخص و صاحبسبک الهامبخش دیگر حماسهسرایان بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - نقد تطبیقی عنصر رنگ در ادیسه هومر و شاهنامه فردوسی
افسانه سراجی سیداحمد حسینی کازرونی سیدجعفر حمیدی علی پولادی ریشهریادبیات تطبیقی از پیوندهای کلی میان ادبیات جهان بحث میکند و با نفوذ در ابعاد متنوع ادب، عناصر اصیل هر ملت را بازگو مینماید، تا اهمیت عناصر بیگانه و خصوصیت ادبی مختص به هر ملت را بیابد. در باب رنگها به شکل تطبیقی، پیش از این گویا در دو حماسه هومر و شاهنامه فردوسی مقای چکیده کاملادبیات تطبیقی از پیوندهای کلی میان ادبیات جهان بحث میکند و با نفوذ در ابعاد متنوع ادب، عناصر اصیل هر ملت را بازگو مینماید، تا اهمیت عناصر بیگانه و خصوصیت ادبی مختص به هر ملت را بیابد. در باب رنگها به شکل تطبیقی، پیش از این گویا در دو حماسه هومر و شاهنامه فردوسی مقایسه و تحلیلی صورت نگرفته است. بر همین بنا، در این پژوهش انواع رنگهای کاربرد یافته در دو حماسه به روش تطبیقی برای دریافت درجه شناخت و اهمیت رنگ در دو فرهنگ متفاوت مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته، تا اهمیت و سهم کاربرد این عنصر زیربنایی(رنگ) در شکلگیری این دو حماسه در دو بعد زمانی و مکانی متفاوت شناسایی گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - سیمای زن و عشق در «دده قورقود » و «ایلیاد و ادیسه »
محمّدرضا برزگر خالقی رقیه نیساری تبریزیصرف نظر از شاهنامه فردوسی، کتاب دده قورقود و ایلیاد و ادیسه هومر،از زیباترین و عظیم ترین آثار حماسی ملتهای جهان است. در این آثار مشابهت ها وهمسانی هایی وجود دارد که شاید یکی از علل مهم این همسانی ها، آمیختگی اساطیرملت های گوناگون و تأثیرپذیری آنها از یکدیگر باشد. همس چکیده کاملصرف نظر از شاهنامه فردوسی، کتاب دده قورقود و ایلیاد و ادیسه هومر،از زیباترین و عظیم ترین آثار حماسی ملتهای جهان است. در این آثار مشابهت ها وهمسانی هایی وجود دارد که شاید یکی از علل مهم این همسانی ها، آمیختگی اساطیرملت های گوناگون و تأثیرپذیری آنها از یکدیگر باشد. همسانی های این آثار، ما را بر آنداشت که با تأمّلی دیگر در نوع نگرش آفریدگاران حماسه به جایگاه زن و مقایسۀ اینموضوع در این آثار بپردازیم. در این مقاله ضمن بررسی جایگاه زنان در هر دو حماسهو بیان همسانی ها و ناهمسانی، به موضوع عشق و بررسی آن در این آثار نیز پرداخته می شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - بررسی تطبیقی تأثیر حماسههای دینی فارسی بر مناجاتنامة کردی غلام رضاخان ارکوازی
اختر سلطانی ظاهر سارایی نرجس توحیدی فردر این مقاله سعی شده است تأثیر حماسه‌های دینی فارسی بر اشعار کردی غلام رضاخان ارکوازی ـ شاعر بزرگ کردی‌سرای شیعی ایلامی ـ از نظر تطبیقی بررسی موارد مقتبس و ملهم از حماسه‌های دینی در شعر او نشان داده شده است. از آنجا که کردهای شیعه‌مذهب، بخش اعظمی از چکیده کاملدر این مقاله سعی شده است تأثیر حماسه‌های دینی فارسی بر اشعار کردی غلام رضاخان ارکوازی ـ شاعر بزرگ کردی‌سرای شیعی ایلامی ـ از نظر تطبیقی بررسی موارد مقتبس و ملهم از حماسه‌های دینی در شعر او نشان داده شده است. از آنجا که کردهای شیعه‌مذهب، بخش اعظمی از جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند و در روند شکل‌گیری مذهب تشیع نقش داشته‌اند، بررسی تطبیقی این نوع ادبی در زبان فارسی و زبان کردی جنوبی (زبان کردهای شیعه ‌مذهب) حائز اهمیت است؛ چراکه می‌تواند به شناخت زمینه‌های مذهبی و فرهنگی و ملی و طبعاً حرکت به‌سوی همگرایی افزون‌تر منجر شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
14 - مقایسۀ داستان فریدون با نمایشنامه «لیرشاه »
معصومه خدادادی مهاباد لیلا فاطمی کلشدر مقالۀ حاضر داستان فریدون و لیرشاه با توجه به عناصر داستانی هر یک، موردبررسی قرار گرفته است. منطق آشکاری که مقایسۀ این دو داستان را توجیه می کند تصمیم مشترکی است که دو پادشاه برای سرزمین خود می گیرند. در پی این تصمیمجدال ها و رویدادهایی رخ می دهد که فرجام هر یک از شخص چکیده کاملدر مقالۀ حاضر داستان فریدون و لیرشاه با توجه به عناصر داستانی هر یک، موردبررسی قرار گرفته است. منطق آشکاری که مقایسۀ این دو داستان را توجیه می کند تصمیم مشترکی است که دو پادشاه برای سرزمین خود می گیرند. در پی این تصمیمجدال ها و رویدادهایی رخ می دهد که فرجام هر یک از شخصیت های داستان را، که نکته قابل توجه و با اهمیت دو داستان است، نمایان می سازد. این بررسی مستقل از جنبه هایحماسی، اساطیری، تاریخی و دیدگاه تأثیرپذیری و تأثیرگذاری ادبیات ملل از یک دیگراست. رویکرد ما در مقایسۀ دو داستان بر اساس طرح، شخصیت ها، رویدادها و نکاتبرجستۀ آنهاست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
15 - نقد دو قصیده از شاعران پارسی زبان وتازی ـ فرّخی سیستانی و متنبّی در حوزة ادبیات تطبیقی
غلامعلی صادقیپویایی اندیشه و تخیل آدمی را حدّ و مرزی نیست، و مروارید اندیشه وقتی ستوده و زیبنده می‌نماید که از تنگنای صدف زمان و مکان بیرون خزد و گرد و غبار تیرة روزگار دامنش را نیالاید. راز موفقیت و کامیابی آ ثار ادبی جهانی را نیز در همین خصوصیت باید جستجو کرد. نقد و مقایسة آث چکیده کاملپویایی اندیشه و تخیل آدمی را حدّ و مرزی نیست، و مروارید اندیشه وقتی ستوده و زیبنده می‌نماید که از تنگنای صدف زمان و مکان بیرون خزد و گرد و غبار تیرة روزگار دامنش را نیالاید. راز موفقیت و کامیابی آ ثار ادبی جهانی را نیز در همین خصوصیت باید جستجو کرد. نقد و مقایسة آثار ادبی با توجه به معیارهای منطقی و علمی ارزیابی آنها به‌دور از غرض‌ورزی و رسیدن به نتیجه‌ای مفید و قابل پذیرش، کاری است ارزشمند. در این جایگاه نگارنده بر آن است در حدوسع و مجال، دیدگاه متنبی و فرخی سیستانی را ـ البته با توجه به دو قصیده ـ که هر کدام در تاریخ ابیات دو زبان جایگاه والایی دارند و اشتراکات و اختلافاتی در زمینه‌های مختلف در آنها هست، مقایسه کند و به جلوه‌های ذوقی، هنری، موضوعی و محتوایی آنها اشاراتی داشته باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
16 - بررسی تطبیقی عقبات السلوک شیخ صنعان و هفت خوان رستم
موسی الرضا حیدری گوگدره اکبر شعبانی پروین دخت مشهوررهروان طریقت در سلوک خود به سوی حضرت دوست، برای رسیدن به پختگی و پالودگی، به ضرورت باید عقبات بازدارندهای را از پیش روی بردارند. رستم در هفت خوان و شیخ صنعان در منطق الطیر عطار از جمله این رهرواناند که توانستهاند با جانفرسایی در عقبات نفسگیر، از فراز و فرودهای را چکیده کاملرهروان طریقت در سلوک خود به سوی حضرت دوست، برای رسیدن به پختگی و پالودگی، به ضرورت باید عقبات بازدارندهای را از پیش روی بردارند. رستم در هفت خوان و شیخ صنعان در منطق الطیر عطار از جمله این رهرواناند که توانستهاند با جانفرسایی در عقبات نفسگیر، از فراز و فرودهای راه و گردنههای مهلک و سخت آن بگذرند و راه به حریم دوست برند. در این مقاله ابتدا با استناد بر شاهنامه(پهلوانیهای رستم در هفت خوان) و داستان شیخ صنعان در منطق الطیر موانعی که بر سر راه این دو رهرو در هر دو پهنه عرفان و حماسه وجود دارد مشخص گردیده، سپس با روش تطبیقی و مقایسهای این عقبات مورد بررسی قرار گرفته است. در این بررسی که بیشتر با هدف نمایاندن دشواریهای سلوک به رهروان طریق صورت گرفته است، این نتیجه کلی حاصل گردید که در هر دو مسیر، رهرو با عقبات ریز و درشت بسیاری روبهرو است که لازمه رسیدن سالک در عرفان و پهلوان در حماسه به مرز پختگی و کمال، گذز از این گردنههای دشوار است. هرچند این گریوهها ممکن است در عنوان و شکل با یکدیگر متفاوت باشند اما در ذات و درونمایه و گمراه ساختن رهرو از راه راست سلوک، مشترکاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
17 - بررسی جهان بینی در دو اثر اسطوره ای حماسی شاهنامه و سرود نیبلونگن
مسعود سلامی کامبیز صفیئیاسطوره و حماسه به عنوان گونهای از فرهنگ عامه، پیش از ظهور ادبیاتپدید آمده و با ادبیات ملل ارتباط تنگاتنگی پیدا کرده است. با وجود تفاوتهایفراوان بین انسان ها و فرهنگ ها، از نظراسطوره و حماسه شباهت های مشترکفراوانی بین آنها وجود دارد. ادبیات جهان سرشار از عناصر حماسی اسطو چکیده کاملاسطوره و حماسه به عنوان گونهای از فرهنگ عامه، پیش از ظهور ادبیاتپدید آمده و با ادبیات ملل ارتباط تنگاتنگی پیدا کرده است. با وجود تفاوتهایفراوان بین انسان ها و فرهنگ ها، از نظراسطوره و حماسه شباهت های مشترکفراوانی بین آنها وجود دارد. ادبیات جهان سرشار از عناصر حماسی اسطوره -ایی است. این مسأله در مورد ادبیات ایران و آلمان نیز در شا هنامه و سرودنیبلونگن [Nibelungenlied] بهخوبی قابل مشاهده است. هردو اثر به لحاظزبانی و فرهنگی زیر مجموعه زبانهای هندو ژرمنی قرار دارند و در آنهاعناصر مشترک فراوانی به چشم میخورد. در این مقاله سعی می شود ابتداء بهمفاهیم و پیشینه تاریخی هردو اثر پرداخته شود و سپس به طور مفصل بهبررسی جهانبینی و تفاوت دیدگاه و ویژگیهای حماسی این دو اثر جاودان درادبیات حماسی ایران و آلمان نیز پرداخته شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
18 - "اغراق" در زبانِ حماسی فردوسی و متنبّی
حسن شوندی سامان خانی اسفند آبادچکیده جلوه های اغراق در نزد ملّت های مختلف با توجّه به شرایط فرهنگی و جغرافیایی و باورهای قومی متفاوت است در فرهنگ ایران و عرب اغراق بیشتر جنبه ی عینی دارد و غالباً در بزرگ نمایی های فیزیکی ظهور می یابد: کوه های بسیار بلند، چاه های عمیق، پهلوانان قد بلند، پرخوران سیری چکیده کاملچکیده جلوه های اغراق در نزد ملّت های مختلف با توجّه به شرایط فرهنگی و جغرافیایی و باورهای قومی متفاوت است در فرهنگ ایران و عرب اغراق بیشتر جنبه ی عینی دارد و غالباً در بزرگ نمایی های فیزیکی ظهور می یابد: کوه های بسیار بلند، چاه های عمیق، پهلوانان قد بلند، پرخوران سیری ناپذیر و ... . وجه افتراق این دو نیز در بسامد بالای بکارگیری غلوّ مردود است؛ چرا که از دیر بازگفته اند که اگر ممدوح شاه بود هر چه می خواهی بگو؛ و لذا اغراق های شعر متنبّی که بیشتر در حوزه ی مدایح درباری بوده با همین مسئله مواجه است، یعنی با وجود هنر شاعری منحصر بفرد و بی نظیرِ شاعرش، دچار نقصان شده، عیب و نقصی که در شعر دوره های بعد از فردوسی نیز اندک اندک سبب انحطاط شعر فارسی گردید بنابراین؛ متنبّی بر خلاف فردوسی که دارای اغراق های مفاخره آمیز و پرقدرتی است، گاهی اوقات دچار گزافه گویی های بسیار شده است. انجام یک بررسی دقیق در زمینه ی اغراق های شاهنامه و یا اشعار متنبّی، مستلزم فراهم آوردن کتابی به اندازه دیوان شعر متنبّی و یا شاهنامه فردوسی است. در این مقاله تلاش بر آن بود تا مطالبی را برگزینیم که دارای ارزش هنری بیشتری بوده از ذکر نمونه های بی ارج و منزلت که تعبیر بر همان غلوّ مردود می شوند اجتناب گردد. امید است خواندن آن برای خواننده محترم خالی از لطف نباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
19 - بررسی تطبیقی بیوولف و شاهنامه از دیدگاه کهن الگوی سفر
داریوش حیاتیدر مقاله حاضر، سعی بر آن است تا ضمن معرفی خلاصهای از اهمیت اسطوره و تبیین مفهوم آن، به رابطه آن با حماسه پرداخته شود و سپس دو حماسه بزرگ جهان، شاهنامه و بیوولف(Beowulf) که پس از ایلیاد و ادیسه، سومین حماسه بزرگ غرب باستان و تنها حماسه انگلیسی مربوط به انگلوساکسونها اس چکیده کاملدر مقاله حاضر، سعی بر آن است تا ضمن معرفی خلاصهای از اهمیت اسطوره و تبیین مفهوم آن، به رابطه آن با حماسه پرداخته شود و سپس دو حماسه بزرگ جهان، شاهنامه و بیوولف(Beowulf) که پس از ایلیاد و ادیسه، سومین حماسه بزرگ غرب باستان و تنها حماسه انگلیسی مربوط به انگلوساکسونها است، از نظرکهن الگوی سفر، ویژگیهای قهرمان حماسی، دین و نگاه به زن با یکدیگر مطابقت داده شوند؛ هرچند که دو اثر فوق هر کدام مربوط به یک قوم با هویت، فرهنگ، تاریخ و تمدنی متفاوت هستند و طبعاً باید تفاوتهای آنها نسبت به شباهتهای آنها چشمگیرتر باشد؛ اما بررسی این دو، به خصوص در زمینه ویژگیهای قهرمان حماسی، کهن الگوی سفر و دیدگاههای دینی، نشانگر شباهتهای بسیار زیاد است؛ با این وجود علاوه بر شباهت با یکدیگر در نگاه به زن، تفاوتهای اندکی نیز دارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
20 - بررسی تطبیقی یکی از داستانهای حماسی آسیای غربی با داستان «بیژن و منیژه»
ناهید جعفریانسان در طول تاریخ همواره در صدد شناخت از اندیشه ها و باورهای اقوام مختلف بوده است و درست به همین دلیل با توجه به همسایگی دو قوم دیرینه ترک و فارس، یک داستان حماسی عاشقانه با نام بامسی بیرک از شاهکار سرزمین ترکان با نام دده قورقوت؛ با داستان حماسی و عاشقانه بیژن و منیژه چکیده کاملانسان در طول تاریخ همواره در صدد شناخت از اندیشه ها و باورهای اقوام مختلف بوده است و درست به همین دلیل با توجه به همسایگی دو قوم دیرینه ترک و فارس، یک داستان حماسی عاشقانه با نام بامسی بیرک از شاهکار سرزمین ترکان با نام دده قورقوت؛ با داستان حماسی و عاشقانه بیژن و منیژه از شاهنامه فردوسی با رویکرد مقایسه و تطبیق بین آنها، مد نظر بوده است. پژوهشگر در این مقاله توصیفی- تحلیلی کوشیده است که پیوستگی ها و ارتباطات متنی این دو داستان را که با یکدیگر تجانس ها و شباهت هایی که از آن جمله است: ملاقات با دختران سرزمین بیگانه و عشق ورزیدن به آنها، فرستادن ندیمان توسط دختران برای پیغام بری، رفتن بازرگانان برای رهایی قهرمانان داستان ها، حسد و تنگ نظری ضد قهرمانان، بخشیدن ضد قهرمانان توسط قهرمانان داستان، بازگشت قهرمانان به سرزمین آباء و اجدادی خود به مدد دختران سرزمین بیگانه، نکاح با دختران بعد از آزادی آنان و ... را تبیین و بررسی نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
21 - نگاهى تطبیقى به شاهنامة فردوسى و ایلیاد و ادیسه هومر
مهدى ممتحن روح الله مظفرىفردوسى از نامورترین حماسه سرایان دنیا و از افتخارات زبان فارسى است که در اشعارخود از تاریخ ایران باستان و اعتقادات و باورهاى کهن ایرانى بهره ها جسته و اثرى بزرگ با نام شاهنامه خلق کرده است.جستار حاضر، نگاهى تطبیقى به اثر جاودانة این شاعر پارسی گوی و حماسة هومر شاعرنابین چکیده کاملفردوسى از نامورترین حماسه سرایان دنیا و از افتخارات زبان فارسى است که در اشعارخود از تاریخ ایران باستان و اعتقادات و باورهاى کهن ایرانى بهره ها جسته و اثرى بزرگ با نام شاهنامه خلق کرده است.جستار حاضر، نگاهى تطبیقى به اثر جاودانة این شاعر پارسی گوی و حماسة هومر شاعرنابیناى یونانى است. شاید در اولین نگاه، حماسى بودن این دو اثر نمایان تر باشد؛ امابا نگاهى عمی قتر، مى توان دیدگاه برابر و متفاوت میان آن دو را بررسی کرد، که همینمطلب، مدار اصلى این نوشتار است. در این مقاله سعى شده است در حدّ امکان، از تفاوت هایى که در اندیشة این دو شاعر دیدهمی شود، به ابعاد شخصیتى، نوع تفکّر و همّت آن دو پى برده و در این راستا نتیجه اىبى طرفانه گرفته شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
22 - بررسی تطبیقی مفهوم اژدها در شاهنامه با ادبیات جهان
مهسا سلیمیدنیای حماسه دنیای درهمآمیختهای از خوبیها و بدیهاست. دنیایی است که در آن نیروهای اهورایی با اهریمنان به پیکار برمیخیزند. قهرمانان حماسه سرتاسر زندگی خود را در مبارزه با زشتیها و پلشتیها صرف میکنند. هرگاه از شاهنامه فردوسی سخن به میان میآید، تصویر نبرد پهلوانان ب چکیده کاملدنیای حماسه دنیای درهمآمیختهای از خوبیها و بدیهاست. دنیایی است که در آن نیروهای اهورایی با اهریمنان به پیکار برمیخیزند. قهرمانان حماسه سرتاسر زندگی خود را در مبارزه با زشتیها و پلشتیها صرف میکنند. هرگاه از شاهنامه فردوسی سخن به میان میآید، تصویر نبرد پهلوانان با اژدها در ذهن نقش میبندد. سرگذشت زندگی ضحاک یا همان اژی دهاک نهایت تاریخ اساطیری ایران زمین است؛ سرگذشتی که در گذر زمان، بارها و بارها دگرگون شده و هر بار تکرار این اسطوره جذبه خاصی در متون اوستایی تا فارسی امروزی داشته است. یکی از ویژگیهای مهم هر حماسه خرق عادت در حوادث آن است؛ یعنی در لابهلای متون حماسی با حوادث، شخصیتها و موجوداتی برخورد میکنیم که خارق العادهاند. در عالم طبیعت یا وجود ظاهری و عینی ندارند یا ویژگیهایی که در حماسه از آن برخوردارند در عالم واقع عاری از آن هستند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
23 - بررسی تحلیلی نمادها و عناصر اسطورهای مشترک در شاهنامه و غزلیات شمس
آسیه قوامی فرهاد براتیموضوع غزلیات شمس، اﺛﺮﺟﺎودانه ﻣﻮﻻﻧـﺎ ﺟﻼل اﻟﺪﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ بلخی، بیان مضامین عارفانه و عشق آسمانی است. مولانا در خلال این غزلیات ناب، از نمادهای اسطوره ای نیز برای تبیین مضامین عرفانی و سایر مفاهیم شعری استفاده کرده است. در این مقاله به بررسی عناصر اسطوره اعم از شخصیت ها، موجود چکیده کاملموضوع غزلیات شمس، اﺛﺮﺟﺎودانه ﻣﻮﻻﻧـﺎ ﺟﻼل اﻟﺪﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ بلخی، بیان مضامین عارفانه و عشق آسمانی است. مولانا در خلال این غزلیات ناب، از نمادهای اسطوره ای نیز برای تبیین مضامین عرفانی و سایر مفاهیم شعری استفاده کرده است. در این مقاله به بررسی عناصر اسطوره اعم از شخصیت ها، موجودات و نمادهایی که صبغه و نمودی عرفانی در غزلیات شمس داشته اند، پرداخته ایم. عناصر، موجودات و شخصیت های مورد بررسی در این مقاله عبارتاند از رستم، زال، کیقباد، سهراب، اسفندیار، ضحاک، کیکاووس، مانی، کیخسرو و موجودات افسانه ای همچون کوه قاف، هما، عنقا و سیمرغ که مهم ترین منبع آن ها، شاهنامه فردوسی است. نتیجه پژوهش این است که مولانا با استخراج عناصر اسطوره و حماسه از آثار گران سنگ حماسی از جمله شاهنامه فردوسی، از این عناصر در جهت تبیین هر چه بهتر مضامین و مفاهیم عرفانی در غزلیات شمس سود جسته است؛ تا جایی که پژوهشگران ادبیات عرفانی، آن را نمونه بارز و ارزشمند حماسه عرفانی دانسته اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
24 - بررسی تطبیقی شیوههای تعذیب و شکنجه در شاهنامه، ایلیاد و رامایانا
مریم محمّدزادهنوشتار حاضر با در نظر گرفتن این نکته که یکی از بهترین روش های تبیین هر مسألهای مقایسه آن با نمونه ای هم شأن و هم جنس است، بر اساس مکتب آمریکایی در مطالعات ادبیات تطبیقی و با روش توصیفی- تحلیلی، شیوه های تعذیب و شکنجه را در حماسه های سترگ شاهنامه، ایلیاد و رامایانا مورد چکیده کاملنوشتار حاضر با در نظر گرفتن این نکته که یکی از بهترین روش های تبیین هر مسألهای مقایسه آن با نمونه ای هم شأن و هم جنس است، بر اساس مکتب آمریکایی در مطالعات ادبیات تطبیقی و با روش توصیفی- تحلیلی، شیوه های تعذیب و شکنجه را در حماسه های سترگ شاهنامه، ایلیاد و رامایانا مورد کاوش قرار داده تا ضمن بررسی چگونگی رویکرد سه اقلیم حماسه ساز جهان نسبت به این مقوله، به این پرسش پاسخ دهد که شکنجه اساساً برای چه مقاصد و انگیزه هایی به کار می رفته است؟ یافتهها نشان می دهد، اغلب شکنجه ها در غیاب نظام قضایی منسجم به عنوان روشی در مجازات، به قصد انتقام گیری و با انگیزه نابودی مخالف، صورت می گرفته است. پارهای از شیوه های شکنجه در این سه اثر، مشابه یا نزدیک به هم بوده؛ امّا در برخی موارد، شکنجه به جغرافیای خاصّی محدود بوده است. شاهنامه، بیش ترین و رامایانا، کم ترین بسامد شکنجه را به خود اختصاص داده اند. وحشتناک ترین و بیرحمانه ترین شکنجه ها از قبیل به سیخ کشیدن، سوراخ کردن شانه، شکم دریدن، بر خام دوختن، سوراخ کردن بینی، پی و پوست کندن و زنده به گور کردن، تنها در شاهنامه فردوسی بازتاب داشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
25 - بررسی انگیزههای جنگ در شاهنامه فردوسی و ایلیاد و ادیسه هومر
صفر عبدالوند قاسم صحرایی علی حیدریادبیات تطبیقی، دانشی است که برخی آثار را با برخی آثار ادبی دیگر تطبیق میدهد یا ادبیات دو کشور یا چند کشور و معمولاً یک نوع ادبی را که در دو زبان مختلف پدید آمده است را با هم مقایسه میکند تا نقاط اشتراک و وجوه اختلاف فرهنگی آنها را آشکار نماید. بنابراین ادبیات تطبیقی، چکیده کاملادبیات تطبیقی، دانشی است که برخی آثار را با برخی آثار ادبی دیگر تطبیق میدهد یا ادبیات دو کشور یا چند کشور و معمولاً یک نوع ادبی را که در دو زبان مختلف پدید آمده است را با هم مقایسه میکند تا نقاط اشتراک و وجوه اختلاف فرهنگی آنها را آشکار نماید. بنابراین ادبیات تطبیقی، چشم اندازی از افقهای رنگارنگ هنر و ادبیات است که میتواند زمینههای فرهنگی ملتهای گوناگون جهان را کشف کند و ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم آنها را با یکدیگر نشان دهد. از آنجا که همه ملتها خواسته یا ناخواسته از ادبیات یکدیگر الهام میگیرند، این ادبیات همواره همگانیتر و جهانیتر میشود. ادبیات شرق و ادبیات غرب مدام در حال تأثیر و تأثرند. این پژوهش به روش تحلیل کیفی، نگاهی تازه به متون کهن حماسی ایران و یونان دارد که برخی انگیزههای جنگ، در متن شاهنامه فردوسی و ایلیاد و ادیسه هومر را نشان داده. کارکردهای اساطیر مشترک را در دو منظومه برجسته کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
26 - نقد و تحلیل فریبکاری در تاریخ بیهقی و شاهنامه
منصور مره یی حبیب الله جدید الاسلامی بهروز رومیانیفریب و نحوه رفتاری فریبکاران در دو کتاب شاهنامه و تاریخ بیهقی که از آثار وزین ادب و هنر فارسی هستند، به وضوح نمایان است. نیرنگ در بخشهای حماسی- اسطورهای و تاریخی شاهنامه به کار رفته است که به نظر می رسد در بخش حماسی آن با انگیزه و اهداف شخصی و انسانی و ملی، بیشترین کا چکیده کاملفریب و نحوه رفتاری فریبکاران در دو کتاب شاهنامه و تاریخ بیهقی که از آثار وزین ادب و هنر فارسی هستند، به وضوح نمایان است. نیرنگ در بخشهای حماسی- اسطورهای و تاریخی شاهنامه به کار رفته است که به نظر می رسد در بخش حماسی آن با انگیزه و اهداف شخصی و انسانی و ملی، بیشترین کاربرد را دارد. بر خلاف معنای متعارف نیرنگ که مفهومی منفی دارد؛ در شاهنامه جنبهها و مفاهیم مثبت آن را می توان مشاهده کرد. آیا فریب بر اثر رفتار شخصیّت های بانفوذ سیاسی چون محمود، مسعود و بوسهل ... است که در دوره ای بر اریکه قدرت و هدایت جامعه تکیه زده، به حکمرانی پرداخته، به فریب روی آورده و توانسته اند از بروز آشوب جلوگیری کنند یا اینکه محمودیان با تضریب و فریب سبب عزل طرفداران مسعود شده و نوعی بی ثباتی و اضطراب را گسترش داده اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
27 - بررسی تأثیر محیط طبیعی خراسان در تکوین حماسه و شیراز در اعتلای غزل
هاجر جوکار مریم پرهیزکاری سیدجعفر حمیدیخراسان بزرگ و ادبیات فارسی پیوندی ناگسستنی با یکدیگر دارند. هرجا از ادبیات، شاعران، نویسندگان و آثار ادبی بزرگ، سخن باشد، بی شک نام شهری از خراسان نیز با آن همراه می شود. این قلمرو پهناور به دلیل ویژگی های طبیعی و موقعیت های خود بستر مناسبی برای رشد و شکوفایی و تکامل آث چکیده کاملخراسان بزرگ و ادبیات فارسی پیوندی ناگسستنی با یکدیگر دارند. هرجا از ادبیات، شاعران، نویسندگان و آثار ادبی بزرگ، سخن باشد، بی شک نام شهری از خراسان نیز با آن همراه می شود. این قلمرو پهناور به دلیل ویژگی های طبیعی و موقعیت های خود بستر مناسبی برای رشد و شکوفایی و تکامل آثار و انواع ادبی بوده است. حماسه یکی از انواع ادبی است که زاییده و بالیده خراسان است و طوس مهد این نوع ادبی کهنسال بوده است. شیراز نیز شهری است که نامش با غزل همراه شده است و غزل فارسی با وجود شاعران بزرگی چون سعدی و حافظ در این شهر به اوج و اعتلا رسیده است. خراسان و شیراز در میان دیگر مناطق ادبی ایران بهترین مناطق برای تکوین و اعتلای حماسه و غزل بوده است. پژوهش حاضر به استناد قرآن کریم و نهج البلاغه و مبتنی بر نظرات دانشمندانی چون ابن سینا، ابن خلدون، مونتسکیو و ... به شناخت تأثیرات محیط طبیعی خراسان و شیراز در تکوین حماسه و اعتلای غزل پرداخته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
28 - مقایسه ویژگیهای سبکی حماسههای ملی و دینی بر اساس شاهنامه و خاوراننامه
مجیدرضا خزاعی وفااغلب، شنیدن واژه "حماسه"، آثاری چون شاهنامه فردوسی را در اذهان تداعی میکند و پذیرفتن اینکه اثری چون خاوراننامه هم زیرمجموعه نوع ادبی- حماسی است، برای بسیاری از افراد دشوار است؛ چراکه شخصیت محوری اینگونه آثار شخصیتی واقعی، تاریخی و دینی است. حماسه نوعی از اشعار وصفی اس چکیده کاملاغلب، شنیدن واژه "حماسه"، آثاری چون شاهنامه فردوسی را در اذهان تداعی میکند و پذیرفتن اینکه اثری چون خاوراننامه هم زیرمجموعه نوع ادبی- حماسی است، برای بسیاری از افراد دشوار است؛ چراکه شخصیت محوری اینگونه آثار شخصیتی واقعی، تاریخی و دینی است. حماسه نوعی از اشعار وصفی است که مبتنی بر توصیف اعمال پهلوانی و مردانگیها و افتخارات و بزرگیهای قومی یا فردی باشد. حماسه دینی در کشورمان از روزگاران باستان تا کنون راه درازی را پیموده است. خاوراننامه از حماسههای دینی قدیم شیعه است که موضوع اصلی آن سفر و حملات حضرت علی(ع) به سرزمین خاوران به همراهی مالک اشتر و جنگ با قباد پادشاه خاورزمین و امرای دیگر مانند تهماسب شاه است. سعی بر این است که در وهله اول حماسه دینی تبیین شود، سپس به بررسی تحلیل محتوا و از طریق مقایسه، شاخصههای سبکی شاهنامه با خاوراننامه، بهتر روشن شود. بزرگترین و معتبرترین منظومه حماسی ملی شاهنامه فردوسی است. مقایسه سبک حماسه ملی با حماسه مذهبی با تکیه بر دو اثر فاخر منظوم شاهنامه و خاوراننامه عنوان و هدف اصلی پژوهش است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
29 - تحلیل تغییرات ژئومرفولوژیک- انسانی منابع ماسه و گردوغبار (مطالعه موردی: ارگ دامغان)
ناصر مشهدی مجید کریم پور ریحانطوفان ماسه و گرد و غبار در مواقعی رخ می دهد که سطوح خشک با خاک سست در معرض بادهای شدید، متلاطم و غیرقابل کنترل، قرار گیرند. این شرایط معمولا با فعالیت انسان و تغییر کاربری اراضی در مناطق نیمه خشک و خشک تشدید میشود. منطقه دامغان به دلیل ساختار ژئواکولوژیک خود یک منطقه خا چکیده کاملطوفان ماسه و گرد و غبار در مواقعی رخ می دهد که سطوح خشک با خاک سست در معرض بادهای شدید، متلاطم و غیرقابل کنترل، قرار گیرند. این شرایط معمولا با فعالیت انسان و تغییر کاربری اراضی در مناطق نیمه خشک و خشک تشدید میشود. منطقه دامغان به دلیل ساختار ژئواکولوژیک خود یک منطقه خاص را در نواحی خشک حوزه آبخیز بسته حاج علیقلی به وجود آورده است. در حال حاضر تعادل اکوسیستم منطقه تحت تأثیر بهره برداری های انسانی و فعالیت های باد می باشد. هدف این مطالعه، بررسی اولویت منابع ماسه در فرایند فرسایش بادی است. در این پژوهش، ترکیب و تغییرات اندازه دانه(دانهبندی) در واحدهای طبیعی سرزمین(لندفرمها) و واحدهای تحت فعالیت انسان(لنداسکیپ) مورد مقایسه قرار گرفت.در هر واحد منبع ماسه، اقدام به برداشت نمونه خاک یا رسوب سطحی گردید. نتایج این مطالعه نشان داد که واحد زمینهای کشاورزی حاوی بیش از 60 درصدذرات بزرگتر از 2000 میکرون هستند، در نتیجه ، این واحد نسبت به واحدهای دیگر، در برابر فرسایش بادی مقاوم است.در حالیکه، این مقدار برای حساسترین لندفرم (دشت آبرفتی همراه فرسایش آبی) به حدود 15 درصد می رسد. در همین حال ، نتایج دانه بندی ذرات زیر 2000 میکرون نیز نشان میدهد که واحد زمینهای کشاورزی حاوی بیشترین ذرات آسیب پذیر در برابر فرسایش بادی است. این به این معنی است که زمینهای کشاورزی پتانسیل بالایی برای تامین منابع ماسه در فرایند فرسایش بادی دارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
30 - اثر بسترهای مختلف کشت بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی، رشد و گلدهی داوودی(Chrysanthemum)
تقی برغمدی علی رضا لادن مقدماین پژوهش جهت بررسی اثر بسترهای مختلف کشت بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی، رشد و گلدهی گیاه داوودی (Chrysanthemum)، به صورت طرح آماری کاملاً تصادفی با هفت تیمار، سه تکرار و هر تکرار حاوی سه قلمه، در مجموع 63 قلمه، در گلخانهای مجهز و آزمایشگاه تخصصی اجرا شد. تیمارهای آزمایش شا چکیده کاملاین پژوهش جهت بررسی اثر بسترهای مختلف کشت بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی، رشد و گلدهی گیاه داوودی (Chrysanthemum)، به صورت طرح آماری کاملاً تصادفی با هفت تیمار، سه تکرار و هر تکرار حاوی سه قلمه، در مجموع 63 قلمه، در گلخانهای مجهز و آزمایشگاه تخصصی اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل بسترهای ماسه، پرلایت، کوکوییت و ترکیب آنها با یکدیگر بود. حدود سه ماه پس از زمان کاشت قلمه ها در بستر، جوانههای گل تشکیل و نمونهبرداری و ارزیابی صفات مورد نظر انجام شد. صفات فیزیکوشیمیایی و آنزیمی گیاه مانند وزن تر اندام هوایی، وزن تر ریشه، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه، درصد شکوفایی گلها، آنتوسیانین گلبرگ، کلروفیل کل برگ، میزان پروتئین، فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز و ماندگاری گل روی بوته ارزیابی گردید. نتایج نشان داد که تیمار Coco+Sand+Per بیشترین تأثیر را بهبود صفاتی مانند وزن تر اندام هوایی، وزن تر ریشه، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه و ماندگاری گل روی بوته و تیمار Per+Coco بیشترین تأثیر را در بهبود درصد شکوفایی گلها، آنتوسیانین گلبرگ، کلروفیل کل برگ، میزان پروتئین و فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز داشت. تیمار Coco+Sand+Per با 2/8 روز، بیشترین و تیمار Sand با 8/4 روز، کمترین ماندگاری گل روی بوته را داشتند. همچنین بین صفات مورد ارزیابی مانند درصد شکوفایی گلها با آنتوسیانین گلبرگ و کلروفیل کل برگ، همبستگی مثبت و معنیدار در سطح 5% دارد و بین سایر صفات مورد ارزیابی نیز همبستگی مثبت و معنیدار در سطح 1%، مشاهده شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
31 - بررسی و مقایسه تصاویر آتش در ادبیات حماسی و عرفانی با تأکید بر شاهنامه فردوسی و اشعار مولانا
افشین وزیری علی محمد موذنیآتش یکی از عناصر بنیادی در پیدایش هستی و نیز مهمترین جلوة حیات در طبیعت برای انسان است. عنصر آتش از بدو زندگی تابهحال در میان تمام انسانها و آیینها دارای قداست و اهمیتی والا بوده است. این عنصر در افکار و سرودههای دو شاعر بزرگ زبان و ادبیات فارسی، یعنی فردوسی و مولا چکیده کاملآتش یکی از عناصر بنیادی در پیدایش هستی و نیز مهمترین جلوة حیات در طبیعت برای انسان است. عنصر آتش از بدو زندگی تابهحال در میان تمام انسانها و آیینها دارای قداست و اهمیتی والا بوده است. این عنصر در افکار و سرودههای دو شاعر بزرگ زبان و ادبیات فارسی، یعنی فردوسی و مولانا نیز همواره از اهمیت ویژهای برخوردار بوده و به اشکال مختلف در آثار آنان متجلی گردیده است. فردوسی آتش را آخشیج برتر عنوان نموده و در نظر او آتش سرچشمه ویژگیهای بنیادین دیگر از قبیل گرما، سرما، خشکی و تری است. ویژگیهای اساطیری آتش در شاهنامه مانند آتش آزمون و آتش تطهیر بسیار پررنگ و نمادین است. آتش در اشعار مولانا در قالبهای تمثیل، تلمیح، استعاره، نماد و غیره بهکاررفته است. آتش در اشعار مولانا در مصداق آتش حق و تجلیات وی، آتش انبیا، آتش عشق، آتش جهنم، آتش نفس و غیره به چشم میخورد که همگی برای تبیین معرفت، عشق و جلوههای آفرینش بهکاررفته است. در این مقاله به شیوۀ توصیفی _ تحلیلی، تصاویر آتش در شاهنامه فردوسی و اشعار مولانا موردبررسی قرارگرفته است. کارکردهای معرفت، عشق و پاککنندگی آتش عمدتاً تحت تأثیر اسطورهها بوده و ازلحاظ رویکرد نقاط مشترک زیادی با شاهنامه فردوسی دارد؛ اما در تحلیل رویکرد عارفانه شعر مولانا و تصاویر او از آتش درمییابیم که مجردّات فکری شاعر به طور رمزگونه بیان شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
32 - نمودهای فرهنگ عامه در خاوران نامه ابنحسام خوسفی
صدیقه کریمی محمدرضا امینیخاوران نامه ابن حسام منظومه ای که داستان های خیالی از سفرها، دلاوری و جنگآوریهای حضرتعلی (ع) با کفار را در قالب و زبانی شبیه به شاهنامه روایت می کند، غالبا اثری حماسی شمرده میشود، هرچند با بررسی بیشتر میتوان نشان داد که فزونییافتن ویژگی های ادبیات عامیانه د چکیده کاملخاوران نامه ابن حسام منظومه ای که داستان های خیالی از سفرها، دلاوری و جنگآوریهای حضرتعلی (ع) با کفار را در قالب و زبانی شبیه به شاهنامه روایت می کند، غالبا اثری حماسی شمرده میشود، هرچند با بررسی بیشتر میتوان نشان داد که فزونییافتن ویژگی های ادبیات عامیانه در تار و پود این منظومه، آن را تا حد زیادی از تعریف حماسه رسمی دور و به ادبیات عامیانه نزدیک کرده است. مقالۀ حاضر میکوشد مهمترین نمودهای فرهنگ عامه در این اثر را مشخص و ریشهها و چگونگی کاربرد آنها را بیان نماید. برای رسیدن به این هدف، نخست باورهای برخاسته از تودۀ مردم و سپس برخی از ویژگی های عامیانه دیگر در زبان و شیوه روایت که در اشعار و مفاهیم خاوراننامه بازتاب یافته، استخراج شده است. این جستار به صورت توصیفی – تحلیلی انجام شده و در جستجوی آن است که چرا باید خاوران نامه را پدیده ای ادبی برخاسته از بطن زندگی مردم عادی دانست که به دلیل ارتباط مستقیم ابنحسام با تودههای مردم بهگستردگی با مظاهر گوناگون زندگی و ذهن و زبان توده مردم به شیوه های مختلف درآمیخته است. دستآوردهای این کاوش در علل و چگونگی حضور چشم گیر نمودهای فرهنگ عامه در خاوراننامه است و میتواند زمینه را برای تعیین دقیقتر جایگاه این حماسه دینی در ادبیات عامیانه فراهم آورد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
33 - تحلیل تطبیقی میان دو موجود اسطورهای سیمرغ و گارودا در دو اثر حماسی شاهنامه و مهابهارات
