-
دسترسی آزاد مقاله
1 - سیاست گذاری خارجی و دفاعی آمریکا پس از ۱۱ سپتامبر
حمید هادیانمقاله حاضر می کوشد با تحلیل و ارزیابی سیاست خارجی اضطرار و اجبارو سیاست دفاعی پیش دستانه و پیشگیرانه پس از ۱۱ سپتامبر به ماهیت و شکلجدیدسیاست گذاری خارجی دفاعی دولت بوش بپردازد. سیاست خارجی اضطرارو اجبار در دو حوزه یک جانبه و چندجانبه با پشتوانه حملات نظامی پیش دستانه و چکیده کاملمقاله حاضر می کوشد با تحلیل و ارزیابی سیاست خارجی اضطرار و اجبارو سیاست دفاعی پیش دستانه و پیشگیرانه پس از ۱۱ سپتامبر به ماهیت و شکلجدیدسیاست گذاری خارجی دفاعی دولت بوش بپردازد. سیاست خارجی اضطرارو اجبار در دو حوزه یک جانبه و چندجانبه با پشتوانه حملات نظامی پیش دستانه وپیشگیرانه هوایی، موشکی و عملیات مخصوص علیه تهدیدات معاصر بین الملل شاملتروریسم، تروریسم دولتی، تروریسم بین الملل و تروریسم کشتار جمعی (تروریسمهسته ای) در جنگ سرد افغانستان و عراق ظاهر شد. نئو محافظه کاران دولت بوشمنطقه خاورمیانه را برای معماری سیاست جدید خاورمیانه ایالات متحده تحت عنوانطرح خاورمیانه بزرگ برگزیده اند. آن ها به ازای حل و فصل منازعات تاریخی فلسطینی هاو اسرائیلی ها، وقوع اصلاحات سیاسی و آزادسازی اقتصادی در منطقه را دنبال می کنند.سیاست جدید امنیت ملی آمریکا پس از ۱۱ سپتامبر تهدیدات تروریستی در منطقهخاورمیانه را ناشی از فقر اقتصادی و ساختار کهنه نظام های سیاسی کشورهای عربیمی داند. بسیاری از نظریات طراحان امنیت ملی آمریکا بویژه دیدگاه های این دسته درگزارش کمیسیون مستقل حقیقت یاب ۱۱ سپتامبر حاکی از وقوع تهدیدات ۱۱ سپتامبرناشی از تداوم حمایت آمریکا از دولت های مستبد عربی منطقه خاورمیانه بوده است. درواقع سیاست خارجی یک جانبه گرایی هر جا که لازم باشد و چندجانبه گرایی هرجا کهممکن باشد به دنبال گسترش و تعمیق سیاست جدید خاورمیانه ای دولت بوش پساز ۱۱ سپتامبر است. به نظر می رسد که انقلاب در امور نظامی (سخت افزار و نرم افزارنظامی) و سیاست خارجی اضطرار و اجبار منطق فکری و موتور مولد سیاست جدیدامنیت ملی آمریکا پس از ۱۱ سپتامبر باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - طرح خاورمیانه بزرگ: الگوهای نوسازی بومی و گسترش همگرایی منطقه ای
جواد معین الدینیامر کیا پس از 11 سپتامبر، طرح خاورمیانه بزرگ را ب هعنوان استراتژی بلندمدت خود در منطقه خاورمیانه برگزیده است.هدف این طرح عبارت است از تغ ییر ماهیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کل منطقه از طریق پیوند دادن امریکا، اروپا وخاورمیانه حول مجموع های از تعهدات. همچنین این طرح ناظر چکیده کاملامر کیا پس از 11 سپتامبر، طرح خاورمیانه بزرگ را ب هعنوان استراتژی بلندمدت خود در منطقه خاورمیانه برگزیده است.هدف این طرح عبارت است از تغ ییر ماهیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کل منطقه از طریق پیوند دادن امریکا، اروپا وخاورمیانه حول مجموع های از تعهدات. همچنین این طرح ناظر ب هاهداف امنیتی امر کیاست که کیی از اصل یترین اهدافاجرایی آن، حمایت از اسرا ییل و تأمین امنیت از جمله امنیت اقتصادی این رژیم م یباشد. مسلماً اسرا ییل ب هعنوان دولتیکه مشکلات بسیاری را فراروی خود م یبیند، تنها از طریق رابطه اقتصادی با ایالا تمتحده نم یتواند سیستم اقتصادیپویایی داشته باشد و نیازمند برقراری روابط اقتصادی با دیگر کشورها از جمله همسایگان خود در خاورمیانه است.ایالا تمتحده نیز در راستای طرح امنیت اقتصادی این رژیم که در چارچوب کل یتر خاورمیانه بزرگ قابل توجیه است،ب هدنبال ایجاد روابط حسنه اقتصادی و سیاسی میان اسرا ییل سایر کشورهای خاورمیان های است.اصول توسعه، اصولی ثابت و علمی است و اساس آن بر بومی بودن الگوهای توسعه، احتیاج داشتن ب هزمین هها واستانداردهای اجتماع برای نیل ب هسوی توسعه و داشتن برنام های در تمامی زمین ههاست. ارایه چنین الگوهایی از طرفکشورهای توسعهیافته در منطقه خاورمیانه از اهمیت و جایگاه ویژ های برخوردار است که باید ب هآن پرداخت.این مقاله، ضمن معرفی طرح خاورمیانه بزرگ، ب هماهیت و اهداف این طرح و تحولات ناشی از آن پرداخته و از اینرهگذر، زمینه و الگوهای نوسازی بومی و گسترش همگرایی منطق های را مورد بررسی قرار داده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - جایگاه استراتژیک کردستان عراق در سیاست خارجی اسرائیل و الزامات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
علیرضا موسوی زاده مهدی جاودانی مقدماتحاد طبیعی اسرائیل و کردهای عراق، در واقع تداوم استراتژی امنیت ملی و سیاست خارجی اسرائیل در خاورمیانهبرای خروج از انزوا و گسترش حضور در منطقه است. این مسئله در پرتو تحولات نوین در کردستان عراق وگسترش فعالیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کردها در این کشور، زمینه مناسبی را بر چکیده کاملاتحاد طبیعی اسرائیل و کردهای عراق، در واقع تداوم استراتژی امنیت ملی و سیاست خارجی اسرائیل در خاورمیانهبرای خروج از انزوا و گسترش حضور در منطقه است. این مسئله در پرتو تحولات نوین در کردستان عراق وگسترش فعالیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کردها در این کشور، زمینه مناسبی را برای توسعه حضور و نفوذاسرائیل در منطقه کردستان عراق ب هوجود آورده است. بر این اساس، اسرائیل همکار یهای پنهان و گسترد هایرا با کردها آغاز کرده و با حضور مستقیم در منطقه و یا نفوذ در فعالی تهای اقتصادی و اجتماعی کردستان، به دنبال ایجاد متحد استراتژیک جدیدی در خاورمیانه بر مبنای دکترین اتحاد پیرامونی است. این مسئله سبب افزایش حساسیت دول تهای منطقه و ب هویژه چهار کشور ایران، عراق، سوریه و ترکیه نسبت ب هتعاملات اسرائیل و کردهاشده و ب هاخبار و اطلاعات منتشره در مورد حضور و نفوذ اسرائیل در منطقه دامن زده است؛ ب هگون های که در پار هایاز موارد ب هویژه در رسان ههای ترکیه و کشورهای عربی منطقه، ابعاد این روابط بزر گنمایی شده و در حد وسیعیگسترش یافته است. این مقاله تلاش م یکند تا با بررسی پیشینه روابط اسرائیل و کردها و تحولات نوین در روابطآنان، ب هویژه اقدامات اسرائیل برای نفوذ در منطقه کردستان در شرایط کنونی، منافع استراتژیک د وجانبه کردها واسرائیل را تجزیه و تحلیل کرده و سپس با بررسی پیامدهای منطق های و فر امنطق های تعاملات اسرائیل با کردستان،راهبردهایی را در راستای منافع ملی ایران در قبال توسعه روابط اسرائیل و کردها ارائه کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - تأثیر سوخت‌های زیستی بر امنیت غذایی در کشورهای خاورمیانه
ابراهیم باباخانی رضا رستمیان مصطفی گودرزیامروزه، کشورها به سمت تولید سوخت‌های زیستی از مواد غذایی روی آورده‌اند که ممکن است امنیت غذایی را تهدید کند. این مطالعه با هدف تأثیر سوخت‌های زیستی و امنیت غذایی در کشورهای خاورمیانه انجام شد. در این مطالعه وضعیت امنیت غذایی و تولید سوخت‌های زیستی در تمامی کشورهای خاورم چکیده کاملامروزه، کشورها به سمت تولید سوخت‌های زیستی از مواد غذایی روی آورده‌اند که ممکن است امنیت غذایی را تهدید کند. این مطالعه با هدف تأثیر سوخت‌های زیستی و امنیت غذایی در کشورهای خاورمیانه انجام شد. در این مطالعه وضعیت امنیت غذایی و تولید سوخت‌های زیستی در تمامی کشورهای خاورمیانه در طی سالهای 2000 تا 2019 با کمک نرم‌افزار Eviews تحلیل شدند. برای بررسی رابطه بین امنیت غذایی و سوخت زیستی از روش‌های داده‌های پنل، از روش پیشرفته و پویای داده‌های تابلویی گشتاورهای تعمیم‌یافته (GMM)، استفاده شد. افزایش یک درصدی اعتبار به بخش کشاورزی و خسارت انتشار دی‌اکسید کربن به ترتیب منجر به افزایش 081/0 درصدی و 393/1 درصدی در امنیت غذایی شد. یافته‌ها همچنین نشان داد که سوخت‌های زیستی بر ابعاد موجود بودن غذا و دسترسی به غذا در کشورهای خاورمیانه تأثیر منفی (p<0.01) و بر پایداری دریافت غذا و بهره‌مندی غذایی تأثیر مثبت و معنی‌داری داشت (p<0.01). رشد جمعیت بر موجود بودن غذا، دسترسی به غذا و پایداری دریافت غذا در کشورهای خاورمیانه تأثیر منفی و معنادار داشت (p<0.01). درمجموع، سوخت‌های زیستی تأثیر مثبتی بر موجود بودن غذا و دسترسی به غذا و تأثیر منفی‌ای بر پایداری دریافت غذا و بهره‌مندی غذایی در کشورهای خاورمیانه دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - بررسی عوامل اقتصادی مؤثر برجذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشورهای نفت خیز خاورمیانه
فرهاد غفاری جابر اکبریسرمایه گذاری مستقیم خارجی با ورود خود به کشور میزبان علاوه بر تامین مالی پروژه های سرمایه گذاری، باعث تسریع در روند ارتقای فناوری ، آموزش وافزایش بهره وری سرمایه انسانی، افزایش کیفیت و استاندارد کالاهای داخلی، گسترش تجارت با دیگر کشورها ، کاهش بیکاری ودر نهایت باعث افزا چکیده کاملسرمایه گذاری مستقیم خارجی با ورود خود به کشور میزبان علاوه بر تامین مالی پروژه های سرمایه گذاری، باعث تسریع در روند ارتقای فناوری ، آموزش وافزایش بهره وری سرمایه انسانی، افزایش کیفیت و استاندارد کالاهای داخلی، گسترش تجارت با دیگر کشورها ، کاهش بیکاری ودر نهایت باعث افزایش تولید کل کشور میزبان می شود .با توجه به اهمیت جذب این نوع ازسرمایه گذاری ، در این تحقیق ضمن تجزیه و تحلیل [1]FDI ، به بررسی عوامل اقتصادی مؤثر بر سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشورهای نفت خیز خاورمیانه در طی دوره زمانی(2010-1995) میلادی با روش اقتصادسنجی داده های ادغام شده [2] پرداختیم. نتایج تخمین و برآورد مدل تحقیق نشان می دهد درجه باز بودن اقتصادو امنیت اقتصادی ،اثر مثبت و معنی دار و عدم ثبات اقتصادی اثر منفی و معنی داری بر جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشورهای مورد مطالعه دارد ولی اندازه بازار و نیروی کار به تنهایی اثرمعنی داری برجذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در این کشورها ندارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - اثر سرمایه اجتماعی بر رشد اقتصادی در کشورهای خاورمیانه و شمال‌آفریقا
زهزا میلا علمیبا ظهور مکتب "نهادگرایان جدید" به نقش نهادها و به خصوص سرمایه اجتماعی در رشد و عملکرد اقتصادی توجه بیشتری شده است. شواهد موجود در مطالعات آرون (2000)و بارو (1996)، نشان میدهند که نهادهای سیاسی و نهادهای اقتصادی ضعیف، مانع رشد اقتصادی برخی کشورها بوده‌اند. همچنین بر اس چکیده کاملبا ظهور مکتب "نهادگرایان جدید" به نقش نهادها و به خصوص سرمایه اجتماعی در رشد و عملکرد اقتصادی توجه بیشتری شده است. شواهد موجود در مطالعات آرون (2000)و بارو (1996)، نشان میدهند که نهادهای سیاسی و نهادهای اقتصادی ضعیف، مانع رشد اقتصادی برخی کشورها بوده‌اند. همچنین بر اساس اندیشه نهادی نورث بازده فعالیت‌های سیاسی که همان اعتماد و مشارکت است تأمین‌کننده سرمایه اجتماعی است. لزوم توجه به سرمایه اجتماعی در اقتصاد از آنجا آشکار میشود که مشکل کشورهای در حال توسعه در فقدان سرمایه‌های اقتصادی(فیزیکی) و انسانی نیست، بلکه فقدان سرمایه اجتماعی است، که سبب شده سایر سرمایه‌ها اثربخشی کامل خود را از دست بدهند. امروزه سرمایه اجتماعی به عنوان یک اصل محوری برای دستیابی به رشد اقتصادی بالا و توسعه محسوب میشود و بدون آن، پیمودن راههای توسعه و رشد اقتصادی دشوار میشود. بنابراین، در مقاله حاضر تأثیر سرمایه اجتماعی بر رشد اقتصادی برای کشورهای منتخب خاورمیانه و شمال آفریقا و با استفاده از روش داده‌های تابلویی برای دوره زمانی 1996 تا 2012 بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که سرمایه اجتماعی اثر مثبت و معناداری بر رشد اقتصادی دارد. بنابراین دولت ها باید برای دستیابی به رشد اقتصادی، به شرایط اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی مطلوب برای شکل گیری سرمایه اجتماعی توجه نمایند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - اثر سرمایه اجتماعی بر رشد اقتصادی در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا
زهرا (میلا) علمی محبوبه قربانیبا ظهور مکتب "نهادگرایان جدید" به نقش نهادها و به خصوص سرمایه اجتماعی در رشد و عملکرد اقتصادی توجه بیشتری شده است. شواهد موجود در مطالعات آرون(2000)و بارو(1996)، نشان می دهند که نهادهای سیاسی و نهادهای اقتصادی ضعیف، مانع رشد اقتصادی برخی کشورها بوده اند. هم چنین بر اساس چکیده کاملبا ظهور مکتب "نهادگرایان جدید" به نقش نهادها و به خصوص سرمایه اجتماعی در رشد و عملکرد اقتصادی توجه بیشتری شده است. شواهد موجود در مطالعات آرون(2000)و بارو(1996)، نشان می دهند که نهادهای سیاسی و نهادهای اقتصادی ضعیف، مانع رشد اقتصادی برخی کشورها بوده اند. هم چنین بر اساس اندیشه نهادی نورثبازده فعالیت های سیاسی که همان اعتماد و مشارکت است تأمین کننده سرمایه اجتماعی است. لزوم توجه به سرمایه اجتماعی در اقتصاد از آنجا آشکار می شود که مشکل کشور های در حال توسعه در فقدان سرمایه های اقتصادی(فیزیکی) و انسانی نیست، بلکه فقدان سرمایه اجتماعی است، که سبب شده سایر سرمایه ها اثربخشی کامل خود را از دست بدهند. امروزه سرمایه اجتماعی به عنوان یک اصل محوری برای دست یابی به رشد اقتصادی بالا و توسعه محسوب می شود و بدون آن، پیمودن راه های توسعه و رشد اقتصادی دشوار می شود. بنابراین، در مقاله حاضر تأثیر سرمایه اجتماعی بر رشد اقتصادی برای کشورهای منتخب خاورمیانه و شمال آفریقا و با استفاده از روش داده های تابلویی برای دوره زمانی 1996 تا 2012 بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که سرمایه اجتماعی اثر مثبت و معناداری بر رشد اقتصادی دارد. بنابراین دولت ها باید برای دستیابی به رشد اقتصادی، به شرایط اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی مطلوب برای شکل گیری سرمایه اجتماعی توجه نمایند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - ارزیابی عوامل ناامنی عراق و تاثیرات آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران
محمد عیسی انصاری فرد سیمین ارمغان علیرضا استعلاجیعراق پس از صدام ، از یک سو با بحران هویت ملی و برتری تعلقات قومی مذهبی بر تعلقات ملی و کینه ها و نفرت های قومی و مذهبی همراه بوده است که این مسائل جامعه عراق را با دگرگونی های مذهبی همراه ساخته است و به تدریج مسائل داخلی عراق با دخالت کشورهای بیگانه نظیر ایران ، آمریکا چکیده کاملعراق پس از صدام ، از یک سو با بحران هویت ملی و برتری تعلقات قومی مذهبی بر تعلقات ملی و کینه ها و نفرت های قومی و مذهبی همراه بوده است که این مسائل جامعه عراق را با دگرگونی های مذهبی همراه ساخته است و به تدریج مسائل داخلی عراق با دخالت کشورهای بیگانه نظیر ایران ، آمریکا ، عربستان و رژیم صهیونیستی در این کشور همراه بوده است و عوامل حاضر توانسته امنیت عراق را با چالش هایی جدی مواجه سازد که این موضوع در طی سال های اخیر پس از ظهور داعش و چالش های قدرت مرکزی عراق ، امنیت همسایگان این کشور را نیز تحت تاثیر قرار داده است . در این راستا پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و کاربردی ، به تبیین عوامل ناامنی عراق و تاثیرات آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایرانپرداخته است . جامعه آماری پژوهش از کلیه کارشناسان نظامی و ژئوپلیتیک تشکیل شده که حجم نمونه آن تعداد 40 نفر تخمین زده شده است .در راستای تحلیل یافته ها نیز از آزمون های بینومال تست و میانگین در نرم افزار spss استفاده گردید . پرسش اصلی پژوهش حاضر این مساله است که مهمترین عوامل ناامنی عراق چیست و عوامل ناامنی عراق بر کدام ابعاد امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تاثیر گذار بوده اند؟ نتایج نشان داد که عوامل منطقه ای از مهمترین دلایل ناامنی در کشور عراق محسوب می شوند و بیشترین تاثیرات ناامنی های عراق بر ابعاد محیط زیستی و سپس بعد اقتصادی جمهوری اسلامی ایران بوده است . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - بسط ژئوپلیتیک ایران در خاورمیانه عربی با ترسیم مدل بسط در مدیترانه شرقی*
علی بختیار پور عزت الله عزتیایران به دلیل ویژگیهای خاص در ماهیت نظام سیاسی، وزن ژئوپلیتیکی و گفتمان پویای آن، شایسته است در اندازه های قدرتی منطقه ایی و محوری برای یک کنفدراسیون ایفای نقش کند.حوزه ی خلیج فارس بدرستی اساسی ترین علقه ی ایران می باشد.حضور ث قدرتهای بین المللی و تصادم منافع آنها با من چکیده کاملایران به دلیل ویژگیهای خاص در ماهیت نظام سیاسی، وزن ژئوپلیتیکی و گفتمان پویای آن، شایسته است در اندازه های قدرتی منطقه ایی و محوری برای یک کنفدراسیون ایفای نقش کند.حوزه ی خلیج فارس بدرستی اساسی ترین علقه ی ایران می باشد.حضور ث قدرتهای بین المللی و تصادم منافع آنها با منافع ایران و انطباق آن با منافع بازیگرای مانند عربستان یک پر فشار ژئوپلیتیکی ایحاد کرده است.از این رو و بدلیل دکترین سیاست خارجی مبنی بر حساسیت در خصوص مسایل فلسطین، ایران در مدیترانه ی شرقی حضور یافته است. عدم افتتاح صحنه ای نوین در این حوزه پس از دهه ی نخست انقلاب، شرایط حاد متحدین ایران بویژه سوریه و حزب الله لبنان، همجنین شرایط نا مطمئن ایران از جهت تهدیدات نظامی خارجیحاکی از نوعی دشواری در سیاست خارجی است. نفوذ ایران، نفوذی معنوی است لذا موتور محرک آن در گفتمان سیاسی نهفته و سپس به مانور های سیاسی برمیگردد. مولف بر آنست تا با ارائه ی راهبردی چند لایه منتهی به افتتاح صحنه ی نوین در مدیترانه ی شرقی، در نتیجه خنثی سازی محیط پرفشار ژئوپلیتیکی خلیج فارس ، چگونگی بازیابی قدرت ایران را در منطقه تبیین نماید پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - استراتژی آمریکا و جایگاه ایران در خاورمیانه بزرگ
عزت اله عزتیقرن بیستم با همه ویژگیهایی که داشت به علت به بن بست رسیدن استراتژی های نظامی با فروپاشی شوروی پایان پذیرفت و از زمان فروریزی دیوار برلن در سال 1989 جهان از دیدگاه استراتژیک وارد قرن بیست و یکم شده است لذا دستور کار امنیتی جهان بر اصول و قواعد جدیدی با بازیگران دیگری ت چکیده کاملقرن بیستم با همه ویژگیهایی که داشت به علت به بن بست رسیدن استراتژی های نظامی با فروپاشی شوروی پایان پذیرفت و از زمان فروریزی دیوار برلن در سال 1989 جهان از دیدگاه استراتژیک وارد قرن بیست و یکم شده است لذا دستور کار امنیتی جهان بر اصول و قواعد جدیدی با بازیگران دیگری تدوین گردیده است . که بر اساس آن جهان توسط پنج منظومه اداره خواهد شد که اصول آن بر محور 4+1 می باشد، در نتیجه تقسیمات مناطق ژئواستراتژیک جهان دچار تغییر و وتحول اساسی شده است ، در واقع طراحی نقشه جهان قرار است براساس نقشه صلح تدوین گردد، براین اساس مرزهای خاورمیانه سنتی به سرعت تغییر کرد ودرجهت شمال، شرق و غرب دچار تغییراتی گردیده لذاهمین مسئله موجب چالش هایی درکشورهای این منطقه شده است که با بروز دیگر تحولات استراتژی امنیت ملی آمریکا هم با محوریت حوزه دریای خزروخلیج فارس تغییرات اساسی نموده ودرآن نقشه صلح ، این دوحوزه عظیم انرژی با محوریت ایران درحکم هارتلند انرژی یا اصطلاحا قلب جهان درآمده است که این مسئله باید درتدوین استراتژی ملی ایران مورد توجه قرار گیرد .(1) پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - بررسی ضمانت‌ها و الزامات حقوقی مقابله با آلودگی‌های دوربرد و فرامرزی (در کشورهای منطقه خاورمیانه در قالب تفاهم منطقهای)
الهام حیدرزاده احمد وروایی منصور پورنوری ناصر قاسمیدر این مقاله تلاش شده است تا با استناد به عرف بین‌المللی در زمینه الزامات و مسئولیت‌های موجود در راستای مهار ریزگردها، به بررسی اقدامات مورد نظر در سطح منطقه خاورمیانه پرداخته شود.در این مقاله الزامات حقوقی و آیین‌نامه‌های موجود در زمینه مقابله با آلودگی‌های دوربرد و چکیده کاملدر این مقاله تلاش شده است تا با استناد به عرف بین‌المللی در زمینه الزامات و مسئولیت‌های موجود در راستای مهار ریزگردها، به بررسی اقدامات مورد نظر در سطح منطقه خاورمیانه پرداخته شود.در این مقاله الزامات حقوقی و آیین‌نامه‌های موجود در زمینه مقابله با آلودگی‌های دوربرد و فرامرزی (همچون اصل احتیاط و اصولی مشابه)، در کنار نمونه‌هایی از تعهد‌نامه‌ها و تفاهم‌نامه‌های تصویب‌شده بین‌المللی مورد مطالعه قرار گرفته، و با توجه به مشکلات موجود در منطقه خاورمیانه، اصول و الزامات موجود در تعهدها و تفاهم‌نامه‌های تصویب شده در این منطقه، به روش توصیفیتحلیلی با رویکرد تطبیقی مورد واکاوی قرار گرفته است. در پایان نگارنده با توجه به موقعیت زیست محیطی منطقه، پیشنهادهایی در زمینه کمی و کاستی‌های موجود در تعهدها و تفاهم‌نامه‌های منطقهای، مطرح شده است.مسلماً تدوین اصول یک کنوانسیون منطقهای برای پیشگیری و مهار پدیده گردوغبار آن هم با استفاده از تجربه موفق کشورهای آسیای جنوب شرقی، نه تنها از نظر کارکردی اهمیت دارد، بلکه از نظر حقوقی نیز راهگشا برای موقعیت‌های بحرانی است. بهرهگیری از تعهدات قراردادی در تدوین کنوانسیون‌های منطقهای برای مقابله با پدیده ریزگردها، کارائی و قوت اجرائی بیشتری نسبت به تعهدات عرفی خواهد داشت. ضرورت اتخاذ تدابیر قضایی، قانونی و اجرایی در سطح منطقهای؛ شامل اجرای سیاست‌های ممنوعیت تغییر کاربری اراضی جنگلی، تالابی و رودخانه‌ای؛ و پیش‌نویس طرح اجرایی همکاری چند جانبه میان کشورهای منطقه برای مقابله با ریزگردها از اقدامات پیشنهادی میباشد.علیرغم تلاش‌های سازمان‌های بین‌المللی محیط زیست؛ نتایج این پژوهش نشان میدهد بدون وجود یک کنوانسیون منطقهای در جهت مهار ریزگردها و دیگر بحران‌های زیست محیطی امکان حل مسئله وجود نخواهد داشت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - امکان سنجی شناسائی مسئولیت کیفری سیاست گذاران (وهابی) و مجریان حقیقی دولت های حامی تروریسم با تاکید بر رویکردهای سیاسی و حقوقی در جغرافیای سیاسی خاورمیانه
سیدمحمدرضا موسوی فردامروزه برخی ضرورتهای سیاسی باعث تعاملات گسترده پشت پـرده بعضـی دولتها با گروههای تروریستی شده است؛ همین عاملی محرکی جهت بازشناسـایی مسـؤولیت دولتها در قبال نقش‌ها و تکالیف آنان در روند زنـدگی بین‌المللی در برابـر دیگـر بـازیگران اسـت. با در نظر گرفتن خطر این گروه‌ها چکیده کاملامروزه برخی ضرورتهای سیاسی باعث تعاملات گسترده پشت پـرده بعضـی دولتها با گروههای تروریستی شده است؛ همین عاملی محرکی جهت بازشناسـایی مسـؤولیت دولتها در قبال نقش‌ها و تکالیف آنان در روند زنـدگی بین‌المللی در برابـر دیگـر بـازیگران اسـت. با در نظر گرفتن خطر این گروه‌ها برای صلح و امنیت جهانی و ممنوعیت‌های بین‌المللی همچنان شاهد حمایت‌های مـادی و معنـوی رهبـران برخی دولتهای منطقه خاورمیانه از پدیده تروریسم هستیم که این وضعیت باعث میشود مسؤولیت کیفری را متوجه رهبران دولتهای حامی بدانیم. قابلیت احراز مسؤولیت کیفری آنها و طرح ایـن مسـؤولیت ذیـل عناوین مجرمانه جنایات ضد بشریت و جنایات جنگی در مواد 7 و 8 اساسـنامه دیـوان بین‌المللی کیفـری قابل‌بحث بوده و بر اساس مبانی نظریه نوین تلفیق تقصیر مدیران ارشـد و سیاست‌های شـخص حقـوقی و تسری رهیافت بین‌المللی عدالت انتقـالی (مسـؤولیت کیفری متأخر ناشی از اقدامات بین‌المللی) رهبران عالی‌رتبه سیاسی قابل‌رسیدگی واقعی است. با توجه به عدم شناسایی مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در نظام بینالملل در این تحقیق به دنبال رویکردهایی جهت شناسایی مسئولیت کیفری رهبران سیاسی دولتهای حامی تروریسم با تأکید بر جغرافیای سیاسی خاورمیانه هستیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - حقوق قربانیان اقدامات تروریستی در رهیافت های سیاسی و قوانین بین‌المللی با تاکید بر جغرافیای سیاسی خاورمیانه
سیدمحمدرضا موسوی فردتروریسم در لغت از آن با عنوان وحشت‌افکنی، هراس افکنی و ارعاب گری نیز نام‌برده شده است، به استفاده از خشونت یا تهدید به استفاده از خشونت برای دستیابی به اهداف سیاسی، مذهبی، یا ایدئولوژیک گفته میشود، تروریسم استفاده غیرقانونی از خشونت یا ارعاب است، به‌خصوص بر علیه غیرنظا چکیده کاملتروریسم در لغت از آن با عنوان وحشت‌افکنی، هراس افکنی و ارعاب گری نیز نام‌برده شده است، به استفاده از خشونت یا تهدید به استفاده از خشونت برای دستیابی به اهداف سیاسی، مذهبی، یا ایدئولوژیک گفته میشود، تروریسم استفاده غیرقانونی از خشونت یا ارعاب است، به‌خصوص بر علیه غیرنظامیان، برای دنبال کردن اهداف سیاسی است. البته در جهان امروزی، تعریف دقیقی از واژه تروریسم در دست نیست. به‌عبارت‌دیگر: به رویکردی گفته میشود که اساس روش تحمیل عقاید به دیگران را صرفاً با زورآزمایی، ترور، جنگ، اعمال خشونت‌آمیز، رعب و وحشت، آشوب‌آفرینی، عملیات‌های چریکی، کشتار جمعی، نسل‌کشی، شکنجه و کودتا می‌داند. با این تفاسیر به قربانیان می‌رسیم که بدون هیچ‌گونه گناه یا سهمی در این فعل‌وانفعالات باید تاوان جرم و گناه نکرده را پس دهند، در پژوهش پیش روی درصدد تبیین حقوق قربانیان ناشی از تروریسم از منظر قواعد و اصول حقوقی و راهکارهای سیاسی مرتبط با آن در منطقه خاورمیانه می‌باشیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
14 - بررسی و تحلیل موقعیت ژئوپلیتیکی کردستان عراق
عبدالرضا فرجی راد ریباز قربانی نژادچکیده مناطق مختلف جغرافیایی جهان به لحاظ قدرت تأثیرگذاری بر سایر مناطق و نیز میزان اهمیتی که در سیاست گذاری های قدرت های جهانی دارند، از جایگاه یکسانی برخوردار نیستند. هر کدام از مناطق مختلف جغرافیایی بر اساس موقعیت نسبی و مطلق خود و سایر ویژگی های ساختاری و کارکردی خو چکیده کاملچکیده مناطق مختلف جغرافیایی جهان به لحاظ قدرت تأثیرگذاری بر سایر مناطق و نیز میزان اهمیتی که در سیاست گذاری های قدرت های جهانی دارند، از جایگاه یکسانی برخوردار نیستند. هر کدام از مناطق مختلف جغرافیایی بر اساس موقعیت نسبی و مطلق خود و سایر ویژگی های ساختاری و کارکردی خویش، وزن ژئوپلیتیکی مخصوصی را دارا میباشد. منطقه کردنشین خاورمیانه با وسعتی در حدود 475000 کیلومتر مربع در قلب منطقه بحرانی خاورمیانه جای گرفته است. واقع شدن در محل تقاطع چهار حوزه تمدنی متفاوت؛ تمدن ترک - آلتایی در شمال، تمدن عربی- سامی در جنوب و جنوب غرب، تمدن آریایی - ایرانی در شرق، و تمدن اسلاو - ارمنی در شمال شرق، و نیز تقسیم شدن در بین چهار کشور منطقه، بیش از پیش باعث پیچیدگی مسائل این بخش از خاورمیانه شده است. در این بین، کردستان عراق که در شمال این کشور واقع شده است، به لحاظ دارا بودن ذخایر فراوان انرژی، رودخانه های جاری قابل توجه و مسائل هیدروپلیتیک مربوط به آن در کنار موقعیت معبری و توریستی آن از اهمیت فوق العاده ای در ساختار جغرافیای سیاسی این کشور برخوردار است. غیر متمرکز بودن نظام سیاسی عراق و اعطای اختیارات اجرایی و قانونگذاری به مناطق و استان‌های این کشور در قانون اساسی آن، بیش از پیش بر اهمیت ژئوپلیتیکی مناطق جغرافیایی تشکیل‌دهنده عراق افزوده است. در این مقاله، سعی شده است تا با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با بهرهگیری از روش کتابخانه‌ای و استفاده از اسناد و متون مرتبط، جایگاه و اهمیت ژئوپلیتیکی منطقه کردنشین عراق در شمال این کشور بررسی و تبیین گردد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که این منطقه به خاطر داشتن موقعیت برتر ژئواکونومیکی و هیدروپلیتیکی در کنار جاذبه های توریستی و موقعیت گذرگاهی در چارچوب کشور عراق از جایگاه قابل توجهی برخوردار میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
15 - تبیین تأثیرات ژئوپلیتیکی اندیشه و کنش سیاسی داعش برای تأسیس کشور و حکومت ایدئولوژیک در منطقه خاورمیانه
فاطمه پورحسین محمد اخباریچکیده دولت اسلامی عراق و شام مهم ترین بحران ژئوپلیتیکی منطقه خاورمیانه و حتی جهان در برهه کنونی به شما می رود. این گروه هم در اندیشه و هم در کنش سیاسی نشان داده است که به دنبال تغییر در نظم کنونی سیاسی، فرهنگی و اجتماعی خاورمیانه و در ادامه در کل جهان است. هدف مقاله حاض چکیده کاملچکیده دولت اسلامی عراق و شام مهم ترین بحران ژئوپلیتیکی منطقه خاورمیانه و حتی جهان در برهه کنونی به شما می رود. این گروه هم در اندیشه و هم در کنش سیاسی نشان داده است که به دنبال تغییر در نظم کنونی سیاسی، فرهنگی و اجتماعی خاورمیانه و در ادامه در کل جهان است. هدف مقاله حاضر تبیین تأثیرات ژئوپلیتیکی اندیشه و کنش سیاسی داعش برای تأسیس کشور و حکومت ایدئولوژیک در منطقه خاورمیانه است. سؤال اصلی مقاله این است که اندیشه و کنش سیاسی داعش برای تأسیس کشور و حکومت ایدئولوژیک در منطقه خاورمیانه چه تأثیرات ژئوپلیتیکی داشته است؟ فرضیه ای را که برای پاسخ گویی به این سؤال در صدد آزمون آن برآمده ایم این است که ژئوپلیتیک منطقه خاورمیانه در اثر اقدامات داعش بیش از پیش به دوران وستفالیایی خود رجعت نموده است و تقابلات ژئوپلیتیک بین واحدهای سیاسی منطقه بالا گرفته و شاهد نوعی پارادوکس استراتژیک بین منافع ژئوپلیتیک و تخاصمات ژئوپلیتیک در روابط منطقه ای و فرا منطقهای خاورمیانه هستیم. نتایج این مقاله نیز نشان می دهد که با توجه به حساسیت ژئوپلیتیکی منطقه خاورمیانه اندیشه و کنش سیاسی داعش بی‌اعتمادی و واگرایی را در منطقه خاورمیانه عمق بخشیده است و امنیت سیاسی و مرزی و جغرافیایی بر پویش های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و سیاسی منطقه سایه افکنده است. با توجه به این مقدمه در این مقاله تلاش شده است که با استفاده از منابع کتابخانه ای و استفاده از جداول و نقشه ها و نمودارها تأثیرات ژئوپلیتیکی اندیشه و کنش سیاسی داعش برای تأسیس کشور و حکومت ایدئولوژیک در منطقه خاورمیانه تحلیل و تبیین شود. Abstract Islamic State of Iraq and Syria is the most important geopolitical crisis in the Middle East and even the world at the present time.The group has shown both political thought and political thought that it seeks to change the current political, cultural and social order of the Middle East and beyond in the whole world.The purpose of this article is to explain the geopolitical effects of ISIL's political thought and action on the establishment of an ideological and ideological government in the Middle East.The main question of the article is that what has been the geopolitical impact of ISIL's political thought and action in establishing the country and the ideological government in the Middle East? The hypothesis we are testing is to answer this question that is the geopolitics of the Middle East have already reverted to their Westphalian era as a result of ISIL's actions. And geopolitical controversies between the geopolitical unit of the upper region and we see a kind of paradox between geopolitical interests and geopolitical conflicts in the Middle East's regional and trans-regional relations. The results of this paper also show that, given the geopolitical sensitivity of the Middle East region ISIL's political thought and action have deepened distrust and divergence in the Middle East and prioritized political, territorial, and geographical security over the economic, social, cultural and political dynamics of the region. According to this introduction, this paper attempts to analyze and explain the geopolitical effects of ISIL's political thought and activities on the establishment of the country and the ideological regime in the Middle East using library resources and the use of tables, maps and charts. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
16 - فرصت‌های ژئوپلیتیکی در روابط سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و کشورهای خاورمیانه (مطالعه موردی کشور عراق از 2010 -2017)
محمد اخباریچکیده منطقه خاورمیانه محل تلاقی سه قاره آسیا اروپا و آفریقا و کانون پیدایش ادیان الهی همواره مورد توجه بازیگران قدرتمند بوده و تاریخ نیز شاهد رقابت امپریالیستی در این منطقه میباشد. هدف این مقاله شناسایی کدهای ژئوپلیتیکی مؤثر در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و روش تح چکیده کاملچکیده منطقه خاورمیانه محل تلاقی سه قاره آسیا اروپا و آفریقا و کانون پیدایش ادیان الهی همواره مورد توجه بازیگران قدرتمند بوده و تاریخ نیز شاهد رقابت امپریالیستی در این منطقه میباشد. هدف این مقاله شناسایی کدهای ژئوپلیتیکی مؤثر در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر استدلال میباشد. با توجه به اینکه کشورهای حوزه خلیج فارس بر روی یک فلات قاره واقع شده‌اند و از جنبه‌های متعدد دارای اشتراکاتی هستند ولیکن از گذشته تاکنون هیچ یک از آنها از ابزارهای ژئوپلیتیکی خود آنگونه که شایسته است استفاده ننموده و همچنان درگیر اختلافات فرهنگی، قومی و منازعات مرزی هستند. ایران و عراق با بیشترین طول مرزی از فرصتها و چالشهای ژئوپلیتیکی فراوان اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و موقعیت جغرافیایی برخوردار می‌باشند، شناسایی این عوامل میتواند زمینه ساز طراحی یک راهبرد کارآمد در این منطقه را فراهم سازد، عواملی که مانند شمشیر دو لبه عمل میکنند به گونه‌ای که اگر از فرصت‌های ژئوپلیتیکی به طور مطلوب استفاده شود شاهد همگرایی بیشتر و زمینه ساز سایر فرصتها خواهیم بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
17 - تحلیلی بر نقش قومیت (اکراد) در سازمان میادین شهرداری تهران با توجه به تحولات خاورمیانه (با تاکید بر واگرایی و امنیت غذایی
ناصر عسگری عزت اله عزتی عبدالرضا فرجی رادچکیده بررسی جایگاه و اهمیت سازمان میادین شهرداری تهران با عرضه روزانه بیش از 2000 تن مواد غذایی به 500 هزار مشتری به عنوان بزرگترین شبکه عرضه محصولات کشاورزی و مواد غذایی و متولی مایحتاج اساسی مردم تهران با بکارگیری اقوام (اکراد) با پیشینه سیاسی با توجه به تحولات خاور چکیده کاملچکیده بررسی جایگاه و اهمیت سازمان میادین شهرداری تهران با عرضه روزانه بیش از 2000 تن مواد غذایی به 500 هزار مشتری به عنوان بزرگترین شبکه عرضه محصولات کشاورزی و مواد غذایی و متولی مایحتاج اساسی مردم تهران با بکارگیری اقوام (اکراد) با پیشینه سیاسی با توجه به تحولات خاورمیانه و خط مشی‌های خشونت آمیز مانند تروریسم وتهدیدهای بیولوژیکی و غذایی، امری ضروری به نظرمی رسد. این پژوهش با روشی توصیفی– تحلیلی بوده و گردآوری داده‌ها نیز برمبنای روش کتابخانه‌ای و اینترنتی میباشد. هدف این پژوهش بررسی اهمیت سازمان میادین و نقش فراوانی اکراد در آن با آگاهی از تحولات منطقه میباشد، با این فرض که این فراوانی، بدون توجه به شاخص‌هایی مانند پیشینه‌های سیاسی (حزب کومله، حزب دموکرات، پژاک)، عدم تجانس فرهنگی، محرومیت‌های اقتصادی، بحران‌های قومی، سیاست‌های چالش برانگیز کشورهای خاور میانه، تحریک اقوام و تهدید از سوی دشمنان منطقهای و فرا منطقهای جهت استقلال طلبی و واگرایی، بی برنامگی و رفتارهای سلیقه‌ای داخلی، درکنار اهمیت ژئوپلیتیکی کشور و...، نیازمند بازنگری میباشد. چرا که میتواند تمامیت ارضی، انسجام و امنیت ملی را مورد هدف قرار دهد. اگرچه این اقوام در طول تاریخ با تکیه بر عناصر پایدار همگرایی قومی، حافظ مرزها و تداوم دهنده‌ی هویت کشور بوده است. بنابراین تدوین یک استراتژى راهبردی و توجه به عوامل اجتماعى ـ فرهنگى و اشتراکات قومی، توسعه منطقه و تلاش جهت فقرزدایى درکنارراهکارهاى سیاسى و امنیتى کارگشا خواهد بود پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
18 - تحلیل جغرافیایی ژئواکونومی جمهوری اسلامی ایران در معادلات جدید منطقه جنوب غرب آسیا
مجید قصاب زاده محمد اخباری داوود حسن آبادیچکیده تقاضای بیش از پیش انرژی از سوی کشورهای صنعتی و تلاش برای دسترسی به انرژی در رقابت‌های اقتصادی بینالملل، باعث توجه ویژه به مناطق انرژی خیز و تغییر دیدگاه‌های ژئوپلیتیکی نسبت به این مناطق شده است. هدف از این پژوهش، تحلیل و بررسی ژئواکونومی ج.ا.ایران در معادلات جنوب چکیده کاملچکیده تقاضای بیش از پیش انرژی از سوی کشورهای صنعتی و تلاش برای دسترسی به انرژی در رقابت‌های اقتصادی بینالملل، باعث توجه ویژه به مناطق انرژی خیز و تغییر دیدگاه‌های ژئوپلیتیکی نسبت به این مناطق شده است. هدف از این پژوهش، تحلیل و بررسی ژئواکونومی ج.ا.ایران در معادلات جنوب غرب آسیا است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی - تحلیلی بوده که با مراجعه به منابع کتابخانه‌ای و سایت‌های معتبر نسبت به جمع‌آوری اطلاعات اقدام گردیده است. کشور ج.ا.ایران به لحاظ قرار گرفتن بین دو حوزه مهم دریای کاسپین و خلیج‌فارس و دارا بودن منابع سرشار انرژی نفت و گاز و سایر ذخایر زیر زمینی و قابلیت‌های اقتصادی دیگر، در قلمروهای ژئواکونومی جدید، دارای نقش بی‌بدیل بهویژه در منطقه جنوب غرب آسیا و خلیج‌فارس است اما از رهبری ژئوپلیتیکی منطقه و قدرت تأثیرگذاری بر سیاست‌های انتقال انرژی برخوردار نیست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
19 - جامعه شبکه‌ای و تروریسم نوین؛ بررسی منابع ژئوپلیتیکی، ژئواکونومیکی و ژئوکالچری تروریسم نوین در منطقه خاورمیانه در راستای دستیابی به یک مدیریت اجرایی برای امنیت
داود عابدینیچکیده یکی از مهم ترین تحولات امنیتی و ژئوپلیتیکی منطقه خاورمیانه ظهور نوع جدیدی از وحشت و ناامنی و کشتار است که گستره وسیعی از جغرافیای منطقه را به صورت فراگیر و یا محدود درگیر خود ساخته است. این پدیده که مقارن با ظهور جامعه شبکه ای است این سؤال را مطرح می کند که جام چکیده کاملچکیده یکی از مهم ترین تحولات امنیتی و ژئوپلیتیکی منطقه خاورمیانه ظهور نوع جدیدی از وحشت و ناامنی و کشتار است که گستره وسیعی از جغرافیای منطقه را به صورت فراگیر و یا محدود درگیر خود ساخته است. این پدیده که مقارن با ظهور جامعه شبکه ای است این سؤال را مطرح می کند که جامعه شبکه ای چیست و چگونه شرایط ژئوپلیتیکی، ژئواکونومیکی و ژئوکالچری تروریسم نوین را در منطقه خاورمیانه فراهم آورده است؟ علاوه بر این سؤال اصلی سؤالات فرعی دیگری نیز در این مقاله مطرح می شوند از جمله اینکه تروریسم به طور کلی و تروریسم نوین در منطقه خاورمیانه دارای چه تاریخچه ای است و منابع ژئوپلیتیکی، ژئواکونومیکی و ژئوکالچری تروریسم نوین در منطقه خاورمیانه کدام اند؟ نتایج این مقاله نشان میدهد که جامعه شبکه ای با سخت کردن ساماندهی سیاسی فضا برای دولتهای منطقه و از طرف دیگر به حاشیه راندن کشورهای منطقه خاورمیانه در اقتصاد اطلاعاتی و نیز تهدید هویت‌های قومی و مذهبی و در نتیجه ایجاد هویت‌های مقاوم در برابر روند جهانی شدن نقش کاتالیزور را در ظهور تروریسم نوین بازی کرده است. با توجه به این مقدمه در این مقاله تلاش خواهد شد با استفاده از منابع کتابخانه ای و مقالات علمی و پژوهشی به تحلیل و تبیین جامعه شبکه ای و نقش آن در ایجاد شرایط ژئوپلیتیکی، ژئواکونومیکی و ژئوکالچری تروریسم نوین در منطقه خاورمیانه پرداخته شود پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
20 - رویکرد مقایسه‌ای ایران و مصر درقبال گروههای جهادی فلسطین (1979 تا 2012 میلادی)
ابراهیم متقی محمد نادریچکیده جمهوری اسلامی ایران و مصر، دو کشور مهم و تأثیر گذار در جهان اسلام، منطقه ژئواستراتژیک خاورمیانه و شمال آفریقا محسوب می شوند. مصر مدعی رهبری جهان عرب، کشوری تأثیر گذار در میان کشورهای اسلامی، عربی‌و غیر متعهدها است. این کشور در مسأله فلسطین تاکنون بیشترین تأثیر چکیده کاملچکیده جمهوری اسلامی ایران و مصر، دو کشور مهم و تأثیر گذار در جهان اسلام، منطقه ژئواستراتژیک خاورمیانه و شمال آفریقا محسوب می شوند. مصر مدعی رهبری جهان عرب، کشوری تأثیر گذار در میان کشورهای اسلامی، عربی‌و غیر متعهدها است. این کشور در مسأله فلسطین تاکنون بیشترین تأثیر گذاری را داشته وگروه‌های جهادی فلسطینی، مصر را همچنان اصلی‌ترین حامی خود می دانند. ایران نیز به عنوان کشوری اسلامی و تأثیرگذار در مناسبات منطقهای، نقشی راهبردی در مناسبات جهان اسلام، خاورمیانه و فلسطین دارد. بنابراین تاثیرپذیری گروههای جهادی فلسطینی از دو کشور در منطقه حساس خاورمیانه دارای اهمیت بسیار است. به ویژه اینکه هر دو کشور طی سه دهه گذشته رویکردهای متفاوتی را نسبت به مساله فلسطین دنبال کرده‌اند. روابط ایران ومصر پس از انقلاب اسلامی با چالش‌ها و تنشهای مختلفی مواجه بوده است. با شناسایی موجودیت اسراییل از سوی مصر –پیمان صلح کمپ دیوید – اختلافات به اوج رسیده ومنجر به قطع روابط دو کشور شد. طی سه دهه گذشته سیاست خارجی مصر با سیاست‌های کشورهای غربی به خصوص ایالات متحده همسو بوده است و این کشور به دستیابی به بخشی از حقوق فلسطینی‌ها رضایت داده است، اما ایران موجودیت اسراییل را هرگز به رسمیت نشناخته و از حقوق کامل فلسطینی‌ها و بازپس‌گیری سرزمین‌های اشغالی و تشکیل دولت فلسطین حمایت کرده است. بر این اساس، مصر از گروههای فلسطینی سازشکار مانند فتح و تشکیلات حکومت خودگردان حمایت کرده وایران از گروههای معتقد به ادامه مقاومت وجهاد مانند گروههای حماس و جهاد اسلامی حمایت کرده است. بنابراین تاکنون مساله فلسطین مهمترین عامل تاثیرگذار در روابط ایران ومصر بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
21 - تحلیل فضایی جنبش‌های اجتماعی در خاورمیانه و شمال آفریقا از سال 2010 تاکنون
محمد اخباری مینا آزمون مساعدچکیده فضای جغرافیایی اصولاً با تصمیمات انسانی، فردی یا جمعی، اختیاری یا اجباری، آگاهانه یا ناآگاهانه،بطور مرتب تغییر می‌یابد. طبق نظریه پخش که توسط تورستن هاگراستراند جغرافیدان مطرح سوئدی مطرح گردیده است: پخش فضایی، حرکتهای است که دگرگونی چشم انداز و یا شیوه رفتار را چکیده کاملچکیده فضای جغرافیایی اصولاً با تصمیمات انسانی، فردی یا جمعی، اختیاری یا اجباری، آگاهانه یا ناآگاهانه،بطور مرتب تغییر می‌یابد. طبق نظریه پخش که توسط تورستن هاگراستراند جغرافیدان مطرح سوئدی مطرح گردیده است: پخش فضایی، حرکتهای است که دگرگونی چشم انداز و یا شیوه رفتار را سببمی شود.با شروع جنبش‌های اجتماعی از تونس و گسترش آن در لیبی، مصر و.... منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا دچار تحولات ژئوپلتیکی عدیده ای گشت. در این تحولات از یک طرف علل و عوامل داخلی و از طرف دیگر حضور و نقش بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای همچون آمریکا، ناتو و... قابل بحث است.لذا در این پژوهش سعی شده است با بهره گیری از نظریه پخش به تحلیل فضایی جنبش‌های اجتماعی در خاورمیانه و شمال آفریقا پرداخته و نتایجی روشن و مناسب حاصل گردد.علیرغم محک نخوردن نظریه پخش در ایران و بخصوص در زمینه جنبش‌های اجتماعی، اینک در مورد پخش فضایی جنبش‌های اجتماعی رخ داده در خاورمیانه و شمال آفریقا، نتایج حاصله، حاکی از آن است که تطابق نسبی با بسیاری از کارکردهای مورد نظر در تئوری انتشار فضایی، را این جنبش‌های اجتماعی اخیر داشته و دارد: چنانچه از نظر نوع انتشار، وجه (پخش سرایتی) در خصوص جنبش‌های اجتماعی در خاورمیانه و شمال آفریقا صادق بوده است. بطوری که کشورهای مصر، لیبی، سوریه، بحرین، یمن و....تحت تاثیر انقلاب تونس جنبش مردمی‌را ادامه دادند. جنبش رخ داده از 18 دسامبر 2010 شروع شد و هنوز نیز ادامه دارد. در این نوع جنبش، افکار، اندیشه‌ها، مفاهیم از سرزمین میزبان (تونس) به سرزمین میهمان و جدید (الجزائر، لیبی، مصر و...) هجرت کرد و چون هجرت فیزیکی نبود، دارای سرعت انتشار بالایی بود. بطوری که همانند گلوله برفی تعداد کشورها به مرور زمان گسترش و به همین ترتیب ناحیه تحت پوشش نیز بزرگ شد.از نظر عوامل موثر در پخش فضایی مراحل بیان شده توسط‌هاگراستراند (حوزه یا محیط، زمان، موضوع پخش، مبدأ پخش، مقصد پخش، مسیر حرکت پدیده‌ها) در تئوری پخش، در خصوص جنبش‌های اجتماعی خاورمیانه و شمال آفریقا نیز قابل تطبیق است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
