نکات تعلیمی در منظومه‌های حماسی با تکیه بر مثنوی هفت لشکر

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

فهیمه گردگیران ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان،)
مریم محمودی ² (دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، دهاقان، ای)
احمدرضا یلمه ها ³ (دانشگاه آزاد واحد دهاقان)

تاریخ دریافت : 1397/07/08 تاریخ پذیرش : 1397/11/15 تاریخ انتشار : 1398/03/01

کلید واژه: حماسه, ادبیات تعلیمی, ادبیات, مثنوی هفت لشکر,

چکیده مقاله :

ادبیات تعلیمی گونه‌ای از ادبیات فارسی است که دربرگیرنده تعالیم اخلاقی و آموزش‌دهندۀ آن است. این گونۀ ادبی که از دیرباز مورد توجه بزرگان ادبیات فارسی بوده است با اندرزهای آذرباد مهر سپندان، اندرز خسرو قبادان، یادگار بزرگمهر و داستان مینوی‌خرد که بازمانده از ایران باستان است قدمت خود را به رخ می‌کشد و با آثار شاعرانی همچون فردوسی، سنایی، سعدی و ... ادامه می‌یابد. در میان انواع ادبی حماسه نیز این تعالیم را در خود دارد و در ادامۀ این مبحث آثاری همچون مثنوی هفت‌لشکر که اثری حماسی و دربرگیرندۀ تعالیم اخلاقی است، خودنمایی می‌کند. در این اثر که از شاعری ناشناس در قرن دوازدهم و محتملاً دورۀ صفویه کتابت شده است مواردی یافت می‌شود که نگارندگان را بر آن داشت تا به شیوۀ تحلیلی و توصیفی، دربارۀ ادبیات تعلیمی در این اثر دست به پژوهش بزنند. با طرح این پرسش‌ها که دسته بندی ادبیات تعلیمی در ادب فارسی چگونه است؟ و شاخصه‌های ادبیات تعلیمی در مثنوی هفت لشکر کدام است؟ پس از بررسی‌ها مشخص شد که سراینده با طرح مواردی همچون بزرگداشت خِرَد ، حمد خدا ، توکّل ، پذیرش پند پیران، طلب دعای خیر در حق دیگران و نیز با تبشیر و انذار و.. به طرح موضوعات اخلاقی پرداخنه است که می تواند در زندگی امروزه هم کاربرد داشته باشد از سوی دیگر شیوه نصیحت گویی مشفقانه در این منظومه و کاربرد انها در سراسر داستان نشان از ارزش واقعی اخلاقیات در نزد سراینده دارد.

چکیده انگلیسی:

Didactic literature is a genre of Persian literature which includes of its moral teachings and instractor, themed that in didactic literature, the subject is morality and its Excellence. This literature genre that Persian literature grandees have noted from long ago, boast its precedence by Azarbad Mehr Sepandan advises, khosrow Qobadan advise, Bozorg Mehr memorial, and Minooye Kherad story since Ancient Persia and continues with the works of poets such as Ferdosi, Sanaee, Saadi and so on. In the Epic , like other literatures , there are these teachings and following this topic , some works such as Haft Lashkar Masnaviwhich is epic and including moral teachings – has brightness. This work which is written by an unknown poet of 12 century (probably Safavid era); includes some items that are reasons for the writer to study about didactic literature. After some researches, these questions were mentioned: what are the classic factions of didactic literature in Farsi Persian Literature? What are the didactic literature indicators in Haft Lashkar Masnavi? Some cases such as wisdom commemorate, praise of God, Trust, reception of elders advises, blessing for others, and avoid coemistence with women by evangelism and warning, influence of Haft Lashkar by Versed and Traditions, were analysed, and considered.