سارا عجلی احمد خاتمی ابوالقاسم اسماعیل پور مطلقحماسۀ کهن هندیان (مهابهارات) با حماسۀ برجسته و جهانی ایرانیان (شاهنامه) اشتراکاتی دارد که از تشابهات فرهنگی و تمدنی بین هندیان و ایرانیان حکایت میکند. پژوهش حاضر میکوشد تا این دو اثر حماسی و ماندگار را بکاود و دو موجود اسطورهای از این دو اثر را از منظر اسطورهای بازش چکیده کاملحماسۀ کهن هندیان (مهابهارات) با حماسۀ برجسته و جهانی ایرانیان (شاهنامه) اشتراکاتی دارد که از تشابهات فرهنگی و تمدنی بین هندیان و ایرانیان حکایت میکند. پژوهش حاضر میکوشد تا این دو اثر حماسی و ماندگار را بکاود و دو موجود اسطورهای از این دو اثر را از منظر اسطورهای بازشناسد و وجوه اشتراک و افتراق آن ها را دریابد. نتایج این پژوهش به روش تحلیلی-توصیفی، درصدد پاسخ به اشتراکات و افتراقات در وجوه دو موجود اسطورهای از آثار مذکور و معیارهای نزدیکیِ بین این دو اثر است و نشان از این دارد که در میان شخصیتهای پرشمار این دو اثر حماسی، مشابهتهای میان سیمرغ و گارودا شایان توجه است. مشترکات و مشابهات این دو در زمینههای گوناگونی قابل بررسی هستند؛ از جمله: جایگاه ویژۀ آن دو میان پرندگان اسطورهای، شکل ظاهری، حضور یافتن به محض طلبیده شدن و زندگی بر فراز کوهی مقدس. از نتایج دیگر این تحقیق آن است که وجوه افتراق قابل توجهی نیز بین این دو موجود اسطورهای وجود دارد؛ برای مثال تفاوت چشمگیری میان این دو پرندۀ اسطورهای یافت میشود: در سیمرغ تکیه بر دانایی و خردمندی اوست، اما گارودا دارای قدرت بدنی سرشار معرفی میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
34 - موجودات و جانوران فراطبیعی در شاهنامه و مقایسه آن با حماسۀ گیلگمش
علی فکوری جویباری رضا فرصتی جویباری ناهید اکبرینیروهای فراطبیعی، نیروهای ویژهای را گویند که در انسان ها، جانوران و حتی در اشیاء به صورت بالقوه وجود دارد و در شرایطی خاص، اعمالی غیر قابل باور را به ظهور میرساند که ریشه باور به وجود این نیروها را در زمانهای باستان باید جست. در اسطورههای کهن این موجودات ماوراءطبیع چکیده کاملنیروهای فراطبیعی، نیروهای ویژهای را گویند که در انسان ها، جانوران و حتی در اشیاء به صورت بالقوه وجود دارد و در شرایطی خاص، اعمالی غیر قابل باور را به ظهور میرساند که ریشه باور به وجود این نیروها را در زمانهای باستان باید جست. در اسطورههای کهن این موجودات ماوراءطبیعی ناتوانی‎ها و کاستی‎های شاهان و پهلوانان را در نیل به هدف جبران میکنند. اعتقاد به این نیروها را در آثار کهن و ارزشمند ادبی همچون گیلگمش، شاهنامه، رامایانا، ایلیاد و اودیسه میتوان مشاهده نمود، از این رو جستار حاضر به بررسی موجودات فراطبیعی در دو حماسه کهن ارزشمند؛ یعنی شاهنامه و گیلگمش اختصاص یافته است. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی انجام شده است و نگارندگان در پی آنند که تأثیر نیروهای فراطبیعی در کدام حماسه، مشهودتر است؟ نتایج بررسی نشان میدهد که موجودات و جانداران فراطبیعی در شاهنامه از نظر تنوع، نقش و کارکرد بر حماسه گیلگمش برتری دارد، به گونه‎ای که برخی بعضی از این موجودات و جانوران در روند حماسی و ملی اثر، نقشی اساسی و پراهمیتی ایفا نمودهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
35 - «من» غنایی و حماسی (مورد پژوهانه دیوان حافظ و شاهنامه فردوسی)
فرشته آهیخته احمد گلیشاخصه های سبکی ادبیات ملل در گونه های مختلف ادبی با زیرساخت های ویژه، پیکره های اصلی فرهنگ و ادبیات آ ن ها را بازتاب می دهد. در این میان،گونه های غنایی و حماسی در کنار دیگر انواع، جایگاهی خاص برای بازتاب احساسات و افکار نویسنده باز نگه داشته است.از آن جا که پدید چکیده کاملشاخصه های سبکی ادبیات ملل در گونه های مختلف ادبی با زیرساخت های ویژه، پیکره های اصلی فرهنگ و ادبیات آ ن ها را بازتاب می دهد. در این میان،گونه های غنایی و حماسی در کنار دیگر انواع، جایگاهی خاص برای بازتاب احساسات و افکار نویسنده باز نگه داشته است.از آن جا که پدیدآورندگان این گونه از متن نوشته ها و حساسیت حضور نشست مؤلفان آن ها را در متن نمی توان انکار کرد، بررسی جایگاه مؤلف و تاثیر زاویۀ نشست او در متن می تواند نقطه های مبهم نوشته ها را آشکارکند. من غنایی یا ابراز شخصیت عاطفی نویسنده در متون غنا، بازنمودی از رمزواره هایی بی بدیل نگاه درونی مؤلف به موضوعات مختلف اطراف را به نمایش می گذارد. زیرساخت های من فردی و عاشقانه، من اجتماعی، من اخلاقی و ... هرکدام الگوبندی ذهن نویسنده را به مخاطب اعلام می کند و با روش غیرارادی، ذهنیت مؤلف را در جهت اقناع خواننده هدایت می کند. در متن های حماسی، مؤلف و حضور من فردی و خویشتن شاعرانۀ او هر چند به ظاهر چشمگیر نمی نمایاند، اما در ساخت های زیرین روایت پهلوانی و تاریخی متن، نقب زدن نویسنده به احساسات و هنجارهای درونی خویش را به صورت ارادی می توان دید. به گونه ای که اندیشه برترمنشانه و منگرایانۀ پهلوانان، جبهه گیری های ایشان در مقابله با قطب پلیدی ها و ناهنجاری ها، نازش به افتخارات ملی و نژادی در مقابل بیگانگان و... اعتبار اندیشه های ناسیونالیستی یک حماسه سرا را در پیوند با عواطف درونی او نشان می دهد. از آن جا که شاهنامۀ فردوسی و دیوان حافظ شیرازی، نمونۀ بکمال دو نوع گونۀ حماسی و غنایی ما محسوب می شوند، محقق سنجش حضورمن شاعرانه با بازنمود من ارادی حماسی را به گونۀ مقایسه ای در این دو نشان داده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
36 - تفسیر و تحلیل مرگ گریزی و جلوه ی آن در خلق شخصیت های رویین تن ملل جهان (با تأکید بر وجوه اشتراک شخصیت های اسفندیار، آشیل، زیگفرید و بالدر)
علی محمد موذنی شهربانو گنجهآدمی از ابتدا سوالها و چالشهایی را پیش روی خود دیده و همواره سعی بر آن داشته است که جوابی برای این پرسشهای خود بیاید. یکی از این مسائل که از همان دوران آغاز زندگی بشر گریبانگیر وی بوده است، هویت و ماهیت مسئلهی مرگ بوده است، چون موجودی که تشنهی بقا بوده است را به س چکیده کاملآدمی از ابتدا سوالها و چالشهایی را پیش روی خود دیده و همواره سعی بر آن داشته است که جوابی برای این پرسشهای خود بیاید. یکی از این مسائل که از همان دوران آغاز زندگی بشر گریبانگیر وی بوده است، هویت و ماهیت مسئلهی مرگ بوده است، چون موجودی که تشنهی بقا بوده است را به سوی فنا و نابودی میکشاند. انسانی که با مشکل حل ناشدنی و گریزناپذیر مرگ رویاروی بود در ضمیر خویش به دنبال راه رهایی میگشت تا تسلی خاطر آشفتهی خویش را نه در دنیای بیرون، بلکه در جهان ذهن خویش جستجو کند. تکاپوی همهی اقوام و ملل در تمام دوران سبب گشت تا آنها به خلق شخصیتی توانمند دست بزنند که از فنا، و آسیب و گزند در امان باشد و به نوعی نامیرا و ابدی باشد و به این دلیل است که در فرهنگها، اساطیر و آثار حماسی ملل مختلف شخصیتهایی را میبینیم که ویژگیهای مشابهی دارند و برجستهترین ویژگی این اسطورهها، رویینتنی است. در این پژوهش سعی میکنیم با بیان مشترکات چهار شخصیت، که از مشهورترین قهرمانان رویینتن ملتها به حساب میآیند ریشهی مشترک خلق این آثار و تلاش برای تدبیر مرگاندیشی بشر پیشین را نشان دهیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
37 - نقد برخی مؤلفههای معنایی شعر عاشورایی دفاع مقدّس با تکیه بر اشعار(علی معلم، نصرالله مردانی، فاطمه راکعی و طاهره صفارزاده)
طاهره ستاریان توفیق هاشم پور سبحانیادبیات پایداری در ایران از دیرباز با تجلی در انواع شعر و نثر فارسی، نقش مؤثری را در بیان و القای مفاهیم مقاومتی ایفا کرده است و در پیوند با ادبیات عاشورایی و تجلّی روح حماسی آن، گزارشگر مبارزه، پایداری و مقاومت در برابر انواع نیروهای متجاوز و ظلم و ستم آنها است. در این چکیده کاملادبیات پایداری در ایران از دیرباز با تجلی در انواع شعر و نثر فارسی، نقش مؤثری را در بیان و القای مفاهیم مقاومتی ایفا کرده است و در پیوند با ادبیات عاشورایی و تجلّی روح حماسی آن، گزارشگر مبارزه، پایداری و مقاومت در برابر انواع نیروهای متجاوز و ظلم و ستم آنها است. در این میان حماسه بهعنوان یکی از انواع شاخص ادبی شرح مفصلتری از رشادتها و قهرمانیهای امام حسین (ع) و یارانش در جریان واقعۀ عاشورا را بیان میکند. با توجه به ضرورت تکمیل مباحث نظری در باب ادبیات دفاعمقدّس بهویژه شعر پایداری در دوران جنگ تحمیلی و اهمیت شناخت و حضور عنصر حماسی در شعر عاشورایی، با بررسی ارتباط میان عناصر حماسی واقعۀ عاشورا در ادب منظوم دفاعمقدس از منظر اشتراکاتی چون تعاریف، ایفای نقش یکسان شخصیتها و قهرمان، برخورداری از جوهرۀ اعتراض مورد نقد و واکاوی قرار گیرد بهنظر میرسد ادبیات دفاعمقدس بهمیزان قابل توجهی از مرثیه، نوحه، رجز و ذکر مصائب امام حسین و یارانش بهره گرفته است تا حماسه و بیان دلاوریها؛ از اینرو بررسی، نقد و واکاوی عنصر حماسه در ادبیات عاشورایی دفاعمقدس در این مقاله موردتوجه قرار گرفت. این مقاله به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و بر مبنای دادههای کتابخانهای به بررسی عنصر حماسه در شعر عاشورایی علی معلم، فاطمه راکعی، طاهره صفارزاده و نصرالله مردانی میپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
38 - بررسی و تحلیل آیین نیایش در متون حماسی به روایت شاهنامه فردوسی
مهدی رضایی نصرالله دشتیحماسه های ملی جایگاه تجلی باورها، فرهنگ و رسوم کهن یک قوم می باشند که براساس اسطوره ها و آیین ها خلق شده اند. آیین ها برای آن که کارکرد اجتماعی خود را از دست ندهند و در گذر زمان فراموش نشوند با باورهای اساطیری مقدس پیوند می یابند. آثار برجستة حماسی نظیر شاهنامه، مهابهار چکیده کاملحماسه های ملی جایگاه تجلی باورها، فرهنگ و رسوم کهن یک قوم می باشند که براساس اسطوره ها و آیین ها خلق شده اند. آیین ها برای آن که کارکرد اجتماعی خود را از دست ندهند و در گذر زمان فراموش نشوند با باورهای اساطیری مقدس پیوند می یابند. آثار برجستة حماسی نظیر شاهنامه، مهابهاراتا، ایلیاد و ... از مهم ترین سرچشمة آگاهی ما از آداب و سنت های گذشتة اقوام ایران، هند و یونان است. این اقوام که خاستگاه یکسانی داشته اند پس از مهاجرت و سُکنی گزیدن در مناطق جدید، بسیاری از باورها و آیین های مشترک خود را حفظ کرده اند. آیین نیایش که میراث مشترک مذهبی بسیاری از اقوام است و پیشینه ای همزاد آفرینش آدمی دارد، بخش مهمی از آثار حماسی را تشکیل می دهد. بسامد بالای این آیین در مراسم عبادی هر قوم نشان دهندۀ ارزش و اهمیت این آیین نزد آن قوم می باشد. در ساختار نیایش های اقوام باورمند هند و اروپایی اشتراکات بسیاری وجود دارد که از مهمترین آن می توان به قربانی کردن، سر و تن شستن، دست به سوی آسمان بلند کردن و ...اشاره کرد. منشأ و سرچشمۀ این آداب مشترک، کهن الگوها و همچنین باورهای اساطیری مشترک این اقوام و پایبندی آن ها به سنت های گذشته می باشد. با این حال گذشتِ زمان، شرایط محیطی و تحولات مذهبی سبب به وجود آمدن تعدادی از آداب خاص در ساختار نیایش های هر کدام از آن ها گردیده است. در این جستار با مقایسۀ ساختار نیایش ها، آداب و الگوهای مشترک و پیوند این آداب را با باورهای اساطیری اقوام هند و اروپایی نشان می دهیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
39 - « م . امید » بررسى و تحلیل شعر و نثر مهدى اخوان ثالث
مینا حفیظیدر فایل اصل مقاله موجود است.در فایل اصل مقاله موجود است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
40 - تحلیل و تفسیر «وجهیت و صدای دستوری» در متون ادبی (آرش کمانگیر) و (درفش کاویان)
سیدحسین وحید عرب احمد ذاکریدر تحلیل سبک شناسانۀ متن و بیان دیدگاه شاعر، واکاوی و شناخت مقوله های نحوی وجهیت و صدای دستوری اهمیت بسیاری دارد. هدف این مقاله کشف پیوند میان وجهیت با معنای سخن و چگونگی میزان قطعیت متن شعر و قاطعیت کلام شاعر است. برای یافتن چگونگی رابطۀ زبان شاعر با جهان بینی وی، با چکیده کاملدر تحلیل سبک شناسانۀ متن و بیان دیدگاه شاعر، واکاوی و شناخت مقوله های نحوی وجهیت و صدای دستوری اهمیت بسیاری دارد. هدف این مقاله کشف پیوند میان وجهیت با معنای سخن و چگونگی میزان قطعیت متن شعر و قاطعیت کلام شاعر است. برای یافتن چگونگی رابطۀ زبان شاعر با جهان بینی وی، با روش توصیفی-تحلیلی، سه متغیر نحوی وجهیت فعل، قید و صفت با دو صدای نحوی فعال و منفعلِ در بافت شعر دو منظومۀ ارزشمند ادب معاصر؛ آرش کمانگیر و درفش کاویان مورد بررسی قرارگرفت. یافته های حاصل از پژوهش، نشان داد که میان ساختارهای نحوی با محتوای سخن، یک رابطۀ همسو و مکمل بر قرار است. وجه اخباری به عنوان وجه غالب با درجه بیان قطعی از اسطوره آرش و قهرمانِ ملی کاوۀ آهنگر خبر می دهد که کسرایی و مصدق، با علاقۀ وافر و مبتنی بر نیاز جامعه، به باززایی آن اسطوره ها دست زده اند. پربسامدترین صدای دستوری، صدای منفعل است. اما از آنجا که در این تحقیق، همه جملاتِ حاوی فعل لازم و فعل اسنادی ماهیت منفعل ندارند، عکس معیار تشخیص عمل کرده و صدای فعال بر صدای منفعل غلبه می یابد و به موضع اقتدار کلام گویندهمی افزاید. از تلاقی دولایۀ نحوی در این دو اثرحماسی، چهار مولفه سبکیِ؛ نحو شعری پویا، صورت سبکی احساسی و آرمانگرا، دو دیدگاه امید و ناامیدی و دو موضِع آشکار و پنهان ایجاد شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
41 - تحلیل و تفسیر مقایسه موسیقی شعر در گشتاسب نامه دقیقی و فردوسی
مرتضی جعفریموسیقی شعر،ضرباهنگ اصلی ذات شعر است که درک زیبایی شعر را امکان پذیر می سازد. این مساله در شاهکارهای ادبی نشان از سبک خاص خالق اثر دارد که مورد توجه صاحب نظران و ادیبان قرار گرفته است. در این مقاله به منظور درک ظرافت های موسیقایی در شعر دو حماسه سرای بزرگ، بخش هایی از گش چکیده کاملموسیقی شعر،ضرباهنگ اصلی ذات شعر است که درک زیبایی شعر را امکان پذیر می سازد. این مساله در شاهکارهای ادبی نشان از سبک خاص خالق اثر دارد که مورد توجه صاحب نظران و ادیبان قرار گرفته است. در این مقاله به منظور درک ظرافت های موسیقایی در شعر دو حماسه سرای بزرگ، بخش هایی از گشتاسب نامه سروده شده توسط دقیقی و بخشی از شاهنامه فردوسی، از نظر موسیقی شعر مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفته است. منظور از موسیقی در این نوشتار پژوهشی معنای وسیع آن، یعنی فرم و ساخت است. برای بررسی دقیق تر موضوع، هر دو اثر از چهار منظر کلی یعنی: 1.موسیقی بیرونی یا عروض،2.موسیقی کناری یا قافیه و ردیف،3.موسیقی درونی یا آرایه های بیانی، بدیعی و ساختارهای زبانی4.موسیقی معنوی یا همان ساختارهای داستان پردازی و تصویرگری، بررسی شده اند. با ارائه آمارهای دقیق و تحلیل آن ها، به نظر می رسد ابیات فردوسی در هر چهار جنبه از انسجام، تنوع، گستردگی و ارزش ادبی بالاتری برخوردار است و از نظر قافیه و ردیف متنوع تر، موسیقایی تر و هنری تر از ابیات دقیقی است. در آرایه های ادبی، دقیقی بیشتر به ظاهر کلام و صنایع لفظی نظر دارد و فردوسی به عمق کلام، ارتباط های معنایی و آرایه های بیانی توجه کرده است. از حیث داستان پردازی، سخن دقیقی در قیاس با سخن فردوسی، مستقیم تر، مبهم تر و قدیمی تر است؛ اما فردوسی با روایتی واقعی تر، چند بعدی، مفصل تر و با ظرافت ادبی، جذابیت بیشتری ایجاد کرده است.روش تحقیق در این مقاله توصیفی تحلیلی خواهد بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
42 - بررسی کارکرد اسطورههای حماسی و تاریخی در قصاید شهریار
مهدی نوروز رضا جلیلییکی از مهم ترین عناصر ادبی در توضیح و تبیین منظومه های فکری یک شاعر، اسطوره است. غالباً شاعران برجسته اسطوره ساز هستند و به کمک این عنصر، بسیاری از داشته های فکری خود را عینیت می بخشند. حضور و بروز اسطوره در شعر شاعران فارسی زبان از سابقه ی دور و درازی برخوردار است که ا چکیده کاملیکی از مهم ترین عناصر ادبی در توضیح و تبیین منظومه های فکری یک شاعر، اسطوره است. غالباً شاعران برجسته اسطوره ساز هستند و به کمک این عنصر، بسیاری از داشته های فکری خود را عینیت می بخشند. حضور و بروز اسطوره در شعر شاعران فارسی زبان از سابقه ی دور و درازی برخوردار است که این امر، با توجه به پیشینه ی غنی سرزمین ایران بدیهی می نماید. در این بین، شهریار عنایت ویژه ای به این عنصر سودمند داشته است. در جستار پیش رو، با روش توصیفی- تحلیلی، کارکرد اسطوره های حماسی و تاریخی در آیینه ی قصاید این شاعر بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که مهم ترین اسطوره ها عبارتند از: اسکندر، جمشید، خسرو و شیرین که عمدتاً کارکردی تعلیمی، ستایشی و توصیفی، تاریخی و در نهایت، زیبایی شناسی دارند. کارکرد عرفانی هم، تنها در یک مورد و در بخش مربوط به اسکندر دیده شد که این امر، با مسلک عرفانی شهریار در غزلیات همخوانی ندارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
43 - خوارق عادات در بهیننامه فردوسی با تکیه بر صنعت ادبی اغراق
فاطمه صالحی احمد ذاکرینخستین و برترین ویژگی حماسههای طبیعی و ملی، اساطیری بودن است و ویژگی سرشتینه اساطیر، خارقالعادگی. بنابراین حماسهها از راه پیوند با اساطیر، و اساطیر از راه همبستگی با خوارق عادات، قداست پیدا میکنند. روایتگران حماسهها نیز برای برانگیختن توجه و احساسات مخاطبان خود به چکیده کاملنخستین و برترین ویژگی حماسههای طبیعی و ملی، اساطیری بودن است و ویژگی سرشتینه اساطیر، خارقالعادگی. بنابراین حماسهها از راه پیوند با اساطیر، و اساطیر از راه همبستگی با خوارق عادات، قداست پیدا میکنند. روایتگران حماسهها نیز برای برانگیختن توجه و احساسات مخاطبان خود به رنگآمیزی و جلا دادن خوارق عادات و بزرگنمایی در حماسهها میپردازند. دانسته است که هر ملتی دوست دارد قهرمانان ملی خود را در مقام قداست و شکوهمندی ببیند، لذا به صنعت اغراق روی میآورد تا از این راه تعجب و شگفتی مخاطبان را برانگیزد و به آن ببالد. بزرگنمایی، ویژگی ذاتی شعر است و بهویژه در ادبیات حماسی با تمام گونهها رخ مینماید همچون: شود کوه آهن چو دریای آب اگر بشنود نام افراسیاب شایان توجه خواهد بود که بدانیم سرایندگان متون حماسی، آفرینندگان حماسه و اساطیر آن نیستند بلکه هنر آفرینندگی خود را در پردازش و آرایش صحنهها و بزرگنمایی آنها به کار میگیرند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
44 - بررسى پدیده هاى اسطوره اى در بهمن نامه
ایرج مهرکی لیلا خزلدر فایل اصل مقاله موجود استدر فایل اصل مقاله موجود است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
45 - سبک و شیوه آیین زاد روز، نام گذاری، پرورش و تعلیم و تربیت در متون حماسی طبیعی
راضیه فولادی سپهردر فایل اصل مقاله موجود استدر فایل اصل مقاله موجود است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
46 - بررسی آغاز بندی 10 منظومه ی حماسی
فرهاد محمدی احمد ذاکریدر فایل اصل مقاله موجود استدر فایل اصل مقاله موجود است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
47 - مضامین مشترک و متفاوت شاهنامه با چند حماسۀ معروفِ جهان
فاطمه محسنی گردکوهی ویدا شیرکوندحماسه توصیف اعمال پهلوانی، مردانگی و افتخارات قومی یا فردی ملتهاست. از دیرباز تاکنون رابطۀ فرهنگی بین ملل مختلف وجود داشته است، با مطالعۀ حماسههای ملل گوناگون زمینههای مشترک زیادی میان این حماسهها میتوان مشاهده کرد. در نگاه نخست بسیاری از حماسههای ملی شبیه به نظر چکیده کاملحماسه توصیف اعمال پهلوانی، مردانگی و افتخارات قومی یا فردی ملتهاست. از دیرباز تاکنون رابطۀ فرهنگی بین ملل مختلف وجود داشته است، با مطالعۀ حماسههای ملل گوناگون زمینههای مشترک زیادی میان این حماسهها میتوان مشاهده کرد. در نگاه نخست بسیاری از حماسههای ملی شبیه به نظر میرسند و حتی گاهی بسیار به هم نزدیکند و تفاوتها در مواردی جزئی در حوزههای فرهنگی و مذهبی به چشم میخورد. تفاوت میان حماسهها در حقیقت بازتاب اعتقادات و باور داشتهای مردم هر قوم است. مقالۀ حاضر به بررسی تطبیقی شاهنامۀ فردوسی بزرگترین اثر حماسی زبان فارسی با چند حماسۀ مشهور سایر اقوام از جمله ایلیاد و ادیسه، رامایانا، ایندره و کریشنا میپردازد. نگارنده با روش تحقیق (توصیفی- تحلیلی- مقایسهای) سعی کرده است با مقابله و مقایسۀ ساختار کلی قصهها، تشابه و تفاوت سایر حماسهها با شاهنامه را به بررسی بنهد و با رسم جداولِ مقایسهای زیرساختهای حماسهها و شخصیت قهرمانان حماسی آنها را به نمایش بگذارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
48 - تحلیل تمثیلهای نمادین اسب در شاهنامة فردوسی
حسن تاجیک محمدیه عطا محمد رادمنش مهرداد چتراییاسب در ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی جایگاهی ویژه دارد. در متون اوستا و ادبیات باستانی ایران از اسب به نیکی یاد شده است. شاعران، عارفان، نکته پردازان و خردمندان، پادشاهان و امیران، گردان و دلاوران، دهقانان و کارورزان ایرانی و دین آوران بزرگ آن را مظهر خوشبختی و رستگا چکیده کاملاسب در ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی جایگاهی ویژه دارد. در متون اوستا و ادبیات باستانی ایران از اسب به نیکی یاد شده است. شاعران، عارفان، نکته پردازان و خردمندان، پادشاهان و امیران، گردان و دلاوران، دهقانان و کارورزان ایرانی و دین آوران بزرگ آن را مظهر خوشبختی و رستگاری و فراست و تیزهوشی دانسته اند. حضور اسب در فرهنگ و تاریخ کهن ایران در جلوههای گوناگون متجلی است. که بیشتر کتیبهها، سنگ نبشته ها، الواح سیمین و زرین دورة هخامنشی گواه اهمیّت و توجّه خاص به این حیوان زیبای اساطیری است و در کتیبههای گلی دورة داریوش نیز نام اسبهای عالی کشور ایران عنوان شده است. اسب همچنین در فرهنگ اسلامی نیز مقام و جایگاه ویژهای دارد. در روایات حماسی و اساطیر و افسانههای کهنی - که متضمن ماجرای قهرمانی و حوادث فراروی اوست - اسب پرکاربردترین نمادینة تمثیلی جانوری است که مثل همة عناصر غیرانسانی جهان اساطیر، صاحب هویت انسانی شده است و نمادینگی آن را تنها باید در ارتباط با متون کهن بررسی کرد. به جهت نقش این حیوان در تکامل نقش قهرمانی، جایگاه اسبهای نمادین و افسانهای در روایات زندگی قهرمانان اساطیری که در فرهنگها و اقوام مختلف، نمونههای کم و بیش مشابه بسیاری برای آنها یافت میشود همیشه مدّ نظر بوده است. حکیم ابوالقاسم فردوسی با شخصیت بخشی به اسب و اعطای نقش تمثیلی به این حیوان باعث جذابیت و ارزش بیشتر داستانهای شاهنامه گردیده، ضرورت و اهداف تحقیقی این مقاله به روش کتابخانهای و به طریق تحلیلی ارائه شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
49 - حماسه در شعر رودکی
علی اصغر بابا صفریبدون تردید، قرن چهارم یعنی دورۀ حکومت سامانیان را باید نقطۀ اوج تمدّن ایرانی ، اسلامی دانست. در این برهه از تاریخ ایران، به دلیل فراهم شدن شرایط سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی و ... علوم و فنون مختلف پیشرفت چشمگیری پیدا می کند و به تبع آن، شعر و ادبیّات فارسی نیز تحت تأثیر چکیده کاملبدون تردید، قرن چهارم یعنی دورۀ حکومت سامانیان را باید نقطۀ اوج تمدّن ایرانی ، اسلامی دانست. در این برهه از تاریخ ایران، به دلیل فراهم شدن شرایط سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی و ... علوم و فنون مختلف پیشرفت چشمگیری پیدا می کند و به تبع آن، شعر و ادبیّات فارسی نیز تحت تأثیر این فضا قرار می گیرد. یکی از موضوعات مهمّی که در ادبیّات این عصر مورد توجّه واقع می شود، حماسه و حماسه سرایی است. برجسته ترین شاعر این دوره، رودکی است، اگر چه سروده های وی در دایرۀ ادبیّات غنایی و بعضا تعلیمی جای می گیرد، امّا اندکی تأمّل در شعر او نشان می دهد که وی از داستان ها و موضوعات حماسی، به خوبی آگاهی داشته و با استادی و مهارت تمام توانسته است این مسأله را در شعر خود بازتاب دهد. جدا از این، شعر رودکی نشان دهندۀ فضا و حال و هوای حماسی است که بر جامعۀ آن روزگار سایه افکنده بود. رودکی اغلب در توصیفات غنایی از عنصر حماسه بهره برده و بدین وسیله به شعر خود صلابت و فخامت ویژه ای بخشیده است. در این مقاله، جلوه های حماسه در شعر رودکی در زیر پنج عنوان کلّی تقسیم بندی و تبیین شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
50 - جلوه های تمثیلی عشق تراژیک در شاهنامه
کریم حیاتی احمد ذاکریبیان تمثیلی از مفهوم عشق گویای آن است که انسان برای رسیدن به معشوق علاوه بر اراده خود با موانع بیرونی مواجه است که اجازه تصمیم گیری بر اساس خواسته ها و امیال خود را نمی دهد. به همین دلیل است که نتیجه داستان عاشقانه هرچه باشد، باز احساس ترحم و ترس که نماد اصلی تراژدی هست چکیده کاملبیان تمثیلی از مفهوم عشق گویای آن است که انسان برای رسیدن به معشوق علاوه بر اراده خود با موانع بیرونی مواجه است که اجازه تصمیم گیری بر اساس خواسته ها و امیال خود را نمی دهد. به همین دلیل است که نتیجه داستان عاشقانه هرچه باشد، باز احساس ترحم و ترس که نماد اصلی تراژدی هستند را در مخاطب ایجاد می کند. در ادبیات فارسی، شاهنامه فردوسی به عنوان مهمترین بیان تمثیلی از عشق تراژیک، در همه داستان های عاشقانه خود، تعلیم ایثار، وفاداری و از خودگذشتگی عاشق به نفع هویت ملی را برای مخاطب به تصویر می کشد. بر این اساس هدف مقاله حاضر آن است که جلوه های تمثیلی عشق و دلدادگی که به پایان تراژیک در در شاهنامه ختم می شود را، بررسی نماید. یافته های مقاله که با استفاده از منابع کتابخانه ای، روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و در چارچوب نظریه نورتروپ فرای به دست آمده، گویای آن است که اکثر قهرمانان تمثیلی و اسطوره ای شاهنامه، به هنگام تصمیم گیری میان دوگانه عشق به معشوق یا دوستی هویت ملی، هدفی ورای عشق مجازی و عرفانی دارند، و آن از خودگذشتگی به نفع دیگری است که با روح حماسی حاکم بر این کتاب همخوانی دارد. به همین دلیل در اکثر داستان‎های عاشقانه شاهنامه تعلیم عشق و عاشقی، به گونه ای است که در صورت عدم همخوانی با روحیه حماسی حاکم بر این کتاب، به نتایج تراژیک ختم می شود که احساس ترحم، دوستی، محبت و از خودگذشتگی به نفع دیگری که میتواند ملیت، حقیقت و یا واقعیت باشد را در مخاطب ایجاد می کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
51 - بررسی تمثیل های حماسی و اسطوره ای در سروده های نیمایی مهدی اخوان ثالث (م. امید)
مهران عالی ونددر این مقاله، تمثیلهای حماسی و اسطوره ای به کاررفته در سروده های نیمایی مهدی اخوان ثالث (م. امید) و اهداف و شیوه های کاربرد آن ها در این سروده ها بررسی و توصیف شده است. هدف از این پژوهش آن است که دانسته شود شاعر این تمثیل های حماسی و اسطوره ای را چگونه و با چه هدف هایی چکیده کاملدر این مقاله، تمثیلهای حماسی و اسطوره ای به کاررفته در سروده های نیمایی مهدی اخوان ثالث (م. امید) و اهداف و شیوه های کاربرد آن ها در این سروده ها بررسی و توصیف شده است. هدف از این پژوهش آن است که دانسته شود شاعر این تمثیل های حماسی و اسطوره ای را چگونه و با چه هدف هایی در سروده های خویش به کار گرفته و این اشاره ها و تناسب های ذهنی چه تأثیری در پرورش معانی و مفاهیم مورد نظر شاعر داشته است. بدین منظور، این مفاهیم اسطوره ای و اشاره های داستانی را در سه بخش تمثیلهای حماسی و اسطوره ای ایرانی، اشاره ها و تلمیحات اسلامی و اشاره های داستانی غربی، دسته بندی و بررسی نموده ایم که در این میان، تمثیل های حماسی و اسطوره های ایرانی سهم بسیار چشم گیری در سروده های شاعر داشته است. این تمثیلهای حماسی و اساطیری با اهداف گوناگون در شعر اخوان ثالث به کار رفته است؛ شاعر برای پرورش معانی و مفاهیم مورد نظر خود و اغلب برای بیان مفاهیم انسانی و مسائل اجتماعی روزگار خویش از آن ها بهره گرفته است. بهره گیری از این تمثیلهای حماسی و اسطوره ای، زبان و بیان شعری او را نیز تشخّص و ویژگی بخشیده و بر قدرت تأثیر و القای آن افزوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
52 - بررسی و نقد تمثیلهای حماسی و اسطورهای در شعر محمد بیابانی
سیده فاطمه مهدوی مرتضوی سیّد احمد حسینی کازرونی عبداله رضاییمحمد بیابانی یکی از شاعران نوپرداز معاصر به مقولة تمثیل نگاهی ویژه دارد و در اشعار خود کوشیده است تا با استفاده از عناصر بیانی به ویژه تمثیل برحسن تأثیر و زیبایی کلام خود بیفزاید. از این رو، در این پژوهش که به شیوة توصیفی- تحلیلی انجام پذیرفته، تمثیلهای حماسی و اسطوره چکیده کاملمحمد بیابانی یکی از شاعران نوپرداز معاصر به مقولة تمثیل نگاهی ویژه دارد و در اشعار خود کوشیده است تا با استفاده از عناصر بیانی به ویژه تمثیل برحسن تأثیر و زیبایی کلام خود بیفزاید. از این رو، در این پژوهش که به شیوة توصیفی- تحلیلی انجام پذیرفته، تمثیلهای حماسی و اسطورهای به کاررفته در سرودههای بیابانی و اهداف و شیوههای کاربرد آنها در این سرودهها بررسی و توصیف شده است. هدف از این پژوهش آن است که دانسته شود شاعر این تمثیلهای حماسی و اسطورهای را چگونه و با چه هدفهایی در سرودههای خویش به کار گرفته و این اشارهها و تناسبهای ذهنی چه تأثیری در پرورش معانی و مفاهیم مورد نظر شاعر داشته است. بدین منظور، این مفاهیم اسطورهای و اشارههای داستانی را در سه بخش تمثیلهای حماسی و اسطورهای ایرانی، اشارات و تلمیحات اسلامی، دسته بندی و بررسی نمودهایم که در این میان، تمثیلهای حماسی و اسطورههای ایرانی سهم بسیار چشمگیری در سرودههای شاعر داشته است. این تمثیلهای حماسی و اساطیری با اهداف گوناگون در شعر بیابانی به کار رفته است؛ شاعر برای پرورش معانی و مفاهیم مورد نظر خود و اغلب برای بیان مفاهیم و مسائل سیاسی و اجتماعی روزگار خویش از آنها بهره گرفته است. بهره گیری از این تمثیلهای حماسی و اسطورهای، زبان و بیان شعری او را نیز تشخّص و ویژگی بخشیده و بر قدرت تأثیر و القای آن افزوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
53 - جلوه های ادب تعلیمی در مهابهاراتا
نسرین مظفریمهابهاراتا حماسه ی بزرگ شبه قاره ی هند اندیشه های بی بدیل فراوانی برای تعالی و کمال انسان به تاریخ بشری عرضه کرده است. مهابهاراتا بی تردید منشأ فیاض الهام از برای شاعران، قصه سرایان، نمایش نویسان، حکما، ژرف اندیشان و هنرمندان بوده است، گفته اند ویاسا (که بنا به سنت هندو چکیده کاملمهابهاراتا حماسه ی بزرگ شبه قاره ی هند اندیشه های بی بدیل فراوانی برای تعالی و کمال انسان به تاریخ بشری عرضه کرده است. مهابهاراتا بی تردید منشأ فیاض الهام از برای شاعران، قصه سرایان، نمایش نویسان، حکما، ژرف اندیشان و هنرمندان بوده است، گفته اند ویاسا (که بنا به سنت هندوها سراینده نامور این رساله است) کلیه ی امور را در مهابهاراتا بررسی کرده و هیچ مطلبی در آفاق وانفس نمانده که وی بدان نپرداخته باشد. مهابهاراتا ودای پنجم نام نهاده اند، زیرا کتابی است جامع جمیع صفات و مطلوب مذاق خاص و عام و هر طبقه ای از طبقات جامعه هندو به فراخور فهم و دانایی خویش از آن بهره مند گردیده، گرچه این کتاب جزو حماسه های بزرگ جهان است اما مشحون از پند و اندرز و ادب تعلیمی است، به گونه ای که به حماسه ی اخلاقی معروف شده است. در این پژوهش به معرفی مهابهاراتا و بیان جلوه های ادب تعلیمی آن پرداخته ایم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
54 - برآورد کمی تپههای ماسهای با استفاده از تصویربرداری با پهپاد در منطقه فراخشک سیستان
سعید پورمرتضی حمید غلامی علیرضا راشکی نوازاله مرادیدشت سیستان با داشتن اقلیم فراخشک تبخیر و تعرق بالا بارندگی کم و وزش بادهای 120 روزه زمینه لازم جهت فرسایش و رسوبات بادی را فراهم کرده است با توجه به شاخص بودن تپههای ماسهای در منطقه ضرورت کمی سازی تپهها جهت به دست آوردن حجم و مساحت سهبعدی که بستر ساز برنامهریزی پر چکیده کاملدشت سیستان با داشتن اقلیم فراخشک تبخیر و تعرق بالا بارندگی کم و وزش بادهای 120 روزه زمینه لازم جهت فرسایش و رسوبات بادی را فراهم کرده است با توجه به شاخص بودن تپههای ماسهای در منطقه ضرورت کمی سازی تپهها جهت به دست آوردن حجم و مساحت سهبعدی که بستر ساز برنامهریزی پروژهای و مدیریت کنترل رسوبات است از اهداف این پژوهش است. پس از شناسایی و تصویربرداری با پهپاد منطقه مطالعاتی مدل ارتفاعی رقومی با وضوح 4 سانتیمتر و تصویر آرتوفتوموزاییک با وضوح 1 سانتیمتر به منظور استخراج اطلاعات کمی تپهها تهیه گردید با کمک تصویر آرتوفتوموزاییک و مدل ارتفاعی رقومی محدوده تپهها مشخص و حجمها و مساحت سهبعدی به دست آمد جهت بررسی بیشتر اجزای تپه (بادخیز و باد پناه) در بررسی متقابل مدل ارتفاعی رقومی با درصد شیب، درصد زبری و جهت شیب نشان داد که در بادخیز و بادپناه بیشترین میانگین رسوب در شیب 70-100 درصد وجود دارد بیشترین میانگین رسوب در بادخیز در زبری 0-20 درصد و بیشترین در بادپناه در زبری 70-100 درصد وجود دارد در بررسی جهت شیب مشخص شد که بیشترین میانگین رسوب در بادخیز در جهت شمالشرقی و در بادپناه در جهت شرقی میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
55 - «عرفان، حماسه و دوگانگیها»
نسرین مهدیخانی سعید اکبری پایبندیاگرچه در بسیاری از بخش بندی ها،میان عرفان و حماسه، جدایی ها ی ریشه ای وجود دارد، همسانی های زیادی نیز در میانشان می توان یافت با چشم اندازی ژرف در رزمنامه ها،به این دستاورد می رسیم که زمینه های عرفانی،در باورها و آیین های باستانیان ریشه دوانده و ردپای عرفان در نوشته های چکیده کاملاگرچه در بسیاری از بخش بندی ها،میان عرفان و حماسه، جدایی ها ی ریشه ای وجود دارد، همسانی های زیادی نیز در میانشان می توان یافت با چشم اندازی ژرف در رزمنامه ها،به این دستاورد می رسیم که زمینه های عرفانی،در باورها و آیین های باستانیان ریشه دوانده و ردپای عرفان در نوشته های حماسی،آشکارا نمودار است.از این نگاه،همه نوشته ها و داستانهای رزمی، از شمار شاهنامه فردوسی، گرشاسب نامه اسدی، بهمن نامه، کوش نامه، شهریارنامه، بانوگشسب نامه، برزونامه و...گنجایش بررسی دارند.دوگانی ها اگرچه در روساخت، پایه های زیرین عرفان و حماسه را استوار ساخته اند، در ژرف ساخت، پیوستگیهای اساسی با هم دارند. نیک و بد، سوروسوگ، بوش وکوشش، شایست و ناشایست، تاریکی و روشنی، اهورا واهریمن، فرشته و دیو و...هریک، آمیختاری از دیگری است و با دنبال کردن هر یک از این ها می توان به دیگری رسید.روشن است که بدون کاربردی ساختن این شاه کلید فکری، راهیافت در اندیشه های عرفانی- حماسی ایران، آب در هاون کوبیدن و زیره به کرمان بردن است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
56 - چگونگی مضمونآفرینیهای صائب با سیمرغ اساطیری و عرفانی