22 - بررسی و تحلیل ویژگی های ساختاری دولت ایالتی کردستان عراق
ریباز قربانی نژادچکیده کردهای عراق پس از هفت دهه مبارزه برای رسیدن به حقوق خود که آن را در قالب های مختلف از جمله استقلال، خودمختاری و فدرالیسم تعریف می کردند، بالاخره در اوایل دهه 90 میلادی و پس از شکست ارتش عراق از نیروهای ائتلاف به رهبری امریکا و پایان دنیای دو قطبی حاکم بر جهان پس ا چکیده کاملچکیده کردهای عراق پس از هفت دهه مبارزه برای رسیدن به حقوق خود که آن را در قالب های مختلف از جمله استقلال، خودمختاری و فدرالیسم تعریف می کردند، بالاخره در اوایل دهه 90 میلادی و پس از شکست ارتش عراق از نیروهای ائتلاف به رهبری امریکا و پایان دنیای دو قطبی حاکم بر جهان پس از جنگ جهانی دوم، موفق به تأسیس یک حکومت خودمختار در سه استان اربیل، سلیمانیه و دهوک شدند. این حکومت که در فرایند یک انتخابات آزاد در شمال عراق تشکیل شده بود، تا سال 1994 توانست به شیوه متحد و یکپارچه اداره منطقه آزادشده را در دست داشته باشد. ولی با آغاز جنگ های داخلی سه ساله بین دو حزب پیروز در انتخابات سال 1992 این حکومت تجزیه گردید و هر کدام از دو حزب دمکرات کردستان و اتحادیه میهنی به مدت نزدیک به ده سال بر بخش هایی از سرزمین کردستان عراق حکم رانی نمودند. تا این که پس از حمله امریکا و انگلیس به عراق در مارس 2003 و تحولات فراوانی که هم در سطح منطقه و هم در سطح داخلی کشور عراق پدیدار گردید، دو حزب حاکم تصمیم به ایجاد یک حکومت متحد و یکپارچه در سرزمین های واقع در بالای مدار 36 درجه گرفتند. این مقاله درصدد است تا با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی و بر پایه قانون اساسی آن به بیان ویژگی های ساختاری دولت ایالتی کردستان عراق پس از سقوط صدام و نحوه توزیع قدرت در چارچوب فضای داخلی تحت قلمرو خود بپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
23 - راهبرد عوامل ساختار قدرتهای برتر جنوب غرب آسیا چرایی قدرتهای فرامنطقه ای بر علل برتر جلوه دادن رژیم اشغالگر قدس
مهرعلی عباسپور کیومرث یزدان پناه عزت الله عزتیچکیده بررسی ساختار نظام برتر منطقهای جنوب غرب آسیا و شاخص قدرتهای آن و اعمال سیاست قدرتهای فرامنطقه ای در این ساختار، چرائی برتری جلوه دادن رژیم اشغالگر قدس عدم استرجاع آن در محافل جهانی، سازمان‌های بین المللی برای کسب مشروعیت، نداشتن عمق استراتژیک، وزن ژئوپلیتیکی، خ چکیده کاملچکیده بررسی ساختار نظام برتر منطقهای جنوب غرب آسیا و شاخص قدرتهای آن و اعمال سیاست قدرتهای فرامنطقه ای در این ساختار، چرائی برتری جلوه دادن رژیم اشغالگر قدس عدم استرجاع آن در محافل جهانی، سازمان‌های بین المللی برای کسب مشروعیت، نداشتن عمق استراتژیک، وزن ژئوپلیتیکی، خروج از شروط سازمان ملل، جمعیت ناموزون، متفرق، مهاجر، مذهب ناهمگن، مرز شناور، ناسازگاری همجواری، منطقهای، فرامرزی، نداشتن منزلت ژئوپلیتیکی که از سنجش قدرت ملی آن در ارزیابی و محاسبه عوامل مادی و غیرمادی قدرت ساز آن، که باید در داخل وزن شود،! این وزن‌ها با نگاه به بیرون دنبال میشود. هزینه کردن قدرتهای برتر منطقه، ترکیه، ایران قبل انقلاب، مصر، عربستان برای بالا آوردن قدرت وابسته رژیم اشغالگر قدس در نظام قدرت منطقهای و چرائی آن در شفاف‌سازی سیاست‌های بازدارندگی و راهبردی دنبال میشود و محاسبه مؤلفه‌ها و عوامل مختلف مادی و غیر مادی برای ساختار قدرت آن، موضوع، تصمیم سازان قدرتهای فرامنطقه ای با بهانه‌های تاریخی و مذهب‌سازی و برتری طلبی یک قوم و راه اندازی دو کارناوال بین المللی تحت عنوان جنگ اول جهانی برای متلاشی کردن دولت اسلامی عثمانی و جنگ دوم هویت دادن به رژیم جعلی اسرائیل را در برداشت. وابستگی و ناتوانی آن را در مؤلفههای اقتصادی، اجتماع، زبانی، محیط ارضی و مرزی و.... میتوان دید. اسرائیل بدون پشتیبانی ایالات متحده آمریکا، حتی لحظه‌ای به حیات سیاسی خود نمی‌تواند ادامه دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
24 - تحولات اخیر منطقه خاورمیانه و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران
عباس مکرمی محمد ستوده ارانیبرقراری امنیت ملی و حفظ کشور از تهدیدهای خارجی، از مهمترین اهداف سیاست خارجی کشورها از جمله ایران اسلامی بوده و امنیت کشور ضمن اینکه متاثر از ساختارها و فرایندهای داخلی است، در ارتباط مستقیم با عوامل محیط مجاور و محیط منطقهای است و لذا شناخت محیط منطقهای و تحولات آن، چکیده کاملبرقراری امنیت ملی و حفظ کشور از تهدیدهای خارجی، از مهمترین اهداف سیاست خارجی کشورها از جمله ایران اسلامی بوده و امنیت کشور ضمن اینکه متاثر از ساختارها و فرایندهای داخلی است، در ارتباط مستقیم با عوامل محیط مجاور و محیط منطقهای است و لذا شناخت محیط منطقهای و تحولات آن، میتواند گام مهمی در تقویت و حفظ امنیت کشور محسوب شود. در این مقاله در پاسخ به این سوال اصلی که مهمترین عامل تاثیرگذار منطقهای بر امنیت ملی کشور چیست؟ سعی شده است تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با الهام از دیدگاه‌های دیوید ای. لیک و پاتریک ام. مورگان، در خصوص نظم‌های منطقهای، ابتدا مهمترین عوامل ایجاد تغییر در نظم خاورمیانه بیان شده و سپس با بررسی تحولات اخیر خاورمیانه، راهبرد تقویت و حفظ امنیت ایران، تبیین گردیده و این فرضیه بررسی شود که تحول در ساختار قدرت منطقهای و تلاش برای شکل‌دهی به نظم نوین منطقهای، بیشترین تاثیر را بر محیط امنیتی ایران داشته و با استفاده از راهبرد دیپلماسی دفاعی، میتوان تهدیدات امنیتی کشور را کنترل و به سطح مناسبی از امنیت منطقهای و ملی دست یافت. بدین منظور اعتمادسازی، تنش‌زدایی و انجام مذاکرات و ایجاد روابط میان ارتش‌ها، به وسیله دیپلمات‌های نظامی، از اولویت بالایی جهت ایجاد نظم و امنیت درون منطقهای و تامین امنیت ملی کشور برخوردار میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
25 - واکاوی علل حضور روسیه در خاورمیانه پس از خیزش های مردمی (با تاکید بر مورد سوریه)
داوود کیانیموج خیزش‌های مردمی در کشورهای عربی خاورمیانه از یکسو زمینه سرنگونی دولتهای حاکم در تونس، مصر، لیبی و یمن را فراهم نمود و از سوی دیگر فضای شکل‌گیری جنگ داخلی در سوریه فراهم شد. گسترش خیزش‌های مذکور در منطقه، روسیه را به توجه بیش از پیش نسبت به ترجیحات امنیتی، سیاسی و ا چکیده کاملموج خیزش‌های مردمی در کشورهای عربی خاورمیانه از یکسو زمینه سرنگونی دولتهای حاکم در تونس، مصر، لیبی و یمن را فراهم نمود و از سوی دیگر فضای شکل‌گیری جنگ داخلی در سوریه فراهم شد. گسترش خیزش‌های مذکور در منطقه، روسیه را به توجه بیش از پیش نسبت به ترجیحات امنیتی، سیاسی و اقتصادی خویش سوق داد و از این رو استراتژی خود را در قبال بحران سوریه مبتنی بر رویکرد حفظ وضع موجود قرار داد که این امر زمینه تقابل و نیز همکاری گسترده با برخی بازیگران منطقه را فراهم آورد. مقاله پیش‌رو تلاش دارد تا با بهرهگیری از روش توصیفی – تحلیلی و بر مبنای نظریه "واقع‌گرایی تهاجمی"به تبیین علل گسترش حضور روسیه در خاورمیانه بهویژه پس از خیزش‌های مردمی بپردازد. یافته‌ها حاکی از آن است که سیاست روسیه بر مبنای ممانعت از تسری خیزش‌ها به منطقه اوراسیا و نیز ایفای نقش بیشتر در معادلات بین المللی به دنبال خلاء ناشی از حضور ایالات متحده در منطقه قرار دارد که این امر دلایل واگرایی و همگرایی مسکو با برخی بازیگران منطقه را نیز آشکار می‌سازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
26 - پیامدهای افراط‌گرایی دینی در خاورمیانه بر سیاست خارجی ایالات متحده در دوران بوش و اوباما
حسین اسلامی محسن اسلامیهدف این پژوهش بررسی تغییر رویه سیاست خارجی آمریکا در منطقه خاورمیانه نسبت به افراط گرایی دینی است. برای مطالعه این روند، توجه به نظریه سازه‌انگاری به عنوان مبنای سیاست خارجی ایالات متحده ضرورت دارد بعد از تهاجم شوروی به افغانستان در دهه هشتاد میلادی، آمریکا به منظور تقا چکیده کاملهدف این پژوهش بررسی تغییر رویه سیاست خارجی آمریکا در منطقه خاورمیانه نسبت به افراط گرایی دینی است. برای مطالعه این روند، توجه به نظریه سازه‌انگاری به عنوان مبنای سیاست خارجی ایالات متحده ضرورت دارد بعد از تهاجم شوروی به افغانستان در دهه هشتاد میلادی، آمریکا به منظور تقابل با این امر به تشکیل، سازماندهی و پشتیبانی گروه القاعده پرداخت. اما در پی حوادث 11 سپتامبر، بوش معنای جدیدی وارد نظام بینالملل کرد و تروریسم و القاعده را به عنوان دشمن واقعی آمریکا بیان نمود و به منظور مقابله با آن به افغانستان و عراق حمله کرد و یکجانبه گرایی در سیاست خارجی را در دستور کار قرار داد؛ هرچند این سیاست در دوره باراک اوباما مورد بازنگری قرار گرفت. بر این اساس، سؤال اصلی این پژوهش چنین است که ظهور افراط گرایی دینی در خاورمیانه چه تأثیری بر سیاست خارجی آمریکا در قبال منطقه خاورمیانه داشته است؟ در پاسخ به این سوال فرض شده که گسترش افراط‌گرایی دینی در خاورمیانه موجب گسترش حضور و مداخلات نظامی آمریکا در این منطقه شده است؛ با این حال با مرور زمان مسئولیت مقابله با این پدیده از آمریکا به متحدان منطقهای و فرامنطقهای این کشور در خاورمیانه واگذار شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
27 - بررسی شکل گیری و علل ناکامی قیام های مردمی خاورمیانه(2011-2017)
وحید خوش گفتار لامع ماشااله حیدرپوربا وقوع این تحولات و سپری شدن چندین سال از آغاز این قیام ها و تبعات نه چندان مطلوب این رخداد در کشورهای عربی، در انجمن ها و پژوهشکده ها پیرامون بررسی مولفه های شکل گیری این قیام ها و علل ناکامی آن مطالعات بسیاری صورت گرفته است که نتایج آن در ارتباط با تحلیل این موضوعات چکیده کاملبا وقوع این تحولات و سپری شدن چندین سال از آغاز این قیام ها و تبعات نه چندان مطلوب این رخداد در کشورهای عربی، در انجمن ها و پژوهشکده ها پیرامون بررسی مولفه های شکل گیری این قیام ها و علل ناکامی آن مطالعات بسیاری صورت گرفته است که نتایج آن در ارتباط با تحلیل این موضوعات نقطه نظرات کاملاً متفاوتی بر اساس تاثیر گذاری یک مولفه یا متغیر خاص مطرح گردیده است. در راستای این مطالعات در این مقاله تلاش شده است به این پرسش که مهم ترین مولفه های شکل گیری و علل ناکامی قیام های عربی خاورمیانه چه بوده است؟پاسخی مستند بر مبنای نظریه سازه انگاری ارائه گردد.یافته های این مقاله موید این امر است که شکل گیری قیام های عربی خاورمیانه در قالب یک پدیده اجتماعی ناشی از یک امر فرایندی بر مبنای تاثیرگذاری مولفه های معنایی و مادی چند بعدی فرهنگی، سیاسی و اقتصادی نظیر نارضایتی فرهنگی، تعارضات قومی ـ قبیله ای، بی اعتمادی به نظام های حکومتی و ساختار اقتصادی ناکارآمد بوده است. در حقیقت نه یک مولفه واحد بلکه مجموعه ای از این مولفه ها با تاثیر متقابل بر یکدیگر زمینه ساز قیام های مردمی در کشورهای عربی خاورمیانه گردید و باز در رابطه با علل ناکامی این قیام ها در دستیابی به اهداف مطلوب نیز شاهد تاثیرگذاری دلایل و علل گوناگون فرهنگی، سیاسی و اقتصادی نظیر گسترش تعارضات قومی ـ قبیله ای، بسط مطلق گرایی فرهنگی، تمامیّت خواهی جریان های سیاسی و از دست رفتن فرصت های اقتصادی در این کشورها هستیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
28 - جایگاه منابع انرژی خاورمیانه در راهبرد سیاست خارجی چین در دوران پسا جنگ سرد (مطالعه موردی ایران و عربستان سعودی)
محمدرضا آدابی داوود کیانی ماشالله حیدرپورمنطقه خاورمیانه از مناطق پُراهمیت جهان است که از زمان های بسیار دور مورد توجه قدرتهای جهان بوده است. ویژگی بارز این منطقه برخورداری از ذخائر بزرگ نفت و گاز است. اما موضوعی که در سده بیستویکم پُررنگ شده است، خیزش چین و تلاش این کشور آسیایی پس از گذراندن دوره اصلاحات برای چکیده کاملمنطقه خاورمیانه از مناطق پُراهمیت جهان است که از زمان های بسیار دور مورد توجه قدرتهای جهان بوده است. ویژگی بارز این منطقه برخورداری از ذخائر بزرگ نفت و گاز است. اما موضوعی که در سده بیستویکم پُررنگ شده است، خیزش چین و تلاش این کشور آسیایی پس از گذراندن دوره اصلاحات برای حضور پویا و مؤثر در مناطق استراتژیک جهان از جمله خاورمیانه است و چون این کشور برای رشد اقتصادی خود به منابع انرژی این منطقه نیازمند است، میکوشد از راههای گوناگون از جمله برقراری روابط گسترده با کشورهای این منطقه نفوذ خود را در آن افزایش دهد. براین‌اساس، پژوهش حاضر در صدد پاسخ به این پرسش میباشد که چرا در چند دهه گذشته روند حضور چین در خاورمیانه بیشتر شده است؟ مقاله پیش روی که بر روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر چارچوب نظری وابستگی متقابل پیچیده استوار است، این فرضیه را در پاسخ به سؤال اصلی خود مورد آزمون قرار داده است که: افزایش اتکا اقتصاد چین به واردات سوخت‌های فسیلی بدلیل نیاز روزافزون این کشور به انرژی خاورمیانه در جهت توسعه اقتصادی و صنعتی؛ متغیر اصلی تحول تدریجی سیاست چین در قبال خاورمیانه بالاخص با دو کشور غنی و سرشار از انرژی ایران و عربستان سعودی، از اصل عدم مداخله به سیاست گسترش تعاملات اقتصادی- سیاسی میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
29 - بررسی چالش‌ها و موانع شکل‌گیری الگوی امنیت مشارکت‌آمیز در خاورمیانه 2001-2020
سعید عموزاده حسین کریمی فرد فریدون اکبرزاده شهرام فتاحیهدف پژوهش حاضر بررسی چالش‌ها و موانع شکل‌گیری الگوی امنیت مشارکت‌آمیز در خاورمیانه در بازه زمانی 2001-2020 است؟ پژوهش بر این فرضیه استوار است که الگوی امنیت مشارکت‌آمیز دارای الزاماتی شامل وجود الگوهای مبتنی بر مذاکره، داشتن حداقل اختلافات در زمینه‌های مختلف، شفاف‌سازی چکیده کاملهدف پژوهش حاضر بررسی چالش‌ها و موانع شکل‌گیری الگوی امنیت مشارکت‌آمیز در خاورمیانه در بازه زمانی 2001-2020 است؟ پژوهش بر این فرضیه استوار است که الگوی امنیت مشارکت‌آمیز دارای الزاماتی شامل وجود الگوهای مبتنی بر مذاکره، داشتن حداقل اختلافات در زمینه‌های مختلف، شفاف‌سازی و ایجاد اعتماد متقابل، عدم دخالت قدرتهای خارجی در امور منطقه و داشتن حکومت‌های دموکراتیک است که به علت اختلافات و تعارض‌های زیادی که بین کشورهای منطقه وجود دارد، این الزامات نادیده گرفته میشوند. پژوهش حاضر با بهرهگیری از چارچوب امنیت منطقهای مکتب کپنهاگ و با استفاده از روش توصیفی- تبیینی، به بررسی الگوی امنیت مشارکت‌آمیز و میزان انطباق آن با شرایط و وضعیت کشورهای منطقه خاورمیانه پرداخته است. یافته‌ها حاکی از آن است که اختلافات در ابعاد مختلف هویتی، مذهبی، ارضی و مرزی و همچنین رقابت بین قدرتهای برتر منطقه باعث ایجاد تعارض و تنش دائمی، رقابت تسلیحاتی، عدم شفافیت و معمای امنیت و دخالت قدرتهای فرامنطقهای در امور منطقه خاورمیانه شده و در نتیجه الگوی امنیت مشارکت‌آمیز با چالشهای فراوانی برای محقق شدن مواجه است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
30 - جریان‌های مقاومت در غرب آسیا و چالش نقش رهبری ایران در محور مقاومت
مهدی لطفی علی شیرخانی مهدی جاودانی مقدماین پژوهش، با بهرهگیری از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، با رویکرد مسئله‌محور به ماهیت ایجابی و ایدئولوژیک انقلاب اسلامی در منطقه غرب آسیا به عنوان یک پدیده خاص نظر افکنده است؛ زیرا توانسته با این ماهیت به عنوان یک الگوی هویت‌بخش برای دولتها و گروههای محور مقاومت مبدل گرد چکیده کاملاین پژوهش، با بهرهگیری از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، با رویکرد مسئله‌محور به ماهیت ایجابی و ایدئولوژیک انقلاب اسلامی در منطقه غرب آسیا به عنوان یک پدیده خاص نظر افکنده است؛ زیرا توانسته با این ماهیت به عنوان یک الگوی هویت‌بخش برای دولتها و گروههای محور مقاومت مبدل گردد. در این پژوهش از رویکرد پژوهش توسعه‌ای بهره گرفته شده است؛ چراکه محور مقاومت، یک اتحاد امنیتی نانوشته میان جریان‌ها، گروههای مقاومت شیعی و غیرشیعی در غرب آسیا و فرامنطقه بوده، که با هدف مبارزه با رژیم اسرائیل و سلطه غرب در منطقه خاورمیانه، به دفاع از آزادی فلسطین روی آورده است. انقلاب اسلامی ایران در آغازین روزهای پیروزی انقلاب با نفی غرب و شرق، داعیه تشکیل حزب مستضعفین با حضور تمامی ستمدیدگان را جهان را مطرح نمود و در جایگاه الگوی الهام‌بخش برای مسلمانان مبارز قرار گرفت. در همین راستا است که کشوری مانند عربستان، که دنبال گسترش ایدئولوژی وهابیت و رهبری جهان عرب است، ایران را متهم به صدور انقلاب و تلاش برای سرنگونی دولتهای منطقه کرده و همسو با غرب سعی می‌کند، ایران را تهدیدی برای کشورهای منطقه، و گسترش نفوذ در چهار پایتخت (بیروت، دمشق، بغداد و صنعا) معرفی نماید. از طرف دیگر رژیم صهیونیستی در تلاش است، با ایجاد روابط دوستانه با کشورهای همسایه ایران، ضمن اجرای پروژه ایران هراسی، در مرزهای غربی ایران با نفوذ در ترکیه و عراق، و در مرزهای شمالی با نفوذ در آذربایجان و آسیای مرکزی و در مرزهای جنوبی با نفوذ در کشورهای خلیج فارس به ویژه قطر، ایران را به محاصره خود درآورد، تا از قدرت تأثیرگذاری ایران در رهبری محور مقاومت بکاهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
31 - بررسی تاثیر راهبرد صدور انقلاب اسلامی ایران بر ژئوپلتیک خاورمیانه و آغاز جنگ عراق و ایران
سعید مکوندی گوداژدر لنا عبدالخانی روح اله شهابی فریدون اکبرزادهبا گذشت بیش از سه دهه از پایان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و در حالی‌که گفتمان تمدن نوین اسلامی ایرانی به عنوان یک الگو در حال عرض اندام در مناسبات بین المللی و به خصوص ژئوپلیتیک خاورمیانه میباشد، برخی تحلیل گران در صددند تا کارگزاران نظام جمهوری اسلامی را در ابتدای پیر چکیده کاملبا گذشت بیش از سه دهه از پایان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و در حالی‌که گفتمان تمدن نوین اسلامی ایرانی به عنوان یک الگو در حال عرض اندام در مناسبات بین المللی و به خصوص ژئوپلیتیک خاورمیانه میباشد، برخی تحلیل گران در صددند تا کارگزاران نظام جمهوری اسلامی را در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی، به در پیش گرفتن سیاست مداخله در امور داخلی عراق و صدور انقلاب متهم نموده و آن را به عنوان عامل اصلی آغاز جنگ از سوی صدام، معرفی می کنند. در این مقاله تلاش شده است به این سوال پاسخ داده شود که آیا راهبرد جمهوری اسلامی ایران در صدور انقلاب ، عامل اصلی آغاز جنگ از سوی صدام می باشد ؟ با بررسی نظریه خودشکنندگی داخلی و همچنین مجموع مواضع حضرت امام خمینی (ره) و نیز بیانیه های رژیم بعث عراق، میتوان دریافت این نظریه که راهبرد جمهوری اسلامی ایران در خصوص صدور انقلاب ، علت وقوع جنگ عراق علیه ایران می باشد به طور کلی مردود و فاقد دلایل علمی و متقن می باشد. روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی می باشد و جمع آوری داده ها به صورت اسنادی و کتابخانه ای می باشد این تحقیق از نظر زمان، مقطعی، از نظر متغیر مورد بررسی، کیفی و از نظر هدف، کاربردی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
32 - پروژه دموکراسیسازی آمریکا در طرح خاورمیانه بزرگ
خالد رحمانی سهراب صلاحی مریم مرادیهدف پژوهش حاضر بررسی پروژه دموکراسیسازی آمریکا در طرح خاورمیانه بزرگ است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و یافته‌ها نشان میدهد: ایالات‌متحده آمریکا به عنوان تنها ابرقدرت باقیمانده از دوران جنگ سرد، بر آن بود تا با تسلط بر این منطقه فوق استراتژیک، به قدرت هژمون جهانی تب چکیده کاملهدف پژوهش حاضر بررسی پروژه دموکراسیسازی آمریکا در طرح خاورمیانه بزرگ است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و یافته‌ها نشان میدهد: ایالات‌متحده آمریکا به عنوان تنها ابرقدرت باقیمانده از دوران جنگ سرد، بر آن بود تا با تسلط بر این منطقه فوق استراتژیک، به قدرت هژمون جهانی تبدیل گردد، به گونه‌ای که در نظم مورد نظر آمریکا، این کشور در رأس هرم و دیگر قدرت‌ها در یک خط طولی در پشت‌سر آن قرار گیرند. گرچه آمریکایی‌ها در هنگام تهاجم به منطقه و به خصوص اشغال عراق، دو راهبرد لزوم انهدام سلاح‌های کشتارجمعی و مبارزه با تروریسم را نیز مطرح کردند، اما با توجه به نقش بسترسازی این دو راهبرد، این فرضیه مطرح میشود که راهبرد اصلی آمریکا در طرح خاورمیانه بزرگ، پروژه دموکراسیسازی در منطقه بود که در صورت موفقیت در این راهبرد، بستر دستیابی به اهداف آمریکا در طرح خاورمیانه بزرگ فراهم می‌گردید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
33 - روسیه و بحران دولت - ملت‌سازی در عراق نوین
محمدرضا حکاکزادهپژوهش حاضر با هدف بررسی سیاست روسیه در قبال بحران دولت- ملت‌سازی در عراق، درصدد پاسخ به این سوال است که بحران دولت ملت‌سازی در عراق نوین چه تأثیری بر ادراک نخبگان روس نسبت به تحولات این کشور و به‌تبع آن سیاست روسیه داشته است؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و بر این فرضیه چکیده کاملپژوهش حاضر با هدف بررسی سیاست روسیه در قبال بحران دولت- ملت‌سازی در عراق، درصدد پاسخ به این سوال است که بحران دولت ملت‌سازی در عراق نوین چه تأثیری بر ادراک نخبگان روس نسبت به تحولات این کشور و به‌تبع آن سیاست روسیه داشته است؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و بر این فرضیه استوار است که تحولات دولت ملت‌سازی در عراق نوین ازجمله ظهور افراط‌گرایی تکفیری، تهدید منافع متحدین روسیه و همچنین نگرانی از تسرّی خیزش‌ها به اوراسیا، منجر به تغییر ادراک روس‌ها و در نتیجه اتخاذ سیاست گسترش حضور و نفوذ روسیه در عراق را به دنبال داشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
34 - بررسی تأثیر راهبرد صدور انقلاب اسلامی ایران بر ژئوپلیتیک خاورمیانه و آغاز جنگ عراق و ایران
سعید مکوندی گوداژدر لنا عبدالخانی فریدون اکبرزاده روح اله شهابیهدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر راهبرد صدور انقلاب اسلامی ایران بر ژئوپلیتیک خاورمیانه و آغاز جنگ عراق و ایران است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که با توجه به شکنندگی داخلی کشورهای عربی و ماهیت رژیم‌های استبدادی منطقه خاورمیانه که دارای دو بحران هویت چکیده کاملهدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر راهبرد صدور انقلاب اسلامی ایران بر ژئوپلیتیک خاورمیانه و آغاز جنگ عراق و ایران است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که با توجه به شکنندگی داخلی کشورهای عربی و ماهیت رژیم‌های استبدادی منطقه خاورمیانه که دارای دو بحران هویت و مشروعیت می‌باشند، همچنین مجموع مواضع امام خمینی که مقصودشان از صدور انقلاب، هرگز مداخله در امور داخلی عراق، یا صدور تجهیزات تروریستی به این کشور نبوده است و نیز بیانیه‌های رژیم بعث عراق، میتوان دریافت این نظریه که راهبرد جمهوری اسلامی ایران در خصوص صدور انقلاب، علت وقوع جنگ عراق علیه ایران میباشد، به طور کلی مردود و فاقد دلایل علمی و متّقن است. دلیل اصلی واهمه‌ها و بیم‌های رژیم بعث عراق نیز، ماهیت نظام بحران‌زده خود بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
35 - واکاوی رویکردهای سیاسی و امنیتی روسیه با همکاری جمهوری اسلامی ایران در مقابله با بنیادگرایی و تروریسم در منطقه خاورمیانه
جابر منیرپور مالک ذوالقدر مهدی خوش خطیامروز تهدید اصلی بازیگران دولتی نظام بینالملل از جانب بازیگران غیردولتی نوظهور بوده و در همین نقطه، همکاری امنیتی دو کشور روسیه و ایران در حوزه مقابله با بنیادگرایی و تروریسم در منطقه خاورمیانه به یکدیگر گره خورده است؛ بر این اساس، هدف پژوهش حاضر پاسخ به این سوال است ک چکیده کاملامروز تهدید اصلی بازیگران دولتی نظام بینالملل از جانب بازیگران غیردولتی نوظهور بوده و در همین نقطه، همکاری امنیتی دو کشور روسیه و ایران در حوزه مقابله با بنیادگرایی و تروریسم در منطقه خاورمیانه به یکدیگر گره خورده است؛ بر این اساس، هدف پژوهش حاضر پاسخ به این سوال است که چگونه موضوع تروریسم و بنیادگرایی، همکاری میان روسیه و ایران را تقویت نموده است؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و از رویکرد نظری نوواقع‌گرایی بهره گرفته شده است. پژوهش بر این فرضیه استوار است که اهداف یکسان دو کشور در مقابله با بنیادگرایی، سطح همکاری را ارتقاء داده و سبب تحوّل در روابط تهران- مسکو شده است. نتایج نشان داد که هرچند سطح همکاری دو کشور ایران و روسیه ارتقاء یافته است؛ ولیکن پیچیدگی عوامل و رویکردهای واقع‌گرایانه ساختاری جهانی و منطقهای، دافع پیوند راهبردی ویژه دو کشور شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
36 - واکاوی اهداف و مؤلفههای تأثیرگذار سیاست خارجی آمریکا در منطقه خاورمیانه از منظر قدرت هوشمند
مجتبی رموک ماشاءالله حیدرپور علیرضا امینیهدف پژوهش حاضر واکاوی اهداف و مؤلفههای تأثیرگذار سیاست خارجی آمریکا در منطقه خاورمیانه از منظر قدرت هوشمند است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که تجارب دهه‌های گذشته، سیاستمداران کاخ سفید را مجاب کرد، تا راهبرد قدرت هوشمند را برای تعامل و تقابل، و شیوه چکیده کاملهدف پژوهش حاضر واکاوی اهداف و مؤلفههای تأثیرگذار سیاست خارجی آمریکا در منطقه خاورمیانه از منظر قدرت هوشمند است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که تجارب دهه‌های گذشته، سیاستمداران کاخ سفید را مجاب کرد، تا راهبرد قدرت هوشمند را برای تعامل و تقابل، و شیوه عمل مسالمت‌جویانه و صلح‌طلبانه را برای برقراری ارتباط با کشورهای منطقه خاورمیانه در پیش گیرند. بنابراین، ادبیات جدیدی در تعاملات غرب با کشورهای منطقه خاورمیانه گشوده شد. قدرت هوشمند و همه مؤلفههای آن باعث گردید، تا سیاستمداران کاخ سفید تلاش نمایند با بهرهگیری از آن، تا حدود زیادی اهداف خود را پیگیری کنند. این اهداف شامل بازسازی چهره مخدوش شده سیاست خارجی این کشور در دوره‌های گذشته، مدیریت افکار عمومی منطقه خاورمیانه، بهبود و ارتقاء مشروعیت سیاست‌های اجرایی این کشور در این منطقه، جلوگیری از ایجاد همگرایی منطقه علیه آمریکا و اسرائیل، حمایت از ظهور دولتهای معتدل بر مبنای نظام لیبرال دموکراسی، حفظ صلح و ثبات نسبی در منطقه که مدنظر آمریکا باشد و حفظ پایگاه‌های نظامی در کشورهای متحد، است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
37 - واکاوی زمینه‌ها و دلایل ائتلاف راهبردی ایران و روسیه در سوریه
مرتضی رفیعی بصیری مهدی جاودانی مقدم داود کیانیهمکاری در مدیریت بحران سوریه، حوزه تازه‌ای در فرایند همکاریهای ایران و روسیه در دوره پس از فروپاشی شوروی به‌شمار می‌آید. در این زمینه، دو دیدگاه متفاوت در مورد ماهیت راهبردی یا تاکتیکی چشم‌انداز روابط دو کشور در سوریه و ورای آن وجود دارد. در این چارچوب، سؤال اصلی پژوهش چکیده کاملهمکاری در مدیریت بحران سوریه، حوزه تازه‌ای در فرایند همکاریهای ایران و روسیه در دوره پس از فروپاشی شوروی به‌شمار می‌آید. در این زمینه، دو دیدگاه متفاوت در مورد ماهیت راهبردی یا تاکتیکی چشم‌انداز روابط دو کشور در سوریه و ورای آن وجود دارد. در این چارچوب، سؤال اصلی پژوهش حاضر آن است که دلایل اصلی همکاری ایران و روسیه در جنگ سوریه کدام است و چه چشم‌اندازی در ائتلاف راهبردی دو کشور متصور میباشد؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و بر این فرضیه استوار است که وجود منافع سیاسی- اقتصادی درازمدت و دشمن مشترک ایران و روسیه در سوریه، موجب همکاریهای عملیاتی دو کشور در سطح ائتلاف راهبردی شده که به شکل موفقیت‌آمیزی منجر به تثبیت دولت سوریه و تأمین منافع دو کشور شده است. با این وجود، ائتلاف راهبردی دو کشور ایران و روسیه در سوریه و در سیاست جهانی، تحت تأثیر برداشت‌های تاریخی حاکم بر روابط دو کشور، بهویژه در ذهنیت برخی از نخبگان ایرانی و روسی قرار داشته که چالش مهمی در گذار به اتحاد راهبردی آنان در سیاست بینالملل میباشد. بر این اساس، یافته‌های این پژوهش، مویّدِ ائتلاف راهبردی و مخالف اتحاد راهبردی دو کشور ایران و روسیه است. ایران همواره از ثبات در کشورهای پیرامونی خود حمایت کرده است. مهمترین تهدید این کشور آن است که در کشورهای همسایه بی‌دولتی یا دولتهای ضعیف حاکم شوند و این بی‌ثباتی به درون مرزهای جمهوری اسلامی ایران امتداد یابد. به نظر می‌رسد فدراسیون روسیه نیز از امتداد بجران سوریه به مرزهای جنوبی خود بیمناک است. این بی‌دولتی میتواند مبنای ظهور گروه‌هایی (مانند داعش و...) شود که امکان به‌کارگیری آنها توسط قدرتهای رقیب منطقهای و فرامنطقهای وجود دارد. از این دیدگاه، یکی از تهدیدات مهم علیه امنیت ملی ایران و روسیه، نداشتـن دولت در کشورهـای اطراف یا دولتهای ضعیفی است که در چنین فضـایی، هم قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای و هم گروه‌ها می‌توانند اقدام به برنامه‌ریزی و سازماندهی کنند و امنیت ملی ایران و روسیه را به چالش بکشند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
38 - نگرشی هویت‌محور بر سیاست متوازن روسیه در قبال کشورهای اسلامی خاورمیانه: مطالعه موردی ایران و عربستان (2020-2011)
سید رزاق مقیمی داوود کیانی مهدی جاودانی مقدمهدف اصلی پژوهش حاضر بررسی مؤلفههای مؤثر بر سیاست روسیه نسبت به کشورهای اسلامی خاورمیانه، پس از انقلابهای عربی است. در این راستا، سوال اصلی پژوهش حاضر این است که چه عواملی روسیه را به سمت اتخاذ سیاست متوازن نسسبت به کشورهای اسلامی خاورمیانه از سال 2011-2020 سوق داده اس چکیده کاملهدف اصلی پژوهش حاضر بررسی مؤلفههای مؤثر بر سیاست روسیه نسبت به کشورهای اسلامی خاورمیانه، پس از انقلابهای عربی است. در این راستا، سوال اصلی پژوهش حاضر این است که چه عواملی روسیه را به سمت اتخاذ سیاست متوازن نسسبت به کشورهای اسلامی خاورمیانه از سال 2011-2020 سوق داده است؟ همچنین پژوهش بر این فرضیه استوار است که در فاصله سالهای 2011-2020 میلادی، روسیه از یکسو در مبارزه علیه تروریسم تکفیری، به همکاری با گروههای شیعی به رهبری ایران روی آورد و از سوی دیگر، با هدف جلوگیری از تحریک بنیادگرایی دینی در جمهوری‌های مسلمان‌نشین خود، به گسترش روابط با کشورهای اسلامی سنّی مذهب پرداخت. در پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و در قالب چارچوب نظری سازه‌انگاری، تحلیلی نسبتاً متمایز از ماهیت روابط روسیه با کشورهای اسلامی خاورمیانه در مقطع پس از انقلابهای عربی ارائه گردید. نتایج حاکی از آن است که با وقوع انقلابهای عربی در سال 2011 میلادی و شکل‌گیری دسته‌بندی‌های جدیدی در سطح منطقهای و بین‌المللی در خاورمیانه، به ویژه پیرامون بحران سوریه که آغازگر مقطع تازه‌ای در روابط روسیه با جهان اسلام بود، مسکو با هدف دفع خطر جریان افراط‌گرایی اسلامی، تلاش کرد با اتخاذ سیاست متوازن نسبت به کشورهای اسلامی خاورمیانه، ضمن پرهیز از ایجاد تنش با آنها، به تقویت روابط با آنان بپردازد. لذا انتظار میرود، نقش اسلام در سیاست خارجی روسیه افزایش یابد و دولتمردان روسی، تمایل بیشتری به تعامل سازنده با کشورهای اسلامی خاورمیانه پیدا نمایند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
39 - بررسی دلایل کاهش قدرت و نفوذ حزب کارگر اسرائیل
فرامرز صالحی رضا کاویانی مسعود مطلبیهدف پژوهش حاضر بررسی دلایل افول حزب کارگر در صحنه سیاسی اسرائیل میباشد. سوال اصلی پژوهش این است که مهمترین دلیل کاهش قدرت و نفوذ حزب کارگر در دو دهه اخیر در رژیم اسرائیل چه بوده است؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان میدهد که حمایت و پیگیری حزب کارگر از مذاک چکیده کاملهدف پژوهش حاضر بررسی دلایل افول حزب کارگر در صحنه سیاسی اسرائیل میباشد. سوال اصلی پژوهش این است که مهمترین دلیل کاهش قدرت و نفوذ حزب کارگر در دو دهه اخیر در رژیم اسرائیل چه بوده است؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان میدهد که حمایت و پیگیری حزب کارگر از مذاکرات صلح خاورمیانه و شکست این مذاکرات، یکی از مهمترین دلایل افول این حزب بوده است. از دیدگاه رأی‌دهندگان یهودی، این حزب ارزشهای صهیونیستی را با پیشنهادات و شرایطی نظیر تقسیم بیت المقدس، تشکیل دو دولت، عقب‌نشینی از بلندی‌های جولان و جنوب لبنان نادیده گرفته است و گسترش حملات گروههای فلسطینی را نتیجه مذاکرات این حزب می‌دانند که باعث کاهش آراء و پایگاه اجتماعی این حزب گردید. علاوه‌بر این، فاصله گرفتن این حزب از ارزشهای سوسیالیستی، نظیر مزارع اشتراکی (کیبوتزها) و حمایت بیشتر از طبقه ثروتمند که باعث دور شدن طبقه متوسط از این حزب و گرایش آنها به احزاب راست و مذهبی گردید، باعث کاهش قدرت نفوذ این حزب میانه در صحنه سیاسی اسرائیل شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
40 - نگرشی سازه‌انگارانه به سیاست خارجی روسیه در خاورمیانه (مطالعه موردی: سوریه و عراق 2018-2011)
داوود کیانی زینب صدوقیهدف پژوهش حاضر، مطالعه تأثیر بحران ژئوپلیتیک خاورمیانه بر سیاست روسیه در این منطقه، به ویژه در قبال کشورهایی چون عراق و سوریه بود.پژوهش بر اینفرض استوار است که تغییر در دکترین سیاست خارجی روسیه، ظهور افراط‌گرایی، تهدید منافع روسیه و همچنین نگرانی از تسری خیزش‌ها به اورا چکیده کاملهدف پژوهش حاضر، مطالعه تأثیر بحران ژئوپلیتیک خاورمیانه بر سیاست روسیه در این منطقه، به ویژه در قبال کشورهایی چون عراق و سوریه بود.پژوهش بر اینفرض استوار است که تغییر در دکترین سیاست خارجی روسیه، ظهور افراط‌گرایی، تهدید منافع روسیه و همچنین نگرانی از تسری خیزش‌ها به اوراسیا از سال 2011 به این سو و همزمان با وقوع ناآرامی های سیاسی – اجتماعی در خاورمیانه عربی، منجر به تغییر ادراک روس‌ها شده و در نتیجه اتخاذ سیاست گسترش نفوذ در منطقه خاورمیانه از سوی مسکو را به دنبال داشته است.نتایج حاصل از این پژوهش که به شیوه توصیفی - تحلیلی انجام شد، نشان داد، روسیه با تغییر در نگرش منطقه ای خود توانست ضمن افزایش نقش آفرینی در منطقه و پیشبرد سیاست برقراری امنیت و ثبات، نقش مهمی در مدیریت بحران به نفع خود ایفا کرده، و تهدیدات منطقه ای را به فرصت تبدیل کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
41 - واگرایی و همگرایی در روابط اتحادیه اروپا با آمریکا در موضوعات مهم جهانی
مجتبی محمدی نودهکی ابراهیم متقی محمدرضا اصغریشناخت مواضع و عملکرد اتحادیه اروپا و آمریکا با توجه به نقش آفرینی این دو بازیگر مهم و تاثیرگذار نظام بین الملل ضروری به نظر می رسید. برخی از مسائل مهم بین المللی از جمله تروریسم، تسلیحات کشتار جمعی، روند صلح خاورمیانه، و بویژه ایران و برنامه هسته ای کشورمان حجم قابل توج چکیده کاملشناخت مواضع و عملکرد اتحادیه اروپا و آمریکا با توجه به نقش آفرینی این دو بازیگر مهم و تاثیرگذار نظام بین الملل ضروری به نظر می رسید. برخی از مسائل مهم بین المللی از جمله تروریسم، تسلیحات کشتار جمعی، روند صلح خاورمیانه، و بویژه ایران و برنامه هسته ای کشورمان حجم قابل توجهی از ظرفیت های دیپلماسی و سیاست خارجی اتحادیه اروپا و آمریکا را به خود اختصاص داده است. هر دو قدرت سعی دارند با روش خاص خود منافع و علائق خود را در برخورد با مسائل مهم جهانی دنبال کنند. در مقاطع زمانی مختلف این اختلاف روش باعث اختلافاتی بین این دو قدرت در مسائل جهانی شده است که اگر با دیدی علمی به آن نگاه نشود در سطح و عمق این اختلافات و شیوه برخورد با آن ممکن است دچار اشتباه شویم. بنابراین شناخت حوزه های قدیم و جدید مورد اختلاف و علل آنها ضروری به نظر می رسد نا با بررسی این موارد به سطح و دامنه این اختلافات در مقاطع زمانی مختلف پی برده تا شناخت و تحلیل واقع بینانه تری بدست آورده و به توان تاثیرگذاری هر کدام از دو قدرت با توجه به امکانات و ابزارهای آنها در موضوعات بین المللی پی ببریم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
42 - معرفی بخش بیشتری از زنبورهای طایفه Elampini ایران (Hymenoptera: Chrysididae, Chrysidinae)
مجید فلاح زاده علی فلاحت پیشه ابوفاضل دوستی فرانکو استرومیا نازیلا سقاییخانواده Chrysididae یکی از خانواده های بسیار متنوع از زنبورها می باشد که به نام زنبورهای فاخته یا طلایی مشهور هستند که تا به حال بیش از 3000 گونه از 84 جنس از آن ها در سراسر جهان شناسایی شده است و این در حالی است که بسیاری از آن ها، هنوز کشف نشده اند. در بررسی حاضر، چکیده کاملخانواده Chrysididae یکی از خانواده های بسیار متنوع از زنبورها می باشد که به نام زنبورهای فاخته یا طلایی مشهور هستند که تا به حال بیش از 3000 گونه از 84 جنس از آن ها در سراسر جهان شناسایی شده است و این در حالی است که بسیاری از آن ها، هنوز کشف نشده اند. در بررسی حاضر، فون زنبورهای طایفهElampini (Hymenoptera: Chrysididae) در طی سال های 1392 تا 1396 در استان فارس مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه برداری به وسیله تله مالیز از مناطق شیراز، فسا، جهرم و لارستان در جنوب استان صورت گرفت. پس از خارج کردن نمونه ها از تله، مراحل خشک کردن، سوزن زدن و نصب برچسب اطلاعات انجام و نمونه ها در جعبه های نگهداری حشرات قرار داده شد. شناسایی گونه با استفاده از کلیدهای شناسایی معتبر و توصیف های اصلی انجام گردید. در مجموع 18 گونه متعلق به 9 جنس (Colpopyga Semenov, 1954, Elampus Spinola, 1806, Haba Semenov, 1954, Hedychridium Abeille de Perrin, 1878, Hedychrum Latreille, 1802, Holopyga Dahlbom, 1845, Omalus Panzer, 1801, Philoctetes Abeille de Perrin, 1879, Pseudomalus Ashmead, 1902) جمع آوری و شناسایی شد. سه گونه Haba colonialis (Mocsáry 1911)، Hedychridium hofferi Balthasar 1953 وHolopyga inaurata Mocsáry 1914 برای اولین بار از ایران گزارش می شوند. مجموع تاکساهای گزارش شده این طایفه از ایران به 98 گونه و زیرگونه از 10 جنس افزایش یافت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
43 - گزارش گونه جدیدی از جنس Chthonius C.L. Koch غرب ایران
مهرنوش زمانی رضا وفایی شوشتری مرتضی کهراریان مهراد نصیرخانیشبهعقرب ها، عقرب های دروغین یا عقرب‌های کتاب، راسته ای از عنکبوت مانند ها هستند. این جانوران در اغلب مناطق یافت می شوند اما عمدتازیستگاه اصلی آن ها زیر برگ ها، خاک، زیرسنگ ها، چوب های پوسیده و زیرپوستک درختان می باشد. باوجود پراکنش وسیع، تاکنون مطالعه های فراوان چکیده کاملشبهعقرب ها، عقرب های دروغین یا عقرب‌های کتاب، راسته ای از عنکبوت مانند ها هستند. این جانوران در اغلب مناطق یافت می شوند اما عمدتازیستگاه اصلی آن ها زیر برگ ها، خاک، زیرسنگ ها، چوب های پوسیده و زیرپوستک درختان می باشد. باوجود پراکنش وسیع، تاکنون مطالعه های فراوانی در ارتباط بافون شبه عقرب ها در ایران صورت نگرفته است. دراین مطالعه نمونه های مختلف شبه عقرب از مناطق مختلف استان لرستان طی سال های 96-95 جمع آوری شدند. نمونه ها به طور مستقیم با دست و یا به کمک آسپیراتور، از زیر سنگ‌ها و یا بقایای گیاهی جمع آوری شدند. به منظور مطالعه های تاکسونومی از میکروسکوپ OlympusCH-2 استفاده شد. برای این منظور نمونه ها در اسید لاکتیک، شفاف سازی شده و سپس در محلول هویر (صمغ عربی 15 گرم، کلرال هیدرات 75گرم، آب مقطر 25 میلی‌لیتر، گلیسرین 5 میلی‌لیتر) و روی اسلاید میکروسکوپ تثبیت شدند. اندازه گیری ها با استفاده از میکرومتر چشمی کالیبره شده (WF10X–18MM) انجام شد. شکل ها با استفاده از یک لوله ترسیم متصل به میکروسکوپ کشیده شد. بررسی سایر نمونه ها از طریق تهیه اسلاید موقت و به کمک گلیسرین صورت گرفت. درمیان نمونه های جمع آوری شده، گونه Chthonius youtabae n. sp. به عنوان یک گونه جدید در دنیا و بر اساس نمونه ماده از استان لرستان شناسایی و توصیف شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
44 - آینده پژوهی وضعیت آموزش زنان در منطقه خاورمیانه با تاکید بر ایران
ام البنی پولاب زهرا پیشگاهی فرداعتبار و اهمیتی که زنان یک جامعه در زمینه های مختلف علمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دریافت میکنند از مهمترین مولفه های توسعه یافتگی یک کشور محسوب می شود. آموزش زنان به عنوان یکی از مولفه های توسعه اجتماعی همواره مورد ارزیابی قرار گرفته و در برنامه ریزی های دورنگرا چکیده کاملاعتبار و اهمیتی که زنان یک جامعه در زمینه های مختلف علمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دریافت میکنند از مهمترین مولفه های توسعه یافتگی یک کشور محسوب می شود. آموزش زنان به عنوان یکی از مولفه های توسعه اجتماعی همواره مورد ارزیابی قرار گرفته و در برنامه ریزی های دورنگرانه کشورها مدنظر قرار می گیرد. توسعه آموزش زنان یکی از زمینه های رقابت میان کشورهای مختلف خاورمیانه است که جمهوری اسلامی ایران آن را در اهداف توسعه افق 1404خود قرار داده است و رشد آموزش زنان را نسبت به سایر کشورهای خاورمیانه مدنظر دارد. مقاله حاضر حاصل تحقیقی در زمینه وضعیت سنجی آموزش زنان در کشورهای خاورمیانه است. در این مقاله تلاش شده تا با ارائه روش و مدل گامی در راستای سنجش وضعیت زنان مدیر در منطقه خاورمیانه بردارد. در این تحقیق از روش توصیفی اعتبار و اهمیتی که زنان یک جامعه در زمینه های مختلف علمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دریافت می کنند از مهمترین مولفه های توسعه یافتگی یک کشور محسوب می شود. آموزش زنان به عنوان یکی از مولفه های توسعه اجتماعی همواره مورد ارزیابی قرار کرفته و در برنامه ریزی های درونگرایانه کشورها مدنظر قرار می گیرد. توسعه آموزش نان یکی از زمینه های رقابت میان کشورهای مختلف خاورمیانه است که جمهوری اسلامی ایران آن را در اهداف توسعه افق 1401 خود قرار داده است و رشد آموزش زنان را نسبت به سایر کشورهای خاورمیانه مد نظر دارد. مقایسه حاضر حاصل تحقیقی در زمینه وضعیت سنجی آموزش زنان در کشورهای خاورمیانه است. در این مقاله تلاش شده تا با ارائه روش و مدل گامی در راستای سنجش وضعیت زنان مدیر در منطقه خاورمیانه بر دارد. در این تحقیق از روش توصیفی-تحلیلی استفاده شده و با استفاده از شیوه نمونه گیری چندمرحله ای و با تعیین جایگاه کنونی کشورها نسبت به یکدیگر، جایگاه آن ها بر اساس شاخص های توسعه جنسیتی و از طریق تکنیک های تجزیه و تحلیل سری های زمانی برای سال 2025 محاسبه نماید. نتیجه بدست آمده نشان می ده که جمهوری اسلامی ایران از نظر آموزش زنان در سال 2025 خواهد توانست رتبه سیزدهم از میان بیست و دو منطقه خاورمیانه را به خود اختصاص دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
45 - نقش زنان در جنبش های سیاسی – اجتماعی خاورمیانه در سال 2010 « جمهوری یمن »
