حماسه در اشعار سیّداشرف‌الدّین گیلانی (نسیم شمال)

محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن

محمدعلی محمودآبادی ¹ , علی اصغر باباصفری ²

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان وادبیّات فارسی، دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی ، اصفهان، ایران.

تاریخ دریافت : 1396/11/07 تاریخ پذیرش : 1397/02/16 تاریخ انتشار : 1397/06/01

کلید واژه: اسطوره, حماسه, دیوان, نسیم شمال, کلید واژه‌ها: شعر,

چکیده مقاله :

چکیده با بررسی و مرور گنجینه هزار ساله شعر و ادب فارسی به روشنی درمی‌یابیم که شاعر یا نویسنده متأثّر از اوضاع فردی و اجتماعی خویش به یکی از انواع ادبی (ادب حماسی، تعلیمی و غنایی) ضمن بیان ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی در حقیقت نوعی آرمان خواهی را به خواننده فریاد می‌دهد. نسیم شمال یکی از نمایندگان برجسته شعر عصر مشروطه ایران است. هر چند اشعار او از نظر ادبی، انسجام و پختگی لازم را ندارند، ولی سادگی و صمیّمت زبانی و نیز صداقت و آزادگی گوینده آن‌ها باعث می‌شد، در میان مردم تأثیر قابل توجّهی داشته باشند. بنابر این تحقیق در مضامین حماسی شعر این شاعر اهمّیّت دارد و بسیار ضروری می‌نماید. در این پژوهش برآن هستیم جلوه‌های حماسه، دلاوری و مقاومت را در اشعار سیّداشرف الدّین گیلانی بررسی کنیم و با بررسی اشعارش به این نتیجه دست یافتیم که نسیم شمال نگاهش به اسطوره‌های ایران باستان افراطی بوده و با استفاده از داستان‌ها و اسطوره‌های برجستۀ ایران باستان، مفاهیم و موضوعات جدید را همراه با احساسات عمیق وطنی، برای رسیدن به اهداف آزادی خواهانه بیان داشته است.

چکیده انگلیسی:

Abstract         By studying and reviewing the treasure of a thousand years of Persian Literature and poetry, we understand that the poet and the writer are clearly influenced by their personal and social situation in one of the literary genres (epic literature, didactic and lyric forms ) which express morally and socially the kind of idealistic aspirations which outcries to the readers.  Nassim Shomal( poetry of northern breeze )is one of the prominent representatives of the Iranian constitutional era. Although his poetry lacks the literary integrity and maturity, his simplicity sincerity, honesty and freedom of language caused to have a significant impact on public. Therefore research on epic themes seemed to be important and inevitable. In this study, we surveyed the epic effects, courage and resistance in Seyyed  Ashrafaddin Gilani's lyrics and concluded that the north breeze look at the extreme Iranian myths and using the ancient stories and myths of ancient Iran, the expressed new concepts and themes along with deep rooted sentiments to achieve the goals of liberation.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع و مأخذ

الف) کتاب ها

1- اسلامی ندوشن، محمّدعلی، (1380)، داستان داستان ها، تهر ان، نشر آثار، چاپ هفتم.

2- دهخدا، علی اکبر، (1372)، لغت نامه دهخدا، جلد دوم، تهران، انتشارات دانشگاه، چاپ اوّل.

3- رزمجو، حسین، (1381)، قلمرو ادبیّات حماسی ایران، مشهد، انتشارات سخن گستر، چاپ دوم.

4- رستگار فسایی، منصور، (1380)، انواع شعر در فارسی، شیراز، انتشارات نوید، چاپ سوم.

5- ستوده، غلامرضا، (1374)، نمیرم از این پس که من زنده‌ام، تهران، انتشارات دانشگاه، چاپ اوّل.

6- سجادی، سیّدمرتضی، (1387)، لبخندی از اشک، تهران، انتشارات پیام مهدی، چاپ اوّل.

7- شفیعی کدکنی، محمّدرضا، (1380)، ادوار شعر فارسی از مشروطه تا سقوط سلطنت، تهران، انتشارات سخن، چاپ اوّل.

8- صدرنیا، باقر، (1384). سیّداشرف الدّین ناسیونالیست اسلام گرا، (مجموعه مقالات شاعر مردم)، تهران، انتشارات سخن، چاپ اوّل.

9- صفا، ذبیح اله، (1363)، حماسه سرایی در ایران، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم.

10- فخرائی، ابراهیم، (1356)، گیلان در جنبش مشروطیّت، تهران، انتشارات جاویدان، چاپ اوّل.

11- کارنوی، آلبرت جوزف، (1383)، اساطیر ایرانی، ترجمة احمد طباطبایی، جلد دوم، تهران، نشر علمی و فرهنگی، چاپ دوم.

 12- کریمی موغاری، فریده، (1382). زندگی و شعر اشرف الدّین (نسیم شمال)، تهران، نشر ثالث، چاپ اوّل.

13- کزّازی، میرجلال الدّین، (1376). رؤیا، اسطوره، حماسه، تهران، انتشارات مرکز، چاپ دوم.

14- گیلانی، سیّداشرف الدّین، (1371). (نسیم شمال)، کلیّات جاودانه نسیم شمال، (تدوین حسین نمینی)، تهران، نشر اساطیر، چاپ اوّل.

15- محتشم کاشانی، کمال الدّین، علی، (1380)، هفت دیوان، با مقدّمه تصحیح و تعلیقات عبدالحسین نوائی، تهران،  انتشارات میراث مکتوب، چاپ اوّل.

16- یاحقّی، محمّدجعفر، (1386)، فرهنگ اساطیر و داستان واره‌ها در ادبیّات فارسی، جلد اوّل، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ اوّل.

 

ب) مقالات

17- آزاده تفرشی، فریدون، (1382)، سیّداشرف الدّین گیلانی (نسیم شمال)، (انسان وارسته‌ای در تاریخ مطبوعات کشور) نسخه پژوهشی (پیام بهارستان)،  شماره 29، صفحه 13- 6.

18-  اصفهانی، نعمت، (1392)، میهن ستایی در شعر مشروطه با تأکید بر سروده‌های میرزاده عشقی، عارف قزوینی، بهار و نسیم شمال (فصلنامه آموزشی و پژوهشی) شماره چهاردهم، صفحه 32- 16.