ساغر سلمانی نژاد مهرآبادیسیمرغ پرندهای اساطیری است که از گذشتههای دور تاکنون در حوزه تفکر، تمدن، فرهنگ و اندیشۀ ایرانیان بال و پر گشوده و در اشکال گوناگون خود را به نمایش گذاشته است. قدیمیترین متن حاوی اسطورۀ سیمرغ، اوستاست و در حوزۀ زبان و ادبیات فارسی، شاهنامه از مهم ترین مجالهای ظهور سیم چکیده کاملسیمرغ پرندهای اساطیری است که از گذشتههای دور تاکنون در حوزه تفکر، تمدن، فرهنگ و اندیشۀ ایرانیان بال و پر گشوده و در اشکال گوناگون خود را به نمایش گذاشته است. قدیمیترین متن حاوی اسطورۀ سیمرغ، اوستاست و در حوزۀ زبان و ادبیات فارسی، شاهنامه از مهم ترین مجالهای ظهور سیمرغ است و در قرن ششم، سیمرغ در حیطۀ ادبیات عرفانی نیز تجلی مییابد. این پرند ۀ اساطیری در هر دوره با نقش و رنگ متناسب آن زمان بروز و ظهور داشته است. سبک هندی سبک مضمون آفرینی با ایدههای گذشته است و صائب تبریزی از بزرگترین شاعران این سبک به شمار میرود که در دوره رکود عرفان، به مضامین عرفانی بسیاری توجه نشان داده است.در این مقاله که به شیوه توصیفی- تحلیلی انجام شده است، برآنیم تا چگونگی بروز و ظهور سیمرغ اساطیری- حماسی و سیمرغ عرفانی را در شعر صائب بررسی کنیم. بنابراین سؤال موردنظر این است که با توجه به تلاشهای گوناگون صائب برای مخالفخوانی و مضمونآفرینی در حوزه های مختلف، وی از سیمرغ چگونه برای مضمونسازی استفاده کرده است و بیشتر در چه حوزه و برای بیان چه مفاهیمی از این پرنده اساطیری بهره گرفته است؟پژوهش نشان میدهد که صائب علاوه بر بهرهگیری از داستان سیمرغ اساطیری در شاهنامه، از سیمرغ عرفانی در منطقالطیر نیز بهره گرفته است و ابهت، جلال و شکوه سیمرغ، عنصری برگرفته از هر دو حیطۀ حماسی و عرفانی است که در شعر صائب به زیبایی استفاده شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
57 - فقر عارفانه و حماسی در نگاه علامه اقبال لاهوری و اهالی سلوک
عزیزالله سالاریبحث فقر و فقیر در نظرگاه عارفان و صوفیان جایگاهی بس مهم دارد. خواجه عبدالله در تعریف فقر میگوید: فقر نامی برای بیزاری جستن از دارایی و دارا دیدن خویش است. نجمالدین رازی، آن را با عزت و افتخار همزاد میبیند، قشیری شعار اولیا و پیرایۀ اصفیایش دانسته و درویشان را گزیدگان چکیده کاملبحث فقر و فقیر در نظرگاه عارفان و صوفیان جایگاهی بس مهم دارد. خواجه عبدالله در تعریف فقر میگوید: فقر نامی برای بیزاری جستن از دارایی و دارا دیدن خویش است. نجمالدین رازی، آن را با عزت و افتخار همزاد میبیند، قشیری شعار اولیا و پیرایۀ اصفیایش دانسته و درویشان را گزیدگان خدا و موضع رازهای او میخواند. نوری، فقر را با آرامش، ایثار همراه دیده و ابوسهل خشاب آن را با عزّ و عرش مینگرد. ابوحفص فقر را در سخا و فراخ دستی و نیز برتری داد برستد معنا میکند و ابن جلا شرف فقر را زیبندۀ خرامیدن میداند. عبدالرزاق کاشانی، فقیر را آن کسی میداند که هیچ دارایی و موجودیتی جز برای خدا نبیند. مولانا جلالالدین، فقر را با قناعت، امنیت، تقوی، ناز، استغنای معنوی و نهایتاً نور ذوالجلال درآمیخته میداند و سعدی هم آن را با بذل و بخشش، قناعت و آزادگی همریشه و همسو مینگرد. شبستری هرکاری را در وادی سلوک به وفق فقر عالی یافته و لسانالغیب- حافظ- هم ارزشهایی چون قناعت، تنعم، خرسندی، بر تاج و تخت خسروی، آز ستیزی، بلندهمتی، کرامت، حشمت، دولت عشق، نازیدن بر فلک و حکومت بر ستاره را همه یکجا در فقر میبیند. علامۀ اقبال لاهوری، فقر را مشتمل بر عرفان، حماسه، شکوه و سرفرازی دانسته و مجموعهای از آموزههای حکمی، ارزشی و آیینی را به عنوان ثمرات و برکات آن برمیشمرد انسان فقیر، انسان آرمانی اقبال است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
58 - تحلیل ساختار حماسی داراب نامه طرسوسی
سعید احمدی علیرضا شانظریهدف از این پژوهش معرفی داراب نامه و بررسی جایگاه آن در میان حماسه های منثور است. این پژوهش از آن روی در خور توجه است که ضمن معرفی ارزش های سبک حماسی ، معارف و سنت های فرهنگی اثر را بررسی و تحلیل می کند. و برخی از بن مایه های اساطیری و باورهای قوم ایرانی را که در این اثر چکیده کاملهدف از این پژوهش معرفی داراب نامه و بررسی جایگاه آن در میان حماسه های منثور است. این پژوهش از آن روی در خور توجه است که ضمن معرفی ارزش های سبک حماسی ، معارف و سنت های فرهنگی اثر را بررسی و تحلیل می کند. و برخی از بن مایه های اساطیری و باورهای قوم ایرانی را که در این اثر بازتاب داشته است شرح می دهد. به طور کلی در این مقاله، مسائلی از قبیل: ویژگی های قهرمانان، ابزارهای جنگی، اشیاء ارزشمند، نبرد، عناصر طبیعت و مختصات سبکی اثر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. داراب نامه نیز همچون سایر آثار حماسی دیگر توصیفی از رشادت ها و دلاوری های پهلوانان ملی و مردمی است. با این تفاوت که درجه ملی و مردمی بودن پهلوانان داراب نامه نسبت به شاهنامه کمتر است. داراب نامه طرسوسی از نظر مختصات سبک حماسی و حتی از لحاظ توصیف عناصر طبیعت به ویژه وصف طلوع و غروب خورشید تحت تاثیر شاهنامه بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
59 - بررسی شخصیت پردازی سیمرغ در حماسه و عرفان
فرحناز فرهادی علی اصغر حلبییکی از زیرمجموعههای دانش زیباییشناسی محتوا، شخصیتشناسی است و از بهترین نمونههای تحلیلهای شخصیتشناسی، اسطورههای ایرانی هستند که سالیان متمادی در عرصه متنهای آیینی، حماسی و عرفانی به ظهور رسیدهاند و به جهت سیرتطور خارقالعاده، دیرینگی و باورپذیریشان، شخصیتپرداز چکیده کاملیکی از زیرمجموعههای دانش زیباییشناسی محتوا، شخصیتشناسی است و از بهترین نمونههای تحلیلهای شخصیتشناسی، اسطورههای ایرانی هستند که سالیان متمادی در عرصه متنهای آیینی، حماسی و عرفانی به ظهور رسیدهاند و به جهت سیرتطور خارقالعاده، دیرینگی و باورپذیریشان، شخصیتپردازیهایی ویژه دارند. از میان این اسطورهها، سیمرغ برای خاطر ماهیت مقدس، رمزآلود و چندچهرهای که دارد بیش از همه میتواند دریافتهای زیباییشناسانه را بازتاب دهد و به آیینه تمامنمای اسطورههای ایرانی بدل شود. تاجاییکه به گفته جوزف کمبل، اسطورهشناس معاصر، به موجودی تبدیل میشود که انسانها میتوانند به راحتی از وی رهنمود پذیرند.جستار پیش رو می کوشد تا سیر تطور شخصیت سیمرغ را در گذر از حماسه به عرفان مشخص سازد. در این راستا، عناصر شخصیتشناختی، رفتار و گفتار این اسطوره بررسی میشود و آنچه به او نسبت داده شده یا در توصیفش آمده، مورد مداقه قرار خواهد گرفت. دستاورد پژوهش سیمرغ را شخصیتی چندوجهی معرفی مینماید که میتوان آن را قهرمان یا خدایگان باروری ـ نوزایی خواند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
60 - عناصر حماسی و تصویر آفرینی در خاوران نامه ابن حسام خوسفی
مریم بینا رضا اشرف زاده مجید تقویخاوران نامه یک منظومه ی حماسی دینی است که " ابن حسام " در بیان داستان های خیالی از مبارزات حضرت علی (ع) و یارانش در سرزمین خاوران سروده است. خاوران نامه در حوزه ی توصیف و آفرینش تصویر های حماسی دارای ارزش فراوانی است. در این مقاله به عناصر سازنده یک اثر حماسی پرداخته شد چکیده کاملخاوران نامه یک منظومه ی حماسی دینی است که " ابن حسام " در بیان داستان های خیالی از مبارزات حضرت علی (ع) و یارانش در سرزمین خاوران سروده است. خاوران نامه در حوزه ی توصیف و آفرینش تصویر های حماسی دارای ارزش فراوانی است. در این مقاله به عناصر سازنده یک اثر حماسی پرداخته شده است و سپس به صور خیال برای تصویر آفرینی حماسی که اثر گذار هستند اشاره می شود. و اینکه ابن حسام توانسته است با بهره گیری از عناصر و مضامین حماسی و تصویر گرایی زیبا، صحنه ها را ملموس و عینی سازد. در ساختمان حماسه مبالغه نیرومند ترین عنصر خیال شاعرانه است که به شعر ابن حسام صلابت و پویایی می بخشد. تشبیهاتی که در این اثر به کار رفته بیشتر حسی است و زمانی به اوج خود می رسد که هر یک از ارکان تشبیه نوعی جنبش و عظمت را به تصویر می کشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
61 - مقایسه ساختاری عناصر حماسی در شعر معاصر ایران «با تکیه بر اشعار مهدی اخوان ثالث، محمدرضا شفیعیکدکنی، سیاوش کسرایی و نیما یوشیج»
اسلام اسلامی امیرحسین ماحوزی محمود طاووسیمظاهر عصر حاضر که عصر شتاب نام گرفته به سبب عوامل متعددی چون آشنایی با ادبیات غرب، عینی شدن آموخته های بشری، عدم توجه به مفاهیم انتزاعی و...، در بسیاری از موارد با حماسه پردازی تناقض دارد. با این وجود در میان شاعران پیشتاز معاصر، شعله و شرارههای اشتیاق به این مقوله هیج چکیده کاملمظاهر عصر حاضر که عصر شتاب نام گرفته به سبب عوامل متعددی چون آشنایی با ادبیات غرب، عینی شدن آموخته های بشری، عدم توجه به مفاهیم انتزاعی و...، در بسیاری از موارد با حماسه پردازی تناقض دارد. با این وجود در میان شاعران پیشتاز معاصر، شعله و شرارههای اشتیاق به این مقوله هیجانانگیز، همچنان روشن است. مقالۀ حاضر، مطالعه و بررسی اشعار شاعران معاصری است که دوره ای مشترک از تحولات و تطورات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی را درک نموده و توانستند با جستاری متأملانه در آثار شاعران حماسهسرای ایران، فراخور بضاعت علمی و ادبی، به گونه ای هدفمند و آگاهانه عناصر حماسی و اسطوره های ملی را در پهنۀ پهناور اشعار خود وارد نمایند و با ارایه نظرات نوین و امروزی به بازآفرینی هنرمندانه این عناصر بپردازند. این مقاله به دو بخش تقسیم شده است. در بخش اول سعی شده با ارایه نمودار، به مقایسه عناصر حماسی در شعر هر کدام از شاعران – با تکیه بر مجموعۀ اشعار آن ها پرداخته شود و میزان بسامد این عناصر مورد واکاوی قرارگیرد. در بخش دوم نیز سعی گردید تا ضمن ارایه نمودار به مقایسه میزان نگرش شاعران این مقاله به مفاهیم و اشارات حماسی پرداخته شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
62 - بررسی قهرمان و ضد قهرمان در سامنامه خواجوی کرمانی
عطامحمد رادمنش فرزاد رستمی مهدی خلیفهحماسه در لغت به معنای دلاوری و شجاعت و در اصطلاح ادبی به آثار منظوم و منثوری که رخدادهای پهلوانی و اعمال دلاوری و مردانگی قهرمانان و پهلوانان یک ملت و یک آیین و کیش را که در راه استقلال کشور و حفظ آیین خویش کوشیدهاند توصیف و منعکس کرده؛ قلمداد میشود. در هر حماسه هموار چکیده کاملحماسه در لغت به معنای دلاوری و شجاعت و در اصطلاح ادبی به آثار منظوم و منثوری که رخدادهای پهلوانی و اعمال دلاوری و مردانگی قهرمانان و پهلوانان یک ملت و یک آیین و کیش را که در راه استقلال کشور و حفظ آیین خویش کوشیدهاند توصیف و منعکس کرده؛ قلمداد میشود. در هر حماسه همواره در مقابل قهرمان داستان نیرو یا نیروهایی متضاد قرار میگیرند تا وی را از رسیدن به هدف خویش باز دارند. آثاری چون سامنامه، تجلیگاه جدال مداوم دو نیروی قهرمان و ضدقهرمان است. این جستار به منظور شناخت شخصیت و ویژگیهای قهرمان و ضد قهرمان در اثر حماسی سامنامه، تنظیم گردیده است. همچنین یاریگران قهرمان و ضدقهرمان با کنشهای متفاوت شناسایی و تفسیر شدهاند. در این مقاله از روش توصیفی-تحلیلی با ابزار گردآوری کتابخانهای و با مطالعة منابع و مآخذ استفاده شده و به استخراج ویژگیها و صفات قهرمان و ضدقهرمان پرداخته است. نتایج نشانمیدهد که طبقهبندی عناصر اهریمنی و ضدقهرمان بر اساس دو عنصر نوع و کنش صورت پذیرفته است. در سامنامه قهرمان سام است و ضدقهرمانان به چهاردستة کلّی انسانی، حیوانی، طبیعی و ماوراءالطبیعی تقسیم میشوند. بر اساس کنش نیز در اثر مذبور کنش جدال بالاترین بسامد را در میان دیگر انواع کنش به خود اختصاص داده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
63 - بررسی جایگاه سیمرغ در آثار غنایی و عرفانی
مالک شعاعی نسرین قدمگاهیسیمرغ، در اوستا مِرِغوسائنو (mereghosâeno) همان مرغ و سَئِن بهمعنای شاهین و عقاب بوده است. این پرنده، گوهری حقیقی، پرندهای افسانهای – اساطیری و از توتمهای ادبیّات ایران است. صفات خردمندی و آگاهی به رازهای نهان، این پرنده را فراطبیعی ساخته است. حتّی شاعر چکیده کاملسیمرغ، در اوستا مِرِغوسائنو (mereghosâeno) همان مرغ و سَئِن بهمعنای شاهین و عقاب بوده است. این پرنده، گوهری حقیقی، پرندهای افسانهای – اساطیری و از توتمهای ادبیّات ایران است. صفات خردمندی و آگاهی به رازهای نهان، این پرنده را فراطبیعی ساخته است. حتّی شاعران حماسهسرا و عارفمسلک کوشیدهاند تا بدین عنصر مابعدالطبیعی، صورتی طبیعی بخشند. در ادبیّات غنی این مرزوبوم، جدای از مطالب حماسی، از ظرفیّت بالای مفهوم سیمرغ در نوشتههای صوفیانه و عارفانه یادشده که غالبا ًبه گونه داستان، تمثیل و حکایت برای بیان سخنان لطیف دل و اسرار الهی بهکار رفته است. اگر نکوهشی دربارة این پرنده وجود دارد یا ناشی از دیدگاه افراد انیرانی است که با بنمایههای فرهنگی ایران آشنایی عمیق ندارند و به این نکته توجّه نداشتهاند که رفتار این موجود بازخوردی از کردار طرف مقابل است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
64 - اسطوره اژدها کشی در اوستا و متون حماسی
رضا اشرف زاده مهدخت شاه بدیع زادهاسطورۀ کشته شدن اژدها توسط گرشاسپ، یکی از نخستین روایات افسانۀ و حماسی اژدها کشی است که جنبههای اساطیری آن، در اوستا و هم در بسیاری از روایات متأخر حفظ شده است. بی گمان این کردار پهلوانی، منشاء شکلگیری بسیاری از افسانههای اژدها کشی در سنت حماسی ملی است و میتوان آن ر چکیده کاملاسطورۀ کشته شدن اژدها توسط گرشاسپ، یکی از نخستین روایات افسانۀ و حماسی اژدها کشی است که جنبههای اساطیری آن، در اوستا و هم در بسیاری از روایات متأخر حفظ شده است. بی گمان این کردار پهلوانی، منشاء شکلگیری بسیاری از افسانههای اژدها کشی در سنت حماسی ملی است و میتوان آن را کهن الگویی به شمار آورد که اژدها کشی دیگر شهر یاران و پهلوانان بر پایۀ آن ساخته و پرداخته شده است. هر چند این عمل پهلوانی در گذر از اسطوره به حماسه، به منظور انطباق هر چه بیشتر با جهان فکری و اندیشههای ایران عهد اسلامی، تغییراتی را پذیرا شده است، شالوده و بنیان اساطیری خود را همچنان حفظ کرده و بهصورت یک سنت پهلوانی تداوم یافته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
65 - بازتاب اسطوره در حماسههای ملی ایران و یونان با رویکرد به شاهنامه فردوسی و ایلیاد و ادیسه هومر
عباسعلی عبدالله زاده فرزاد عباسی بتول فخراسلام محبوبه ضیاخدادادیانشاهنامه فردوسی گنجینه عظیمیآز مضامین نو در قالب اسطوره و تاریخ است. این اثر سترگ تنها شرح وصف شاهان و جنگهای خانمانسوز وبیان سوزناک فرزندکشی نیست، بلکه بیش از همه آثار پیشین نشاندهنده نخستین مراحل خلقت و اندیشه تکامل تمدن ایرانی است. شاهنامه سرشار از تقابل اسطوره و چکیده کاملشاهنامه فردوسی گنجینه عظیمیآز مضامین نو در قالب اسطوره و تاریخ است. این اثر سترگ تنها شرح وصف شاهان و جنگهای خانمانسوز وبیان سوزناک فرزندکشی نیست، بلکه بیش از همه آثار پیشین نشاندهنده نخستین مراحل خلقت و اندیشه تکامل تمدن ایرانی است. شاهنامه سرشار از تقابل اسطوره و افسانه با انسان است و در واقع روایتی است از موجودات عجیب و غریب، انسانهای قدرتمند و پهلوان، حیوانات و گیاهان خاص که همه نشاندهنده ساحت زیست اساطیری انسانی است. در این تحقیق با روش مطالعات کتابخانهای و توصیفی از مقالات و متون مختلف به بررسی اسطورههای شاهنامه و ایلیاد پرداخته شده و بازتاب آنها در حماسههای دو کشور مورد ارزیابی قرار گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
66 - بررسی زبان و لحن حماسی در قصاید انوری
علی درویشی رضا صادقی شهپرلحن عبارت از نگرش و احساس گوینده و مهمترین عامل فضاسازی و تأثیرگذاری بر مخاطب در شعر است و در شناخت و فهم هر متنی، شناختن زبان و لحن آن نقش مهمی دارد. زبان و لحن حماسی برآیند انتخاب کلمات، ترکیبات، صورخیال، صنایع بدیعی و انتخاب وزن متناسب با نوع حماسه است. هدف از این پ چکیده کامللحن عبارت از نگرش و احساس گوینده و مهمترین عامل فضاسازی و تأثیرگذاری بر مخاطب در شعر است و در شناخت و فهم هر متنی، شناختن زبان و لحن آن نقش مهمی دارد. زبان و لحن حماسی برآیند انتخاب کلمات، ترکیبات، صورخیال، صنایع بدیعی و انتخاب وزن متناسب با نوع حماسه است. هدف از این پژوهش بررسی عوامل مؤثر در ایجاد زبان و لحن حماسی در قصاید انوری است که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و به شیوة کتابخانهای انجام شده است. انوری با بهرهگیری از موسیقی درونی و بیرونی، گزینش واژگان و ترکیبات حماسی، استفاده از آرایه های سازگار با حماسه مانند مبالغه، اغراق، تشبیه و اشارات متعدد به نام پهلوانان و شخصیت های حماسی و اساطیری ایرانی، به قصاید خویش لحن و زبانی حماسی بخشیده است. نتایج حاصل از بررسی ها نشان میدهد که شاعر ذهنی حماسی اندیش دارد و آن در صورخیال و واژگان و ترکیبات به کار رفته در قصایدش نمود یافته است و این نوع ذهنیت و زبان و تخیل با جامعه قرن پنجم و ششم و باورها و اندیشه های حاکم بر فرهنگ و ادب آن دوره در پیوند و البته متأثر از آن است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
67 - آیین هنر در سیاوشخوانی بیضایی
علی عشقی سردهیهنر در آثار بیضایی کارکردها و کاربردهای فراوانی دارد. افزایش آگاهی همگانی، امید دادن برای مبارزۀ اجتماعی و فردی، افزایش وحدت و پرورش خرد نمونه ای از اثرگذاری های هنرست. بیضایی از این موارد در سیاوش خوانی نیز بهره گرفته است. سیاوش خوانی فیلم نامه ای برای بازسازی داستان چکیده کاملهنر در آثار بیضایی کارکردها و کاربردهای فراوانی دارد. افزایش آگاهی همگانی، امید دادن برای مبارزۀ اجتماعی و فردی، افزایش وحدت و پرورش خرد نمونه ای از اثرگذاری های هنرست. بیضایی از این موارد در سیاوش خوانی نیز بهره گرفته است. سیاوش خوانی فیلم نامه ای برای بازسازی داستان سیاوش شاهنامۀ فردوسی است. وابستگی این اثر به حماسه و اسطورۀ ایرانی، پای برداشت هایی از هنر عامه را نیز به میان می کشد. برای راه یابی به آیین هنر و شگردها و شیوه های بهره گیری از هنر، در آغاز به تحلیل های چندگانۀ بیضایی پرداخته می شود. در این بخش، ویژگی های هنر گفته می شود. در بخش بعد تأثیرگذاری هنر، با مواردی چون کشش های داستانی، آشکار کردن نابسامانی های اجتماعی، افزایش امیدواری مردم، افزایش همبستگی، شادمانی، مبارزه با ناهنجاری های اجتماعی و چشم گیر ساختن ارزش های اجتماعی بررسی می شود. هنر و اسطوره و اندیشه های اجتماعی، موضوع های بعدی تحقیق است و در پایان تصرف در داستان می آید. بخش اخیر به مواردی وابسته است که بیضایی برای تفسیر، شخصیت پردازی دقیق تر یا ایجاد هیجان به داستان فردوسی افزوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
68 - بررسی وجوه اشتراک و افتراق جمشید و یمه در شاهنامه و اوستا
زهره سرمدجمشید یکی از ایزدان کهن هندوایرانی است که در وداها، اوستا و شاهنامه به صورتهای مختلف نمودار شده است. این شخصیّت کهن اساطیری در تحول تدریجی خود از عالم اسطوره وارد جرگة حماسه شده و از مرتبة خدایی نزول کرده و بهصورت یکی از شاهان بزرگ در اوستا و شاهنامه درآمده است. داستا چکیده کاملجمشید یکی از ایزدان کهن هندوایرانی است که در وداها، اوستا و شاهنامه به صورتهای مختلف نمودار شده است. این شخصیّت کهن اساطیری در تحول تدریجی خود از عالم اسطوره وارد جرگة حماسه شده و از مرتبة خدایی نزول کرده و بهصورت یکی از شاهان بزرگ در اوستا و شاهنامه درآمده است. داستان زندگی جمشید در اوستا، به اصل اسطورهای خود نزدیکتر است و در شاهنامه، بهواسطة تأثیر ناقلان مسلمان، تفکّرات دینی و مذهبی خود شاعر، هماهنگی با خرد و اعتقاد جامعه، از صبغة حماسی بیشتری برخوردار است. با بررسی ابعاد شخصیّتی جمشید در وداها، اوستا و شاهنامه میتوان به نحوة تحوّل و وجوه اشتراک و افتراق او در آثار مذکور پی برد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
69 - برسی جایگاه گرشاسپ در اساطیر و حماسههای ملی به عنوان پادشاه یا پهلوان
محمد شاه بدیع زادهگرشاسپ یکی ازبزرگترین پهلوانان اساطیر ایرانی است که زندگی آرمانی و شگفت انگیز وی در اوستا ، متون پهلوی و حماسی بازتاب یافته است . در همه ی این آثار آنچه که به عنوان برجسته ترین ویژگی گرشاسپ بر آن تکیه شده ، دلاوری و پهلوانی اوست ، اما در بعضی کتب ، از یل اساطیری به عنوا چکیده کاملگرشاسپ یکی ازبزرگترین پهلوانان اساطیر ایرانی است که زندگی آرمانی و شگفت انگیز وی در اوستا ، متون پهلوی و حماسی بازتاب یافته است . در همه ی این آثار آنچه که به عنوان برجسته ترین ویژگی گرشاسپ بر آن تکیه شده ، دلاوری و پهلوانی اوست ، اما در بعضی کتب ، از یل اساطیری به عنوان پادشاه یاد شده است که این پرسش را برای خواننده ی این متون مطرح می کند که علت این ناهماهنگی ها ، در اسطوره های مربوط به گرشاسپ چیست ؟ این پژوهش بر آن است که بر اساس روش توصیفی ـ تحلیلی و بررسی و مقایسه ی دیدگاه های مختلف پیرامون جایگاه این پهلوان از اوستا ، کهن ترین اثر مدون قوم ایرانی که از او نام برده ، تا حماسه های ملی متأخر دوره ی اسلامی ، به این نتیجه برسد که نقش وی به عنوان پادشاه را بپذیرد یا یک پهلوان شکست ناپذیر، و این که آیا وی در حقیقت پهلوانی بوده در خدمت پادشاه یا پادشاهی که مدتی حکمرانی کرده است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
70 - تحلیل زمینههای اجتماعی داستان بانوگشسپ در حماسههای شفاهی
نرگس مولوی فرزاد قائمیهدف پژوهش حاضر، تحلیل زمینه های اجتماعی داستان بانوگشسپ در حماسه های شفاهی است. داستان زندگی و دلاوری بانوگشسپ، دختر رستم، از قدیمترین روایات حماسی ایران است که علاوه بر بانوگشسپ نامه، در ادبیات عامیانه و حماسههای شفاهی ایرانی نیز راه جسته است. این پژوهش بر آن است ک چکیده کاملهدف پژوهش حاضر، تحلیل زمینه های اجتماعی داستان بانوگشسپ در حماسه های شفاهی است. داستان زندگی و دلاوری بانوگشسپ، دختر رستم، از قدیمترین روایات حماسی ایران است که علاوه بر بانوگشسپ نامه، در ادبیات عامیانه و حماسههای شفاهی ایرانی نیز راه جسته است. این پژوهش بر آن است که با روش توصیفی- تحلیلی به تطبیق حماسه های شفاهی و کلاسیک داستان بر مبنای چگونگی تکوین شخصیت زن- قهرمان در آنها بپردازد. نتایج این تحقیق بیانگر آن است که با وجود قدمت روایت منظوم، حماسه های شفاهی بخش های بیشتری از داستان بانو را حفظ کرده یا نقاط خلأ آن را پرورش داده است. سلیقة مخاطب عام و جلب رضایت او، افزایش بنمایههای تغزلی و عناصر مربوط به افسانه و جادو و عناصر معنوی فرهنگ عامه از جملۀ تفاوت های متون شفاهی است. الگوی قدرت بخشیدن به زنان قهرمان در شبیه شدن آنها به مردان که محصول فرهنگ پدرسالارانه است، مهمترین بخش الگوی زن- قهرمان در داستان بانوست که در حماسه های شفاهی، به علت فاصله با فرهنگ بستة حاکم بر طبقة نخبه، وجوه زنانة شخصیت بانو پررنگتر شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
71 - تحلیل عرفانی نقش زنان در نخستین حماسه انگلیسی « بیوولف»
پوشپا ویکهبیوولف قدیمی ترین حماسه انگلیسی است که در قرن هشتم میلادی به زبان انگلیسی باستان نوشته شده است. شاید این حماسه ، کهن ترین اثر بزرگ در زبان های جدید اروپایی باشد. هدف این پژوهش یافتن اصول اخلاقی و کاربرد آن در سلوک عرفانی در زندگی بشر نخستین است. در بسیاری از سرزمین های چکیده کاملبیوولف قدیمی ترین حماسه انگلیسی است که در قرن هشتم میلادی به زبان انگلیسی باستان نوشته شده است. شاید این حماسه ، کهن ترین اثر بزرگ در زبان های جدید اروپایی باشد. هدف این پژوهش یافتن اصول اخلاقی و کاربرد آن در سلوک عرفانی در زندگی بشر نخستین است. در بسیاری از سرزمین های جهان، زنان همواره یکی از عناصر اصلی نهضت های رهایی بخش به حساب می آیند که دوشادوش مردان جنگیده اند تا سرنوشت ملت خود را رقم بزنند. در این حماسه شخصیت شش زن به اشتراک گذاشته شده که هرکدام از آنها نقش های متنوعی را در طول این حماسه دارند. تجزیه و تحلیل دقیق بیولف نشان دهنده ی ارزشهای عرفانی و چگونگی شخصیت زن به عنوان موضوع اصلی در داستان و جامعه ی آن زمان در شعر است. تجزیه و تحلیل شخصیت زن از دیدگاه های مختلف در بیوولف قطعا نشان می دهد که چگونه با عرفان و خصوصیات ، اخلاق و ارزش ها تعبیه شده است.با وجود اینکه این حماسه تحقیق کامل قهرمانانه دوره آنگلوساکسون است، برخی از شخصیت های زن بخشی جدایی ناپذیراز طرح کل شعر می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
72 - نگاهی به زنان حماسی و اسطوره ای ایرانی و یونانی
مریم بخنوه سهیلا زرین جوی الوارهر چند در هر موضوعی نقش و تاثیر زن بی اهمیت نبوده است اما از آن جهت که رویکرد اسطوره ها و حماسه ها نشان بر یکسویه بودن نقش و تاثیر مرد در رویدادها بوده است؛ از این سوی می بایست با نگاهی ژرفکاوانه به این موضوع پرداخت. در ساختار هر اسطوره ای زن دارای موجودیتی خاص و گاه بع چکیده کاملهر چند در هر موضوعی نقش و تاثیر زن بی اهمیت نبوده است اما از آن جهت که رویکرد اسطوره ها و حماسه ها نشان بر یکسویه بودن نقش و تاثیر مرد در رویدادها بوده است؛ از این سوی می بایست با نگاهی ژرفکاوانه به این موضوع پرداخت. در ساختار هر اسطوره ای زن دارای موجودیتی خاص و گاه بعنوان ایزدبانو مورد احترام وستایش قرار می گرفته است؛ که اطاعت از این نوع زن الزامی بوده است.تا آنجا که گاه موجب رخدادهای مهم و تاثیر گذار در ملت ها و حکو مت ها شده است.در این مقاله به بررسی نقش زن در اسطوره های حماسی و تطبیق زنان اسطوره ای و حماسی ایران با یونان پرداخته شد و میزان تاثیر پذیری زن درحماسه ها مورد کاوش قرار گرفت. و این نتیجه گرفته شد : زن ، در حماسه های ایرانی بر خلاف آنچه در حما سه های اروپایی مورد ارزیابی قرار گرفته است ، دارای ارزشمندی و وفادار به اصالت نژادی خود بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
73 - پیوند فضای قدسی اساطیر ایران با مکانحماسی شاهنامه فردوسی
حامد بشیری زیرمانلو علیرضا مظفری تازه کندی عبدالناصر نظریانیمکان اساطیری یکی از ویژگیهای تأثیرگذار اسطوره بر حماسه است. براساس متون فارسیمیانه، خونیرس به عنوان مرکز مقدس اساطیر ایران شناخته میشود و به عنوان آفریدة خاص اورمزد که محمل آغازهاست، از آن یاد میشود. این مرکز مقدس مزدیسنا، بر اساس قانون انتقال عناصر اساطیری به حماسه چکیده کاملمکان اساطیری یکی از ویژگیهای تأثیرگذار اسطوره بر حماسه است. براساس متون فارسیمیانه، خونیرس به عنوان مرکز مقدس اساطیر ایران شناخته میشود و به عنوان آفریدة خاص اورمزد که محمل آغازهاست، از آن یاد میشود. این مرکز مقدس مزدیسنا، بر اساس قانون انتقال عناصر اساطیری به حماسه، وارد متن شاهنامه شده است و برخی ویژگیهای خاص خود مانند: تقدس، پایداری، مورد رشک بودن و پاسداشته شدن از سوی بهدینان را به گونههای متفاوتی وارد متن حماسه کرده است. اثبات علمی این نکته که خونیرس همان مفهوم ایران در شاهنامه است؛ نیازمند معرفی مجموعة پیونددهندههای این دو مکان اساطیری و حماسی بود، بنابراین در این راستا برخی از پیونددهندهها، مانند: پهلوانان و اخلاق پهلوانی، دشمنان ایران، جادو ستیزی، خردگرایی ایرانیان و فره و فرهمندی بررسی و بازشناسی شدهاند. رویکرد مقالة حاضر در بحث اسطوره-شناسی برپایة مکتب پدیدارشناسی و نظریات میرچا الیاده بوده است و براساس اصول نظری این مکتب ارتباط مکانی اسطوره و حماسه تبیین شده است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
74 - نکات تعلیمی در منظومههای حماسی با تکیه بر مثنوی هفت لشکر
فهیمه گردگیران مریم محمودی احمدرضا یلمه هاادبیات تعلیمی گونهای از ادبیات فارسی است که دربرگیرنده تعالیم اخلاقی و آموزشدهندۀ آن است. این گونۀ ادبی که از دیرباز مورد توجه بزرگان ادبیات فارسی بوده است با اندرزهای آذرباد مهر سپندان، اندرز خسرو قبادان، یادگار بزرگمهر و داستان مینویخرد که بازمانده از ایران باستان چکیده کاملادبیات تعلیمی گونهای از ادبیات فارسی است که دربرگیرنده تعالیم اخلاقی و آموزشدهندۀ آن است. این گونۀ ادبی که از دیرباز مورد توجه بزرگان ادبیات فارسی بوده است با اندرزهای آذرباد مهر سپندان، اندرز خسرو قبادان، یادگار بزرگمهر و داستان مینویخرد که بازمانده از ایران باستان است قدمت خود را به رخ میکشد و با آثار شاعرانی همچون فردوسی، سنایی، سعدی و ... ادامه مییابد. در میان انواع ادبی حماسه نیز این تعالیم را در خود دارد و در ادامۀ این مبحث آثاری همچون مثنوی هفتلشکر که اثری حماسی و دربرگیرندۀ تعالیم اخلاقی است، خودنمایی میکند. در این اثر که از شاعری ناشناس در قرن دوازدهم و محتملاً دورۀ صفویه کتابت شده است مواردی یافت میشود که نگارندگان را بر آن داشت تا به شیوۀ تحلیلی و توصیفی، دربارۀ ادبیات تعلیمی در این اثر دست به پژوهش بزنند. با طرح این پرسشها که دسته بندی ادبیات تعلیمی در ادب فارسی چگونه است؟ و شاخصههای ادبیات تعلیمی در مثنوی هفت لشکر کدام است؟ پس از بررسیها مشخص شد که سراینده با طرح مواردی همچون بزرگداشت خِرَد ، حمد خدا ، توکّل ، پذیرش پند پیران، طلب دعای خیر در حق دیگران و نیز با تبشیر و انذار و.. به طرح موضوعات اخلاقی پرداخنه است که می تواند در زندگی امروزه هم کاربرد داشته باشد از سوی دیگر شیوه نصیحت گویی مشفقانه در این منظومه و کاربرد انها در سراسر داستان نشان از ارزش واقعی اخلاقیات در نزد سراینده دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
75 - بررسی و مقایسۀ تطبیقی عشق و حضور آن در منظومههای حماسی کوش نامه و بهمن نامه
مریم آیین حمید طبسی نعمت اصفهانی عمراندو منظومۀ حماسی بهمن نامه و کوش نامه، از حماسههای ملی است که بعد از شاهنامۀ فردوسی و به پیروی از آن در اواخر قرن پنجم و ششم به نظم کشیده شده و در کامل کردن روایات و داستانهای شاهنامه نقش به سزایی داشته است. با دقت و تأمل در این دو اثر میتوان بهضرورت نظم و چاپ آثار پ چکیده کاملدو منظومۀ حماسی بهمن نامه و کوش نامه، از حماسههای ملی است که بعد از شاهنامۀ فردوسی و به پیروی از آن در اواخر قرن پنجم و ششم به نظم کشیده شده و در کامل کردن روایات و داستانهای شاهنامه نقش به سزایی داشته است. با دقت و تأمل در این دو اثر میتوان بهضرورت نظم و چاپ آثار پس از شاهنامه در زنده نگهداشتن زبان فارسی و داستانهای ایران باستان پی برد که ایرانشاه بن ابی الخیر، با علاقه و دلبستگی تمام به نظم و سرودن آن همت گماشته است. در این دو منظومه حماسی به مناسبت کشمکشها و کینهتوزیهای فراوان بین شخصیتهای اصلی داستان و دشمنان آنها با صحنههای متعدد جنگ و نبرد روبرو هستیم؛ بهطوریکه میتوان اصلیترین شاخصۀ موجود در بهمن نامه و کوش نامه را مقولۀ رزم و پیکار دانست و بهترین توصیفهای موجود در این دو کتاب را خاص میدانهای رزم قلمداد کرد؛ اما در لابهلای این داستانهای حماسی به صحنههایی غنائی و عاشقانه برمیخوریم که درواقع محل تلاقی حماسه و غنا است. این داستانها در عین حماسی بودن، ویژگی داستانهای غنائی را در خود دارند. نویسنده در این پژوهش به شیوۀ توصیفی- تطبیقی و ابزار کتابخانهای درصدد آن است تا عشق و جلوههای عاشقانه را در این دو منظومه بررسی نماید، نتایج پژوهش حاکی از آن است که این دو منظومه در عین حال که یک منظومۀ حماسی میباشند؛ ولی جلوههای عشق و روابط عاشقانه هم در جایجای این دو اثر دیده میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
76 - ویژگی های وصف در منظومه پهلوانی کوش نامه
محمدنور قائدزاده خمیری مجید حاجی زاده(نویسنده مسوول) مریم غلامرضا بیگیتوصیف یکی ازابزارهای مؤثر در تصویرآفرینی و نوعی شیوه بیان است که به وسیله آن میتوان اشیا، افراد، رفتارها و صحنهها را با کلمات آفرید.از آن جا که وصف پیوندی استوار با نوع حماسی دارد به همین دلیل سراینده درحماسه خویش از آن برای تجسم بخشی و تصویر آفرینی بهره میبرد زیرا عن چکیده کاملتوصیف یکی ازابزارهای مؤثر در تصویرآفرینی و نوعی شیوه بیان است که به وسیله آن میتوان اشیا، افراد، رفتارها و صحنهها را با کلمات آفرید.از آن جا که وصف پیوندی استوار با نوع حماسی دارد به همین دلیل سراینده درحماسه خویش از آن برای تجسم بخشی و تصویر آفرینی بهره میبرد زیرا عنصر توصیف وسیلهای است برای محسوس و ملموستر کردن صحنههای متنوعی که در بستر شعر حماسی روی میدهد. این نوشتار با روش توصیفی – تحلیلی به بررسی موضوع توصیف در کوش نامه ایرانشان ابن ابی الخیر میپردازد.نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد موضوعات مختلفی چون طبیعت، اشخاص، امور انتزاعی، زمان، مکان، اشیا، هدایا، میدان رزم و حیوانات در کوش نامه توصیف شدهاند.برای نشان دادن قدرت توصیفگری گوینده منظومه، ابتدا به وصفهای او از جنبه دستوری نگریسته و سپس به تحلیل شگردهای دستوری شاعرانه پرداخته شده است.بسامد شگردهای دستوری نسبت به شاعرانه بیشتر است.از بین شگردهای دستوری، صفت دارای بیشترین بسامد است و از میان شگردهای شاعرانه، تشبیه بیشترین بسامد را دارد.علاوه بر این، در منظومه مورد پژوهش، شاعر گاه از چند شگرد وصفی در توصیف یک موضوع واحد استفاده میکند و گاه یک شگرد را به طور متوالی در توصیف موضوعات مختلف به کار می برد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
77 - شیوههای نقد زن سالارانه و کارکرد آن در آثار ادبی، با تکیه بر حماسههای اسطورهای
بهروز آتونیاین جستار، بر آن است که شیوههای نقد زن سالارانه را در پهنهی ادب ، به دست دهد؛ از همین روی پس از یاد کرد تاریخچهای از فمینیسم، نشان میدهد که یک منتقد، در دبستانِ(= مکتب) نقد زن سالارانه بایستی با یک اثر ادبی به چه شیوه و هنجاری برخورد کند. نیز، برای بهتر نشان دادن رو چکیده کاملاین جستار، بر آن است که شیوههای نقد زن سالارانه را در پهنهی ادب ، به دست دهد؛ از همین روی پس از یاد کرد تاریخچهای از فمینیسم، نشان میدهد که یک منتقد، در دبستانِ(= مکتب) نقد زن سالارانه بایستی با یک اثر ادبی به چه شیوه و هنجاری برخورد کند. نیز، برای بهتر نشان دادن روش نقد زن سالارانه (= فمینیستی) با کند و کاو در سه اثر حماسی: شاهنامه، گرشاسبنامه و بهمن نامه، به بررسی زنان در این سه شاهکارِ بیچون میپردازد؛ به سخنی دیگر، زنانِ این سه اثر را به دبستان نقد زن سالارانه برده و میگزارد. در پایان نیز ، برای نشان دادن آسیب شناسی زن سالارانه، چونان درآمدی بر نقد زن سالارانه، به نشان دادن فرودستی زنان در اسطورهی آفرینش ایرانی میپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
78 - «دادارگرایی و بسآمدی روشمند آن، در دورهی اساطیری و پهلوانی شاهنامهی فردوسی»