سمیره حزباوی محمد رضا علمجامعه بین الملل در سال۲۰۱۱ ناظر برمجموعه ای از خیزش های مردمی در منطقه خاورمیانه بوده است. در این تحولات، جهانیان شاهد حضور زنان در عرصۀ عمومی بودند؛ یکی از کشورهایی که در آن زنان نقش بسیار مهم و تعیین کننده ای را در پیشبرد این خیزش ها ایفا نمودند، جمهوری یمن می باشد. ح چکیده کاملجامعه بین الملل در سال۲۰۱۱ ناظر برمجموعه ای از خیزش های مردمی در منطقه خاورمیانه بوده است. در این تحولات، جهانیان شاهد حضور زنان در عرصۀ عمومی بودند؛ یکی از کشورهایی که در آن زنان نقش بسیار مهم و تعیین کننده ای را در پیشبرد این خیزش ها ایفا نمودند، جمهوری یمن می باشد. حضور این قشر در تحولات این کشور به حدی قابل توجه بوده است که برخی از رسانه ها و تحلیل گرایان قیام های مذکور را جمعۀ خونین، روز خشم یا روز سرنوشت می نامیدند. در این راستا رویکرد اصلی پژوهشگر مقالۀ تحلیلی ـ توصیفی می باشد؛ که نقش زنان خاورمیانه را در جنبش های اخیر را با تکیه بر کشور یمن مورد بررسی و واکاوری قرار گیرد. یافته های پژوهش نشان می دهد که با توجه به حاکم بودن نظام دیکتاتوری تا قبل از تحولات در یمن و فقیر بودن این کشور نسبت به دیگر کشورهای منطقه، زنان کشور مزبور با خیزش تحولات سیاسی ـ اجتماعی ۲۰۱۰، همواره پا به پای مردان، به اشکال مختلف چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم در میدان های مبارزه حضور خود را به جامعة بین الملل نمایان نمودند. که این امر نمونه ای از ارتقای سطح مشارکت سیاسی ـ اجتماعی زنان می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
46 - بررسی چیستی و پیامدهای گفتمان جبهه مقاومت اسلامی در خاورمیانه
جواد بوستان افروز حامد محقق نیا روح الله شهابی فریدون اکبرزادهاز جنبش هایی که امروزه در تلاش است که در تحولات منطقه خاورمیانه تاثیرات موثری داشته باشد جبهه ی مقاومت اسلامی است. این جنبش در چند دهه ی اخیر در متن تحولات منطقه خاورمیانه و نظام بین الملل اثرگذار بوده و توانسته با الهام گیری از گفتمان انقلاب اسلامی بطور گسترده مطرح گرد چکیده کاملاز جنبش هایی که امروزه در تلاش است که در تحولات منطقه خاورمیانه تاثیرات موثری داشته باشد جبهه ی مقاومت اسلامی است. این جنبش در چند دهه ی اخیر در متن تحولات منطقه خاورمیانه و نظام بین الملل اثرگذار بوده و توانسته با الهام گیری از گفتمان انقلاب اسلامی بطور گسترده مطرح گردد. بر این اساس گفتمان جبهه ی مقاومت با قدرتی فزاینده توانسته تقابل جدی تری با نظام سلطه ایجاد نماید. بطوری که می توان گفت مقابله با نظام سلطه در کشورهایی مانند عراق، سوریه، لبنان، فلسطین و یمن منجر به تغییر چالش ها و شکست هژمونی استکبار در منطقه گردیده است. با توجه به روند تحولات جهانی و منطقه ای، در این مقاله سعی شده است در پاسخ به پرسش چگونگی تبیین گفتمان مقاومت و پیامدهای آن در خاورمیانه از نظریه لاکلا و موفق با روش تحلیلی - توصیفی و شیوه تحلیل گفتمان استفاده نماید. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که می توان نشانه هایی را که در گفتمان مقاومت طبقه بندی شده اند را به دو دسته طبقه بندی نمود . بخش اول عوامل سلبی (نفی) و بخش دوم عوامل ایجابی (اثباتی) هستند. در مرکز بعد سلبی گفتمان مقاومت سلطه ستیزی قراردارد یعنی مهمترین نشانه ی سلبی نفی سلطه وسلطه ستیزی است . اما مهمترین وجوه اثباتی گفتمان مقاومت، مفاهیم عدالت خواهی، حق طلبی، صلح طلبی، عزت طلبی، اقتدار، معنویت گرایی و مصلحت گرایی می باشد . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
47 - اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران و همسایگانش در قرن بیستم در آثار سرریدر بولارد
مریم شیپری حسین میرزاییسر ریدر بولارد سیاست مدار مشهور انگلیسی به دلیل مناصب متعددی که در میان کشورهای مسلمان خاورمیانه در سالهای نیمه اول قرن بیستم داشت یکی از مهم ترین شخصیت های سیاسی است که برای شناخت جوامع اسلامی در آن برهه زمانی از آثار و خاطرات او می توان بهره برد. او مشاغل و ماموریت‌ها چکیده کاملسر ریدر بولارد سیاست مدار مشهور انگلیسی به دلیل مناصب متعددی که در میان کشورهای مسلمان خاورمیانه در سالهای نیمه اول قرن بیستم داشت یکی از مهم ترین شخصیت های سیاسی است که برای شناخت جوامع اسلامی در آن برهه زمانی از آثار و خاطرات او می توان بهره برد. او مشاغل و ماموریت‌های مختلفی در کشورهای عثمانی(پیش از فروپاشی) عراق ، عربستان و ایران داشت و علاوه بر گزارش های سیاسی نگاهی نیز به مسائل اجتماعی کشورهای اسلامی داشته است. آثار بولارد که جنبه های تاریخ سیاسی و اجتماعی را می توان در آنها یافت، تصویری نو از کشورهای اسلامی در آستانه قرن بیستم را نمایان می سازد. بنابراین هدف این پژوهش باز شناسایی ایران و همسایگانش از دید بولارد به عنوان یک سفیر و در مواردی یک شرق شناس است. روش پژوهش کتابخانه ای است و بر اساس منابع دست اول و اصلی که آثار و نوشته های بولارد است تهیه شده است و یافته های پژوهش نشان می دهد که از جنبه‌ی سیاسی مساله آلمان و گرایش کشورهای منطقه به سیاست های آلمان به عنوان نیروی سوم غیر از روس و انگلیس بر سرنوشت این کشورها تاثیر فراوانی داشته است. از نظر اجتماعی این جوامع از دو پارگی فرهنگی و اجتماعی رنج می برده‌اند، به نوعی سنت و مدرنیته در مقابل یکدیگر قرار گرفته و این تقابل محصول برخورد با اندیشه های غرب و نوسازی هایی بود که همه ی گروههای اجتماعی را در این مناطق در گیر خود نموده بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
48 - مروری بر منشاء و مسیریابی جغرافیایی ریزگردها و راهکارهای مقابله با آن در ایران
حمید خیر الدینایران وخاورمیانه در کمربند خشک جهان قرار گرفته اند. کشور ما به سبب شرایط اقلیمی و جغرافیایی، مستعد رخداد توفان گرد و غبار است.خشکسالی، ناامنی و جنگ ،فقدان پوشش گیاهی، ناپایداری جوی در صحراهای همجوار و انتقال افقی و قائم ذرات گرد و خاک و تشدید آن بدلیل دخل و تصرف های بی چکیده کاملایران وخاورمیانه در کمربند خشک جهان قرار گرفته اند. کشور ما به سبب شرایط اقلیمی و جغرافیایی، مستعد رخداد توفان گرد و غبار است.خشکسالی، ناامنی و جنگ ،فقدان پوشش گیاهی، ناپایداری جوی در صحراهای همجوار و انتقال افقی و قائم ذرات گرد و خاک و تشدید آن بدلیل دخل و تصرف های بی رویه موجب اثرات سوئی بر زیست بیوم ،سلامتی، بهداشت، تولید، حمل و نقل، گردشگری ،تشدید آلودگی ها، افزایش مهاجرت و مواردی از این قبیل شده است. این تحقیق درصدد است که با روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و با بهره گیری از داده ها ، نقشه ها و تحلیل فضایی و جغرافیایی به شناخت و تصویر مناسبی از وضعیت جغرافیای پدیده ریزگرد از لحاظ منشاء و مسیر کانون ایجاد آن برسد. سپس با استفاده از این اطلاعات به تحلیل فضایی و ریشه یابی منشاء داخلی و خارجی ریزگردها بپردازد. لذا در این مقاله با روش مروری و توصیفی به بررسی مسیر و کانون ریزگرد ابتدا در خارج از مرزهای کشور همچون بررسی مسیر عراق ، سوریه و شبه جزیره عربستان و سپس منطقه شمال شرق یعنی آسیای میانه و کشور ترکمنستان و جنوب شرق کشور پاکستان با استفاده از جمع اوری نقشه و پهنه بندی مرتبط پرداخته شد و سپس به بررسی منشاء داخلی در جهت های جغرافیایی اصلی پدیده ریزگرد و گردغبار از کانون های داخلی کشور پرداخته شد، این پدیده در تمام سال رخ می دهد اما فراوانی وقوع و اثر منفی اش و کیفیت بدتر هوا در فصل گرم بویژه تابستان و ماه های تیر و مرداد بیشتردیده می شود . که دلیل آن تواتر ورود گرد غبار از کشور عراق و ناپایداری جوی صحرای حجاز ،کاهش رطوبت هوا ،خشکسالی ، استفاده بی رویه از منابع آبی و منابع طبیعی ، افزایش دما و سرعت و جهت باد و و خشک شدن تالابها و سوء مدیریت است ریزگرد پیامد های مختلفی در ابعاد اقتصادی ،اجتماعی ، سیاسی،زیست محیطی . ونهادی و سازمانی در پی دارد که از نتایج تحقیق ذکر تعدادی از این پیامدها و راهکارهای مقابله با آن است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
49 - واکاوی دلایل دگردیسی راهبردهای امریکا به تحولات خاورمیانه در دوره اوباما
داریوش شاه بهرامی قاسم ترابی علیرضا رضاییداریوش شاه بهرامی[1]- قاسم ترابی[2]- علیرضا رضایی[3] تاریخ دریافت: 13/11/1398- تاریخ پذیرش14/2/1399 چکیده: با روی کار آمدن اوباما در سال 2008 واشنگتن ناگریز به ارزیابی مجدد سیاست خارجی خود شد. این وضعیت منجر به تغییر رویکرد آمریکا در قبال خاورمیانه گردید. یکی از مهمترین چکیده کاملداریوش شاه بهرامی[1]- قاسم ترابی[2]- علیرضا رضایی[3] تاریخ دریافت: 13/11/1398- تاریخ پذیرش14/2/1399 چکیده: با روی کار آمدن اوباما در سال 2008 واشنگتن ناگریز به ارزیابی مجدد سیاست خارجی خود شد. این وضعیت منجر به تغییر رویکرد آمریکا در قبال خاورمیانه گردید. یکی از مهمترین اهداف تغییر رویکرد آمریکای دوران اوباما در قبال خاورمیانه، تغییر از یکجانبه گرایی به چند جانبه گرایی بود. در همین ارتباط باید رویکرد آمریکا در قبال پرونده هسته ای، همکاری با کشورهای 1+5، روابط فرا آتلانتیکی و اتخاذ راهبرد دیپلماسی چند جانبه در قبال ایران را می توان جلوه های راهبرد چند جانبه گرایی اوباما دانست. در واقع سوال اصلی این است که چه دلایلی باعث تغییر سیاست خارجی آمریکا در قبال خاورمیانه طی سال های 2008 الی 2016 داشته است؟ در پاسخ می توان گفت که هزینه های گسترده و منافع محدود سیاست مداخله گرایانه گذشته آمریکا در منطقه خاورمیانه، اقتصادی شدن نفت شل در آمریکا و کاهش اهمیت استراتژیک منطقه خاورمیانه و نگرانی های امنیتی آمریکا در سایر مناطق از جمله در جنوب شرق آسیا از علل تغییر راهبرد آمریکا در قبال خاورمیانه در فاصله سال های 2008 تا 2016 بوده است. اما مهمترین نشانگان راهبرد اوباما نسبت به ایران را باید در عملیاتی کردن اقدام های چون محدودیت بازدارندگی نسبت به ایران، کاهش تصاعد تحریم های چند جانبه، محدود سازی در جهت مهار و کاهش مخاطرات راهبردی، در مقابله با ایران دانست. [1] - دانشجوی دکتری، روابط بین الملل، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران dariush.shahbahrami@yahoo.com [2]- دانشیار و عضو هیئت علمی، گروه علوم سیاسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران: نویسنده مسئول ghasemtoraby@yahoo.com [3] - دانشیار و عضو هیئت علمی، گروه علوم سیاسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران ir.alirezarezaei@gmail.com پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
50 - مقایسه گفتمان جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه با کشور عربستان از منظر چالشهای ایدئولوژیک
غلامرضا فیروزی حامد محقق نیا شیوا جلالپور فریدون اکبرزادهایران و عربستان دو کشور مهم و تعیین‌کننده در خاورمیانه محسوب میشوند که دلایل گوناگونی سبب تنش مداوم در روابط این دو کشور شده است. رقابت میان این دو کشور اغلب تحت تأثیر اختلافات ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک بسیار، تشدید میشود که در هنگام آشوب ها و ناآرامی های منطقهای، دشمنی چکیده کاملایران و عربستان دو کشور مهم و تعیین‌کننده در خاورمیانه محسوب میشوند که دلایل گوناگونی سبب تنش مداوم در روابط این دو کشور شده است. رقابت میان این دو کشور اغلب تحت تأثیر اختلافات ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک بسیار، تشدید میشود که در هنگام آشوب ها و ناآرامی های منطقهای، دشمنی های آنها افزایش می یابد. هدف این تحقیق بررسی تضاد ایدئولوژیک این دو کشور است و برای دستیابی به این هدف از روش تحقیق تحلیلی-توصیفی بهره برده شده است. براساس نتایج می توان بیان نمود که روابط ایران و عربستان همواره میان الگوی همزیستی و تعارض در نوسان بوده است. بعد از انقلاب اسلامی ایران الگوی تعارضی بر روابط این دو کشور غالب بوده که میتوان از آن با عنوان جنگ سرد منطقه ای نام برد. دلیل اصلی این موضوع رقابت منطقهای، ایدئولوژیکی و ژئوپولیتیکی این دو کشور بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
51 - تحلیل موانع ژئوپلیتیکی روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی از منظر جامعه شناسی سیاسی
محمدحامد لامعی محمد یوسفی جویباری رضا خدایی محمودیروابط ایران و عربستان سعودی طی سالیان اخیر به صحنه منازعه در معادلات و نظم منطقه ای در جنوب غرب آسیا مبدل شده است. جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی به عنوان دو رقیب دیرینه به خاطر ویژگی های ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک منطقه خلیج فارس و همچنین شرایط خاص ژئوپلیتیک و ا چکیده کاملروابط ایران و عربستان سعودی طی سالیان اخیر به صحنه منازعه در معادلات و نظم منطقه ای در جنوب غرب آسیا مبدل شده است. جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی به عنوان دو رقیب دیرینه به خاطر ویژگی های ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک منطقه خلیج فارس و همچنین شرایط خاص ژئوپلیتیک و ایدئولوژیک خود، به رقابت همدیگر در این منطقه و نیز جهان اسلام پرداخته اند. روابط امنیتی، اقتصادی، تجاری و فرهنگی- اجتماعی هر دو کشور به شدت متأثر از سیاست خارجی دو کشور می باشد. بسیاری از تضادهای ایران و عربستان را می توان در قالب نشانه های هویتی و ژئوپلیتیکی مشاهده نمود. هدف تحقیق حاضر، تحلیل جامعه‌شناختی موانع ژئوپلیتیکی که مانع از ایجاد روابط پایدار و باثبات میان جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی می شود، میباشد. روش تحقیق، اسنادی و تحلیلی بوده و از منابع اسنادی جهت تبیین مساله بهره گرفته شده است. تشدید و تقویت بحران ژئوپلیتیکی، گسترش منازعه و نیز رقابت های درون منطقه ای در جنوب غرب آسیا از جمله موانع ژئوپلیتیکی میباشد که مانع شکل گیری روابط حسنه میان ایران و عربستان سعودی شده است و تا رفع این موانع ژئوپلیتیکی نمی توان انتظار روابط پایدار و باثباتی را بین ایران و عربستان داشت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
52 - نقش فرهنگ سیاسی بر شکل‌گیری و تکوین جریان‌های تکفیری و سلفی در خاورمیانه (مطالعه موردی عراق و سوریه)
ناهیده مرادزاده احسان شاکری خوئیمقاله حاضر به مطالعه نقش فرهنگ سیاسی بر شکل گیری و تکوین جریان های تکفیری و سلفی در خاورمیانه ، به صورت مطالعه موردی عراق و سوریه پرداخته است . متغیر های مطرح شده در این پژوهش عبارت است از : فرهنگ سیاسی سنتی ، تبعی و شکل گیری و تکوین جریان سلفی و تکفیر ی می باشد . تبیین چکیده کاملمقاله حاضر به مطالعه نقش فرهنگ سیاسی بر شکل گیری و تکوین جریان های تکفیری و سلفی در خاورمیانه ، به صورت مطالعه موردی عراق و سوریه پرداخته است . متغیر های مطرح شده در این پژوهش عبارت است از : فرهنگ سیاسی سنتی ، تبعی و شکل گیری و تکوین جریان سلفی و تکفیر ی می باشد . تبیین نقش فرهنگ سیاسی بر شکل گیری و تکوین جریان های تکفیری و سلفی درخاورمیانه به خصوص جوامع عراق و سوریه ؛ تبیین مولفه های فرهنگ سیاسی در جوامع خاورمیانه ؛ تبیین صورت بندی و ساختار اجتماعی و فرهنگی جوامع عراق و سوریه ؛ تبیین خاستگاه اجتماعی پیدایش داعش ؛ از اهداف این تحقیق می باشد . چار چوب نظری تحقیق برمبنای مطالعه و بررسی مفاهیم هم چون فرهنگ سیاسی ، فرهنگ سیاسی خاورمیانه و اندیشه های جریان تکفیری و سلفی ، تعریف گردید . مطالعه موردی در این تحقیق روی جریانات تکفیری و سلفی در عراق و سوریه صورت گرفته است . بازه زمانی تحقیق مربوط به پس از اشغال عراق و سرنگونی رژیم صدام حسین در سال 2003 تا به حال و تحولات سیاسی و اجتماعی سوریه ، پس از مرگ حافظ اسد در سال 2000 و روی کار آمدن بشار اسد در نظر گرفته شده است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
53 - بحران فرایند دولت -ملت‌سازی و نقش آن بر شکل‌گیری و تکوین بنیادگرایی دینی در خاورمیانه (مطالعه موردی عراق و سوریه)
صدیقه مرادزاده احسان شاکری خوئیمقاله حاضر به مطالعه نقش فرایند دولت ملت سازی بر شکل گیری و تکوین بنیادگرایی دینی در خاورمیانه، به صورت مطالعه موردی عراق و سوریه پرداخته است. تبیین نقش فرایند دولت ملت سازی بر شکل گیری و تکوین بنیادگرایی دینی در خاورمیانه به خصوص جوامع عراق و سوریه، تبیین مولفه های مرب چکیده کاملمقاله حاضر به مطالعه نقش فرایند دولت ملت سازی بر شکل گیری و تکوین بنیادگرایی دینی در خاورمیانه، به صورت مطالعه موردی عراق و سوریه پرداخته است. تبیین نقش فرایند دولت ملت سازی بر شکل گیری و تکوین بنیادگرایی دینی در خاورمیانه به خصوص جوامع عراق و سوریه، تبیین مولفه های مربوط به فرایند دولت ملت سازی در جوامع خاورمیانه، تبیین صورت بندی و ساختار اجتماعی جوامع عراق و سوریه، تبیین خاستگاه اجتماعی پیدایش داعش، ازاهداف این تحقیق می باشد. دولت- ملت سازی ناقص درخاورمیانه (عراق و سوریه) باعث شکل گیری و تکوین بنیادگرایی دینی شده است؛ ساختارمتنوع و متکثر قومی، مذهبی و موزائیکی بودن جوامع عراق و سوریه و انجام دولت- ملت سازی ناقص و مصنوعی بر مبنای قرارداد سایکس- پیکو در کشورهای خاورمیانه و از طرفی فرایند دولت ملت سازی باعث انباشت مطالبات و عدم تحقق آن در جوامع عراق و سوریه، به عنوان فرضیه های تحقیق درنظر گرفته شده است. مطالعه موردی دراین تحقیق در ارتباط با بنیادگرایی دینی درعراق و سوریه صورت گرفته است. بازه زمانی تحقیق مربوط به پس از اشغال عراق و سرنگونی رژیم صدام حسین در سال 2003 تا به حال و تحولات سیاسی و اجتماعی سوریه، پس ازمرگ حافظ اسد در سال 2000 و روی کارآمدن بشار اسد در نظر گرفته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
54 - تحلیل محتوای دیدگاه مقام معظم رهبری (آیت‌الله خامنه‌ای) پیرامون «ارتباط با آمریکا» در بازه زمانی 1395-
ثریا ودادی محمّدرضا رسولینرمش قهرمانانه، اصطلاحی بود که توسط مقام معظم رهبری در سال 1392، پیرامون تعاملات سیاسی مطرح شده بود. نظر بر این که هر دو کشور ایران اسلامی و آمریکا به عنوان دو قدرت و گفتمان مؤثر در عرصه بین المللی شناخته می شوند و هر نوع تقابل و تعامل بین دو کشور، بسیاری از معادلات من چکیده کاملنرمش قهرمانانه، اصطلاحی بود که توسط مقام معظم رهبری در سال 1392، پیرامون تعاملات سیاسی مطرح شده بود. نظر بر این که هر دو کشور ایران اسلامی و آمریکا به عنوان دو قدرت و گفتمان مؤثر در عرصه بین المللی شناخته می شوند و هر نوع تقابل و تعامل بین دو کشور، بسیاری از معادلات منطقه ای و جهانی را دچار تغییر می سازد. بنابراین، اهمیت شناخت راهبردها و تاکتیک ها و گفتمان سیاسی حاکم بر این دو کشور، ضروری و مهم است. در این تحقیق، تحلیل محتوای دیدگاه مقام معظم رهبری- پیرامون آمریکا با تأکید بر چیستی و چگونگی مذاکره و ارتباط با آمریکا در بازه زمانی 1368 تا 1395 را دنبال کردیم تا به شناختی علمی و دقیق از دیدیگاه ایشان نسبت به آمریکا برسیم؛ طبق نمونه گیری هدف مند از بین کل بیانات ایشان، تعداد 209 سخنرانی مرتبط با مفهوم آمریکا به دست آمد و آن ها را در پنج محور موضوعی: اسلام و آمریکا، آسیب شناسی آمریکا، انزوای آمریکا، سیاست خاورمیانه ای آمریکا و مذاکره و رابطه با آمریکا طبقه بندی و مقوله بندی کردیم که بیشترین فراوانی و تأکید در موضوعات فوق به ترتیب عبارتند از: در کلید واژه های مرتبط با مقوله ی اسلام و آمریکا، مربوط به اسلام آمریکایی است؛ در کلید واژه های مرتبط با مقوله آسیب شناسی آمریکا، مربوط به ضعف و افول قدرت در آمریکاست؛ در کلید واژه های مرتبط با مقوله انزوای آمریکا، مربوط به انزوای آمریکا نزد ملّت های جهان است؛ در کلیدواژه های مرتبط با مقوله سیاست خاورمیانه ای آمریکا، مربوط به شکست سیاست های خاورمیانه ای آمریکا است و بیشترین فراوانی در کلید واژه های مرتبط با مقوله مذاکره و رابطه با آمریکا، مربوط به ویژگی و خصوصیات آمریکاست که عبارتند از: سلطه طلبی، زورگویی، دیکتاتوری، تجاوزگری، جنگ افروزی و ظالم بودن؛ در کنار این ویژگی ها، دشمنی و دشمن بودن آمریکا و روحیه استکباری و غرور آن نیز مورد تأکید بود. بنا بر یافته های تحقیق، آمریکا به دنبال مذاکره غیر مشروط با جمهوری اسلامی ایران برای تحمیل خواسته هایش است و در زمینه روابط هم به رابطه مشروط (تسلیم شدن جمهوری اسلامی) می اندیشد که در شرایط فعلی، نه مذاکره و نه رابطه با آمریکا، ضررش بیشتر از سودش است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
55 - مقایسه گفتمان اخوان المسلمین و داعش از اسلام سیاسی و تاثیرآن بر تحولات خاورمیانه
سید عباس حسینی سعید اسلامی انوش جعفریخاورمیانه ازجمله‌پرکشمکش‌ترین ناحیه جهان، از لحاظ اهمیت استراتژیکی و اقتصادی ویکی از عمده‌ترین مراکز نفوذ ابرقدرت‌ها قلمداد می‌گردد. با توجه به تنشهای ناشی از گرایش‌های اخوان-المسلمین و همچنین با وصف قدرت‌بابی داعش و عوارض جنگهای توسعهیافته آن که سبب ظهور مناسبات نوی چکیده کاملخاورمیانه ازجمله‌پرکشمکش‌ترین ناحیه جهان، از لحاظ اهمیت استراتژیکی و اقتصادی ویکی از عمده‌ترین مراکز نفوذ ابرقدرت‌ها قلمداد می‌گردد. با توجه به تنشهای ناشی از گرایش‌های اخوان-المسلمین و همچنین با وصف قدرت‌بابی داعش و عوارض جنگهای توسعهیافته آن که سبب ظهور مناسبات نوین قدرت در این منطقه شد، لزوم شناخت صحیح مبتنی بر واقعیت این گروه و بررسی صحیح مساله برای دستیابی به راه‌حلی جهت برون‌رفت از بحران خاورمیانه ضروری مینماید. از این‌رو هدف اصلی مقاله حاضر مقایسه اسلام سیاسی متاثر از اخوان‌المسلمین و داعش درخاورمیانه میباشد. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و با توجه به ماهیت نظری آن، کیفی مبتنی‌بر رویکرد توصیفی- تحلیلی بوده که در آن با بهرهگیری از نظریه تحلیل گفتمان سیاسی به بررسی و واکاوی موضوع پرداخته شده است. در این پژوهش چنین نتیجه‌گیری شد که، اسلام سیاسی داعش، دستورالعمل سیاسی، متکی برجهاد بوده، لیکن اسلام سیاسی اخوان‌المسلمین از گفتمان احیاء جنبش خلافت و حکومت اسلامی به تدریج به گفتمان دموکراتیک و سکولار و از حیث عمل سیاسی از آرمان‌گرایی به عمل‌گرایی تحول یافته است. تاسیس دولت- ملت‌های نو نتیجه واکاوی آینده اسلام سیاسی در خاورمیانه می باشد. همچنین گفتمان سیاسی داعش از اسلام سیاسی شامل سلفی‌گری، با تکیه برمفاهیمی چون شریعت، رهبری، جهاد، بازگشت به سلف و تقابل با سکولاریسم برای ایجاد هویت‌های به ظاهر مقاوم درخاورمیانه است وگفتمان سیاسی اخوان نقش مهمی در تحریک و ساماندهی گروههای سنی به خصوص سنی‌های فعال در جریان سلفی ضد دولت مرکزی این کشور و دامن زدن به بحران خاورمیانه ایفای نقش نموده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
56 - تأثیر طرح سپر دفاع موشکی آمریکا بر امنیت قدرتهای منطقه ای؛ مطالعه موردی ایران - روسیه
عزیز جوانپور هروی سید محمدرضا موسوی رحیم نوروزیچه در دوران جنگ سرد و چه پساجنگ سرد، توانمندی موشکی بهعنوان ابزاری برای بازدارندگی و مهار تواتمندیهای نظامی و بهویژه موشکی کشورهای رقیب و همچنیی ازیزایق قیدرس نسیری بیرای سیطره بر دیگر رقرا مورد استفاده قرار گرزته است. به عریارتی دیگیر، تیوان موشیکی همیواره بیهعنوان ابز چکیده کاملچه در دوران جنگ سرد و چه پساجنگ سرد، توانمندی موشکی بهعنوان ابزاری برای بازدارندگی و مهار تواتمندیهای نظامی و بهویژه موشکی کشورهای رقیب و همچنیی ازیزایق قیدرس نسیری بیرای سیطره بر دیگر رقرا مورد استفاده قرار گرزته است. به عریارتی دیگیر، تیوان موشیکی همیواره بیهعنوان ابزاری کارآمد برای مهار و کنترل قدرس رقرا و اززایق قدرس خودی مورد استفاده بیازیگران بی المللیی بوده است. در ای راستا، طرح استقرار سپر دزاع موشکی آمریکا در شرق اروپا و خاورمیانه مییتوانید بیا هدف حفظ استمرار هژمونی در نیمکره غربی صورس گرزته باشد. همچنی ، آمریکا با اسیتراتژی موازنیه دور از کرانه و اتحاد و ائتلاف با بازیگران مناطق شرق اروپا و خاورمیانه میتواند درصدد مهیار و کنتیرل روسیه و ایران بهعنوان هژمونهای منطقهای بالقوه از طریق استقرار سیپر دزیاع موشیکی بیرای مهیار و کنترل قدرس بالقوه آنها در اطراف آن ها باشد. در ای راستا، ای پژوهق با کاربست نظرییه واقی گرایی درصدد پاسخ به ای سؤال است که گسترش سپر دزاع موشکی آمریکا در اروپا و خاورمیانه با چه هدف بوده و چگونه بر کنترل قدرس روسیه و ایران تأثیر گذاشته است؟ بر ای اساس زرضیه مقاله ایی اسیت که سپر دزاع موشکی آمریکا با هدف حفظ و استمرار هژمونی آمریکا و مهیار و کنتیرل ازیزایق قیدرس نظامی و موشکی روسیه و ایران در مناطق اوراسیا و خاورمیانه، استقرار یازته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
57 - ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻧﻔﺖ در ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ و اﻣﻨﯿﺘﯽ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﯾﮑﺎ
ابوالقاسم طاهری قاسم ترابیسیاست خارجی آمریکا، بویژه در مورد مناطق نفت خیز و به خصوص در رابطه با خاورمیانه، به شدت تحت تاثیر متغیر نفت قرار داشته و دارد. حضور گسترده این کشور در مناطق نفت خیز، به همراه هزینه های گسترده سیاسی و اقتصادی حضور سیاسی و نظامی و همچنین اقداماتی دولت آمریکا برای تضمی چکیده کاملسیاست خارجی آمریکا، بویژه در مورد مناطق نفت خیز و به خصوص در رابطه با خاورمیانه، به شدت تحت تاثیر متغیر نفت قرار داشته و دارد. حضور گسترده این کشور در مناطق نفت خیز، به همراه هزینه های گسترده سیاسی و اقتصادی حضور سیاسی و نظامی و همچنین اقداماتی دولت آمریکا برای تضمین عرضه نفت، همگی نشان دهنده نقش برجسته این ماده حیاتی در سیاست های کلان نظامی و امنیتی آمریکا هستند. اهمیت این موضوع به حدی است که بدون درک جایگاه نفت در سامان سیاسی، اقتصادی و نظامی آمریکا، به آسانی نمی توان درک روشنی از استراتژی های امنیتی و نظامی این کشور داشت. بر این اساس مقاله حاضر با هدف درک این موضوع و همچنین شناسایی اقدامات و سیاست های آمریکا با هدف کنترل و تضمین عرضه نفت، به بررسی دکترین های نفتی آمریکا در قالب استراتژی‎ های کلان نظامی و امنیتی و همچنین جایگاه برجسته نفت در روابط بین الملل کنونی می پردازد. ضمن اینکه در بخش آخر به بررسی دکترین انرژی اوباما، که به شکل ویژه تاکید فراوانی بر کاهش وابستگی آمریکا به واردات نفت از طریق برنامه های همچون روی آوردن به انرژی های جدید، متنوع سازی منابع سوخت و افزایش بهره وری دارد، پرداخته خواهد شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
58 - مطالعه تطبیقی منابع رقابت سیاسی ایران و ترکیه در منطقه خاورمیانه
مهدیه حیدری حسین دهشیارجمهوری اسلامی ایران و ترکیه، دو کشور همواره تأثیر گذار در منطقه ژئواستراتژیکی و ژئواکونومیکی خاورمیانه هستند. هر دو کشور با برخورداری از مؤلفه های گوناگون و متعدد قدرت در صدد کسب جایگاه بهتر در این منطقه راهبردی هستند. تلاش برای نفوذ و تأثیر گذاری بر روند تحولات منطقه ا چکیده کاملجمهوری اسلامی ایران و ترکیه، دو کشور همواره تأثیر گذار در منطقه ژئواستراتژیکی و ژئواکونومیکی خاورمیانه هستند. هر دو کشور با برخورداری از مؤلفه های گوناگون و متعدد قدرت در صدد کسب جایگاه بهتر در این منطقه راهبردی هستند. تلاش برای نفوذ و تأثیر گذاری بر روند تحولات منطقه ای پس از فروپاشی شوروی تا بحران های اخیر در کشور سوریه و عراق بیانگر تکاپوی جدی هر دو کشور برای کسب یک جایگاه برتر منطقه ای است. هدف این تحقیق بررسی این منابع رقابت است و پاسخ به این پرسش است که، مهمترین منابع رقابت سیاسی ایران و ترکیه در منطقه خاورمیانه کدامند؟ در پاسخ موقتی گفته می شود که مهمترین منابع مؤثر بر رقابت ایران و ترکیه در منطقه، قدرت های نرم و سخت این دو دولت هستند. یافته های پژوهش با کاربست نظریه واقع گرایی ساختاری به ویژه تقریر واقع گرایی تدافعی نشان می دهد که ایران و ترکیه نه بر اساس منابع قدرت سخت بلکه براساس منابع قدرت نرم خود به رقابت با یکدیگر پرداخته اند. نتایج تحقیق گویای آن است که منابع و دارایی های مادی این دو بازیگر خیلی در رقابت سیاسی آن ها مؤثر نبوده بلکه برداشت ذهنی که این دو بازیگر از نیت های یکدیگر داشته اند و نوع سیاست خارجی منطقه ای و به ویژه نوع تعاملی که با قدرت های بزرگ بین المللی داشته اند، در رقابت آن ها مؤثرتر بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
59 - بررسی استراتژی سیاست توسعه هستهای روسیه در خاورمیانه
محمدرضا موحدی علیرضا رضاییروسیه به عنوان یکی از قدرت های بزرگ طی سال های اخیر تلاش کرده است نقش فعال و موثری در مورد مسائل و تحولات منطقه خاورمیانه داشته باشد، به طوری که به جنگ سوریه ورود پیدا کرد و از طرفی با کشورهای حوزه خلیج فارس نیز مراودات و تعاملات گسترده ای را آغاز کرد. در این میان فن آو چکیده کاملروسیه به عنوان یکی از قدرت های بزرگ طی سال های اخیر تلاش کرده است نقش فعال و موثری در مورد مسائل و تحولات منطقه خاورمیانه داشته باشد، به طوری که به جنگ سوریه ورود پیدا کرد و از طرفی با کشورهای حوزه خلیج فارس نیز مراودات و تعاملات گسترده ای را آغاز کرد. در این میان فن آوری هسته ای روسیه به عامل جذابی برای کشورهای خاورمیانه تبدیل شده است و کشورهای حوزه خلیج فارس علاقه بیشتری برای همکاری با روسیه در این زمینه از خود نشان می دهند و از طرفی مسکو نیز با رویکردی مثبت به این واکنش، می کوشد به این نیازها پاسخ دهد. این تحقیق به دنبال پاسخ به پرسشی است که اساسا استراتژی سیاست توسعه هسته ای روسیه در خاورمیانه چیست؟ برای پاسخ به این سوال باید اذعان داشت که روسیه به عنوان یک قدرت هسته ای می کوشد با اتخاذ استراتژی سیاست توسعه هسته ای موقعیت سیاسی و عمق نفوذ خود در منطقه خاورمیانه را افزایش دهد و این امر از طریق گسترش فعالیت ها و مراودات اقتصادی به ویژه در زمینه فن آوری هسته ای به کشورهای خاورمیانه مهیا می گردد. چنین رویکردی موجب می شود روسیه در کنار سایر بازیگران فرامنطقه ای در خاورمیانه به ویژه آمریکا حضوری فعال تر و نفوذی موثرتر داشته باشد و به نوعی سهم بیشتری در تصمیمات در این منطقه داشته باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
60 - وانع توسعه دموکراسی در خاورمیانه
امیر ساجدیاز بارزترین ویژگیهای خاورمیانه سرنوشت یکسان تاریخی- سیاسی اجزای آن است. این سرنوشت مشترک تا حدود زیادی متاثر از نقش استعمار، مذهب، سنت‌ها و فرهنگ‌های مشترکی است که بر ساختارهای سیاسی کشورهای ناحیه تاثیرگذارده است. ساختارهای نامتجانس حکومت‌های اقتدارگرا که هم زمان با گس چکیده کاملاز بارزترین ویژگیهای خاورمیانه سرنوشت یکسان تاریخی- سیاسی اجزای آن است. این سرنوشت مشترک تا حدود زیادی متاثر از نقش استعمار، مذهب، سنت‌ها و فرهنگ‌های مشترکی است که بر ساختارهای سیاسی کشورهای ناحیه تاثیرگذارده است. ساختارهای نامتجانس حکومت‌های اقتدارگرا که هم زمان با گسترش ارتباطات میان واحدهای متفاوت سیاسی قرار گرفته در معرض دگرگونی‌های اجتماعی - سیاسی می‌باشند. برای برون رفت از این بحران تعدادی از نظامهای سیاسی خاورمیانه سعی بر ایجاد اصلاحات رو بنایی و نه چندان عمیق در ساختار سیاسی خود نموده‌اند. اصلاحات در ناحیه خاورمیانه دارای قدمت تاریخی به قدمت خود خاورمیانه بوده ولی متاسفانه این اصلاحات به رغم ضرورت هرگز ریشه‌ای نبوده و از روند رو به جلو برخوردار نبوده است. بر این اساس یکی از معضلات مهم منطقه نبود دموکراسی است که توجه بسیاری از نخبگان را بخود جلب نموده است. هر چند تلاش‌های زیادی برای حل این معضل (نبود دموکراسی) صورت گرفته ولی متاسفانه پیشرفت‌های زیادی کسب نگردیده است. نوشتار حاضر تلاش دارد این موضوع را واکاوی نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
61 - ترامپ، طرح معامله قرن و چالش های فراروی جهان اسلام
علی قاسمیانمعامله قرن اصطلاحی سیاسی و به طرحی گفته میشود که در سال ۲۰۱۸ میلادی از سوی دولت دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در راستای روند سازش میان تشکیلات خودگردان فلسطین و رژیم اسرائیل مطرح شده است. در این راستا در تحقیق توصیفی- تحلیلی حاضر، ضمن تبیین چرایی اتخاذ این طرح از سوی چکیده کاملمعامله قرن اصطلاحی سیاسی و به طرحی گفته میشود که در سال ۲۰۱۸ میلادی از سوی دولت دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در راستای روند سازش میان تشکیلات خودگردان فلسطین و رژیم اسرائیل مطرح شده است. در این راستا در تحقیق توصیفی- تحلیلی حاضر، ضمن تبیین چرایی اتخاذ این طرح از سوی دولت آمریکا و نیز حمایت برخی متحدین اروپایی و عربی همچون عربستان، اردن و مصر از آن، این سوال مطرح می شود در صورت تحقق این طرح چه چالش ها و آسیب های متوجه جهان اسلام و کشورهای اسلامی و بخصوص کشور فلسطین می شود و وظیفه جهان اسلام در خنثی سازی و ابطال این طرح چیست؟ یافته های نوشتار حاضر نشان می دهد در صورتی اجرایی شدن معامله قرن، مهمترین پیامد آن حذف ناعادلانه و به حاشیه راندن حق سرزمینی فلسطینی‌ها و از بین بردن گروه های مقاومت در نوار غزه و داخل فلسطین و خارج از آن، و نیز تبدیل رژیم صهیونیستی به ژاندارم منطقه خواهد بود. علاوه براین تحت پیگرد قرار دادن جریان های اسلام سیاسی و تلاش برای فتنه افکنی و به راه انداختن جنگ های طائفه ای و نژادی در منطقه و غارت سرمایه های مادی و معنوی کشورهای منطقه به نفع آمریکا و صهیونیست ها از دیگر آثار اجرایی شدن این طرح است. لذا با توجه به پیامدها و آثار مخرب این طرح آمریکایی، یگانه سلاح فلسطینی ها و جهان اسلام برای ناکامی و ابطال این چالش فراروی جهان اسلام، راهبرد مقاومت منشعب از بیداری اسلامی با محوریت انقلاب اسلامی ایران است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
62 - تقابل قدرت منطقهای و هژمون در خاورمیانه بر اساس نظریه ثبات هژمونیک
مجتبی استوار امیر هوشنگ میرکوشش علی محمدزادههژمونی به نوعی نظم بین المللی یا به وضعیت خاصی از نظم جهانی اشاره دارد که بر مبنای انگیزه ها و رفتار تفوق جویانه و کنترل طلب یک دولت شکل می گیرد و یک کشور در تمامی مقوله های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی در سطحی بسیار برتر از دیگر قدرت ها قرار می گیرد. بر اساس نظریه ثب چکیده کاملهژمونی به نوعی نظم بین المللی یا به وضعیت خاصی از نظم جهانی اشاره دارد که بر مبنای انگیزه ها و رفتار تفوق جویانه و کنترل طلب یک دولت شکل می گیرد و یک کشور در تمامی مقوله های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی در سطحی بسیار برتر از دیگر قدرت ها قرار می گیرد. بر اساس نظریه ثبات هژمونیک، آمریکا به دنبال رهبری بلامنازع جهان و مناطق استراتژیکی نظیر خاورمیانه می باشد. نتایج این پژوهش که با بهره گیری از روش توصیفی – تحلیلی به رشته تحریر درآمده است نشان می دهد که قدرت هژمونیک آمریکا اصلی ترین مانع در تبدیل شدن جمهوری اسلامی ایران به قدرت اول منطقه ای به رغم برخورداری از جمعیت، موقعیت راهبردی، منابع عظیم هیدروکربن، گرایشات ایدئولوژیک و استقلال بالای آن است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
63 - جریان تکفیری - سلفی در خاورمیانه و تأثیرات آن بر امنیت محیطی جمهوری اسلامی ایران
علی قاسمیانجریان تکفیری- سلفی و ظهور گروههای تروریستی وابسته به آن ها، بخصوص بعد از تحولات بیداری اسلامی در خاورمیانه به معضلی برای کشورهای این منطقه تبدیل شده است. گروه های وابسته به این جریان به واسطه نظام اعتقادی مذهبی مطلق گرا، ستیزه جو و باکار ویژه و عقبه اعتقادی- هویتی خاصی چکیده کاملجریان تکفیری- سلفی و ظهور گروههای تروریستی وابسته به آن ها، بخصوص بعد از تحولات بیداری اسلامی در خاورمیانه به معضلی برای کشورهای این منطقه تبدیل شده است. گروه های وابسته به این جریان به واسطه نظام اعتقادی مذهبی مطلق گرا، ستیزه جو و باکار ویژه و عقبه اعتقادی- هویتی خاصی که دارند، با دو قطبی سازی جهان اسلام، ضمن مخدوش کردن همبستگی اسلامی با ایجاد منازعه مذهبی، ثبات و تعادل جوامع اسلامی را برهم زده و از این طریق امنیت ملی کشورهای اسلامی را با چالش مواجه نموده اند. در این راستا، هدف این نوشتار توصیفی - تحلیلی، تبیین و شناخت تأثیرات جریان تکفیری- سلفی بر محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران اعم از محیط داخلی و خارجی است. نتایج و یافته‌های تحقیق بیان گر آنست که گروه های وابسته به جریان تکفیری و سلفی مبتنی بر پشتیبانی مالی- تجهیزاتی رژیم اسراییل و عربستان سعودی و در راستای تسلط آن ها بر منطقه از یکسو به دنبال ایران هراسی و تضعیف محور مقاومت و مشروعیت سازی برای اسرائیل در محیط خارجی و از سوی دیگر انتقال ناامنی به داخل حوزۀ سرزمینی و تهدید منافع، تضعیف نظام اسلامی، ترویج قوم‌گرایی، ترویج افراط‌گرایی مذهبی و تشدید جنگ شیعه و سنی در محیط داخلی جمهوری اسلامی ایران است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
64 - بکارگیری رویکرد تلفیقی تحلیل پوششی داده ها و مدل اندرسون-پترسون برای ارزیابی انواع کارایی نسبی صنعت بنادر کانتینری خاورمیانه
آزیتا حاجی زاده سید ناصر سعیدی عامر کعبی همایون یوسفی مصطفی زارع دوستهدف مطالعۀ حاضر ارزیابی کارایی نسبی بنادرکانتینری عمدۀ خاورمیانه و شناسایی بنادرکارا برای سالهای2011 تا 2013 می باشد. روش تحقیق حاضر از نوع تحلیلی-کاربردی بوده و برای جمع‌آوری داده های تحقیق از سایت اینترنتی سازمان بنادر و دریانوردی، مجله بین‌المللی مدیریت کانتینر و سا چکیده کاملهدف مطالعۀ حاضر ارزیابی کارایی نسبی بنادرکانتینری عمدۀ خاورمیانه و شناسایی بنادرکارا برای سالهای2011 تا 2013 می باشد. روش تحقیق حاضر از نوع تحلیلی-کاربردی بوده و برای جمع‌آوری داده های تحقیق از سایت اینترنتی سازمان بنادر و دریانوردی، مجله بین‌المللی مدیریت کانتینر و سایت رسمی هر بندر استفاده گردیده است. در این تحقیق ابتدا با استفاده از دو مدل اساسی تکنیک تحلیل پوششی داده ها، سی سی آرو بی سی سیخروجی محور،کارایی نسبی بنادرکانتینری عمده منطقۀ خاورمیانه، در بازه زمانی2013-2011 ارزیابی گردید و سپس براساس نتایج حاصل، بنادرکارا با استفاده از روش اندرسون-پیترسون رتبه‌بندی شدند. براساس نتایج مدل سی سی آر خروجی محور، بندرخورفکان بالاترین ضریب کارایی را داشته و بندرامام خمینی(ره)،در طول سه سال ضعیف‌ترین بندر از این حیث بوده است. براساس نتایج مدل بی سی سی خروجی محور، بنادر بوشهر، جبل علی، خورفکان و اسکندریه، بالاترین ضریب کارایی را داشتند و بندر امام خمینی(ره)،در طول سه سال ضعیف‌ترین بندر از این حیث بوده است. بنادر در بازه زمانی موردنظر، دارای بازده نسبت به مقیاس متغیر بوده‌اند و تنها بندر خورفکان و اسکندریه تحت بازدهی به مقیاس ثابت عمل کرده اند. میانگین کارایی تکنیکی سراسری بنادر مورد کاوی در بازۀ زمانی مدنظر،54.3 درصد و میانگین کارایی تکنیکی موضعی 73 درصد محاسبه شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
65 - بررسی مبانی و شاخصهای اقتصاد دانش محور در کشور های اسلامی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا
علیرضا بافنده غلامرضا سلطانی فسقندیساقتصاد دانش محور اقتصادی است که در آن تولید، توزیع و بکارگیری دانش به عنوان عامل اصلی رشد، تولید و اشتغال در یک اقتصاد کلان شناخته می شود. در این مقاله به بررسی وتعریف دانش و اقتصاد دانش محور، پایه های چارچوب اقتصاد دانش محور، شبکه های دانش و شاخص های اندازه گیری اقتصاد چکیده کاملاقتصاد دانش محور اقتصادی است که در آن تولید، توزیع و بکارگیری دانش به عنوان عامل اصلی رشد، تولید و اشتغال در یک اقتصاد کلان شناخته می شود. در این مقاله به بررسی وتعریف دانش و اقتصاد دانش محور، پایه های چارچوب اقتصاد دانش محور، شبکه های دانش و شاخص های اندازه گیری اقتصاد دانش محور پرداخته و درادامه وضعیّت شاخص اقتصاد دانش محور در کشورهای اسلامی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا را با استفاده از داده های بانک جهانی و بوسیله آمارهای توصیفی (نمودار راداری و میانگین) مورد بررسی قرار می دهیم. نتیجه بررسی ها نشان می دهد کشورهای اسلامی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در زمینه اقتصاد دانش محور دروضعیّت پایینی نسبت به میانگین جهانی قرار دارند وتنها در سه مؤلفه شاخص، از میانگین جهانی بالاتر هستند . همچنین عدم توازن در شاخص اقتصاد دانش محور کشور های اسلامی منطقه به خوبی قابل مشاهده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
66 - تأثیر توسعه اقتصادی- اجتماعی بر کیفیت هوا در کشورهای منطقه خاورمیانه
معصومه مطلبی رضا نجارزاده لطفعلی عاقلیهدف اصلی مقاله بررسی اثر توسعه اقتصادی- اجتماعی بر کیفیت هوا در منطقه خاورمیانه است. بدین‌منظور اثر شاخصهای توسعه اقتصادی و اجتماعی و شاخصهای استفاده از منابع طبیعی بهعنوان یکی از محرک‌های اصلی رشد و توسعه در منطقه خاورمیانه بر انتشار دی‌اکسید گوگرد بهعنوان شاخص برا چکیده کاملهدف اصلی مقاله بررسی اثر توسعه اقتصادی- اجتماعی بر کیفیت هوا در منطقه خاورمیانه است. بدین‌منظور اثر شاخصهای توسعه اقتصادی و اجتماعی و شاخصهای استفاده از منابع طبیعی بهعنوان یکی از محرک‌های اصلی رشد و توسعه در منطقه خاورمیانه بر انتشار دی‌اکسید گوگرد بهعنوان شاخص برای کیفیت هوا بررسی شد. با توجه به اینکه آلودگی هوا پدیده‌ای پایدار در زمان است، برای بررسی نحوه اثرگذاری متغیرها بر انتشار دی‌اکسید گوگرد از مدل پنل با ضرایب متغیر زمانی طی دوره زمانی 2000-2019 استفاده شد. نتایج نشان داد سرمایه انسانی، درآمد سرانه و نوآوری، بیشترین اثر را بر افزایش انتشار گاز دی‌اکسید گوگرد دارند؛ اما، شاخصهای استفاده از منابع بهویژه، مصرف سوخت فسیلی باعث کاهش انتشار گاز دی‌اکسید گوگرد میشوند. درواقع، با توجه به مصرف اندک انرژی تجدیدپذیر در منطقه خاورمیانه، مصرف انرژی بیشتر برپایه منابع کربن‌محور است. بنابراین، برای کاهش انتشار دی‌اکسید گوگرد لازم است از نوآوری‌ها و فناوری‌های محیط‌زیست‌محور بجای تکنولوژی‌محور استفاده شود تا روند رشد و توسعه اقتصادی به رشد و توسعه پایدار منجرشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
67 - نهادها و توسعه در کشورهای خاورمیانه
محمد حسین فاتحی دابانلو کامبیز هژبر کیانی عباس معمارنژاد محسن مهرآراهدف اصلی این مقاله بررسی تاثیر متقابل نهادها و توسعه در کشورهای خاورمیانه می باشد. برای آزمون فرضیه ها کشورهای خاورمیانه به دو گروه نفتی و غیرنفتی تقسیم و سپس مدل های تحقیق به صورت سیستمی و با روش حداقل مربعات سه مرحله ای (3SLS) در داده های پانل طی دوره 1996-2014 برای د چکیده کاملهدف اصلی این مقاله بررسی تاثیر متقابل نهادها و توسعه در کشورهای خاورمیانه می باشد. برای آزمون فرضیه ها کشورهای خاورمیانه به دو گروه نفتی و غیرنفتی تقسیم و سپس مدل های تحقیق به صورت سیستمی و با روش حداقل مربعات سه مرحله ای (3SLS) در داده های پانل طی دوره 1996-2014 برای دو گروه برآورد می شود. از آزمون های والد، کروسکال_ الیس و حداقل اختلاف معنادار برای ارزیابی تاثیر متقابل نهادها و توسعه استفاده شد. یافته‌ها نشان می دهد در کشورهای خاورمیانه صادرکننده نفت و کشورهای خاورمیانه غیرصادرکننده نفت، تفاوت معناداری بین تاثیر متقابل نهادها و توسعه وجود دارد. ضریب برآوردی تاثیر توسعه بر نهادها در هر دو گروه بیش از ضریب برآوردی تاثیر نهادها بر توسعه است. بنابراین، توجه به توسعه خود به خود علاوه بر بهبود شاخص های آن، شرایط نهادها را ارتقا داده و باعث بهبود عملکرد این شاخصها می شود. این تاثیر از طریق نهاد نیز وجود دارد ولی سرعت تغییر از طرف توسعه بیشتر است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
68 - سلفی‌گری تکفیری در خاورمیانه هزاره سوم و جمهوری اسلامی ایران
