پیوند فضای قدسی اساطیر ایران با مکان‌حماسی شاهنامه فردوسی

محورهای موضوعی : نقد ادبی و نظریه پردازی

حامد بشیری زیرمانلو ¹ (دانشگاه ارومیه)
علیرضا مظفری تازه کندی ² (دانشگاه ارومیه دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی)
عبدالناصر نظریانی ³ (دانشگاه ارومیه دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی)

تاریخ دریافت : 1397/10/16 تاریخ پذیرش : 1398/03/12 تاریخ انتشار : 1398/03/01

کلید واژه: شاهنامة فردوسی, حماسه, پیوند مکانی, مکان مقدس, اسطوره,

چکیده مقاله :

مکان اساطیری یکی از ویژگی‌های تأثیرگذار اسطوره بر حماسه است. براساس متون فارسی‌میانه، خونیرس به عنوان مرکز مقدس اساطیر ایران شناخته می‌شود و به عنوان آفریدة خاص اورمزد که محمل آغازهاست، از آن یاد می‌شود. این مرکز مقدس مزدیسنا، بر اساس قانون انتقال عناصر اساطیری به حماسه، وارد متن شاهنامه شده است و برخی ویژگی‌های خاص خود مانند: تقدس، پایداری، مورد رشک بودن و پاس‌داشته شدن از سوی بهدینان را به گونه‌های متفاوتی وارد متن حماسه کرده است. اثبات علمی این نکته که خونیرس همان مفهوم ایران در شاهنامه است؛ نیازمند معرفی مجموعة پیونددهنده‌های این دو مکان اساطیری و حماسی بود، بنابراین در این راستا برخی از پیونددهنده‌ها، مانند: پهلوانان و اخلاق پهلوانی، دشمنان ایران، جادو ستیزی، خردگرایی ایرانیان و فره و فرهمندی بررسی و بازشناسی شده‌اند. رویکرد مقالة حاضر در بحث اسطوره-شناسی برپایة مکتب پدیدارشناسی و نظریات میرچا الیاده بوده است و براساس اصول نظری این مکتب ارتباط مکانی اسطوره و حماسه تبیین شده است

چکیده انگلیسی:

The mythological location is one of the most influential features of myth on the epic. Based on Middle Persian texts, Xoniras known as the holy center. As a special creation of Urmazd. This is the place to start creation. This sacred center of Zoroastrian religion based on the transition of mythological elements to the epic, has entered to the text of Shahnameh and it has introduced some of its special features such as: holiness, sustainability, envy and Zoroastrian care, into the text of the epic. In order to demonstrate scientific proof that Xoniras is the concept of Iran in Shahnameh, It was necessary to introduce a set of links of these two mythological and epic places. Therefore, some links such as: Heroes and heroic ethics, enemies of Iran, magic, rationalism of Iranians, and Farah and Farahmandi have been investigated and recognized. The approach of the present article to the discussion of mythology has been based on the phenomenology school of Mircea Eliade, and based on the theoretical principles of this school, the spatial relationship between myth and epic has been explained.