احمد امینی کامران پاشایی فخری خلیل حدیدیدر این مقاله، سعی شده است، با بررسی مفاهیم مختلف دادار و واژههای مترادف و مشابه آن در شاهنامهی فردوسی ـ با همهی رازمندی آن ـ بتوان، به اندیشهی حقیقی این حکم ورجاوند، دربارهی گرایش به خداوند، تا حدودی پی برد؛ این که او اندیشهی توحیدی را چگونه دیده، ترسیم کرده است؟ چکیده کاملدر این مقاله، سعی شده است، با بررسی مفاهیم مختلف دادار و واژههای مترادف و مشابه آن در شاهنامهی فردوسی ـ با همهی رازمندی آن ـ بتوان، به اندیشهی حقیقی این حکم ورجاوند، دربارهی گرایش به خداوند، تا حدودی پی برد؛ این که او اندیشهی توحیدی را چگونه دیده، ترسیم کرده است؟ لذا، پس از تأمّل درابیات این اثر سترگ ـ بخش اساطیری و پهلوانی ـ دریافتم که این نگرش، به تمامی، وجود او را فراگرفته، بر این باور است که این ویژگی بارز، از سویی، مایهی سعادت و سلامت انسان و از دیگر سو، ناهی وابستگی به هر آنچه، بجز یزدان است که سرپیچی از آن، پدید آورندهی تیرهروزی و رنج فراوان است. فرهّی ایزدی و فرهمندی، فراهم آورندهی عزّت و سربلندی است و خودخواهی و ناسپاسمندی، پدیدآورندهی ذلّت و دردمندی است؛ در نگاه وی، فطرت انسان، خدایی است، پس ایرانیان باستان، هرگز ناموحّد نبودهاند. بدینسان فردوسی، جستجوی جامعهی آرمانی برآمده از بینش یکتاپرستی را، سرمایهی معنوی انسان نامیده، جز آن را برنتابیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
79 - بازتاب وجه تسمیه در ادب فارسی
عسکری ابراهیمیجویباریانسان در پیرامون خود با اسامی اشخاص، مکانها، حیوانات، نباتات، اشیا وغیره سر و کار دارد، که علّت نامگذاری (وجه تسمیه ی) بسیاری از این اسمها بر او پوشیده است.یکی ازمسایلی که ذهن کنجکاو بشر را به خود مشغول کرده است، یافتن ارتباط حقیقی بین اسم و مُسمّی است.به طور کلّی وجه ت چکیده کاملانسان در پیرامون خود با اسامی اشخاص، مکانها، حیوانات، نباتات، اشیا وغیره سر و کار دارد، که علّت نامگذاری (وجه تسمیه ی) بسیاری از این اسمها بر او پوشیده است.یکی ازمسایلی که ذهن کنجکاو بشر را به خود مشغول کرده است، یافتن ارتباط حقیقی بین اسم و مُسمّی است.به طور کلّی وجه تسمیه ها با توجّه به منشأ پیدایش آن به انواع گوناگون تقسیم می شود که کلّی ترین آن، تقسیم وجه تسمیه به دو بخش علمی و غیرعلمی است که بخش اخیر در ادب فارسی بازتاب گسترده دارد. در واقع افسانههای عامیانه، متون دینی، تاریخی، حماسی و عرفانی ازجمله سرچشمه های اساسی و بنیادین وجه تسمیه های علمی وغیرعلمی(عامیانه) است. از نظر بسامد کاربرد وجه تسمیه در متون منظوم، دیوان خاقانی، و در متون منثور، سفرنامه ی ناصرخسرو و تذکرة الاولیای عطار در درجه ی نخست اهمیّت قراردارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
80 - رایزنی در حماسههای ملّی ایران
هادی یوسفیدر این نوشتار به شیوهی تحلیلی – توصیفی، مبحث رایزنی و مشاوره، در گروه شخصیتهای منفی موجود در آثار حماسی زبان فارسی، یعنی ضدقهرمانان، مورد بررسی قرار گرفته است. مشورت ضدقهرمانان اصلی و در برخی موارد سپهدار با مشاوران در امور مهمّی که تعیین کننده سرنوشت جنگ و یا چکیده کاملدر این نوشتار به شیوهی تحلیلی – توصیفی، مبحث رایزنی و مشاوره، در گروه شخصیتهای منفی موجود در آثار حماسی زبان فارسی، یعنی ضدقهرمانان، مورد بررسی قرار گرفته است. مشورت ضدقهرمانان اصلی و در برخی موارد سپهدار با مشاوران در امور مهمّی که تعیین کننده سرنوشت جنگ و یا آینده زمامداری شاه است، صورت میپذیرد. بر این اساس کارکرد مشاوران ضدقهرمان در دو دسته ی معین بررسی شده است: 1. ارائهی راهکار در شیوه رویارویی و نبرد ضدقهرمان با قهرمان و سپاه او. 2. تعبیر خواب و پیش بینی. براساس مطالعات صورت گرفته، مشاوران ضدقهرمان اصلی عبارتند از: وزیران، موبدان، منجّمان و فال گویان، سپهسالاران، افراد نزدیک به ضدقهرمان اصلی (برادر، فرزند و...)، متّحدان و در برخی موارد لشکریان، که هر کدام با ابراز آرای خود ضدقهرمان اصلی را در اتخاذ تصمیمات کشوری و به خصوص لشکری یاری میرسانند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
81 - تطبیق غنایی بیژن و منیژه در شاهنامۀ فردوسی و شاهنامۀ کردی الماسخان کندولهای
مصطفی رادمردشاهنامۀ فردوسی که از دیدگاه تقسیم بندی جهانی محتوا در حوزۀ حماسی قرار می گیرد خالی از جنبههای غنایی نیست، بدون تردید توجّه به شاهنامۀ فردوسی و بالتّبع شاهنامه سرایی در میان اقوام مختلف ایرانی بدان حد اهمّیّت دارد که به فکر بازسرایی داستان هایی از شاهنامه به زبان خود بر چکیده کاملشاهنامۀ فردوسی که از دیدگاه تقسیم بندی جهانی محتوا در حوزۀ حماسی قرار می گیرد خالی از جنبههای غنایی نیست، بدون تردید توجّه به شاهنامۀ فردوسی و بالتّبع شاهنامه سرایی در میان اقوام مختلف ایرانی بدان حد اهمّیّت دارد که به فکر بازسرایی داستان هایی از شاهنامه به زبان خود برآمده اند، این انگیزه در میان قوم کرد به دلیل ویژگی های نزدیک زبانی و فرهنگی، جلوهای خاص دارد. در این پژوهش سعی شده است داستان بیژن و منیژه از شاهنامۀ کردی الماسخان کندوله ای که نمونه ای حماسی و به تقلید از بیژن و منیژه در شاهنامۀ فردوسی می باشد از دید غنایی و در دو حوزهی ابیات عاشقانه و احساسی - عاطفیاعتذار، خمریّه، درخواست، شکواییّه، طنز و ریشخند، مدح، مرثیه، مفاخره و هجو واکاوی گردد آنگاه با توجّه به مولّفه های فرهنگی دو زبان پارسی و کردی، علاوه بر بسامد موضوعات غنایی، وجوه اشتراک و افتراق آنها نیز مشخّص گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
82 - «تطبیق غنایی بیژن و منیژه در شاهنامۀ فردوسی و شاهنامۀ کردی الماسخان کندولهای»
مصطفی رادمرد میرجلال الدین کزازی محمدعلی داودآبادی فراهانیشاهنامۀ فردوسی که از دیدگاه تقسیمبندی جهانی محتوا در حوزۀ حماسی قرار میگیرد خالی از جنبه های غنایی نیست، بدون تردید توجّه به شاهنامۀ فردوسی و بالتّبع شاهنامهسرایی در میان اقوام مختلف ایرانی بدان حد اهمّیّت دارد که به فکر بازسرایی داستانهایی از شاهنامه به زبان خود برآمده چکیده کاملشاهنامۀ فردوسی که از دیدگاه تقسیمبندی جهانی محتوا در حوزۀ حماسی قرار میگیرد خالی از جنبه های غنایی نیست، بدون تردید توجّه به شاهنامۀ فردوسی و بالتّبع شاهنامهسرایی در میان اقوام مختلف ایرانی بدان حد اهمّیّت دارد که به فکر بازسرایی داستانهایی از شاهنامه به زبان خود برآمده اند، این انگیزه در میان قوم کرد به دلیل ویژگی های نزدیک زبانی و فرهنگی، جلوه ای خاص دارد. در این پژوهش سعی شدهاست داستان بیژن و منیژهاز شاهنامۀ کردی الماس خان کندوله ای که نمونه ای حماسی و به تقلید از بیژن و منیژه در شاهنامۀ فردوسی می باشد از دید غنایی و در دو حوز ه ی ابیات عاشقانه و احساسی - عاطفیاعتذار، خمریّه، درخواست، شکواییّه، طنز و ریشخند، مدح، مرثیه، مفاخره و هجو واکاوی گردد آنگاه با توجّه به مولّفه های فرهنگی دو زبان پارسی و کردی، علاوه بر بسامد موضوعات غنایی، وجوه اشتراک و افتراق آنها نیز مشخّص گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
83 - تأثیر حماسهی ملّی در نامگذاری پدیدههای جغرافیایی شهرستان قروه
تیمور مالمیر خالد سلطانیوجود قومیتهای مختلف و تنوّع فرهنگی در ایران، یک فرصت است که باعث غنای بیشتر و استواری فرهنگی و نشاط جامعه میشود در عین حال، بیگانگان در پی آن بوده و هستند که از این تعدّد و تنوع برای ایجاد رخنه در ارکان هویّت و وحدت ملی استفاده کنند. شاهنامه ی فردوسی با توجه به غنا و چکیده کاملوجود قومیتهای مختلف و تنوّع فرهنگی در ایران، یک فرصت است که باعث غنای بیشتر و استواری فرهنگی و نشاط جامعه میشود در عین حال، بیگانگان در پی آن بوده و هستند که از این تعدّد و تنوع برای ایجاد رخنه در ارکان هویّت و وحدت ملی استفاده کنند. شاهنامه ی فردوسی با توجه به غنا و استحکامی که دارد میتواند به عنوان یک رکن مهم در ایجاد وحدت ملی، همچون گذشته، کارآمدی خود را نشان دهد. برای تبیین اهمیّت شاهنامه در ایجاد و گسترش همگرایی ملی، به بررسی تأثیر شاهنامه در نام گذاری پدیدههای جغرافیایی شهرستان قروه با چهار نقطه ی شهری و 137 روستا پرداختهایم. این پژوهش، با ثبت و ضبط نامهای جغرافیایی متأثّر از شاهنامه، از محو و فراموشی سرمایههای وحدت ملی جلوگیری میکند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
84 - بازتاب حماسة ملی در داستانها و قصههای مردم قروه
تیمور مالمیر خالد سلطانیوجود اقوام مختلف و تنوع فرهنگی در ایران، یک فرصت است که باعث غنای بیشتر و استواری فرهنگی و نشاط جامعه میشود در عین حال، بیگانگان در پی آن بوده و هستند که از این تعدد و تنوع برای ایجاد رخنه در ارکان هویت و وحدت ملی استفاده کنند. شاهنامۀ فردوسی با توجه به غنا و استحکامی چکیده کاملوجود اقوام مختلف و تنوع فرهنگی در ایران، یک فرصت است که باعث غنای بیشتر و استواری فرهنگی و نشاط جامعه میشود در عین حال، بیگانگان در پی آن بوده و هستند که از این تعدد و تنوع برای ایجاد رخنه در ارکان هویت و وحدت ملی استفاده کنند. شاهنامۀ فردوسی با توجه به غنا و استحکامی که دارد میتواند به عنوان یک رکن مهم در ایجاد وحدت ملی، همچون گذشته، کارآمدی خود را نشان دهد. برای تبیین اهمیت شاهنامه در ایجاد و گسترش همگرایی ملی، داستانها و قصههای مرتبط با شاهنامه را در شهرستان قروه با تنوع قومی و فرهنگی آن بررسی کردهایم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
85 - گذار از حماسه پهلوانی به حماسه عرفانی: تاملاتی در وجوه سیاسی حکمت اشراق
احمد بستانیمقاله حاضر به بررسی فهم سهروردی از شاهنامه فردوسی میپردازد. شاهنامه همواره بازتابدهنده هویت ایرانی و تداوم تاریخی آن در دوره اسلامی بوده است و تفاسیر و تعابیر مختلفی از حکایتها و شخصیتهای آن عرضه شده است. یکی از این مکاتب تفسیری حکمت اشراق سهروردی است که بهطور خاص چکیده کاملمقاله حاضر به بررسی فهم سهروردی از شاهنامه فردوسی میپردازد. شاهنامه همواره بازتابدهنده هویت ایرانی و تداوم تاریخی آن در دوره اسلامی بوده است و تفاسیر و تعابیر مختلفی از حکایتها و شخصیتهای آن عرضه شده است. یکی از این مکاتب تفسیری حکمت اشراق سهروردی است که بهطور خاص در رسالههای فارسی او عرضه شده است. مقاله حاضر بر فهم و درک سهروردی از شاهنامه و مضامین آن متمرکز است و میکوشد وجوهی از آن را که به مباحث فلسفه سیاسی مرتبطاند، مورد تأکید قرار دهد. بیتردید هانری کربن مهمترین اندیشمندی بود که در دوران معاصر به نسبت حکمت اشراق و شاهنامه توجه کرده است. در این مقاله با بهرهگیری از برخی تأملات کربن در باب آنچه وی گذار از حماسه پهلوانی به حماسه عرفانی خوانده است، میکوشیم وجوهی سیاسی از این گذار را در حکمت اشراقی و بهطور گستردهتر در تاریخ اندیشه اسلامی در ایران، مورد مطالعه قرار دهیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
86 - بررسی امکان تهیه ماسه استاندرد ازمنابع سیلس استان هرمزگان به منظور استفاده در صنایع سیمان
محمد پوستی محمد یزدی شازدی صفریتولید سیمان در کشور روز به روز در حال افزایش میباشد. ضرورت کنترل سیمانهای تولیدی به جهت اسـتاندارد بـودن، بـر کسـیپوشیده نیست. در حال حاضر از ترکیب ماسههای سیلیسی وارداتی از کشور آلمان و سیمان تولیدی، بتن تهیه شـده و آزمـایش هـایمقاومت فشاری و خمشی روی آن انجام و با مقا چکیده کاملتولید سیمان در کشور روز به روز در حال افزایش میباشد. ضرورت کنترل سیمانهای تولیدی به جهت اسـتاندارد بـودن، بـر کسـیپوشیده نیست. در حال حاضر از ترکیب ماسههای سیلیسی وارداتی از کشور آلمان و سیمان تولیدی، بتن تهیه شـده و آزمـایش هـایمقاومت فشاری و خمشی روی آن انجام و با مقاومت استاندارد بتن مقایسه و مورد قبول و یا رد قرار میگیرد. بـا توجـه بـه و جـوداندیسهای سیلیس در چند ناحیه استان هرمزگان )منطقه حاجی آباد( نمونههای لازم ) 5نمونه ( از رخنمـونهـای مختلـف سـیلیستهیه شده است. نمونههای مذکور مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفته و میزان سیلیس و عناصر دیگر تعیین گردید. هم چنین بـه منظـورشناسایی کانیها و تعیین میزان شکستگی و...، از نمونههای اولیه مقاطع نازک تهیه و مورد مطالعه میکروسـکپی قـرار گرفـت. سـپسنمونه مناسب با توجه به مطالعات اولیه انتخاب شد. این نمونهها خرد شده و سپس دانهبنـدی گردیـد. از سـه نمونـه ماسـه سیلیسـیداخلی و نیز ماسه استاندارد آلمانی قالبگیری شده و بر اساس دستورالعمل استاندارد انتخابی، مقاومت فشاری و خمشی بتنهای تهیـهشده، اندازهگیری شد. براساس مقایسه میزان مقاومت فشاری و خمشی بتنهای تهیه شده با سیلیسهـای داخلـی بـا میـزان مقاومـتفشاری و خمشی بتن تهیه شده با ماسه استاندارد)آلمانی( و نیزمقایسه با دیگر مشخصات ظاهری و فیزیکی نمونـه اسـتاندارد، نمونـهمناسب تر انتخاب و پیشنهاد گردید پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
87 - انتخاب روش استخراج مناسب معادن سنگ تراورتن محلات با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP)
سعید دهقان قاسم ستاری حامد بوستان زر محمد علی علی آبادیامروزه برای استخراج سنگهای تزئینی از روشهای مختلفی نظیر روش سیم برش الماسه و ماشین اره زنجیری و جت آب استفاده می شود.این روش از جنبه های فنی،اقتصادی و زیست محیطی نسبت به هم دارای مزایا و معایبی هستند.بنابراین در استخراج یک معدن سنگ،انتخاب روش مناسب برای دست یابی به بهره چکیده کاملامروزه برای استخراج سنگهای تزئینی از روشهای مختلفی نظیر روش سیم برش الماسه و ماشین اره زنجیری و جت آب استفاده می شود.این روش از جنبه های فنی،اقتصادی و زیست محیطی نسبت به هم دارای مزایا و معایبی هستند.بنابراین در استخراج یک معدن سنگ،انتخاب روش مناسب برای دست یابی به بهره وری بیشتر در عین رعایت ملاحظات فنی و زیست محیطی یک امر ضروری می باشد.در این مقاله جهت انتخاب روش استخراج مناسب معادن سنگ تراورتن محلات از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) به کمک نرم افزارExpert Choiceاستفاده شده است.برای انجام مطالعات و تصمیم گیری 8 معیار موثر در انتخاب روش استخراج شامل ملاحظات زمین شناسی،ملاحظات زیست محیطی و زمان بندی تولید یک بلوک،هزینه ،ایمنی و سلامت،کیفیت برش،سهولت کاربرد و نحوه استخراج و 3 روش شامل استخراج با سیم برش الماسه،ماشین اره زنجیری و جت آب در نظر گرفته شده اند.بر مبنای نتایج فرآیند تحلیل سلسله مراتبی بر اساس معیارهای مذکور ،استخراج با ماشین اره زنجیری با وزن نهایی 0.471 مناسب ترین گزینه در میان روشهای نام برده انتخاب شد.نتایج تحلیل ها نشان می دهند که با جایگزینی روش استخراج با استفاده از ماشین اره زنجیری به جای روش مرسوم سیم برش،شرایط معادن سنگ تراورتن محلات از جنبه های فنی،اقتصادی،زمین شناسی و زیست محیطی بهبود می یابند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
88 - انتخاب روش بهینه استخراج در معادن سنگهای ساختمانی ایران به روش TOPSIS فازی(مطالعه موردی:معدن سنگ گرانیت گزیک بیرجند)
آرش ابراهیم آبادی ایرج علوی سارا کهربای منفردبرای استخراج معادن سنگهای ساختمانی،روش های مختلفی استفاده شده اند که با گذشت زمان و پیشرفت فناوری، روشهای قدیمی که مشکلات زیادی داشته اند منسوخ شده اند.انتخاب تکنیک استخراج بهینه معادن سنگهای ساختمانی ،یک مسئله تصمیم گیری چند معیاره است که باید با توجه به معیارهای موثر چکیده کاملبرای استخراج معادن سنگهای ساختمانی،روش های مختلفی استفاده شده اند که با گذشت زمان و پیشرفت فناوری، روشهای قدیمی که مشکلات زیادی داشته اند منسوخ شده اند.انتخاب تکنیک استخراج بهینه معادن سنگهای ساختمانی ،یک مسئله تصمیم گیری چند معیاره است که باید با توجه به معیارهای موثر از جمله معیارهای زیست محیطی ،روش استخراج مناسب انتخاب شود.در این تحقیق روشهای معمول استخراج سنگهای ساختمانی شامل روش سیم برش الماسه،آتش کاری،نعل و پارس و مواد منبسط شونده کتراک و فرکت با توجه به عوامل مختلفی چون کاهش اثرات نامطلوب زیست محیطی،ایمنی و سلامت،کاهش ضایعات،افزایش سود ناخالص،مرغوبیت و کاهش زمان استخراج با استفاده از روش تصمیم گیری چند شاخصه فازیFUZZYTOPSISمورد بررسی و تحقیق قرار گرفت.در مقایسه های انجام شده روش استخراج سیم برش الماسه به عنوان مناسبترین گزینه برای استخراج سنگهای ساختمانی پیشنهاد گردید.در این خصوص مطالعه ای موردی نیز در معدن گرانیت گزیک بیرجند با متدلوژی ارائه شده انجلم پذیرفت.نتایج تحلیل ها موید نتایج حاصله از تحلیل کلی بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
89 - علل ماسه دهی در چاههای آب آشامیدنی شهرستان اسلامشهر
محمود سالاری مجتبی صیادیماسه دهی پدیده ای است که به خروج مقادیری از رسوبات دانه ریز ماسه ای و سیلتی به هنگام حفاری و بهره برداری از چاهها اطلاق می شود.از سویی رخداد آن در پهنه های مختلف کشور منجر به مشکلاتی به لحاظ کمی،کیفی،مهندسی و زیست محیطی شده است.روستاهای شهرستان اسلامشهر از جمله مناطقی د چکیده کاملماسه دهی پدیده ای است که به خروج مقادیری از رسوبات دانه ریز ماسه ای و سیلتی به هنگام حفاری و بهره برداری از چاهها اطلاق می شود.از سویی رخداد آن در پهنه های مختلف کشور منجر به مشکلاتی به لحاظ کمی،کیفی،مهندسی و زیست محیطی شده است.روستاهای شهرستان اسلامشهر از جمله مناطقی در کشور هستند که طی سنوات گذشته با این معضل مواجه بوده اند.هدف از این پژوهش معرفی موضوع و بررسی علل و میزان ماسه دهی بر روی 10 حلقه چاه نمونه آب شرب در روستاهای شهرستان اسلامشهر می باشد.بر این اساس ضمن اندازه گیریهایی که طی دوره های متوالی پمپاژ در 5 مرحله از شبانه روز (شروع،یک،چهار،هشت و دوازده ساعت) با لوازم سر چاهی از اول بهمن سال 1389 تا آبان سال 1390 صورت پذیرفت،نشان داد که روستاهای حسن آباد خالصه،ملک آباد و شاطره واقع در جنوب شهرستان که از نظر بافت رسوبی به صورت دانه ریز بوده با شروع پمپاژ و گذشت چهار ساعت،از میزان ماسه دهی کم شده ولی پس از طی 12 ساعت از زمان شروع،میزان ماسه دهی افزایش می یابد.در حالیکه در نواحی روستاهای شمال و شمال غرب شهرستان اسلامشهر (نظیر احمدآباد مستوفی،فیروز بهرام،گلدسته و ....)که دارای بافت رسوبی درشت دانه می باشند در ابتدای پمپاژ و تا 4 ساعت پس از آن ماسه دهی زیاد بوده ولیکن با گذشت 12 ساعت کار پمپ از مقدار آن نسبت به شروع کاسته می شود.لذا پیشنهاد می گردد با انجام توسعه طبیعی چاهها مبتنی بر شستشوی مناسب و آزمایش پمپاژ با کنترل دور موتور و توسعه مصنوعی که شامل استفاده از گراول پک ماسه ای و گراول پک مضاعف همراه با دو جداره نمودن چاهها و استفاده از لوله های پلیمری و غربال فیلتر می باشد نسبت به ایجاد تمهیدات لازم جهت کاهش ماسه دهی اقدام شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
90 - ارزیابی اثرات زیستمحیطی، اقتصادی و اجتماعی معادن شن و ماسه با استفاده از تحلیل هزینه- سود (مطالعه موردی)
محمد حسن شکری احسان موسویاین تحقیق به بررسی اثرات زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی ناشی از معادن بر جوامع محلی می پردازد. ارزیابی تأثیرات در سه محور یاد شده (زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی) عوامل محیطی احتمالی ناشی از اجرای پروژه های توسعه را پیش بینی می کند، برخی از روش ها را برای کاهش یا حذف این چکیده کاملاین تحقیق به بررسی اثرات زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی ناشی از معادن بر جوامع محلی می پردازد. ارزیابی تأثیرات در سه محور یاد شده (زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی) عوامل محیطی احتمالی ناشی از اجرای پروژه های توسعه را پیش بینی می کند، برخی از روش ها را برای کاهش یا حذف این موارد غیر قابل قبول و ناخواسته پیش بینی می کند و پیش بینی ها را به تصمیم گیرندگان ارائه می دهد. در این تحقیق با پی بردن به میزان تاثیر هر یک از اثرات فاکتورهای فوق بر ادامه فعالیت یا توقف فعالیت معادن می توان تصمیم منطقی اخذ نمود. با تهیه پرسش نامه نسبت به جمع آوری اطلاعات موردنیاز و تدوین پرسش نامه در سه محور اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در مجموع 32 پرسش، نسبت به جمع آوری نظرات از جامعه خبرگان در دستور کار قرار گرفت. سپس، توسط نرم افزاز SPSS قابل اطمینان بودن پرسش نامه ها مورد بررسی قرار گرفت و بعد از آن با تحلیل هزینه-سود در خصوص وضعیت فعالیت معادن شن و ماسه پیشنهاد ارایه شد. پس از پیاده سازی مدل ارائه شده در سه محور اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی نتایج حاصله هزینه ها به ترتیب 0%، 27/53 % و 67/52 % و نیز نتایج درآمدها به ترتیب 100%، 73/46% و 33/47% حاصل شد. بنابراین، درآمد ناشی از فعالیت های مورد مطالعاتی بر هزینه های مدنظر در سه محور در نظرگرفته شده، غالب می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
91 - مقایسة مضامین مشترک داستان گردآفرید با داستان حماسة بانری و فتح دهلی
دکترمحمود صادق زاده مریم داوریبررسی تطبیقی آثار ادبی، همواره، راز و رمزهایی را آشکار میسازد و این امکان را فراهم میآورد که وجوه مشترک و متفاوت، به ویژه اندیشههای گوناگون آثار با یکدیگر شناخته شوند. در بارة شاهنامۀ فردوسی و حماسههای قوم بلوچ، تاکنون پژوهشهای انجام شده، اما در زمینۀ بررسی تطبیقی چکیده کاملبررسی تطبیقی آثار ادبی، همواره، راز و رمزهایی را آشکار میسازد و این امکان را فراهم میآورد که وجوه مشترک و متفاوت، به ویژه اندیشههای گوناگون آثار با یکدیگر شناخته شوند. در بارة شاهنامۀ فردوسی و حماسههای قوم بلوچ، تاکنون پژوهشهای انجام شده، اما در زمینۀ بررسی تطبیقی مضامین مشترک گردآفرید از شاهنامه با داستان حماسة بلوچی به نام بانری و فتح دهلی پژوهش مستقلی صورت نگرفته است. در این جستار، بهشیوۀ توصیفی، تحلیلی، استنادی و مقایسهای کوشش شده تا با رویکردی تطبیقی، مهمترین بنمایهها و مضامین مشترک میان این دو داستان واکاوی و بررسی شود. ابتدا بهطورکوتاه به جایگاه حماسههای بلوچی اشاره و خلاصه ای از داستان گردآفرید و حماسۀ بانری و...آورده شده و سپس مضامین مشترک دو داستان، همچون: حضور فعال زنان، انتقامجویی، سرنوشت و تقدیر، صلح جویی، وجود اسب، جنگافزارها، تحقیر و طعنه و رجز خوانی تحلیل، مقایسه و بررسی شده است. بخشهای زیادی از ساختار موجود دو داستان به گونهای شگفت انگیز با یکدیگر شباهت دارند. شجاعت زنانه، انتقامجویی، کاربرد طنز و طعنه و تأثیر سرنوشت از مهمترین وجوه تشابه و نیز شیوههای رجزخوانی، مقاومت و مبارزه و سرانجام صلحجویی در حماسۀ بانری و حیلهجستن و ادامۀ نبرد تا پیروزی در داستان گردآفرید از مهمترین وجوه تفاوت دو داستان به شمار میرود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
92 - بررسی و تحلیل اسطورۀ پدرکُشی در شاهنامه و اساطیر جهان
نصرت اله احمدی فرد، دکتر علی حیدری دکتر مسعود سپه وندیاسطوره یکی از عناصر شکلدهندهی فرهنگ و هویت قومی و ملی جوامع بشری بوده است. بعضی از اسطورهشناسان آن را دینِ تمدنهای اولیه و دوران پیش از گسترش ادیان توحیدی میدانند. اساطیر ملل مختلف جهان با همدیگر همسانی و مشابهاتی دارند. قرار گرفتن اساطیر در مقابل یکدیگر و نبرد س چکیده کاملاسطوره یکی از عناصر شکلدهندهی فرهنگ و هویت قومی و ملی جوامع بشری بوده است. بعضی از اسطورهشناسان آن را دینِ تمدنهای اولیه و دوران پیش از گسترش ادیان توحیدی میدانند. اساطیر ملل مختلف جهان با همدیگر همسانی و مشابهاتی دارند. قرار گرفتن اساطیر در مقابل یکدیگر و نبرد سخت و صعب آنان با همدیگر در داستانهایی که امروزه به ما منتقل شده، با تفاسیر متعدد و متفاوتی روبه روست. در شاهنامه فردوسی، شخصیتهای اسطوره ای هم دارای اعتباری ویژه هستند و هم در کتب اوستا و پهلوی جنبۀ فرا طبیعی دارند. این مقاله با پرداختن به اسطوره نخستین پدرکشی در شاهنامه میخواهد نشان دهد، اتفاقات منجر به پدرکشی در میان اساطیر شاهنامه و جهان زوایای پیدا و پنهان زیادی دارد، هرچند پدرکشی اساطیر را باید یکی از جنبههای فرا طبیعی آنان دانست. با کنکاش در انگیزه های پدرکُشی و بررسی وجوه افتراق و اشتراک در میان شخصیتهای اساطیری، حماسی و تاریخی ایران و جهان به نظر می رسد که رسیدن به قدرت و پادشاهی دارای بیشترین بسامد است. خدایان در پدرکشی های جهان غرب دخالتهای آشکاری دارند ولی در جهان شرق این پدیده به دلیل تقدس پدر به ندرت اتفاق افتاده است. همچنین از دلایل دیگر می توان به جادو، عشق، تحریکات مادرانه و عمدی و غیرعمدی بودن پدرکشی ها اشاره کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
93 - تحلیل ساختاری سفر قهرمان در حماسه و عرفان بر اساس نظریۀ جوزف کمبل
رضا سمیع زاده سجاد خجسته گزافرودییکی از مهمترین مسائل در حماسه و عرفان، مضامین یا مؤلفههای مشترکی است که در این دو وجود دارد. تا آنجا که میتوان گفت این مؤلفهها موجب پیوند میان حماسه و عرفان میشوند. یکی از مهمترین این مسائل، سفر قهرمان است؛ قهرمانی که از شخصیتهای اصلی حماسه و عرفان محسوب می چکیده کاملیکی از مهمترین مسائل در حماسه و عرفان، مضامین یا مؤلفههای مشترکی است که در این دو وجود دارد. تا آنجا که میتوان گفت این مؤلفهها موجب پیوند میان حماسه و عرفان میشوند. یکی از مهمترین این مسائل، سفر قهرمان است؛ قهرمانی که از شخصیتهای اصلی حماسه و عرفان محسوب میشود و در آثار حماسی و عرفانی فارسی جایگاه والایی دارد. او برای رسیدن به اوج قدرت و مقام والای خویش ابتدا باید خطر کند و با ارادهای استوار دست به سفری طاقتفرسا زند. این سفر که ممکن است دشواریهایی برای قهرمان داشته باشد و او را دچار چالش یا شکست کند، زمینة کمال را برای قهرمان فراهم خواهد ساخت. قهرمانان حماسی و عرفانی در این سفر با مراحلی مواجه خواهند شد که به ترتیب، سخت و سختتر میشوند. یکی از اندیشمندان آمریکایی به نام جوزف کمبل به بررسی ساختاری سفر قهرمان پرداخته و معتقد است که قهرمان خواه ناخواه باید مراحلی یکسان از سفر را طی کند. جوزف کمبل در کتاب قهرمان هزار چهرة خویش به بررسی ساختاری سفر قهرمان میپردازد. کمبل در این کتاب، برای قهرمان سه مرحلة مشترک و یکسان قائل شده است. این پژوهش به شیوة توصیفی– تحلیلی مبتنی بر رویکرد تحلیل ساختگرایانه با تکیه بر روش نظری سفر قهرمان جوزف کمبل میکوشد تا به این فرضیه که قهرمانان حماسی و عرفانی در سفر خویش مراحلی یکسان را طی میکنند دست یابد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
94 - بررسی و تحلیل مؤلفههای غنایی منظومۀ «برزونامه» از شمسالدین محمد کوسج
رضا جلیلییکی از آثار مهم حماسی به زبان فارسی، برزونامۀ شمس الدین محمد کوسج است. شاعر در این منظومه به شرح رویدادهای مربوط به برزو فرزند سهراب و اطرافیان او پرداخته است. اگرچه نگاه غالب در بروزنامه حماسی است، بازتاب ویژگی های عاطفی که با ادبیات غنایی گره خورده است، به روشنی دیده چکیده کاملیکی از آثار مهم حماسی به زبان فارسی، برزونامۀ شمس الدین محمد کوسج است. شاعر در این منظومه به شرح رویدادهای مربوط به برزو فرزند سهراب و اطرافیان او پرداخته است. اگرچه نگاه غالب در بروزنامه حماسی است، بازتاب ویژگی های عاطفی که با ادبیات غنایی گره خورده است، به روشنی دیده می شود. از این رو، در مقالۀ حاضر، مهم ترین مؤلفه های غنایی برزونامه با استناد به منابع کتابخانه ای و روش توصیفی- تحلیلی بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد کوسج با استفاده از مضامینی؛ همچون: مدح و ستایش، هجو و نکوهش، پیوندهای عاشقانه، توصیف، دنیاستیزی، گلایه و بث الشکوی، نیایش و مناجات، تقاضا و درخواست، بیان احوال شخصی، سوگند خوردن و مفاخره، ضمن خلق اثری حماسی- غنایی، به تشریح دقیق تر درونی های شخصیت های داستان پرداخته و به جریان روایت پویایی ویژه ای بخشیده است. همچنین، به نظر می رسد خشونت ماهوی متون حماسی با بهره گیری از مؤلفه های غنایی به نرمی و ملایمت گراییده و به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
95 - بررسی عشق درادبیات غنایی و حماسی با تکیه بر دو اثر «شاهنامه» فردوسی و «پلنگینهپوش» روستاولی
آیدا حیاتی مهر فریدون طهماسبیتجلی عشق در آثار حماسی باعث پیوندی گسستناپذیر ودلنشین میان حماسه و تغزل میگردد. شاهنامه فردوسی و پلنگینهپوش روستاولی از شمار آثاریست که حماسه و غنا در آنها نیک درهم تنیده شده است. عشق، در این دو اثر، جایگاه والایی دارد. در پلنگینهپوش، عشق و موضوعات عاشقانه بسامد با چکیده کاملتجلی عشق در آثار حماسی باعث پیوندی گسستناپذیر ودلنشین میان حماسه و تغزل میگردد. شاهنامه فردوسی و پلنگینهپوش روستاولی از شمار آثاریست که حماسه و غنا در آنها نیک درهم تنیده شده است. عشق، در این دو اثر، جایگاه والایی دارد. در پلنگینهپوش، عشق و موضوعات عاشقانه بسامد بالایی دارد و داستان بر محور عشق و حماسه میگردد. به گونهای که گاهی داستان با عشق شروع میشود، با عشق ادامه پیدا میکند و با عشق به پایان میرسد. در شاهنامه هم در بسیاری از داستانها، عشقی که در خدمت حماسه باشد دیده میشود. این مقاله در صدد است ویژگیهای محتوایی عشق و حماسه را در این دو اثر بزرگ از ادبیات دو ملت ایران و گرجستان به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای مورد بررسی قرار دهد. هدف این پژوهش آناست که نشان دهد، یک اثر ادبی بستر مناسبی برای طرح مسائل متعددی است که منجر به تنوع موضوع میگردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
96 - عشق و خودآئینی در جهان حماسه بر پایۀ مقایسۀ دو شخصیت رستم شاهنامۀ فردوسی و آشیل ایلیاد هومر
ماری افتخارزادهدر این مقاله، به تشریح جایگاه عشق و خودآئینی (استقلال شخصیت)، بهمنزلۀ دو رانۀ روانشناختی و درعینحال اخلاقی بنیادی هستی بشر، در جهان حماسه خواهیم پرداخت. در جهان حماسه، در مقایسه با عشق، خودآئینی در شالودة هستی قهرمان حماسه قرار دارد؛ بهعبارتی، در حماسه ها، محور اصلی چکیده کاملدر این مقاله، به تشریح جایگاه عشق و خودآئینی (استقلال شخصیت)، بهمنزلۀ دو رانۀ روانشناختی و درعینحال اخلاقی بنیادی هستی بشر، در جهان حماسه خواهیم پرداخت. در جهان حماسه، در مقایسه با عشق، خودآئینی در شالودة هستی قهرمان حماسه قرار دارد؛ بهعبارتی، در حماسه ها، محور اصلی هستیِ قهرمان میل به خودآئینی است و عشق، هرچند پرشور و سوزان، صرفاً تابع آن است. در واقع، در چنین فضایی عشق صرفاً دستاویزی برای حفظ خودآئینی قهرمان است و مرجعیتی بیش از این ندارد. بدین منظور، با روش توصیفی-تحلیلی در ابتدا بر اساس آرای امانوئل کانت در فلسفۀ اخلاق، تعریفی اجمالی از اصل خودآئینی در برابر اصل دیگرآئینی به دست خواهیم داد. سپس، با مقایسۀ دو قهرمان اصلی دو حماسۀ بزرگ تاریخ بشر، یعنی رستم در شاهنامۀ فردوسی و آشیل در ایلیاد هومر، تشریح خواهیم کرد که چگونه محور در دنیای حماسه خودآئینی است و عشق مادون آن محسوب میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
97 - برنامهریزی محیطزیستی تثبیت ماسههای روان در خطوط و تاسیسات ریلی در محور سیستان و بلوچستان
یحیی سهرابی احمد نوحه گرپژوهش حاضر با هدف طراحی مدل برنامهریزی محیطزیستی تثبیت ماسههای روان در خطوط و تاسیسات ریلی در محور سیستان و -بلوچستان با رویکرد سه مرحلهای انجام گرفت. در بخش اول با استفاده از تکنیک داده بنیاد (GT) ضمن مصاحبه با 16 نفر از خبرگان دانشگاهی، مدیران و کارشناسان ارشد تاس چکیده کاملپژوهش حاضر با هدف طراحی مدل برنامهریزی محیطزیستی تثبیت ماسههای روان در خطوط و تاسیسات ریلی در محور سیستان و -بلوچستان با رویکرد سه مرحلهای انجام گرفت. در بخش اول با استفاده از تکنیک داده بنیاد (GT) ضمن مصاحبه با 16 نفر از خبرگان دانشگاهی، مدیران و کارشناسان ارشد تاسیسات ریلی و سازمان محیطزیست در حوزه تثبیت ماسههای روان کشور و با انجام کدگذاری بر روی دادهها، تعداد 77 مولفه در قالب 21 مقوله شناسایی و مدل مربوطه طراحی و فرضیهها مشخص گردید. در بخش دوم به منظور بررسی برازش مدل از روش مدلسازی معادلات ساختاری (SEM) با استفاده از نرمافزار Amos بهره گرفته شد. در مرحله سوم به منظور الویتبندی، برقراری ارتباط و توالی بین مولفهها از روش مدلسازی ساختاری تفسیری (ISM) استفاده شد. بر اساس نظر خبرگان و تجزیه و تحلیلهای صورت گرفته، اولویت مولفههای تاثیرگذار در برنامهریزی محیطزیستی تثبیت ماسههای روان در شش سطح احصاء گردید. مطابق نتایج حاصل، راهبردهای تدوین شده در خصوص تثبیت ماسههای روان در خطوط و تاسیسات ریلی، اثر مثبت و معناداری بر پیامدهای حاصله دارند و شدت تاثیر راهبردها بر پیامدها برابر با مقدار 91/0 است که مقدار قابل توجهی است و نشان از تاثیر قوی عوامل راهبردها بر پیامدها دارد. همچنین دو معیار هدفگذاری تثبیت ماسههای روان در خطوط و تاسیسات ریلی با توجه به رسالت وجودی آنها و شناخت شرایط موجود و نیازمندیهای پروژههای تثبیت ماسههای روان در خطوط و تاسیسات ریلی به عنوان متغیرهای دارای تاثیرگذاری بالا و تاثیرپذیری کم، به عنوان تاثیرگذارترین سطوح شناسایی شدند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
98 - بررسی نقش زنان تورانی درجنگهای ایران وتوران
دکتر مهرناز بهروزی فاطمه سادات جمشیدیچکیده: تورانیان همسایگان شرقی ایرانیان بودند،در بیشتر روابط بین ایران و توران این دو کشور در حال جنگ بسر می بردند .در این جنگ ها نقش زنان تورانی نیز مشاهده می شود زنانی که در شاهنامه فردوسی و همچنین متون پهلوی از آنان نام برده شده است،در برخی از نوشته ها ستایش شده و چکیده کاملچکیده: تورانیان همسایگان شرقی ایرانیان بودند،در بیشتر روابط بین ایران و توران این دو کشور در حال جنگ بسر می بردند .در این جنگ ها نقش زنان تورانی نیز مشاهده می شود زنانی که در شاهنامه فردوسی و همچنین متون پهلوی از آنان نام برده شده است،در برخی از نوشته ها ستایش شده و یا با عنوان جادوگر یاد شده اند.بخشی از شرح داستانهای تورانیان مربوط به زنان است.گاهی این زنان در کنار پهلوانان تورانی به نبرد پرداخته اند و گاهی نیز در برابر شاهشان به سود ایرانیان ایستادگی کرده اند.در بخشی از شاهنامه که مربوط به جنگ های ایران و توران است تنها نام سه تن از زنان ایرانی آمده است و مابقی نام زنان غیر ایرانی است که بخش زیادی از آن مربوط به تورانیان است ،فردوسی شرح شجاعت و شهامت آنان را به زیبایی در شاهنامه به وصف کشیده است.داستانهای زیبایی از زنان تورانی که آغاز گر روابط عاشقانه با دلاوران ایرانی هستند. زنان تورانی دارای موقعیت های اجتماعی بودند که ایرانیان این موقعیت را دارا نبودند.آنها می توانستند با پهلوانان ایرانی ازدواج کنند اما زنان ایرانی دارای چنین امتیازی نبودند. واژگان کلیدی: زنان،تورانیان،اوستا،شاهنامه،حماسه. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
99 - تجلی عشق و ایمان زنان مسلمان در حماسه کربلا