حسین نصیرزاده مهناز گودرزیچکیده در هزاره جدید؛ بهویژه پس از واقعه 11 سپتامبر 2001 و به دنبال تحولات پس از قیامهای مردمی و بیداری اسلامی، جهان شاهد گسترش فزاینده جریان های سلفی- تکفیری و قدرت‌یابی افراط گرایان مذهبی در خاورمیانه بوده است. جریان های سلفی- تکفیری با عقبه ایدئولوژیک، در حلقه چکیده کاملچکیده در هزاره جدید؛ بهویژه پس از واقعه 11 سپتامبر 2001 و به دنبال تحولات پس از قیامهای مردمی و بیداری اسلامی، جهان شاهد گسترش فزاینده جریان های سلفی- تکفیری و قدرت‌یابی افراط گرایان مذهبی در خاورمیانه بوده است. جریان های سلفی- تکفیری با عقبه ایدئولوژیک، در حلقه اول جغرافیای سیاسی ایران قرار گرفته و علاوه بر تهدیدهای منطقهای و بین‌المللی آن، به‌طور خاص جمهوری اسلامی ایران را نیز تحت تاثیر قرار داده است. بنابراین، پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سؤال است که سلفی‌گری تکفیری در خاورمیانه، چه پیامدهایی برای جمهوری اسلامی ایران در پی داشته است؟ یافته های پژوهش نشان داد که جریان های سلفی- تکفیری بهعنوان عامل تهدید، بی‌ثباتی و بی نظمی در منطقه خاورمیانه علیرغم چالشهای آن برای جمهوری اسلامی ایران در ابعاد مختلف فرصت‌های قابل توجهی نیز برای ایران به همراه داشته است. روش جمع آوری اطلاعات پژوهش حاضر کتابخانه‌ای و اسنادی و همچنین، یافته‌های تحقیق به شیوه‌ای توصیفی- تحلیلی بررسی شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
69 - سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال تحولات خاورمیانه (بیداری اسلامی) با تأکید بر بحران سوریه
گارینه کشیشیان سیرکی سهیل سهیلی نجف آبادیتحولات خاورمیانه عربی که از سال 2011 آغاز شد،نقطه عطفی در تاریخ سیاسی این منطقه راهبردی از جهان به شمار می‌آید.اگرچه جمهوری اسلامی ایران همواره برای نفوذ در خاورمیانه تلاش کرده و سیاست صدور انقلاب را برای برپایی سازه‌های هویتی خویش در این منطقه در پیش گرفته است،اما تحول چکیده کاملتحولات خاورمیانه عربی که از سال 2011 آغاز شد،نقطه عطفی در تاریخ سیاسی این منطقه راهبردی از جهان به شمار می‌آید.اگرچه جمهوری اسلامی ایران همواره برای نفوذ در خاورمیانه تلاش کرده و سیاست صدور انقلاب را برای برپایی سازه‌های هویتی خویش در این منطقه در پیش گرفته است،اما تحولات انقلابی خاورمیانه پس از 2011، زمینه‌های نفوذ بیشتری برای ایران در بحرین،یمن،عراق و نیز سوریه فراهم آورده که از آن با عنوان سیاست منطقه‌ایهلال خصیبیاد میشود.براین اساس،پرسش اصلی مقاله آن است که سیاست خارجی جمهوری اسلامی در قبال تحولات بیداری اسلامی به ویژه در مورد بحران سوریه چه بوده است که زمینه‌ساز افزایش نفوذ ایران در منطقه شده است؟هدف اصلی مقاله نیز،که با روش توصیفی- تحلیلی و بر پایه نظریه سازه‌انگاری انجام شده،آن است که نفوذ جمهوری اسلامی ایران را در منطقه بر اساس مؤلفههای سیاست خارجی آن بررسی نماید تا چگونگی وفاداری آن به اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی و آرمان‌‌های ارزش‌مدارانه اسلامی آن،که هویت این سیاست خارجی را می‌سازد،روشن گردد.نتیجه نشان میدهد که ایران خواهان گسترش ارزشهای هویتی خود در منطقه است،اما سعی دارد تا با نفوذ بیشتر در منطقه با بهرهگیری از سیاست اتحاد با روسیه،نخست امنیت ملی خویش و پس از آن،منافع ملی خود را تأمین نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
70 - راهبرد آمریکا و نظم منطقهای خاورمیانه: از هژمونی کلاسیک تا هژمونی ملایم
علی محمدی ضیاء محمد ستودهچکیده خاورمیانه با موقعیت ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک خود و برخورداری از منابع عظیم انرژی، در طول تاریخ همواره کانون توجهات قدرت های فرامنطقه ای بوده است. این عوامل باعث شده که ایالات متحده آمریکا به عنوان تنها قدرت بزرگ جهانی توجه خاصی به این منطقه داشته باشد و در ابعاد مخ چکیده کاملچکیده خاورمیانه با موقعیت ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک خود و برخورداری از منابع عظیم انرژی، در طول تاریخ همواره کانون توجهات قدرت های فرامنطقه ای بوده است. این عوامل باعث شده که ایالات متحده آمریکا به عنوان تنها قدرت بزرگ جهانی توجه خاصی به این منطقه داشته باشد و در ابعاد مختلف، راهبرد نوین خود را در منطقه خاورمیانه پیگیری کند. پژوهش حاضر در پاسخ به چیستی راهبرد آمریکا در منطقه خاورمیانه بر اساس روش اسنادی و با استناد به اسناد امنیت ملی ایالات متحده، در چارچوب نظری نظم های منطقهای، این فرضیه را ارائه می کند که راهبرد ایالات متحده از هژمونی کلاسیک به هژمونی ملایم، در ایجاد نظم منطقه ای خاورمیانه تغییر کرده است. این نوشتار همچنین، این یافته ها را ارائه می‌کند که راهبرد نوین ایالات متحده آمریکا مبتنی بر همکاری با حداقل منافع مشترک کشورهای منطقه خاورمیانه بوده و در فضای منطقه و جهان، به دنبال ایجاد مشروعیت و رضایت برای اعمال قدرت خود است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
71 - بازهویت‌یابی دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی آمریکا پس از 11 سپتامبر
سید اصغر کیوان حسینی علی اردکانیانچکیده دیپلماسی عمومی که از دهه 1960 برای توصیف جنبه‌های جدید دیپلماسی بین‌المللی وارد حوزه روابط بینالملل شد؛ حلقه‌ای از زنجیره تحول تکاملی دیپلماسی در دوره‌های زمانی گوناگون محسوب شده است. از سوی دیگر، آمریکا را باید از معدود قدرتهای بزرگ دانست که از ابتدای ورود به چکیده کاملچکیده دیپلماسی عمومی که از دهه 1960 برای توصیف جنبه‌های جدید دیپلماسی بین‌المللی وارد حوزه روابط بینالملل شد؛ حلقه‌ای از زنجیره تحول تکاملی دیپلماسی در دوره‌های زمانی گوناگون محسوب شده است. از سوی دیگر، آمریکا را باید از معدود قدرتهای بزرگ دانست که از ابتدای ورود به عرصه نقش‌آفرینی در محیط بین‌المللی، از دیپلماسی یادشده بهره برده و همواره به شیوه‌ها و ابزارهای جدید و نوآورانه برای تحقق اهداف موردنظر متعهد بوده است. در این نگارش، در راستای توجه به تجارب گسترده حاصل از کاربست دیپلماسی عمومی در دوره جنگ سرد و دهه پایانی قرن بیستم، تمرکز اصلی بر سالهای پس از یازدهم سپتامبر بوده و سعی میشود که ابعاد کمّی و کیفی رویکرد کابینه‌های بوش دوم و اوباما در مورد استفاده از دیپلماسی عمومی در فضای مبارزه با تروریسم تشریح شود. پرسش اصلی اینکه حادثه 11 سپتامبر از چه تأثیری بر روند تحولی دیپلماسی عمومی ایالات‌متحده برخوردار بوده است؟ در پاسخ به پرسش یادشده، فرضیه موردنظر عبارت است از اینکه در چارچوب رویکرد محوری مبارزه با تروریسم، دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی آمریکا بهویژه در دوره بوش از ابعاد بودجه‌ای، نهادی و ...، اهمیت بالاتری در مقایسه با مقطع پیش از آن برخوردار شده است. به‌منظور یافتن پاسخ مناسب و بررسی فرضیه مطرح‌شده از روش کتابخانه‌ای برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده‌شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
72 - راهبرد خاورمیانهای اوباما؛ از واگذاری مسؤولیت تا همراهی محدود
فرزاد محمدزاده ابراهیمی محمدرضا ملکی سید جواد امام جمعه زادهچکیده از راهبرد خاورمیانهای باراک اوباما انتقادهای فراوانی شده و به‌زعم برخی فاقد چشم‌انداز راهبردی عنوان‌شده است. بررسی راهبرد خاورمیانهای ایالات‌متحده در دوره ریاست جمهوری اوباما از منظر واقع‌گرایی نوکلاسیک نه‌تنها این دیدگاه را تأیید نمی‌کند؛ بلکه مبین این نکته اس چکیده کاملچکیده از راهبرد خاورمیانهای باراک اوباما انتقادهای فراوانی شده و به‌زعم برخی فاقد چشم‌انداز راهبردی عنوان‌شده است. بررسی راهبرد خاورمیانهای ایالات‌متحده در دوره ریاست جمهوری اوباما از منظر واقع‌گرایی نوکلاسیک نه‌تنها این دیدگاه را تأیید نمی‌کند؛ بلکه مبین این نکته است که اوباما از آغاز، راهبرد منسجم و روشنی را در قبال خاورمیانه درپیش گرفته و بر همین اساس نیز توانسته‌است اقدامات درخور‌توجهی را در راستای ارتقای امنیت ملی امریکا انجام دهد. از این‌رو، پاسخ به این سؤال مهم است که اوباما در قبال خاورمیانه چه راهبردی را اتخاذ و بر اساس آن، چه روندی را طی کرده است؟ پژوهش حاضر با بهرهگیری از روش توصیفی- تحلیلی، نشان‌می‌دهد راهبرد خاورمیانهای ایالات‌متحده در دوره اوباما با واگذاری مسؤولیت به متحدان منطقهای خود در قالب موازنه از راه دور آغاز شده و باگذشت زمان به سمت تقبل محدود مسؤولیت حرکت کرده است. با توجه به نزدیکی اصول سیاست خارجی دولت اوباما به نظریه واقع‌گرایی، ازنظر نویسندگان مقاله، این نظریه میتواند تبیین مناسبتری از سیاست خارجی ایالات‌متحده در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما ارائه دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
73 - افول و زوال مدل ترکیه در خاورمیانه
بشیر اسماعیلی محمد زارع زاده محمد فلاحچکیده نظر به موقعیت ترکیه در منطقه خاورمیانه و تأثیرگذاری این کشور در تحولات منطقه، این کشور از زمان روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه میکوشد جایگاهی مهم‌تر از قبل برای خود ترسیم نماید. ترکیه با درنظر داشتن اینکه وارث آخرین امپراتوری اسلامی است، کوشیده است دوران صیانت خو چکیده کاملچکیده نظر به موقعیت ترکیه در منطقه خاورمیانه و تأثیرگذاری این کشور در تحولات منطقه، این کشور از زمان روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه میکوشد جایگاهی مهم‌تر از قبل برای خود ترسیم نماید. ترکیه با درنظر داشتن اینکه وارث آخرین امپراتوری اسلامی است، کوشیده است دوران صیانت خود در جهان اسلام را احیا نماید. در این راستا، در سالهای اخیر الگوی ترکیه را با دو پس سیاسی و اقتصادی به جهان اسلام و بهویژه در خاورمیانه معرفی کرده است. دموکراسی، توسعه اقتصادی، ثبات سیاسی و ایجاد یک نقش مرجعیت سیاسی در اختلافات منطقهای از جمله شاخصهای الگوی ترکیه است که علیرغم کسب توفیق در مراحل ابتدایی، در ادامه با ناکامی‌های پی‌درپی مواجه شده است. مسائل داخلی که ترکیه با آن دست به‌گریبان است، در کنار مسائل منطقهای و بین‌المللی در حوزههای سیاسی و اقتصادی باعث شده است مدل مورد نظر ترکیه مانند گذشته جذابیت نداشته‌باشد و در عمل با شکست مواجه گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
74 - دامنه و افق مناسبات جمهوری اسلامی ایران و ترکیه (2021-2011)
حسین یارمحمدیان علی امیدی شهروز ابراهیمیچکیده مقالۀ حاضر، نخست شرحی از فراز و فرودهای روابط میان ایران و ترکیه عرضه می‌کند و توضیح میدهد که چگونه اندکی فاصله‌گیریِ آرامِ ترکیۀ تحت سیادت حزب عدالت و توسعه، از سکولاریسم نظامی کمالیست‌ها، موجب شد که مناسبات دیپلماتیک میان ایران و ترکیه از سال ۲۰۰۲ به بعد گسترش چکیده کاملچکیده مقالۀ حاضر، نخست شرحی از فراز و فرودهای روابط میان ایران و ترکیه عرضه می‌کند و توضیح میدهد که چگونه اندکی فاصله‌گیریِ آرامِ ترکیۀ تحت سیادت حزب عدالت و توسعه، از سکولاریسم نظامی کمالیست‌ها، موجب شد که مناسبات دیپلماتیک میان ایران و ترکیه از سال ۲۰۰۲ به بعد گسترش پیدا کند. سپس، توجه خود را به اهمیت خیزش‌های عربی در ایجاد شکاف میان ایران و ترکیه معطوف می‌کند و با استفاده از نظریۀ معمای امنیت و با رویکردی توصیفی – تحلیلی، این پرسش را مطرح می‌کند که عوامل اثرگذار در فرسایش روابط ایران و ترکیه، ناظر به چه موضوع ها و مسائلی بوده و قلمرو اثرگذاریِ این متغیرها در آیندۀ روابط کجاست؟ از همین‌رو و در مقام پاسخ، اشاره میشود که از لحاظ جغرافیایی، این دو کشور به واسطۀ ابهام و عدم اطمینان اوضاع شکننده خاورمیانه، خصوصاً عراق و سوریه، همزمان در مسائل سیاسی- امنیتی در مناطق مختلفی؛ از جمله منطقۀ هلال حاصلخیز شامل عراق، سوریه و کردها تأثیرگذار هستند و به لحاظ هویتی نیز با اتصال اصول و ارزشهای خود به مسائل منطقهای؛ به‌خصوص هدایت جریان‌های ایدئولوژیک و بازیگران غیردولتی، در جهت اثرگذاری بر مناطق استراتژیک در راستای خودیاری به ایفای نقش می‌پردازند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
75 - آینده‌پژوهی خاورمیانه طی سه دهه آینده؛ تحلیل روندهای مقابله با تروریسم در سطح بینالملل
محمدعلی بصیری زهرا آقامحمدیچکیده خاورمیانه یکی از مهمترین مناطق جهان است که تروریسم بهعنوان یکی از مهمترین تهدیدهای امنیتی، به میزان زیادی آینده این منطقه را تحت تأثیر قرار داده است. هرچند، دولتها برای مقابله با تروریسم در عرصه بین‌المللی، راهبردهای مختلفی را اتخاذ کرده‌اند؛ اما هیچ کدام از ا چکیده کاملچکیده خاورمیانه یکی از مهمترین مناطق جهان است که تروریسم بهعنوان یکی از مهمترین تهدیدهای امنیتی، به میزان زیادی آینده این منطقه را تحت تأثیر قرار داده است. هرچند، دولتها برای مقابله با تروریسم در عرصه بین‌المللی، راهبردهای مختلفی را اتخاذ کرده‌اند؛ اما هیچ کدام از این راهبردها تاکنون نتوانسته است مشکل تروریسم در این منطقه را در عرصه بین‌المللی حل و فصل کند. این مقاله با بهرهگیری از نظریه مکتب انگلیسی، در پی پاسخ به این پرسش است که با توجه به تدوام بحران‌های تروریستی در خاورمیانه، چه آیندۀ محتمل و مطلوبی میتوان برای روندهای مقابله با تروریسم در سطح بین‌المللی ترسیم کرد؟ یافته‌ها گویای آن است که سناریوی تقویت همبستگی و انسجام جامعه بین‌المللی در مبارزه با تروریسم، با ویژگیهایی چون: رهبری جدی‌تر سازمان ملل متحد؛ تعهد به رعایت حقوق بشر در مبارزه با تروریسم؛ شکل‌گیری راهبرد عملیاتی منسجم؛ پذیرش صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی برای مجازات عاملان اقدامات تروریستی و تقویت برابری و عدالت اقتصادی، از محتمل‌ترین و مطلوبترین چشم‌اندازهای روندهای مقابله با تروریسم در عرصۀ بین المللی در سه دهه آینده است. هدف این پژوهش، بررسی تهدیدهای برآمده از ترورریسم و فرصت‌های مقابله با آن طی سه دهه آینده با همکاری جامعه بین‌المللی تحت لوای سازمان ملل است. روش مورد استفاده نویسندگان در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و آینده‌پژوهی خواهد بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
76 - نقش هویت در سیاست خارجی عربستان سعودی
صدیقه زارع زحمتکش قاسم ترابیتقابل هویتی یکی از منابع اصلی تقابل و تضاد در عرصه سیاست بین‌المللی به شمار می‌آید. به این معنا که وجود اختلاف در هویت کشورها، موجبات تنش بین آنها را فراهم می‌آورد، در حالی که همگرایی و شباهت بین کشورها میتواند منجر به همکاری شود. مقاله حاضر با درک چنین تناقضی درصدد پا چکیده کاملتقابل هویتی یکی از منابع اصلی تقابل و تضاد در عرصه سیاست بین‌المللی به شمار می‌آید. به این معنا که وجود اختلاف در هویت کشورها، موجبات تنش بین آنها را فراهم می‌آورد، در حالی که همگرایی و شباهت بین کشورها میتواند منجر به همکاری شود. مقاله حاضر با درک چنین تناقضی درصدد پاسخ با این سوال است که چرا عربستان سعودی که خود را رهبر جهان اسلام می‌داند، بارها با قدرت گرفتن کشورها و جنبش‌های اسلامگرا در منطقه مخالفت کرده است؟ فرضیه پژوهش متضمن این نکته است که عربستان سعودی رشد بازیگران اسلام گرا در منطقه را تهدیدی برای هویت اسلامی و سنی خود به عنوان رهبر جهان اسلام می داند، به همین دلیل سیاست خارجی این کشور در راستای تضعیف رقبای هویتی عمل می کند. مقاله حاضر برای مشخص نمودن این پارادوکس تلاش کرده توضیح دهد چگونه شباهت در هویت میتواند موجب شکل‌گیری تنش و ناامنی شده و ریسک‌های هویت را به ارمغان آورد. یافته های تحقیق نشان می دهند شباهت های فرهنگی نقش مهمی در سیاست عربستان ایفا می کنند. مقاله حاضر قصد دارد این موضوع را به روش توصیفی و تحلیلی موردبحث و بررسی قرار دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
77 - واکاوی علل ناکامی معامله قرن در ایجاد صلح
احسان اعجازی مهدی لکزیدولت ترامپ وعده داده است تا با اجرای معامله قرن به منازعه فلسطین اسراییل در منطقه خاورمیانه پایان دهد. با توجه به عدم استقبال از این طرح، نه تنها از سوی فلسطینی ها، بلکه کشورهای متحد آمریکا، سوال اصلی این پژوهش عبارت است از: تا چه اندازه اجرای احتمالی طرح سازش معامله قر چکیده کاملدولت ترامپ وعده داده است تا با اجرای معامله قرن به منازعه فلسطین اسراییل در منطقه خاورمیانه پایان دهد. با توجه به عدم استقبال از این طرح، نه تنها از سوی فلسطینی ها، بلکه کشورهای متحد آمریکا، سوال اصلی این پژوهش عبارت است از: تا چه اندازه اجرای احتمالی طرح سازش معامله قرن میتواند به موفقیت بینجامد؟ بر اساس شواهد موجود، فرضیه این پژوهش چنین است: به نظر می‌رسد به دلیل عدم توجه به ریشه‌های واقعی منازعه، یکجانبه بودن طرح، توجه خاص به منافع اسراییل، نادیده‌انگاری حقوق فلسطینی‌ها، تدوین طرح بدون مذاکره با طرف فلسطینی، عدم توانایی ایالات‌متحده برای اجرای برخی از مفاد طرح، مخالفت کشورهای عضو اتحادیه عرب و اتحادیه اروپا، این طرح قابلیت اجرایی نداشته باشد و در صورت اجرا شدن برخی از مفاد آن به صورت یکجانبه تنها به تنش‌ها در خاورمیانه دامن بزند. نویسندگان برای واکاوی احتمال موفقیت این طرح با استفاده از روش تحلیلی و توصیفی از مدل بهینه حل منازعات سرزمینی بهره گرفته‌اند. در نهایت نویسندگان نتیجه می‌گیرند که برای دستیابی به صلح در خاورمیانه، باید به طرح جایگزینی اندیشید که تشکیل دولت مستقل فلسطینی در کرانه‌باختری و نوارغزه شاکله اصلی آن را تشکیل دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
78 - جریان صدر و ظهور واپسگرایی هویتی در جبهه مقاومت در دو بعد کلان سخت و نرم
عبدالرضا عالیشاهی حسین مسعود نیا یونس فروزاندر این مقاله، هدف نویسندگان ارائه پاسخ بدین سوال است که اصولاً جریان صدر، به مثابه یک جریان تاثیرگذار در عراق، چرا و چگونه به ظهور تشتت و واگرایی در میان شعیان عراق به صورت خاص و جبهه مقاومت در منطقه به صورت عام مبادرت نموده است؟ فرضیه مقاله بر این است که رویکردهای پراگ چکیده کاملدر این مقاله، هدف نویسندگان ارائه پاسخ بدین سوال است که اصولاً جریان صدر، به مثابه یک جریان تاثیرگذار در عراق، چرا و چگونه به ظهور تشتت و واگرایی در میان شعیان عراق به صورت خاص و جبهه مقاومت در منطقه به صورت عام مبادرت نموده است؟ فرضیه مقاله بر این است که رویکردهای پراگماتیستی جریان صدر به ظهور واپس گرایی در میان شیعیان عراق و جبهه مقاومت در منطقه منجر شده است و این مسئله در دو سطح کلان نرم و سخت دیده می شود. یافته های مقاله که با استفاده از تئوری برساخت گرایی و رفتارشناسی کنش گران سیاسی و بهره گیری از روش تحلیلی- توصیفی و استفاده از منابع مکتوب و مجازی می باشد بر این مسئله صحه می گذارد که در بعد سخت، چالش های بعضا عمیق با دیگر جریان های شیعه عراق، همگرایی تلویحی با عربستان سعودی و ائتلاف راهبردی با جریان ایادعلاوی، شیعه سکولار مورد اطمینان آمریکا و عربستان سعودی، و در بعد نرم، با اتخاذ مواضع واپس گرا در قبال جمهوری اسلامی ایران، سوریه، شیعیان عربستان و یمن و مواضع دوپهلو در قبال مرجعیت شیعیان عراق، سعیدر ایجاد یک جبهه شیعی عربی مستقل را دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
79 - بررسی سیاست خارجی دونالد ترامپ در خاور میانه (اهداف و منافع)
سعید جهانگیری علیرضا ازغندی ناصر گروسیهدف اصلی این مقاله بررسی سیاست خارجی ایالات متحده با محوریت دولت تازه کار دونالد ترامپ است و سعی در بازخوانی حضور ایالات متحده و منافع این کشور در منطقه پر اهمیت خاورمیانه دارد. همچنین در این نوشتار سیاست های اعلامی و اعمالی ترامپ در قبال خاورمیانه و چالش های پیش روی آن چکیده کاملهدف اصلی این مقاله بررسی سیاست خارجی ایالات متحده با محوریت دولت تازه کار دونالد ترامپ است و سعی در بازخوانی حضور ایالات متحده و منافع این کشور در منطقه پر اهمیت خاورمیانه دارد. همچنین در این نوشتار سیاست های اعلامی و اعمالی ترامپ در قبال خاورمیانه و چالش های پیش روی آن بررسی خواهد شد. سوال اصلی مقاله این است که سیاست خارجی ترامپ در قبال خاورمیانه بر اساس چه مولفه هایی است؟ در پاسخ فرضیه مقاله این گونه مطرح می شود: عوامل گوناگونی در تصمیم گیری ها و سیاست خارجی ایالات متحده دخیل است ، و دولت دونالد ترامپ به منظور پیشبرد اهداف ایالات متحده و دولت خود و بر خلاف شعار های تبلیغاتی اش و مخالفت وی با سیاست های رئیس جمهور پیشین و همچنین بر اثر عوامل تعیین کننده ای چون ؛ فشار لابی های صهیونیستی ، دلارهای عربستان سعودی و عوامل دیگر ، از مواضع اعلامی خود عقب نشینی نموده و لاجرم خود را مجبور به دنباله روی از سیاست های اعصار گذشته (در مورد خاورمیانه) و حتی تلاش جهت افزایش تنش ها در این منطقه می بیند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
80 - تبیین بازتولید منازعه جمهوری اسلامی ایران وآمریکا در جنوب غرب آسیا در عصر پسابرجام؛ بازگشت به نوواقع گرایی
سید امیر جعفری عنایت اله یزدانی محمد علی بصیریچکیدهپس از بازگشت دو طرف منازعه هسته ای ایران و کشورهای 1+5 به مذاکرات هسته ای و انعقاد توافق بین المللی برجام، انتظار می رفت این مدل بتواند به عنوان الگویی برای حل و فصل مسالمت آمیز موضوع های اختلافی دیگر استفاده شود؛ اما تحولات پسابرجام، امیدها برای تسری این مدل به پ چکیده کاملچکیدهپس از بازگشت دو طرف منازعه هسته ای ایران و کشورهای 1+5 به مذاکرات هسته ای و انعقاد توافق بین المللی برجام، انتظار می رفت این مدل بتواند به عنوان الگویی برای حل و فصل مسالمت آمیز موضوع های اختلافی دیگر استفاده شود؛ اما تحولات پسابرجام، امیدها برای تسری این مدل به پرونده‌های مناقشه آمیز دیگر را کاهش داد. برخلاف تصور برخی از تحلیلگران، ایران نه تنها در صدر تهدیدهای امنیتی مورد شناسایی آمریکا و متحدان سنتی اش در منطقه باقی مانده؛ بلکه با ورود بازیگران فرامنطقه ای، بر شدت موازنه سازی در منطقه نیز افزوده شده است. تئوری نوواقع‌گرایی گرچه به تنهایی نمی تواند درک درستی از تحولات خاورمیانه ارائه نماید؛ لیکن همچنان از قدرت تبیین ساده تر و پیش بینی واقعی تر تحولات آینده برخوردار است. در مقاله حاضر سعی می شود با بهره گیری از تئوری نوواقع گرایی، این سؤال که علل بازتولید منازعه ایران وآمریکا در خاورمیانه در عصر پسابرجام چیست؟؛ پاسخ داده شود. مفروض اصلی مقاله این است که به دلیل استمرار توازن قوا در خاورمیانه، شاهد تشدید رقابت های امنیتی و بازتولید ناامنی در منطقه، با هدف برهم زدن توازن فعلی خواهیم بود. همکاری ایران با کشورهای1+5، نتوانسته است از تشدید منازعات درخاورمیانه جلوگیری کند؛ ازهمین رو، به نظر می‌رسد تسری مسیر طی شده به دیگر موضوع های مورد اختلاف برای جمهوری اسلامی ایران، رفتاری پرهزینه خواهد بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
81 - سیاست خارجی ترامپ در خاورمیانه
عبدالرضا یوسفی میانجی حسین دهشیار نوذر شفیعی رحمت حاجی مینهپیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 ، یک رویداد غیرمنتظره بود . هدف اصلی این مقاله بررسی سیاست خارجی ترامپ در خاورمیانه می باشد..پرسش اصلی این مقاله عبارتست از : عوامل تعیین کننده و مولفه های سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه چه می باشد ؟ در پاسخ به این سوال ، چکیده کاملپیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 ، یک رویداد غیرمنتظره بود . هدف اصلی این مقاله بررسی سیاست خارجی ترامپ در خاورمیانه می باشد..پرسش اصلی این مقاله عبارتست از : عوامل تعیین کننده و مولفه های سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه چه می باشد ؟ در پاسخ به این سوال ، به بررسی عوامل گوناگون سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه پرداخته شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که نظریه رئالیسم تهاجمی ضمن ماهیت بنیادی – نظری ،از ماهیت کاربردی برخوردار است. این نظریه پاسخ مناسبی به رفتار بازیگران نظام بین الملل داده است. .طبق یافته ها ونتایج این پژوهش سیاست خارجی ترامپ بدنبال حفظ موقعیت موجود خود در منطقه و پیشگیری از ظهور هژمون منطقه ای است که می تواند ثبات موازنه قدرت را بر هم بزند و هژمونی آمریکا در دنیا را به چالش بکشد ، می باشد. این مطالعه از نوع نظری – بنیادی بوده و به روش توصیفی – تحلیلی و منابع کتابخانه ای صورت پذیرفته است . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
82 - فرصتها، تهدیدها و راهکارهای پیش روی دیپلماسی انرژی جمهوری اسلامی ایران دربستر اقتصاد سیاسی منطقهای(2019-2003)
رضا شهنازی زاده گارینه کشیشیان سیرکی حسن خداوردی محمد رضا دهشیریدربستر دیپلماسی منطقهای، حوزه‌ی انرژی از اهمیت ویژه‌ای برای جمهوری‌اسلامی برخورداراست، به‌این دلیل‌که اقتصاد سیاسی منطقهای بر انرژی مبتنی است. دراین میان، کشورهای منطقه، خصوصاً قدرتهای دارای انرژی چون ایران، عربستان و امارات‌متحده‌ی‌عربی به‌انحای مختلف با اهمیت انرژی چکیده کاملدربستر دیپلماسی منطقهای، حوزه‌ی انرژی از اهمیت ویژه‌ای برای جمهوری‌اسلامی برخورداراست، به‌این دلیل‌که اقتصاد سیاسی منطقهای بر انرژی مبتنی است. دراین میان، کشورهای منطقه، خصوصاً قدرتهای دارای انرژی چون ایران، عربستان و امارات‌متحده‌ی‌عربی به‌انحای مختلف با اهمیت انرژی درحوزه‌ی دیپلماسی خود مواجه هستند، و گاهاً این نوع دیپلماسی به شکل پیشران عمل مینماید. در این میان سئوال اصلی مقاله این است که راهکارهای پیش‌روی جمهوری اسلامی ایران در حوزه‌ی دیپلماسی انرژی در بستر اقتصاد سیاسی منطقهای با تمرکز بر تهدیدها و فرصت‌های بارشده بر مناسبات آن با عربستان و امارات کدامند؟ که‌با این فرضیه پاسخ داده شده است که پیامدهای نگاه امنیتی‌سازی ایران با عربستان و امارات به موضوع دیپلماسی‌انرژی، زمینه‌ساز ایجاد روندهایی نامتوازن از بارشدن حجمی از وضعیت‌های تقابلی و تهدیدهای گسترده برموقعیت‌های تعاملی و فرصت‌های محدود در حوزه‌ی‌دیپلماسی‌انرژی در بستر اقتصاد سیاسی منطقهای بوده است. حاصل آنکه جمهوری اسلامی با لایه‌هایی از تهدید و فرصت در این بستر مواجه است، که نتیجه‌ی آن غلبه‌ی رویکرد تقابلی برمشی تعاملی آن‌در روابط با عربستان و امارات درسطح منطقه به‌علت پیگیری رفتار امنیتی‌سازی از سوی این‌دو کشور علیه ایران بوده است. دراین مقاله از روش پژوهش توصیفی مورد محور با مراجعه به آثار و منابع دسته اول کتابخانه‌ای بهرهگیری شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
83 - سیاست خاورمیانه ای ترامپ و بازآفرینی سیاست منطقهای اسرائیل
آزاده الفتی فرشته بهرامی پوراز زمانی که ترومن ریئس جمهور وقت ایالات متحده آمریکا استقلال اسرائیل را به رسمیت شناخت تا به امروز حفظ موجودیت و تأمین امنیت اسرائیل به عنوان متحد و شریک استراتژیک ایالات متحده در منطقه خاورمیانه، از تعهدات اصلی تمامی رؤسای جمهور آمریکا (اعم از جمهوری‌خواه و دموکرات) بو چکیده کاملاز زمانی که ترومن ریئس جمهور وقت ایالات متحده آمریکا استقلال اسرائیل را به رسمیت شناخت تا به امروز حفظ موجودیت و تأمین امنیت اسرائیل به عنوان متحد و شریک استراتژیک ایالات متحده در منطقه خاورمیانه، از تعهدات اصلی تمامی رؤسای جمهور آمریکا (اعم از جمهوری‌خواه و دموکرات) بوده است که میزان این حمایت، سیاست منطقهای اسرائیل را در ادوار مختلف تحت تأثیر قرار داده است. بر این اساس سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که سیاست خاورمیانهای ترامپ چه تأثیری بر سیاست منطقهای اسرائیل داشته است؟ در این رابطه فرضیه مورد بررسی با اتخاذ روش توصیفی – تحلیلی و در چارچوب نظریه مجموعه امنیت منطقهای کپنهاگ این است که: سیاست خاورمیانهای ایالات متحده آمریکا در دولت ترامپ موجب تهاجمی‌تر شدن سیاست منطقهای اسرائیل شده است. در نهایت پژوهش به این نتیجه ختم شده است که سیاست خاورمیانهای ترامپ با تأکید بر حمایت رادیکالی از اسرائیل موجب تهاجمی‌تر شدن سیاست منطقهای اسرائیل نسبت به جمهوری اسلامی ایران ایران، سوریه و فلسطین و گسترش دامنه بحران در غرب آسیا و در نتیجه تنش بیشتر در منطقه خاور میانه شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
84 - تبارشناسی گروه‌ها و سازمان های تروریستی در خاورمیانه؛ مطالعه موردی القاعده و داعش
مصطفی الماسی علیرضا ازغندیاین پژوهش در صدد واکاوی در صدد بررسی منشاء پیدایش گروه‌ها و سازمانها تروریستی است. القاعده و داعش به عنوان بزرگترین گروههای تروریستی در خاورمیانه به عنوان موردهای مطالعاتی در این پژوهش انتخاب شدند. از آنجاییکه پدیده‌های مورد بررسی در جهان مدرن را نمی‌توان پدیده‌هایی ن چکیده کاملاین پژوهش در صدد واکاوی در صدد بررسی منشاء پیدایش گروه‌ها و سازمانها تروریستی است. القاعده و داعش به عنوان بزرگترین گروههای تروریستی در خاورمیانه به عنوان موردهای مطالعاتی در این پژوهش انتخاب شدند. از آنجاییکه پدیده‌های مورد بررسی در جهان مدرن را نمی‌توان پدیده‌هایی ناگهانی و دفعی تصور کرد، براین اساس، این پژوهش قائل به فرآیند تکاملی این گروه‌ها و سازمانها در بستر تاریخ است. با این نگرش، در پاسخ به سوال اصلی پژوهش که عبارت است از؛ دلایل و ریشه‌های شکل گیری گروه‌ها و سازمان‌های تروریستی در خاورمیانه چه هستند؟، نظریه تبارشناسی میشل فوکو به عنوان چارچوب نظری این پژوهش انتخاب شده است. فرضیه اصلی این پژوهش این است که گروه‌ها و سازمان‌های تروریستی حاضر در جهان مدرن دارای عقبه فکری و تاریخی هستند که از منظر تبارشناسی قابل بررسی هستند. این پژوهش تلاش کرده است تا با گردآوری منابع معتبر و متنوع بر ادبیات موجود در این حوزه بیفزاید. این پژوهش از نوع توصیفی و تحلیلی بوده و روش گردآوری داده‌ها اسنادی و کتابخانه‌ای است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
85 - تاثیر رقابت خاورمیانهای روسیه و ایالات متحده آمریکا بر جایگاه منطقهای ایران (2011-2019)
الهه کولائی امین نایینیخیزشهای عربی از دسامبر2011 تقریبا به طور کامل نظم امنیتی و بازیگران اصلی در منطقه را دچار تحولات سیاسی و نظامی کرد. حضور مستقیم روسیه به عنوان یک قدرت فرامنطقهای در سوریه یکی از مهمترین تغییرهای استراتژیک در خاورمیانه را ایجاد کرده است. روسیه بعد از پیوسته‌سازی کریمه چکیده کاملخیزشهای عربی از دسامبر2011 تقریبا به طور کامل نظم امنیتی و بازیگران اصلی در منطقه را دچار تحولات سیاسی و نظامی کرد. حضور مستقیم روسیه به عنوان یک قدرت فرامنطقهای در سوریه یکی از مهمترین تغییرهای استراتژیک در خاورمیانه را ایجاد کرده است. روسیه بعد از پیوسته‌سازی کریمه به خاک خود در سال 2014، در سال 2015 با دخالت نظامی در سوریه در یک نزاع ژئوپلیتیک با آمریکا قرار گرفته است. مسکو همچنین سیاست تقویت رابطه خود با متحدان سنتی آمریکا در منطقه از جمله اسرائیل، عربستان و ترکیه را نیز مدنظر قرار داده است. رقابت مسکو و واشنگتن درحالی به خاورمیانه کشیده شده است که جمهوری اسلامی ایران به دنبال حفظ و تقویت خود در بی نظمی ناشی از بهار عربی است. با توجه به سیاست های کلی ایران در منطقه، تهران روابط خود با روسیه را افزایش داده است. این رابطه در حفظ بشار اسد در قدرت به همپوشانی منافع رسیده است. این مقاله با روش تحلیلی-توصیفی روابط ایران، روسیه و امریکا را یک چرخه به هم پیوسته در نظر گرفته و تاثیر رقابت روسیه و آمریکا را برجایگاه منطقهای ایران بررسی می کند.این مقاله با حمایت مالی مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی دانشگاه تهران تهیه شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
86 - تغییر رویکرد در سیاست خارجی ترکیه: از اتحادیه اروپا به خاورمیانه
ابراهیم معراجیترکیه از جمله کشورهای درحال توسعه و نوظهور است که از جهات اقتصادی و سیاسی در بین کشورهای منطقه و پیرامون موفق ظاهر گشته است. موقعیت جغرافیایی این کشور در همجواری با اروپا و خاورمیانه موجب گشته نسبت به هردو منطقه تاثیرگذاری و تاثیرپذیری متقابل داشته باشد.مسیر رشدو توسعه چکیده کاملترکیه از جمله کشورهای درحال توسعه و نوظهور است که از جهات اقتصادی و سیاسی در بین کشورهای منطقه و پیرامون موفق ظاهر گشته است. موقعیت جغرافیایی این کشور در همجواری با اروپا و خاورمیانه موجب گشته نسبت به هردو منطقه تاثیرگذاری و تاثیرپذیری متقابل داشته باشد.مسیر رشدو توسعه ترکیه به گونه‌ای بود که این کشور در پی دستیابی به استانداردهای سیاسی، اقتصادی، رفتاری و ارزشی اروپایی بود و طی سالیان گذشته همواره متقاضی پیوستن به اتحادیه اروپا بوده است. این درحالی است که امروزه شاهد آن هستیم که ترکیه مسیر دیگری را برگزیده است و با اعتنا و توجه کمتر به استانداردهای اروپایی،سعی دارد خودرا یک کنشگر فعال درخاورمیانه و شمال آفریقا بنمایاند. مقاله حاضر به دنبال چیستی این تغییر رویکرد ترکیه در فاصله سالهای 2000 تا 2020 است و این فرضیه رابا روش توصیفی-تحلیلی به آزمون می‌گذارد که سیاست رهبران ترکیه بر این اساس است که باتوجه به وجود قدرتهای بزرگ و تاثیرگذار در اتحادیه اروپا، ترکیه در بهترین شکل می‌توانست یک بازیگر درجه دوم در اروپا باشد،اما این قابلیت‌های ترکیه در خاورمیانه میتواند این کشور را به مهمترین بازیگر عمده و تاثیرگذار در سطح اول منطقه بشناساند ولذا در یک انتخاب استراتژیک ترکیه مسیر دوم رابرگزیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
87 - تغییر در متدولوژی حضور خاورمیانهای ایالات‌متحده آمریکا: دلایل و زمینه‌ها
امیرحسین نعمتی جلال ترکاشوند علیرضا نائیجمنطقه غرب آسیا به سبب ظرفیتهای بالای ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی، همواره موردتوجه و محل مداخله قدرتهای جهانی و فرامنطقهای بوده و بخش قابل‌توجهی از ساختار امنیتی این منطقه و تحول در آن نیز به نحوه ورود و خروج و نوع کنش و راهبرد قدرتهای فرامنطقهای در قبال آن بستگی د چکیده کاملمنطقه غرب آسیا به سبب ظرفیتهای بالای ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی، همواره موردتوجه و محل مداخله قدرتهای جهانی و فرامنطقهای بوده و بخش قابل‌توجهی از ساختار امنیتی این منطقه و تحول در آن نیز به نحوه ورود و خروج و نوع کنش و راهبرد قدرتهای فرامنطقهای در قبال آن بستگی دارد. ایالات‌متحده آمریکا پس از جنگ دوم جهانی همواره مهمترین قدرت فرامنطقهای و تاثیرگزار در منطقه غرب آسیا بوده است. این کشور همواره متناسب با تغییر و تحولات سیاست و قدرت در منطقه به ارائه رویکردهای منفعت محور در سیاست خارجی خود مبادرت نموده است. متعاقب تحولات در سال 2011 در غرب آسیا، رویکرد سیاست خارجی دولتهای آمریکا، بهعنوان بزرگترین قدرت فرامنطقهای مداخله‌گر، از تغییرات اساسی تر نسبت به گذشته برخوردار گشته و به نظر می‌رسد رهبران این کشور بدنبال ارائه متدولوژی جدیدی از حضور منطقهای ایالات‌متحده در غرب آسیا می‌باشند. با توجه به اهمیت نقش این کشور در معادلات جهانی و بخصوص معادلات منطقه غرب آسیا، این مقاله درصد است با رویکردی توصیفی– تحلیلی و با استفاده از چارچوب نظری موازنه منافع رندال شولر به این سئوال مهم پاسخ دهد که دلایل و زمینه‌های تغییر در متدولوژی حضور ایالات‌متحده آمریکا در غرب آسیا چیست پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
88 - موازنه گری از دور به مثابه استراتژی ایالات متحده در قبال داعش
محمود علیپور گرجی عبدالمجید سیفی ساناز یوسفیشکلگیری فعالیت داعش، تحولات مهمی را در خاورمیانه به دنبال داشته است. در این میان، سیاست خارجی ایالات متحده در قبال داعش به شکل قابل توجهی در روابط منطقه تاثیرگذار بوده است؛ این مسئله حاکی از استمرار استراتژی کلان موازنه‌گری از دور است که پس از جنگ جهانی دوم، مدّنظر سیا چکیده کاملشکلگیری فعالیت داعش، تحولات مهمی را در خاورمیانه به دنبال داشته است. در این میان، سیاست خارجی ایالات متحده در قبال داعش به شکل قابل توجهی در روابط منطقه تاثیرگذار بوده است؛ این مسئله حاکی از استمرار استراتژی کلان موازنه‌گری از دور است که پس از جنگ جهانی دوم، مدّنظر سیاستمداران آمریکا بوده است. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که سیاست خارجی ایالات متحده در قبال داعش در سالهای 2013-2017، چگونه قابل تبیین است؟ فرضیۀ محوری پژوهش این است که آمریکا با استفاده از استراتژی‌های کلان موازنه‌گری از دور، از یک سو مسئولیت مقابله با داعش را به عراق، سوریه، ایران و برخی دیگر از دولتهای منطقه احاله کرده و از سوی دیگر از داعش بهعنوان ابزار موازنه‌سازی برای جلوگیری از به‌وجود آمدن قدرت جدید و برتر در منطقه استفاده می-کند. احالۀ مسئولیت، روشی برای کاهش هزینه‌ها و همچنین کاهش خطرات ناشی از موازنه‌گری مستقیم است. پژوهش حاضر از نوع تـحـقیق کاربردى و با روش توصیفی و تحلیلی انجام گرفته است. یافته‌های پژوهش، حکایت از آن دارد که ایالات متحده در سالهای 2013-2017 تلاش دارد از یک سو داعش را مهار و از سوی دیگر نفوذ خود را با هزینۀ دولتی که مسئولیت به آن احاله شده، افزایش دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
89 - تبیین تاثیر جهانی شدن بر منزلت طلبی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی
فاضل حسن زاده امین روان بد غفار زارعیاین پژوهش با پذیرش تحولات انکارناپذیر جهانی شدن در محیط بین المللی و با شناسایی دولتها به عنوان مهمترین بازیگران بین المللی به دنبال تبیین منزلت طلبی به عنوان یکی از اقداماتی است که دولتها در عرصه بین المللی انجام میدهند و سعی در ارتقای جایگاه خود در عرصه بین المللی دار چکیده کاملاین پژوهش با پذیرش تحولات انکارناپذیر جهانی شدن در محیط بین المللی و با شناسایی دولتها به عنوان مهمترین بازیگران بین المللی به دنبال تبیین منزلت طلبی به عنوان یکی از اقداماتی است که دولتها در عرصه بین المللی انجام میدهند و سعی در ارتقای جایگاه خود در عرصه بین المللی دارند.هدف پژوهش حاضر این است که تاثیرات جهانی شدن بر پویشهای منزلت طلبانه جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی را توضیح دهد.این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. یافته های پژوهش نشان میدهد که در فقدان سیستم امنیت دسته جمعی گزینه رقابت اجتماعی به عنوان گزینه در دسترس و مقبول برای دو کشور جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی جلوه می‌کند. از دیگر سو، وضعیت روابط عمدتا رقابتی میان بازیگران دولتی در منطقه خاورمیانه مانع از آن شده است که نهادها و مجامع فراگیری تشکیل شود و یا مفاهیم مشترکی از امنیت شکل گیرد و در چنین بافتی از سیاست در خاورمیانه استراتژی تحرک اجتماعی کارایی چندانی برای دولتها نداشته است.از دیگر سو جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی جهت به کارگیری خلاقیت اجتماعی بایست همراهی و پای بندی بیشتری به هنجارها و ارزشهای جهانشمول از خود نشان دهند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
90 - بررسی اهمیت انرژی منطقه خلیج فارس در راهبردهای سیاسی و امنیتی ایالات متحده آمریکا
ابوالقاسم طاهری مهدی زارعفروپاشی شوروی و مطرح شدن ایالات متحده در قالب قدرت هژمون، همزمان با تغییر ساختارهای قدرت در نظام بین الملل همراه گردید. با توجه به گسترش موضوعیت و اهمیت اقتصاد در ساختار جدید، دغدغه های امنیتی به جد با دغدغه های اقتصادی گره ناگسستنی پیدا نموده و سیاست نوین ما بعد جنگ سر چکیده کاملفروپاشی شوروی و مطرح شدن ایالات متحده در قالب قدرت هژمون، همزمان با تغییر ساختارهای قدرت در نظام بین الملل همراه گردید. با توجه به گسترش موضوعیت و اهمیت اقتصاد در ساختار جدید، دغدغه های امنیتی به جد با دغدغه های اقتصادی گره ناگسستنی پیدا نموده و سیاست نوین ما بعد جنگ سرد، براساس شاکله ی منسجمی از رابطه ی امنیت و اقتصاد نمود پیدا کرده است. در این شرایط، نقش انرژی در اقتصاد بین الملل، نقشی انکارناپذیر و برجسته تلقی می شود. وابستگی ایالات متحده به مساله ی انرژی، علی رغم گسترش و توسعه ی انرژی های نو و مخصوصاً انرژی خلیج فارس از یک سو و تلاش رقبای نوظهور برای ایجاد پیوندهای استراتژیک با کشورهای منطقه از سوی دیگر، این کشور را به اتخاذ استراتژی ایجاد حلقه ی کنترلی بر منطقه و تسلط بر منابع کمیاب حیاتی رهنمون ساخته است. توجه به رشد فزاینده ی تقاضای انرژی اتحادیه اروپا، چین، هند و ژاپن و تلاش های گسترده ی روسیه برای ایجاد مونوپولی انرژی جهت تاثیر بر سیاست قدرتهای مزبور، احتمال ایجاد فرآیندهای سیاسی اتحاد و ائتلاف خارج از کنترل را برای قدرت هژمونیک آمریکا متصور ساخته است. به موازات این دغدغه ها، فعالیت های بازیگران غیردولتی آشوب طلب و با حمایت برخی از دولت های منطقه، در منطقه ی مزبور، نظام بین المللی کنونی را که نه براساس موازنه ی قدرت، بلکه براساس هژمونی شکل گرفته است، با مخاطرات جدی مواجه نموده است. بدین ترتیب، ماموریت اصلی واشنگتن را می توان حفظ جایگاه خود در بازی رقابت گونه ی جدید و در صورت لزوم حذف اصل رقابت از عرصه ی منطقه ای کارکردی خلیج فارس و تشکیل ساختاری جدید برای نهادینه کردن ارزشهای آمریکایی و مبارزه با عوامل و عناصر نهادینه شده ایجاد کننده ی بی ثباتی امنیتی قلمداد نمود. القای ترس شدید از موضوع تروریسم در کنار مبارزه با این معضل شوم، روشی واقع گرایانه برای نیل به اهداف مذکور محسوب می گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
91 - بررسی سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه پس از 11 سپتامبر ( بر اساس رویکرد واقع گرایی تهاجمی)
ابراهیم متقی خرم بقایی میثم رحیمیحادثه ی تروریستی 11 سپتامبر 2001 فصل جدیدی در سیاست های داخلی و خارجی دولت بوش گشود. آمریکا پس از پایان جنگ سرد از خلاء راهبرد امنیتی رنج می برد. در دوره ی جنگ سرد، این کشور راهبرد بازدارندگی را در پیش گرفته بود. پایان جنگ سرد به معنای پایان این راهبرد نیز تلقی می گردد. چکیده کاملحادثه ی تروریستی 11 سپتامبر 2001 فصل جدیدی در سیاست های داخلی و خارجی دولت بوش گشود. آمریکا پس از پایان جنگ سرد از خلاء راهبرد امنیتی رنج می برد. در دوره ی جنگ سرد، این کشور راهبرد بازدارندگی را در پیش گرفته بود. پایان جنگ سرد به معنای پایان این راهبرد نیز تلقی می گردد. در نتیجه، آمریکا در سال های 2000- 1991 دچار خلاء شد؛ گشت. اما حمله ی تروریستی 11 سپتامبر در نوع خود فرصتی را برای سردمداران این کشور فراهم آورد تا بتوانند به اتخاذ راهبردی نوین در عرصه ی سیاست خارجی و مسائل بین المللی بپردازند. نومحافظه کاران پس از 11 سپتامبر از فرصت به دست آمده، استفاده کرده و با بزرگ نمایی خطر تروریسم در سطح ملی به منظور افزایش محبوبیت و در سطح بین المللی برای تثبیت هژمونی و رهبری بر جهان از آن بهره برداری کرده اند. آمریکا بعد از این حادثه اهداف و سیاست های جدیدی را در قبال تروریسم در سیاست خارجی در پیش گرفته است. به علاوه این کشور از این زمان تعریف جدیدی از امنیت را ارایه کرده و به دنبال مفهوم جدیدی از امنیت در سیاست خارجی خود بوده و در همین راستا، راهبرد حمله ی پیش دستانه را مطرح نموده است. به عبارت دیگر، راهبرد بازدارندگی جای خود را به راهبرد مداخله گرایی فزاینده داده است. با این اوصاف، شاهد آن هستیم که رویکرد واقع گرایی در نزد زمامداران و تصمیم گیرندگان کشور آمریکا تقویت شده و این کشور رو به سیاست های امنیتی و یک جانبه گرایی در عرصه ی بین المللی آورده است. یکی از رویکردهای نوینی که امروزه در تحلیل روابط بین الملل و سیاست خارجی آمریکا بدان توجه می شود، رویکرد واقع گرایی تهاجمی می باشد. در رهیافت واقع گرایی تهاجمی بر افزایش قدرت به منزله ی هدف، و برای کسب جایگاه هژمونیک در نظام بین الملل (به عنوان رفتار اصلی قدرت های بزرگ) تاکید می شود. در این پژوهش با بهره گیری از این رویکرد به تبیین سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه پس از سال 2001 می پردازیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
92 - تاثیر جنگ 33 روزه لبنان بر موقعیت منطقه ای ایران
نوذر شفیعی احمد مرادیتهاجم وسیع و همه جانبه اسرائیل به لبنان در ژوئیه 2006 / تیرماه 1385 که 33 روز به طول انجامید، نقطه عطفی در منازعات اعراب و اسرائیل است. جنگ 33 روزه که در واقع ششمین جنگ اسرائیل و اعراب به شمار می رود، در مقایسه با جنگهای پیشین اسرائیل طولانی تر و در نوع خود بی نظیر و از چکیده کاملتهاجم وسیع و همه جانبه اسرائیل به لبنان در ژوئیه 2006 / تیرماه 1385 که 33 روز به طول انجامید، نقطه عطفی در منازعات اعراب و اسرائیل است. جنگ 33 روزه که در واقع ششمین جنگ اسرائیل و اعراب به شمار می رود، در مقایسه با جنگهای پیشین اسرائیل طولانی تر و در نوع خود بی نظیر و از ابعاد مختلف و متفاوتی دارای اهمیتی فوق العاده و منحصر به فرد است. زیرا در این نبرد سنگین و همه جانبه اسرائیل به اهدافی که پیش از جنگ با هماهنگی و حمایت آمریکا برای خود معین کرده بود دست نیافت، که نمونه بارزی از تکرار به مراتب سخت تر شکست و ناکامی سال 2000 در عقب نشینی از جنوب لبنان بود. بنابراین تهاجم گسترده اسرائیل با پیروزی رزمندگان مقاومت اسلامی پایان یافت و به تبع این موفقیت، معادلات داخلی لبنان، اسرائیل و منطقه دستخوش تغییر و تحولات جدید و اساسی گردید. در این میان جمهوری اسلامی ایران برمبنای روابط سیاسی و معنوی ویژه ای که از بدو شکل گیری حزب الله با این جنبش داشت، بی تاثیر و به دور از آثار و پیامدهای این جنگ در ابعاد مختلف سیاسی ـ نظامی نماند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
93 - چالش ها و موانع انعقاد معاهده منطقه ای خاورمیانه عاری از سلاح هسته ای
مریم تبارکی حمید رضا جمالیگرایش ایجاد منطقه ی عاری از سلاح هسته ای یکی از راهکارهای حرکت به سوی جهان عاری از سلاح های هسته ای است. این روند در خاورمیانه به دهه هفتاد میلادی بر می گردد و با وجود حمایت های ظاهری فراوان، پیشرفت های عملی به هیچ وجه امیدوارکننده نبوده است. این پیشنهاد برای اولین بار چکیده کاملگرایش ایجاد منطقه ی عاری از سلاح هسته ای یکی از راهکارهای حرکت به سوی جهان عاری از سلاح های هسته ای است. این روند در خاورمیانه به دهه هفتاد میلادی بر می گردد و با وجود حمایت های ظاهری فراوان، پیشرفت های عملی به هیچ وجه امیدوارکننده نبوده است. این پیشنهاد برای اولین بار از سوی ایران مطرح و توسط مصر حمایت شد. کنفرانس بازنگری ان پی تی در سال 1995، علاوه بر تمدید نامحدود ان پی تی، منجر به تصویب قطعنامه خاورمیانه عاری از سلاح های هسته ای و اعمال فشار بیشتر بر این طرح شده است. ایران، مصر، اسرائیل، آمریکا بازیگران اصلی و تعیین کننده سرنوشت این وضعیت طی این سال ها هستند. این پژوهش در پاسخ به این سؤال که مهم ترین چالش و مانع ایجاد معاهده خاورمیانه عاری از سلاح های هسته ای چیست؟ به روش توصیفی تحلیلی ضمن معرفی معاهدات مناطق عاری از سلاح هسته ای، به طور خاص به ارزیابی ایجاد منطقه عاری از سلاح هسته ای در خاورمیانه و چالش ها و موانع ایجاد چنین معاهده ای در خاورمیانه می پردازد و روشن خواهد ساخت که وجود سلاح های هسته ای اسرائیل، عدم عضویت این کشور در معاهده ی ان پی تی و در پیش گرفتن راهبرد بازدارندگی هسته ای و سیاست ابهام از سوی این رژیم، ایجاد چنین منطقه ای را با مانع جدی رو به رو کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
94 - بررسی تاثیر تاریخی ارتش مصر بر سیاست داخلی (با تاکید بر دوره 2013-2011)
محمد رضا حاتمیارتش و نقش آن در تحولات سیاسی یکی از مجاری مهم فهم رفتار سیاسی یک کشور است. در مصر از زمان به قدرت رسیدن افسران آزاد در سال 1952، پیوسته نظامیان بر این کشور حکومت کرده اند. ارتش به عنوان یک نهاد قدرتمند که علاوه برقدرت نظامی به منابع اقتصادی عمده ای در جامعه مصرتسلط دار چکیده کاملارتش و نقش آن در تحولات سیاسی یکی از مجاری مهم فهم رفتار سیاسی یک کشور است. در مصر از زمان به قدرت رسیدن افسران آزاد در سال 1952، پیوسته نظامیان بر این کشور حکومت کرده اند. ارتش به عنوان یک نهاد قدرتمند که علاوه برقدرت نظامی به منابع اقتصادی عمده ای در جامعه مصرتسلط دارد،اینک در راس حکومت قرارگرفته ونقش مهمی را درصحنه سیاسی مصر ایفا می کند. دراین راستااین پژوهش با طرح این سوال که ارتش مصر در بستر تاریخی این کشور، چه تاثیری بر سیاست داخلی کشور مصرداشته است، به این نتیجه رسیده است که ارتش از سال 1952 تاپس از وقوع تحولات اخیر در این کشور، علیرغم داشتن رفتارهای متفاوت و نقشهای متنوع، نهادی قدرتمند در سیاست داخلی کشور مصر بوده است. بنابراین، در این پژوهش به بررسی نقش ارتش این کشور در معادلات داخلی و بازتاب نقش یافتن نظامیان در سیاست داخلی آن کشور خواهیم پرداخت؛ همچنین با بررسی تحولات مصر و با عنایت بر تحولات اخیر، نتیجه گیری مقاله ارائه می شود. روش مورد استفاده در این تحقیق توصیفی و تحلیلی بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
95 - نقش ایران در امنیت انرژی در منطقه و جهان
الهه کولاییبا وجود پیشرفت های گوناگونی که در تأمین نیازهای گوناگون بشر شکل گرفته است، همچنان موضوع تأمین انرژی برای همه ی کشورهای جهان در بالاترین اولویت قرار دارد. برای قدرت های بزرگ جهانی، به ویژه آمریکا، که در پی فروپاشی اتحاد شوروی، تلاش گسترده ای را برای شکل بخشیدن به یک نظم چکیده کاملبا وجود پیشرفت های گوناگونی که در تأمین نیازهای گوناگون بشر شکل گرفته است، همچنان موضوع تأمین انرژی برای همه ی کشورهای جهان در بالاترین اولویت قرار دارد. برای قدرت های بزرگ جهانی، به ویژه آمریکا، که در پی فروپاشی اتحاد شوروی، تلاش گسترده ای را برای شکل بخشیدن به یک نظم هژمونیک سازمان داده، تأمین امنیت انرژی جایگاه مهمتری را به خود اختصاص داده است. پدیدار شدن قدرت های اقتصادی رو به رشد و شکوفایی ضرورت این نگرش استراتژیک به حوزه های تأمین انرژی در جهان را روشن تر ساخته است. در چنین شرایطی فدراسیون روسیه نیز، که پس از تجزیه ی اتحاد شوروی، به عنوان ابرقدرت انرژی با بهره گیری از منابع عظیم نفت و گاز خود، کوشیده نقش فعالی را در رقابت های منطقه ای و جهانی بازی کند. اینک نفت و گاز ایران، هماننددهه های گذشته، به عنوان عاملی مؤثر در تأمین امنیت انرژی در منطقه و جهان مطرح است. حضور مؤثر آمریکا در خلیج فارس و به ویژه در عراق و نیز افغانستان، اهمیت ایران را در تأمین امنیت انرژی در این منطقه ی استراتژیک جهان، اعتبار بیشتری بخشیده است. در این نوشتار، نویسنده به بررسی تأثیر دگرگونی های سیاسی- امنیتی پس از پایان نظام دو قطبی، بر نقش و تأثیر ایران در تأمین امنیت انرژی می پردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
96 - باز تولید بحران در ساختار امنیتی خاورمیانه به سوی شناسایی یک اَبَر بحران
مهدی عابدیاین نوشتار به الگویی اشاره دارد که مطابق آن، همیشگی بودن دغدغه امنیت در خاورمیانه براساس یک چرخه علی از باز تولید بحران در این منطقه قابل توضیح است. الگوی به کار رفته در این پژوهش بر وجود یک هسته مرکزی تاکید دارد که از آن به اَبر بحران تعبیر شده است. درک ماهیت این ابر ب چکیده کاملاین نوشتار به الگویی اشاره دارد که مطابق آن، همیشگی بودن دغدغه امنیت در خاورمیانه براساس یک چرخه علی از باز تولید بحران در این منطقه قابل توضیح است. الگوی به کار رفته در این پژوهش بر وجود یک هسته مرکزی تاکید دارد که از آن به اَبر بحران تعبیر شده است. درک ماهیت این ابر بحران و شیوه بازتولید آن در صُور بحرانی دیگر در خاورمیانه منوط به تاکید بر رهیافت نظری نوشتار پیش رو است. این مقاله باور دارد برخلاف رویکرد موسوم به جا معه بین المللی یا مکتب انگلیسی روابط بین الملل که پیدایش همگرایی و نظم دسته جمعی را به رغم موانع ساختاری، قابل دسترسی می داند، با اتخاذ رویکردی نو واقع گرایانه (کنت والتز) در چارچوب مفهومی ساختار آنارشی در نظام بین الملل، نمی توان چنین پنداری را واقع بینانه دانست. از این رو به رغم دیدگاههایی که وجود یک سلسله از ارزشهای مشترک تاریخی ـ فرهنگی و منافع مشترک اقتصادی ـ ژئوپلتیکی در میان دولتهای خاورمیانه را برای تحقق همگرایی و نظم دسته جمعی خود به فال نیک گرفته اند، ساختار خاورمیانه به شکلی درون زا متعارض و آنارشیک است. رویکرد نظری این نوشتار نقطه عزیمت این ساختار آنارشیک را فرایند رژیم سازی ناقص رژیم صهیونیستی دانسته و منشاء اساسی تعارضات در این منطقه را پیرامون این واقعیت سیاسی صورت بندی می نماید. فرض ما بر آن است که ساختار بی نظمی ناشی از فرایند رژیم سازی ناقص، در سطوح دیگر بازیگران دولتی و غیردولتی در خاورمیانه باز تولید گردیده و موجب پیدایش ساختارهای متکثر بی نظمی شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
97 - تأثیر حملات تروریستی 11 سپتامبر 2001 بر روابط دوجانبه مکزیک و ایالات متحده
حسام الدین واعظ زاده مریم حق روستا علی اصغر قره داغی قرقشهپس از حملات تروریستی 11 سپتامبر 2001، اولویت‌‌ها از دستورکار روابط دوجانبهمکزیک و ایالات متحده تغییر کرد، و موافقتنامه‌های جدیدی از قبیل اتحاد برای امنیت و رونق آمریکای شمالی، تفاهم‌‌‌نامه‌ی مرزهای هوشمند و غیره، بین دو کشور به امضا رسید. در این مقاله مشخص می‌شو چکیده کاملپس از حملات تروریستی 11 سپتامبر 2001، اولویت‌‌ها از دستورکار روابط دوجانبهمکزیک و ایالات متحده تغییر کرد، و موافقتنامه‌های جدیدی از قبیل اتحاد برای امنیت و رونق آمریکای شمالی، تفاهم‌‌‌نامه‌ی مرزهای هوشمند و غیره، بین دو کشور به امضا رسید. در این مقاله مشخص میشود که پس از حملات تروریستی 11 سپتامبر "امنیت" به عنوان مهمترین اولویت، در دستور کار سیاست خارجی ایالات‌متحده، با همسایه جنوبی‌اش قرار گرفته‌است، هرچند که برای طرف مکزیکی، همچنان مسائل اقتصادی و مهاجرتی، از اهمیت بالایی برخوردار بوده است.ایالات متحده، برای بهبود امنیت از دست رفته‌ی خود، مکزیک را وارد معاهده‌های امنیتی کرد، به عبارتی مکزیک، مجبور به پذیرش توافقنامه‌های امنیتی شد. پس از حملات تروریستی، اهداف اقتصادی مکزیک، در معاهده‌های دوجانبه با ایالات‌متحده، تحقق نیافتند و به همین منظور مکزیک علیرغم فشارهای آمریکا، به منظور تحقق اولویت‌‌های اقتصادی‌‌اش، متوسل به کشورهای خاورمیانه شد.لذا، پس از حملات تروریستی 11 سپتامبر، مشخص شد که تنشهای دیپلماتیک بین دو کشور افزایش یافته است، از جمله این تنش‌ها، میتوان به مخالفت دولت مردان مکزیک با حمله‌ی ایالات‌متحده به عراق اشاره‌کرد. لازم به ذکر است در این مقاله روش پژوهشی، بر اساس روش تحلیلی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
98 - روابط آلمان و اسرائیل در دوره صدارت آنگلا مرکل؛ کلید فهم سیاست خارجی آلمان در خاورمیانه
سید حسن ملائکهآلمان با سه کشور روابط استراتژیک دارد به طوری که فهم تحولات سیاست خارجی این کشور بعد از جنگ جهانی دوم منوط به دانستن مراودات آن با این سه کشور است: ایالات متحده آمریکا، فرانسه و اسرائیل. عوامل اصلی تاثیر گذار بر تعیین سیاست خارجی آلمان در مقابل اسرائیل و تحولات منطقه خا چکیده کاملآلمان با سه کشور روابط استراتژیک دارد به طوری که فهم تحولات سیاست خارجی این کشور بعد از جنگ جهانی دوم منوط به دانستن مراودات آن با این سه کشور است: ایالات متحده آمریکا، فرانسه و اسرائیل. عوامل اصلی تاثیر گذار بر تعیین سیاست خارجی آلمان در مقابل اسرائیل و تحولات منطقه خاورمیانه علاوه بر منافع این کشور مانند کاهش و کنترل آسیبهای امنیتی که از این منطقه می تواند برای آلمان بوجود بیاید مانند تروریسم و همچنین داشتن روابط مطمئن و خوب با کشورهای منطقه برای برآوردن نیازهای انرژی آلمان، تحت تاثیر مسئولیت آلمان درقبال اقدامات و اعمال انجام گرفته در مورد یهودیان در جنگ جهانی دوم و آنچه که هولوکاست گفته می شود قرار دارد، زیرا این کشور خود را در برابر یهودیان مسئول و متعهد حس می کند. درکنار این دو عامل اصلی عواملی دیگر نیز نقش دارند که تاثیر آنها در دوره های زمانی مختلف متفاوت است مانند تعلقات حزبی سیاستمداران حاکم، جهت گیری ها و گرایش های سیاسی شخصی سیاستمداران آلمانی و اینکه چه کسی مسئول پرونده روابط با اسرائیل است. این مقاله ضمن بررسی روابط همه جانبه آلمان و اسرائیل، توجه ویژه ای به گسترش همکاری های دو دولت در زمان صدارت آنگلا مرکل دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
99 - تحولات جدید خاورمیانه:چالش های درون ساختاری و فرایندهای امنیتی در خاورمیانه
بهرام منتظریخاورمیانه شاهد پایان عصر سلطه آمریکایی است. کاخ سفید پس از 11 سپتامبر، اسلام را بزرگترین چالش غرب در سنت و در راهبرد امنیت ملی قرن بیست و یکم خود و خاورمیانه را محل اسلام سیاسی و مسلح معرفی کرد و به امید اینکه با واژگونی یکسوی دولتهای غیروابسته و غیرهمانند و انجام اصلاح چکیده کاملخاورمیانه شاهد پایان عصر سلطه آمریکایی است. کاخ سفید پس از 11 سپتامبر، اسلام را بزرگترین چالش غرب در سنت و در راهبرد امنیت ملی قرن بیست و یکم خود و خاورمیانه را محل اسلام سیاسی و مسلح معرفی کرد و به امید اینکه با واژگونی یکسوی دولتهای غیروابسته و غیرهمانند و انجام اصلاحات در دولتهای وابسته، سلطه بلامنازع خود را تضمین کند، راهبرد پیشدستانه را اتخاذ نمود. امروزه نیروی محرک سیاسی در خاورمیانه اسلام گرایی و نظامی گری محسوب می گردد. نظامی گری ویژگی مشخص کشورهای خاورمیانه و اسلام گرایی به عنوان نیروی محرک سیاسی و موجب تغییرات سیاسی و امنیتی در منطقه تلقی می شود. فرضیه این نوشتار بر آن است که: امروزه در منطقه خاورمیانه مشخصه هایی از جدال سیاسی و استراتژیک بین دو الگوی محافظه کار و رادیکال و مخالف صریح با مداخلات غرب در منطقه مشهود است، بنابراین غرب به سرکردگی آمریکا برای مقابله با هرگونه مقاومت سیاسی و ایدئولوژیک اسلام گرایان، به جدال سیاسی علیه فضای امنیتی موجود در منطقه اقدام می کند. روش پژوهش مقاله حاضر به صورت نظری و ابزار جمع آوری اطلاعات، کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل داده ها تبیینی ـ تحلیلی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
100 - عوامل همگرا و واگرا در روابط ایران و ترکیه پس از به قدرت رسیدن حزب اسلام گرای عدالت و توسعه در ترکیه
جلال درخشه مجید دیوسالارمقالهی حاضر، روابط ایران و ترکیه را از زمان روی کار آمدن حزب اسلامگرای عدالت و توسعه در ترکیه از سال 2002 میلادی تا سال 2009 ، مورد بررسی قرار میدهد. به همین دلیل سعی شده است تا با تأکید بر متغیرهایی از قبیل تلاش دوکشور ایران و ترکیه برای تبدیل شدن به قدرت منطقهای، نگرش چکیده کاملمقالهی حاضر، روابط ایران و ترکیه را از زمان روی کار آمدن حزب اسلامگرای عدالت و توسعه در ترکیه از سال 2002 میلادی تا سال 2009 ، مورد بررسی قرار میدهد. به همین دلیل سعی شده است تا با تأکید بر متغیرهایی از قبیل تلاش دوکشور ایران و ترکیه برای تبدیل شدن به قدرت منطقهای، نگرش دو کشور به مسائل خاورمیانه، مسألهی هستهای ایران، مسألهی کردها در روابط دو کشور، عوامل مؤثر در بسط و فصل روابط و تأثیر روابط ترکیه با آمریکا و اسرائیل و تحول در روابط ترکیه با این کشورها و تأثیر این متغیرها بر روابط ایران و ترکیه، همکاری های اقتصادی که بخش اعظم روابط دو کشور در این حوزه متجلی است را مورد کنکاش قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
101 - بررسی کارآمدی تئوری محدودیت نسبی تدگر در تحلیل پدیده‌ی تروریسم در خاورمیانه
سید عباس هاشمی حمید جان نثار فاطمه کربلایی احمدچکیده نظریه‌ی محرومیت نسبی تدگر (Ted Gurr) گویای شرایطی است که در آن برخی از شهروندان (گروه‌ها) از امکانات، امتیازات و بهره‌مندی بیشتری نسبت به برخی دیگر برخوردارند که نتیجه ی آن محرومیت گروه دوم است. پیدایش احساس محرومیت به‌طورکلی پدیده‌ای مدرن و ناشی از تغییرات و تحو چکیده کاملچکیده نظریه‌ی محرومیت نسبی تدگر (Ted Gurr) گویای شرایطی است که در آن برخی از شهروندان (گروه‌ها) از امکانات، امتیازات و بهره‌مندی بیشتری نسبت به برخی دیگر برخوردارند که نتیجه ی آن محرومیت گروه دوم است. پیدایش احساس محرومیت به‌طورکلی پدیده‌ای مدرن و ناشی از تغییرات و تحولات بنیادین اجتماعات بشری است که بیشتر در جوامع با ساختار و بافت سنتی وجود دارد که البته با مقایسه‌ی اجتماعی افراد از جایگاه خود در جامعه تشدید میشود. در این نظریه تدگر مدعی است که عمدتاً سرخوردگی افراد در دستیابی به اهدافشان در نهایت باعث ایجاد رفتارهای نامتعارف از سوی آنان میشود. به همین ترتیب این نارضایتی مستمر انگیزه‌هایی را برای خشونت جمعی فراهم می‌کند که پیدایش تروریسم نمود بارز آن است. در این میان منطقه‌ی خاورمیانه -که یکی از مناطق استراتژیک و درعین‌حال بحران‌ساز در جهان است- در دوره‌ی کنونی مهد رشد و پیدایش تروریسم بوده است. جستار حاضر با مبنا قرار دادن تئوری محرومیت نسبی تدگر تلاش دارد، میزان کارآمدی این نظریه را در تحلیل پدیده‌ی تروریسم در منطقه‌ی خاورمیانه بررسی کند. طبق یافته‌های این پژوهش، پیدایش و رشد تروریسم در این منطقه تنها ناشی از محرومیت نسبی نیست و درواقع این عامل یکی از زمینه‌ها، در کنار دیگر عوامل درون/برون منطقهای، مؤثر بر رشد تروریسم بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
102 - تحلیل قیامهای مردمی در خاورمیانه از منظر اقتصاد سیاسی نفت
سید سعید میرترابیچکیده این مقاله میکوشد قیامهای مردمی در کشورهای عرب خاورمیانه و شمال آفریقا را از منظر اقتصاد سیاسی نفت بررسی کند. دراین راستا، مقاله برپایه یک الگوی تحلیلی چندمتغیره، هم علل بروز قیام‌ها و هم علل سمت و سوی متفاوت تحولات در جریان قیامهای مردمی درکشورهای عرب منطقه چکیده کاملچکیده این مقاله میکوشد قیامهای مردمی در کشورهای عرب خاورمیانه و شمال آفریقا را از منظر اقتصاد سیاسی نفت بررسی کند. دراین راستا، مقاله برپایه یک الگوی تحلیلی چندمتغیره، هم علل بروز قیام‌ها و هم علل سمت و سوی متفاوت تحولات در جریان قیامهای مردمی درکشورهای عرب منطقه را که از اواخر سال 2010 آغازشد، تجزیه وتحلیل می‌کند. مقاله نشان میدهد که همه کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در حوزه اقتصاد سیاسی خود ویژگی مشترکی دارند که میتوان آن را بر پایه اتکا به رانت‌های خارجی توضیح داد. نوع و حجم این رانت‌ها و میزان اتکای به آنها در سطح کشورهای منطقه با هم تفاوت دارد؛ اما حضور چشمگیر رانت‌های خارجی، در همه جا شایع است و به شیوه‌های متفاوتی بر ثبات سیاسی اثر می‌گذارد. مهمترین پرسش مقاله این است که اقتصاد سیاسی نفت خاورمیانه چگونه بر بروز قیامهای مردمی و سیر تحول آنها در کشورهای عرب منطقه تأثیر گذاشته است؟ فرضیه‌ای که درپاسخ به این پرسش ارائه شده، این است که اقتصاد سیاسی نفت در کشورهای عرب خاورمیانه به سبب تولید ساختارهای متصلب رانتیری در بروز قیامهای مردمی نقش عمده‌ای داشته و در عین حال، ترکیب‌های متفاوت درآمدهای رانتی با طیفی از متغیرهای سیاسی و اجتماعی واسط داخلی وخارجی، سیر متفاوتی از تحولات را در جریان قیامهای مردمی در کشورهای منطقه رقم زده است. مقاله برای آزمون فرضیه از رویکرد نظری جدید در مطالعات نفت و سیاست بهره می‌گیرد و بر پایه آن تحلیلی ارائه می‌کند که در آن آثار رانت‌های خارجی همزمان در سطوح داخلی، منطقهای و فرامنطقهای بر ثبات داخلی کشورهای عرب مدّ نظر قرار می‌گیرد. این شیوه نگاه، هم از رویکرد تقلیل‌نگر در تحلیل علل بروز قیامهای مردمی در کشورهای عرب جلوگیری می‌کند و هم قادر است علل تفاوت سرنوشت کشورها در خلال این رخدادها را تا اندازه زیادی توضیح دهد. مقاله طیفی از داده‌های کمّی وکیفی را به روش تحلیلی و توصیفی در راستای آزمون فرضیه تجزیه و تحلیل کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
103 - بررسی چالش ها و موانع درونی دموکراسی در خاورمیانه با تاکید بر کشور بحرین
محمدصادق کوشکی مریم ناظم بورموضوع مقاله ی حاضر،بررسی چالش هاو موانع در ونیدموکراسی درخاورمیانه باتاکید بر بحرین می باشد. سئوال اصلی تحقیق حاضر این است که مهمترین موانع و چالش های در ونیدموکراسی در کشور بحرین چیست؟فرضیه ی اصلی استفاده شده در این مقاله عبارت است ازاینکه: چالش اصلی در بحرین حکومت اقت چکیده کاملموضوع مقاله ی حاضر،بررسی چالش هاو موانع در ونیدموکراسی درخاورمیانه باتاکید بر بحرین می باشد. سئوال اصلی تحقیق حاضر این است که مهمترین موانع و چالش های در ونیدموکراسی در کشور بحرین چیست؟فرضیه ی اصلی استفاده شده در این مقاله عبارت است ازاینکه: چالش اصلی در بحرین حکومت اقتدار گرایسنتیاست که خودزمینه سازموانع وچالش های دیگرمی باشد. نوع تحقیق در این مقاله نظری می باشد و روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی است. از نتایج به دست آمده در این تحقیق اینکه ریشه های مهم اقتدار گرایی راباید در فرهنگ واقتصاد این کشورها جستجوکرد. بدین معنی که فرهنگ سیاسی کشورهای خاورمیانه، فرهنگی اقتدارگراست که به صورت مانعی جدی و اساسی بر سر راه دموکراسی و جامعه ی مدنی آزاد و مستقل عمل می کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
104 - نقش شبکه های اجتماعی در تحولات اخیر خاورمیانه (با تاکید بر فیس بوک)
ابراهیم انوشهامروزه ارتباطات و تعامل افراد تا اندازه قابل توجهی به فضای مجازی گسترش یافته است . دامنه این تعاملات و ارتباطات فراتر از ایمیل ، چت روم ها و وبلاگ نویسی رفته است و در حال حاضر شبکه های اجتماعی مجازی به شکلی جامع تر و گسترده تر این اقدامات را انجام می دهند .شبکه های اجتم چکیده کاملامروزه ارتباطات و تعامل افراد تا اندازه قابل توجهی به فضای مجازی گسترش یافته است . دامنه این تعاملات و ارتباطات فراتر از ایمیل ، چت روم ها و وبلاگ نویسی رفته است و در حال حاضر شبکه های اجتماعی مجازی به شکلی جامع تر و گسترده تر این اقدامات را انجام می دهند .شبکه های اجتماعی مجازی با توجه به قابلیت ها و تواناییهای منحصر به فرد خود از جمله اطلاع رسانی ، آگاه سازی ، تقویت گسترش ارتباطات میان افراد ، قدرت بسیج کنندگی در حوزه های مختلف اجتماعی ، فرهنگی ، سیاسی و غیره نقش بسیار مهم و غیرقابل انکاری را ایفا می کنند . هدف نوشتار حاضر، بررسی و ارزیابی نقش شبکه های اجتماعی مجازی در تحولات اخیر منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا است و اینکه شبکه های اجتماعی مجازی و بالاخص فیس بوک تا چه اندازه توانسته اند در شکل گیری ، تداوم و موفقیت تحولات اخیر در کشورهای خاورمیانه موثر واقع شوند . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
105 - تاثیربرنامه هسته ای ایران برنظام امنیت منطقه ای خلیج فارس با تاکید برنظریه رئالیسم تهاجمی
مسعود جعفری نژاد فیدافه مدآبادیچکیده پرونده ی هسته ای جمهوری اسلامی ایران در طول 13 سال اخیر به یکی از مهم ترین موارد در معادلات خاورمیانه بدل شده است. در این میان ایالات متحده آمریکا، ایران و کشور های حاشیه ی خلیج فارس بازی گرانی هستند که به طور مستقیم در معرض پیامد های امنیتی پرونده هسته ای هستند. چکیده کاملچکیده پرونده ی هسته ای جمهوری اسلامی ایران در طول 13 سال اخیر به یکی از مهم ترین موارد در معادلات خاورمیانه بدل شده است. در این میان ایالات متحده آمریکا، ایران و کشور های حاشیه ی خلیج فارس بازی گرانی هستند که به طور مستقیم در معرض پیامد های امنیتی پرونده هسته ای هستند. با توجه به موضع چالشی آمریکا و کشورهای عرب حاشیه ی خلیج فارس نسبت به برنامه ی صلح آمیز هسته ای ایران پرسش اساسی این مقاله این است که چرا ایالات متحده می کوشد با تمرکز بر تهدید آمیز جلوه دادن این برنامه به معضل امنیت در میان بازی گران منطقه ی ای دامن می زند؟ فرضیه ی پژوهش حاضر نیز بر این مطلب استوار است که امنیتی کردن پرونده هسته ای ایران به موازات پروژه ی ایران هراسی، ضامن منافع استراتژیک آمریکا در منطقه ی خاورمیانه به ویژه خلیج فارس بوده و برداشت کشور های حوزه ی خلیج فارس از این پرونده تحت تأثیر همین القائات است. در این مقاله چارچوب نظری مورد استفاده، رئالیسم تهاجمی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
106 - راهبرد ایالات متحده آمریکا در قبال تحولات خاورمیانه و شمال آفریقا: مصر و خطای استراتژیک
بشیر اسماعیلی بهروز مختاری سمیه ملک جمشیدی خانه زنیانیتحولات غیر منتظره ی خاورمیانه که در سال 2011 میلادی به وقوع پیوست، نظر بسیاری از صاحب نظران در امور بین المللی را به خود معطوف نمود. دیکتاتوری های دیر پای این منطقه در فاصله زمانی کوتاهی به دومینوی بحران گرفتار آمدند و از تغییر رژیم تا نا آرامی های گسترده و جنگ داخلی را چکیده کاملتحولات غیر منتظره ی خاورمیانه که در سال 2011 میلادی به وقوع پیوست، نظر بسیاری از صاحب نظران در امور بین المللی را به خود معطوف نمود. دیکتاتوری های دیر پای این منطقه در فاصله زمانی کوتاهی به دومینوی بحران گرفتار آمدند و از تغییر رژیم تا نا آرامی های گسترده و جنگ داخلی را از سر گذراندند. این وقایع در حالی پدیدار می گشت که چند سال پیش از آن و در دوران ریاست جمهوری جورج بوش پسر در ایالات متحده، طرحی موسوم به خاورمیانه بزرگ مطرح گردید که قائل به تغییر سازوکار سیاسی منطقه بود. بر اساس این طرح، حکومت های نا کارآمد خاورمیانه که عموما دارای سیستم سیاسی غیر دموکراتیک بوده و از فساد نهادینه شده و سوء مدیریت در تمامی سطوح رنج می برند، در دراز مدت موجب بسط بحران های خطرناکی در این منطقه خواهند گردید. در واقع اوضاع نابسامان بعضی کشور ها در خاورمیانه نه تنها ضایعاتی مثل مساله مهاجرت برای کشور های غربی در پی خواهد داشت، بلکه در دراز مدت به گسترش فعالیت های گروه های افراطی غرب ستیز نیز منجرمی گردد. بنابراین بهتر است الگوی سیاسی دموکراسی جایگزین اشکال کنونی حکومت گردد و در حمایت کشور های غربی از دیکتاتوری های منطقه تجدید نظر به عمل آید. هر چند در عمل جریان های اسلامگرا زمام امور را عمدتاً در کشور های منطقه در دست گرفتند اما این نوشتار می کوشد تا بر مبنای روش توصیفی- تحلیلی، دیدگاه و جهت گیری سیاست خارجی آمریکا نسبت به رخداد های خاورمیانه و شمال آفریقا و به طور مشخص مصر را (به عنوان بازیگر بسیار مهم منطقه) در چهارچوب طرح خاورمیانه بزرگ بررسی نماید. فرض بر آن است که سیاست آمریکا در ارتباط با تحولات مصر با محور های اساسی مندرج در طرح خاورمیانه بزرگ قابل مطابقت می باشد در حالی که پس از سقوط مبارک، تحولات مصر با قدرت گرفتن اخوان المسلمین در تخالف با آنچه مدنظر آمریکا بوده، رقم خورده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
107 - امکان سنجی شناسائی مسئولیت کیفری سیاست گذاران (وهابی) و مجریان حقیقی دولت های حامی تروریسم با تاکید بر رویکردهای سیاسی و حقوقی در جغرافیای سیاسی خاورمیانه
سیدمحمدرضا موسوی فردامروزه برخی ضرورتهای سیاسی باعث تعاملات گسترده پشت پـرده بعضـی دولتها با گروههای تروریستی شده است؛ همین عاملی محرکی جهت بازشناسـایی مسـؤولیت دولتها در قبال نقش‌ها و تکالیف آنان در روند زنـدگی بین‌المللی در برابـر دیگـر بـازیگران اسـت. با در نظر گرفتن خطر این گروه‌ها چکیده کاملامروزه برخی ضرورتهای سیاسی باعث تعاملات گسترده پشت پـرده بعضـی دولتها با گروههای تروریستی شده است؛ همین عاملی محرکی جهت بازشناسـایی مسـؤولیت دولتها در قبال نقش‌ها و تکالیف آنان در روند زنـدگی بین‌المللی در برابـر دیگـر بـازیگران اسـت. با در نظر گرفتن خطر این گروه‌ها برای صلح و امنیت جهانی و ممنوعیت‌های بین‌المللی همچنان شاهد حمایت‌های مـادی و معنـوی رهبـران برخی دولتهای منطقه خاورمیانه از پدیده تروریسم هستیم که این وضعیت باعث میشود مسؤولیت کیفری را متوجه رهبران دولتهای حامی بدانیم. قابلیت احراز مسؤولیت کیفری آنها و طرح ایـن مسـؤولیت ذیـل عناوین مجرمانه جنایات ضد بشریت و جنایات جنگی در مواد 7 و 8 اساسـنامه دیـوان بین‌المللی کیفـری قابل‌بحث بوده و بر اساس مبانی نظریه نوین تلفیق تقصیر مدیران ارشـد و سیاست‌های شـخص حقـوقی و تسری رهیافت بین‌المللی عدالت انتقـالی (مسـؤولیت کیفری متأخر ناشی از اقدامات بین‌المللی) رهبران عالی‌رتبه سیاسی قابل‌رسیدگی واقعی است. با توجه به عدم شناسایی مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در نظام بینالملل در این تحقیق به دنبال رویکردهایی جهت شناسایی مسئولیت کیفری رهبران سیاسی دولتهای حامی تروریسم با تأکید بر جغرافیای سیاسی خاورمیانه هستیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
108 - حقوق قربانیان اقدامات تروریستی در رهیافت های سیاسی و قوانین بین‌المللی با تاکید بر جغرافیای سیاسی خاورمیانه
سیدمحمدرضا موسوی فردتروریسم در لغت از آن با عنوان وحشت‌افکنی، هراس افکنی و ارعاب گری نیز نام‌برده شده است، به استفاده از خشونت یا تهدید به استفاده از خشونت برای دستیابی به اهداف سیاسی، مذهبی، یا ایدئولوژیک گفته میشود، تروریسم استفاده غیرقانونی از خشونت یا ارعاب است، به‌خصوص بر علیه غیرنظا چکیده کاملتروریسم در لغت از آن با عنوان وحشت‌افکنی، هراس افکنی و ارعاب گری نیز نام‌برده شده است، به استفاده از خشونت یا تهدید به استفاده از خشونت برای دستیابی به اهداف سیاسی، مذهبی، یا ایدئولوژیک گفته میشود، تروریسم استفاده غیرقانونی از خشونت یا ارعاب است، به‌خصوص بر علیه غیرنظامیان، برای دنبال کردن اهداف سیاسی است. البته در جهان امروزی، تعریف دقیقی از واژه تروریسم در دست نیست. به‌عبارت‌دیگر: به رویکردی گفته میشود که اساس روش تحمیل عقاید به دیگران را صرفاً با زورآزمایی، ترور، جنگ، اعمال خشونت‌آمیز، رعب و وحشت، آشوب‌آفرینی، عملیات‌های چریکی، کشتار جمعی، نسل‌کشی، شکنجه و کودتا می‌داند. با این تفاسیر به قربانیان می‌رسیم که بدون هیچ‌گونه گناه یا سهمی در این فعل‌وانفعالات باید تاوان جرم و گناه نکرده را پس دهند، در پژوهش پیش روی درصدد تبیین حقوق قربانیان ناشی از تروریسم از منظر قواعد و اصول حقوقی و راهکارهای سیاسی مرتبط با آن در منطقه خاورمیانه می‌باشیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
109 - بررسی و تحلیل موقعیت ژئوپلیتیکی کردستان عراق
عبدالرضا فرجی راد ریباز قربانی نژادچکیده مناطق مختلف جغرافیایی جهان به لحاظ قدرت تأثیرگذاری بر سایر مناطق و نیز میزان اهمیتی که در سیاست گذاری های قدرت های جهانی دارند، از جایگاه یکسانی برخوردار نیستند. هر کدام از مناطق مختلف جغرافیایی بر اساس موقعیت نسبی و مطلق خود و سایر ویژگی های ساختاری و کارکردی خو چکیده کاملچکیده مناطق مختلف جغرافیایی جهان به لحاظ قدرت تأثیرگذاری بر سایر مناطق و نیز میزان اهمیتی که در سیاست گذاری های قدرت های جهانی دارند، از جایگاه یکسانی برخوردار نیستند. هر کدام از مناطق مختلف جغرافیایی بر اساس موقعیت نسبی و مطلق خود و سایر ویژگی های ساختاری و کارکردی خویش، وزن ژئوپلیتیکی مخصوصی را دارا میباشد. منطقه کردنشین خاورمیانه با وسعتی در حدود 475000 کیلومتر مربع در قلب منطقه بحرانی خاورمیانه جای گرفته است. واقع شدن در محل تقاطع چهار حوزه تمدنی متفاوت؛ تمدن ترک - آلتایی در شمال، تمدن عربی- سامی در جنوب و جنوب غرب، تمدن آریایی - ایرانی در شرق، و تمدن اسلاو - ارمنی در شمال شرق، و نیز تقسیم شدن در بین چهار کشور منطقه، بیش از پیش باعث پیچیدگی مسائل این بخش از خاورمیانه شده است. در این بین، کردستان عراق که در شمال این کشور واقع شده است، به لحاظ دارا بودن ذخایر فراوان انرژی، رودخانه های جاری قابل توجه و مسائل هیدروپلیتیک مربوط به آن در کنار موقعیت معبری و توریستی آن از اهمیت فوق العاده ای در ساختار جغرافیای سیاسی این کشور برخوردار است. غیر متمرکز بودن نظام سیاسی عراق و اعطای اختیارات اجرایی و قانونگذاری به مناطق و استان‌های این کشور در قانون اساسی آن، بیش از پیش بر اهمیت ژئوپلیتیکی مناطق جغرافیایی تشکیل‌دهنده عراق افزوده است. در این مقاله، سعی شده است تا با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با بهرهگیری از روش کتابخانه‌ای و استفاده از اسناد و متون مرتبط، جایگاه و اهمیت ژئوپلیتیکی منطقه کردنشین عراق در شمال این کشور بررسی و تبیین گردد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که این منطقه به خاطر داشتن موقعیت برتر ژئواکونومیکی و هیدروپلیتیکی در کنار جاذبه های توریستی و موقعیت گذرگاهی در چارچوب کشور عراق از جایگاه قابل توجهی برخوردار میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
110 - تبیین تأثیرات ژئوپلیتیکی اندیشه و کنش سیاسی داعش برای تأسیس کشور و حکومت ایدئولوژیک در منطقه خاورمیانه
فاطمه پورحسین محمد اخباریچکیده دولت اسلامی عراق و شام مهم ترین بحران ژئوپلیتیکی منطقه خاورمیانه و حتی جهان در برهه کنونی به شما می رود. این گروه هم در اندیشه و هم در کنش سیاسی نشان داده است که به دنبال تغییر در نظم کنونی سیاسی، فرهنگی و اجتماعی خاورمیانه و در ادامه در کل جهان است. هدف مقاله حاض چکیده کاملچکیده دولت اسلامی عراق و شام مهم ترین بحران ژئوپلیتیکی منطقه خاورمیانه و حتی جهان در برهه کنونی به شما می رود. این گروه هم در اندیشه و هم در کنش سیاسی نشان داده است که به دنبال تغییر در نظم کنونی سیاسی، فرهنگی و اجتماعی خاورمیانه و در ادامه در کل جهان است. هدف مقاله حاضر تبیین تأثیرات ژئوپلیتیکی اندیشه و کنش سیاسی داعش برای تأسیس کشور و حکومت ایدئولوژیک در منطقه خاورمیانه است. سؤال اصلی مقاله این است که اندیشه و کنش سیاسی داعش برای تأسیس کشور و حکومت ایدئولوژیک در منطقه خاورمیانه چه تأثیرات ژئوپلیتیکی داشته است؟ فرضیه ای را که برای پاسخ گویی به این سؤال در صدد آزمون آن برآمده ایم این است که ژئوپلیتیک منطقه خاورمیانه در اثر اقدامات داعش بیش از پیش به دوران وستفالیایی خود رجعت نموده است و تقابلات ژئوپلیتیک بین واحدهای سیاسی منطقه بالا گرفته و شاهد نوعی پارادوکس استراتژیک بین منافع ژئوپلیتیک و تخاصمات ژئوپلیتیک در روابط منطقه ای و فرا منطقهای خاورمیانه هستیم. نتایج این مقاله نیز نشان می دهد که با توجه به حساسیت ژئوپلیتیکی منطقه خاورمیانه اندیشه و کنش سیاسی داعش بی‌اعتمادی و واگرایی را در منطقه خاورمیانه عمق بخشیده است و امنیت سیاسی و مرزی و جغرافیایی بر پویش های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و سیاسی منطقه سایه افکنده است. با توجه به این مقدمه در این مقاله تلاش شده است که با استفاده از منابع کتابخانه ای و استفاده از جداول و نقشه ها و نمودارها تأثیرات ژئوپلیتیکی اندیشه و کنش سیاسی داعش برای تأسیس کشور و حکومت ایدئولوژیک در منطقه خاورمیانه تحلیل و تبیین شود. Abstract Islamic State of Iraq and Syria is the most important geopolitical crisis in the Middle East and even the world at the present time.The group has shown both political thought and political thought that it seeks to change the current political, cultural and social order of the Middle East and beyond in the whole world.The purpose of this article is to explain the geopolitical effects of ISIL's political thought and action on the establishment of an ideological and ideological government in the Middle East.The main question of the article is that what has been the geopolitical impact of ISIL's political thought and action in establishing the country and the ideological government in the Middle East? The hypothesis we are testing is to answer this question that is the geopolitics of the Middle East have already reverted to their Westphalian era as a result of ISIL's actions. And geopolitical controversies between the geopolitical unit of the upper region and we see a kind of paradox between geopolitical interests and geopolitical conflicts in the Middle East's regional and trans-regional relations. The results of this paper also show that, given the geopolitical sensitivity of the Middle East region ISIL's political thought and action have deepened distrust and divergence in the Middle East and prioritized political, territorial, and geographical security over the economic, social, cultural and political dynamics of the region. According to this introduction, this paper attempts to analyze and explain the geopolitical effects of ISIL's political thought and activities on the establishment of the country and the ideological regime in the Middle East using library resources and the use of tables, maps and charts. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
111 - فرصت‌های ژئوپلیتیکی در روابط سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و کشورهای خاورمیانه (مطالعه موردی کشور عراق از 2010 -2017)
محمد اخباریچکیده منطقه خاورمیانه محل تلاقی سه قاره آسیا اروپا و آفریقا و کانون پیدایش ادیان الهی همواره مورد توجه بازیگران قدرتمند بوده و تاریخ نیز شاهد رقابت امپریالیستی در این منطقه میباشد. هدف این مقاله شناسایی کدهای ژئوپلیتیکی مؤثر در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و روش تح چکیده کاملچکیده منطقه خاورمیانه محل تلاقی سه قاره آسیا اروپا و آفریقا و کانون پیدایش ادیان الهی همواره مورد توجه بازیگران قدرتمند بوده و تاریخ نیز شاهد رقابت امپریالیستی در این منطقه میباشد. هدف این مقاله شناسایی کدهای ژئوپلیتیکی مؤثر در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر استدلال میباشد. با توجه به اینکه کشورهای حوزه خلیج فارس بر روی یک فلات قاره واقع شده‌اند و از جنبه‌های متعدد دارای اشتراکاتی هستند ولیکن از گذشته تاکنون هیچ یک از آنها از ابزارهای ژئوپلیتیکی خود آنگونه که شایسته است استفاده ننموده و همچنان درگیر اختلافات فرهنگی، قومی و منازعات مرزی هستند. ایران و عراق با بیشترین طول مرزی از فرصتها و چالشهای ژئوپلیتیکی فراوان اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و موقعیت جغرافیایی برخوردار می‌باشند، شناسایی این عوامل میتواند زمینه ساز طراحی یک راهبرد کارآمد در این منطقه را فراهم سازد، عواملی که مانند شمشیر دو لبه عمل میکنند به گونه‌ای که اگر از فرصت‌های ژئوپلیتیکی به طور مطلوب استفاده شود شاهد همگرایی بیشتر و زمینه ساز سایر فرصتها خواهیم بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
112 - تحلیلی بر نقش قومیت (اکراد) در سازمان میادین شهرداری تهران با توجه به تحولات خاورمیانه (با تاکید بر واگرایی و امنیت غذایی
ناصر عسگری عزت اله عزتی عبدالرضا فرجی رادچکیده بررسی جایگاه و اهمیت سازمان میادین شهرداری تهران با عرضه روزانه بیش از 2000 تن مواد غذایی به 500 هزار مشتری به عنوان بزرگترین شبکه عرضه محصولات کشاورزی و مواد غذایی و متولی مایحتاج اساسی مردم تهران با بکارگیری اقوام (اکراد) با پیشینه سیاسی با توجه به تحولات خاور چکیده کاملچکیده بررسی جایگاه و اهمیت سازمان میادین شهرداری تهران با عرضه روزانه بیش از 2000 تن مواد غذایی به 500 هزار مشتری به عنوان بزرگترین شبکه عرضه محصولات کشاورزی و مواد غذایی و متولی مایحتاج اساسی مردم تهران با بکارگیری اقوام (اکراد) با پیشینه سیاسی با توجه به تحولات خاورمیانه و خط مشی‌های خشونت آمیز مانند تروریسم وتهدیدهای بیولوژیکی و غذایی، امری ضروری به نظرمی رسد. این پژوهش با روشی توصیفی– تحلیلی بوده و گردآوری داده‌ها نیز برمبنای روش کتابخانه‌ای و اینترنتی میباشد. هدف این پژوهش بررسی اهمیت سازمان میادین و نقش فراوانی اکراد در آن با آگاهی از تحولات منطقه میباشد، با این فرض که این فراوانی، بدون توجه به شاخص‌هایی مانند پیشینه‌های سیاسی (حزب کومله، حزب دموکرات، پژاک)، عدم تجانس فرهنگی، محرومیت‌های اقتصادی، بحران‌های قومی، سیاست‌های چالش برانگیز کشورهای خاور میانه، تحریک اقوام و تهدید از سوی دشمنان منطقهای و فرا منطقهای جهت استقلال طلبی و واگرایی، بی برنامگی و رفتارهای سلیقه‌ای داخلی، درکنار اهمیت ژئوپلیتیکی کشور و...، نیازمند بازنگری میباشد. چرا که میتواند تمامیت ارضی، انسجام و امنیت ملی را مورد هدف قرار دهد. اگرچه این اقوام در طول تاریخ با تکیه بر عناصر پایدار همگرایی قومی، حافظ مرزها و تداوم دهنده‌ی هویت کشور بوده است. بنابراین تدوین یک استراتژى راهبردی و توجه به عوامل اجتماعى ـ فرهنگى و اشتراکات قومی، توسعه منطقه و تلاش جهت فقرزدایى درکنارراهکارهاى سیاسى و امنیتى کارگشا خواهد بود پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
113 - تحلیل جغرافیایی ژئواکونومی جمهوری اسلامی ایران در معادلات جدید منطقه جنوب غرب آسیا
مجید قصاب زاده محمد اخباری داوود حسن آبادیچکیده تقاضای بیش از پیش انرژی از سوی کشورهای صنعتی و تلاش برای دسترسی به انرژی در رقابت‌های اقتصادی بینالملل، باعث توجه ویژه به مناطق انرژی خیز و تغییر دیدگاه‌های ژئوپلیتیکی نسبت به این مناطق شده است. هدف از این پژوهش، تحلیل و بررسی ژئواکونومی ج.ا.ایران در معادلات جنوب چکیده کاملچکیده تقاضای بیش از پیش انرژی از سوی کشورهای صنعتی و تلاش برای دسترسی به انرژی در رقابت‌های اقتصادی بینالملل، باعث توجه ویژه به مناطق انرژی خیز و تغییر دیدگاه‌های ژئوپلیتیکی نسبت به این مناطق شده است. هدف از این پژوهش، تحلیل و بررسی ژئواکونومی ج.ا.ایران در معادلات جنوب غرب آسیا است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی - تحلیلی بوده که با مراجعه به منابع کتابخانه‌ای و سایت‌های معتبر نسبت به جمع‌آوری اطلاعات اقدام گردیده است. کشور ج.ا.ایران به لحاظ قرار گرفتن بین دو حوزه مهم دریای کاسپین و خلیج‌فارس و دارا بودن منابع سرشار انرژی نفت و گاز و سایر ذخایر زیر زمینی و قابلیت‌های اقتصادی دیگر، در قلمروهای ژئواکونومی جدید، دارای نقش بی‌بدیل بهویژه در منطقه جنوب غرب آسیا و خلیج‌فارس است اما از رهبری ژئوپلیتیکی منطقه و قدرت تأثیرگذاری بر سیاست‌های انتقال انرژی برخوردار نیست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
114 - جامعه شبکه‌ای و تروریسم نوین؛ بررسی منابع ژئوپلیتیکی، ژئواکونومیکی و ژئوکالچری تروریسم نوین در منطقه خاورمیانه در راستای دستیابی به یک مدیریت اجرایی برای امنیت
داود عابدینیچکیده یکی از مهم ترین تحولات امنیتی و ژئوپلیتیکی منطقه خاورمیانه ظهور نوع جدیدی از وحشت و ناامنی و کشتار است که گستره وسیعی از جغرافیای منطقه را به صورت فراگیر و یا محدود درگیر خود ساخته است. این پدیده که مقارن با ظهور جامعه شبکه ای است این سؤال را مطرح می کند که جام چکیده کاملچکیده یکی از مهم ترین تحولات امنیتی و ژئوپلیتیکی منطقه خاورمیانه ظهور نوع جدیدی از وحشت و ناامنی و کشتار است که گستره وسیعی از جغرافیای منطقه را به صورت فراگیر و یا محدود درگیر خود ساخته است. این پدیده که مقارن با ظهور جامعه شبکه ای است این سؤال را مطرح می کند که جامعه شبکه ای چیست و چگونه شرایط ژئوپلیتیکی، ژئواکونومیکی و ژئوکالچری تروریسم نوین را در منطقه خاورمیانه فراهم آورده است؟ علاوه بر این سؤال اصلی سؤالات فرعی دیگری نیز در این مقاله مطرح می شوند از جمله اینکه تروریسم به طور کلی و تروریسم نوین در منطقه خاورمیانه دارای چه تاریخچه ای است و منابع ژئوپلیتیکی، ژئواکونومیکی و ژئوکالچری تروریسم نوین در منطقه خاورمیانه کدام اند؟ نتایج این مقاله نشان میدهد که جامعه شبکه ای با سخت کردن ساماندهی سیاسی فضا برای دولتهای منطقه و از طرف دیگر به حاشیه راندن کشورهای منطقه خاورمیانه در اقتصاد اطلاعاتی و نیز تهدید هویت‌های قومی و مذهبی و در نتیجه ایجاد هویت‌های مقاوم در برابر روند جهانی شدن نقش کاتالیزور را در ظهور تروریسم نوین بازی کرده است. با توجه به این مقدمه در این مقاله تلاش خواهد شد با استفاده از منابع کتابخانه ای و مقالات علمی و پژوهشی به تحلیل و تبیین جامعه شبکه ای و نقش آن در ایجاد شرایط ژئوپلیتیکی، ژئواکونومیکی و ژئوکالچری تروریسم نوین در منطقه خاورمیانه پرداخته شود پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