آذر کریمیچکیده در اوراق سده اول تاریخ اسلام و اوایل دهه هفتاد هجری قمری به حادثه ای برخورد می کنیم که از آن به عنوان حماسه ای عظیم یاد می شود. حماسه عاشورا اگرچه یک روز بود، اما دامنه تأثیر آن تا ابدیت کشیده شد چنانکه در وصف آن گفته می شود کل یوم عاشورا، و کل ارض کرببلا. این چکیده کاملچکیده در اوراق سده اول تاریخ اسلام و اوایل دهه هفتاد هجری قمری به حادثه ای برخورد می کنیم که از آن به عنوان حماسه ای عظیم یاد می شود. حماسه عاشورا اگرچه یک روز بود، اما دامنه تأثیر آن تا ابدیت کشیده شد چنانکه در وصف آن گفته می شود کل یوم عاشورا، و کل ارض کرببلا. این واقعه که تجلی اوج عبودیت و کمال انسانیت توسط سومین امام معصومشیعیان است را میتوان به عظمت کل تاریخ بشر دانست زیرا چنان در عمق جانها اثر گذاشتهکه حتی غیر مسلمانان را تحت تأثیر قرار داده است. این حادثه را زنان و مردانی ساختند که مرگ سرخ و شهادت را بر زندگی ذلت بار ترجیح دادند تا گلواژه آزادی و ازادگی همواره در تاریخ بشر سبز بماند. از آنجا که در واکاوی این حماسه ارزشمند، انسان ساز و در عین حال خونین– به جز نقش برجسته زینب کبری(س)- به نقش حماسه آفرینی زنان کمتر توجه شده است؛ در این مقاله برآنم نقش زنان عاشورایی را در سه مرحله بررسی کنم: مرحله تربیت و تشویق یاران عاشورایی(کادر سازی)، مرحله حمایت های مستقیم و غیر مستقیم در جریان حماسه و مرحله پیام رسانی بعد از حماسه که ضامن ماندگاری این حماسه شد. واژگان کلیدی:اسلام، مسلمان، عاشورا، آزادگی، مدیریت، زنانمسلمان پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
100 - بررسی تطبیقی اشعار عاشورایی الهامی با عبّاسقلی یحیوی از بعد حماسی
غلامرضا ضیایی نیری خدابخش اسداللهی خلیل حدیدیحادثۀ عظیم عاشورا مملوّ از پایمردیها و حماسههایی است که امام حسین (ع) و اصحاب بزرگوار آن حضرت، قهرمان آن بودند؛ لذا این بعد (حماسه) از ابعاد آن حادثۀ جاوید، بیشتر از سایر ابعاد جلوه‎ کرده و از برجستگی ویژهای برخوردار است. هدف از مقالۀ حاضر، تطبیق زمینههای حماسی- چکیده کاملحادثۀ عظیم عاشورا مملوّ از پایمردیها و حماسههایی است که امام حسین (ع) و اصحاب بزرگوار آن حضرت، قهرمان آن بودند؛ لذا این بعد (حماسه) از ابعاد آن حادثۀ جاوید، بیشتر از سایر ابعاد جلوه‎ کرده و از برجستگی ویژهای برخوردار است. هدف از مقالۀ حاضر، تطبیق زمینههای حماسی- آیینی اشعار عاشورایی در آثار الهامی کرمانشاهی و عبّاسقلی یحیوی اردبیلی -دو شاعر شیعیِ پارسیگوی و ترکیسرای- است. فرضیۀ پژوهش این است که اشعار عاشورایی الهامی و یحیوی، متضمّن افکار بلند حماسی، دینی و تعلیمی است که با روایتهای خاصّ آن دو و با زبانی هنری و ادبی به زیور شعر آراسته شده است و به انعکاس ارزشهای آیینی (دینی) و حماسی عاشورا از قبیل پایمردی، ایثار، نثار، مقاومت، مبارزه و ایستادگی در برابر بیدادگریهای اشخاص و حکومتهای ظالم، ستایش آزادگی و آزادی‎خواهی، سازش‎ناپذیری در برابر ظلم، دعوت به مبارزه و پایداری در برابر بیدادگران و جهاد، شهادت و اندیشه‎های انقلابی تشیّع در گسترۀ ادب فارسی و ترکی پرداخته است. نتیجۀ پژوهش نشان میدهد که دو شاعر عاشورایی در بسیاری از مسائل حماسی از قبیل وصف جزئیات نبرد، مردانگیهای امام حسین (ع) و یاران ایشان و ناجوانمردیهای سپاه دشمن، ذکر خرقعادت و غیره دیدگاه مشترکی داشتند؛ الهامی از شاهنامه بیشتر از یحیوی استفاده کردهاست و با انتخاب وزن و سبک شاهنامه، بر میزان تأثیر اشعار حماسی خود افزودهاست؛ یحیوی نیز با انتخاب مادر به عنوان دعاکنندۀ برای قهرمان خود جهت پیروزی بر دشمن، بر روح غنایی اشعار حماسی خود افزوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
101 - نوستالژی دوران حماسی در شعر بختیاری
حاتم طایی سمیرمی اطهر تجلی اردکانی علی علیزادهبخش مهمی از دیدگاهها و احساسات و عواطف اقوام و ایلهای ایران از جمله بختیاریها، از طریق فرهنگ شفاهی به نسل حاضر انتقال یافته است. در این میان، شعر و ترانه های حماسی بختیاری، پژواکی از نوستالژی دوران شکوه ایل است که با دلاوری سلحشوران قوم، رقم خورده است. نام این مبارز چکیده کاملبخش مهمی از دیدگاهها و احساسات و عواطف اقوام و ایلهای ایران از جمله بختیاریها، از طریق فرهنگ شفاهی به نسل حاضر انتقال یافته است. در این میان، شعر و ترانه های حماسی بختیاری، پژواکی از نوستالژی دوران شکوه ایل است که با دلاوری سلحشوران قوم، رقم خورده است. نام این مبارزان در شعرها و داستان های عامیانه جاودانه گشته، با تاریخ شفاهی پیوند م ی یابد. اغلب حماسه ها در پی جنگ های میان ایلها و عشایر، درگیری با حکومت مرکزی و گاه رویارویی با بیگانگان پدید آمده است. از میان اسباب و آلات جنگ، بیش از همه نام تفنگ برنو دیده می شود؛ به گونه ای که گویی ارزشمندترین دارایی قهرمان، همان است. از آنجا که اغلب قهرمانان ایل در جنگ با دشمن جان می بازند اشعار حماسی این قوم، مانند اکثر حماسه ها جنبه ای تراژیک دارند. در شعر حماسی بختیاری، علاوه بر بیان حسرت دوران گذشته، میتوان اطلاعات متنوع دیگری همچون مردم شناسی، روان شناسی، اقلیم شناسی و ... را نیز کسب کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
102 - معرفی ضریرنامه ملانورعلی و رمزیاری
خلیل بیگ زاده سمیه عرفانیحماسۀ دینی ضریرنامه، سرودۀ ملانورعلی ورمزیاری به گویش کردی گورانی است. این منظومه که از حماسههای دینی و تاریخی ادب محلی کردی بهشمار می رود، حادثۀ عظیم عاشورا را از آغاز تا انجام و نیز، قیام ضریر را به زبان حماسی و در قالب مثنوی به نظم کشیده است که برگردانی آزاد از ضر چکیده کاملحماسۀ دینی ضریرنامه، سرودۀ ملانورعلی ورمزیاری به گویش کردی گورانی است. این منظومه که از حماسههای دینی و تاریخی ادب محلی کردی بهشمار می رود، حادثۀ عظیم عاشورا را از آغاز تا انجام و نیز، قیام ضریر را به زبان حماسی و در قالب مثنوی به نظم کشیده است که برگردانی آزاد از ضریرنامۀ خزائی است. چنانکه نتیجۀ پژوهش نشان میدهد، زبان روایی و لحن حماسی و فاخر این منظومه از ویژگیهای برجستۀ آن بهحساب میآید و انتقام و خونخواهی مهمترین اندیشۀ حاکم بر آن است. شاعر در شخصیتپردازی و کاربرد دیگر عناصر داستانی، بیش از هر چیز، سعی کرده رویدادهای داستان را پیش ببرد و زمینهای محکم، باورپذیر، قابلارائه و مخاطبپسند در روند حوادث بهوجود آورده است. ویژگیهای داستانی حماسی بر ساختار و موضوع و درونمایۀ این داستان حاکم است و آن را در ردیف داستانهای حماسیمذهبی بومی و محلی قرار میدهد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
103 - تخمین استحکام فشاری ماسه ریختهگری در مقادیر مختلف رطوبت با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی
رامین مشک آبادی غلامرضا مرامی کمال جهانیکیفیت قطعات ریخته‌گری درقالب‌گیری ماسه به‌طور چشم‌گیری به خواص ماسه‌ی مورد استفاده از قبیل استحکام فشاری، نفوذپذیری، سختی قالب و... بستگی دارد که این خواص نیز به پارامترهایی مانند رطوبت، اندازه و شکل دانه ماسه، میزان چسب و... بستگی دارند. در این چکیده کاملکیفیت قطعات ریخته‌گری درقالب‌گیری ماسه به‌طور چشم‌گیری به خواص ماسه‌ی مورد استفاده از قبیل استحکام فشاری، نفوذپذیری، سختی قالب و... بستگی دارد که این خواص نیز به پارامترهایی مانند رطوبت، اندازه و شکل دانه ماسه، میزان چسب و... بستگی دارند. در این مقاله، از شبکه عصبی مصنوعی برای بررسی تاثیر میزان رطوبت در استحکام فشاری ماسه استفاده شده است. آزمایش‌های عملی متعددی برای به‌دست آوردن داده‌های مورد نیاز برای مدل‌سازی صورت گرفته است. مخلوط‌های مختلف ماسه با درصدهای متفاوت رطوبت آماده شده و میزان استحکام فشاری ماسه برای هر کدام از آن‌ها تعیین شد. سپس مدل‌های شبکه عصبی با استفاده از نتایج آزمایش‌ها آموزش و تست شد. نتایج حاصل از شبکه با نتایج آزمایش‌های عملی جدید مورد مقایسه قرار گرفتند که نشان می‌دهند با استفاده از شبکه عصبی با دقت خوبی میتوان استحکام فشاری ماسه را قبل از استفاده برای قالب‌گیری تخمین زد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
104 - تحلیل تغییرات ژئومرفولوژیک- انسانی منابع ماسه و گردوغبار (مطالعه موردی: ارگ دامغان)
ناصر مشهدی مجید کریم پور ریحانطوفان ماسه و گرد و غبار در مواقعی رخ می دهد که سطوح خشک با خاک سست در معرض بادهای شدید، متلاطم و غیرقابل کنترل، قرار گیرند. این شرایط معمولا با فعالیت انسان و تغییر کاربری اراضی در مناطق نیمه خشک و خشک تشدید میشود. منطقه دامغان به دلیل ساختار ژئواکولوژیک خود یک منطقه خا چکیده کاملطوفان ماسه و گرد و غبار در مواقعی رخ می دهد که سطوح خشک با خاک سست در معرض بادهای شدید، متلاطم و غیرقابل کنترل، قرار گیرند. این شرایط معمولا با فعالیت انسان و تغییر کاربری اراضی در مناطق نیمه خشک و خشک تشدید میشود. منطقه دامغان به دلیل ساختار ژئواکولوژیک خود یک منطقه خاص را در نواحی خشک حوزه آبخیز بسته حاج علیقلی به وجود آورده است. در حال حاضر تعادل اکوسیستم منطقه تحت تأثیر بهره برداری های انسانی و فعالیت های باد می باشد. هدف این مطالعه، بررسی اولویت منابع ماسه در فرایند فرسایش بادی است. در این پژوهش، ترکیب و تغییرات اندازه دانه(دانهبندی) در واحدهای طبیعی سرزمین(لندفرمها) و واحدهای تحت فعالیت انسان(لنداسکیپ) مورد مقایسه قرار گرفت.در هر واحد منبع ماسه، اقدام به برداشت نمونه خاک یا رسوب سطحی گردید. نتایج این مطالعه نشان داد که واحد زمینهای کشاورزی حاوی بیش از 60 درصدذرات بزرگتر از 2000 میکرون هستند، در نتیجه ، این واحد نسبت به واحدهای دیگر، در برابر فرسایش بادی مقاوم است.در حالیکه، این مقدار برای حساسترین لندفرم (دشت آبرفتی همراه فرسایش آبی) به حدود 15 درصد می رسد. در همین حال ، نتایج دانه بندی ذرات زیر 2000 میکرون نیز نشان میدهد که واحد زمینهای کشاورزی حاوی بیشترین ذرات آسیب پذیر در برابر فرسایش بادی است. این به این معنی است که زمینهای کشاورزی پتانسیل بالایی برای تامین منابع ماسه در فرایند فرسایش بادی دارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
105 - نمود عرفانی شخصیتها و عناصر اسطورهای در غزلیات شمس
خدابخش اسداللهی محرم سعدزادهدر این مقاله به بررسی عناصر اسطوره اعم از شخصیتها، موجودات و نمادهایی که صبغه و نمودی عرفانی در غزلیات شمس داشتهاند، پرداختهایم. البته علاوه بر شخصیتها و نمادهای اسطورهای ملی، شخصیتهای اسطورهای دینی و عرفانی نیز که مولانا آنها را در جهت بیان مفاهیم عرفان چکیده کاملدر این مقاله به بررسی عناصر اسطوره اعم از شخصیتها، موجودات و نمادهایی که صبغه و نمودی عرفانی در غزلیات شمس داشتهاند، پرداختهایم. البته علاوه بر شخصیتها و نمادهای اسطورهای ملی، شخصیتهای اسطورهای دینی و عرفانی نیز که مولانا آنها را در جهت بیان مفاهیم عرفانی آورده، مورد بررسی قرار گرفتهاند. عناصر، موجودات و شخصیتهای مورد بررسی در این مقاله عبارتند از رستم، زال، کیقباد، سهراب، اسفندیار، ضحاک، کیکاووس، مانی، کیخسرو، امام علی(ع)، حمزه و نیز موجودات افسانهای همچون کوه قاف، هما، عنقا و سیمرغ. نتیجة حاصل شده از پژوهش این است که مولانا در غزلیات شمس نیز مانند سایر آثارش، برای بیان هر چه بهتر مضامین و مفاهیم عرفانی، از عناصر اسطوره و حماسه استفاده کرده است؛ تا جاییکه پژوهشگران ادبیات عرفانی، غزلیات شمس را نمونة بارز و ارزشمند حماسة عرفانی دانستهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
106 - تأثیرپذیری سعدی در بوستان از شاهنامۀ فردوسی
محمد حجتدر جستار پیش رو، با نگاهی ویژه، مقایسه‎ای میان بوستان سعدی با شاهنامۀ فردوسی صورت گرفته است. بدین‎صورت که نگارنده، با تأمّل در جزئیات کلام سعدی شیرازی در بوستان، تأثیری ویژه را در لایه‎های درونی ابیات آن با شاهنامۀ فردوسی ملاحظه کرده، این مقوله را، عرصه‎ چکیده کاملدر جستار پیش رو، با نگاهی ویژه، مقایسه‎ای میان بوستان سعدی با شاهنامۀ فردوسی صورت گرفته است. بدین‎صورت که نگارنده، با تأمّل در جزئیات کلام سعدی شیرازی در بوستان، تأثیری ویژه را در لایه‎های درونی ابیات آن با شاهنامۀ فردوسی ملاحظه کرده، این مقوله را، عرصه‎ای تازه در شناخت بهتر بوستان سعدی یافته است. از این روی بر آن شده، با مطالعه در اثر این شاعر و مقایسۀ اشعاری از آن با شاهنامه، نشانه‎هایی را که هدف نگارنده را راستی‎آزمایی می‎نماید، استخراج کند. بی‎گمان از آنجا که تحقیق و پژوهش پیش رو، به شکلی که در ادامه از نظر خواهد گذشت، برای اولینبار دربارۀ سعدی و اثر وی و مقایسۀ آن با شاهنامه صورت گرفته، حاوی نتایجی است که (از منظر نگارنده) بهنوعی خاص از تأثیرپذیری بهوسیله سعدی منجر می‎شود؛ امری که می‎توان آن را ناشی از اندیشه و جهان‎بینی دو شاعر دانست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
107 - نکات تعلیمی در منظومههای حماسی با تکیه بر مثنوی شهنشاهنامۀ سلیمانی (شاهنامۀ عارف)
مریم السادات خبوشانی احمدرضا یلمه هاادبیات تعلیمی گونهای از ادبیات فارسی است که دربرگیرندۀ تعالیم اخلاقی و آموزشدهندۀ آن است. این گونۀ ادبی که از دیرباز مورد توجه بزرگان ادبیات فارسی بوده، با اندرزنامههایی که بازمانده از ایران باستان و دورۀ ساسانی است، آغاز شده و با آثار شاعرانی چون فردوسی، سنایی، سعدی چکیده کاملادبیات تعلیمی گونهای از ادبیات فارسی است که دربرگیرندۀ تعالیم اخلاقی و آموزشدهندۀ آن است. این گونۀ ادبی که از دیرباز مورد توجه بزرگان ادبیات فارسی بوده، با اندرزنامههایی که بازمانده از ایران باستان و دورۀ ساسانی است، آغاز شده و با آثار شاعرانی چون فردوسی، سنایی، سعدی و... ادامه یافته است. در میان انواع ادبی، حماسه نیز این تعالیم را در خود دارد و در ادامۀ این مبحث، آثاری همچون مثنوی شنهشاهنامۀ سلیمانی که اثری حماسی و دربرگیرندۀ تعالیم اخلاقی است، خودنمایی میکند. در این اثر که از فتحالله عارف از شعرای سدۀ دهم هجری است، مواردی یافت میشود که نگارندگان را بر آن میدارد تا دربارۀ ادبیات تعلیمی در این اثر دست به پژوهش بزنند. با طرح این پرسشها که دستهبندی ادبیات تعلیمی در ادب فارسی چگونه است و شاخصههای ادبیات تعلیمی در مثنوی شهنشاهنامۀ سلیمانی کدام است، پس از بررسیها مواردی همچون ستایش خرد و خردمندی، حمد خدا، شنیدن پند پیران و احترام به والدین، اطاعت محض از پادشاهان، نکوهش جهانسپنجی، نکوهش رذایل اخلاقی، دادگری و احسان پادشاهان، یاد مرگ کردن، تأثیرپذیری از آیات و احادیث مورد توجه قرار گرفت و تحلیل شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
108 - بازتعریف اسطوره، حماسه و تراژدی در ادبیات تعلیمی با تکیه برگلستان سعدی
سیدمجتبی حسینی عاشق آبادی سید کاظم موسوی ژاله آموزگار محمد رضا نصر اصفهانیاسطوره بهصورتهای گوناگون تعریف شده است. پس از بررسی، این نتیجه حاصل میشود که ظاهراً اسطوره قابل تعریف جامع و مانع نیست. در اغلب این تعاریف و دستهبندیها شاخصهایی چون روایت، نمادین، جهانبینی، مقدس، فراتاریخی، قدسی، مینوی، تخیل، نظام، ایزدان، فرشتگان و... به چشم می چکیده کاملاسطوره بهصورتهای گوناگون تعریف شده است. پس از بررسی، این نتیجه حاصل میشود که ظاهراً اسطوره قابل تعریف جامع و مانع نیست. در اغلب این تعاریف و دستهبندیها شاخصهایی چون روایت، نمادین، جهانبینی، مقدس، فراتاریخی، قدسی، مینوی، تخیل، نظام، ایزدان، فرشتگان و... به چشم میآید. در این پژوهش کوشش شده است تعریف دیگری از اسطوره، حماسه و تراژدی ارائه شود. در این بازتعریف، اسطوره مفاهیم ناشناخته یا چند گونۀ شناختۀ ذهن بشرند؛ مفاهیم ناشناختهای که ذهن او را در بر میگیرد، همیشه و همهجا همراهیاش میکند و کوشش بیپایان انسان، شناختن و شناساندن آنهاست. از آنجا که این مفاهیم، انسانی، جهانی و همیشگیاند و در این ویژگی با اسطوره یکسان مینمایند، میتوان مفاهیم ناشناختۀ ذهن بشر را اسطوره نامید. این همگونسازی، گره از تعاریف فراوان و گهگاه ناهمخوان و رودررو (از اسطوره) میگشاید. حماسه چالش انسان برای شناختن و شناساندن آن مفاهیم و تراژدی، نتیجۀ (میزان پیروزی/ شکست بشر در) شناختن و شناساندن آن مفاهیم است. مفاهیم، خود نمایشیشان را در پدیدهها نمایان میکنند که در اینجا با عنوان نماد از آنها یاد میشود. پذیرندگی، گنجایی، ژرفایی و گستردگی مفاهیم، نمادهای بهکاررفته، کارافزارهای لازم و متغیرهای فراوان در فرایند چرخۀ اسطوره، حماسه، تراژدی کارایی دارند. ادبیات تعلیمی در فرهنگ ایرانی، جایگاه ویژهای برای یاددهی و کاربردی کردن این مفاهیم دارد؛ مفاهیمی که گاه از تعالیم دین اسلام و گاه از فرهنگ کهن ایرانزمین برگرفته شده است. گلستان سعدی بهعنوان نمونۀ ارزندهای از ادبیات تعلیمی، گسترۀ مناسبی برای تحلیل مفهومشناختی است. ابَرمفهوم مورد توجه سعدی، انسان است که با مادرمفهوم آرامش چالش دارد اما اسطورۀ بنیادین آز پیش روی اوست که در سراسر کتاب، حضوری شگرف دارد و مانع دستیابی (و پیروزی) میشود و او را از شناخت خود و دیگر مفاهیم (آرامش، ترس، مرگ و...) بازمیدارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
109 - بررسی گروههای مختلف سنی ماندگار در روستاهای در معرض ماسه (مطالعه موردی: شهرستان هیرمند، استان سیستان و بلوچستان)
میثم بندانی محمودرضا میرلطفی سیدامیرمحمد علوی زاده معصومه کمان باز مسلم معینزادهمهاجرت و جابجایی مکانی انسان ها، یکی از پدیده های مهم جمعیتی است که همواره مورد توجه اندیشمندان علوم مختلف بوده است. ماندگاری روستاییان در روستاها و ساختار سنی جمعیت نیز تابعی از عوامل مختلف از جمله؛ عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و به خصوص طبیعی بوده که خود عامل مهم تأ چکیده کاملمهاجرت و جابجایی مکانی انسان ها، یکی از پدیده های مهم جمعیتی است که همواره مورد توجه اندیشمندان علوم مختلف بوده است. ماندگاری روستاییان در روستاها و ساختار سنی جمعیت نیز تابعی از عوامل مختلف از جمله؛ عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و به خصوص طبیعی بوده که خود عامل مهم تأثیرگذار بر مهاجرت های روستا- شهری می باشد. ناحیه سیستان نیز با توجه به موقعیت خاص طبیعی و سیاسی، همواره به عنوان مکان دافعه جمعیت، شاهد مهاجرت روستاییان به شهرها و دیگر نقاط کشور بوده است. با وجود شرایط سخت طبیعی برخی از گروه های سنی حاضر به ترک زادگاه و محل سکونت خود نیستند و نسبت به آن احساس تعلق دارند. با این دیدگاه هدف پژوهش حاضر بررسی گروه های سنی ماندگار در نواحی روستایی در معرض ماسه شهرستان هیرمند میباشد. روش تحقیق مبتنی بر بررسی منابع اسنادی، بررسیهای میدانی و تکمیل پرسش نامه بوده است. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS تحلیل شده اند. یافته ها نشان میدهد بالاترین میانگین ماندگاری مربوط به گروه سنی 41 تا 50 سال و پس از آن 31 تا 40 سال می باشد. و کمترین میانگین ماندگاری را گروه سنی زیر 20 سال و 21 تا 30 سال دارند. می توان چنین بیان نمود که افراد 30 تا 50 سال که در میانه زندگی هستند، ماندگاری بیشتری نسبت به گروه سنی جوانان دارند. همچنین از بین عوامل مؤثر بر ماندگاری روستاییان، عوامل اقتصادی از جمله؛ داشتن زمین کشاورزی بیشترین میزان را به خود اختصاص داده است. از این رو پیشنهاد می شود از طریق ارائه تسهیلات و وام های کم بهره توسط دولت به کشاورزان، ایجاد فرصت های شغلی، ارائه تسهیلات مالی جهت بهسازی و ساخت مسکن امن و مناسب، تسهیلات رفاهی، آموزشی و بهداشتی، موجبات ماندگاری روستاییان در گروه های سنی مختلف در این ناحیه فراهم گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
110 - Effective Components of Optimal Wheat Production from the Perspective of Farmers in the North of Khuzestan, Iran
محمد صادق صبوری ثریا رفیعی داود ثمریThis research was carried out to investigate the role of legal, philosophical, economic, environmental, educational attitudes and some personal characteristics in farmers' professionalism in the production of optimal wheat in the north of Khuzestan Province, Iran. The m چکیده کاملThis research was carried out to investigate the role of legal, philosophical, economic, environmental, educational attitudes and some personal characteristics in farmers' professionalism in the production of optimal wheat in the north of Khuzestan Province, Iran. The methodological approach in this research was casual relative and applied survey. The data were collected by a survey and a questionnaire as the main research instruments. The samples comprised all wheat growers in Northern Khuzestan. Three hundred and ten farmers were selected by using a Cochran's formula through random sampling out of 23,485 wheat farmers of Northern Khuzestan. Finally, 302 questionnaires were analyzed. The questionnaire was developed from a review of the related literature. The content and face validity of the instruments were established after several times of review and correction by the faculty members of Azad University of Garmsar. The questionnaire and data were analyzed by the help of SPSS v21 software package. The reliability was reported to be 0.81 using a Cronbach's alpha. Stepwise regression analysis indicated the most important variable that accounted for 77.2% of the variance of the dependent variable was the economic variable. The next variables (environmental, legal components, and educational attitudes processes) captured 86.5% of the variance of optimal wheat production. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
111 - منشاءیابی رسوبات بادی چاه نیمه های زابل
مهدی جدیدالاسلامی Jafar Rahnamarad نصرالله بصیرانیبه منظور کنترل و مبارزه با فرسایش بادی دشت سیستان، با 8117 کیلومتر مربع مساحت و با اقلیم نامساعد و خشک، شناخت منشاء یا مناطق برداشت رسوبات بادی آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این پژوهش شامل جمع آوری اطلاعات محلی از فرسایش، بررسی ژئومورفولوژی عمومی و بادهای منطقه، نمو چکیده کاملبه منظور کنترل و مبارزه با فرسایش بادی دشت سیستان، با 8117 کیلومتر مربع مساحت و با اقلیم نامساعد و خشک، شناخت منشاء یا مناطق برداشت رسوبات بادی آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این پژوهش شامل جمع آوری اطلاعات محلی از فرسایش، بررسی ژئومورفولوژی عمومی و بادهای منطقه، نمونه برداری از رسوبات و تهیه مقاطع نازک برای انجام آزمایشات گرانولومتری، مورفوسکوپی و کانی شناسی، م یباشد. لذا از اهداف مهم این تحقیق، شناخت کانون های بحرانی فرسایش بادی (منشاء یابی)، آسیب پذیری مخازن آبی چاه نیمه ها و شناسایی اثر تخریبی باد در منطقه زابل تعیین شدند. بر اساس نتایج به دست آمده، وقوع خشکسالی در منطقه سیستان و به تبع آن کاهش پوشش گیاهی و خشک شدن دریاچه هامون و همچنین وجود بادهای 120 روزه، شرایط مناسبی جهت فرسایش بادی و وقوع طوفانهای گرد وخاک فراهم آورده اند. منشاء رسوبات موجود در مخازن چاه نیمه بادهای فرساینده منطقه با جهت شمال تا شمال غربی و با زاویه 330 تا 360 درجه ارزیابی شد. مهمترین رخساره های برداشت، اراضی رهاشده، اراضی ماسه-زار و عرصه های شور و پف کرده بستر دریاچه هامون و دشتهای شمالی (در کشور افغانستان) می باشند. طوفانهای شن و ماسه و حرکت تپه های ماسه ای از عوامل تهدید کننده آن منطقه محسوب می شوند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
112 - بررسی اثرات مخرب زیست محیطی ناشی از برداشت بی رویه مصالح رودخانه ای (شن و ماسه) در محورهای اصلی برداشت شهر مشهد
نرجس قهرمانی محمد غفوری غلامرضا لشکری پور غلامرضا غلامیسنگ ها ماندگارترین مصالح ساختمانی هستند که از تخت جمشید ایران تا اهرام مصر سالیان سال پایدار مانده اند. مصالح خرده سنگی که اصطلاحاً به آن شن و ماسه گفته م یشود، پر مصرف ترین مصالح ساختمانی هستند. پیشرفت تمدن بشری در امر احداث سازه، نیاز بشر به شن و ماسه را افزایش داده ا چکیده کاملسنگ ها ماندگارترین مصالح ساختمانی هستند که از تخت جمشید ایران تا اهرام مصر سالیان سال پایدار مانده اند. مصالح خرده سنگی که اصطلاحاً به آن شن و ماسه گفته م یشود، پر مصرف ترین مصالح ساختمانی هستند. پیشرفت تمدن بشری در امر احداث سازه، نیاز بشر به شن و ماسه را افزایش داده است. برداشت های ب یرویه جهت تامین نیاز بشر، لزوم حفظ بستر و حریم رودخان هها و نیز حفظ هویت آن و اجتناب از بهم خوردن تعادل موجود در محیط زیست رودخانه توجه به جلوگیری از برداشت ب یرویه مصالح رودخانه ها را بیش از پیش مطرح ساخت. اما برداشت بدون برنام ه ریزی این گونه مصالح اثرات مخربی بر پیکره محیط زیست دارد. در این مقاله سعی شد تا با انجام بازدیدهای میدانی از محورهای اصلی تامی نکننده شن و ماسه شهر مشهد (محور سرخس، کلات، فریمان و فردوسی) به بررسی اثرات مخرب و غیر مستقیم استحصال مصالح رودخانه ای بر محیط زیست پرداخته شود و پیشنهاداتی جهت جایگزینی و استفاده از مصالح نوین ساختمانی ارائه گردد. مصالح کوهی در محور سرخس (به علت تجمع واحدهای شن شویی در این محور) به عنوان مطالعه موردی در این مقاله انتخاب گردیده و آزمایشات مختلفی بر روی آن ها انجام گردید، نتایج نشا ندهنده مقاومت فشاری 420 تا 450 kg/cm2 می باشند. حجم این توده آهکی به وسیله نر مافزار جی آی اس (GIS) محاسبه و حدود 37/1044 میلیون تن تخمین زده شده است . مقاومت بالا و حجم مناسب این منبع کوهی استفاده از این مصالح را به عنوان جایگزین مناسب مصالح رودخانه ای تایید میکند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
113 - بررسی نقش شکستگی ها در آبدهی چشمه چم آسیاب در شمال شرق استان خوزستان
نصرالله کلانتری علی خوبیاری محمدصادق درانی نژادحوضه آبریز چمآسیاب با مساحتی در حدود 17 کیلومتر مربع، در شمال شرق استان خوزستان واقع شده است. پوشش واحدهای ماسه سنگی آغاجاری، سبب تشکیل آبخوان ماسه سنگی در منطقه شده است که توسط چشمه چمآسیاب به سطح زمین زهکشی میشود. هدف از انجام این تحقیق، مطالعه اهمیت شکستگیها در آبدهی چکیده کاملحوضه آبریز چمآسیاب با مساحتی در حدود 17 کیلومتر مربع، در شمال شرق استان خوزستان واقع شده است. پوشش واحدهای ماسه سنگی آغاجاری، سبب تشکیل آبخوان ماسه سنگی در منطقه شده است که توسط چشمه چمآسیاب به سطح زمین زهکشی میشود. هدف از انجام این تحقیق، مطالعه اهمیت شکستگیها در آبدهی چشمه چم آسیاب و شناخت وضعیت آب زیرزمینی آن میباشد. در این پژوهش از بخشهای مختلف حوضه آبگیر چشمه برداشت درزه و شکستگی انجام شد و با استفاده از سنجش از دور (Geographic Information System, GIS) شکستگیهای منطقه بررسی شدند. نتایج نشان داد که تراکم شکستگیها با ایجاد تخلخل ثانویه، باعث افزایش تراوایی سازند شده و نقش مهمی را در آبدهی چشمه ایفا مینماید. همچنین غالب شکستگیها از نوع عرضی میباشند و به موازات محور تنش بیشینه در منطقه ایجاد شدهاند. آبدهی چشمه در فصل خشک در حدود 20 لیتر بر ثانیه (L/Sec) و در فصل تر به بیش از 60 لیتر بر ثانیه (L/Sec) میرسد. این مسأله نشان دهنده ی تراوایی ماسه سنگ در منطقه مورد مطالعه می باشد، همچنین بیانگر آن است که چشمه در فصل تر نسبت به بارش پاسخ مناسبی نشان می دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
114 - ارزیابی پتانسیل روانگرایی شهر کرمان بر اساس آزمایش نفوذ استاندارد (SPT)
عباس کنگی داود خطیبیشهر کویری کرمان، بر روی یک افق ماس های با منشاء بادی به ضخامت 10 متر بنا شده است. در زیر این افق ماسه ای، خاک های رسی و سیلتی غیرقابل نفوذ قرار گرفته اند. در طی دو دهه اخیر، افزایش جمعیت شهر کرمان و استفاده از چاه های جذبی جهت دفع فاضلاب خانگی، باعث بالا آمدن سطح آب زیر چکیده کاملشهر کویری کرمان، بر روی یک افق ماس های با منشاء بادی به ضخامت 10 متر بنا شده است. در زیر این افق ماسه ای، خاک های رسی و سیلتی غیرقابل نفوذ قرار گرفته اند. در طی دو دهه اخیر، افزایش جمعیت شهر کرمان و استفاده از چاه های جذبی جهت دفع فاضلاب خانگی، باعث بالا آمدن سطح آب زیرزمینی شهری شده است. در بخش مرکزی شهر نیز سطح آب زیرزمینی به عمق 3 متری رسیده است. این شرایط علاوه بر ایجاد مشکلات زیست محیطی باعث اشباع اف قهای ماسه بادی نیز شده است. این خاک های ماسه ای با عدد اس پی تی (SPT) پایین در شرایط اشباع دارای پتانسیل روانگرایی بالایی هستند. آنالیزهای انجام شده، بیانگر آن است که ضریب ایمنی حاصل از روانگرایی در بخش مرکزی شهر در شرایط بارگذاری لرز های کمتر از یک بوده و در نتیجه روانگرا خواهند شد. بنابراین، با در نظر گرفتن پتانسیل بالای لرزه خیزی شهر کرمان، این احتمال وجود دارد که در صورت وقوع زمین لرزه ای نیرومند، پدیده روانگرایی، خسارات بسیاری را به ساختمان ها و بناهای تاریخی شهر کرمان وارد نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
115 - بررسی تاثیر مشخصات فیزیکی و شیمیایی نهشته های تراورتن بر پارامترهای استخراج در معادن طرق
مجید اعلایی راحب باقرپور مهدی یزدیایجاد سیستم های برنامه ریزی و کنترل مواد و تولید بر پایه مطالعات واقعی علمی در معادن یک ضرورت و الزام تعیین کننده است. در این مقاله با تلفیق دو علم زمین شناسی و معدن ابتدا فرآیند تشکیل نهشته های تراورتن، ویژگی های فیزیکی و شیمیایی و تاثیر آن در استخراج بررسی شد، سپس با چکیده کاملایجاد سیستم های برنامه ریزی و کنترل مواد و تولید بر پایه مطالعات واقعی علمی در معادن یک ضرورت و الزام تعیین کننده است. در این مقاله با تلفیق دو علم زمین شناسی و معدن ابتدا فرآیند تشکیل نهشته های تراورتن، ویژگی های فیزیکی و شیمیایی و تاثیر آن در استخراج بررسی شد، سپس با استفاده از داده های جمع آوری شده در مدت ۹ ماه، راهکارهایی جهت بهینه کردن روش و پارامترهای استخراجی در معدن سنگ تراورتن شرکت احرار سپاهان ارائه گردید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
116 - تاثیرات ساخت و سازهای ساحلی و فعالیتهای انسانی بر رسوبات ساحلی میانکاله
سارا نخجیری احمد معتمد همایون خوشروان محمدرضا اسپهبدمنطقه مورد مطالعه در ساحل جنوب شرقی دریای کاسپین در ابتدای زبانه ماسه ای میانکاله واقع شده است. وسعت این منطقه در حدود 23 کیلومتر می باشد که مراکز صنعتی مهمی از جمله نیروگاه نکا، شرکت کشتی سازی ایران صدرا، شرکتهای حفاری نفتی و بندر امیرآباد در ساحل آن قرار گرفته اند. بر چکیده کاملمنطقه مورد مطالعه در ساحل جنوب شرقی دریای کاسپین در ابتدای زبانه ماسه ای میانکاله واقع شده است. وسعت این منطقه در حدود 23 کیلومتر می باشد که مراکز صنعتی مهمی از جمله نیروگاه نکا، شرکت کشتی سازی ایران صدرا، شرکتهای حفاری نفتی و بندر امیرآباد در ساحل آن قرار گرفته اند. برای تعیین میزان تاثیرفعالیت های انسانی بر خطوط ساحلی، لازم است روند حرکتی رسوبات مشخص شود. بدین منظور با تلفیق روشهای McLaren-Bowles، Gao-Callins، Le Roux و Sunamura & Horikawa، روش مناسب تعیین شد. منطقه مذکور به 3 زون (غربی، مرکزی و شرقی ) و 9 برش تقسیم شد. زون مرکزی خطرناکتر از دو زون اطراف است . هر برش در اعماق 0، 5/0، 1، 5/1، 5/2، 5 و 10 متری نمونه برداری صورت گرفت. با تجزیه و تحلیل اندازه های رسوبی، پارامترهای آماری اندازه دانه ها از جمله میانگین (Mz)، جورشدگی (σi)، چولگی (Ski) و کشیدگی (KG) بدست آمد. در نهایت نقشه های نحوه توزیع میانگین، جورشدگی و چولگی رسوبات رسم و باتوجه به نقشه عمق سنجی منطقه، نقشه روند حرکتی رسوبات تهیه شد. علاوه بر این منحنی تلفیق جورشدگی و میانگین نیز برای رسوبات رسم شد. نهایتاً معلوم شد بر این اساس می توان روند حرکت رسوبات در هنگام برخورد با سازه های ساحلی و چگونگی رفتار آنها را تعیین و میزان فرسایش و رسوبگذاری را در اطراف این سازه ها تخمین زد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
117 - تجلی حماسه و عرفان عاشورا در شعر دفاع مقدس احمد عزیزی شاعر کرمانشاهی
محمدرضا سنگری عفت جامه شورانیسخن گفتن از حماسه ی شکوهمند عاشورا و تاثیر آن بر دفاع مقدس و شعر دفاع مقدس، موضوعی غیرقابل انکار است. جنگ هشت ساله ی ایران و عراق، به دلیل مشابهت های بسیاری که با کارزار کربلا داشت، این دو حادثه را از جهات متعدد به هم پیوند زده است. هم چنان که عرصه های مختلف جنگ، متاثر چکیده کاملسخن گفتن از حماسه ی شکوهمند عاشورا و تاثیر آن بر دفاع مقدس و شعر دفاع مقدس، موضوعی غیرقابل انکار است. جنگ هشت ساله ی ایران و عراق، به دلیل مشابهت های بسیاری که با کارزار کربلا داشت، این دو حادثه را از جهات متعدد به هم پیوند زده است. هم چنان که عرصه های مختلف جنگ، متاثر از حادثه عاشورا بود، شعر جنگ نیز از آبشخور این فرهنگ غنی سیراب می شد. از سوی دیگر، ضرورت دفاع از میهن، ایستادگی بر سر آرمان ها، حفاظت از انقلابی نوپا که با هدف احیای اسلام، شهادت، ایثار، عشق و ایمان... باعث برجسته شدن ابعاد حماسی و همچنین عرفانی عاشورایی گردیده است. استان کرمانشاه از جمله ی قهرمان شهرهایی است که عاشوراییان بسیاری را در حافظهی تاریخی خویش به ثبت رسانده است. در کنار آن شاعران غیرتمند دفاع مقدس این استان، اشعار دفاع مقدس و عاشورایی خویش را به هم پیوند زده اند، تا حماسه ی عاشورایی دفاع مقدس را در آیینهی زیباترین کلام به یادگار بگذارند. ضمن بررسی آثار این شاعر ارزشمند مشخص گردید در اشعار عاشورایی و دفاع مقدسی ایشان آمیختگی و پیوند میان دفاع مقدس و عاشورا دیده می شود. احمد عزیزی در این سروده ها به حماسه سازان کربلا، امام حسین (ع) حضرت عباس (ع) قاسم بن الحسن (ع) حربن یزید و بزرگ بانوی کربلا حضرت زینب و... اشاره می کند و با لحنی حماسی و نگاهی عرفانی با شعر دفاع مقدس درمی آمیزد. پژوهش حاضر به بررسی ابعاد حماسی و عرفانی عاشورا در شعر دفاع مقدس احمد عزیزی شاعر کرمانشاهی پرداخته است. روش تحقیق در این مقاله اسنادی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
118 - نگاهی به شعر عاشورایی بعد از انقلاب اسلامی
عفت جامه شورانی محمدرضا سنگری -
دسترسی آزاد مقاله
119 - سیر تحول ایزد وای از اسطوره به کیکاووس در حماسه