115 - رویکرد مقایسه‌ای ایران و مصر درقبال گروههای جهادی فلسطین (1979 تا 2012 میلادی)
ابراهیم متقی محمد نادریچکیده جمهوری اسلامی ایران و مصر، دو کشور مهم و تأثیر گذار در جهان اسلام، منطقه ژئواستراتژیک خاورمیانه و شمال آفریقا محسوب می شوند. مصر مدعی رهبری جهان عرب، کشوری تأثیر گذار در میان کشورهای اسلامی، عربی‌و غیر متعهدها است. این کشور در مسأله فلسطین تاکنون بیشترین تأثیر چکیده کاملچکیده جمهوری اسلامی ایران و مصر، دو کشور مهم و تأثیر گذار در جهان اسلام، منطقه ژئواستراتژیک خاورمیانه و شمال آفریقا محسوب می شوند. مصر مدعی رهبری جهان عرب، کشوری تأثیر گذار در میان کشورهای اسلامی، عربی‌و غیر متعهدها است. این کشور در مسأله فلسطین تاکنون بیشترین تأثیر گذاری را داشته وگروه‌های جهادی فلسطینی، مصر را همچنان اصلی‌ترین حامی خود می دانند. ایران نیز به عنوان کشوری اسلامی و تأثیرگذار در مناسبات منطقهای، نقشی راهبردی در مناسبات جهان اسلام، خاورمیانه و فلسطین دارد. بنابراین تاثیرپذیری گروههای جهادی فلسطینی از دو کشور در منطقه حساس خاورمیانه دارای اهمیت بسیار است. به ویژه اینکه هر دو کشور طی سه دهه گذشته رویکردهای متفاوتی را نسبت به مساله فلسطین دنبال کرده‌اند. روابط ایران ومصر پس از انقلاب اسلامی با چالش‌ها و تنشهای مختلفی مواجه بوده است. با شناسایی موجودیت اسراییل از سوی مصر –پیمان صلح کمپ دیوید – اختلافات به اوج رسیده ومنجر به قطع روابط دو کشور شد. طی سه دهه گذشته سیاست خارجی مصر با سیاست‌های کشورهای غربی به خصوص ایالات متحده همسو بوده است و این کشور به دستیابی به بخشی از حقوق فلسطینی‌ها رضایت داده است، اما ایران موجودیت اسراییل را هرگز به رسمیت نشناخته و از حقوق کامل فلسطینی‌ها و بازپس‌گیری سرزمین‌های اشغالی و تشکیل دولت فلسطین حمایت کرده است. بر این اساس، مصر از گروههای فلسطینی سازشکار مانند فتح و تشکیلات حکومت خودگردان حمایت کرده وایران از گروههای معتقد به ادامه مقاومت وجهاد مانند گروههای حماس و جهاد اسلامی حمایت کرده است. بنابراین تاکنون مساله فلسطین مهمترین عامل تاثیرگذار در روابط ایران ومصر بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
116 - تحلیل فضایی جنبش‌های اجتماعی در خاورمیانه و شمال آفریقا از سال 2010 تاکنون
محمد اخباری مینا آزمون مساعدچکیده فضای جغرافیایی اصولاً با تصمیمات انسانی، فردی یا جمعی، اختیاری یا اجباری، آگاهانه یا ناآگاهانه،بطور مرتب تغییر می‌یابد. طبق نظریه پخش که توسط تورستن هاگراستراند جغرافیدان مطرح سوئدی مطرح گردیده است: پخش فضایی، حرکتهای است که دگرگونی چشم انداز و یا شیوه رفتار را چکیده کاملچکیده فضای جغرافیایی اصولاً با تصمیمات انسانی، فردی یا جمعی، اختیاری یا اجباری، آگاهانه یا ناآگاهانه،بطور مرتب تغییر می‌یابد. طبق نظریه پخش که توسط تورستن هاگراستراند جغرافیدان مطرح سوئدی مطرح گردیده است: پخش فضایی، حرکتهای است که دگرگونی چشم انداز و یا شیوه رفتار را سببمی شود.با شروع جنبش‌های اجتماعی از تونس و گسترش آن در لیبی، مصر و.... منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا دچار تحولات ژئوپلتیکی عدیده ای گشت. در این تحولات از یک طرف علل و عوامل داخلی و از طرف دیگر حضور و نقش بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای همچون آمریکا، ناتو و... قابل بحث است.لذا در این پژوهش سعی شده است با بهره گیری از نظریه پخش به تحلیل فضایی جنبش‌های اجتماعی در خاورمیانه و شمال آفریقا پرداخته و نتایجی روشن و مناسب حاصل گردد.علیرغم محک نخوردن نظریه پخش در ایران و بخصوص در زمینه جنبش‌های اجتماعی، اینک در مورد پخش فضایی جنبش‌های اجتماعی رخ داده در خاورمیانه و شمال آفریقا، نتایج حاصله، حاکی از آن است که تطابق نسبی با بسیاری از کارکردهای مورد نظر در تئوری انتشار فضایی، را این جنبش‌های اجتماعی اخیر داشته و دارد: چنانچه از نظر نوع انتشار، وجه (پخش سرایتی) در خصوص جنبش‌های اجتماعی در خاورمیانه و شمال آفریقا صادق بوده است. بطوری که کشورهای مصر، لیبی، سوریه، بحرین، یمن و....تحت تاثیر انقلاب تونس جنبش مردمی‌را ادامه دادند. جنبش رخ داده از 18 دسامبر 2010 شروع شد و هنوز نیز ادامه دارد. در این نوع جنبش، افکار، اندیشه‌ها، مفاهیم از سرزمین میزبان (تونس) به سرزمین میهمان و جدید (الجزائر، لیبی، مصر و...) هجرت کرد و چون هجرت فیزیکی نبود، دارای سرعت انتشار بالایی بود. بطوری که همانند گلوله برفی تعداد کشورها به مرور زمان گسترش و به همین ترتیب ناحیه تحت پوشش نیز بزرگ شد.از نظر عوامل موثر در پخش فضایی مراحل بیان شده توسط‌هاگراستراند (حوزه یا محیط، زمان، موضوع پخش، مبدأ پخش، مقصد پخش، مسیر حرکت پدیده‌ها) در تئوری پخش، در خصوص جنبش‌های اجتماعی خاورمیانه و شمال آفریقا نیز قابل تطبیق است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
117 - بررسی و تحلیل ویژگی های ساختاری دولت ایالتی کردستان عراق
ریباز قربانی نژادچکیده کردهای عراق پس از هفت دهه مبارزه برای رسیدن به حقوق خود که آن را در قالب های مختلف از جمله استقلال، خودمختاری و فدرالیسم تعریف می کردند، بالاخره در اوایل دهه 90 میلادی و پس از شکست ارتش عراق از نیروهای ائتلاف به رهبری امریکا و پایان دنیای دو قطبی حاکم بر جهان پس ا چکیده کاملچکیده کردهای عراق پس از هفت دهه مبارزه برای رسیدن به حقوق خود که آن را در قالب های مختلف از جمله استقلال، خودمختاری و فدرالیسم تعریف می کردند، بالاخره در اوایل دهه 90 میلادی و پس از شکست ارتش عراق از نیروهای ائتلاف به رهبری امریکا و پایان دنیای دو قطبی حاکم بر جهان پس از جنگ جهانی دوم، موفق به تأسیس یک حکومت خودمختار در سه استان اربیل، سلیمانیه و دهوک شدند. این حکومت که در فرایند یک انتخابات آزاد در شمال عراق تشکیل شده بود، تا سال 1994 توانست به شیوه متحد و یکپارچه اداره منطقه آزادشده را در دست داشته باشد. ولی با آغاز جنگ های داخلی سه ساله بین دو حزب پیروز در انتخابات سال 1992 این حکومت تجزیه گردید و هر کدام از دو حزب دمکرات کردستان و اتحادیه میهنی به مدت نزدیک به ده سال بر بخش هایی از سرزمین کردستان عراق حکم رانی نمودند. تا این که پس از حمله امریکا و انگلیس به عراق در مارس 2003 و تحولات فراوانی که هم در سطح منطقه و هم در سطح داخلی کشور عراق پدیدار گردید، دو حزب حاکم تصمیم به ایجاد یک حکومت متحد و یکپارچه در سرزمین های واقع در بالای مدار 36 درجه گرفتند. این مقاله درصدد است تا با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی و بر پایه قانون اساسی آن به بیان ویژگی های ساختاری دولت ایالتی کردستان عراق پس از سقوط صدام و نحوه توزیع قدرت در چارچوب فضای داخلی تحت قلمرو خود بپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
118 - راهبرد عوامل ساختار قدرتهای برتر جنوب غرب آسیا چرایی قدرتهای فرامنطقه ای بر علل برتر جلوه دادن رژیم اشغالگر قدس
مهرعلی عباسپور کیومرث یزدان پناه عزت الله عزتیچکیده بررسی ساختار نظام برتر منطقهای جنوب غرب آسیا و شاخص قدرتهای آن و اعمال سیاست قدرتهای فرامنطقه ای در این ساختار، چرائی برتری جلوه دادن رژیم اشغالگر قدس عدم استرجاع آن در محافل جهانی، سازمان‌های بین المللی برای کسب مشروعیت، نداشتن عمق استراتژیک، وزن ژئوپلیتیکی، خ چکیده کاملچکیده بررسی ساختار نظام برتر منطقهای جنوب غرب آسیا و شاخص قدرتهای آن و اعمال سیاست قدرتهای فرامنطقه ای در این ساختار، چرائی برتری جلوه دادن رژیم اشغالگر قدس عدم استرجاع آن در محافل جهانی، سازمان‌های بین المللی برای کسب مشروعیت، نداشتن عمق استراتژیک، وزن ژئوپلیتیکی، خروج از شروط سازمان ملل، جمعیت ناموزون، متفرق، مهاجر، مذهب ناهمگن، مرز شناور، ناسازگاری همجواری، منطقهای، فرامرزی، نداشتن منزلت ژئوپلیتیکی که از سنجش قدرت ملی آن در ارزیابی و محاسبه عوامل مادی و غیرمادی قدرت ساز آن، که باید در داخل وزن شود،! این وزن‌ها با نگاه به بیرون دنبال میشود. هزینه کردن قدرتهای برتر منطقه، ترکیه، ایران قبل انقلاب، مصر، عربستان برای بالا آوردن قدرت وابسته رژیم اشغالگر قدس در نظام قدرت منطقهای و چرائی آن در شفاف‌سازی سیاست‌های بازدارندگی و راهبردی دنبال میشود و محاسبه مؤلفه‌ها و عوامل مختلف مادی و غیر مادی برای ساختار قدرت آن، موضوع، تصمیم سازان قدرتهای فرامنطقه ای با بهانه‌های تاریخی و مذهب‌سازی و برتری طلبی یک قوم و راه اندازی دو کارناوال بین المللی تحت عنوان جنگ اول جهانی برای متلاشی کردن دولت اسلامی عثمانی و جنگ دوم هویت دادن به رژیم جعلی اسرائیل را در برداشت. وابستگی و ناتوانی آن را در مؤلفههای اقتصادی، اجتماع، زبانی، محیط ارضی و مرزی و.... میتوان دید. اسرائیل بدون پشتیبانی ایالات متحده آمریکا، حتی لحظه‌ای به حیات سیاسی خود نمی‌تواند ادامه دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
119 - بررسی تطبیقی میزان استفاده پژوهشگران کشورهای خاورمیانه از شبکه‌های اجتماعی علمی
محمدرضا نیازمند سعیده ابراهیمی عبدالرسول جوکارهدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی میزان استفاده پژوهشگران کشورهای خاورمیانه از شبکه‌های اجتماعی علمی و اهداف پیوستن آنها به این شبکه‌ها صورت گرفته است. روش پژوهش: این پژوهش به روش نمونه گیری تصادفی طبقه‌ای غیر درصدی و با رویکرد پیمایشی- تطبیقی انجام گرفته است. جامعه این پ چکیده کاملهدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی میزان استفاده پژوهشگران کشورهای خاورمیانه از شبکه‌های اجتماعی علمی و اهداف پیوستن آنها به این شبکه‌ها صورت گرفته است. روش پژوهش: این پژوهش به روش نمونه گیری تصادفی طبقه‌ای غیر درصدی و با رویکرد پیمایشی- تطبیقی انجام گرفته است. جامعه این پژوهش را محققین کشورهای منطقه خاورمیانه تشکیل دادند که برحسب حجم نمونه پرسشنامه برای 728 نفر از آنها ارسال شد. پرسشنامه به صورت محقق ساخته بوده و 444 نفر از محققین به پرسشنامه پاسخ دادند. پایایی پرسشنامه نیز به روش آلفای کرونباخ با عدد قابل قبول 79/0 محاسبه شد. به منظور پاسخگویی به سؤال‌های پژوهش از آمار توصیفی، استنباطی و آزمون‌های خی دو و تحلیل واریانس یک راهه استفاده شد. یافته‌ها: یافته های پژوهش نشان داد، پژوهشگران کشورهای کویت، امارات متحده عربی و قطر، بیشترین استفاده را از شبکه های اجتماعی علمی دارند. همچنین، پژوهشگران کشورهای بحرین، امارات متحده عربی و سوریه بیشترین میزان حضور را در شبکه‌های اجتماعی علمی دارند. نمایانی و افزایش استناد و به اشتراک گذاری مقاله‌ها توسط پژوهشگران کشورهای خاورمیانه، هدف عمده ی پیوستن به این شبکه ها است. نتیجه گیری: در کل، میزان حضور پژوهشگران این منطقه در شبکه‌های اجتماعی علمی، رضایت بخش نیست و جای خود را در میان جامعه مورد مطالعه به خوبی باز نکرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
120 - چالش های حقوق بین الملل معاصر در حمایت از حقوق زنان (مطالعه موردی : منطقه خاورمیانه)
پگاه صحبایی سید باقر میرعباسیدر عصر حاضر که زنان در کشورهای در حال توسعه به خصوص منطقه خاورمیانه علاوه بر خشونت و تبعیضی که قرنها با آنها دست به گریبان بوده اند با گسترش جنگهای داخلی، رشد گروههای تروریستی وافراطی با معضلات جدیدتری روبرو شده اند که نگرانی جامعه بین المللی را نیز به همراه داشته است. چکیده کاملدر عصر حاضر که زنان در کشورهای در حال توسعه به خصوص منطقه خاورمیانه علاوه بر خشونت و تبعیضی که قرنها با آنها دست به گریبان بوده اند با گسترش جنگهای داخلی، رشد گروههای تروریستی وافراطی با معضلات جدیدتری روبرو شده اند که نگرانی جامعه بین المللی را نیز به همراه داشته است. علی رغم روند رو به رشد نشستها ، تصویب اسناد و قطعنامه های متعدد واتخاذ تدابیر وسازوکارهای نظارتی بین المللی در چارچوب سازمان ملل و نهادهای حقوق بشری مستقل، گزارشات نقض بی رویه حقوق زنان در جهان تکان دهنده است. این موضوع به ویژه در جوامع سنتی همچون اغلب کشورهای خاورمیانه که خشونت و تبعیض به صورت آموزه های رفتاری و الگوهای جامعه پذیری از یک نسل به نسل دیگر منتقل گردیده و تحولات و تولید اندیشه های معاصر نیز نمی توانند به آسانی در هنجارهای مسلط بر آن اثر گذاشته و آن را دچار دگرگونی نمایند ، تامل برانگیز است . تحول اسناد بین المللی با نگرش حمایتی، به سوی تصویب اسنادی که هدفشان اصلاح قوانین به نفع تحقق برابری و رفع انواع تبعیضات جنسیتی از زنان می باشند، هستیم . درحوزه حقوق بشردوستانه نیزخصوصاً با توجه به روند دولتهای متخاصم در دهه‌های اخیر مبنی بر استفاده از اشکال مختلف خشونت جنسی علیه زنان بهعنوان یک تاکتیک نظامی، این ضرورت را ایجاب کرده است که اصلاحات و اقداماتی در چارچوب ساختارهای کنونی حفظ صلح و امنیت بین‌المللی با حمایت ویژه شورای امنیت سازمان ملل برای ارتقای مشارکت زنان به نقش فعال در مخاصمات صورت گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
121 - بررسی تاثیر بهبود محیط کسب و کار بر رشد اقتصادی(مطالعه موردی کشورهای منتخب منطقه خاورمیانه)
بیژن باصری میثم شاه حسینیامروزه عوامل تعیین کننده رشد اقتصادی به یکی از موضوعات قابل تامل و بحث برانگیز در میان اقتصاددانان تبدیل شدهخ است.به رغم افزایش عوامل مهمی نظیر نهادهای تولید ،نوآوری و تحولات فنی و به کارگیری ظرفیتهای احتمالی خالی در اقتصاد،یکی از چالشهای اساسی رشد اقتصادی ،محیطی حقوقی چکیده کاملامروزه عوامل تعیین کننده رشد اقتصادی به یکی از موضوعات قابل تامل و بحث برانگیز در میان اقتصاددانان تبدیل شدهخ است.به رغم افزایش عوامل مهمی نظیر نهادهای تولید ،نوآوری و تحولات فنی و به کارگیری ظرفیتهای احتمالی خالی در اقتصاد،یکی از چالشهای اساسی رشد اقتصادی ،محیطی حقوقی و نهادی است که کارگزاران اقتصادی اعم از بنگاه ها و سرمایه گذاران در ان مشغول فعالیت هستند.با توجه به کند بودن رشد اقتصادی کشورهای منطقه خاورمیانه در طی دهه های گذشته علی رغم وجود فرصتها،ظرفیت ها و امکانات از جمله منابع نفتی به نظر می رسد یکی از موانع موجود فضای مطلوب کسب و کار برای فعالان اقتصادی در این منطقا است.برای این منظور این مقاله به بررسی اثرات کمی محیط کسب و کار بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب این منطقه در دوره 2004-2010 به روش داده های تابلوئی پرداخته است.نتایج نشان می دهد که بهبود رتبه شاخص محیط کسب و کار یکی از عواملی است که منجر به ارتقای رشد اقتصادی در این منطقه شده است،هر چند که این وضعیت در بین کشورهای از شدت و ضعفهایی برخوردار ا می باشد.در عین حال حذف فضای دیوان سالارانه و تسهیل در قوانین و مقررات و سرعت بخشیدن در اجرای شروع یک کسب و کار از عوامل مهمی است که می تواند در محجیط مطلوب برای ارتقای رشد اقتصادی موثر باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
122 - تحلیل ژئوپلتیکی ،نقش آمریکا درایجاد موانع و چالش های سیاسی - امنیتی منطقه خاورمیانه
فرهاد حمزه محسن چوپانی رستمیاگر چه منطقه خاورمیانه به دلیل موقعیت ژئوپولیتیک و ژئواستراتژیک خاص خود همواره در طول تاریخ مورد توجه و نگاه قدرتهای فرامنطقهای بوده است، اما در طول نزدیک به یک قرن و در پی اکتشاف منابع انرژی، این منطقه اهمیتی صد چندان یافته است و امروزه میتوان گفت نبض اقتصاد انرژی جهان چکیده کاملاگر چه منطقه خاورمیانه به دلیل موقعیت ژئوپولیتیک و ژئواستراتژیک خاص خود همواره در طول تاریخ مورد توجه و نگاه قدرتهای فرامنطقهای بوده است، اما در طول نزدیک به یک قرن و در پی اکتشاف منابع انرژی، این منطقه اهمیتی صد چندان یافته است و امروزه میتوان گفت نبض اقتصاد انرژی جهان در آن میزند. آمریکا با وجود روابط پر نوسان در حوزههای سیاسی و امنیتی با کشورهای منطقه تلاش مینماید که در حرکتی آرام و مداوم پیوندهای دو جانبه اقتصادی-امنیتی را با کشورهای منطقه خاورمیانه و خلیج فارس تحکیم بخشد اما ساختار منظومه امنیت جهانى به دنبال سیاستهاى جدید ایالات متحده آمریکا دستخوش تحول بنیادینى شده است که در کلیه بازیگران کم و بیش اثر گذاشته است . در این میان خارومیانه بنا بر دلایل ژئوپولتیک ی ، انرژیک و ایدئولوژیک از تاثیرپذیرى به مراتب بیشترى برخوردار است که وجود بازیگرى چون رژیم صهیونیستى در آن بر میزان حساسیت آن مىافزاید . ملاحظاتى از این قبیل و نتیجه حاصله از عملکرد یک جانبه و زورمدارانه آمریکا به خصوص در عراق نشان داد که تحول معنایى رخ داده در امنیت از گفتمان ایجابى به گفتمان سلبى در حوزه خاورمیانه بسیار جدى و امرى عینى است بر این اساس شواهد نشان مىدهد تلقى از امنیت در سطح خاورمیانه متحول شده و تمایل شدیدى به گفتمان سلبى ، از نوع الگوى سنتى که در آن قدرت نظامى نقش اصلى در مناسبات امنیتى را ایفا مىکنددارد.تغییر ساختار منظومه امنیت جهانى از شکل دو قطبى آن در قرن بیستم و گرایش آن به ساختار هژمونیک دلالت بر آن دارد که مفهوم امنیت در قرن 21 در گستره جهانى به میزان زیادى با مقوله اعمال قدرت و استقرار سلطه ارتباط مىیابد و از این حیث گرایش جهانى به سوى گفتمان ایجابى امنیت متوقف و یا حداقل بسیار کند خواهد شد .مهم ترین اهداف این مقاله الف) تحلیل ژئوپلتیکی ،نقش آمریکا درخاورمیانه ب) شناخت موانع و چالش های سیاسی –امنیتی منطقه خاورمیانه می باشد .که در راستای همین اهداف ، تحقیق حاضر مهم ترین چالش های پیش روی آمریکا در منطقه را (عراق، مناقشه اسرائیل –فلسطین ، جمهوری اسلامی ایران ) دانسته و درادامه با بیان اهداف آمریکا در منطقه خاورمیانه فرضیه تعریف شده در تحقیق یعنی "حضور نیروهای مداخله گر از جمله فرامنطقه ای ازجمله ایالات متحده در منطقه خاورمیانه سبب ثبات سیاسی –امنیتی آن منطقه خواهد شد." را رد می کند پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
123 - سناریوهای نظم منطقه خاورمیانه تا سال 2030 با تاکید بر کنشگری ایران و عربستان
زاهد غفاری هشجین ایوب نیکونهادبعد ازپیروزی انقلاب اسلامی، یکی از مدل‌های نظم منطقهای در خاورمیانه،رقابت بین دو نظم انقلابی‌گری با محوریت جمهوری اسلامی ایران و نظم غرب‌گرا با محوریت آمریکا و بازیگری عربستان وهمپیمانان منطقهای و فرامنطقهای آن بوده است.ولی با توجه به سیال بودن و پرشتاب بودن تحولات د چکیده کاملبعد ازپیروزی انقلاب اسلامی، یکی از مدل‌های نظم منطقهای در خاورمیانه،رقابت بین دو نظم انقلابی‌گری با محوریت جمهوری اسلامی ایران و نظم غرب‌گرا با محوریت آمریکا و بازیگری عربستان وهمپیمانان منطقهای و فرامنطقهای آن بوده است.ولی با توجه به سیال بودن و پرشتاب بودن تحولات در این منطقه،ظهور بازیگران رسمی و غیررسمی جدید، محیط پیچیده و آشوبناک منطقه و به تبع آن، وجود عدم قطعیت‌های متعدد نمی‌توان از تثبیت کامل این الگوی نظم دوقطبی در منطقه خاورمیانه سخن به میان آورد و ممکن است نظم منطقهای خاورمیانه در دهه آینده دستخوش دگرگونی‌های بسیاری شود.پژوهش پیش روی درصدد پاسخگویی به این پرسش اصلی است که سناریوهای آینده نظم منطقهای خاورمیانه تا سال 2030 چگونه خواهند بود و سناریوی مطلوب برای جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در ذیل این الگوهای نظم منطقهای کدام است؟ در پاسخ به سوالات از روش شناسایی و تحلیل پیشران‌های اثرگذار بر شکل‌دهی به نظم منطقهای و همچنین شناسایی شگفتی سازها و نشانک های ضعیف از طریق مصاحبه خبرگان واز طریق نرم افزار میک مک استفاده شده است. یافته های پژوهش منطبق بر اثرگذاری پیشران‌های کلیدی و تحلیل بلوک بندی های قدرت در این منطقه بیانگرآن است که طیف وسیعی از سناریوها را میتوان درخصوص نظم منطقهای خاورمیانه مطرح ساخت اما مطلوبترین نظم برای ایران هژمونی نظم انقلابی گری و محتمل‌ترین سناریو برای جمهوری اسلامی، تداوم سناریوی موازنه قوا در این منطقه است.در مقابل مطلوبترین سناریو برای نظم غرب‌گرا هژمونی نظم غربی-سلفی(بامحوریت عربستان سعودی) و محتمل ترین سناریو برای نظم غرب‌گرا نیز تداوم سناریوی نظم موازنه قواست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
124 - سیاست تعهدات چندگانه و چندجانبه هند در قبال ایران و اسرائیل: دلایل و پیامدها
رضا سیمبر دانیال رضاپور صدیقه آذین علی اسکندری نسبموفقیت در پیشبرد سریع توسعه به همراه عمل‌گرایی اقتصادی باعث شده تا هند اولا به یکی از پویاترین کشورها در اقتصاد جهانی تبدیل شود و ثانیا به عنوان یک کانون نوظهور ثروت و قدرت در جهان تلقی بشود. الزام توسعه اقتصادی این کشور از یک طرف و دگرگونی‌های گسترده در نظام بین الملل، چکیده کاملموفقیت در پیشبرد سریع توسعه به همراه عمل‌گرایی اقتصادی باعث شده تا هند اولا به یکی از پویاترین کشورها در اقتصاد جهانی تبدیل شود و ثانیا به عنوان یک کانون نوظهور ثروت و قدرت در جهان تلقی بشود. الزام توسعه اقتصادی این کشور از یک طرف و دگرگونی‌های گسترده در نظام بین الملل، جهت‌گیری جدید را به سیاست خارجی این کشور در خاورمیانه و در قبال اسرائیل و ایران تحمیل کرده است. در این مقاله به دلایل تغییر سیاست خاورمیانهای هند از سیاستی که در عصر جنگ سرد در پرتو اصل عدم تعهد تعریف می‌شد به سیاستی که بر اساس ضرورتهای جدید منافع ملی هند بازتعریف شده متمرکزیم. بنابراین با توجه به مقدمات فوق، سوال اصلی این مقاله آن است که با توجه به گزینههای پیش روی هند، سیاست خارجی هند در قبال اسرائیل و ایران با چه تغییراتی همراه شده است؟ فرضیه مقاله اینگونه مطرح میشود که سیاست خارجی هند در حوزه خاورمیانه از سیاستی ایدئولوژیک و جهان سوم‌گرایانه که بر اصول عدم تعهد مبتنی بوده است به سیاست تعهدات چندگانه و چند جانبه مبتنی بر ضرورتهای دسترسی به منابع انرژیهای نفت و گاز، بازارها، تسلیحات نظامی است. مقاله حاضر براساس روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع مجازی، نشریات تخصصی نوشته شده است و از لحاظ قلمرو موضوعی این مقاله سیاست تعهدات چندگانه هند را در قبال کشورهای ایران و اسرائیل بررسی می-کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
125 - الگوهای رفتاری سیاست خارجی روسیه در خاورمیانه پس از خیزش‌های عربی
سیدحسن میرفخرائیبا آغاز موج تحولات خاورمیانه در نتیجه خیزش‌های مردمی از سال 2011، شاهد یک تکامل رفتاری در سیاست خارجی روسیه بوده‌ایم. رفتاری که شاید بتوان آن را در قالب رئالیسم تهاجمی ارزیابی کرد. در این راستا روسیه در ابتدا رفتاری منفعلانه در قبال تحولات لیبی و تونس از خود نشان داد و چکیده کاملبا آغاز موج تحولات خاورمیانه در نتیجه خیزش‌های مردمی از سال 2011، شاهد یک تکامل رفتاری در سیاست خارجی روسیه بوده‌ایم. رفتاری که شاید بتوان آن را در قالب رئالیسم تهاجمی ارزیابی کرد. در این راستا روسیه در ابتدا رفتاری منفعلانه در قبال تحولات لیبی و تونس از خود نشان داد و تجربه این رفتار، منجر به شکل‌گیری رویکرد سه‌گانه نرم، سخت و هوشمند آنها در سوریه شد. رویکردی که مذاکرات سیاسی و مداخله نظامی را در کنار یکدیگر مد نظر قرار داد. در همین حال مسکو یک مهارت خاص در همکاری با بازیگران منطقهای با منافع متعارض، از جمله ایران، ترکیه و عربستان سعودی از خود نشان داد. مهارتی که در قالب یک رویکرد موازنه‌گرانه قابل مشاهده بود. همه این موارد در یک سیر تکاملی منجر به شکل‌گیری الگوی رفتاری روسیه در خاورمیانه گردید که یک نتیجه آن را در قالب میانجی‌گری در بحران سیاسی قطر شاهد بودیم. طبیعتا خلاء حضور ایالات متحده و یا افول نقش‌آفرینی آن در خاورمیانه یک عامل کلیدی در این زمینه بود. از این منظر، مقاله حاضر با بهرهگیری از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی الگوی رفتاری روسیه در خاورمیانه پس از انقلابهای عربی می‌پردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
126 - استراتژی سیاست خارجی محمد بن سلمان و الزامات امنیتی آن برای ایران
امید عزیزیان حسین رفیع علی اکبر جعفریمحمد بن سلمان، پس از ورود به دستگاه قدرت در عربستان سعودی، تغییرات بزرگی را در راهبرد سیاست خارجی عربستان ایجاد کرد. او با خروج از راهبرد سنتی سیاست تدافعی، راهبردی تهاجمی را در قبال ایران و مسائل منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در پیش گرفت. در این میان، تغییر الگوهای ائ چکیده کاملمحمد بن سلمان، پس از ورود به دستگاه قدرت در عربستان سعودی، تغییرات بزرگی را در راهبرد سیاست خارجی عربستان ایجاد کرد. او با خروج از راهبرد سنتی سیاست تدافعی، راهبردی تهاجمی را در قبال ایران و مسائل منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در پیش گرفت. در این میان، تغییر الگوهای ائتلاف در منطقه در قالب اتحاد با اسرائیل، طرح ناتو عربی و تلاش برای ابقای نظامیان آمریکایی در منطقه، امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را با تهدید مواجه کرده است. با این اوصاف، پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به این پرسش اساسی است که استراتژی سیاست خارجی محمد بن سلمان در منطقه چه الزاماتی را برای سیاست خارجی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرده است؟ در این مقاله، از نظریه امنیت منطقهای مکتب کپنهاگ و واقع‌گرایی تهاجمی به صورت تلفیقی به عنوان چارچوب نظری بهره گرفته‌شده و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است و برای گردآوری داده‌ها از روش کتابخانه‌ای-اسنادی استفاده شده است. یافته‌های پژوهش حاضر نشان‌گر آن است که نزدیکی فزآینده عربستان به اسرائیل، تلاش برای ایجاد جبهه عربی همراه با مصر و امارات متحده عربی، تلاش ریاض برای نزدیکی فزآینده به آمریکا و روی آوردن این کشور به تقابل گسترده با ایران، امنیت ملی ایران را در سطحی گسترده متأثر ساخته ضرورت بازنگری در نوع تعامل با عربستان را در دو سطح تقابل و تنش‌زدایی ایجاد کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
127 - رویکرد روسیه در قبال جهان اسلام پس از انقلاب های عربی: تداوم یا تغییر سیاست ها
سید رزاق مقیمی داود کیانی مهدی جاودانی مقدمدر پی انقلاب های عربی سال 2011 و شکل گیری ترتیبات جدید در معادلات سیاسی و امنیتی منطقه خاورمیانه، روسیه تلاش کرد سیاست متوازنی نسبت به کشورهای اسلامی در پیش گرفته و در عین تقویت روابط با آنها، از ایجاد تنش با آنان پرهیز نماید. هدف اصلی این پژوهش، بررسی عوامل مؤثر بر سیا چکیده کاملدر پی انقلاب های عربی سال 2011 و شکل گیری ترتیبات جدید در معادلات سیاسی و امنیتی منطقه خاورمیانه، روسیه تلاش کرد سیاست متوازنی نسبت به کشورهای اسلامی در پیش گرفته و در عین تقویت روابط با آنها، از ایجاد تنش با آنان پرهیز نماید. هدف اصلی این پژوهش، بررسی عوامل مؤثر بر سیاست خارجی روسیه در قبال جهان اسلام، پس از انقلاب های عربی سال 2011 و پاسخ به این پرسش است که مؤلفه های اصلی سیاست خارجی روسیه در قبال جهان اسلام به ویژه نسبت به کشورهای منطقه خاورمیانه کدامند؟ فرضیه اصلی که مورد آزمون قرار گرفته، این است سیاست خارجی روسیه در قبال جهان اسلام به ویژه پس از وقوع انقلاب های عربی در خاورمیانه، بر مبارزه با بنیادگرایی دینی، پرهیز از ورود به شکاف های مذهبی شیعه - سنی و تلاش برای بهبود تصویر روسیه در میان جوامع اسلامی سنی مذهب ابتنا داشته است. در نوشتار حاضر، تلاش شد به روش توصیفی - تحلیلی و در قالب چارچوب نظری سازه انگاری، تحلیلی نسبتا متمایز از ماهیت روابط روسیه با جهان اسلام در مقطع پس از انقلاب های عربی در سال 2011 تا 2020 ارائه گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
128 - استراتژی هنجارسازی اتحادیه اروپا در رویاروئی با تروریسم و رشد افراط‌گرایی
رامسین بیت جم محمدعلی خسروی رضا جلالی دیدخت صادقی حقیقیاین پژوهش تلاش می‌کند تا استراتژی هنجارسازی اتحادیه اروپا در رویارویی با تروریسم و رشد افراط‌گرایی در نظام بینالملل را مورد بررسی قرار دهد. تروریسم یکی از بزرگترین تهدیدکننده‌های امنیت جامعه‌ی بشری به حساب می‌آید که میتواند علیه بسیاری از مولفه‌های مدنیت برخیزد زیرا ت چکیده کاملاین پژوهش تلاش می‌کند تا استراتژی هنجارسازی اتحادیه اروپا در رویارویی با تروریسم و رشد افراط‌گرایی در نظام بینالملل را مورد بررسی قرار دهد. تروریسم یکی از بزرگترین تهدیدکننده‌های امنیت جامعه‌ی بشری به حساب می‌آید که میتواند علیه بسیاری از مولفه‌های مدنیت برخیزد زیرا تروریسم افرادی را تربیت خواهد کرد که قائل به هیچ‌گونه تسامح، تساهل و همزیستی مسالمت آمیز میان خود و جامعه نیستند. با ظهور جنگ در منطقه‌ی خاورمیانه، اروپا نیز تماس ملموسی را با تروریست‌ها پیدا کرد زیرا بسیاری از افرادی که در گروههای تروریستی فعال در خاورمیانه حضور داشتند اروپایی بودند که این امکان وجود دارد که پس از برقراری آرامش در منطقه با آن گرایش‌های افراطی به کشور خودشان بازگشته و تبدیل به یک نیروی خطرناک شوند. از این رو مقابله با تروریسم و رشد افراط‌گرایی برای اتحادیه‌ی اروپا یک مساله‌ی امنیتی است که مقابله با آن برای اروپایی‌ها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. به صورت کلی میتوان گفت رفتارهای اتحادیه اروپا در مقابله با تروریسم و رشد افراط‌گرایی دربرگیرنده همکاری با کشورهای دیگر در مبارزه با تروریسم، ارائه‌ی خدمات در راستای مبارزه با تروریسم، مسدود نمودن راههای تامین مالی تروریسم، اختصاص بودجه به منظور رویاروئی با با تروریسم و اقدامات پارلمانی در راستای محدود نمودن اقدامات تروریستی، بخشی از فعالیت هائی می باشند که می‌توانند در رویاروئی با گروه های تروریستی مورد توجه واقع گردند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
129 - تجارت اسلحه فرانسه در خاورمیانه و تاثیر آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران
محمدرضا موحدی علیرضا رضایی قاسم ترابیفرانسه به لحاظ تاریخی و سیاسی همواره ارتباط تنگاتنگی با مسائل خاورمیانه دارد. با اعلام راهبرد آمریکا در این منطقه، فرصت مناسب تری برای ورود قدرت میانی همچون فرانسه برای گسترش مناسبات خود فراهم شد و فرانسه می کوشد با توجه به اهداف سیاست خارجی، مناسبات خود در خاورمیانه ر چکیده کاملفرانسه به لحاظ تاریخی و سیاسی همواره ارتباط تنگاتنگی با مسائل خاورمیانه دارد. با اعلام راهبرد آمریکا در این منطقه، فرصت مناسب تری برای ورود قدرت میانی همچون فرانسه برای گسترش مناسبات خود فراهم شد و فرانسه می کوشد با توجه به اهداف سیاست خارجی، مناسبات خود در خاورمیانه را گسترش دهد. در پژوهش پیش رو این سوال مطرح می شود که تجارت اسلحه فرانسه در خاورمیانه چگونه امنیت جمهوری اسلامی ایران را تحت تاثیر قرارمی دهد؟ در این باره می توان گفت گسترش روابط نظامی و امنیتی فرانسه با کشورهای عرب خاورمیانه از طرفی به برقراری توازن قدرت بین کشورهای عربی و اسرائیل و جلوگیری از گرایش به سلاح های کشتار جمعی با هدف تامین امنیت طرفین است و از جهتی دیگر موجب گسترش مسابقه تسلیحاتی در منطقه، گسترش شکاف و تنش منطقه ای بین کشورهای عربی و جمهوری اسلامی ایران نیز می شود. این مقاله با استناد به نظریه واقع گرایی نئوکلاسیک به بررسی تداوم وضع موجود در این منطقه پرداخته و بیان می دارد که تداوم تحکیم مناسبات بین کشورهای عربی با فرانسه و تداوم وضعیت موجود در منطقه به تقویت و تشدید ناامنی ها می انجامد و نتیجه آن اثرات منفی و مخرب بر امنیت جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
130 - سیاست خاورمیانه ای روسیه و مدیریت تعارض رابطه تهران – ریاض
رضا اختیاری امیری حسین رفیع عطیه بلبل امیریبا قدرت گرفتن ملی گرایان روسی و اوراسیاگرایان، خاورمیانه از اهمیت راهبردی در محاسبات منطقه ای و جهانی روسیه برخوردار شده است. در همین چارچوب توسعه مناسبات با کنشگران اصلی زیرسیستم خاورمیانه نظیر جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی از اولویت های سیاست خارجی روسیه بوده چکیده کاملبا قدرت گرفتن ملی گرایان روسی و اوراسیاگرایان، خاورمیانه از اهمیت راهبردی در محاسبات منطقه ای و جهانی روسیه برخوردار شده است. در همین چارچوب توسعه مناسبات با کنشگران اصلی زیرسیستم خاورمیانه نظیر جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی از اولویت های سیاست خارجی روسیه بوده است. اما تهران و ریاض منافع متعارضی را در منطقه پیگیری می کنند که این موضوع چالشی برای دستگاه دیپلماسی روسیه محسوب می گردد. با توجه به این مساله، سوال پژوهش بر این اساس شکل گرفته است که روسیه چگونه همزمان با حفظ مناسبات با تهران و ریاض، به مدیریت تعارض موجود در روابط آنها در راستای منافع منطقه ای خود پرداخته است؟ فرضیه مقاله بر این مبنا قرار دارد که روسیه تلاش کرده تا بر اساس رویکرد کاملا واقع بینانه و پراگماتیستی روابط مستقلی را با هر دو کشور همزمان برقرار کند تا بدین ترتیب منافع منطقه ای و همچنین جهانی خود را تامین نماید. روش تحقیق تحلیلی- تبیینی است و از رهیافت نظری واقع گرایی جهت تبیین موضوع استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که در رابطه با مساله فعالیت های هسته ای ایران، نفوذ منطقه ای و حضور این کشور در سوریه، تقابل جبهه مقاومت با ائتلاف عربی-عبری و حمایت ایران از حوثی های یمنی در جنگ با عربستان، رهبران کرملین توجه ای به خواست سعودی ها نداشته و در مقابل سیاست هماهنگی را با تهران، در راستای منافع ملی خود، اتخاذ نمودند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
131 - تاثیرات بهار عربی و انقلابهای رنگی در آسیای مرکزی و قفقاز
حبیب اله ابوالحسن شیرازیچکیده خیزش‌های عربی که از تونس آغاز و به مصر، مراکش، اردن، لیبی، سوریه، یمن و بحرین گسترش یافت، سوالات مختلفی را به ذهن متبادر نمود که آیا این خیزش‌ها می تواند به سایر مناطق جهان سرایت نماید؟ امکان بروز ناآرامی در دراز مدت در اورآسیا به طور عام و در آسیای مرکزی و قفقاز چکیده کاملچکیده خیزش‌های عربی که از تونس آغاز و به مصر، مراکش، اردن، لیبی، سوریه، یمن و بحرین گسترش یافت، سوالات مختلفی را به ذهن متبادر نمود که آیا این خیزش‌ها می تواند به سایر مناطق جهان سرایت نماید؟ امکان بروز ناآرامی در دراز مدت در اورآسیا به طور عام و در آسیای مرکزی و قفقاز به طور خاص، نگرانی‌های جدی درباره وقوع خیزش‌های مشابه علیه رژیم‌های سیاسی حاکم در این مناطق ایجاد کرده است. خیزش‌های عربی منتهی به تاسیس رژیم‌های استبدادی و وضعیتی خواهد شد که مانع از توسعه جامعه آنها می شود. شباهت‌هایی میان جوامع کمونیستی اتحاد جماهیر شوروی و جوامع عربی وجود دارد که فساد فراگیر، فقدان فضای سیاسی رقابتی و فاصله میان غنی و فقیر از آن جمله است. همچنین وقوع انقلابهای رنگی در برخی از کشورهای مشترک المنافع بازمانده از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به عنوان حادثه‌ای غیرمترقبه در هزاره سوم تلقی گردید. تحولات گرجستان در سال 2003 که به انقلاب مخملی یا گل رز معروف شد بدان جهت بود که تغییر دولت گرجستان توسط مخالفان را بدون خونریزی شامل شد و دگرگونی‌هایی را در عرصه اوراسیا بوجود آورد. یک سال بعد ویکتور یوشچنکو با کسب 52 درصد آراء به ریاست جمهوری اوکراین انتخاب و رهبری انقلاب نارنجی را به عهده گرفت. در سال 2005 با وقوع انقلاب لاله‌ای در قرقیزستان، مجموعه انقلابهای رنگی در کشورهای مشترک المنافع اوراسیایی کامل گردید. تحولات سه کشور فوق گرچه در موضوعاتی همچون نارضایتی عمومی مردم از اوضاع اقتصادی کشور و کنار گذاشتن نسل نخبگان سابق به یکدیگر شباهت داشتند اما از نظر انگیزه‌های واقعی ناراضیان و نحوه خاتمه بحران‌ها هر کدام با یکدیگر تفاوت‌هایی داشتند که باید به طور دقیق بررسی گردند. این مقاله در صدد پاسخگویی به این سوالات است که بهارعربیچراوچگونهاتفاقافتاد؟ تاثیراتبهارعربیدرآسیایمرکزی و قفقازچگونه قابل بررسی و تحلیل است؟ همچنین این مقاله به بررسی چگونگی پیدایش انقلابهای رنگی در اوراسیا، علل و عوامل تأثیرگذار در تحولات گرجستان، اوکراین و قرقیزستان خواهد پرداخت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
132 - رویکرد سیاست خارجی دولت یازدهم نسبت به نظم و امنیت منطقه خاورمیانه
ملک تاج خسرویچکیده منطقه خاورمیانه و زیرنظام آن یعنی منطقه خلیج فارس به عنوان منطقهای منحصر به فرد شناخته میشود که از یک سو به دلیل وجود منابع انرژی و از سوی دیگر به دلیل موقعیت ممتاز ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک دارای اهمیت بین‌المللی است. تاریخ تحولات خاورمیانه در دهه‌ه چکیده کاملچکیده منطقه خاورمیانه و زیرنظام آن یعنی منطقه خلیج فارس به عنوان منطقهای منحصر به فرد شناخته میشود که از یک سو به دلیل وجود منابع انرژی و از سوی دیگر به دلیل موقعیت ممتاز ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک دارای اهمیت بین‌المللی است. تاریخ تحولات خاورمیانه در دهه‌های گذشته نشان میدهد که ﺗﺄمین نظم، امنیت و ثبات، مهمترین اولویت کشورهای این منطقه و قدرتهای فرامنطقهای بوده است. در نیم قرن گذشته تلاش‌های متعددی در این راستا، از سوی قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای در خاورمیانه به اجرا در آمده است که هر کدام به دلیل عدم توجه به برخی از مؤلفههای مهم این منطقه با شکست مواجه شده است. با توجه به رویکردهای متفاوت دولت در جمهوری اسلامی ایران به منطقه خاورمیانه و موضوع نظم، هدف اصلی این پژوهش پرداختن به رویکرد سیاست خارجی دولت یازدهم در جمهوری اسلامی ایران به مسئله نظم در منطقه خاورمیانه است. با روی کار آمدن دولت یازدهم، نگاه دستگاه سیاست‌گذار خارجی به موضوع نظم از یک نگاه تقابلی به یک نگاه تعاملی تغییر جهت داد و دولت روحانی تلاش کرد تا در چهارچوب سیاست تنش‌زدایی و تعامل سازنده بار دیگر نظم پایدار منطقهای را شکل دهد. مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی به سئوال اصلی رویکرد سیاست خارجی ایران نسبت به نظم منطقهای خاورمیانه در دولت یازدهم می‌پردازد و پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات به این نتیجه رسیده است که سیاست خارجی دولت یازدهم با رویکرد مبتنی بر تنش زدایی، سیاست نظم منطقهای پایدار را در پیش گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
133 - روسیه و خاورمیانه جدید، راهبردها و چالش‌ها
سید اسدالله اطهری شعیب بهمنچکیده روسیه و منطقه خاورمیانه از روابط تاریخی بسیار دیرینه‌ای برخوردارند. این روابط طی سده ها و قرن های متمادی ادامه داشته و در هر دوره دارای ویژگی های خاص خود بوده است. به نحوی که روابط روسیه با منطقه خاورمیانه را می توان به دوره های مختلفی تقسیم کرد. در این بین وقوع چکیده کاملچکیده روسیه و منطقه خاورمیانه از روابط تاریخی بسیار دیرینه‌ای برخوردارند. این روابط طی سده ها و قرن های متمادی ادامه داشته و در هر دوره دارای ویژگی های خاص خود بوده است. به نحوی که روابط روسیه با منطقه خاورمیانه را می توان به دوره های مختلفی تقسیم کرد. در این بین وقوع قیام های مردمی و تحولات موسوم به بهار عربی، برای روسیه نیز همانند سایر قدرت های بزرگ، نگرانی ها و چالش هایی را در بر داشته است. به نحوی که به نظر می رسد دولت روسیه برای دستیابی به اهداف و منافع خود در خاورمیانه ناگزیر به تغییر برخی از رویکردهای سنتی خود به این منطقه است. بر این اساس مقاله حاضر درصدد بررسی راهبردها و چالش های روسیه در خاورمیانه جدید است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
134 - مداخله‌گری‌های آمریکا د خیزش ها یا انقلابهای 2011 خاورمیانه و سناریوهای دخالت آمریکا در سوریه
محمد علی خسروی رقیه مهاجریراهپیماییهای مردم تونس در ماه‌های پایانی سال 2010 میلادی که در اعتراض به نامطلوب بودن شرایط اجتماعی و اقتصادی، وجود فقر و نابرابری، گسترش فساد و بیکاری، نقض گسترده آزادی‌های سیاسی و فقدان سازوکار تحقق مردم‌سالاری بود به سرعت به سایر کشورهای عربی مانند مصر، لیبی، بحرین چکیده کاملراهپیماییهای مردم تونس در ماه‌های پایانی سال 2010 میلادی که در اعتراض به نامطلوب بودن شرایط اجتماعی و اقتصادی، وجود فقر و نابرابری، گسترش فساد و بیکاری، نقض گسترده آزادی‌های سیاسی و فقدان سازوکار تحقق مردم‌سالاری بود به سرعت به سایر کشورهای عربی مانند مصر، لیبی، بحرین و یمن رسید و به جز بحرین، براندازی دیکتاتورهای این کشورها را در پی داشت. هر چند نوع مداخله آمریکا در خیزش های هر یک از این کشورها متفاوت بوده و هدف اساسی آن، انحراف خیزش هایمردمی و حفظ منافع خود در منطقه استراتژیک خاورمیانه بود. تلاش برای حفظ حکومت بحرین از طریق سرکوب انقلابیون، نفوذ در انقلاب مردم یمن و حفظ ساختار سیاسی قبلی و جایگزینی فرد مورد نظر خود به جای عبدالله صالح، مداخله نظامی در لیبی، جلوگیری از حضور پرقدرت اسلام‌گرایان در تونس و استفاده از بقایای رژیم گذشته مصر در ساختار فعلی این کشور از مهمترین اقدامات آمریکا در برخورد با انقلابهای اخیر خاورمیانه بوده است. در این میان سوریه که طی دو سال گذشته با ناآرامی و بحران مواجه بوده است، تنها کشور عربی است که در محور مقاومت علیه رژیم صهیونیستی قرار دارد. نظر به حمایت قاطعانه روسیه و چین از سوریه در شورای امنیت سازمان ملل متحد، به نظر نمی‌رسد که آمریکا بتواند از مداخله‌گری نظامی در این کشور استفاده کند. گزینههای محتمل مداخله آمریکا در سوریه عبارت خواهند بود از؛ اعطای کمک‌‌های مالی و نظامی به مخالفان حکومت بشار اسد، تشدید تحریم‌‌های اقتصادی علیه این کشور و حامیانش، دامن زدن به اختلافات مذهبی و حزبی و بالاخره نفوذ در گروههای مخالف و شناسایی نیروها و افرادی که در برنامه‌‌های آتی به آمریکا کمک کنند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
135 - جایگاه راهبردی یمن در سیاست خارجی و امنیتی ترامپ
حمید درج سید داود آقائیچکیده این روزها اقدامات ترامپ در صدر اخبار منطقه و جهان است. قراردادهای جدید او در فروش تسلیحات نظامی، موجی از نگرانی برای رشد عنان گسیخته جنگ افزارها در جهان ایجاد کرده است. دولت ترامپ از زمان روی کار آمدن با ادعاهای مکرری مبنی بر ورود مستقیم به عرصه نظامی در منطقه، ت چکیده کاملچکیده این روزها اقدامات ترامپ در صدر اخبار منطقه و جهان است. قراردادهای جدید او در فروش تسلیحات نظامی، موجی از نگرانی برای رشد عنان گسیخته جنگ افزارها در جهان ایجاد کرده است. دولت ترامپ از زمان روی کار آمدن با ادعاهای مکرری مبنی بر ورود مستقیم به عرصه نظامی در منطقه، توجهات را به خود جلب کرده است. وی ابتدا با مطرح کردن منطقه امن در سوریه، در صدد بود که حضور مستقیم آمریکا را در منطقه غرب آسیا موجه جلوه دهد که با مخالفت روسیه و ایران تعدیل‌هایی در طرح خود ایجاد کرد. با توجه به مشکلات عدیده ای که واشنگتن برای ورود به عرصه نظامی سوریه دارد، ترامپ گزینه جدید را برای عرض اندام آمریکا در منطقه انتخاب کرده است که در این باره ترامپ دستور استفاده از پهبادهای آمریکایی را برای بمباران مناطق مختلف یمن به بهانه مبارزه با القاعده داده است. سؤال اصلی پژوهش این است که اهمیت راهبردی یمن در سیاست خارجی و امنیتی ترامپ در چیست؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که ترامپ با اهدافی همچون پاره کرده حلقه های محور مقاومت، حذف ایران از معادلات منطقه و نیز جلوگیری از سرایت امواج شیعه گری به عربستان، رویکردی سخت و قدرت طلبانه را در قبال تحولات یمن اتخاذ کرده است. وی برای به رخ کشیدن قدرت آمریکا در منطقه از دست زدن به اقدامات نمایشی ابایی ندارد و با نگاهی کاسب کارانه و منفعت محور به تحولات یمن، انبار سلاح های غربی را با دلارهای نفتی مرتجعین عرب به منطقه سرازیر می کند. روش پژوهش توصیفی _ تحلیلی و بر مبنای رئالیسم تهاجمی شکل می گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
136 - نظم نوین جهانی و تاثیر آن بر منطقه خاورمیانه بین سالهای 1991 تا 2000
رضا جلالی مهدی مجدچکیده تغییراتی که در سال هاى پایانى دهه هشتاد روى داد، تأثیرى عمده بر جغرافیاى سیاسى جهان و سیستم بین الملل داشت. این تغییر موجب حذف اتحاد جماهیر شوروى و پدیدار شدن کشورهاى جدیدى در نقشه جغرافیایى دنیا شد. با خاتمه جنگ سرد، نظم جهانى متحول شده و به پیدایش تفکر نظم نوین چکیده کاملچکیده تغییراتی که در سال هاى پایانى دهه هشتاد روى داد، تأثیرى عمده بر جغرافیاى سیاسى جهان و سیستم بین الملل داشت. این تغییر موجب حذف اتحاد جماهیر شوروى و پدیدار شدن کشورهاى جدیدى در نقشه جغرافیایى دنیا شد. با خاتمه جنگ سرد، نظم جهانى متحول شده و به پیدایش تفکر نظم نوین جهانى منتهی شد. این پژوهش به چیستی این موضوع و تاثیر آن بر خاورمیانه در بازه زمانی بین 1991 تا 2000 می پردازد. پیروزى ایالات متحده در جنگ خلیج فارس، بهترین فرصت را براى آمریکا فراهم آورد تا از آن به صورت یک جانبه در جهت حفظ نفوذ خود در خاورمیانه و تحقق ایده نظم نوین جهانى بهره بردارى کند. در برداشت آمریکایى ها، جهان مطیع قدرت آمریکاست و چنین جهانى با تفکر مذکور هماهنگ و داراى نظم نوین خواهد بود. مورد خاورمیانه، تأیید کننده این ادعاست. اینکه ایالات متحده با نفوذترین کشور در منطقه مى باشد، چیزى است که به آن اجازه مى دهد منازعات را مدیریت کند و نظم و هماهنگى را حکمفرما سازد. سوال اصلی مطرح شده در این پژوهش بدین شکل است که اتخاذ نظم نوین جهانی توسط آمریکا چه تاثیری در منطقه خاورمیانه در بین سالهای 1991 تا 2000 داشته است؟ در پاسخ به این سوال، فرضیه ای بدین ترتیب مطرح گردیده است که اتخاذ سیاست نظم نوین جهانی پس از جنگ سرد موجب گسترش نفوذ آمریکا در خاورمیانه شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
137 - سیر تحول همگرایی ایران و سوریه از آغاز هزاره سوم تا «بیداری اسلامی » (2011-2000)
احمد جانسیز علی اسمعیلیچکیده اتحاد استراتژیک ایران و سوریه در خاورمیانه از جمله اتحادهایی است که طی چند دهه گذشته از تداوم قابل توجهی برخوردار بوده است. از طرف دیگر شکل گیری محیط جدید، فلسفه وجودی اتحادها را با چالش مواجهه می کند که در نتیجه باعث افزایش احتمال گسست در اتحادها می شود، اما علی چکیده کاملچکیده اتحاد استراتژیک ایران و سوریه در خاورمیانه از جمله اتحادهایی است که طی چند دهه گذشته از تداوم قابل توجهی برخوردار بوده است. از طرف دیگر شکل گیری محیط جدید، فلسفه وجودی اتحادها را با چالش مواجهه می کند که در نتیجه باعث افزایش احتمال گسست در اتحادها می شود، اما علی رغم تغییرات قابل توجه در محیط سیاست خارجی ایران و سوریه در اوایل دهه اول قرن بیست و یکم، اتحاد استراتژیک این دو بازیگر منطقه ای در مقطع زمانی 2000 تا 2011 تداوم یافته است. در این راستا سوال محوری این پژوهش بر این مبنا است که در تداوم اتحاد استراتژیک ایران و سوریه در خاورمیانه در مقطع زمانی 2000 تا 2011، چه عواملی ﺗﺄثیر گذار بوده اند؟ یافته های این پژوهش بر این مبنا است که با توجه به نظریه رئالیسم تدافعی استفان والت به ترتیب اهمیت، وجود همبستگی ایدئولوژیک، نهادینه شدن همکاری ها و حفظ اعتبار از عوامل اصلی تداوم اتحاد ایران و سوریه بوده است، اما رهبری هژمونیک و شکل گیری جامعه امنیتی نقشی در تداوم این اتحاد نداشته اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
138 - سیاست خارجی روسیه و آمریکا نسبت به بحران سوریه
اکبر اشرفی امیر سعید بابازاده جودیبا گذشت زمان، بحران سوریه به یکی از پیچیده‌ترین چالشهای سیاسی و امنیتی در منطقه تبدیل شده است. از سوی دیگر تحولات سیاسی سوریه عرصه‌ای برای رقابت قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای فراهم کرده است. هر یک از این قدرت‌ها رویکردهای متفاوتی در قبال سوریه به‌کارگرفته‌اند که رویک چکیده کاملبا گذشت زمان، بحران سوریه به یکی از پیچیده‌ترین چالشهای سیاسی و امنیتی در منطقه تبدیل شده است. از سوی دیگر تحولات سیاسی سوریه عرصه‌ای برای رقابت قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای فراهم کرده است. هر یک از این قدرت‌ها رویکردهای متفاوتی در قبال سوریه به‌کارگرفته‌اند که رویکرد آمریکا و روسیه بهعنوان دو ابرقدرت جهانی اهمیت فراوانی دارد. از نگاه بیشتر تحلیلگران، سیاست خارجی آمریکا در برابر جنگ داخلی سوریه بسیار ابهام‌آمیز بوده است. ریشه این سردرگمی به استراتژی مبهم و نامشخص سیاست خارجی آمریکا در رابطه با رویارویی با بیداری اسلامی مربوط میشود که سردرگمی در سیاست خارجی را در سطوح منطقهای و بین‌المللی به‌وجود آورده است. روسیه نیز در تحولات سوریه از حکومت اسد حمایت کرده و تقریباً با یک خط سیر کم‌نوسان موضع خود را دنبال کرده است. موضع روسیه در قبال تحولات سیاسی کشورهای عربی منطقه با نوعی شک و تردید آمیخته بوده و جابه‌جایی حکومت‌ها در منطقه را در شرایط کنونی چندان به نفع سیاست خاورمیانهای خود ندیده و آن را برهم زننده ثبات منطقه می‌داند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
139 - اسلام سیاسی و نظم امنیتی غرب آسیا
جهانبخش ایزدی حمید رضا اکبریبرای ترسیم افق امنیتی منطقه غرب آسیا - پس از انقلابهای عربی سال 2011 - ضروری است مؤلفه‌ها، متغیرها و عناصر مهم آن از جمله اسلام سیاسی مورد واکاوی قرارگیرد. بر این پایه، اسلام سیاسی از عمده‌ترین جریان‌ها و گفتمان‌های اثرگذار در تحولات اخیر منطقه بوده است. در این چهارچوب چکیده کاملبرای ترسیم افق امنیتی منطقه غرب آسیا - پس از انقلابهای عربی سال 2011 - ضروری است مؤلفه‌ها، متغیرها و عناصر مهم آن از جمله اسلام سیاسی مورد واکاوی قرارگیرد. بر این پایه، اسلام سیاسی از عمده‌ترین جریان‌ها و گفتمان‌های اثرگذار در تحولات اخیر منطقه بوده است. در این چهارچوب، رفتار اسلام گرایان در سه محور اصلی قابل بررسی است: نخست، افراط‌گرایی و خشونت با پیدایش جریان‌های نوظهور تکفیری مانند داعش. دوم، عدم توانمندی حفظ قدرت و حاکمیت توسط جریان‌های اصیل و ریشه دار اسلام سیاسی مانند اخوان المسلمین و سوم؛ تغییر در کنشگری جبهه مقاومت. این در شرایطی است که منطقه غرب آسیا، دوره‌ای پراز تنش و آشوب همراه با جنگ، خشونت و اختلافات مذهبی و قومی را تجربه می کند. براین اساس، پرسش اصلی مقاله این است که اسلام سیاسی در تکوین نظم امنیتی منطقه غرب آسیا چه جایگاهی دارد؟ آینده‌پژوهی از طریق بررسی روندها و سناریوهای اسلام سیاسی و جریان‌های اسلام گرا و نقش آنها در شکل دهی نظم امنیتی منطقه غرب آسیا، موضوع این مقاله را شکل می دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
140 - اوباما و تداوم سیاست خارجی آمریکا در قبال مصر
مهدی حبیب اللهی سید جواد امام جمعه زاده حسین مسعودنیاچکیده آمریکا با تکیه برتجربیات بیش از نیم قرن خود درتعامل با منطقه خاورمیانه، مصر را کشوری کلیدی در منطقه قلمداد می کند. به عبارت بهتر، مصر لنگرگاه ثبات و امنیت برای غرب به ویژه آمریکا محسوب می شود، به طوری که در دهه های گذشته، واشنگتن- قاهره برای ﺗﺄمین منافع مشترک راه چکیده کاملچکیده آمریکا با تکیه برتجربیات بیش از نیم قرن خود درتعامل با منطقه خاورمیانه، مصر را کشوری کلیدی در منطقه قلمداد می کند. به عبارت بهتر، مصر لنگرگاه ثبات و امنیت برای غرب به ویژه آمریکا محسوب می شود، به طوری که در دهه های گذشته، واشنگتن- قاهره برای ﺗﺄمین منافع مشترک راهبردی خود در خاورمیانه همکاری های نزدیک و مستمری با یکدیگر داشته اند. با رخداد تحولات کشورهای عربی (بیداری اسلامی) و سرنگونی مبارک، سیاست آمریکا در قبال مصر با چالش مواجه شد، با این وجود سیاست خارجی آمریکا از مدیریت راهبردی خاصی پیروی و دولت اوباما بدون توجه به نوع حکومت مصر، روابط مستمر و مداوم خود را با این کشور کلیدی خاورمیانه حفظ نمود. علی رغم تحولات گسترده اخیر در مصر، ایالات متحده اهداف سیاسی مشابهی را از رابطه با این کشور دنبال کرده است. دلایل استمرار سیاست خارجی آمریکا در قبال مصر به ویژه تحت ریاست جمهوری اوباما را در کجا باید جستجو کرد؟ پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با بهره مندی ازمنابع کتابخانه ای و اینترنتی درصدد است چرایی تداوم مناسبات دو کشور را با توجه به گستردگی تحولات چندسال اخیر مصر، مورد بررسی و کنکاش قرار دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
141 - ﺗﺄثیر ناامنی هویتی بر گسترش نئوتروریسم در خاورمیانه با ﺗﺄکید بر ایران و عربستان
امیر حشمتی علیرضا رضاییچکیده طی چند سال اخیر، گسترش فعالیت گروههای نئوتروریستی در خاورمیانه، موجی از تهدیدات امنیتی متنوع در این منطقه ایجاد کرده است. هرچند اخبار موثقی مبنی بر تضعیف و انهدام هسته‌های سازمانی و لجستیکی این گروه‌ها در عراق و سوریه منتشر شده است، اما اسناد معتبری، حکایت از ادا چکیده کاملچکیده طی چند سال اخیر، گسترش فعالیت گروههای نئوتروریستی در خاورمیانه، موجی از تهدیدات امنیتی متنوع در این منطقه ایجاد کرده است. هرچند اخبار موثقی مبنی بر تضعیف و انهدام هسته‌های سازمانی و لجستیکی این گروه‌ها در عراق و سوریه منتشر شده است، اما اسناد معتبری، حکایت از ادامه اقدامات پراکنده جریان‌های ﻣﺘﺄثر از داعش دارد. پیرامون ریشه‌های گسترش تروریسم پژوهش‌های متنوع و برای مقابله با اقدامات تروریستی، تدابیر متعدد دیده شده است. اما تجربه ﻣﺆثری از پژوهش‌ها و اقدامات مبتنی بر شناسایی ناامنی هویت در سطح منطقهای در دسترس نیست. پژوهش حاضر به روش کیفی و با رویکرد توصیفی و تحلیلی به دنبال یافتن پاسخ این سوال است که؛ ناامنی هویتی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی چه ﺗﺄثیری بر گسترش نئوتروریسم در خاورمیانه داشته است؟ به باور نگارنده‌‌گان؛ ره‌گیری مطلق روایت بیوگرافیک توسط ایران و عربستان، ضمن ایجاد ناامنی هویتی برای هر دو کشور، موجب آغاز یا تشدید اضطراب ناشی از شرم در باور و رفتار منطقهای این بازیگران، ره‌گیری سیاست کسب شرافت و در اثری ناخواسته، سبب گسترش نئوتروریسم در منطقه شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
142 - مهاجران خاورمیانهای و امنیت اروپا
رضا اختیاری امیری حسین رفیع عصمت عارفیچکیده در سالهای اخیر منطقه خاورمیانه با بحران‌های شدیدی مواجه بوده که حاصل رقابت‌های ژئوپلتیکی و تقابل هویتی و ایدئولوژیکی قدرتهای منطقهای، مداخلات و وزن‌کشی قدرتهای بزرگ و رشد تروریسم و بنیادگرایی رادیکال میباشد. برآیند چنین شرایطی وقوع جنگ‌ها و منازعات مختلف بود چکیده کاملچکیده در سالهای اخیر منطقه خاورمیانه با بحران‌های شدیدی مواجه بوده که حاصل رقابت‌های ژئوپلتیکی و تقابل هویتی و ایدئولوژیکی قدرتهای منطقهای، مداخلات و وزن‌کشی قدرتهای بزرگ و رشد تروریسم و بنیادگرایی رادیکال میباشد. برآیند چنین شرایطی وقوع جنگ‌ها و منازعات مختلف بود که تا به امروز ادامه یافته و منجر به آواره شدن میلیون‌ها نفر و مهاجرت عده کثیری به اروپا شده است. با توجه به این ﻣﺴﺄله، پژوهش حاضر درصدد است تا ابعاد مختلف پیامدهای امنیتی ورود مهاجران خاورمیانهای را به منطقه اروپا مورد مطالعه و مداقه قرار دهد. روش پژوهش، تحلیلی- تبیینی است و از رهیافت نظری مکتب کپنهاگ جهت تبیین و تحلیل موضوع پژوهش استفاده شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که سونامی مهاجران به منطقه اروپا، شاخصهای امنیتی کشورهای این حوزه جغرافیایی را در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مورد تهدید قرار داده است؛ به عبارتی، هجوم مهاجران خاورمیانهای به اروپا، منجر به افزایش تهدیدات تروریستی، برهم خوردن ترکیب قومی و متعاقبا یکپارچگی ملی، تقابل فرهنگی و چند فرهنگ‌گرایی، قدرت گرفتن احزاب راست‌گرای افراطی و تضعیف ثبات سیاسی کشورها در اروپا شده است. همچنین، ورود مهاجران، علاوه بر تحمیل هزینه‌های مالی برکشورها، روند تقویت همگرایی اتحادیه اروپا را به عنوان یک نهاد بین‌المللی با چالش مواجه ساخته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
143 - تحلیل سازه انگارانه سیاست خارجی نوین ترکیه و رقابت با جمهوری اسلامی ایران
محمد منصور عظیم زاده اردبیلی حسین مسعود نیا سید جواد امام جمعه زادهچکیده با به قدرت رسیدن اسلام گرایان ترکیه در سال 2002 و پیروزی حزب عدالت و توسعه، الگویی از سیاست گذاری خارجی توسط رهبران سیاسی این کشور تحت عنوان نوعثمانی گری شکل گرفت. مؤلفه های حاکم بر این سیاست گذاری به صفر رساندن مشکلات با همسایگان از یک سو، و تلاش برای ارائه چهر چکیده کاملچکیده با به قدرت رسیدن اسلام گرایان ترکیه در سال 2002 و پیروزی حزب عدالت و توسعه، الگویی از سیاست گذاری خارجی توسط رهبران سیاسی این کشور تحت عنوان نوعثمانی گری شکل گرفت. مؤلفه های حاکم بر این سیاست گذاری به صفر رساندن مشکلات با همسایگان از یک سو، و تلاش برای ارائه چهره ای جدید از ترکیه مسلمان به عنوان الگوی دموکراسی، آزادی و حقوق بشر در خاورمیانه و دیگر مناطق پیرامونی این کشور بود. هدف نوعثمانی گری ترکیه احیای نفوذ فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و حتی نظامی این کشور در مناطقی بود که در گذشته تاریخی نه چندان دور جزو امپراطوری عثمانی محسوب می شدند. اتخاذ و پیگیری این سیاست موجب شد تا حوزه نفوذ این کشور در خاورمیانه مخصوصاً در جریان انقلاب های عربی 2010 افزایش یابد و به حوزه ها و منافع راهبردی و سنتی ایران در خاورمیانه برخورد کند که مسائل اساسی در روابط دو کشور بوجود آورد. بررسی چرایی و چگونگی این برخورد منافع که بیشتر ﻣﺘﺄثر از سیاست خارجی نوعثمانی گری ترکیه نتیجه می شود، هدف تحقیق حاضر است. یافته های تحقیق در چارچوب نظریه سازه انگاری که به روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی بدست آمده، گویای آن است که هویت و هنجارهای سیاست گذاران دولت اسلام گرای ترکیه با سیاست گذاران ایرانی در تضاد است؛ لذا مشاهده می شود که نوعثمانی گری ترکیه موجب برخورد منافع دو کشور در منطقه خاورمیانه را ایجاد کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
144 - جنگ سرد نوین در روابط روسیه و آمریکا
جهانبخش محبی نیا منصور صالحیپس از سپری شدن دو دهه جنگ سرد میان روسیه و آمریکا هم چنان شاهد عرصه-های جدی رقابت بین این دو قدرت بر سر موضوعات گوناگونی هستیم که ریشه در نگاه رقابت آمیز جنگ سردی است که نه تعامل و همکاری بلکه نشان ازتعارضات ایده ای در نگاه به مسائل پیرامون و نحوه مدیریت سیاست بین الملل چکیده کاملپس از سپری شدن دو دهه جنگ سرد میان روسیه و آمریکا هم چنان شاهد عرصه-های جدی رقابت بین این دو قدرت بر سر موضوعات گوناگونی هستیم که ریشه در نگاه رقابت آمیز جنگ سردی است که نه تعامل و همکاری بلکه نشان ازتعارضات ایده ای در نگاه به مسائل پیرامون و نحوه مدیریت سیاست بین الملل است. با خاتمه یافتن دوران جنگ سرد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، آمریکا یکّه تازی در جهان را آغاز نمود تا خود را به عنوان تنها قدرت جهان به سایر ملت¬ها تحمیل کند. روسیه به دلیل قدرت هسته ای اش، سرمایه عظیم انسانی اش، مهارت¬هایش در فناوری های سایبری، نزدیکی اش به اروپا و نیز پتانسیل مثل اتحاد با چین منابعی در دست خواهد داشت که بتواند در مقابل قدرت امریکا عرض اندام کند. در حالی که مسائلی چون مسئله سوریه و پرونده هستهای ایران، قانون "ماگنیتسکی" و قانون "دیمایاکولوف"، پرونده اسنودن در سالهای اخیر، چالش‌ها در روابط تنش‌آمیز روسیه و آمریکا را به نقطه حساسی رسانده است؛ این رویداد اتفاقی دیگر در روابط دو کشور است که به دامنه‌دارتر شدن اختلافات میان آنها کمک می‌کند. اختلافاتی که در تداوم فضای جنگ سرد بی¬اعتمادی و رقابت موجود میان دو کشور را دامن خواهد زد. واکنش مقامات روسی به سپر دفاع موشکی آمریکا در اروپای شرقی، تعلیق عضویت روسیه در CFP، اخراج دیپلمات‌های انگلیسی در تلافی اقدام انگلیس، رقابت با آمریکا بر سر قطب شمال و اعلام شروع به کار ناوگان هواپیمایی قاره پیمای روسی، همگی نشان از سیاست جدید روسیه در قبال تحولات جهانی دارد. برخی این تحولات را چه در داخل و چه در خارج به وضعیت جنگ سرد جدید تعبیر میکنند و البته برخی دیگر با این تفکر مخالف هستند. برخی معتقدند این اقدامات واکنشی به کوشش‌های آمریکا برای ایجاد تغییرات اساسی در موازنه استراتژیک میان آمریکا و روسیه میباشد. اما آیا این اقدامات میتواند فضای عمومی روابط دو کشور را به سمت مسابقه تسلیحاتی جدید و تقابل استراتژیک از نوع جنگ سردی آن بکشاند؟ با توجه به فقدان ایدوئولوژی متعارض، روسیه و آمریکا، دوره‌ای از رقابت و همکاری در حوزههای مختلف را تجربه خواهند کرد که بحران اوکراین یکی از آنهاست. با آغاز بروز بحران اوکراین (مارس 2014) و خارج شدن کنترل و حاکمیت شبه جزیره کریمه از حاکمیت کیف، شاهد بروز دور تازه ای از کشاکش های سیاسی بین غرب به رهبری آمریکا و روسیه هستیم. با توجه به سر باز کردن رقابت های مسکو- واشنگتن در موضوعاتی چون لیبی، سوریه، طرح سپر موشکی و غیره، عده ای بر این باورند که بحران اوکراین را باید به مثابه تقسیم برلین بعد از جنگ جهانی دوم و طلایه جنگ سرد جدید قلمداد کنیم. در چنین وضعیتی شاهد تغییر پارادایم در نظام جهانی بوده و روسیه نقش عمده ای را در شکل گیری روابط جدید بین المللی به عهده گرفته به طوری که این مقاله سعی دارد تا سیاست روسیه را در تطابق با سیاست آمریکا در حوزه های مورد اختلاف بررسی نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
145 - ﺧﻸ قدرت و ﺗﺄثیر آن بر امنیت منطقه خاورمیانه
مختار صالحی رحمان زارعچکیده امنیت در خاورمیانه وضعیت پیچیده و مبهمی پیدا کرده است. با وجود ﺗﺄثیر فاکتورهای متعدد بر شکل گیری نا امنی در خاورمیانه، ﺧﻸ نفوذ قدرتهای بزرگ در ایجاد ثبات و نظم در منطقه قابل ﺗﺄمل است .مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که، ﺧﻸ قدرت بزرگ چه ﺗﺄثیری بر امنیت خاورمیانه چکیده کاملچکیده امنیت در خاورمیانه وضعیت پیچیده و مبهمی پیدا کرده است. با وجود ﺗﺄثیر فاکتورهای متعدد بر شکل گیری نا امنی در خاورمیانه، ﺧﻸ نفوذ قدرتهای بزرگ در ایجاد ثبات و نظم در منطقه قابل ﺗﺄمل است .مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که، ﺧﻸ قدرت بزرگ چه ﺗﺄثیری بر امنیت خاورمیانه داشته است؟ فرضیه مقاله مطرح می‌کند، با چرخش سیاست خارجی امریکا به سوی آسیا و تبدیل خاورمیانه به اولویت دوم در استراتژی امنیت ملی آمریکا، سطح واگرایی در منطقه خاورمیانه بیشتر شده است. در یافته‌های مقاله به این نکته اشاره شده است که هر کدام از دو کشور ایران و عربستان تلاش میکنند ﺧﻸ قدرت بزرگ در منطقه را جبران کنند و موضوع فوق منجر به تشدید رقابت بین کشورهای منطقه شده است. برای کاهش واگرایی، کشورهای منطقه نیازمند دستیابی به چهارچوب مشترک برای همکاری در سطح منطقه هستند. بررسی موضوع در چهارچوب رویکرد نئورئالیسم تهاجمی صورت گرفت. برای آزمون فرضیه، از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
146 - گسترش تنش و گذار از موازنه گرایی راهبردی ترکیه در خاورمیانه
ابراهیم متقی فاطمه نکولعل‌آزاد امیر رمضانیچکیده سیاست خارجی ترکیه در سالهای 2014 تا 2016 در فرایند عثمان‌گرایی جدید قرار گرفت؛ یعنی حوزههای جداشده از امپراتوری عثمانی در سال 1919 و براساس معاهده سِوْر بخشی از حوزه خارج نزدیک ترکیه خواهد بود. براساس چنین نگرشی، رهبران سیاسی جدید ترکیه گرایش به مذهب‌گرایی را با چکیده کاملچکیده سیاست خارجی ترکیه در سالهای 2014 تا 2016 در فرایند عثمان‌گرایی جدید قرار گرفت؛ یعنی حوزههای جداشده از امپراتوری عثمانی در سال 1919 و براساس معاهده سِوْر بخشی از حوزه خارج نزدیک ترکیه خواهد بود. براساس چنین نگرشی، رهبران سیاسی جدید ترکیه گرایش به مذهب‌گرایی را با الگوهای کنش راهبردی جدید در مقابله با ایران پیوند دادند. در این فرایند، داود اوغلو و اردوغان از فضای موازنهگرایی راهبردی خارج شدند و برای تأثیرگذاری در حوزه خارج نزدیک، به جهان عرب گرایش پیدا کردند. گذار از موازنه گرایی را می توان انعکاس ظهور سازوکارهای مربوط به نوعثمان گرایی دانست. نوعثمان گرایی با واقعیت های مربوط به خلافت و گروه های خلافت گرا پیوند پیدا کرده است. اگرچه داود اوغلو نظریه عمق راهبردی، موقعیت ترکیه در صحنه بین‌المللی را ارائه کرد؛ اما چنین رویکردی، نتوانست در سیاست امنیتی ترکیه زمینه های مربوط به موازنه گرایی منطقه ای را ایجاد کند. پیوندهای راهبردی ترکیه و عربستان روند موازنه گرایی را تحت تأثیر قرار داده است. در این مقاله نشان داده می شود که راهبرد موازنهگرایی برای به حداقل‌رساندن تضادهای ترکیه با محیط پیرامونی بهویژه خاورمیانه عربی و شرق مدیترانه کارکرد خود را از دست داده است. سؤال اصلی مقاله این است که: چرا موازنه گرایی راهبردی در سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه دگرگون شده است؟ فرضیه مقاله بر این موضوع تأکید دارد که: بحران های منطقه ای و شکل گیری تضادهای امنیتی جدید در خاورمیانه زمینه حمایت از خلافت گرایی منطقه ای در سیاست خارجی ترکیه را اجتناب ناپذیر ساخته است؛ در حالی که موازنهگرایی راهبردی ترکیه معطوف به گسترش الگوی تعامل همکاری ـ رقابت براساس ضرورتهای سیاست بینالملل و نیازهای راهبردی ترکیه در پیمان‌‌های منطقهای و جهانی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
147 - تطور روابط نظامی و اقتصادی آمریکا و عربستان سعودی، 2019- 1943
مرتضی کریمی محمدجواد آقاجری محمد مجاور شیخانهمکاری های دفاعی واشنگتن-ریاض سابقه ای طولانی دارد. روابط عربستان سعودی و آمریکا دو هدف متفاوت دارد. مهم ترین هدف حکومت عربستان از تقویت روابط با ایالات متحده آمریکا، امنیتی است و خواستار حمایت واشنگتن از آل سعود در داخل عربستان و در سطح منطقه غرب آسیا است، اما ایالات م چکیده کاملهمکاری های دفاعی واشنگتن-ریاض سابقه ای طولانی دارد. روابط عربستان سعودی و آمریکا دو هدف متفاوت دارد. مهم ترین هدف حکومت عربستان از تقویت روابط با ایالات متحده آمریکا، امنیتی است و خواستار حمایت واشنگتن از آل سعود در داخل عربستان و در سطح منطقه غرب آسیا است، اما ایالات متحده آمریکا از تداوم رابطه با عربستان سعودی، علاوه بر دفاع از رژیم صهیونیستی، بیش از همه اهداف اقتصادی را دنبال می کند. این مقاله به دنبال علل پیدایش و نحوه تکامل این همکاری هاست. نویسندگان تلاش دارند تا نشان دهند تشریک مساعی دفاعی میان دو کشور اساسا ناشی از شکل گیری رابطه حامی-پیرو میان آنها در دهه 1940 میلادی و سپس تحولات این رابطه در دهه های بعد بوده است. در واقع آنچه شاهد آن هستیم این است که با تعمیق و گسترش رابطه حامی-پیرو میان عربستان و آمریکا در دوره مورد بررسی همکاریهای نظامی میان این دو نیز شاهد رشد کمی و کیفی قابل ملاحظه ای بوده است به نحوی که در این برهه عربستان بعد از اسرائیل و ایران عصر پهلوی تبدیل به سومین شریک نظامی آمریکا در خاورمیانه گردید. سؤال مهم آن است که آمریکا چه نقش عمده ای برای عربستان در منطقه خاورمیانه دارد؟ فرضیه قابل طرح این است که آمریکا نه تنها به تامین تسلیحات، آموزش نظامی، و احداث تاسیسات زیر بنایی نظامی برای عربستان همت گماشته بلکه استراتژی دفاعی این کشور را نیز تدوین می نماید. در نتیجه، آمریکا نقش اساسی در شکل گیری و مدرنیزه ساختن نیروهای نظامی عربستان ایفاء نموده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
148 - سیاست خارجی روسیه در خاورمیانه
محمد سهرابیوقوع انقلاب¬ها در شمال آفریقا و تسری آن به خاورمیانه سبب شد تا بازیگران منطقه¬ای و فرا¬منطقه¬ای، رویکردهای متفاوتی را در منطقهخاورمیانه اتخاذ نمایند. روسیه، به¬عنوان یکی از بازیگران فرا¬منطقه¬ای حاضر در منطقه خاورمیانه که تاریخچه حضور آن به د چکیده کاملوقوع انقلاب¬ها در شمال آفریقا و تسری آن به خاورمیانه سبب شد تا بازیگران منطقه¬ای و فرا¬منطقه¬ای، رویکردهای متفاوتی را در منطقهخاورمیانه اتخاذ نمایند. روسیه، به¬عنوان یکی از بازیگران فرا¬منطقه¬ای حاضر در منطقه خاورمیانه که تاریخچه حضور آن به دوره تزارها بازمی¬گردد در جریان این خیزش¬ها، رویکرد خود را نسبت به این منطقه تغییر داده و در هر یک از کشورهای قیام¬کرده با توجه به منافع و ابزار خود، سیاستی متفاوت را اتخاذ نموده است. خاورمیانه و موضوعات مختلف معطوف به آن، یکی از مسائلی است که مسکو، به ویژه در دوره دوم ریاست جمهوری پوتین، توجه زیادی به آن داشته است. تردد بالای دیپلماتیک میان مقامات خاورمیانهای به مسکو و بالعکس، به خوبی بیانگر بروز نوعی تحرک و پویایی در سیاست خاورمیانهای روسیه و متفاوت از دهه‌های گذشته میباشد. چنین به نظر می‌رسد که در پی تحولات پس از 11 سپتامبر 2001، و به ویژه اقدامات نظامی آمریکا در افغانستان و عراق که منجر به تکثیر بنیادگرایی دینی و احساسات ضدآمریکایی در خاورمیانه گردید، روسیه از یک وضعیت و اقبال عمومی بیشتری نزد دولتها و افکار عمومی جوامع منطقه یاد شده برخوردار شده است، وضعیتی که این کشور؛ خود نیز به استقبال و بهره‌برداری از‌آن فکر می‌کند. یافته¬های مقاله حاکی از آن است که خیزش¬های مردمی در منطقه خاورمیانه با عنوان "انقلاب¬های عربی" موجب گردید تا روسیه ابتدا سیاست همراهی با این انقلاب¬ها را در قالب همکاری با غرب در پیش گیرد اما در ادامه به دلیل نگرانی از افزایش حضور آمریکا در منطقه و تسری این جریان به منطقه اوراسیا، سیاست تقابل با جریان¬های انقلابی و حمایت از دولت¬های حاکم را در قالب تقابل با غرب دنبال نماید. مقاله حاضر، رویکرد روسیه را نسبت به خیزش¬های مردمی و وقوع انقلاب¬ها در منطقه خاورمیانه تبیین خواهد نمود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
149 - اولویت های سیاست خارجی و امنیتی اسرائیل در فضای نوین منطقه ای
محمد سهرابی احسان جنتیچکیده از ابتدای تشکیل رژیم صهیونیستی رویکرد سیاست خارجی و امنیتی اسرائیل برآموزه های تحریف شده مذهبی، استراتژی گسترش سرزمین و شهرک سازی، دستیابی به عمق استراتژیک، فائق آمدن بر چالش ها و شکاف های درونی و در نهایت رسیدن به آرمان اسرائیل بزرگ به عنوان تمهیدی جهت تحقق وعده چکیده کاملچکیده از ابتدای تشکیل رژیم صهیونیستی رویکرد سیاست خارجی و امنیتی اسرائیل برآموزه های تحریف شده مذهبی، استراتژی گسترش سرزمین و شهرک سازی، دستیابی به عمق استراتژیک، فائق آمدن بر چالش ها و شکاف های درونی و در نهایت رسیدن به آرمان اسرائیل بزرگ به عنوان تمهیدی جهت تحقق وعده های تورانی، استوار بوده است. اکنون و پس از گذشت 60 سال از تشکیل این رژیم و سپری نمودن جنگ های متعدد به ویژه جنگ 33 روزه، همچنین وقوف به شکاف ها و چالش های درونی و خواست افکار عمومی مبنی بر برقراری و تامین امنیت، دولتمردان اسرائیل تصمیم به تغییر سیاست خارجی و امنیتی برای دستیابی به امنیت پایدار گرفته اند. این تحول شامل تصمیم این رژیم برای عقب نشینی ارضی و تعریف مرز و تصحیح استراتژی های منطقه ای به جای اشغالگری، سلطه و سرکوب می باشد. بدیهی است که این تحول پیامدها و آثاری را برای منطقه و ایران به همراه خواهد داشت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
150 - رفتار موازنه‌گرانه روسیه در خاورمیانه: مطالعه موردی ایران و عربستان (2012-2018)
سید حسن میرفخراییچکیده روسیه از سال 2011 میلادی، باملاحظه نخستین زمزمه‌های تولد نظم جدید منطقهای در خاورمیانه، رویکردهای جدیدی را نسبت به این منطقه حساس در پیش‌گرفته است. رویکردهایی که نشان از بازیابی نقش‌آفرینی مسکو در این منطقه دارد. بااین‌حال خاورمیانه جدید از اساس متفاوت از گذشته چکیده کاملچکیده روسیه از سال 2011 میلادی، باملاحظه نخستین زمزمه‌های تولد نظم جدید منطقهای در خاورمیانه، رویکردهای جدیدی را نسبت به این منطقه حساس در پیش‌گرفته است. رویکردهایی که نشان از بازیابی نقش‌آفرینی مسکو در این منطقه دارد. بااین‌حال خاورمیانه جدید از اساس متفاوت از گذشته بوده و از پیچیدگی‌های نوینی برخوردار است. کشورهای این منطقه، امروز از استقلال بیشتری برخوردار بوده و در هم تنیدگی حوزههای مختلف منجر به شکل‌گیری جبهه‌هایی تودرتو و پیچیده گردیده است. جبهه‌هایی که هرکدام الگوهای خاصی از روابط میان بازیگران را ایجاب مینماید. این پیچیدگی‌ها منجر به ظهور یک رفتار موازنه‌گرانه تجربی از سوی مسکو در قبال کشورهای این منطقه گردیده است. رفتاری که با اتکا به گزاره‌هایی همچون مداخله مستقیم نظامی، مبارزه با تروریسم، شکل‌دهی به ائتلاف‌های ضد غربی و پیگیری استراتژی‌های بین‌المللی انرژی، مبتنی بر رویکردهای خاصی بوده است. اصلی‌ترین مؤلفههای رفتار موازنه‌گرانه روسیه در خاورمیانه را میتوان تأکید بر ابعاد کارکردی، بازی با تمام بازیگران دولتی، تقسیم‌کار بدون ایجاد تقابل و تعامل با بازیگران غیردولتی در نظر گرفت. این رویکرد در قبال جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی، بهعنوان دو بازیگر مهم منطقهای با منافعی که بعضاً متقابل و متعارض هستند، اعمال‌شده و روابط حسنه و متوازن توأمان مسکو با تهران و ریاض را در برداشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
151 - ظهور داعش و تاثیر آن بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
اردشیر سنایی مونا کاویانپورچکیده شروع هر بحرانی بستر و ریشه های مختلفی از جمله عوامل تاریخی، ژئوپلتیکی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارد. گاهی دولتها در مناسبات بین‌المللی، در راستای دست یابی به منافع خود و یا جلوگیری از به خطر افتادن امنیت و ثبات کشور خود، اقدام به محدود کردن اثرپذیری خود از گروهه چکیده کاملچکیده شروع هر بحرانی بستر و ریشه های مختلفی از جمله عوامل تاریخی، ژئوپلتیکی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارد. گاهی دولتها در مناسبات بین‌المللی، در راستای دست یابی به منافع خود و یا جلوگیری از به خطر افتادن امنیت و ثبات کشور خود، اقدام به محدود کردن اثرپذیری خود از گروههای تروریستی میکنند. داعش خشن‌ترین تشکیلات تروریستی در بین همه گروههای مسلح برجسته در منطقه خاورمیانه است. پس از حمله آمریکا به عراق، شاخه القاعده در عراق پایه گذار داعش شد. پس از آنکه نا آرامی‌های سوریه شدت گرفت، داعش از عراق به سوریه هم وارد شد. ظهور داعش در عراق و سوریه تبعات مختلفی در خاورمیانه و سپس در اغلب نقاط دنیا به همراه داشت. کشورهای گوناگونی نیز با پدیده داعش درگیر شده و به ناچار در مقابل آن به تدابیر مختلفی دست زدند. در این میان جمهوری اسلامی ایران به طور مستقیم با داعش در تقابل قرار گرفت زیرا داعش علاوه بر اینکه تمامیت ارضی و رژیم‌های سیاسی متحدان منطقه ای ایران را به چالش کشید؛ تهدید امنیتی و ایدئولوژیکی برای ایران نیز به شمار می رفت. لذا سیاست خارجی ایران تحت تاثیر ظهور داعش ناچار به اعمال راهکارهایی برای مقابله با آن شد. این مقاله سعی دارد با استفاده از چارچوب سازه انگاری به بررسی ظهور پدیده داعش و تاثیر آن بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی در منطقه و سطح بینالملل بپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
152 - شکل گیری داعش در کانون پویش جهانی شدن
محمدرضا حاتمیچکیده رشد گروه های تروریستی در سال های گذشته در منطقه خاورمیانه نشان دهنده فصل جدیدی از مسائل امنیتی در منطقه است. گسترش سریع گروه تروریستی داعش در عراق و سوریه بیانگر این نکته است که حرکت تروریستی دیگر در قالب سنتی و درون کشوری صورت نمی پذیرد بلکه فرآیند جهانی شدن و سی چکیده کاملچکیده رشد گروه های تروریستی در سال های گذشته در منطقه خاورمیانه نشان دهنده فصل جدیدی از مسائل امنیتی در منطقه است. گسترش سریع گروه تروریستی داعش در عراق و سوریه بیانگر این نکته است که حرکت تروریستی دیگر در قالب سنتی و درون کشوری صورت نمی پذیرد بلکه فرآیند جهانی شدن و سیستم ارتباطی جدید ابزارهای نوینی هستند که امکان سازماندهی و اقدام فرامرزی را فراهم آورده اند. از این رو بررسی شکل گیری داعش در منطقه خاورمیانه در کانون جهانی شدن حائز اهمیت است. هدف از این پژوهش نشان دادن تاثیرات جهانی شدن در شکل گیری و رشد گروه تروریستی داعش در منطقه است. سوال اصلی پژوهش این است که چگونه جهانی شدن زمینه های رشد داعش را بوجود آورد. فرضیه پژوهش این که فرآیند جهانی شدن از طریق ایجاد سیستم ارتباطی جهانی و کاهش نفوذ دولت ها باعث رشد گروه تروریستی داعش شده است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و بهره گیری از اسناد معتبر و رویکرد هویت اجتماعی بر این نتیجه است که گسترش سیستم ارتباطی در کنار افزایش خودآگاهی اجتماعی باعث شکل گیری هویت های جدید ضد دولتی در منطقه شده که داعش نیز با بهره گیری از این فرصت و تضعیف دولت ها سر برآورده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
153 - استراتژی کلان آمریکا در خاورمیانه: میدانی برای تعامل قدرت سخت و قدرت نرم
سید محمد طباطبایی یوسف سیفیچکیده نظریه قدرت نرم، به تعریف وجهی از قدرت همت گمارده، که بسیار پیش از طرح این نظریه در روابط میان کشور ها دانسته یا ندانسته مورد استفاده قرار می گرفته است. اما آنچه به طرح این نظریه اهمیت می بخشد، منظری جدید است که در چارچوب آن، برای مطالعه رفتار دولت ها در عرصه بین چکیده کاملچکیده نظریه قدرت نرم، به تعریف وجهی از قدرت همت گمارده، که بسیار پیش از طرح این نظریه در روابط میان کشور ها دانسته یا ندانسته مورد استفاده قرار می گرفته است. اما آنچه به طرح این نظریه اهمیت می بخشد، منظری جدید است که در چارچوب آن، برای مطالعه رفتار دولت ها در عرصه بین الملل، گشوده شده است. به این معنا که تفکیک موجود در این نظریه نسبت به مفهوم قدرت، معیاری برای مواجهه دولت ها با منافع و آرمان هایی است که از قبل برای خود تعریف کرده اند. حال اگر از این منظر استراتژی کلان ایالات متحده آمریکا در منطقه خاورمیانه مورد بررسی قرار گیرد، با معیار چگونگی تعامل میان دو ماهیت سخت و نرم قدرت در این استراتژی، سه دوره متمایز از هم، از ابتدای قرن جدید میلادی تا کنون، قابل احصاء است. در طول این سه دوره بر اهمیت قدرت نرم نسبت به قدرت سخت، به تدریج افزوده شده و از مقام توجیه گر صرف برای قدرت سخت، به جایگاه کانونی در استراتژی کلان آمریکا، ارتقاء یافته است. دلیل عمده آن مجموعه محدودیت هایی بوده که قدرت سخت آمریکا در منطقه خاور میانه از ابتدا با آنها مواجه بوده و در طول زمان و به کارگیری قابلیت های سخت افزاری گسترش یافته است. لذا قدرت نرم در استراتژی کلان آمریکا در خاورمیانه به عنوان ابزاری برای غلبه بر محدودیت های قدرت سخت، مورد استفاده قرار گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
154 - القاعده و آمریکا، تهدید یا بهانه برای جنگ
حبیب الله ابوالحسن شیرازیچکیده در حال حاضر فرضیات مختلفی در ارتباط با سناریوهای تقابل یا تعامل میان آمریکا و القاعده وجود دارد. عده ای از تحلیلگران معتقدند مرگ بن لادن در نهایت به نابودی شبکه القاعده منجر نخواهد شد. این گروه معتقدند که القاعده یک سازمان مستقل از افراد که در مناطق مختلف جهان ری چکیده کاملچکیده در حال حاضر فرضیات مختلفی در ارتباط با سناریوهای تقابل یا تعامل میان آمریکا و القاعده وجود دارد. عده ای از تحلیلگران معتقدند مرگ بن لادن در نهایت به نابودی شبکه القاعده منجر نخواهد شد. این گروه معتقدند که القاعده یک سازمان مستقل از افراد که در مناطق مختلف جهان ریشه دوانده است می باشد. از آنجا که پیش بینی می شود این شبکه انتقام خون بن لادن را از آمریکا بگیرد. این کشور برای سالها بهانه ی لازم را برای ادامه ی جنگ و خون ریزی خواهد داشت. اما عده ای دیگر از تحلیلگران نظر مخالف دارند و از منظر آنها القاعده ساخته و پرداخته آمریکا بوده است و بن لادن به طور مستقیم یا غیر مستقیم، منویات آمریکایی ها را تامین می کرد. از این رو آمریکا با حذف بن لادن به سوی خلق تهدیدات جدید حرکت خواهد کرد. این گروه معتقدند که آمریکا در شرایط حساس کنونی خاورمیانه موضوع به اصطلاح جنگ با تروریسم را کنار گذاشته است، تا با خیال آسوده به موضوع مقابله با خیزش های مردمی در جهان عرب بپردازد. در این زمینه قیامهای مردمی در خاورمیانه برای آمریکایی ها خطرناکتر از تروریسم است و واشنگتن باید با بستن ماجرای نخ نما شدن مبارزه با تروریسم انرژی خود را به موضوع جدیدی معطوف سازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
155 - نقش و جایگاه حقوق بشر بهعنوان قدرت نرم در سیاست خاورمیانهای آمریکا
لیلا رئیسی مریم درخشندهتحولات نظام بینالملل در دوران اخیر، گسترش جایگاه حقوق بشر و تغییر ماهیت این حقوق را از مسئله‌ای فکری و ذهنی به رویکردی حیاتی و استراتژیک که با حیات سیاسی کشورها پیوند‌داشته را نشان میدهد. امروزه شاهد تعمیق جایگاه حقوق‌بشر در سیاست خارجی کشورها در معنای عمودی و به‌تبع چکیده کاملتحولات نظام بینالملل در دوران اخیر، گسترش جایگاه حقوق بشر و تغییر ماهیت این حقوق را از مسئله‌ای فکری و ذهنی به رویکردی حیاتی و استراتژیک که با حیات سیاسی کشورها پیوند‌داشته را نشان میدهد. امروزه شاهد تعمیق جایگاه حقوق‌بشر در سیاست خارجی کشورها در معنای عمودی و به‌تبع آن، تحول حاکمیت مطلق دولتها و تبلور آن در معنای مسئولیت دولت هستیم. مضامین و آموزه‌های لیبرالیستی که ریشه در سنت‌ها و ارزشهای آمریکا دارد، حقوق بشر را بهعنوان یکی از مؤلفههای مهم در سیاست خارجی این کشور نهادینه ساخته است. با این رویکرد در تحلیل سیاست خارجی آمریکا بر مبنای قدرت نرم، خاورمیانه در صدر سیاست خارجی حقوق بشری این کشور قرار می‌گیرد. تاریخچه خاورمیانه نیز با وجود داشتن تمدن،کانون گفتمان‌های متنوع فرهنگی و دینی بودن، به‌علت استبداد سیاسی و استعمار خارجی بر پیکره جامعه انسانی منطقه در رعایت‌نکردن حقوق بشر زخمی برجای گذاشته است که این مسئله دستاویز مناسبی برای اعمال فشار قدرتهای بزرگ بر این منطقه شده است. در این زمینه، خاورمیانه بهعنوان مخاطب اصلی سیاست حقوق بشری آمریکا در قالب سنت ویلسونیسم با رویکرد لیبرالی مطرح و به‌کارگیری قدرت نرم در چارچوب دیپلماسی عمومی بهعنوان اصل سامان‌دهنده سیاست خارجی ایالات متحده صورت‌بندی شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
156 - کاربست رویکرد اقتصاد سیاسی برای تحلیل بحران های ژئوپلیتیکی و نیل به همگرایی منطقه ای در خاورمیانه با تاکید بر نقش ایران
اسماعیل مکرمی حیدر لطفی مجید ولی شریعت پناهی علی اصغر اسماعیل پور روشنخاورمیانه منطقهای بحران خیز در ابعاد مختلف سیاسی، نظامی اجتماعی و فرهنگی و البته اقتصادی است. طبیعتا پژوهش های زیادی نیز در مورد این بحران‌ها و تبیین آن ها از زوایای مختلف انجام شده است. هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل و بررسی مشخصات اقتصادی سیاسی بحران‌های ژئوپلیتیکی خاورمی چکیده کاملخاورمیانه منطقهای بحران خیز در ابعاد مختلف سیاسی، نظامی اجتماعی و فرهنگی و البته اقتصادی است. طبیعتا پژوهش های زیادی نیز در مورد این بحران‌ها و تبیین آن ها از زوایای مختلف انجام شده است. هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل و بررسی مشخصات اقتصادی سیاسی بحران‌های ژئوپلیتیکی خاورمیانه از نگاه متخصصان جغرافیای سیاسی با تاکید بر نقش ایران میباشد. سوال اصلی پژوهش این است که مهمترین مشخصات اقتصادی سیاسی بحران‌های ژئوپلیتیکی خاورمیانه از نگاه متخصصان جغرافیای سیاسی کدام‌اند؟ این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت اکتشافی است و برحسب نتیجه، پژوهشی توسعه‌ای است. به منظور شناسایی مشخصات مشخصات بحران‌های ژئوپلیتیکی خاورمیانه از روش فراتحلیل از نتایج 13 پژوهش شناسایی شده در ایران استفاده خواهد شد. نتایج فراتحلیل این پژوهش ها به شناسایی مشخصات بحران‌های ژئوپلیتیکی خاورمیانه منجر خواهد شد.خاورمیانه منطقهای بحران خیز در ابعاد مختلف سیاسی، نظامی اجتماعی و فرهنگی و البته اقتصادی است. طبیعتا پژوهش های زیادی نیز در مورد این بحران‌ها و تبیین آن ها از زوایای مختلف انجام شده است. هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل و بررسی مشخصات اقتصادی سیاسی بحران‌های ژئوپلیتیکی خاورمیانه از نگاه متخصصان جغرافیای سیاسی میباشد. سوال صلی پژوهش این است که مهمترین مشخصات اقتصادی سیاسی بحران‌های ژئوپلیتیکی خاورمیانه از نگاه متخصصان جغرافیای سیاسی کدام‌اند؟ این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت اکتشافی است و برحسب نتیجه، پژوهشی توسعه‌ای است. به منظور شناسایی مشخصات مشخصات بحران‌های ژئوپلیتیکی خاورمیانه از روش فراتحلیل از نتایج 13 پژوهش شناسایی شده در ایران استفاده خواهد شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
157 - ارائه الگوی بازاریابی گردشگری حلال در خاورمیانه (مطالعه موردی: جزیره کیش) با رویکرد کیفی
سیده فاطمه عبدالهی بهنمیری وحیدرضا میرابی علی نوروزی مبارکهاین پژوهش با هدف ارائه الگوی بازاریابی گردشگری حلال در خاورمیانه، سال 1398 در جزیره کیش انجام شده است؛ نمونه‌های این پژوهش 10نفر بودند؛ پس از مصاحبه و کدگذاری در مجموع 227 فراوانی از 10فایل مصاحبه به‌دست آمد. پس از مطالعه، کلیدواژه‌هایی بامعنی بسیار کوتاه به بخشی از م چکیده کاملاین پژوهش با هدف ارائه الگوی بازاریابی گردشگری حلال در خاورمیانه، سال 1398 در جزیره کیش انجام شده است؛ نمونه‌های این پژوهش 10نفر بودند؛ پس از مصاحبه و کدگذاری در مجموع 227 فراوانی از 10فایل مصاحبه به‌دست آمد. پس از مطالعه، کلیدواژه‌هایی بامعنی بسیار کوتاه به بخشی از متن اختصاص دادیم. پس از دسته‌بندی زیرمؤلفه‌ها، مقوله قوت‌ها با 8 زیر‌مؤلفه که غذاهای متنوع و کیفیت و تنوع بالای محصول با بیشترین فراوانی و آب‌و‌هوای مناسب کمترین فراوانی وجود داشت، ضعف‌ها با 8 زیر‌مؤلفه که عدم تبلیغ صحیح و کارآمد بیشترین فراوانی و زیاد بودن افراد غیربومی بدون تخصص و کم بودن افراد غیربومی متخصص ،گرمای هوا در فصل بهار و تابستان کمترین فراوانی داشتند. فرصتها با 8 زیر‌مؤلفه که دریایی و ساحلی با بیشترین فراوانی، به صرفه بودن قیمت اجناس با کمترین فراوانی مشاهده شد ، تهدیدها با 7 زیر‌مؤلفه که گرانی و قیمت پروازها بیشترین فراوانی و مدیریت ضعیف و ناکارآمد و پیشی گرفتن رقبای خارجی کمترین فراوانی مشاهده شد. در مجموع 254 فراوانی برای مقوله‌ها، به‌دست آمد، در پایان مدل درختی ارائه شد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
158 - مطالعه جامعه‌شناختی روند و فرایند شکل‌گیری آموزش علوم سیاسیدر ایران و مصر از انقلاب مشروطه تا 1391