اقدس فاتحی حسن شهریاریاشراف بر پیشینة اساطیری شخصیتهای حماسی، در تحلیل کارکردهای آنان در آثار ادبی کمک قابل توجهی خواهد کرد. مطالعة خویشکاریهای ایزد وای و وجود برخی تشابهات میان این ایزد و کاووس شاهنامه سبب گردید تا به مقایسة تطبیقی میان این دو شخصیت اساطیری بپردازیم. کاووس شاهنامه، از بزر چکیده کاملاشراف بر پیشینة اساطیری شخصیتهای حماسی، در تحلیل کارکردهای آنان در آثار ادبی کمک قابل توجهی خواهد کرد. مطالعة خویشکاریهای ایزد وای و وجود برخی تشابهات میان این ایزد و کاووس شاهنامه سبب گردید تا به مقایسة تطبیقی میان این دو شخصیت اساطیری بپردازیم. کاووس شاهنامه، از بزرگترین پادشاهان حماسی ایران و برخوردار از پیشینهای اساطیری است. وای نیز، ایزد باد و هواست که بر فضای تهی میان آسمان و زمین حکمرانی میکند. پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی ـ تحلیلی به این نتایج که عبارتند از تشابه در شخصیت متلوّن و ابهامانگیز، فرّهمندی، جادو ـ پزشکی، جنگاوری، پیک مرگ و سرشت بادی، مکان زندگی و پدر نخستین انسان بودن است، دست یافته. هر چند اختلافات جزیی در میان آنها دیده میشود، اما وجود اینگونه همسانیها میان این دو شخصیت اساطیری و بررسی و مطالعة سیر تحوّل و تنزّل ایزدان اساطیری به عالم حماسه، ما را بر این داشت که گمان کنیم کاووس شاهنامه صورت تحوّلیافته و انسانی وایو، ایزد باد و هوا است که در حماسه ملی ما؛ شاهنامه با حفظ مهمترین خویشکاریهای خود در قالب پادشاهی حماسی نمایان گشته است. هدف از انجام چنین پژوهشی بیشک نمایاندن پیشینة ایزدی کیکاووس و تأثیر در رفتار و کردار حماسی و شخصیت چندی بعدی او در شاهنامه است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
120 - تحلیل جایگاه جهرم در شاهنامة فردوسی در مقایسه با تواریخ اسلامی، فرهنگ و روایات محلی
فاطمه تسلیم جهرمیدر شاهنامة فردوسی و بهویژه در بخش تاریخی آن، اسامی مکانها و نامجایهای بسیاری از جمله شهر جهرم آمده است. بنای شهر جهرم در سرزمین پارس را به چهرههایی اسطورهای چون بهمن پسر اسفندیار نسبت دادهاند؛ قهرمانانی چون: بُناک، مهرک نوشزاد و دختر مهرک، بهرام گور و باربُد، چکیده کاملدر شاهنامة فردوسی و بهویژه در بخش تاریخی آن، اسامی مکانها و نامجایهای بسیاری از جمله شهر جهرم آمده است. بنای شهر جهرم در سرزمین پارس را به چهرههایی اسطورهای چون بهمن پسر اسفندیار نسبت دادهاند؛ قهرمانانی چون: بُناک، مهرک نوشزاد و دختر مهرک، بهرام گور و باربُد، از چهرههای معروف شهر جهرم در شاهنامه، روایات عامیانه و برخی تواریخ اولیه اسلامی هستند. نام جهرم در نسخ مختلف شاهنامه بین ۸ تا ۱۷بار تکرار شده و محل وقوع برخی از اتفاقات مهم این حماسة ملی است. هدف از پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی، تأیید اصیلبودن نام جهرم در شاهنامه و تحلیل جایگاه استراتژیک و نظامی در گذشتة تاریخی و اساطیری آن است. بر اساس یافتههای این پژوهش، وجود قوای نظامی، وجود قلعهها و ولیعهدنشینی این شهر از دلایل تکرار نام آن در شاهنامه است. روایات ملی و شخصیتهای شاهنامه در فرهنگ محلی جهرم به صورت نامگذاری بر اماکن جغرافیایی چون: قلعة مهرک و شاپورآباد، بازآفرینی روایات شاهنامه، نامهای خانوادگی و... حفظ شدهاند. باقیماندن نامها یا شهرتهای خانوادگی مرتبط با پهلوانان و خاندان شاهی در شاهنامه، بناها و نامجایها به نام شاهان و پهلوانان از دیگر نشانههای تاریخ حماسی این شهر در روزگار حاضر است. دادههای محلی این مقاله نیز به کمک پژوهشهای میدانی جمعآوری شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
121 - بررسی عناصر و بنمایههای اسطورهای و حماسی در ضربالمثلهای رایج استان فارس
میثم زارع زهرا ریاحی زمینضربالمثلها بخش بزرگی از فرهنگ یک قوم را تشکیل میدهند و آیینۀ تمامنمای اندیشه، ذوق، آداب و رسوم و عادات جامعه محسوب میشوند.لازم به ذکر است که اسطوره ها و باورهای اسطورهای در ساخت مثلها دخیل هستند؛ زیرا مثلها به عنوان قسمت مهمی از فرهنگ عامه نه تنها ریشه در تاری چکیده کاملضربالمثلها بخش بزرگی از فرهنگ یک قوم را تشکیل میدهند و آیینۀ تمامنمای اندیشه، ذوق، آداب و رسوم و عادات جامعه محسوب میشوند.لازم به ذکر است که اسطوره ها و باورهای اسطورهای در ساخت مثلها دخیل هستند؛ زیرا مثلها به عنوان قسمت مهمی از فرهنگ عامه نه تنها ریشه در تاریخ بلکه ریشه در اساطیر و مذاهب کهن نیز دارند. هدف از این پژوهش به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی، بررسی عناصر و بن مایه های حماسی و باورهای اسطورهای انعکاس یافته در مثل های استان فارس از جمله شخصیت های شاهنامه و باورهای اسطورهایِ اژدها، سیمرغ، آب، آتش، خروس، دختر و اعداد است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بدون برقرار ساختن پیوند میان ضربالمثل و اسطوره نمیتوان به معنای روشنی دست یافت. بن مایه های اساطیری موجود در ضرب المثل های استان فارس در برگیرندۀ مفاهیمی غنی همچون قدرت، زیبایی، اصل و نسب، آگاهی، بخت و اقبال، پاکی و... است. همچنین مشخص شد که مهم ترین شخصیت حماسی که در ضربالمثلها بازتاب یافته، شخصیت رستم است؛شایان ذکر است روایت نقّالان در ساخت مثل ها تاثیر گذار بوده است. درونمایة بسیاری از این ضربالمثلها، متأثر از باورها و آیینهای گذشته است. برخی از این باورها، پس از آمدن اسلام و فرهنگ اسلامی به ایران، رنگ اسلامی به خود گرفته اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
122 - تحلیل بنمایههای اسطورهای حماسة گوراوغلی ترکمن
عبدالله واثق عباسی بایرام مراد مرادیحماسة گوراوغلی ترکمن از جمله آثاری است که ردّ پای اساطیر کهن در آن وجود دارد. از آنجا که آثار حماسی، پیوندی ناگسستنی با اساطیر دارند، واکاوی درونمایههای اساطیری در این اثر، دور از ذهن نیست. اساطیر در بطن و متن حماسه قرار دارند و این امر ناشی از باور و فرهنگ یک قوم به چکیده کاملحماسة گوراوغلی ترکمن از جمله آثاری است که ردّ پای اساطیر کهن در آن وجود دارد. از آنجا که آثار حماسی، پیوندی ناگسستنی با اساطیر دارند، واکاوی درونمایههای اساطیری در این اثر، دور از ذهن نیست. اساطیر در بطن و متن حماسه قرار دارند و این امر ناشی از باور و فرهنگ یک قوم به آیینی ویژه است. در این مقاله بنمایههای اساطیری در حماسة گوراوغلی ترکمن با روش توصیفی ـ تحلیلی بررسی میشود. یافتههای پژوهش نشان میدهد که بازتاب بنمایههای اساطیری کهن از جمله اسطورة تولد عجیب پهلوان (از گور بیرون آمدن)، راهنما یا پیر دانا، نبرد با اژدها (اژدهاکشی)، فیلاوژنی، گذر از آب به همراه اسب، اسب دریایی گوراوغلی (قیرآت)، وجود پریان و جادو در این حماسه چشمگیر است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
123 - تو این چوب را خوارمایه مدار (نظریهای در باب ایزدان و دیگر نیروهای ماوراییِ یاریگرِ رستم در نبرد با اسفندیار)
حسین میرزا نیک نامآنچه اسفندیار را در نخستین روز نبرد بر رستم غلبه میدهد نه زور بازو، که نیروی ماورایی رویینتنی است؛ موهبتی که از سوی اهورامزدا، قویترین ایزد آیین زرتشتی به او عطا شده است و رستم برای غلبه بر آن، ناچار است ایزدان و نیروهای ماورایی کوچکتر را به یاری بخواند تا مجموع این چکیده کاملآنچه اسفندیار را در نخستین روز نبرد بر رستم غلبه میدهد نه زور بازو، که نیروی ماورایی رویینتنی است؛ موهبتی که از سوی اهورامزدا، قویترین ایزد آیین زرتشتی به او عطا شده است و رستم برای غلبه بر آن، ناچار است ایزدان و نیروهای ماورایی کوچکتر را به یاری بخواند تا مجموع این نیروها، بر نیروی رویینتنی اسفندیار غلبه کند. چون در حماسههای ملی ایران ایزدان حضور مستقیم ندارند، ناگزیر باید به نشانهها و شواهد جنبی توجه شود. در شاهنامه، نشانههای متنی متعددی دال بر حضور گستردۀ نیروهای ماورایی، اعم از ایزد، دیو، پری و ... وجود دارد که رستم از آنها یاری میخواهد و سبب میشود نیروی ماورایی رستم بر نیروی ماورایی رویینتنی اسفندیار غلبه کند و او را از پای درآورد. در این مقاله شواهد متنی و بین متنی حضور این نیروهای ماورایی و یاریخواهی رستم از این نیروها توصیف و تحلیل شدهاند؛ و حاصل تحلیل، دریافت و تأیید این نکته است که مجموعهای از نیروهای ماوراءالطبیعی در نبرد انجامین به یاری رستم آمدهاند و این امر سبب تعادل در نیروهای ماوراءالطبیعی دو طرف، و پیروزی رستم بر اسفندیار گردیده است. این پژوهش، از دستۀ پژوهشهای کیفی است و بر اساس تحلیل متن صورت گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
124 - تحول در کارکرد اسطوره و حماسه در کتابهای تاریخی عهد مغول و ایلخانی (با تکیه بر تاریخ جهانگشای جوینی، جامع التواریخ رشیدالدین فضل الله و تاریخ وصاف)
حسن شهریاریشرایط سیاسی و اجتماعی عهد مغول-ایلخانی با حضور گسترده اساطیر و حماسههای ایرانی در کتابهای تاریخی این عهد پیوند دارد. اهداف متفاوت مورخان سبب تحول در کارکرد اسطوره و حماسه شده است. ازاینرو بررسی تحول در کاربرد اسطوره و حماسه در این منابع و شناخت ظرفیتهای آن ضروری است چکیده کاملشرایط سیاسی و اجتماعی عهد مغول-ایلخانی با حضور گسترده اساطیر و حماسههای ایرانی در کتابهای تاریخی این عهد پیوند دارد. اهداف متفاوت مورخان سبب تحول در کارکرد اسطوره و حماسه شده است. ازاینرو بررسی تحول در کاربرد اسطوره و حماسه در این منابع و شناخت ظرفیتهای آن ضروری است. پژوهش حاضر با روش کتابخانهای و توصیفی-تحلیلی به نتایج زیر دست یافته است: 1. جوینی با الهام از شاهنامه، در پی خلق حماسهای منثور بوده و برای تحقق اندیشههای مغولستیزانه و ایرانگرایانه خویش از شخصیتها و فضای حماسی بهره برده است. او با زیرکی به تشبیه خوارزمشاهیان به ایرانیان و مغولان به تورانیان، تاریخ را بر مبنای حماسه تأویل کرده و به بازآفرینی نبردهای حماسی ایرانیان پرداخته است. 2. رشیدالدین فضلالله جایگاه بسزایی در آشنایی بیگانگان با مفاهیم و اندیشههای ایرانشهری دارد. او در پی بسترسازی برای بازآفرینی اندیشههای سیاسی ایران باستان از جمله شاه و ایرانشهر است. 3. وصاف با بیان شیوه حکمرانی شاهان اساطیری و تاریخی ایران درصدد فرهنگپذیری و کاهش بدخویی مغولان و ایلخانان است تا از آنان شاهانی با آیین ایرانی تربیت کند. همچنین، وصاف اسطوره و حماسه را برای تفاخر به هنر نویسندگی خویش به خدمت گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
125 - بررسی مؤلفههای حماسی در رسالۀ عقل سرخ سهروردی
عسکر سیادت سودابه کشاورزی زرین تاج واردیعلاوه بر حماسۀ ملی، تاریخی و دینی، حماسۀ عرفانی نیز در بین آثار صوفیان و عارفان فارسی یافت ¬شده است که روح سالکان مانند قهرمانان حماسه با شیطان پنهان درون یا نفس امّاره خود، پیدرپی در ستیز و جدال است. سهروردی نیز در رسالۀ عقل سرخ با زبانی رمزی به وصف چگونگی گرفتارشدن چکیده کاملعلاوه بر حماسۀ ملی، تاریخی و دینی، حماسۀ عرفانی نیز در بین آثار صوفیان و عارفان فارسی یافت ¬شده است که روح سالکان مانند قهرمانان حماسه با شیطان پنهان درون یا نفس امّاره خود، پیدرپی در ستیز و جدال است. سهروردی نیز در رسالۀ عقل سرخ با زبانی رمزی به وصف چگونگی گرفتارشدن روح در بند جسم میپردازد و از زبان پیر نورانی، پیچوخمها و عقبههای مسیر بازگشت به اصل روحانی را بیان می¬کند. پژوهش پیشرو با روش تحلیلی ـ توصیفی به بررسی مؤلفههای حماسی در رسالۀ عقل سرخ سهروردی پرداخته و هدف از آن یافتن مؤلفه¬های حماسی عرفانی است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مؤلفه¬ها و نمادهای حماسی چون جدال نیکی و بدی، سفر، هفتخان، لزوم همراهی پیر یا راهنما در هفتخان، کوه قاف، سیمرغ، پهلوانان حماسی، جام گیتی¬نما، جنگافزارها و چشمۀ زندگانی به رسالۀ عقل سرخ رنگ و بوی حماسۀ عرفانی بخشیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
126 - مکانهای اسطورهای در طومارهای نقالی
سلمان رحیمی زهرا غلامییکی از بنمایههای اساطیری که بشر همواره با آن ارتباطی فرامادی داشته است، مکان است. پذیرفتن نقش اسطورهای بعضی مکانها و قداست آنها، مضمونی است که در روایتهای اساطیری، حماسی و نقالی دیده میشود و به صورت کوه، غار، چاه، چشمه، دخمه، دژ، باغ، مکان طلسمشده و... نمود یاف چکیده کاملیکی از بنمایههای اساطیری که بشر همواره با آن ارتباطی فرامادی داشته است، مکان است. پذیرفتن نقش اسطورهای بعضی مکانها و قداست آنها، مضمونی است که در روایتهای اساطیری، حماسی و نقالی دیده میشود و به صورت کوه، غار، چاه، چشمه، دخمه، دژ، باغ، مکان طلسمشده و... نمود یافته است. در باور اساطیری، مکان با آنچه در محیط کیهانی و مادی تعریف شده، متفاوت است و اشیا و پدیدههای مادی و دنیوی به امور ماورایی و قدسی تبدیل میشوند و قهرمان با قرار گرفتن در مکان اسطورهای، به بلوغ و تکامل میرسد و به تحول روحی و نیز جاودانگی دست مییابد. هدف این پژوهش معرفی مکانهای اسطورهای و واکاوی کارکرد و کیفیت آنها در روایات طومارهای نقالی است و کوشش شده با مطالعه در روایات حماسی شاهنامه و طومارها، نمونههایی از بنمایههای مهم مکانهای اسطورهای بررسی و تحلیل شود. در این راستا، به تحلیل کیفیت اسطورهای مکانها در طومارها پرداخته شد. کوه بهدلیل جایگاه بلند و نزدیکیاش به آسمان، از مقدسترین مکانهاست و دیگر مکانهای اساطیری و مقدس چون چشمه، قلعه، دخمه و باغ نیز اغلب بر فراز کوهها هستند. شیوة پژوهش در این مقاله، توصیفی ـ تحلیلی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
127 - بررسی تطبیقی اهریمنان خشکی در شاهنامه فردوسی و حماسه رامایانا
نیما ادهمدو ملت ایران و هند سابقه مشترک قومی و نژادی دارند و در طول زمان از یکدیگر بسیار تأثیر پذیرفتهاند. این اشتراکات و تأثیرپذیریها در آثار ادبی دو ملت نیز بازتاب یافته است. پژوهش پیش رو با فرض وجود مضامینی مشترک میان شاهنامه فردوسی و حماسه رامایانا، به مقایسه تطبیقی دو شخ چکیده کاملدو ملت ایران و هند سابقه مشترک قومی و نژادی دارند و در طول زمان از یکدیگر بسیار تأثیر پذیرفتهاند. این اشتراکات و تأثیرپذیریها در آثار ادبی دو ملت نیز بازتاب یافته است. پژوهش پیش رو با فرض وجود مضامینی مشترک میان شاهنامه فردوسی و حماسه رامایانا، به مقایسه تطبیقی دو شخصیت منفی کلیدی شاهنامه، ضحاک و افراسیاب، با راوانا، شخصیت منفی حماسه رامایانا، پرداخته است. نتایج این پژوهش حاکی از وجود اهریمنان خشکی و کمآبی در این دو حماسه است؛ علاوه بر آن، کارکردهای مشابهی که میان این شخصیتها دیده میشود، از ماهیت یکسان، اما تحولیافته اساطیر موجود در شاهنامه و رامایانا حکایت میکند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
128 - شاهنامه نمود حذف، غیاب یا حضور دیگری
فرزاد بالو رضا ستاری فاطمه بصیریمفهوم دیگری به وسیلۀ میخائیل باختین به حوزۀ ادبیات و نظریههای ادبی وارد شد. باختین در میان انواع ادبی، تنها نوع ادبی رمان آن هم رمانهای داستایفسکی را واجد شرایط گفتوگویی و حضور دیگری میپنداشت. بر همین اساس، باختین ژانر حماسی و تراژیک را همچون رمانهای تولستوی فاقد خ چکیده کاملمفهوم دیگری به وسیلۀ میخائیل باختین به حوزۀ ادبیات و نظریههای ادبی وارد شد. باختین در میان انواع ادبی، تنها نوع ادبی رمان آن هم رمانهای داستایفسکی را واجد شرایط گفتوگویی و حضور دیگری میپنداشت. بر همین اساس، باختین ژانر حماسی و تراژیک را همچون رمانهای تولستوی فاقد خصلت مکالمهای میداند. او معتقد است بنیاد آثار حماسی بر پایۀ حذف و طرد دیگری استوارست. در مقالۀ حاضر کوشیدیم با رویکردی سلبی و ساختارشکنانه به رأی باختین در باب آثار حماسی، نمودهای دیگری در شاهنامه را نشان دهیم. این نمودها را در ساحتهای متفاوتی میتوان بررسی کرد که عبارتاند از: 1) آفرینش شاهنامه به مثابۀ نمود صدایی دیگر در برابر صدای حاکم؛ 2) شاهنامه تلاقی ژانرهای مختلف در کنار هم؛ 3) نهاد پهلوانی در برابر نهاد شاهی؛ 4) ازدواج با بیگانگان. همۀ این مؤلفهها گواهی بر حضور دیگری و وجود چندصدایی و گفتوشنود در شاهنامه است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
129 - تحلیل عرفانی داستان ضحاک
علی حیدرییکی از داستانهای مشهور و رازناک شاهنامه، داستان ضحاک است. از این داستان تحلیلهای مختلفی صورت گرفته است که بیشتر جنبة سیاسی و اجتماعی دارند. با توجه به رمزیبودن این داستان، در این مقاله کوشیده شده است از منظر عرفانی به نبرد فریدون و ضحاک (نیکی و بدی) که دو روی یک سکه چکیده کاملیکی از داستانهای مشهور و رازناک شاهنامه، داستان ضحاک است. از این داستان تحلیلهای مختلفی صورت گرفته است که بیشتر جنبة سیاسی و اجتماعی دارند. با توجه به رمزیبودن این داستان، در این مقاله کوشیده شده است از منظر عرفانی به نبرد فریدون و ضحاک (نیکی و بدی) که دو روی یک سکهاند، پرداخته شود. فریدون (ثری تنین = سه اژدها، تنین به معنی مار و اژدها و ثری به معنی عدد سه است) ـ مردی که سه پسر دارد ـ با ضحاک (اژیدهاک) ـ ماری که سه سر (دو سر از آن ماران دوش او و یک سر از آن خود او) دارد ـ به مبارزه میپردازد. در نهایت خلافِ تمام نبردهای شاهنامه، فریدون حق کشتن ضحاک را ندارد و تنها باید او را محبوس کند. از آنجایی که در باورهای عرفانی اژدها نماد نفس اماره است، میتوان بر این باور بود که فریدون نیز نماد روح (نفس مطمئنه) است که باید نفس را در کنترل خود در آورد و بر آن غلبه کند، ولی هیچگاه نمیتواند برای همیشه آن را نابود کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
130 - تکوین و تحول قهرمانان در گذر از اسطوره به حماسه
حمیدرضا خوارزمی محمدرضا صرفی محمود مدبری عنایت الله شریف پوراسطورهها همیشه به یک حال نمیمانند، بلکه با گذر زمان برخی از آنها با شکل جدیدتر به صورت داستانهای حماسی نمودار میشوند. در این تغییر و تبدیل، دگرگونیهایی در داستان اسطورهای صورت میپذیرد. دلایل گوناگونی برای تبدیل اسطوره به حماسه وجود دارد و داستانها در طی تحوّل خو چکیده کاملاسطورهها همیشه به یک حال نمیمانند، بلکه با گذر زمان برخی از آنها با شکل جدیدتر به صورت داستانهای حماسی نمودار میشوند. در این تغییر و تبدیل، دگرگونیهایی در داستان اسطورهای صورت میپذیرد. دلایل گوناگونی برای تبدیل اسطوره به حماسه وجود دارد و داستانها در طی تحوّل خود به جابهجایی، شکستگی، قلب، حذف و ... دچار میگردند. در ورود اسطوره به حماسه، قهرمانها هم از این تغییر به کنار نمیمانند. در این جستار نگارندگان با بررسی الگوهای اسطورهای و حماسی، این تغییر و تبدیلها را بررسی کردهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
131 - بررسی شخصیت کاووس براساس برخی کردارهای او از دوران باستان تا شاهنامه
رضا ستاریاز بیشتر شخصیتهایی که در شاهنامه حضور دارند، میتوان در متنهای دوران باستان نشان یافت. داستانهای مربوط به این شخصیتها، ریشه در روایتهای بسیار کهنی دارد که با گذر از پست و بلند تاریخ فرهنگی این دیار به دوران نوتر رسیده است. کاووس از جملة چنین شخصیتهایی است. این پاد چکیده کاملاز بیشتر شخصیتهایی که در شاهنامه حضور دارند، میتوان در متنهای دوران باستان نشان یافت. داستانهای مربوط به این شخصیتها، ریشه در روایتهای بسیار کهنی دارد که با گذر از پست و بلند تاریخ فرهنگی این دیار به دوران نوتر رسیده است. کاووس از جملة چنین شخصیتهایی است. این پادشاه در میان پادشاهان حماسة ملی، بیشترین و طولانیترین حضور را در شاهنامه دارد. همچنین از او و کارهایش در اوستا، متنهای پهلوی و متنهای پس از اسلام (فارسی و عربی) نیز سخن رفته است.هرچند در اوستا از کاووس و برخی کردارهایش یاد شده است، اما خطوط اصلی چهرة این شخصیت در متنهای پهلوی و متنهای پس از اسلام (فارسی و عربی) نمودار میشود. در این مقاله پس از اشارهای کوتاه به نام و شخصیت کاووس، برخی از کردههای این پادشاهِ نامدار، چون آسماننوردی، جنگهای مازندران و هاماوران و ... براساس متنهای موجود از دوران باستان تا شاهنامه بررسی شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
132 - تحلیل نوع ادبی سمک عیار
خورشید نوروزیسمک عیار، ازآثار ادبی قرن ششم است که فرامرز بن خداداد الارجانی آن را از زبان یکی از قصهپردازان زمان ـ صدقه بن ابیالقاسم شیرازی ـ تحریر کرده است. محققان ادبیات، دربارة نوع ادبی سمک عیار، نظر واحدی ندارند؛ گروهی آن را حماسه میدانند و برخی دیگر رمان و عدهای نیز آن را ر چکیده کاملسمک عیار، ازآثار ادبی قرن ششم است که فرامرز بن خداداد الارجانی آن را از زبان یکی از قصهپردازان زمان ـ صدقه بن ابیالقاسم شیرازی ـ تحریر کرده است. محققان ادبیات، دربارة نوع ادبی سمک عیار، نظر واحدی ندارند؛ گروهی آن را حماسه میدانند و برخی دیگر رمان و عدهای نیز آن را رمانس به شمار میآورند. در این پژوهش، افزون بر تعریف حماسه، رمان، رمانس و قصه و برشمردن ویژگیهای این انواع و سنجش تطابق سمک عیار با هر کدام از آنها، مشخص خواهد شد که اطلاق حماسه، رمانس و رمان بر سمک عیار نادرست است و باید آن را قصه پهلوانی ـ تخیلی نامید که با آرمانها و آرزوهای بشر پیوند خورده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
133 - بررسی عناصر مشترک در شاهنامه و سرودنیبلونگن
کامبیز صفیئیحماسه شاید قدیمی ترین گونه روایی نباشد، اما به یقین، مسلط ترین گونه در تمام دوره های باستان و سده های میانی بوده است. حماسه و اسطوره در تمام فرهنگ ها و خرده فرهنگ ها، چه به صورت شفاهی و چه به صورت نوشتاری، دیده می شود. حماسه از اسطوره تغذیه می کند و در بعضی فرهنگ ها اد چکیده کاملحماسه شاید قدیمی ترین گونه روایی نباشد، اما به یقین، مسلط ترین گونه در تمام دوره های باستان و سده های میانی بوده است. حماسه و اسطوره در تمام فرهنگ ها و خرده فرهنگ ها، چه به صورت شفاهی و چه به صورت نوشتاری، دیده می شود. حماسه از اسطوره تغذیه می کند و در بعضی فرهنگ ها ادامه آن است. ادبیات جهان سرشار از عناصر حماسی- اسطوره ای است. این عناصر در دو اثر برجسته در ادبیات ایران و آلمان، شاهنامه و سرود نیبلونگن، نیزبه روشنی دیده می شود؛ عناصر مشترکی چون پهلوانان اسطوره ای، وجود حیوانات مافوق طبیعی، جنگ و نبرد و کین خواهی و... . در این جستار، نگارنده ضمن بیان پیشینه تاریخی هر دو اثر، به طور مفصل، به بررسی و مقایسه اَبرقهرمان- پهلوان (رستم و زیگفرید)، جهانبینی، تفاوت دیدگاه، ویژگیهای مشترک حماسی و تاریخی، و مضمون های مشترک این دو اثر جاودان در ادبیات حماسی ایران و آلمان پرداخته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
134 - بررسی تطبیقی پیوند عشق و حماسه در شاهنامة فردوسی و داستان کوراوغلو
عاتکه رسمی سکینه رسمیداستانهای حماسی بازتاب عواطف، احساسات و نحوة تفکر انسانها در دورهای از تاریخ هستند. اگرچه زبان متون حماسی و غنایی با هم تفاوت دارد، یکی از بنمایههای داستانهای حماسی عشق است. در شاهنامة فردوسی و داستان کوراوغلو مضمونهای حماسی و غنایی در کنار یکدیگر دیده میشوند و چکیده کاملداستانهای حماسی بازتاب عواطف، احساسات و نحوة تفکر انسانها در دورهای از تاریخ هستند. اگرچه زبان متون حماسی و غنایی با هم تفاوت دارد، یکی از بنمایههای داستانهای حماسی عشق است. در شاهنامة فردوسی و داستان کوراوغلو مضمونهای حماسی و غنایی در کنار یکدیگر دیده میشوند و ارتباطی تنگاتنگ با هم دارند. داستانهای زال و رودابه، تهمینه و رستم، و بیژن و منیژه از جمله بهترین داستانهای غنایی فارسی به شمار میروند. در داستان حماسی کوراوغلو نیز موضوع عشق که اغلب از سوی زنان ابراز میشود، در بیشتر مجلسها در میان داستان یا در پایان آن، دیده میشود. این مقاله با آگاهی به این نکته که روح حاکم بر شاهنامه و داستان کوراوغلو حماسه، تاریخ، ملیّت، داد و معنویت است و داستانهای حماسی چون برگرفته از زندگی هستند، خالی از عشق نتوانند بود، به بررسی تطبیقی خاستگاه عشق و ویژگیهای آن، صفات معشوق، کیفیت ظهور عشق و پیامدهای آن در این دو اثر حماسی میپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
135 - بازتاب نظریات مدیریتی در شاهنامه فردوسی (با تکیه بر پارادایم نیوتنی و تئوری آشوب)
وحید مبارک فرشید وزیلهدر مبحث مدیریت، نظریههای گوناگونی وجود دارد که در آنها به موضوعاتِ ثبات، تغییر و تغییر مداوم و پیشبینی نشده توجه شده است. با توجه به تقسیم سطوح مدیریت به سطح عملیاتی، میانی و عالی، میتوان پادشاهی را در سطح عالی مدیریت جای داد؛ بهویژه اینکه، قدرت یکی از کاربردیترین چکیده کاملدر مبحث مدیریت، نظریههای گوناگونی وجود دارد که در آنها به موضوعاتِ ثبات، تغییر و تغییر مداوم و پیشبینی نشده توجه شده است. با توجه به تقسیم سطوح مدیریت به سطح عملیاتی، میانی و عالی، میتوان پادشاهی را در سطح عالی مدیریت جای داد؛ بهویژه اینکه، قدرت یکی از کاربردیترین مفاهیم در حوزه مدیریت است و شاهان از این ویژگی سازمانی بهرهمندند و نسبت به موضوع تغییر، باید موضع مناسب اختیار کنند؛ با بررسی بخشهای مختلف شاهنامه، بخصوص بخش حماسی، میتوان الگوهایی از این گونههای مدیریت را یافت؛ بررسی حکومت و نوع آن در شاهنامه و تطبیق آن با نظریات مدیریتی جدید، مطالعهای در کارکردهای اسطوره و بخصوص شاهنامه است که این پژوهش بدان میپردازد و به این نتیجه میرسد که از هر سه سطح مدیریتی نمونههایی را در نظام حکومتی و پادشاهی در شاهنامه میتوان یافت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
136 - بهرام از اسطوره تا تاریخ (جستاری در ویژگیهای مشابه یک نام مشترک)
هوشنگ محمدی افشاراغلب نامهای مشترک در اساطیر کهن دارای سرانجام و تقدیر مشابه و متأثر از نمونۀ ازلی و کهنالگوی واحد هستند. نمونۀ این نامها در اسطورههای ایرانی و حماسۀ ملّی ایران فراوان به چشم میخورد. از جمله نامهای بسیار پربسآمد که هم جنبۀ اسطورهای و آئینی دارد، هم حماسی، نام بهرام چکیده کاملاغلب نامهای مشترک در اساطیر کهن دارای سرانجام و تقدیر مشابه و متأثر از نمونۀ ازلی و کهنالگوی واحد هستند. نمونۀ این نامها در اسطورههای ایرانی و حماسۀ ملّی ایران فراوان به چشم میخورد. از جمله نامهای بسیار پربسآمد که هم جنبۀ اسطورهای و آئینی دارد، هم حماسی، نام بهرام است که در فرهنگ آریایی و تاریخ ایران باستان دارای خویشکاریهایی چون، خدای جنگ، ایزد پیروزی، موعود، منجی، شاه و پهلوان زیناوند و ارتشتار و پیروزمند است. در این جستار که به شیوۀ توصیفی و تحلیلی نوشته شده است، تلاش شده است شخصیت بهرامهای مشهور در بستر اساطیر ایرانی و حماسۀ ملّی ایران، بیشتر شناسایی شود و مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد و اثبات گردد که مصادیق این نام در اساطیر و تاریخ ایران، تقریباً دارای ویژگیها، خویشکاریها و تقدیر و سرنوشت مشابه هستند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
137 - شناسایی مناطق دارای قابلیت حفاظت در سواحل جزیره هرمز
مطهره عابدینی افشین دانه کار شهرام فداکاراین مقاله در محدوده جزیره هرمز با موقعیت جغرافیایی 56 درجه و 25 دقیقه و 10 ثانیه تا 56 درجه و 30 دقیقه و 08 ثانیه طول شرقی و 27 درجه و 02 دقیقه و 07 ثانیه تا 27 درجه و 06 دقیقه و 25 ثانیه عرض شمالی با مساحت 42 کیلومتر مربع و آبهای ساحلی آن تا عمق 6 متر با مساحت 74 کیلو چکیده کاملاین مقاله در محدوده جزیره هرمز با موقعیت جغرافیایی 56 درجه و 25 دقیقه و 10 ثانیه تا 56 درجه و 30 دقیقه و 08 ثانیه طول شرقی و 27 درجه و 02 دقیقه و 07 ثانیه تا 27 درجه و 06 دقیقه و 25 ثانیه عرض شمالی با مساحت 42 کیلومتر مربع و آبهای ساحلی آن تا عمق 6 متر با مساحت 74 کیلومتر مربع به انجام رسیده است. در این مطالعه با استفاده از روش شبکهبندی اسمیت و ارزیابی حساسیت مناطق ساحلی ـ دریایی(دانه کار و مجنونیان، 1383) مشخص گردید که بخش شرقی جزیره با مساحت3/11 کیلومتر مربع (برابر با 2/15%از محدوده مورد مطالعه) با توجه به حساسیت آن به دلیل وجود زیستگاه جبیر، جلبکها، مرجانها، باکلان کوچک، عقاب ماهیگیر، مکان تخمگذاری لاک پشتان دریایی و وجود غارهای دریایی توان حفاظت را دارد. اجرای برنامههای آموزش مردم محلی، تدوین برنامه مشارکت مردمی در اجرای مراقبتهای زیست محیطی و گردشگری در جزیره و همچنین اجرای برنامه پایش در مناطق منتخب، بویژه در زون حفاظتی و توسعه، مدیریت پسماندهای جامد و پساب شهری از مهمترین اقدامات زیست محیطی در جزیره هرمز است. که در پایان راهکارها و پیشنهاداتی جهت مدیریت منطقه حفاظت شده ارائه شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
138 - طبقه بندی سواحل چابهار از دیدگاه واکنش های خط ساحلی با استفاده از روش های تجربی
کامران لاری سیده منصوره شاهرخیطبقه بندی سواحل با توجه به ویژگی های امواج، کشند، رسوب و شرایط مورفودینامیکی باعث شناخت عمده ای از ساحل می شود. بندر چابهار از نظر اقیانوس شناسی، سیاسی و اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار است. در این تحقیق، با در نظر گرفتن پارامترهای بدون بعد، واکنش های خط ساحلی بر اساس ش چکیده کاملطبقه بندی سواحل با توجه به ویژگی های امواج، کشند، رسوب و شرایط مورفودینامیکی باعث شناخت عمده ای از ساحل می شود. بندر چابهار از نظر اقیانوس شناسی، سیاسی و اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار است. در این تحقیق، با در نظر گرفتن پارامترهای بدون بعد، واکنش های خط ساحلی بر اساس شرایط هیدرودینامیکی با استفاده ازسه روش هانسن، هایس و مسلینک و شرت در سه ایستگاه در خلیج چابهار و بر اساس داده های میدانی موج و جزر و مد اداره کل مهندسی سواحل و بنادر در یک دوره ده ساله2002- 1992بررسی شده است. نتایج نشان داد که در این منطقه جزر و مد نیم روزانه با میانگین دامنه جزر و مدی 83/2 متر، بیشترین میانگین ارتفاع موج شاخص 86/0متر، جهت موج غالب جنوب شرقی و جنوب، شکست موج از نوع آشفته و دانه بندی رسوبات ریزدانه است. در مرحله بعد با استفاده از روش های تجربی بر اساس روش هانسن، حالت ساحل موج – کشند، به روش هایس حالت ساحل کشند چیره ضعیف و به روش مسلینک و شرت، حالت ساحل در بیشتر ماه های سال، سد ماسه ای جزری و در بعضی ماه ها، فراپراکنا تعیین شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
139 - تحلیل گفتمان انتقادی در شعر «سفرنامه خیزران» سید حسن حسینی با تأکید بر نظریه تحلیل گفتمان فرکلاف
مرضیه حسینی رکن آبادی رضا فهیمی منیژه فلاحیگفتمان نوعی کاربرد زبان در حوزه خاص و بررسی تحولات اجتماعی و فرهنگی اثرگذار بر ساختار زبان است. تحلیل گفتمان از نظر فرکلاف، تلفیق نمودن متن و اجتماع با ساختار زبان می باشد. گفتمان بازنمایی های مختلف زندگی اجتماعی هستند که کنش گران اجتماعی را به طور متفاوت در موقعیت هایی چکیده کاملگفتمان نوعی کاربرد زبان در حوزه خاص و بررسی تحولات اجتماعی و فرهنگی اثرگذار بر ساختار زبان است. تحلیل گفتمان از نظر فرکلاف، تلفیق نمودن متن و اجتماع با ساختار زبان می باشد. گفتمان بازنمایی های مختلف زندگی اجتماعی هستند که کنش گران اجتماعی را به طور متفاوت در موقعیت هایی قرار می دهند و زندگی اجتماعی را به شیوه های مختلف بازنمایی می کنند تا از طریق روش های روزمره به نحو خلاقانه ای، جهانی قاعده مند خلق نمایند. تحلیل هر گفتمان سه منظر دارد؛ تحلیل صورت ها و ساختارهای نشانه دار نحوی که معرف دیدگاه نویسنده است، کاربرد صناعات ادبی که گامی بزرگ در شخصی سازی زبان دارد و تحلیل ماهیت کلام ادیبانه که راه ارتباطی بزرگی در خدمت اجتماع است. حسینی کلام موزون را به نماد غیرت و ملت ظلم ستیز پیوند می زند و از این واقعه عظیم، پرده های عینی را برمی دارد. او در شعر عاشورایی سفرنامه خیزران شهادت مظلومانه علمدار کربلا را با لحنی حماسی و پر صلابت در قالب شعر نیمایی به تصویر می کشد. هدف پژوهش پیش رو بیان سبک تحلیل گفتمان مسلط حسینی در شعر سفرنامه خیزران به شیوه توصیفی ـ تحلیلی است و در پی پاسخ به این سوال است که کاربرد زبان و کردار گفتمانی در این شعر چگونه است؟ پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
140 - بررسی ویژگی های حماسه در «ملحمة عید الغدیر» اثر بولس یوسف سلامه
علی صابری سعیده بیرجندیبولس یوسف سلامه ادیب معاصر لبنانی با اینکه مسیحی است ارادت خاصی به شیعه و به خصوص حضرت علی (ع) دارد. از جمله آثار وی منظومه ای به نام ملحمه عید الغدیر است که در بیش از سه هزار بیت سروده شده و به ذکر وقایع تاریخی مقارن ظهور اسلام تا قیام کربلا پرداخته است. قهرمان اصلی ای چکیده کاملبولس یوسف سلامه ادیب معاصر لبنانی با اینکه مسیحی است ارادت خاصی به شیعه و به خصوص حضرت علی (ع) دارد. از جمله آثار وی منظومه ای به نام ملحمه عید الغدیر است که در بیش از سه هزار بیت سروده شده و به ذکر وقایع تاریخی مقارن ظهور اسلام تا قیام کربلا پرداخته است. قهرمان اصلی این اثر امام علی و فرزندش امام حسین (ع) هستند. این منظومه تا حدود زیادی ویژگی های حماسه را در خود دارد و جزء یکی از بهترین آثار حماسی در ادبیات عربی در دوره معاصر محسوب می شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
141 - نامیرایی وجهان پس از مرگ از دیدگاه ادبیات حماسی با نگاهی بر داستان گیل گمش
فاطمه خداکرمیبا آغاز زندگی، مرگ، بعنوان قانون هستی و حقیقت لاینفک حیات بشری، بر زندگی انسان ها سایه می افکند. به قول هایدگر هستی انسان آغشته به نیستی است. ترس و نگرانی از گذر زمان و به پایان رسیدن زندگی دنیوی همواره دغدغۀ اصلی بشر بوده است. رهایی از مرگ و یافتن آب حیات و گیاه جوانی چکیده کاملبا آغاز زندگی، مرگ، بعنوان قانون هستی و حقیقت لاینفک حیات بشری، بر زندگی انسان ها سایه می افکند. به قول هایدگر هستی انسان آغشته به نیستی است. ترس و نگرانی از گذر زمان و به پایان رسیدن زندگی دنیوی همواره دغدغۀ اصلی بشر بوده است. رهایی از مرگ و یافتن آب حیات و گیاه جوانی برای نامیرا شدن بن مایۀ خلق اسطورههای جهانی شدهاند. یکی از مسائل مطرح شده در اساطیرجهانی، تلاش بشر برای رهایی از رنج و ناکامی و رسیدن به روئین تنی و نامیرایی است. حماسۀ گیل گمش با قدمتی چهارهزار ساله، یکی از جامعترین و زیباترین آثار ادبیات سومری و بابلی است که به عنوان یک حماسه جهانی و یک اثر اگزیستاشیالیستی بشری، روایت گر تکامل "انکیدو" و در نهایت تن دادن "گیل گمش" به حیات اخروی است. کانون این افسانۀ اساطیری هراس از مرگ و تحمل رنجهای بسیار برای یافتن گیاه جوانی است. قهرمان این کهنترین حماسۀ بشری، به مانند سایر قهرمانان جاودانه جوی، در جستجوی راز جاودانگی و نامیرایی است. مقاله حاضر با روش تحلیلی- توصیفی ضمن پرداختن به تلاش نافرجام قهرمان داستان برای نامیراشدن و آگاهی از حقیقت زندگی، به فلسفۀ جاودانگی و بقا روح و عالم پس از مرگ از منظر اسطوره می پردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
142 - تاثیر شرایط متفاوت رویشگاهی بر تغییرات اسیدهای آمینه و املاح معدنی در گیاه رمس Haloxylon salicornicum (Moq.) Bunge ex Boiss.
مهدیه تجملیان حمید سودائی زاده اصغر مصلح آرانی محمدهادی راد محمدعلی حکیم زادهشوری خاک از عوامل اصلی تأثیرگذار بر رشد و نمو گیاهان است. گیاه رمس Haloxylon salicornicum (Moq.) Bunge ex Boiss. بهعنوان یک گونه شورپسند، سطح وسیعی از اراضی بیابانی را به خود اختصاص داده و تاثیر قابل توجه در کنترل فرسایش بادی دارد. در پژوهش حاضر تغییرات اسیدهای آمینه و چکیده کاملشوری خاک از عوامل اصلی تأثیرگذار بر رشد و نمو گیاهان است. گیاه رمس Haloxylon salicornicum (Moq.) Bunge ex Boiss. بهعنوان یک گونه شورپسند، سطح وسیعی از اراضی بیابانی را به خود اختصاص داده و تاثیر قابل توجه در کنترل فرسایش بادی دارد. در پژوهش حاضر تغییرات اسیدهای آمینه و موادمعدنی گیاه رمس و ارتباط آنها در دو منطقه از شهرستان بافق با شرایط متفاوت خاکی (خاک شور-سدیمی پلایا و غیر شور تپههای ماسهای) در سال 1395 بررسی شد. نمونه برداری با طرح کاملا تصادفی و با 3 تکرار انجام شد. نتایج نشان داد در هر دو رویشگاه اسید آمینه سرین بیشترین سهم را در شکلگیری محتوی کل اسیدآمینه گیاه به عهده داشت. محتوی کل اسیدآمینه در دو منطقه اختلاف معنیداری در سطح یک درصد (01/0p<) داشت بهطوریکه در رویشگاه ماسه ای با 75/431 پیپیام بیش از رویشگاه پلایا با 38/268 پیپیام بود. اسیدآمینه آسپارژیک، گلوتامیک، سرین، گلیسین، آلانین، تیروزین، والین، متیونین در رویشگاه ماسهای بیش از رویشگاه پلایا بود. در حالی که اسیدآمینه گلوتامین و ترئونین در رویشگاه پلایا مقدار بیشتری داشت. نتایج بررسی مواد معدنی نشان داد بیشترین میزان فسفر، سدیم، کلر، آهن، منگنز، روی و مس در رویشگاه پلایا و بیشترین میزان نیتروژن در رویشگاه ماسهای بود. با توجه به تجمع یونهایی از قبیل سدیم در بافت گیاه در پلایا، میتوان مهمترین پاسخ فیزیولوژیکی گیاه رمس جهت تنظیم پتانسیل اسمزی را رقیق شدن شیره واکوئلی گیاه با تعدیل غلظت یونها در اندام گیاه دانست و نقش اسمولیتهایی نظیر اسیدهای آمینه را در درجات بعدی در نظر گرفت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
143 - واکنش ریختشناسی ریشه دو لاین اینبرد ذرت به تنش شوری
شیرین مجدی متین جامی معینی موسیالرضا حکمآبادیشوری یکی از مشکلات در حال افزایش جهان است که سطح وسیعی از اراضی کشور ما را نیز در بر میگیرد. در پاسخ به شوری، تغییرات ریختشناسی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی متعددی در گیاهان ایجاد میشود. این آزمایش به منظور بررسی اثرات شوری ناشی از کلرور سدیم (صفر، 50 و 100 میلیمولار) چکیده کاملشوری یکی از مشکلات در حال افزایش جهان است که سطح وسیعی از اراضی کشور ما را نیز در بر میگیرد. در پاسخ به شوری، تغییرات ریختشناسی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی متعددی در گیاهان ایجاد میشود. این آزمایش به منظور بررسی اثرات شوری ناشی از کلرور سدیم (صفر، 50 و 100 میلیمولار) بر ویژگیهای ریختشناسی ریشه دو لاین اینبرد ذرت (Zea mays L.) MO17 و B73 انجام شد. آزمایش به روش کشت در ماسه و به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار در سال زراعی 91-1390 اجراء گردید. نتایج نشان داد که بین لاینهای اینبرد ذرت در رابطه با ویژگیهای کل حجم ریشه، مجموع سطح ریشه، قطر ریشه، وزن خشک ریشه، نسبت ریشه به تاج و وزن ویژه ریشه تفاوت معنیدار وجود داشت. ژنوتیپ MO17 در رابطه با کلیه ویژگیهای مورد بررسی نسبت به ژنوتیپ B73 برتر بود. تنش شوری باعث کاهش معنیدار حجم ریشه، مجموع سطح ریشه، مجموع طول ریشه، وزن خشک ریشه، وزن خشک اندام هوایی و نسبت ریشه به تاج شد، اما متوسط قطر ریشه و وزن ویژه ریشه را افزایش داد. واکنش متفاوت لاینهای اینبرد ذرت نسبت به تنش شوری نشان داد که لاین اینبرد MO17 در مقایسه با لاین B73 از حساسیت بیشتری به تنش شوری برخوردار بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
144 - بررسی اثرات بهرهبرداری شن و ماسه روی بیمهرگان کفزی در رودخانه تنکابن
مژگان روشن طبریاین تحقیق به منظور بررسی اثرات بهره برداری از شن و ماسه بر روی جانوران کفزی رودخانه تنکابن در جنوب دریای خزر از سال 1382 تا 1383 انجام شد. نمونه برداری فصلی در دو ایستگاه در بالا دست و پایین دست رودخانه و یک ایستگاه در منطقه بهرهبرداری از شن و ماسه انجام شده است. نمونه چکیده کاملاین تحقیق به منظور بررسی اثرات بهره برداری از شن و ماسه بر روی جانوران کفزی رودخانه تنکابن در جنوب دریای خزر از سال 1382 تا 1383 انجام شد. نمونه برداری فصلی در دو ایستگاه در بالا دست و پایین دست رودخانه و یک ایستگاه در منطقه بهرهبرداری از شن و ماسه انجام شده است. نمونه های بدست آمده از ایستگاه ها شامل 14 خانواده متعلق به 9 راسته از جانوران کفزی بوده است. تراکم جمعیت های نمونه ها در ایستگاه اول بین 1020 تا 5740 عدد در متر مکعب، در ایستگاه دوم بین 47 تا 1230 عدد در متر مکعب و در ایستگاه سوم بین 251 تا 5577 عدد در مترمکعب محاسبه شده است. کمترین فراوانی و زی توده متعلق به ایستگاه دوم و 5 درصد از کل کفزیان این نواحی را شامل شده است. به دلیل تخریب زیستگاه و عدم ثبات بستر رودخانه و افزایش سستون، فراوانی جمعیت های بنتوز رودخانه به شدت کاهش یافته است. اثرات تخریب بستر به حاشیه رودخانه نیز اثر گذاشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
145 - بررسی اشارات حماسی و اساطیری در شعر عبّاس باقری
ثمر میری عبداله واثق عباسیچکیده پایه و اساس روایت های حماسی همان روایت های اسطوره ای است که در گذر زمان تغییر پذیرفته و در تاریخی زمانبند زیسته اند و سرانجام توسّط شاعری توانمند به گونة شعر در آمده است. اسطوره تشریح نمادین از نیازهای ژرف روانی در منابع باستانی به شمار می آید که دقّت و تأمّل در چکیده کاملچکیده پایه و اساس روایت های حماسی همان روایت های اسطوره ای است که در گذر زمان تغییر پذیرفته و در تاریخی زمانبند زیسته اند و سرانجام توسّط شاعری توانمند به گونة شعر در آمده است. اسطوره تشریح نمادین از نیازهای ژرف روانی در منابع باستانی به شمار می آید که دقّت و تأمّل در این دیدگاه ها، نشان می دهد که علی رغم اشتراک اساطیر در بن مایه های فکری، اسطوره ها امری شخصی نیستند بلکه توده ای از فرایندهای روانی و به هم پیچیده و گره خورده هستند. هدف از مقالة حاضر با عنوان بررسی اشارات حماسی و اساطیری در شعر عبّاس باقری، شناخت هر چه بیشتر کاربرد عناصر اساطیری و حماسی در اشعار شاعر معاصر به شیوة توصیفی- تحلیلی میباشد. نتیجه پژوهش نشان می دهد که باقری در اشعار خود توجّه ویژه به اسطوره و حماسه نشان داده است و تخیّل، پیوندی ناگسستنی با اسطوره و حماسه در شعر وی دارد. او مقصود خود را از اشارات حماسی و اساطیری به صورت کنایه، رمز، نماد، تشبیه، استعاره، تلمیح بیان نموده است. این عناصر بیشتر در قالب تلمیح به چهره های اساطیری و حماسی چون رستم، زال و ...، جانورانی مانند سیمرغ، باورها و آیین هایی چون نوشدارو، موجوداتی مانند اهورا و عناصر طبیعی اساطیری مثل گز و هامون انعکاس یافته است. شاعر از این عناصر صرفاً برای زیباسازی کلام خود استفاده نکرده بلکه دردها و مشکلات جامعة خود را که مردم به آن گرفتار هستند در اشعارش منعکس نموده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
146 - بررسی نمادها و آیینهای آشناسازی در منظومة بانو گشسبنامه
نسیم پریزاد حمیدرضا فرضی رستم امانی آستمالچکیده آشناسازی (پاگشایی، تشرّف، گذار، نوآموزی و سرسپاری) عبارت از آیینها و مراسم و مناسکی است که در راستای ایجاد تغییر و تحوّل در زندگی فرد انجام میگیرد و از آن به مرگ (از بین بردن جهالت و نادانی و وضع کفرآمیز کودکی) و تولّد دوباره (تعالی روحی و استعلای حیات) تعبیر م چکیده کاملچکیده آشناسازی (پاگشایی، تشرّف، گذار، نوآموزی و سرسپاری) عبارت از آیینها و مراسم و مناسکی است که در راستای ایجاد تغییر و تحوّل در زندگی فرد انجام میگیرد و از آن به مرگ (از بین بردن جهالت و نادانی و وضع کفرآمیز کودکی) و تولّد دوباره (تعالی روحی و استعلای حیات) تعبیر میشود. با توجّه به اعتقاد برخی از محقّقان از جمله میرچاالیاده که اسطورهها و قصّههای پریان را سرچشمه گرفته از آیینهای آشناسازی و دیگر آیینهای گذار یا بیان نمادین آن آیینها میدانند. در این مقاله داستان بانوگشسپ نامه به عنوان یک اثر حماسی و اساطیری از این دیدگاه مورد بررسی قرار گرفته است. فرض نگارندگان بر این بوده است که این داستان، آیینها و مراسم آشناسازی (پاگشایی) را در خود نمودار میسازد. مبتنی بر ایده مذکور و با تحلیل محتوایی داستان، قابل تطبیق بودن این داستان با مراسم آشناسازی اثبات شده است؛ همة اجزا و مراحل مراسم آشناسازی از قبیل انزوا، جداسازی، بردن نوآموز به بیشه (بیابان)،آزمون سخت و ... را میتوان در داستان مذکور مشاهده کرد. افزون بر این عناصر نمادین و کهن الگوهای دیگری نیز در متن وجود دارد که در ارتباط با مضمون اصلی (آشناسازی) هستند و بر این اساس تحلیل شدهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
147 - سیر تحوّل حماسه در شعر معاصر فارسی (از نیما تا روزگار ما)
آزاده حسین زاده علی سرور یعقوبی محمدرضا قاریچکیده حماسه از انواع مهمّ ادبی و تأثیرگذار در ادبیّات ملّتهاست که منحصر به دورۀ کهن نیست بلکه در اشعار شاعران دورۀ معاصر نیز دیده می‎شود. این نوع ادبی با تحوّلات و دگرگونی‎های بسیاری روبهرو بوده است و رابطۀ مستقیمی با وقایع سیاسی و اجتماعی و تحوّل در افکار و چکیده کاملچکیده حماسه از انواع مهمّ ادبی و تأثیرگذار در ادبیّات ملّتهاست که منحصر به دورۀ کهن نیست بلکه در اشعار شاعران دورۀ معاصر نیز دیده می‎شود. این نوع ادبی با تحوّلات و دگرگونی‎های بسیاری روبهرو بوده است و رابطۀ مستقیمی با وقایع سیاسی و اجتماعی و تحوّل در افکار و اندیشه‎ها دارد. از آنجایی که شاعر حماسه‎سرا در دوران معاصر در متن حوادث سیاسی و اجتماعی زمـان خود قرار دارد سعی می‎نماید تا حماسۀ دوران خود را بسراید. او مبارزاتی که خود شاهد و ناظر آنها بوده و مقاومت‎ها و ایستادگی‎هایی را که در مقابل استبدادها داشته تبدیل به حماسه میکند بنابراین این پژوهش در پاسخ به این پرسش نگاشته شده است که سیر تحوّل حماسه در شعر معاصر یعنی از زمان نیما یوشیج تا روزگار ما چگونه است؟ برای رسیدن به این منظور، مبحث حماسه از لحاظ محتوایی در شعر ده شاعر از نیما تا زمان حال به عنوان برجسته‎ترین نمایندگان شعر نیمایی، نو نیمایی، سپید، چریکی، شعر منثور و انقلاب بررسی و تحلیل شده است. این نوشتار به روش تحلیل محتوا با رویکرد توصیفی– تحلیلی انجام شده است. نتایج حاصل نشان داده‎است که تحوّلات حماسه به موازات جریانات سیاسی، تاریخی و اجتماعی دستخوش تغییرات و دگرگونی‎ها‎ می‎شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
148 - حماسه در اشعار سیّداشرفالدّین گیلانی (نسیم شمال)
محمدعلی محمودآبادی علی اصغر باباصفریچکیده با بررسی و مرور گنجینه هزار ساله شعر و ادب فارسی به روشنی درمییابیم که شاعر یا نویسنده متأثّر از اوضاع فردی و اجتماعی خویش به یکی از انواع ادبی (ادب حماسی، تعلیمی و غنایی) ضمن بیان ارزشهای اخلاقی و اجتماعی در حقیقت نوعی آرمان خواهی را به خواننده فریاد میدهد. چکیده کاملچکیده با بررسی و مرور گنجینه هزار ساله شعر و ادب فارسی به روشنی درمییابیم که شاعر یا نویسنده متأثّر از اوضاع فردی و اجتماعی خویش به یکی از انواع ادبی (ادب حماسی، تعلیمی و غنایی) ضمن بیان ارزشهای اخلاقی و اجتماعی در حقیقت نوعی آرمان خواهی را به خواننده فریاد میدهد. نسیم شمال یکی از نمایندگان برجسته شعر عصر مشروطه ایران است. هر چند اشعار او از نظر ادبی، انسجام و پختگی لازم را ندارند، ولی سادگی و صمیّمت زبانی و نیز صداقت و آزادگی گوینده آنها باعث میشد، در میان مردم تأثیر قابل توجّهی داشته باشند. بنابر این تحقیق در مضامین حماسی شعر این شاعر اهمّیّت دارد و بسیار ضروری مینماید. در این پژوهش برآن هستیم جلوههای حماسه، دلاوری و مقاومت را در اشعار سیّداشرف الدّین گیلانی بررسی کنیم و با بررسی اشعارش به این نتیجه دست یافتیم که نسیم شمال نگاهش به اسطورههای ایران باستان افراطی بوده و با استفاده از داستانها و اسطورههای برجستۀ ایران باستان، مفاهیم و موضوعات جدید را همراه با احساسات عمیق وطنی، برای رسیدن به اهداف آزادی خواهانه بیان داشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
149 - حماسه در اشعار ابوالقاسم عارف قزوینی
اشرف محمودآبادی علی اصغر باباصفریچکیده مطالعه در حوزۀ ادبیّات حماسی، در بن مایهها و درون مایههای ملّت و تاریخ آنها در زمینههای گوناگون، از اهمّیّت ویژهای برخوردار است. به طوری که پرده از اندیشه، باور و فرهنگ حاکم بر دوران برمیدارد. ابوالقاسم عارف قزوینی، از جملۀ شاعران ادبیّات معاصر ایران است چکیده کاملچکیده مطالعه در حوزۀ ادبیّات حماسی، در بن مایهها و درون مایههای ملّت و تاریخ آنها در زمینههای گوناگون، از اهمّیّت ویژهای برخوردار است. به طوری که پرده از اندیشه، باور و فرهنگ حاکم بر دوران برمیدارد. ابوالقاسم عارف قزوینی، از جملۀ شاعران ادبیّات معاصر ایران است که مضامین حماسی در سرودههای سیاسی- اجتماعی وی به وضوح مشاهده میشود. او یکی از شاعران ردیف اوّل شعر مشروطیّت است که در زمینۀ شعر و ترانههای ملّی و حماسی به عنوان شاعر ممتاز دوران خود، شناخته میشود. در این پژوهش میکوشیم که با روش توصیفی- تحلیلی جلوههای حماسه را در اشعار عارف قزوینی بررسی کنیم و به این سؤال پاسخ دهیم که ویژگی شعری این شاعر در حوزۀ پایداری و حماسه چیست؟ عارف قزوینی، مطرحترین شاعر تصنیف ساز دورة مشروطه، که به عنوان شاعر و سرایندۀ شعر حماسی و ادبیّات پایداری شناخته شده است و با زبانی ساده و گاهی صریح در اشعار خود، به بسیاری از مؤلّفههای ادبیّات حماسی اشاره کرده است، و مهمّترین آنها دفاع از وطن، استعمار ستیزی، دعوت به اتّحاد و پرهیز از تفرقه، شکایت از ستم حکمرانان، دعوت به بیداری امّت اسلامی و دیگر موضوعهای سیاسی- اجتماعی است که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
150 - حماسه و پایداری یکی از خصایص غزلهای سیمین بهبهانی
جعفر محمدی آرش مشفقیچکیده از آن جایی که یکی از مهمّترین رسالت های شاعر در دوران جنگ و بیداد، ایستادگی و مقاومت در مقابل زشتی و پلشتی است، کمتر شاعری را می توان یافت که در چنین دورانی زیسته باشد امّا در زمینة ادبیّات پایداری، نوشته ای از خود به یادگار نگذاشته باشد. سرشت انسان، بدی را برنم چکیده کاملچکیده از آن جایی که یکی از مهمّترین رسالت های شاعر در دوران جنگ و بیداد، ایستادگی و مقاومت در مقابل زشتی و پلشتی است، کمتر شاعری را می توان یافت که در چنین دورانی زیسته باشد امّا در زمینة ادبیّات پایداری، نوشته ای از خود به یادگار نگذاشته باشد. سرشت انسان، بدی را برنمی تابد، از این رو ناسازگاری اش با بیداد و جور و ستم، به اشکال مختلفی بروز می یابد. جنبشهای انقلابی در سال های 56 و 57، زمینه را تا حدّی برای صراحت و روشنگری در گفتار نویسندگان و شاعران ایرانی میسّر ساخت. سیمین بهبهانی یکی از غزل سرایان معاصری است که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، حوادثی را که به طور مستقیم در شکل گیری انقلاب اسلامی ایران و به پیروزی رسیدن آن تأثیر مهمّی داشته، به صراحت بیان نموده است. او در بحبوحة به وقوع پیوستن انقلاب اسلامی ایران، غزل هایش را آیینه حوادث و وقایع روز قرار داده است. بهبهانی پس از انقلاب نیز به بیان موضوعاتی دیگر در زمینه ادبیّات پایداری پرداخته است که در این پژوهش اهمّ شاخصهای ادبیّات پایداری در غزل های سیمین بهبهانی، در زمان پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، پس از پیروزی آن و زمان وقوع جنگ ایران و عراق مورد بررسی و تحقیق قرار خواهد گرفت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
151 - منظومة «شهنامه» اثر حماسی تازه یافته از سدۀ دوازدهم هجری
حمیدرضا دهقانی پور احمدرضا یلمههاچکیدهتصحیح متونی که به صورت دست نویس باقیمانده است، از مهمّ ترین پژوهش های ادبی است. یکی از آن متون مثنوی شهنامهاز شاعری گمنام متخلّص به شرراست که 8156 بیت دارد. از این شاعر در هیچ تذکره ای نامی برده نشده است و از تاریخ تولّد و وفات او اطلاعی در دست نیست. فقط از رو چکیده کاملچکیدهتصحیح متونی که به صورت دست نویس باقیمانده است، از مهمّ ترین پژوهش های ادبی است. یکی از آن متون مثنوی شهنامهاز شاعری گمنام متخلّص به شرراست که 8156 بیت دارد. از این شاعر در هیچ تذکره ای نامی برده نشده است و از تاریخ تولّد و وفات او اطلاعی در دست نیست. فقط از روی چند غزل که در همین مثنوی وجود دارد، معلوم می شود که تخلّصش شرر است و وطنش بخاراست و به اجبار آوارة هندوستانشده است. با توجّه به چند بیت دیگر هم معلوم می شود که نام این مثنوی شهنامه و دربارة جنگ های محمّدشاه هندیاست. منظومة شهنامه در سدة دوازدهم سروده شده و به خطّ نستعلیق هندی است. در فهرست های نسخ خطّی فقط یک دست نوشته از این منظومه وجود دارد که آن هم در کتابخانة آیت الله گلپایگانی قم به شمارة 2612 است امّا مصحّح این منظومه موفّق به یافتن نسخة دیگری از این مثنوی شد که این نسخه در انتهای همان نسخه بود و این تصحیح بر اساس همین دو نسخه انجام شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
152 - بررسی تاثیر درصدهای مختلف ماسه بادی و خاک مزرعه بر روی افزایش حجم و بزرگی بنههای زعفران (Crocus sativus L) و میزان گلدهی آن در ورامین
سارا محمدیکلاجان علیاکبر کنگرلواین مطالعه به منظور بررسی تاثیر درصدهای ماسه بادی (20.40.50.60 ) به همراه خاک مزرعه روی افزایش وزن بنه های زعفران زراعی (Crocus sativus L) و میـزان گل دهی این گـیاه در مزرعه ای واقـع در روستـای قشلاق معین آباد ورامین در سال 1389- 1390 اجرا شد. آزمایش با پنج تیمار در قال چکیده کاملاین مطالعه به منظور بررسی تاثیر درصدهای ماسه بادی (20.40.50.60 ) به همراه خاک مزرعه روی افزایش وزن بنه های زعفران زراعی (Crocus sativus L) و میـزان گل دهی این گـیاه در مزرعه ای واقـع در روستـای قشلاق معین آباد ورامین در سال 1389- 1390 اجرا شد. آزمایش با پنج تیمار در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهـار تکـرار صورت پذیرفت. تعـداد غـلاف های برگـی و گل های هر کرت به طور روزانه شمـارش و ثبت شدند، بر اساس نتایج جدول تجزیه واریانس و مقایسه میانگین، میانگین رشد هر بنه زعفران در هر کرت و تفاوت بین تیمار های آزمایش معنی دار بود. نتیجه آنالیز رشد و میانگین نشان داد که تیمار های دارای ماسه بادی به مقدار 40 درصد و 50 درصد و 60 درصد، تاثیر قابل توجهی بر میانگین رشد بنه های زعفران داشتند در صورتی که خاک مزرعه ورامین کم ترین اثر را بر روی رشد بنه ها داشته، در مجموع می توان افزودن ماسه بادی به میزان 50 و 60 درصد را برای مزارع منطقه ورامین در مورد کاشت زعفران زراعی توصیه نمود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
153 - بررسی ارتباط میان میزان دفع شن با یافته های اولتراسونوگرافی ناشی از انباشتگی آن در دستگاه گوارش یک رأس کره اسب نژاد کُرد
رسول رحیم زادهدریافت مداوم شن و ماسه (و خاک) با خوراک بدون دفع معادل آن در مدفوع ممکن است باعث آن شود در دستگاه گوارش تجمع یافته و منجر به اختلالات گوارش می شود، این مطالعه گزارشی از بررسی تجمع ماسه در دستگاه گوارش در کره اسب نژاد کرد با روش های تشخیصی است. تا کنون گزارشی از ابتلای ک چکیده کاملدریافت مداوم شن و ماسه (و خاک) با خوراک بدون دفع معادل آن در مدفوع ممکن است باعث آن شود در دستگاه گوارش تجمع یافته و منجر به اختلالات گوارش می شود، این مطالعه گزارشی از بررسی تجمع ماسه در دستگاه گوارش در کره اسب نژاد کرد با روش های تشخیصی است. تا کنون گزارشی از ابتلای کره اسب از هر نژادی در ایران انجام نشده ست لذا، هیچ یک از مطالعات موجود شامل ارزیابی شیوع و تشخیص شن و ماسه بدون علامت انباشت در دستگاه گوارش کره نمی شود. این مطالعه همچنین اولین مطالعه بررسی کره یک نژاد است. هدف از این مطالعه ارزیابی سطح شن و ماسه بود انباشت شده در دستگاه گوارش کره اسب سالم و مقایسه سونوگرافی و مقدار شن دفع شده است، کره مورد مطالعه از نظر بالینی سالم و در سن 25 هفتگی بود و در مقطع زمانی که مرتع چرا می کرد مورد ارزیابی سونوگرافی محوطه شکمی قرار گرفت. معاینه اولتراسوند وجود ماسه را نشان داد، شن و ماسه در یک مکان واحد یافت شد، معمولا در پنجره تشخیصی سمت چپ شناسایی می شد. مقدار متوسط از ماسه 0.21 ± 0.18 گرم در 100 گرم مدفوع بود. شن و ماسه ممکن است در دستگاه گوارش کره ها بدون هیچ علامت بالینی جمع شود. مقدار شن و ماسه دفع شده در مدفوع نشانگر مقدار ماسه جمع شده در دستگاه گوارش نیست. معاینه سونوگرافی شکم باید برای نتایج خاص تر با آن ترکیب شود . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
154 - ساختار زبان حماسی در کوشنامۀ ایرانشان بن ابیالخیر
سامان رحمانزاده فاطمه مدرسی بهمن نزهتساختار زبان حماسی در کوشنامۀ ایرانشان بن ابیالخیر سامان رحمانزاده * دانشجوی دورۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، گرایش حماسی، دانشگاه ارومیه، ایران. فاطمه مدرّسی** استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ارومیه، ایران. بهمن نزهت*** دانشیار گروه زبان و ادبیات فا چکیده کاملساختار زبان حماسی در کوشنامۀ ایرانشان بن ابیالخیر سامان رحمانزاده * دانشجوی دورۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، گرایش حماسی، دانشگاه ارومیه، ایران. فاطمه مدرّسی** استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ارومیه، ایران. بهمن نزهت*** دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ارومیه، ایران. تاریخ دریافت: 11/12/1396 تاریخ پذیرش: 17/7/1398 چکیده یکی از موضوعات نقد جدید، بررسی ساختار زبان در آثار ادبی است. الگوی بررسی ساختار زبان حماسی، چگونگی زبان شعر حماسی را در سطوح گوناگون آوایی و موسیقایی، واژگان و نحوی، بلاغی و ادبی، محتوایی و درونمایهای بررسی میکند تا چگونگی تجلّی نوع ادبی حماسه در زبان را کشف و سیر حماسهسرایی را توصیف کند. به همین منظور در این مقاله، با استفاده از نظریات صورتگرایی و بر اساس زبان حماسی معیار (شاهنامۀ فردوسی) و الگویی که شهبازی و ملکثابت در این زمینه به دست دادهاند، به بررسی زبان حماسی در کوشنامهپرداخته و در هر سطح، شاخصهای لازم تبیین شده و سپس چگونگی ظهور آن شاخصها در زبان حماسی، با بیان شواهدی نشان داده شده است تا بر اساس آن اولاً ویژگیهای زبان حماسی کوشنامه مشخّص گردد و ثانیاً به میزان موفقیت یا عدم موفقیت ایرانشان بن ابیالخیر در بهکارگیری زبان حماسی معلوم شود. بر این اساس، مشخص گردید که ابیالخیر، به عنوان یکی از مقلّدان زبان حماسی معیار، در بهکارگیری زبان حماسی در بسیاری از موارد موفق بوده و اثر وی، نمونهای کامل از منظومۀ حماسۀ ملّی بعد از شاهنامه است. * . saman207@gmail.com ** . fatemeh.modarresi@yahoo.com *** . b.nozhat@urmia.ac.ir پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
155 - ارائه شاخص های مطلوب بازنویسی و داستان گزینی آثار حماسی در ادبیات کودک و نوجوان با تاکید بر شاهنامه فردوسی
پریا انصاری عبدالحسین فرزادگفتار پیش رو، نتیجۀ پژوهش کتاب خانهای است که به منظور ارتقای کیفیت متون بازنویسیشده از آثار حماسی با تأکید بر مشخّصههای رشد ادراکی، عاطفی و اجتماعی برای کودک و نوجوان صورت گرفته است. برای دستیابی به این هدف، در گام نخست مبانی نظری بازنویسی آثار حماسی ادبیات کودک و ن چکیده کاملگفتار پیش رو، نتیجۀ پژوهش کتاب خانهای است که به منظور ارتقای کیفیت متون بازنویسیشده از آثار حماسی با تأکید بر مشخّصههای رشد ادراکی، عاطفی و اجتماعی برای کودک و نوجوان صورت گرفته است. برای دستیابی به این هدف، در گام نخست مبانی نظری بازنویسی آثار حماسی ادبیات کودک و نوجوان ارائه و تاریخچۀ مختصری از آثار بازنویسی شده در عرصۀ ملّی با تأکید بر شاهنامه فردوسی بررسی شده است. سپس مشخّصههای رشد کودک در سنین مختلف طبقهبندی شده و براساس آن قواعد عمومی و تخصصی بازنویسی آثار کهن حماسی ارزیابی شده است. بر مبنای این ارزیابی، شاخصهای مطلوب داستان گزینی و بازنویسی آثار حماسی سازگار با قابلیتهای ذهنی و توانمندیهای مختلف ادراکی مخاطبان کودک و نوجوان در سنین مختلف جمعبندی و پیشنهاد شده است. در پایان، نمونههایی از این شاخصهای مطلوب در مقایسه با بازنویسی های ناکارآمد از داستانهای شاهنامه فردوسی به منظور ارائه مصداقهای کاربردی آورده شده است. پژوهش حاضر شیوهای علمی برای ارائه شاخصهای مطلوب و انتخاب داستان هایمناسب در سایر انواع ادبی نیز هست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
156 - بررسی ساختار پیمان ها در آثار حماسی و پیوند آن با باورهای اسطوره ای و دینی
نصرالله دشتی مهدی رضائیعهد و پیمان یکی از عناصر مذهبی و اجتماعی و اساس انضباط در جوامع ابتدایی است که مراعات آن سبب همبستگی اقوام اولیه میشود و به عقیدۀ آنان پیمانشکنی گناهی نابخشودنی و برهم زنندۀ نظم اخلاقی بوده است. میترا از ایزدان بزرگ اقوام هند و اروپایی است که همراه با ورونه کار حفا چکیده کاملعهد و پیمان یکی از عناصر مذهبی و اجتماعی و اساس انضباط در جوامع ابتدایی است که مراعات آن سبب همبستگی اقوام اولیه میشود و به عقیدۀ آنان پیمانشکنی گناهی نابخشودنی و برهم زنندۀ نظم اخلاقی بوده است. میترا از ایزدان بزرگ اقوام هند و اروپایی است که همراه با ورونه کار حفاظت از پیمانها را بر عهده دارد. این ایزد وارد هر سرزمینی که میشود با خدایان آن سرزمین امتزاج مییابد و تقدس خود را حفظ میکند. پیمان که نزد اقوام هند و اروپایی دارای تقدس و جایگاهی والا است، بخشی مهم از آثار حماسی و اساطیری آنها را تشکیل میدهد و سرنوشت تعدادی از حوادث مهم و قهرمانان داستانهای حماسی را تعیین میکند. در این جستار ساختار و اجزای مشترک انواع پیمانها را در آثار حماسی، تاریخی و اسطورهای ایران، هند و یونان بررسی و مقایسه میکنیم. نتایج به دست آمده نشان میدهدکه آدابی مانند قربانی کردن، جرعهافشانی، حضور شاهد و حضور دو عنصر مقدس آب و آتش و فشردن دست در هنگام پیمان بستن، اجزای مشترک پیمانها بوده است. سپس با در کنار هم قراردادن همین آداب و عناصر مشترک به الگوهایی یک سان و نزدیک به هم میرسیم که در بیشتر پیمانها رعایت میشود. مقایسۀ این الگوها و آداب مشترک با باورهای اساطیری و دینی اقوام هند و اروپایی مشخص میسازد که ساختار پیمانها با ساختار و باورهای آیین میترائیسم (ایزد پیمان) پیوندی بسیار نزدیک دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
157 - تأثیر حماسه ملی و میهنی ایران در اشعار اقبال لاهوری
علیرضا رضائیان سید ابراهیم آرمن فاطمه امامیعلامه محمد اقبال لاهوری از شاعران نام دار و برجستۀ پاکستان است که نقشی بسزا در دفاع از ارزش های ملّی و آزادی خواهی در پاکستان و شبه قارّه و بویژه در قلمرو زبان و در پیروی از گران مایگان فرهنگ و ادب ایران و معارف اسلامی دارد و چشمه زلال اندیشه وطنی وی همواره در جوش و خ چکیده کاملعلامه محمد اقبال لاهوری از شاعران نام دار و برجستۀ پاکستان است که نقشی بسزا در دفاع از ارزش های ملّی و آزادی خواهی در پاکستان و شبه قارّه و بویژه در قلمرو زبان و در پیروی از گران مایگان فرهنگ و ادب ایران و معارف اسلامی دارد و چشمه زلال اندیشه وطنی وی همواره در جوش و خروش بوده است و این شوریدگی ملّی و آیینی را در قالب زبان فاخر فارسی و اندیشه های بلند فرهنگ ایرانی، ناموس اخلاقی و شرف دینی خود می دانست. در این مقاله که از روش کتابخانه ای و فیش برداری از کتاب ها، مقاله ها، فرهنگ لغات، مجله ها، دانشنامه ها و دیوان شاعران و هم چنین نرم افزارها، از جمله نرم افزار لغت نامه ها استفاده شده، کوشش نگارندگان بر آن بوده است که تأثیر پذیری این گوینده پر آوازه را از فرهنگ فاخر ایرانی و معارف ارزش مند اسلامی نشان دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
158 - تحلیل و بررسی نبرد با اژدها از اسطوره و حماسه تا شعر آیینی ( با تأکید بر روایت کشتن اژدها در مهد توسط حضرت علی علیه السلام)
رضا شجری الهام عربشاهی کاشیچکیده نبرد با اژدها یکی از مهیجترین ماجراهایی است که در تاریخ اساطیری و پهلوانی، همواره کانون توجه بوده و رفتهرفته به اشعار آیینی نیز راه یافته است؛ بهگونهای که گاه برای قهرمانان دینی نیز نبرد با اژدها و کشتن آن، یکی از افتخارات مهم قلم داد می شده است؛ چنانکه بسیار چکیده کاملچکیده نبرد با اژدها یکی از مهیجترین ماجراهایی است که در تاریخ اساطیری و پهلوانی، همواره کانون توجه بوده و رفتهرفته به اشعار آیینی نیز راه یافته است؛ بهگونهای که گاه برای قهرمانان دینی نیز نبرد با اژدها و کشتن آن، یکی از افتخارات مهم قلم داد می شده است؛ چنانکه بسیاری از شاعران آیینی از سدۀ هفتم تا به امروز به ماجرای کشتن اژدها در مهد توسط حضرت علی (ع) اشاره کرده اند. قدیمی ترین منبع روایی این قصّه، مناقب ابن شهرآشوب در سدۀ ششم هجری است؛ اما در دیگر منابع و متون معتبر شیعه و سنی مانند شواهد التنزیل حسکانی و مناقب خوارزمی و مناقب علی بن ابیطالب (ع) الجلابی الشافعی به این داستان اشاره نشده است. در این پژوهش، سعی شده تا علاوه بر توجه به سیر تاریخی این داستان و حضور پررنگ اژدها در داستانهای اساطیری-حماسی به تحلیل و بررسی داستان نبرد با اژدها در مهد توسط حضرت علی (ع) و دلایل رشد چشم گیر آن در شعر آیینی هم پرداخته شود. البـته شهـرت داستـان نبرد با اژدها در حوزۀ ادیان الهی می تواند بحثی سمبولیک باشد و اژدها نماد همان دشمنان بیرونی (اهریمن، دشمنان دین و...) و درونی (نفس) باشد که تمام قدیسان دینی توانستهاند بر این دشمن چیره شوند و در مورد حضرت علی (ع) هم میتواند علاوه بر دشمن درونی شامل دشمنان بیرونی هم باشد. این داستان به سبب داشتن قالب حماسی و مفاخره آمیز، نهتنها در طول تاریخ بشریت، بلکه در حوزۀ شعر آیینی هم بسیار مورد اقبال قرار گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
159 - حماسه ایرانی در فرانسه
سینا فروزش مریم برزگرچکیده شاهنامۀ فردوسی با گزارش ویلیام جونز و ترجمه بخش هایی از آن به شعر لاتین و نثر فرانسوی تا حدی در غرب شناخته شد و پس از آن شخصیت هایی چون لوئی لانگلس، ارنست رنان، ژان ژاک آمپر، نولدکه اعلام کردند که حماسۀ ملی ایرانیان برترین حماسه جهان است. چگونگی نفوذ شاهنامه فرد چکیده کاملچکیده شاهنامۀ فردوسی با گزارش ویلیام جونز و ترجمه بخش هایی از آن به شعر لاتین و نثر فرانسوی تا حدی در غرب شناخته شد و پس از آن شخصیت هایی چون لوئی لانگلس، ارنست رنان، ژان ژاک آمپر، نولدکه اعلام کردند که حماسۀ ملی ایرانیان برترین حماسه جهان است. چگونگی نفوذ شاهنامه فردوسی در فرانسه و میزان تأثیرپذیری فرانسویان از داستان های شاهنامه مسأله اصلی پژوهش است که به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است. از قرن هجدهم و پس از انقلاب کبیر فرانسه، در ادبیات فرانسه نهضت بی مرزی در ادبیات شکل گرفت که توجه آنان را به آثار ادبی دیگر ملل معطوف ساخت. با گسترش شرق شناسی در اروپا روند نهضت ترجمه سرعت گـرفت. اولین ترجمه ها از بخش هایی از شاهنامه توسط لوئی لانگلس، دو والنبورگ و بیانکی انجام گرفت، اما ترجمه و تصحیح انتقادی ژول مول از شاهنامه فردوسی که چهل سال به طول انجامید و در سال ۱۸۷۷.م در هفت جلد منتشر گردید. پس از این ترجمه نویسندگان فرانسوی چون آلفرد دلوو، موریس مترلینگ، نولدکه نقدها و تحقیقاتی پیرامون شاهنامه انجام دادند که باعث تأثیرپذیری شاعران فرانسوی چون آبل بونار، ویکتور هوگو، فرانسوا کوپه، پل فور، آندره ژید از شاهنامه گردید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
160 - معرفی و یررسی سبک شناسی مثنوی هفت لشکر
فهیمه گردگیران مریم محمودی احمدرضا یلمه هاهفت لشکر در قالب مثنوی، داستانی است حماسی که در سدههای 12 و 13 (هـ .ق) سروده شده است. چون صفحة آغاز و انجام آن افتاده است، اطلاعی دربارة شاعر آن در دست نیست؛ گویا سراینده از مردم شبه قارّة هند بوده است. با توجه به مشخصههای سبکی و نسخهشناسی، این اثر دارای ویژگیهای س چکیده کاملهفت لشکر در قالب مثنوی، داستانی است حماسی که در سدههای 12 و 13 (هـ .ق) سروده شده است. چون صفحة آغاز و انجام آن افتاده است، اطلاعی دربارة شاعر آن در دست نیست؛ گویا سراینده از مردم شبه قارّة هند بوده است. با توجه به مشخصههای سبکی و نسخهشناسی، این اثر دارای ویژگیهای سبک دورة صفوی است. این مثنوی، روایت منظومی از داستانی است که در طومارهای نقّالی با نام هفتلشکر آمده است. بخش اعظم و قابل ملاحظهای از این مثنوی، به داستان برزو و فرزندش تمور یا تیمور که قصد بر تخت نشاندن برزو را بجای کیخسرو دارد، اختصاص یافته است. چنین مینماید که شاعر در سرودن این مثنوی، به شاهنامة فردوسی بسیار نظر داشته، اما اشعار، سست و نااستوار است و گاه وزن مختل میشود. سراینده، بزم و حماسه را در صحنهپردازیهای بزمی و رزمی بکار میگیرد. مقالة حاضر به روش اسنادی و کتابخانهای بر روی تنها نسخة برجا مانده از مثنوی هفتلشکر انجام شده و آن را از نظر سبکشناسی مورد بررسی قرار داده و به حیطههای سبکی اثر از جهت زبانی، محتوایی و ادبی پرداخته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
161 - تحلیل تطبیقی سهراب در شاهنامه و ببهروواهن در مهابهارات
سارا عجلی احمد خاتمی ابوالقاسم اسماعیلپورچکیده سهراب یکی از شخصیتهای اسطورهای حماسۀ ملی ایرانیان، شاهنامه، از وجوه متعدد، شباهتهای فراوان با ببهروواهن، شخصیت حماسۀ مهابهارات دارد. مشترکات و مشابهات این دو در زمینههای گوناگونی قابل بررسی است. ریشۀ مشترک نام هر دو شخصیت، نسبنامۀ خانوادگی، سرگذشت مشابه، داست چکیده کاملچکیده سهراب یکی از شخصیتهای اسطورهای حماسۀ ملی ایرانیان، شاهنامه، از وجوه متعدد، شباهتهای فراوان با ببهروواهن، شخصیت حماسۀ مهابهارات دارد. مشترکات و مشابهات این دو در زمینههای گوناگونی قابل بررسی است. ریشۀ مشترک نام هر دو شخصیت، نسبنامۀ خانوادگی، سرگذشت مشابه، داستان ازدواج پدر و مادر این دو با نکات و جزئیات مشابه، اقامت هردو نزد خانوادۀ مادری و به دور از پدر، نقش یک اسب ویژه در پیشبرد داستان، رویارویی با پدر در میدان نبرد پس از سالیان بسیار، نقش نیروهای فراطبیعی در داستان، کشته شدن یکی از طرفین جنگ در آوردگاه و کوشش برای به دست آوردن نوشدارو، از شاخصترین اشتراکات این دو شخصیت حماسی ایران و هندوستان بهشمار میآیند. با این حال با بررسی ژرف و دقیق سرگذشت سهراب و داستان ببهروواهن، به وجوه افتراق قابل توجهی نیز بین دو شخصیت دست مییابیم که حتا گاه مسیر دو داستان را به طور کلی از یک دیگر متمایز میکند و سرنوشتهای کاملاً متفاوتی را برای این دو شخصیت رقم میزند. نویسندگان در این پژوهش درصدد هستند تا با بهرهگیری از شیوۀ تطبیقی، وجوه اشتراک و افتراق میان این دو شخصیت را بررسی کنند و به این پرسش پاسخ دهند که مبانی اشتراک و اختلاف مهابهارات و شاهنامه در داستانهای مربوط به این دو شخصیت کدام است؟ پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
162 - تحلیلی اسطورهای از دلیل غلبۀ بیژن بر فرود
حمیدرضا خوارزمیچ چکیده داستان های حماسی که سرچشمه ای از داستان های اسطوره ای هر کشوری است، مبناهایی در آن وجود دارد که تنها با بازشکافی شکل اسطوره ای و شکافتن بن مایه های آن می توان به راز و رمز آن پی برد. در این پژوهش، در پی پاسخ به این پرسش هستیم که هنگام لشکرکشی ایرانیان به تورا چکیده کاملچ چکیده داستان های حماسی که سرچشمه ای از داستان های اسطوره ای هر کشوری است، مبناهایی در آن وجود دارد که تنها با بازشکافی شکل اسطوره ای و شکافتن بن مایه های آن می توان به راز و رمز آن پی برد. در این پژوهش، در پی پاسخ به این پرسش هستیم که هنگام لشکرکشی ایرانیان به توران زمین برای کین خواهی سیاوش و مواجهه با فرود، فرزند سیاوش، با وجود حملۀ چند پهلوان ایرانی به فرود، چرا بیژن از بین آنان موفق به غلبه و سیطره بر فرود شد؟ آیا می توان کشته شدن قهرمان به دست خانوادۀ خود را با این فرضیه اثبات کرد؟ نگارنده در پی آن است تا با استفاده از الگوهای اسطوره ای و مراجعه به اسطوره ها و قصه های عامۀ گوناگون، با روش توصیفی ـ تحلیلی، به پرسش های یادشده پاسخ دهد. مطابق فرضیۀ مدِّ نظر، تنها سلاح کارگر بر افراد در برخی داستان ها، ابزارهای خانوادگی آنان است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
163 - نقد نه روایت از شورشهای ایرانیان در زمان خلافت امام علی (ع) در حماسۀ دینی دلیل الجنان
فاطمه صادقی نقدعلی علیا علی اصغر بشیریچکیده منظومۀ دلیل الجنان و رکن الایمان فی وقایع الجمل و الصفین و النهروان سرودۀ عباس ناسخ ترک در سدۀ یازدهم هجری است. این منظومه چنان که از نامش پیداست دربارۀ امام علی (ع) و نبردهای جمل و صفین و نهروان است. در میان این منظومه، نُه داستان درباره شورش هایی است که در شه چکیده کاملچکیده منظومۀ دلیل الجنان و رکن الایمان فی وقایع الجمل و الصفین و النهروان سرودۀ عباس ناسخ ترک در سدۀ یازدهم هجری است. این منظومه چنان که از نامش پیداست دربارۀ امام علی (ع) و نبردهای جمل و صفین و نهروان است. در میان این منظومه، نُه داستان درباره شورش هایی است که در شهرها و یا مناطقی از ایران اتفاق افتاده است. این مناطق عبارتند از: غور، مازندران، سیستان، قاین، مرو، فارس، اصفهان، آمل و اهواز. در منابع تاریخی نیز به برخی شورش هایی که ایرانیان در دوران خلافت امام علی (ع) داشته اند، اشاراتی شده است که مهم ترین این موارد شورش نواحی اهواز، فارس، خراسان، ری، دیلم و سجستان است. در جستار حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی این روایات منظومۀ دلیل الجنان تشریح شده و با روایات تاریخی تطبیق داده شده است و نتایج حاکی از آن است که برخی از این روایات مانند شورش خرّیت در اهواز و یا قیام مردم فارس تا حدودی با منابع تاریخی انطباق دارد، اما شورشهای دیگر مانند شورش کاووس بن قباد در اصفهان و یا شورش فرامرز بن هوشنگ در مازندران در متون تاریخی نیامده است. گمان می رود که این داستان ها یا از منابعی ذکر شده است که امروزه در دست رس نیست و یا این که داستان هایی است که از دوره های تاریخی دیگر به این بخش از تاریخ منتقل شده است. حتا ممکن است روایات عامیانه و داستانیی باشند که به این منظومه وارد شده ‎اند. به بیان دیگر اسطوره و داستان های عامیانهای هستند که به تاریخ تبدیل شده اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
164 - تحلیل فقدان بنمایۀ خویشاوندکشی مؤنث در شاهنامۀ فردوسی برپایۀ جایگاه زن در اساطیر ایران
زهرا جمشیدی سید محمد آرتایکی از شگرفترین بنمایههای اساطیریـحماسی، بنمایة خویشاوندکشی یا موضوع همخونکشی است. در این میان، میتوان به موارد فراوانی از شواهد پدرکشی، پسرکشی و برادرکشی در شاهنامۀ فردوسی اشاره کرد، امّا در این اثر سترگ نمونهای از مادرکشی، خواهرکشی و دخترکشی وجود ندارد. نگار چکیده کاملیکی از شگرفترین بنمایههای اساطیریـحماسی، بنمایة خویشاوندکشی یا موضوع همخونکشی است. در این میان، میتوان به موارد فراوانی از شواهد پدرکشی، پسرکشی و برادرکشی در شاهنامۀ فردوسی اشاره کرد، امّا در این اثر سترگ نمونهای از مادرکشی، خواهرکشی و دخترکشی وجود ندارد. نگارندگان این جستار با روش توصیفیـتحلیلی و با عنایت به شواهد علمی و تاریخی در اساطیر ایران به بررسی علل فقدان خویشاوندکشی مؤنث در شاهنامۀ فردوسی پرداخته و دلایلی را برای نبودن این بنمایۀ اسطورهای در شاهنامه ذکر کردهاند. یافتهها نشان میدهد برای این امر، دلایل متعدّدی وجود دارد که از آن جمله میتوان به قدرت الههها در ایران و رسوخ تقدّس آنان در اعماقِ قلب و اعتقادات ملّت باستانی ایران (چون زنان صورت زمینی الههها قلمداد میشدند)، وجود حکومتهای مادرتبار و مادرسالار پیش از آمدن آریاییها به ایران، کارکرد زن در زندگی کشاورزی، قداست زمین، نقش زن در زایندگی، برکتبخشی، تأثیر زنان در انتقال قدرت و سلطنت و... اشاره کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
165 - روایتی از خاندان جمشیدی تا ظهور فریدون
حمیدرضا خوارزمیچکیدهاسطوره ها روایتگر داستان های آغازین بشر هستند و در مرحلۀ جدیدتر که انسان از اندیشه های بدوی به سمت زندگی تازه تری حرکت می کند، دیگر با پرسش های آغازین روبه رو نیست، بلکه با حماسه به نیازهای تازۀ خود پاسخ می دهد. در حماسه روایت منطقی تری را از داستان ها شاهد چکیده کاملچکیدهاسطوره ها روایتگر داستان های آغازین بشر هستند و در مرحلۀ جدیدتر که انسان از اندیشه های بدوی به سمت زندگی تازه تری حرکت می کند، دیگر با پرسش های آغازین روبه رو نیست، بلکه با حماسه به نیازهای تازۀ خود پاسخ می دهد. در حماسه روایت منطقی تری را از داستان ها شاهد هستیم. شاهنامۀ فردوسی به عنوان میراث مکتوبی از اسطوره های ایرانی، در قالب جدیدترِ حماسه، بازگوکنندۀ روایت هایی است که در کتاب های حماسی و اسطوره ای دیگر سینه به سینه نقل شده است. در این بین بعد از بیان منطقی سرگذشت قهرمانان به مانند کیومرث، هوشنگ، تهمورث و جمشید، گسست فرمانروایی در حاکمیت اهوراییان به وجود می آید می آید و ضحاک فسار سلطنت را به دست می گیرد و بعد با ظهور فریدون، ضحاک، از صف قدرت بیرون می رود. در این دورۀ هزارسالۀ حاکمیت ضحاک وارونه خوی، سرگذشت خاندان جمشیدی، ظهور و بروز خانوادۀ فریدون و نسبت آنها با جمشیدیان روشن نیست. نگارنده با تکیه بر آثار حماسی و تاریخی دیگر، بخصوص کوش نامه، در پی آن است که این روایت را بازگو نماید. حاصل این پژوهش این است که جمشید پس از آواره شدن در هندوستان و زابلستان، با دختر خاقان و دختر شاه زابل ازدواج می کند و از یک شاخه، خاندان رستم و از شاخۀ دیگر خاندان فریدون به وجود می آیند. این پژوهش بنیادی است که به شکل توصیفی و تحلیلی نگاشته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
166 - بررسی تحولات ضد قهرمان درحماسه های ملی، دینی و تاریخی با تحلیل شش منظومه حماسی
گلاویژ جلالی علیرضا مظفریمتون حماسی جزو جدانشدنی ادبیات فارسی هستند که شاه‎کار اصلی آن شاهنامۀ فردوسی است. بعد از شاهنامه، حماسه سرایی رواج پیدا کرد و به تقلید از آن در دورههای مختلف، انواع حماسه های دینی و تاریخی سروده شد؛ امّا در سرایش آنها، تحوّلات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی که در کشو چکیده کاملمتون حماسی جزو جدانشدنی ادبیات فارسی هستند که شاه‎کار اصلی آن شاهنامۀ فردوسی است. بعد از شاهنامه، حماسه سرایی رواج پیدا کرد و به تقلید از آن در دورههای مختلف، انواع حماسه های دینی و تاریخی سروده شد؛ امّا در سرایش آنها، تحوّلات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی که در کشور ایجاد شد، تأثیر گذاشت و به تناسب تحوّلات، موضوع، جای‎گاه، ویژگی ها و اهداف شخصیت های حماسی نیز تغییر کرد. در این پژوهش با هدف تأملّی بر تحوّلات ضدّ قهرمان و تفاوت ها و شباهت های آن در حماسه های ملّی، دینی و تاریخی، منظومه های حماسی بانوگشسب نامه و فرامرزنامه از حماسۀ ملّی، علی‎نامه و خاوران نامه از حماسۀ دینی و تمرنامه، جنگنامۀ کِشم و جرون‎نامه از حماسۀ تاریخی به روش کتاب‎خانه ای و بر مبنای نگارش توصیفی-تحلیلی بررسی شده است. نتیجۀ پژوهش نشان می دهد حماسه های دینی و تاریخی نیز بر بنیاد حماسۀ ملّی استوار شده ؛ امّا در تقابل بنیادین خیر و شر، همسو با مضمون و هدف قهرمان داستان، دچار دگرگونی شده است. وجه مشترک هر سه نوع حماسه، وجود ضدّ قهرمان انسانی جدالگر با صفات بدنژادی، اهریمنی و تنومندی است؛ امّا این ضدّ قهرمان در حماسۀ دینی و تاریخی با انگیزۀ قهرمان و روایت تاریخی در اهداف جدال، کنش و صفات ضدّ قهرمان و سرانجام ضدّ قهرمان متغیّر گشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
167 - بررسی سیمای بَستورِکودک در یادگار زریران برپایۀ ساختارتقابلهای دوگانه
منوچهر علی پور حبیب الله عباسی الهه حاجیهایادگار زریران یکی از متون کهن حماسی ایرانیان است که روایت قدیمی آن به دورۀ اشکانیان بر می گردد. هدف این مقاله، نشان دادن سیمای کودک در ساختار ادبی یادگار زریران است. در این جستار تلاش شد با روش توصیفی- تحلیلی و با روی کرد ساختارگرایی با تکیه بر تقابل های دوگانه، نقش بس چکیده کاملیادگار زریران یکی از متون کهن حماسی ایرانیان است که روایت قدیمی آن به دورۀ اشکانیان بر می گردد. هدف این مقاله، نشان دادن سیمای کودک در ساختار ادبی یادگار زریران است. در این جستار تلاش شد با روش توصیفی- تحلیلی و با روی کرد ساختارگرایی با تکیه بر تقابل های دوگانه، نقش بستور به عنوان یک کودک هفت ساله، در این متن حماسی واکاوی شود . نتایج به دست آمده از این پژوهش، نشان میدهد، حضور بسیار پررنگ و دوگانۀ بستور در یادگار زریران، ازیک طرف به عنوان یک کودکِ هفت ساله و از دیگرسوی، به عنوان یک رادمردِ جنگاور، علاوه بر افزایش جذابیت داستانی این حماسه، توانسته است ظرفیت ادب حماسی برای حضور کودک را نشان دهد. هم چنین، براساس نظریه ساختارگرایی، برخی از تقابل های دوگانه همانندِ تقابل کودک و بزرگ سال، تقابل ایرانیان و خیونان، تقابل پیروزی و شکست و... دراین متن تحلیل شده است که ازاین منظر، یادگار زریران میتواند کودکان را هم به عنوان مخاطبان متون حماسی جذب کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
168 - ده نفر قزلباش به مثابۀ یک حماسه منثور: نگاهی به درونمایه های حماسی رمان
منوچهر جوکار زهرا نصیری شیراز ،سمیه شرونیرمان تاریخی و پنج جلدی ده نفر قزلباش یکی از مهم ترین و هدف مندترین رمان های تاریخی فارسی است و به گمان ما ظرفیّت هایی فراتر از یک رمان تاریخیِ صرف دارد. از جمله این ظرفیّت ها، برخورداری متن از سازه ها و بن مایه های حماسی است که این پژوهش با هدف نمایاندن جنبههای حماسی ا چکیده کاملرمان تاریخی و پنج جلدی ده نفر قزلباش یکی از مهم ترین و هدف مندترین رمان های تاریخی فارسی است و به گمان ما ظرفیّت هایی فراتر از یک رمان تاریخیِ صرف دارد. از جمله این ظرفیّت ها، برخورداری متن از سازه ها و بن مایه های حماسی است که این پژوهش با هدف نمایاندن جنبههای حماسی این اثر صورت گرفته است. پژوهش حاضر با استفاده از روش کتاب خانه ای و شیوه تحلیلی - توصیفی به بررسی بن مایه های حماسی در رمان ده نفر قزلباش پرداخته است. وجود صحنه های گوناگون جنگ با بیگانگان در این رمان از یک سو و تأکید هم زمان نویسنده آن بر عناصر و ارزش های ملی ایرانی و مذهب تشیّع از سوی دیگر، موجب شده است که این اثر شباهت های بسیاری به یک متن حماسی منثور پیدا کند. برخی از بن مایه های حماسی این اثر عبارتند از: سفر قهرمان، پیش گامی زنان در ابراز عشق، جنگ و شگردهای جنگاوری، حضور اسب با کارکردی اسطوره ای - حماسی، توصیف جنگ افزارها، یکپارچگی اقوام در رویارویی با دشمنان خارجی، وطن پرستی، جنگاوری برای حفظ نام و پرهیز از ننگ، عیّاری، اخترشناسی و پیش گویی. میزان استفاده از کنش ها و مؤلفه های حماسی در این اثر قابل توجه است. برخی از این مؤلفه های حماسی عیناً از شاهنامه گرفته شده اند و تأثیر پذیری مسرور در به کارگیری لوازم حماسه از استاد نیز توس دیده می شود. در پایان بحث می توان این گونه استنباط کرد که این رمان تاریخی با تفاوت هایی که در مقایسه با شاه نامه دارد، به عنوان نوع نثر حماسی، پیوندی نزدیک با سبک حماسی برقرار کرده است و می توان از آن به مثابۀ یک اثر منثور حماسی نام برد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
169 - باز هم دربارۀ مازندرانِ شاهنامه نبرد ایران و مازندران (مشرق و مغرب)، زمینۀ اصلی حماسههای فارسی
کامران ارژنگیموضوع غالب حماسههای فارسی پس از شاهنامۀ فردوسی، شرح نبردهای ایران و مازندران است. در این میان، ظاهراً شاهنامۀ فردوسی یک استثناست که نبردهای عمدۀ ایرانیان را با تورانیان توصیف کرده است. دربارۀ اینکه چرا نبردِ اصلی شاهنامۀ فردوسی بین ایران و توران است، سخنانی گفته شده، چکیده کاملموضوع غالب حماسههای فارسی پس از شاهنامۀ فردوسی، شرح نبردهای ایران و مازندران است. در این میان، ظاهراً شاهنامۀ فردوسی یک استثناست که نبردهای عمدۀ ایرانیان را با تورانیان توصیف کرده است. دربارۀ اینکه چرا نبردِ اصلی شاهنامۀ فردوسی بین ایران و توران است، سخنانی گفته شده، امّا در این تحقیق، بحث اصلی بر سر حماسههای غیر از شاهنامۀ فردوسی است. هرچند جغرافیای حماسی، کاملاً متفاوت از جغرافیای واقعی است و جغرافیای داستانی، یک جغرافیای روانی/ سمبلیک است که به جز در مورد اسامی، ربطی به جغرافیای واقعی ندارد، امّا بررسی همین جغرافیای داستانی، ما را به این نتیجه میرساند که مازندران در شاهنامه، باید در حدود مغرب واقع شده باشد. مقالۀ حاضر، بر اساس شواهدی که از متون مختلف جمعآوری کرده، نشان میدهد که در عمدۀ متون حماسی فارسی، به جز شاهنامۀ فردوسی، نبرد اصلی ایرانیان، با مازندرانیان است و در این میان، تورانیان نقش عمدهای ندارند. بر اساس شواهدی که از این متون برمیآید، مازندران در حدود مغرب قرار دارد که در ادبیّات حماسی ایران، نماد تاریکی است که در برابر نور (ایران) قرار میگیرد و بنابراین، مازندران نمیتواند در سرزمین هند (شرق) قرار داشته باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
170 - ساختار حماسه ملی ایران بر مبنای نظریه ژرژ دومزیل
سامان قاسمی فیروزآبادیدر پژوهشهای شاهنامه دو رویکرد عمده وجود دارد. یک گروه از پژوهشها یک داستان واحد را در شاهنامه موشکافی میکنند؛ در حالی که گروه دیگر بر انسجام کلی داستانهای شاهنامه تأکید دارند. این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیل و با شیوه تحلیل ساختارشناسی انجام میگیرد، پیشنهاد میکند چکیده کاملدر پژوهشهای شاهنامه دو رویکرد عمده وجود دارد. یک گروه از پژوهشها یک داستان واحد را در شاهنامه موشکافی میکنند؛ در حالی که گروه دیگر بر انسجام کلی داستانهای شاهنامه تأکید دارند. این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیل و با شیوه تحلیل ساختارشناسی انجام میگیرد، پیشنهاد میکند که حماسهی ملی ایران داستانهای پراکنده نیست بلکه از یک ساختار کلی که به دورهی هندواروپایی بازمیگردد، پیروی میکند. بدین منظور پژوهش حاضر بر دو بنیان نظری استوار است: 1- طبق نظریهی ژرژ دومزیل، کیهان هندواروپایی دارای نظم طبقاتی است. 2- به گفته بهمن سرکاراتی حماسه ملی ایران بر اساس طول عمر محدود جهان و رویارویی نیروهای خیر و شر به سه دوره تقسیم میشود. این مطالعه نشان می دهد که در دورهی نخست، نظم اهورایی به شکل نظام طبقاتی نمود مییابد که به موجب آن سه گروه کارکردی مذکور در اندیشهی دومزیل به ترتیب با سلطنت هوشنگ، تهمورث و جمشید شکل میگیرند و در دورهی دوم، کام اهریمن به صورت بر هم خوردن نظام طبقاتی متجلی میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
171 - تحلیل استعارههای هستیشناختی در «حماسهی آرش» مهرداد اوستا، بر اساس الگوی لیکاف و جانسون
فرشته شاه صنم احمد خواجه ایم ابوالقاسم رحیمی حسن دلبرییکی از دستاوردهای زبانشناسی شناختی، کشف این حقیقت است که زبانها برای ملموس کردن مفاهیم انتزاعی از استعارههای مفهومی بهره میبرند. براساس دیدگاه لیکاف و جانسون (2003م) استعارۀ مفهومی، با استفاده از حوزۀ مبدأ که حوزهای ملموس است، به توضیح و تبیین حوزۀ مقصد، که مفهومی چکیده کاملیکی از دستاوردهای زبانشناسی شناختی، کشف این حقیقت است که زبانها برای ملموس کردن مفاهیم انتزاعی از استعارههای مفهومی بهره میبرند. براساس دیدگاه لیکاف و جانسون (2003م) استعارۀ مفهومی، با استفاده از حوزۀ مبدأ که حوزهای ملموس است، به توضیح و تبیین حوزۀ مقصد، که مفهومی انتزاعی و غیرملموس است، میپردازد.استعارههای مفهومی به سه دستهی هستیشناختی، جهتی و ساختاری تقسیم شده و استعارههای هستیشناختی در سه زیرشاخۀ ظرف، شیء/ ماده، شخصیت (تشخیص) جای میگیرند. منظومۀ بلند حماسۀ آرش یکی از آثار ارزشمند مهرداد اوستاست که با توجّه به مضمون حماسی خود، بسیاری از مفاهیم انتزاعی را با یاری گرفتن از استعارههای مفهومی بیان کرده است. هدف این پژوهش بررسی استعارههای هستیشناختی در این اثر حماسی، با شیوۀ توصیفی- تحلیلی است. نگارندگان در پی پاسخ به این پرسش که استعارههای هستیشناختی در حماسۀ آرش چگونه به کار رفته و چه مفاهیمی از طریق این استعاره ملموس شدهاند، به این نتیجه دست یافتهاند که شاعر در پی بیان آه و حسرت خود از روزگار نابسامانی که از جنگ بین ایران و توران، به وجود آمده، حوزههای مقصدی همچون روزگار، زمانه، حسرت، هراس، بلا و... را با حوزههای مبدأ ظرف، اشیاء و اشخاص مفهومسازی نموده است. از آن جهت که ذات حماسه با پویایی و تحرّک همراه است، بیشترین مفهومسازی با حوزۀ مبدأ شخصیت (که به مفاهیم انتزاعی، جان و حرکت میبخشد) صورت گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
172 - شاهنامه بینافرهنگی: بررسی نسخه مصوّر شاهنامه بزرگ ایلخانی
فاطمه ماه وانشاهنامه بزرگ ایلخانی یکی از شاهکارهای عصر مغول و مکتب تبریز است. این نسخه مصوّر به خوبی روایت شاهان ایلخانی و ارتباطات فرهنگی و هنری آن روزگار را با زبان تصویر بیان میکند. این شاهکار ایلخانی از دست حوادث روزگار مصون نمانده و به خاطر طمع صاحبانش شیرازه آن گسسته شده است، چکیده کاملشاهنامه بزرگ ایلخانی یکی از شاهکارهای عصر مغول و مکتب تبریز است. این نسخه مصوّر به خوبی روایت شاهان ایلخانی و ارتباطات فرهنگی و هنری آن روزگار را با زبان تصویر بیان میکند. این شاهکار ایلخانی از دست حوادث روزگار مصون نمانده و به خاطر طمع صاحبانش شیرازه آن گسسته شده است، اما همان اوراق برجای مانده به خوبی اوج هنر ایلخانی را به نمایش میگذارد. این پژوهش نگارههای این نسخه را از منظر شاخصههای تصویری بررسی میکند و نشان میدهد که چگونه هنر ایران و شرق دور در این نسخه با هم گره خورده است. این پیوند در نمایش چهرههای چینی – مغولی و شیوه تصویرگری طبیعت (درخت، کوه و ابر) مشهود است. علاوه بر این شاخصههای تصویری دیگر این نسخه نظیر نمادپردازی فرهمندی شاهان، شیوه تصویرگری صحنههای نبرد و سوگنگاری نیز بررسی میشود. در برخی موارد نیز نگارههای این نسخه با نسخه جامع التواریخ که هر دو در یک دوره و یک سبک به تصویر درآمدهاند قیاس میشود. حاصل بررسی نشان میدهد که در نگارههای شاهنامه بزرگ ایلخانی اسلوب هنری فرهنگهای مختلف با هم درآمیخته است: از سویی تأثیرپذیری از نقاشی چینی در چهرهپردازی و منظرهسازی به چشم میخورد، از سوی دیگر فرهنگ مغولی بر نگارهها غلبه دارد، علاوه بر این بنمایه نگارهها در تصاویر ایران باستان ریشه دارد، حتّی این تأثیرپذیری تا فرهنگهای دوردست نظیر هنر بیزانس هم پیش رفته است. از این رو میتوان این نسخه را شاهنامهای بینافرهنگی دانست که چندین سنّت فرهنگی (مغول، چین، ایران باستان، بیزانس) را در یک نسخه واحد تلفیق کردهاست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
173 - بازخوانی سیر دگردیسی اسطوره اسب در گذر از حماسه به عرفان
زهرا عسگری سیدعلی قاسم زادهاسب به عنوان توتم ایرانیان، اسطورهای است که در متون آیینی- ادبی ادوار مختلف، حضوری چشمگیر داشته، اسطورهای پرتکرار محسوب میشود. اسب به دلیل بهرهمندی از طبیعتی دوگانه، در اساطیر و همچنین آموزههای عرفانی، هم سمبل و نمادی از مضامین اهورایی و هم اهریمنی است که به دلیل چکیده کاملاسب به عنوان توتم ایرانیان، اسطورهای است که در متون آیینی- ادبی ادوار مختلف، حضوری چشمگیر داشته، اسطورهای پرتکرار محسوب میشود. اسب به دلیل بهرهمندی از طبیعتی دوگانه، در اساطیر و همچنین آموزههای عرفانی، هم سمبل و نمادی از مضامین اهورایی و هم اهریمنی است که به دلیل محبوبیت آن در میان اقوام ایرانی، بیشتر به عنوان اسطورهای نیک و مینوی شناخته میشود. این مقاله با روش تحلیل- محتوا در پی بررسی سیر دگردیسی اسطورۀ اسب در گذر از عصر حماسی به دورۀ عرفانی است که نتایج پژوهش نشان میدهد اسب در متون حماسی و پهلوانی، دارای نقش و جایگاه ویژهای است که نیمۀپنهان و تکمیلکنندۀ پهلوانان محسوب میشود و یاریگر آنان در تمام مراحل زندگی است. پس از گذر از عصر حماسی، اسب همچنان در متون عرفانی، نمادی از مضامین عالی است؛ اما به دلیل داشتن طبیعت سرکش، به عنوان نمادی از نفس نیز به کار رفته است؛ اما همین نفس، چون اسبی تعلیمپذیر، قابلیت رام شدن دارد که میتوان با ریاضت و تمرین، آن را مطیع و رام ساخت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
174 - حماسه درون، مولوی، فردوسی و انسان معاصر
حمیدرضا دیبائی خو اسماعیل آذر مریم برزگرمدرنیته، در پی رنسانس و روشنگری در قرون هفدهم و هجدهم پدید آمد و بر زندگی انسان معاصر تأثیر فراوان گذاشت. انسان امروز سعادت خود را بیرون از خویش جستوجو میکند و به دنیای درون بیتوجه است. حماسة درون یا نفس با نگرش دینی و ساحت فلسفه مفاهیم خاص مییابد. از نظر فلسفی، نفس به چکیده کاملمدرنیته، در پی رنسانس و روشنگری در قرون هفدهم و هجدهم پدید آمد و بر زندگی انسان معاصر تأثیر فراوان گذاشت. انسان امروز سعادت خود را بیرون از خویش جستوجو میکند و به دنیای درون بیتوجه است. حماسة درون یا نفس با نگرش دینی و ساحت فلسفه مفاهیم خاص مییابد. از نظر فلسفی، نفس به جسم و از منظر جوهری مستقل و قائمبهذات است. نفس و درون یک چیز است، گاهی تعلق به بدن و گاهی جنبة جوهری آن منظور است. از منظر دین، نوری از انوار الهی که تابشگاه آن خداوند و فرودگاه آن کالبد انسانی است. نفس را میتوان به روان و درون تعبیر کرد که با تمام پیچیدگیهایش انسان مدرن را بر سر دو راهی سنت و مدرنیته قرار داده و این دوگانگی، سبب تشتت او گشته، صنعت هم به جای دستگیری، دستاندازش شده است. این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی سعی در یافتن وجوه مشترک مربوط به درون و روان آدمی در منظومة حماسی شاهنامه فردوسی و منظومة عرفانی مثنوی مولانا دارد تا چگونگی تقابل انسان معاصر با سنت و پیشینة دور و دراز خود با دنیای مدرن را بیان کند. درون در متون حماسی عرفانی به دل، قلب، روح، روان و جان تعبیر میگردد. فردوسی از روان به جای درون نام میبرد. به زعم مولوی انسان معاصر از طریق نبرد با نفس یا درون خود میتواند حماسهای بیافریند و با سفر از جهان ماده به عالم معنا راهی به روی خود بگشاید. حال آنکه فردوسی روان آدمی را وسیله خرد و خوشحالی او میداند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
175 - بررسی و تحلیل عاشقانههای حماسههای ملّی ایران با رویکرد نظریّۀ بینامتنینگری (با تأکید بر شاهنامه، سامنامه، برزونامه، گرشاسپنامه، بانوگشسبنامه)
کمالالدین آرخی محمود عباسی عبدالعلی اویسیکهخاچکیده عاشقانه ها بخشی جدایی ناپذیر از حماسه های ملّی ایران بشمار می روند. با توجّه به این که حماسه هایِ پس از شاهنامه متأثّر از آن بوده اند، بسیاری از ویژگی های غنایی شاهنامه در آن ها یافت می شود. در این مقاله کوشش می شود با روی کرد نظریّۀ بینامتنینگری این وی چکیده کاملچکیده عاشقانه ها بخشی جدایی ناپذیر از حماسه های ملّی ایران بشمار می روند. با توجّه به این که حماسه هایِ پس از شاهنامه متأثّر از آن بوده اند، بسیاری از ویژگی های غنایی شاهنامه در آن ها یافت می شود. در این مقاله کوشش می شود با روی کرد نظریّۀ بینامتنینگری این ویژگی ها بررسی شود. بینامتنی ها به لفظی، موضوعی و محتوایی تقسیم می شود. این مقاله با روش توصیف و تحلیل محتوایی و کتاب خانه ای، حماسه ها را از منظر بینامتنی محتوایی بررسی می کند. نتایج این بررسی ها بیان کنندۀ آن است که موضوعهایی همانندِ عاشقی از راه شنیدن، نقش میانجی ها در عشق، پیش گامی زنان در ابراز عشق، نقش موبدان و منجّمان و ... به صورت بینامتنی در اغلب عاشقانه ها بکار رفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
176 - حماسهآفرینی حافظ و تأثیرپذیری وی از شاهنامۀ فردوسی
احسان برزگر محمود طاووسی مهدی ماحوزیدیوان حافظ چنان با باورهای ملّی در پیوند است که می توان گفت پس از شاهنامه هیچ اثری در حوزۀ ادب فارسی بیش از دیوان حافظ پرتوافکن روح ایرانی نبوده است. دیوان حافظ از لحاظ لفظ و معنی بی بدیل، از حیث ادبی پرتوان و از نظر هنری بی نظیر است. دیوان حافظ، قدرت خارقالعادۀ حافظ ر چکیده کاملدیوان حافظ چنان با باورهای ملّی در پیوند است که می توان گفت پس از شاهنامه هیچ اثری در حوزۀ ادب فارسی بیش از دیوان حافظ پرتوافکن روح ایرانی نبوده است. دیوان حافظ از لحاظ لفظ و معنی بی بدیل، از حیث ادبی پرتوان و از نظر هنری بی نظیر است. دیوان حافظ، قدرت خارقالعادۀ حافظ را در بیان واقعیّت های عصر خود نشان می دهد. حافظ با دقّتی فراوان و دیدی موشکافانه مسائل عصر خویش را در مییابد و آن ها را به گونه ای هنرمندانه در شعر خویش جای می دهد و روح اصیل ایرانی را در آن بارور می سازد. حافظ به تاریخ و فرهنگ گذشتگان نگاهی عمیق و با متن های کهن ادب فارسی آشنایی دقیق داشته است و متأثّر از آموزه های ادبی و هنری آن ها از هر حیث قرار گرفته که شاهنامۀ فردوسی یکی از آن آثار است. حافظ در قالب الفاظ حماسی و صحنه سازی آن در میدان های رزم و بزم، آمیزش غنا و حماسه را چنان به زیبایی در جای جای دیوانش به تصویر کشیده کهگویی خود یکی از آن شخصیّت های حماسی بوده و در میدان نبرد عشق و جنگ حضور داشته و زورآزمایی کرده است. حافظ توانسته با کاربرد واژگان و ترکیبات حماسی چون اسم، صفت، فعل و ترکیبات آن ها فرهنگ گذشتۀ خویش را با روحیۀ مبارزهطلبی خود به نوعی متفاوت با دیگران آشکار کند. او به یاری زیورهای هنری چون اغراق، ایهام، تشبیه، تشخیص، تلمیح، تناسب، کنایۀ حماسی و ... بسیاری از واژگان غنایی را با واژگان حماسی در هم میآمیزد و نوعی غزل – حماسه بوجود می آورد. این پژوهش در پی آشکار کردن این جلوههای شعر حافظ است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
177 - بنیادهای اساطیری و حماسی داستان دیوان مازندران در شاهنامه
آرش اکبری مفاخراین مقاله به شناسایی بنیادهای اساطیری و حماسی داستان دیوان مازندران در شاهنامه با توجه به پیشینة آنها در متون اوستایی، پهلوی، سغدی و ... می پردازد. نخستین سرچشمه های اساطیری و حماسی دیوان مازندران در متون اوستایی و پهلوی است. در این متون دیوان مازندران در دو ساختار مینو چکیده کاملاین مقاله به شناسایی بنیادهای اساطیری و حماسی داستان دیوان مازندران در شاهنامه با توجه به پیشینة آنها در متون اوستایی، پهلوی، سغدی و ... می پردازد. نخستین سرچشمه های اساطیری و حماسی دیوان مازندران در متون اوستایی و پهلوی است. در این متون دیوان مازندران در دو ساختار مینوی و انسان گونه ظاهر شده و در برابر اهورامزدا، ایزدان و انسان ها قرار می گیرند. اما داستانی مستقل در کتاب نهم دینکرد آمده که چارچوب حماسی داستان دیوان مازندران را بوجود آورده است. در این داستان دیوان مازندران انسان هایی غول پیکرند که در برابر فریدون قرار می گیرند و این روایت به گزارش نخست کوش نامه منتقل می شود. انسان های غول پیکر در گزارش دینکرد و کوش نامه با گذر از داستان های نریمان و دیوان مغرب، سام و نره دیوان مازندران و رستم نامة سغدی دارای گوهر اهریمنی شده و به دیوانی از تبار اهریمن با نیروهای جادویی و کردارهای فرابشری دگرگون می شوند. در پایان داستان دیوان مازندران پس از اسطوره زدایی به گزارش دوم کوش نامه انتقال می یابد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
178 - تأثیر سرودهای پهلوانی در شکل¬گیری داستانهای حماسی فارسی
فرزاد قائمیشالودة قصه‌های حماسی را در میان اقوام مختلف بشری، سرودها و روایت‌های شفاهی پراکنده‌ای دانسته‌اند که توسط راویان و سرایندگان دوره گرد، سینه به سینه نقل شده است. این روایت‌ها گاهی همراه با موسیقی و حرکت‌های نمایشی و آیینی برای مردم و اشراف بو چکیده کاملشالودة قصه‌های حماسی را در میان اقوام مختلف بشری، سرودها و روایت‌های شفاهی پراکنده‌ای دانسته‌اند که توسط راویان و سرایندگان دوره گرد، سینه به سینه نقل شده است. این روایت‌ها گاهی همراه با موسیقی و حرکت‌های نمایشی و آیینی برای مردم و اشراف بوده که در حین روایت دستخوش دگرگونی‌های بنیادین نیز می‌شده است. در این جستار، ابتدا به نظریات پژوهشگران دربارة سرودهای شفاهی و راویان آنها در میان ملل مختلف جهان و نقش این اشعار در شکل‌گیری آثار حماسی بزرگ پرداخته شده، سپس شواهدی دربارة پیشینة شفاهی این روایت‌ها در ایران باستان و نقش اجتماعی و هنری گوسان‌های پارتی که اصلی‌ترین سهم را در تحقق این جریان عهده‌دار بودند، ارائه شده است. در نهایت سنت کتابت این روایت‌های شفاهی که در عصر ساسانی اوج گرفته، مورد بررسی قرار گرفته است، جریانی که تداوم آن در عصر اسلامی، در قالب ترجمة این آثار به عربی و فارسی و بازآفرینی شاعرانة آنها توسط شاعران ایرانی، نهضت شاهنامه سرایی در ایران خاوری و متعاقباً گنجینة غنی ادبیات حماسی فارسی را تشکیل داده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
179 - معرّفی منظومة تمُرنامه، حماسهای تاریخی به تقلید از شاهنامۀ فردوسی و اسکندرنامة نظامی
محمّدمصطفا رسالتپناهی سیّد محمّد راستگوفرچکیده هاتفی جامی خواهرزادة عبدالرّحمان جامی و از شاعران توانای دورة تیموریست که در همة فنون شاعری بویژه مثنویهای داستانی توانایی و مهارت داشته و به پیروی از نظامی چند منظومة داستانی به نامهای لیلی و مجنون، شیرین و خسرو، هفت منظر و تَمُرنامه پدید آورده است. وی اواخر ع چکیده کاملچکیده هاتفی جامی خواهرزادة عبدالرّحمان جامی و از شاعران توانای دورة تیموریست که در همة فنون شاعری بویژه مثنویهای داستانی توانایی و مهارت داشته و به پیروی از نظامی چند منظومة داستانی به نامهای لیلی و مجنون، شیرین و خسرو، هفت منظر و تَمُرنامه پدید آورده است. وی اواخر عمر منظومهای حماسی به نام شاهنامه در فتوحات شاه اسماعیل صفوی سرود که ناتمام ماند. علاوه بر مثنویهای یادشده، از هاتفی دیوان شعری در دست است. تَمُرنامه مهمترین و بهترین اثر اوست که حماسهایست تاریخی در گزارش زندگی، جنگها، دلیریها، کشورگشاییها و ویرانگریها و خونریزیهای تیمور. هاتفی این منظومه را بر بنیاد ظفرنامة شرفالدّین علی یزدی سروده است و چنانکه هم خود او گفته و هم مقایسة این دو متن نشان میدهد، به ظفرنامه کاملاً وفادار بوده و جز پارهای تعبیرهای شاعرانه که لازمة نظم است، چیزی بر متن نیفزوده، بلکه گاه چیزهایی از آن کاسته است. هاتفی در ساخت و پرداخت این اثر حماسی از یک سو شاهنامة فردوسی و از دیگر سو اسکندرنامة نظامی را سرمشق ساخته است. پارهای از شگردهای بلاغی آن بیش تر از شاهنامه و نیز ساختار کلّی کتاب از اسکندرنامه اثر پذیرفته است. تَمُرنامه افزون بر ارزش ادبی که دارد از لحاظ تاریخی نیز درخور توجّه است و منبعی موثّق است در شرح حال تیمور و کشورگشاییهای وی. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
180 - سبک تاریخنویسی شاهنامه فردوسی
زاگرس زندبرخی شاهنامه را به دلیل منظوم یا حماسی بودن و یا وجود بخش‌های اسطوره‌ای، متنی تاریخی ندانسته یا دست کم ارزش تاریخیش را کم‌رنگ انگاشته‌اند. این جستار به دنبال یافتن پاسخ پرسش‌هایی دربارة سبک و شیوة تاریخ‌نویسی شاهنامه، شناخت ویژگی‌های ت چکیده کاملبرخی شاهنامه را به دلیل منظوم یا حماسی بودن و یا وجود بخش‌های اسطوره‌ای، متنی تاریخی ندانسته یا دست کم ارزش تاریخیش را کم‌رنگ انگاشته‌اند. این جستار به دنبال یافتن پاسخ پرسش‌هایی دربارة سبک و شیوة تاریخ‌نویسی شاهنامه، شناخت ویژگی‌های تاریخ نگارانة آن و نشان دادن ارزش و جایگاه آن در روند تاریخ‌نویسی ایرانی است. در این مقاله پس از نگاهی به تاریخ‌نویسی ایران باستان و سده‌های نخستین اسلامی، ویژگی‌های سبک تاریخ‌نویسی شاهنامه بررسی شده است و می‌توان آن را ادامه دهندة راهی کهن در تاریخ‌نویسی دانست. روش کار چنین است که پس از واکاوی عناصر و درون‌مایه‌های تاریخ نگارانة متن، دلایل و نشانه‌های اهداف و انگیزه‌های تاریخ نگارانة فردوسی با آوردن گواه‌هایی از متن شاهنامه در 6 دسته بخش‌بندی شده‌ است. سویه‌های شاعرانه، داستانی و اسطوره‌ای متن، و نیز اهداف اخلاقی و خویشکاری ملی/ هویتی فردوسی، لطمه‌ای به سویة تاریخی رخ‌دادها و اعتبار آنها وارد نساخته است. براساس این یافته‌ها می‌توان دریافت که شاهنامه افزون بر دارا بودن ویژگی‌های تاریخ‌نویسی ایران باستان و نوزایی آن، این شیوه را به اوج نیرومندی و کارایی رسانده و از این رو تأثیری بسیار بر تاریخ‌های پس از خود نیز داشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
181 - متنشناسی و معرفی کتاب حماسی اسکندرنامۀ ناصری
حمیدرضا خوارزمی وحید قنبری ننیزاسکندر مقدونی که بعد از ویرانی و به آتش کشیدن سرزمین پارسیان، در ذهن و زبان ایرانیان، دارای صورت گجسته ای بود، بعد از ورود اسلام به ایران و با تفسیر ذوالقرنین به اسکندر مقدونی در سورۀ کهف آیات 83 تا 98، چهره ای خجسته به خود می گیرد و ایرانیان کتاب های منظوم و منثور چکیده کاملاسکندر مقدونی که بعد از ویرانی و به آتش کشیدن سرزمین پارسیان، در ذهن و زبان ایرانیان، دارای صورت گجسته ای بود، بعد از ورود اسلام به ایران و با تفسیر ذوالقرنین به اسکندر مقدونی در سورۀ کهف آیات 83 تا 98، چهره ای خجسته به خود می گیرد و ایرانیان کتاب های منظوم و منثور بسیاری راجع به او می نگارند. هر کتاب با توجه به منبع مورد استفاده، به جنبه های گوناگون زندگیش پرداخته است. کتاب اسکندرنامه، سرودۀ ناصری کرمانی هم گوشه هایی از زندگی اسکندر را مورد توجه قرار داده، که در این مقاله ضمن آشنایی با متن کتاب یادشده، به سبک و شیوۀ شاعری ناصری پرداخته خواهد شد. او در سرودن این کتاب، به مانند بسیاری از مقلّدان نظامی، بِشدّت تحت تأثیر کلام و تصاویر نظامی گنجوی بوده است و برخلاف کتاب های حماسی، از بحر خفیف برای سرودن این اثر بهره جسته است. نکته هایی جدید هم در مقایسه با اسکندرنامه هـای دیگر بِچشم می خورد که از جمله می توان به سوزاندن تخت جمشید به وسوسۀ معشوق اشاره کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
182 - ریشه¬یابی نبرد سام با عوج بن عنق در سام¬نامه بر اساس دیدگاه انطباق در حماسه¬ها
علی اصغر بشیری علی محمدییکی از مسایل مهم در بررسی جریان های فکری در حماسه های ملی ایران، حضور عناصر دینی و اسلامی در بطن منظومه های پهلوانی است که محققان از آن به انطباق یا تلفیق یاد کرده اند. یکی از داستان هایی که از این رهگذر قابل بررسی است، داستان نبرد سام با عوج بن عنق است که یکی از بخش ها چکیده کاملیکی از مسایل مهم در بررسی جریان های فکری در حماسه های ملی ایران، حضور عناصر دینی و اسلامی در بطن منظومه های پهلوانی است که محققان از آن به انطباق یا تلفیق یاد کرده اند. یکی از داستان هایی که از این رهگذر قابل بررسی است، داستان نبرد سام با عوج بن عنق است که یکی از بخش های مهم سام نامه بشمار می آید. سام از پهلوانان ملی ایران است و نامش در اوستا و متون پهلوی آمده و در شاهنامه از پهلوانان دوران پادشاهی منوچهر است. عوج بن عنق هیولایی عظیم الجثه است که بر اساس متون تفسیری و دینی به دست حضرت موسی (ع) کشته شده است. اگر چه داستان عوج ریشه ای سامی و حامی دارد؛ ولی باید در نظر داشت که از رهگذر متون دینی و تفسیری به داستان های حماسی راه یافته است. در این جستار، داستان نبرد سام با عوج بن عنق تحلیل و ریشه یابی شده و در پایان دلایلی آورده شده است که می توان آن ها را توجیهات پردازندگان داستان در نبرد عوج با سام دانست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
183 - تحلیل ساختار داستانهای پهلوانی بهمننامه بر اساس نظریّة گرینتسر و گریماس
مریم خلیلی جهانتیغ زینب شیخ حسینی محمد بارانیچکیده ساختارگرایی یکی از شیوه های تحلیل متن در قرن بیستم است که با نگاهی کلّی گرایانه، قواعد و الگوهای موجود در متن را مورد بررسی قرار می دهد. گرینتسر از نظریّه پردازان روسی است که ساختار قصّه های حماسی تمدن های آسیایی را مورد بررسی قرار داده است. در تحقیق حاضر سعی شده چکیده کاملچکیده ساختارگرایی یکی از شیوه های تحلیل متن در قرن بیستم است که با نگاهی کلّی گرایانه، قواعد و الگوهای موجود در متن را مورد بررسی قرار می دهد. گرینتسر از نظریّه پردازان روسی است که ساختار قصّه های حماسی تمدن های آسیایی را مورد بررسی قرار داده است. در تحقیق حاضر سعی شده است با استفاده از روش تحلیل کتابخانه ای، ضمن بررسی نظریة گرینتسر و گریماس به تحلیل بهمن نامه بر پایة این دو نظریّه پرداخته تأثیر اندیشه ها ی خیر و شر را بر ساختار داستان های پهلوانی این اثر مورد مطالعه قرار داده ایم تا به این پرسش، پاسخ دهیم که آیا این گونه قصّه ها دارای ساختار اسطوره های تقویمی هستند و قهرمان این حماسه ها نیز مانند ایزدِ باروری قصّه های اسطوره ای بهصورت دوره ای میمیرد و زنده می شود؟ طبق تحقیقات انجام شده در پژوهش حاضر، بهنظر می رسد که قهرمان داستان های پهلوانی بهمن نامه طبق نظریّة گرینتسر دارای ساختار اسطورهای تقویمی است و بافت روایی این منظومه تحتتأثیر اندیشة جدال همیشگی خیر و شر قرار گرفته است که این موضوع سبب پیدایش تقابل های آشکاری در شخصیّت ها و کنش های داستان شده است. کلیدواژهها ساختار، حماسه، داستان های پهلوانی، بهمننامه، گرینتسر. پرونده مقاله