سیف‌اله سیف‌اللهی آرش رضادوستعلوم سیاسی در کشورهای خاورمیانه رشته‌ای نوظهور تلقی میشود، به‌عبارت دیگر در این کشورها فرایند دگرگونی هنجاری در حوزههای ساختاری پیش از فضای آموزش انجام می‌گیرد. شاخصها و تفاوتهای آموزش علوم سیاسی در دو کشور خاورمیانهای یعنی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عربی مصر به چکیده کاملعلوم سیاسی در کشورهای خاورمیانه رشته‌ای نوظهور تلقی میشود، به‌عبارت دیگر در این کشورها فرایند دگرگونی هنجاری در حوزههای ساختاری پیش از فضای آموزش انجام می‌گیرد. شاخصها و تفاوتهای آموزش علوم سیاسی در دو کشور خاورمیانهای یعنی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عربی مصر به‌جهت یافتن نقاط قوت و نقاط ضعف وضعیت موجود موضوع این تحقیق میباشد به‌همین منظور وضعیت آموزش علوم سیاسی در کشورهای ایران و مصر، مورد بررسی تطبیقی قرار گرفته است. فرضیه این تحقیق بر دو مبحث پایه‌ای زیر بنیان نهاده شده است: 1ـ متون درسی موجود در حوزه‌ی علوم سیاسی مصر بیشتر ناظر بر عمل‌گرایی و مؤلفههای ژئوپلتیکی استوار است. 2ـ متون درسی ایران در حوزه‌ی علوم سیاسی عمدتاً ماهیتی نظری انتزاعی و ژئوکالچری داشته است. دستاوردهای این تحقیق نشان میدهد که کثرت دانشکده‌های مجموعه‌ی علوم سیاسی و تعدد دانشجویان رشته‌ی علوم سیاسی در ایران نظری (حفظی) بودن دروس علوم سیاسی، ناکارآمدی و غیر کاربردی بودن این رشته که عمدتاً ماهیتی نظری و انتزاعی دارد و بکار نگرفتن فارغ‌التحصیلان این رشته در دستگاه دیپلماسی کشور منجر به بی‌اهمیتی و بیکاری فارغ‌التحصیلان رشته‌ی علوم سیاسی انجامیده است. هدف اصلی از تشکیل رشته‌ی علوم سیاسی، ارائه آموزش‌های لازم به کادر دیپلماتیک و سایر تصمیم‌گیرندگان سیاست‌های داخلی و خارجی کشورهاست. با توجه به دستاوردهای این تحقیق در کشور ما این رشته نتوانسته است جایگاه شایسته‌ای را کسب نماید و متخصصان این رشته کمتر در جایگاه شغلی خود مشغول به‌کار می‌باشند. با مراجعه به وزارت امور خارجه و بررسی کارکنان و مسؤولین این وزارتخانه بهعنوان یکی از عمده‌ترین جاهایی که مرتبط با رشته‌ی علوم سیاسی است هرچه بیشتر با مهجور ماندن و بی‌توجهی به این رشته در کشور ما آشنا خواهید شد و این از آسیبهای علوم سیاسی میباشد در صورتی‌که در کشور مصر به‌جهت کمبود دانشکده‌های علوم سیاسی و دانشجویان این رشته، کاربردی بودن دروس سیاسی دانشگاه‌های مصر بازار کار برای فارغ‌التحصیلان این کشور در شغلی که تخصص آن‌را کسب نموده‌اند فراهم است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
159 - بررسی اثر تروریسم بر رشد اقتصادی در کشورهای خاورمیانه: رویکرد داده‌های ترکیبی
مهرزاد ابراهیمی مجتبی کفایت هاشم زارع عباس امینی فرتروریسم یک پدیده پیچیده است بدون آن که تعریفی فراگیر در مورد آن وجود داشته باشد، زیرا بسیاری از محققان اصطلاح تروریسم را بر اساس درک خودشان از آن تعریف کرده اند. تروریسم و تبعات ناشی آن فراتر از جنبه های ترس، وحشت و خسارت های جانی و مادی است. ارتباط بین امنیت و رشد اقتص چکیده کاملتروریسم یک پدیده پیچیده است بدون آن که تعریفی فراگیر در مورد آن وجود داشته باشد، زیرا بسیاری از محققان اصطلاح تروریسم را بر اساس درک خودشان از آن تعریف کرده اند. تروریسم و تبعات ناشی آن فراتر از جنبه های ترس، وحشت و خسارت های جانی و مادی است. ارتباط بین امنیت و رشد اقتصادی ضروری است، زیرا توسعه اقتصادی بدون امنیت نمی تواند رخ دهد و صلح و امنیت بدون رشد ممکن است پایدار نیست. بر اساس ادبیات، تروریسم دارای تاثیرات مستقیم بر رشد اقتصادی است. تروریسم، درگیری و خشونت، سرمایه های فیزیکی و انسانی را از بین می برد و نهادهای سیاسی و اجتماعی را که بر رشد اقتصادی تأثیر مثبت دارند ، تضعیف می کند. با توجه به این موضوع، هدف این مطالعه بررسی اثر تروریسم بر رشد اقتصادی در کشورهای خاورمیانه طی دوره زمانی 2018-2000 به روش داده های ترکیبی است. نتایج این مطالعه نشان داد که تعداد حوادث تروریستی و کشته شدگان حملات تروریستی اثر منفی و معنی داری بر رشد اقتصادی کشورهای مورد مطالعه داشته است. با توجه به سایر نتایج مشاهده شده است که شاخص توسعه انسانی، سرمایه گذاری مستقیم خارجی، اعتبارات بانکی و تجارت خارجی تاثیر مثبت و معناداری بر رشد اقتصادی دارند. نرخ تورم نیز دارای رابطه منفی و معنی داری با رشد اقتصادی کشورها میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
160 - تأثیر درآمدهای نفتی بر بار نظامی کشورهای نفت‌خیز منطقه خاورمیانه
ابوالقاسم گل خندانهدف اصلی این مقاله، بررسی تأثیر درآمدهای نفتی بر هزینه‌های نظامی 9 کشور نفت‌خیز منطقه خاورمیانه طی سالهای 2018-1995 میباشد. به این منظور یک مدل عمومی مخارج نظامی برای این کشورها طراحی و به‌منظور برآورد آن از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته (GMM) در قالب داده‌های ترکیبی پویا چکیده کاملهدف اصلی این مقاله، بررسی تأثیر درآمدهای نفتی بر هزینه‌های نظامی 9 کشور نفت‌خیز منطقه خاورمیانه طی سالهای 2018-1995 میباشد. به این منظور یک مدل عمومی مخارج نظامی برای این کشورها طراحی و به‌منظور برآورد آن از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته (GMM) در قالب داده‌های ترکیبی پویا استفاده شده است. نتایج برآورد مدل نشان میدهد که درآمدهای نفتی تأثیر مثبت و معناداری بر هزینه‌های نظامی کشورهای مورد مطالعه داشته است. به‌گونه‌ای که با افزایش یک‌درصدی در سهم درآمدهای نفتی از GDP، نسبت هزینه‌های نظامی به GDP (بار نظامی) در این کشورها حدود 16/0 درصد افزایش می‌یابد. بر این اساس میتوان گفت که درآمدهای نفتی، نقش مهم و بسزایی در تأمین هزینه‌های نظامی و بالتبع امنیت کشورهای نفت‌خیز منطقه خاورمیانه دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
161 - فهم دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در خاورمیانه: ضرورت رویکرد تلفیقی سازه‌انگاری و تحلیل گفتمان
پریسا پورعلی محمدرضا دهشیری محمدرضا قائدی حسن خداوردیاگرچه خاورمیانه یکی از کانون‌های اصلی همواره درحال تحول در نظام بین‌المللی بوده است اما نقش و اهمیت آن، در نظریات روابط بینالملل، خصوصاً نظریات موسوم به جریان اصلی مورد غفلت قرار گرفته است. جمهوری اسلامی در این منطقه، از کشورهای پیش‌آهنگ دیپلماسی فرهنگی است. فهم دیپلما چکیده کاملاگرچه خاورمیانه یکی از کانون‌های اصلی همواره درحال تحول در نظام بین‌المللی بوده است اما نقش و اهمیت آن، در نظریات روابط بینالملل، خصوصاً نظریات موسوم به جریان اصلی مورد غفلت قرار گرفته است. جمهوری اسلامی در این منطقه، از کشورهای پیش‌آهنگ دیپلماسی فرهنگی است. فهم دیپلماسی فرهنگی سیاست خارجی ایران در چارچوب نظریات جریان اصلی چندان امکان‌پذیر نیست. لذا، بهرهگیری از نظریات نوین به شکل تلفیقی میتواند زمینه را برای فهم عمیق از سیاست خارجی فرهنگی جمهوری اسلامی در خاورمیانه فراهم نماید. حال، بر مبنای دغدغه‌ی اصلی این مقاله، با نقد بر این برون‌گذاری عامدانه‌ی منطقه و بازیگران آن از نظریه‌پردازی روابط بینالملل این سوال مطرح است که برسازی پیکره‌ای نظری - تلفیقی از نظریات متأخر سازه‌انگاری و تحلیل گفتمان چرا و چگونه میتواند زمینه را برای فهم دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در خاورمیانه فراهم آورد؟ یافته‌های این مقالهی نظری - راهبردی نشان میدهد با توجه به رویکرد اجتماعی، فرهنگی و هویتی نظریات سازه‌انگاری و تحلیل گفتمان و نیز ویژگیهای خاص سیاست خارجی فرهنگی جمهوری اسلامی با تمرکز بر ساخت اجتماعی واقعیت، امکان لازم برای برسازی یک چارچوب تلفیقی وجود دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
162 - قومیت و دیپلماسی؛ لزوم تداوم و گسترش جایگاه اقوام در دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در عصر جهانی شدن
اعظم ملایی رضا شفیعی اردستانیتغییرات حاصل در محتوای روابط بینالملل و تحولات منطقهای، ناشی از جهانی شدن، سبب‌ساز اهمیت یافتن اقوام و اقلیت‌های قومی-مذهبی در مناسبات امروزی جهان سیاست شده است. بهویژه در منطقه خاورمیانه تحولات و تنشهای منطقهای حاصل از تنوع اقوام و مذاهب و درگیری آنها با یکدیگر، ا چکیده کاملتغییرات حاصل در محتوای روابط بینالملل و تحولات منطقهای، ناشی از جهانی شدن، سبب‌ساز اهمیت یافتن اقوام و اقلیت‌های قومی-مذهبی در مناسبات امروزی جهان سیاست شده است. بهویژه در منطقه خاورمیانه تحولات و تنشهای منطقهای حاصل از تنوع اقوام و مذاهب و درگیری آنها با یکدیگر، افزون بر ریشه‌های تاریخی، به سبب تأثیرات جهانی شدن رو به افزایش است، چراکه آگاهی از خود و توانایی برای ایجاد هویت بر اساس آن افزایش یافته است. آنچه در این میان اهمیت دارد دو مطلب است: نخست درک حقیقت مسائل امنیتی خاورمیانه تحت تأثیر مشکلات و تنوع اقوام و دیگری لزوم نگرشی جدید به محتوا و ابزار در فرآیندهای دیپلماتیک. مقاله حاضر با استناد به دیدگاه‌های مکتب سازه‌انگاری که معتقد است آنچه اشخاص می‌خواهند وابسته به این است که با که تعامل دارند و تا چه حد به گروه آنان وابستگی دارد، استفاده از اقلیت‌های قومی و مذهبی در دستگاه دیپلماسی کشور را راهکاری مفید برای حل مسائل و مشکلات منطقهای ایران می‌داند. بدین صورت که استفاده از ابزارهای قومیتی و مذهبی ضمن ایجاد باوری سازنده در یک فرآیند دیپلماتیک که منجر به یک سیاست خارجی و دیپلماسی پویا می‌گردد؛ باعث ایجاد و توسعه همبستگی ملی و کمک به فراید دولت ملت‌سازی میشود. آنچه متناسب وضعیت ملی ایران است و هیچ‌گونه تضادی با هویت اصیل ایرانی- اسلامی نیز ندارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
163 - تبیین تأثیر عوامل فرهنگی بر تنش و منازعه در خاورمیانه
ریباز قربانی نژاد عبدالرضا فرجیرادوجود روابط تنش‌زا میان واحدهای سیاسی در ابعاد مختلف محلی، ملی و منطقهای یکی از قدیمی‌ترین و پایدارترین وجوه حکمرانی انسان در کره زمین به شمار میرود. این امر از زمان تشکیل دولت- ملتها بعد از قرارداد وستفالیا شکل بارزتری به خود گرفت و همواره در برهه‌های مختلف زمانی، رو چکیده کاملوجود روابط تنش‌زا میان واحدهای سیاسی در ابعاد مختلف محلی، ملی و منطقهای یکی از قدیمی‌ترین و پایدارترین وجوه حکمرانی انسان در کره زمین به شمار میرود. این امر از زمان تشکیل دولت- ملتها بعد از قرارداد وستفالیا شکل بارزتری به خود گرفت و همواره در برهه‌های مختلف زمانی، روابط خصمانه میان کشورهای همسایه جایگزین روابط دوستانه گشته است که در بسیاری از موارد به جنگ نیز انجامیده است. در این بین، عوامل و ارزشهای ژئوکالچر که شامل عوامل دینی و مذهبی و تفاوتهای هویتی میشود، نقش عمده‌ای را در بروز تنش و منازعه میان واحدهای سیاسی همسایه ایفا کرده است. خاورمیانه به خاطر پایداری برخی عوامل ژئوکالچرِ تنش‌زامیان دولت-ملت‌هایی که در این محدوده جغرافیایی واقع شده‌اند و همچنین برخی رقابت‌های فرهنگی و ایدئولوژیکی که بین تعدادی از رژیم‌های سیاسی آن وجود دارد، در کنار جدید‌التأسیس بودن بسیاری از کشورهای منطقه و نقش دولتهای استعمارگر انگلستان و فرانسه در ترسیم مرزهای مصنوعی بین آنها بعد از جنگ جهانی اول، بهعنوان یکی از مناطق بحران‌خیز جهان به‌شمار می‌آید و همواره در طول یک قرن گذشته شاهد منازعاتی در سطح ملی و منطقهای بوده است. در این مقاله سعی شده است تا با رویکردی تحلیلی ـ توصیفی و با بهرهگیری از منابع کتابخانه‌ای و استفاده از اسناد و مدارک به ریشه‌یابی عوامل ژئوکالچرِ تنش‌زا در روابط دولتهای این منطقه استراتژیک پرداخته شود. نتایج این تحقیق نشان داد که عوامل ژئوپلیتیکی و ژئوکالچر منازعه در این فضای جغرافیاییِ تنش‌آلود در سه سطح فرومنطقه‌ای، منطقهای و فرامنطقهای نقش‌آفرینی میکنند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
164 - مطالعة تأثیر جنگ و تروریسم بر وجهة ورزش خاورمیانه
حمیدرضا جلیلی علی همتی عفیف نیما ماجدی مهدی نادری نسبپژوهش حاضر با هدف مطالعة تأثیر جنگ و تروریسم بر وجهة ورزش خاورمیانه انجام گرفته است. روش پژوهش حاضر از نظر روش گردآوری داده ها همبستگی بود. جامعة آماری پژوهش حاضر شامل خبرگان آگاه به موضوع ورزش و سیاست بودند به منظور شناسایی این نمونه ها، از روش نمونه گیری هدفمند استفاد چکیده کاملپژوهش حاضر با هدف مطالعة تأثیر جنگ و تروریسم بر وجهة ورزش خاورمیانه انجام گرفته است. روش پژوهش حاضر از نظر روش گردآوری داده ها همبستگی بود. جامعة آماری پژوهش حاضر شامل خبرگان آگاه به موضوع ورزش و سیاست بودند به منظور شناسایی این نمونه ها، از روش نمونه گیری هدفمند استفاده گردید. این نمونه گیری تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت و در نهایت تعداد 52 نفر به عنوان نمونه مشخص گردیدند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته ای بود که روایی و پایایی آن مورد بررسی قرار گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده های پژوهش حاضر از روش معادلات ساختاری استفاده گردید. کلیة روند تجزیه و تحلیل داده های پژوهش حاضر در نرم افزار SPSS و PLS انجام گردید. نتایج پژوهش نشان داد که جنگ نظامی بر وجهه ورزش خاورمیانه دارای تأثیری به میزان 198/0- می باشد. همچنین جنگ روانی بر وجهة ورزش خاورمیانه دارای تأثیری به میزان 387/0- می باشد. نتایج پژوهش حاضر مشخص نمود که تروریسم بر وجهه ورزش خاورمیانه دارای تأثیری به میزان 540/0- می باشد. پژوهش حاضر مشخص نمود که جنگ اقتصادی و جنگ سایبریک بر وجهه ورزش خاورمیانه تأثیر معناداری ندارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
165 - بررسی تأثیر جنگهای منطقهای بر اعتبار ورزش خاورمیانه
حمیدرضا جلیلی علی همتی عفیف* نیما ماجدی مهدی نادری نسباین پژوهش با هدف بررسی تأثیر جنگهای منطقهای بر اعتبار ورزش خاورمیانه انجام گرفته است. روش پژوهش از نظر روش گردآوری داده ها همبستگی بود. جامعة آماری پژوهش نیز شامل خبرگان مطلع از موضوع ورزش و سیاست بودند. جهت شناسایی این نمونه ها، از روش نمونه گیری هدفمند استفاده گردید چکیده کاملاین پژوهش با هدف بررسی تأثیر جنگهای منطقهای بر اعتبار ورزش خاورمیانه انجام گرفته است. روش پژوهش از نظر روش گردآوری داده ها همبستگی بود. جامعة آماری پژوهش نیز شامل خبرگان مطلع از موضوع ورزش و سیاست بودند. جهت شناسایی این نمونه ها، از روش نمونه گیری هدفمند استفاده گردید که این نمونه گیری تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت و در نهایت تعداد 52 نفر به عنوان نمونه نهایی مشخص گردیدند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته ای بود که روایی و پایایی آن مورد بررسی قرار گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده های پژوهش حاضر از روش معادلات ساختاری استفاده گردید. تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهش حاضر مبتنی بر نرم افزار SPSS و PLS صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که درگیری‌های نظامی بر وجهه ورزش خاورمیانه دارای تأثیری به میزان 198/0- میباشد. همچنین درگیری‌های نظامی روانی بر اعتبار ورزش خاورمیانه دارای تأثیری به میزان 387/0- میباشد. نتایج پژوهش حاضر مشخص نمود که کشتارهای منطقهای بر وجهه ورزش خاورمیانه دارای تأثیری به میزان 540/0- می باشد. در نهایت پژوهش حاضر مشخص نمود که درگیری‌های نظامی اقتصادی و درگیری‌های نظامی سایبریک بر وجهه ورزش خاورمیانه تأثیر معناداری ندارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
166 - رویکرد روسیه در قبال نظم امنیتی خاورمیانه (2018-2010)
ماهرخ شهرکی محمد مهدی حسن راجی مهدی طوسیاهمیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک خاورمیانه سبب گردیده تا این منطقه از جایگاه ویژه‌ای در تفکر استراتژیک روسیه برخوردار باشد. ولادیمیر پوتین بهعنوان برجسته‌ترین سیاستمدار در روسیة بعد از فروپاشی شوروی، تمایل خود را برای بازگرداندن روسیه به جایگاه قدرت بزرگ و ساختاری اعلام چکیده کاملاهمیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک خاورمیانه سبب گردیده تا این منطقه از جایگاه ویژه‌ای در تفکر استراتژیک روسیه برخوردار باشد. ولادیمیر پوتین بهعنوان برجسته‌ترین سیاستمدار در روسیة بعد از فروپاشی شوروی، تمایل خود را برای بازگرداندن روسیه به جایگاه قدرت بزرگ و ساختاری اعلام نموده و پویش‌ها و بحران‌های منطقهای فرصت مناسبی برای اثبات ادعاهای او میباشد. در این میان، آغاز تحولات بهار عربی از اواخر سال 2010 و ظهور نشانه‌های گذار در نظم امنیتی منطقهای و بین‌المللی بستر مناسبی را به‌منظور ورود مسکو به معادلات قدرت خاورمیانه فراهم نموده است. بر این مبنا، جلوه‌هایی از تغییر و دگرگونی در رویکرد روسیه به نظم امنیتی منطقه خاورمیانه پدیدار شده است. در همین ارتباط، پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که فدراسیون روسیه در دورة بعد از بهار عربی چه رویکرد و رهیافتی را در قبال نظم امنیتی خاورمیانه اتخاذ کرده است؟ یافته‌های پژوهش نشان میدهد که رویکرد روسیه در قبال خاورمیانه پس از بهار عربی بر اساس نشانه‌هایی از واقع‌گرایی روسی از جمله موازنة نرم، روابط متعادل با تمامی کنشگران از جمله ائتلاف تاکتیکی و راهبردی با بازیگران منطقهای و در نهایت، موازنة مستقیم و ایفای نقش متوازن‌کننده در برابر ایالات متحده امریکا تحقق یافته است. روش پژوهش در این نوشتار توصیفی- تحلیلی بر پایة روش کیفی و روش گردآوری داده‌ها نیز منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
167 - بررسی سیاست منطقه گرایی روسیه در خاورمیانه
ساناز رستم جبری دکتر سیدجواد امام جمعه زادهبرمبنای رویکرد رئالیسم تهاجمی قدرتهای بین المللی به صورت دائم در پی افزایش قدرت خود هستند و این می تواند با توجه به مشکلات امنیتی و مشکلات نظام بین الملل تغییر کند،به این معنی که دولتی به سمت تغییر وضع موجود حرکت یا خواهان حفظ وضع موجود باشد. روسیه به عنوان یک قدرت برتر چکیده کاملبرمبنای رویکرد رئالیسم تهاجمی قدرتهای بین المللی به صورت دائم در پی افزایش قدرت خود هستند و این می تواند با توجه به مشکلات امنیتی و مشکلات نظام بین الملل تغییر کند،به این معنی که دولتی به سمت تغییر وضع موجود حرکت یا خواهان حفظ وضع موجود باشد. روسیه به عنوان یک قدرت برتر (سابق)، خواهان تغییر وضع موجود برای بازگشت به وضعیت سابق و دست یافتن به امنیت منطقه ای و جهانی خود می باشد. به این ترتیب این نظریه می تواند تحلیل مناسبتری از سیاست خارجی روسیه در خاورمیانه ارائه، و این درحالی است که خاورمیانه برای روسیه از اولویت بالایی در سیاست خارجی برخوردار است. به این ترتیب این سوال مطرح می شود که سیاست روسیه در خاورمیانه چه روندی را طی می کند؟ مقاله پیش رو با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی در تلاش است نشان دهد روسیه برای بازگشت به عرصه بین المللی به عنوان یک قدرت مطرح،نگاه به خاورمیانه و ارتباط با کشورهای مختلف آن را به خصوص در دوره دوم ولادمیر پوتین در اولویت سیاست خارجی خود قرار داده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
168 - تحلیلی بر ارتقاء جایگاه ایران در خاورمیانه با تأکید بر قدرت هوشمند
علی محمدیان هانی عابدیچکیده : از منظر واقع گرایانه چگونگی کسب، حفظ و افزایش قدرت همواره مهم ترین هدف کشورها در عرصه بین الملل است. صرف نظر از سایر ملاحظات داخلی، جمهوری اسلامی ایران از این قاعده کلی مستثنی نیست. قدرت در کنار اینکه یک هدف محسوب می شود می تواند به عنوان یک ابزار نیز مورد توجه چکیده کاملچکیده : از منظر واقع گرایانه چگونگی کسب، حفظ و افزایش قدرت همواره مهم ترین هدف کشورها در عرصه بین الملل است. صرف نظر از سایر ملاحظات داخلی، جمهوری اسلامی ایران از این قاعده کلی مستثنی نیست. قدرت در کنار اینکه یک هدف محسوب می شود می تواند به عنوان یک ابزار نیز مورد توجه دستگاه سیاست خارجی کشورمان قرار گیرد. در این پژوهش با تاکید بر نظریه قدرت هوشمند سوزان ناسل، به این سوال پرداخته می شود که قدرت هوشمند چه نقشی در افزایش جایگاه ایران در منطقه خاورمیانه دارد؟ و چگونه می توان از آن برای ارتقاء جایگاه ایران در منطقه بهره برد. فرضیه مقاله براین باور است با توجه به محتوای سند چشم انداز بیست ساله و اهداف کلانی که برای ایران در سال 1404 شمسی پیش بینی شده است، کاربرد قدرت هوشمند به عنوان یک شیوه در تبدیل اهداف به نتایج دلخواه می تواند در شرایط بین المللی قرن بیست و یکم که اعمال قدرت ”با دیگران“ جایگزین اعمال قدرت ”بر دیگران“ شده است، برای افزایش منزلت و جایگاه ایران نیز کارآمد و موثر باشد. پژوهش حاضر ضمن بررسی مبانی نظری قدرت هوشمند و ابعاد آن، با روش توصیفی- تحلیلی به تبیین جایگاه ایران در خاورمیانه می پردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
169 - دگردیسی در ساختار نظام بین الملل و تحلیل مناقشات خاورمیانه
سهراب انعامی علمداریساختار نظام بین الملل یکی از عوامل اصلی مؤثر و تأثیرگذار بر رفتار دولت ها و در واقع کانون اصلی درک تحولات سیاست بین الملل می باشد. چرا که با تحول در اشکال و فرم های نظام بین الملل الزامات، مقدورات و محذورات جدیدی بروز می کند که می تواند بر رفتار کشورها تأثیر گذارد.از دی چکیده کاملساختار نظام بین الملل یکی از عوامل اصلی مؤثر و تأثیرگذار بر رفتار دولت ها و در واقع کانون اصلی درک تحولات سیاست بین الملل می باشد. چرا که با تحول در اشکال و فرم های نظام بین الملل الزامات، مقدورات و محذورات جدیدی بروز می کند که می تواند بر رفتار کشورها تأثیر گذارد.از دیگر سو، منطقه خاورمیانه به دلیل دارای بودن ساختاری متکثر، هویتی و پیچیده همواره بعنوان یکی از زیرنظام های بین المللی از نظام بین الملل تاثیر پذیرفته است.در این معنا، روندها، فرایندها، همکاری ها، رقابت ها و مناقشات در این منطقه پیچیده نیز از این ساختار تاثیر پذیرفته است. در این قالب، پرسش اصلی این مقاله بر این اساس شکل می گیرد که، ساختار نظام بین الملل چه تاثیری بر روند مناقشات در خاورمیانه داشته است؟ فرضیه طرح شده نیز با عنایت به طراحی توصیفی- تحلیلی و با توجه عناصر تحلیل تاریخی چنین است؛ ساختار نظام بین الملل به دلیل تغییر در قطب بندی ها و نوع توزیع قدرت بر همه حوزه های ژئوپلتیک منطقه ای و از جمله منطقه خاورمیانه تاثیر چندبعدی گذاشته است که در این منطقه به دلیل ساخت و شکلبندی های متفاوت قدرت، مناقشات به صورت مزمن نمود پیدا می کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
170 - نقش احزاب اسراییل در روند صلح خاورمیانه (1993-2014)
مهدی طوسی علی آزادمنازعه اعراب و یهودیان در خارمیانه، عمری بیش از تاریخ ایجاد اسراییل دارد. امروز علیرغم گذشت بیش از 6 دهه از زمان اشغال، همچنان صلح خاورمیانه به سرانجام نرسیده و برای آن نیز افق روشنی را پیش بینی نمی کنند. در بررسی علل ناکامی پرونده صلح خاورمیانه دلایل مختلفی را بر می شم چکیده کاملمنازعه اعراب و یهودیان در خارمیانه، عمری بیش از تاریخ ایجاد اسراییل دارد. امروز علیرغم گذشت بیش از 6 دهه از زمان اشغال، همچنان صلح خاورمیانه به سرانجام نرسیده و برای آن نیز افق روشنی را پیش بینی نمی کنند. در بررسی علل ناکامی پرونده صلح خاورمیانه دلایل مختلفی را بر می شمرند از جمله عدم باور رهبران اسراییلی به فرجام صلح است. زیرا توجه به ارزش و ایدئولوژی در میان رهبران برخاسته از احزاب اسراییلی جایگاه ویژه ای داشته و از این رو مادامی که احزاب ارزش محور باشند صلحی که تضمین کننده منافع طرف مقابل باشد به دست نخواهد آمد. بر مبنای اصول مکتب سازه‌انگاری ، میان اعراب و اسراییل هویت‌ها و انتظارات نسبتاً ثابت شکل گرفته که طرفین را وا می‌دارد یکدیگر را دشمن درجه یک هم به‌حساب آورند. همچنین این پارادیم خاطرنشان می‌کند که عامل تعیین‌کننده در رفتار احزاب سیاسی در قبال اعراب فاکتورهای مادی نبوده، بلکه هنجارهایی است که تأثیر مستقیم بر هویت و منافع یهودیان دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
171 - بررسی وضعیت قدرت منطقهای ایران و ترکیه در چارچوب سند چشم‌انداز(2003 تا 2015)
محمدرضا موثق محمد ستوده آرانیاز ابلاغ سند چشم انداز 20 ساله ایران و ترکیه، بیش از نیمی از زمان اجرا سپری شده است. بر اساس اهداف سند، جمهوری اسلامی ایران باید در سال 1404 به قدرت اول منطقه از لحاظ اقتصادی، اجتماعی، علمی، فناوری و سیاسی برسد؛ همچنین ترکیه نیز باید اول منطقه و جزء 10 کشور برتر اقتصادی چکیده کاملاز ابلاغ سند چشم انداز 20 ساله ایران و ترکیه، بیش از نیمی از زمان اجرا سپری شده است. بر اساس اهداف سند، جمهوری اسلامی ایران باید در سال 1404 به قدرت اول منطقه از لحاظ اقتصادی، اجتماعی، علمی، فناوری و سیاسی برسد؛ همچنین ترکیه نیز باید اول منطقه و جزء 10 کشور برتر اقتصادی دنیا بشود. اما بررسی مؤلفههای مؤثر در حوزههای اجتماعی، فناورانه، اقتصادی فرهنگ محیطی و سیاسی، در چارچوب الگوی تحلیل روند و روشSteep از مشتقات مدل Steep(v) که بر مبنای روش کتابخانه‌ای – اسنادی و تجزیه و تحلیل اطلاعات از نوع تطبیقی صورت گرفته نشان میدهد ایران از اهداف پیش‌بینی شده در کسب قدرت منطقهای فاصله دارد و با روند فعلی امکان رسیدن به جایگاه اول در منطقه امری بسیار دشوار و دور از دسترس میباشد و در مقابل کشور رقیب ایران یعنی ترکیه با توجه به چشم‌انداز 2023، موفقیت‌های چشمگیری را در کسب قدرت منطقهای به دست آورده و پیش‌بینی میشود در پایان اجرای سند چشم‌انداز به بیشتر اهداف پیش‌بینی شده، دست خواهد یافت. از این رو ایران برای جبران عقب‌ماندگی و رسیدن به جایگاه اول باید در مدیریت بخش‌های مختلف تجدیدنظر و تلاش چند برابری را در حوزههای مختلف به کار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
172 - تغییر و تداوم در سیاست خاورمیانهای آمریکا از سال 2017-2001
زهرا باقری حسین دهشیار سیدمحمد طباطبایی محمد یوسفی جویباریچکیده این مقاله به تغییر و تداوم در سیاست خاورمیانه ای آمریکا در دوران ریاست جمهوری بوش، اوباما و مقطعی از دوران ترامپ تا سال 2017 می پردازد. رویکرد ترامپ در سیاست خارجی از واقع گرایی فاصله زیادی دارد و از بعد سیاست خارجی ملی گرا است. دیدگاه های ترامپ نشان می دهد که وی چکیده کاملچکیده این مقاله به تغییر و تداوم در سیاست خاورمیانه ای آمریکا در دوران ریاست جمهوری بوش، اوباما و مقطعی از دوران ترامپ تا سال 2017 می پردازد. رویکرد ترامپ در سیاست خارجی از واقع گرایی فاصله زیادی دارد و از بعد سیاست خارجی ملی گرا است. دیدگاه های ترامپ نشان می دهد که وی در مقایسه با دو رییس جمهور گذشته امریکا یعنی جرج دبلیو بوش و باراک اوباما رویکرد متفاوتی را در عرصه بین المللی مطرح می کند. در حالی که جرج دبلیو بوش بر جنبه ابرقدرتی امریکا با تأکید بر عناصری مانند یک جانبه گرایی، حمله پیش دستانه و حتی تغییر رژیم در منطقه خاورمیانه تأکید داشت، اوباما چندجانبه گرایی، بهره گیری از قدرت هوشمند و کاربرد دیپلماسی را به عنوان ابزارهای مهمی برای حفظ رهبری امریکا در خاورمیانه تلقی می کرد؛ اما ترامپ با نفی عمده رویکردهای گذشته عملاً به نادیده گرفتن مسئولیت های بین المللی امریکا تأکید داشته و از جمله عنوان می کند که وی فقط رییس جمهور امریکاست و نه رهبر جهان. تصور غالب و اولیه ای که از شعار "نخست آمریکا" وجود دارد، بازگشت ایالات متحده به درون مرزهای خود و احتمالاً نوعی انزواطلبی می باشد. بنابراین اندیشه برتری آمریکا میتواند در فضای الگوی سیاسی و راهبردی دونالد ترامپ انعکاس داشته باشد. در این راستا براساس رویکرد واقع گرایی به بررسی تغییر و تداوم در سیاست خاورمیانه ای آمریکا پرداخته شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
173 - استقرار سپر دفاع موشکی در منطقه خلیج فارس و تاثیر آن بر امنیت منطقه (2001 -2017)
حسن خداوردی علی اصغر غفاری چراتیکشیده شدن تدریجی طرح سپر دفاع موشکی ایالات متحده از اروپا به منطقه خلیج فارس، در طول یک دهه گذشته و استقرار اجزای راداری و پدافندی این طرح، در جای جای منطقه خلیج فارس چه در پهنه خشکی و چه در پهنه شناوری آن، آثار و پیامدهای متنابهی را نیز برای نـظام های منطقه ای و بـین ا چکیده کاملکشیده شدن تدریجی طرح سپر دفاع موشکی ایالات متحده از اروپا به منطقه خلیج فارس، در طول یک دهه گذشته و استقرار اجزای راداری و پدافندی این طرح، در جای جای منطقه خلیج فارس چه در پهنه خشکی و چه در پهنه شناوری آن، آثار و پیامدهای متنابهی را نیز برای نـظام های منطقه ای و بـین المللی به همراه داشته و امنیت شکننده منطقه خلیج فارس را بیش از پیش متاثر از خود نموده است. مورادی از قبیل شروع مسابقه تسلیحاتی، برهم خوردن موازنه قدرت، تیرگی روابط و بی‌ثباتی منطقهای و از همه مهم تر اتحاد سه جانبه اعراب، اسرائیل و آمریکا را می توان از پیامدهای امنیتی استقرار این طرح در منطقه خلیج فارس دانست. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر این است تا با روش توصیفی- تحلیلی و گردآوری داده‌ها با روش کتابخانه‌ای، پس از بررسی دلائل شکل گیری سپر دفاع موشکی، گسترش آن به منطقه خلیج فارس و تاثیر آن بر امنیت این منطقه نیز مورد تحلیل و واکاوی دقیق قرار دهد. اجرای این طرح در منطقه خلیج فارس آثار و پیامدهای متنابهی را برای نـظام بـین الملل و در راس آن منطقه خاورمیانه و خلیج فارس به همراه خواهد داشت و بر امنیت این منطقه تاثیر گذار خواهد بود و در مقابل حساسیت بسیاری از کشورهای منطقه از جمله ایران را نـسبت بـه سرشت و سرنوشت نهایی این طرح بر می انگیزد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
174 - واکاوی الزامات رقابت ایران و عربستان در کسب جایگاه قدرت منطقه ای
مهدیه حیدریایران - عربستان، دو قدرتِ برخوردار از مؤلفه های متعدد قدرت همواره در تلاش برای تأثیر گذاری حداکثری بر معادلات منطقه ای و کسب بالاترین جایگاه قدرت در خاورمیانه بوده انداین پژوهش با روش توصیفی تحلیلی، در صدد پاسخگویی به این پرسش است که الزامات رقابت ایران و عربستان برای ک چکیده کاملایران - عربستان، دو قدرتِ برخوردار از مؤلفه های متعدد قدرت همواره در تلاش برای تأثیر گذاری حداکثری بر معادلات منطقه ای و کسب بالاترین جایگاه قدرت در خاورمیانه بوده انداین پژوهش با روش توصیفی تحلیلی، در صدد پاسخگویی به این پرسش است که الزامات رقابت ایران و عربستان برای کسب جایگاه قدرت منطقه ای در خاورمیانه چیست ؟ پاسخ موقتی این است که کسب جایگاه قدرت منطقه ای، مستلزم برخورداری و کاربرد دو بعد قدرت مادی و غیرمادی این دو، در سیاست خارجی و نیز نوع رفتارها و سیاست ها سایر دولت های منطقه ای و فرامنطقه ای در تعامل با این دو بازیگراست. یافته‌های تحقیق با کاربست تئوری رئالیسم نئوکلاسیک، بیانگر آن است که وجود مقدورات ملی متفاوت، و نیز تکیه بر، یا تقابل با نظم موجود به صورت همزمان فرصت ها و چالش های متعارضی را برای این دو بازیگر در تحقق این هدف مهم به وجود آورده است به گونه ای که این تعارض، مانع از صدر نشینی یکی از این دو بر فراز معادلات قدرت منطقه گشته است. شیوه گردآوری داده ها، مبتنی بر روش کتابخانه ای که مشتمل بر استفاده از کتب و مقالات داخلی و خارجی معتبر است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
175 - چشم انداز روابط سیاسی ، اقتصادی و امنیتی ایران و آمریکا در منطقه خاورمیانه تا سال 2026
اصغر رجبی ده برزویی محمد بیدگلیبی تردید منطقه خاورمیانه، از مهمترین مناطقی است که توجه بسیاری از بازیگران بین‌المللی را به خود معطوف کرده است. آمریکا به عنوان یکی از مهمترین بازیگران فرامنطقه ای دخیل در معادلات سیاسی، امنیتی و افتصادی منطقه بوده است. هدف پژوهش حاضرپاسخ به این سئوال اساسی است که چشم چکیده کاملبی تردید منطقه خاورمیانه، از مهمترین مناطقی است که توجه بسیاری از بازیگران بین‌المللی را به خود معطوف کرده است. آمریکا به عنوان یکی از مهمترین بازیگران فرامنطقه ای دخیل در معادلات سیاسی، امنیتی و افتصادی منطقه بوده است. هدف پژوهش حاضرپاسخ به این سئوال اساسی است که چشم انداز روابط سیاسی، اقتصادی و امنیتی ایران و آمریکا تا سال 2026 به چه سمت و سویی سوق پیدا می کند؟ ما در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی با اتکا به منابع مکتوب کتابخانه ای و مقالات اینترنتی به بررسی این موضوع می پردازیم. نتایج پژوهش حاضربا در نظر گرفتن دیدگاه الکساندر ونت موید غلبه دیدگاه هابزی یا دشمنی بر دیدگاه کانتی یا دوستی است. از جمله مسائلی که بر روابط ایران و آمریکا تاثیر گذاشته و باعث گردیده دیدگاه هابزی یا خصومت و دشمنی غلبه پیدا کند وجود تعارضات ایدئولوژیک بنیادین بین آرمان های انقلاب اسلامی و نظام لیبرالیسم آمریکایی، جایگاه اسرائیل و لابی صهیونیستی علیه ایران ،تاثیرگذاری کشورهای حوزه خلیج فارس و در راس آنها عربستان سعودی ، تحریم های اقتصادی، تهدید به تغییر رژیم ، حمایت از گروه های مخالف نظام ، شهادت سردار سلیمانی ، انزوای ایران در عرصه بین الملل و خروج یک جانبه آمریکا از توافق برجام می باشد که امکان بهبود روابط ایران و آمریکا متصور نمی باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
176 - رقابت منطقهای ایران و عربستان سعودی و تأثیر آن بر امنیت خلیج فارس بر اساس رئالیسم تهاجمی
نادر مولائیاناین مقاله براساس شرایط امنیتی خلیج فارس و ارائه راهکارهایی جهت ثبات و امنیت دراین منطقه حساس بین المللی تهیه و تنظیم شده است. امنیت پایدار دراین منطقه ژئو استراتژیک، ژئو کالچرال و ژئو پلتیک از جهان به دلیل مسیر عبور انرژی و تخمین بیش از 90% از انرژیهای فسیلی (درسال 2030 چکیده کاملاین مقاله براساس شرایط امنیتی خلیج فارس و ارائه راهکارهایی جهت ثبات و امنیت دراین منطقه حساس بین المللی تهیه و تنظیم شده است. امنیت پایدار دراین منطقه ژئو استراتژیک، ژئو کالچرال و ژئو پلتیک از جهان به دلیل مسیر عبور انرژی و تخمین بیش از 90% از انرژیهای فسیلی (درسال 2030) از اهمیت بالایی برخوردار است. جغرافیای خلیج فارس که با تنگه هرمز از دریای عمان جدا میشوند، تشکیل میشود از کشورهای: ایران، عراق، عربستان سعودی، کویت، بحرین، امارات متحده عربی، عمان و قطر که از لحاظ اقتصادی و تولید انرژی های فسیلی برای جهان مهم و حیاتی است. خروج بریتانیا از این منطقه و جایگزین شدن ایالات متحده درسال 1970 م، این منطقه از خاورمیانه را دچار فراز و فرودهای بسیاری کرده است. آمریکا در اینسال از دو کشور ایران و عربستان به عنوان دو ستون امنیت منطقه ای برای کم کردن تنش بین دو کشور و سدی در برابر کمونیسم در طرحی به نام دکترین نیکسون – کسینجر (امنیت دو ستونی) استفاداه کرد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
177 - امنیت درون منطقه ای و ثبات هژمونیک کشورهای خاورمیانه
محمد جواد رشیدی فخرالدین سلطانی مریم مرادیبا توجه به ویژگیهای خاص و متفاوت کشورهای خاورمیانه میتوان موضوع امنیت درون منطقه ای و ثبات هژمونیک در این منطقه را به عنوان یکی از دغدغه های مهم در تحلیل ماهیت روابط کشورهای منطقه مورد بررسی قرار داد. هدف اصلی پژوهش حاضر امنیت درون منطقه ای و ثبات هژمونیک بر این منطقه چکیده کاملبا توجه به ویژگیهای خاص و متفاوت کشورهای خاورمیانه میتوان موضوع امنیت درون منطقه ای و ثبات هژمونیک در این منطقه را به عنوان یکی از دغدغه های مهم در تحلیل ماهیت روابط کشورهای منطقه مورد بررسی قرار داد. هدف اصلی پژوهش حاضر امنیت درون منطقه ای و ثبات هژمونیک بر این منطقه می باشد که برای بازیگران دولتی مهم و حائز اهمیت می باشد. سؤال اصلی بر اینست که امنیت درون منطقه ای چگونه بر ثبات هژمونیک اثر گذار است؟ فرضیه اصلی بر اینست که؛ توسعه و تعمیق امنیت درون منطقه ای می تواند منجر به ثبات هژمونیک و توسعه امنیت پایدار از طریق همگرایی و تنش زدایی در حوزه روابط بین دولت ها گردد. علاوه بر این تقسیم قدرت میان قدرتهای منطقه از یکسو و رشد همه جانبه روابط اقتصادی، سیاسی و امنیتی از سوی دیگر می توان به عنوان راه حلی برای برون رفت از مشکلات پیش روی کشورهای منطقه باشد. روش تحقیق از نوع روش کیفی مبتنی بر توصیفی-تحلیلی است و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای و تحلیل داده های گردآوری شده از روش تحلیل کیفی میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
178 - مسئله قدرت و کنشگری فعال روحانیت در خاورمیانه، مطالعه موردی کنشگری روحانیت در ملی شدن صنعت نفت در ایران
محمدصادق گل محمدی سیامک بهرامیمطالعه تاریخ سیاسی و اجتماعی خاورمیانه بدون نگاه به کنشگران نهاد مذهب مطالعه‌ای ناقص است.روحانیت موجود در هرگروه مذهبی تأثیری بسزا درتحولات بیرون و درون این گروه‌هانهاده است.اینکه هدف ازاین کنشگری دفاع از پاک‌دینی مذهبی یا اخلاقی صرف بوده یا ارتباط با قدرت‌طلبی این کنش چکیده کاملمطالعه تاریخ سیاسی و اجتماعی خاورمیانه بدون نگاه به کنشگران نهاد مذهب مطالعه‌ای ناقص است.روحانیت موجود در هرگروه مذهبی تأثیری بسزا درتحولات بیرون و درون این گروه‌هانهاده است.اینکه هدف ازاین کنشگری دفاع از پاک‌دینی مذهبی یا اخلاقی صرف بوده یا ارتباط با قدرت‌طلبی این کنشگران داشته مسئله اصلی پژوهش است.در این راستاسعی گردیده تا کنشگری روحانیت شیعی درملی شدن صنعت نفت دردهه 20شمسی وردبررسی قرارگیرد.سؤال اصلی آن است که روحانیت شیعی چه نقشی در ملی شدن صنعت نفت داشته و این نقش را با چه اهدافی ایفا نموده.فرضیه با تمسک به نظریه‌های گرامشی و آرای بوتکو بر اینست که علیرغم نقش پررنگ روحانیت در ملی شدن صنعت اما کنشگری آنها نه متأثر از حراست از ارزشهای دینی یامنافع ملی بلکه در راستای هژمونی‌خواهی برسر قدرت باسایر کنشگران اجتماعی بوده.نتایج نشان میدهد که اگرروحانیت شیعی را در3دسته محافظه‌کار،انقلابی وعمل‌گرا تقسیم‌بندی نماییم،جریان عمل‌گرا غالب‌ترین جریان در ملی شدن صنعت نفت بوده که با نقش موازنه‌گر خویش،سعی داشته با ائتلاف‌های موقت،متلون وگاهاً متناقض باسایر کنشگران اجتماعی در جریان ملی شدن صنعت نفت،زمینه ظهور وبقدرت رسیدن کنشگرانی را فراهم آورند که می‌توانند به تثبیت قدرت و جایگاه آنها کمک نمایند.در این مسیر دفاع از ارزشهای دینی در حاشیه بوده یا صرفاً وسیله برای هدف نهایی بوده است. تصور جریان عمل‌گرا ایجاد اصلاحاتی درنظم موجود بوده تا هدف تثبیت قدرت او درتقابل با سایر جریان‌ها مذهبی و غیر‌مذهبی محقق گردد ودراین مسیر از 3فرایند بلوک هژمونیک،جنگ مواضع و جنگ عینی بهره برده‌اند.این پژوهش توصیفی-تحلیلی از داده‌های کتابخانه‌ای والکترونیکی برای اثبات گزاره‌های خویش استفاده کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
179 - واکاوی علل ثبات سیاسی و سیاست خارجی فعال قطر در تحولات خاورمیانه عربی و شمال آفریقا
احسان یاری حسین غضنفریسلسله انقلاب‌ها و اعتراضات در کشورهای عرب خاورمیانه و شمال آفریقا که از سال 2010 آغاز شد به عنوان پدیده‌ای فراگیر با وسعت عملکرد بالا اکثر کشورهای عربی منطقه‌ی خاورمیانه و شمال آفریقا را در‌نوردید و کشورها بطور مستقیم و یا غیرمستقیم از تبعات منفی این بحران متضرر شدند. ا چکیده کاملسلسله انقلاب‌ها و اعتراضات در کشورهای عرب خاورمیانه و شمال آفریقا که از سال 2010 آغاز شد به عنوان پدیده‌ای فراگیر با وسعت عملکرد بالا اکثر کشورهای عربی منطقه‌ی خاورمیانه و شمال آفریقا را در‌نوردید و کشورها بطور مستقیم و یا غیرمستقیم از تبعات منفی این بحران متضرر شدند. اما در این بین کشور قطر نه تنها درگیر این گونه اعتراضات نشد، بلکه با تثبیت ثبات سیاسی در داخل توانست اهداف مورد نظر خود را پیگیری نموده و به نقش‌آفرینی رو به گسترش خود در منطقه ادامه دهد. در این پژوهش نویسندگان درصدند دریابند که با توجه به شباهت‌های ساختاری نظام سیاسی در کشورهای منطقه علی‌الخصوص شیخ‌نشین‌های خلیج فارس، چگونه در شرایطی که کشورهای دیگر درگیر مقابله با بحران سیاسی ناشی از بهار عربی بودند و یا برای جلوگیری از ورود تبعات آن به درون مرزهای خود تلاش می‌کردند، قطر با اتخاذ رویه‌ای گوناگون و با کمترین تنش در داخل به پیگیری اهداف سیاست خارجی خود پرداخت؟ نویسندگان با استفاده از رویکردی تحلیلی-جامعه‌شناختی و بهرهگیری تلفیقی از نظریات جامعه‌شناسی سیاسی و اقتصاد سیاسی به این نتیجه دست یافتند که پیگیری عوامل بلندمدت و کوتاه‌مدت مشروعیت‌زا در کنار سازوکار اقتصاد رانتی و اقدامات عاجل دولت قطر در برهه زمانی وقوع تحولات بهار عربی، در ثبات سیاسی قطر نقش اساسی ایفا کرده‌اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
180 - حقوق بشر و حقوق شهروندی از نگاه دولتهای اسلامی خاورمیانه با تاکید بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
امیر ساجدیحقوق بشر و حقوق شهروندی از حقوق ذاتی و طبیعی انسان نشأت گرفته و در طول تاریخ بین اندیشمندان مناطق مختلف جهان و همچنین در مکاتب الهی توجه خاصی به آنها شده است. اما متاسفانه تا پایان جنگ جهانی دوم حقوق بشر به‌صورت گسترده اقبالی کسب ننمود. اگر چه با اعلامیه جهانی حقوق بشر چکیده کاملحقوق بشر و حقوق شهروندی از حقوق ذاتی و طبیعی انسان نشأت گرفته و در طول تاریخ بین اندیشمندان مناطق مختلف جهان و همچنین در مکاتب الهی توجه خاصی به آنها شده است. اما متاسفانه تا پایان جنگ جهانی دوم حقوق بشر به‌صورت گسترده اقبالی کسب ننمود. اگر چه با اعلامیه جهانی حقوق بشر سال 1948 و دیگر کنوانسیون های مربوطه، حقوق بشر شکل جهان شمولی بخود گرفته ولی هنوز بسیاری از دولتهای خاورمیانه حاضر به پذیرش تمامی بندهای آن نمی‌باشند. آنها با اظهار اینکه برخی از قوانین حقوق بشر جهانی در تضاد با آموزه‌های قرآنی است، از انجام تعهدات حقوق بشری و حقوق شهروندی شانه خالی می کنند. حقوق شهروندی آن بخش از حقوق انسان ها را شامل می‌گردد که در قانون اساسی کشورهایشان شکل ملی بخود می گیرد و فقط شامل شهروندان خود آن کشور خاص میشود. تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی با اصول 19، 23، 24، 26، 32، 47 و ... که برخی از قوانین حقوق بشری و شهروندی را در خود گنجانید، سبب این امید شد که ملت ایران پس از مدتها دوباره به حقوق بشر و حقوق شهروندی دست یابند. چگونگی پذیرش و انطباق حقوق بشری و شهروندی با قوانین شرعی و نحوه آموزش و انتقال آگاهی به ملت‌های خاورمیانه برای طلب آنها از مهمترین وظایف دولتهای ناحیه میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
181 - رویکرد سه‌گانه حمایت، وساطت و مداخله آمریکا: مقایسه مصر جدید و ایران
مهدی حبیب اللهی حسین مسعودنیاآمریکا با تکیه بر تجربیات بیش از نیم قرن خود درتعامل با منطقه خاورمیانه، مصر را کشوری کلیدی در منطقه قلمداد می کند. به عبارت بهتر، مصر لنگرگاه ثبات وامنیت برای غرب به ویژه آمریکا محسوب می شود، به طوری که در دهه های گذشته واشنگتن- قاهره برای تامین منافع مشترک راهبردی خو چکیده کاملآمریکا با تکیه بر تجربیات بیش از نیم قرن خود درتعامل با منطقه خاورمیانه، مصر را کشوری کلیدی در منطقه قلمداد می کند. به عبارت بهتر، مصر لنگرگاه ثبات وامنیت برای غرب به ویژه آمریکا محسوب می شود، به طوری که در دهه های گذشته واشنگتن- قاهره برای تامین منافع مشترک راهبردی خود در خاورمیانه همکاریهای نزدیک و مستمری داشته‌اند. با رخداد تحولات بهار عربی و سرنگونی مبارک، سیاست آمریکا در قبال مصر با چالش مواجه شد،با این وجود سیاست خارجی آمریکا ازمدیریت راهبردی خاصی پیروی وتحولات را مدیریت نموده است. نمونه تاریخی چنین رویکردی را میتوان در نحوه جهت‌گیری آمریکا در قبال ایران به نخست وزیری مصدق مشاهده نمود. بر این اساس با درنظرگرفتن این نکته که سیاست خارجی آمریکا در قبال تحولات مصر و به دنبال آن سقوط مبارک تا به قدرت رسیدن السیسی سه مرحله؛ حمایت، وساطت و مداخله در امور این کشور را شامل میشود، پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با بهره‌مندی از منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی در صدد است رویکرد آمریکا در قبال تحولات مصر را با جهت‌گیری این کشور در قبال ایران دوره نخست وزیری محمد مصدق به‌صورت تطبیقی مورد مطالعه قرار دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
182 - سیاست خارجی، هالیوود و جریان بازنمایی خاورمیانه پس از یازده سپتامبر
سید عبداالعلی قوام بشیر اسماعیلیدیپلماسی رسانه ای به عنوان یکی از شاخه های دیپلماسی عمومی ابزار موثر اعمال سیاست خارجی به حساب می آید؛ در این میان ایالات متحده در طول دهه های گذشته با در اختیار داشتن انحصار نسبی تولیدات فرهنگی و رسانه ای به طور گسترده ای به بسط نفوذ قدرت نرم خود در سراسر جهان مبادرت ن چکیده کاملدیپلماسی رسانه ای به عنوان یکی از شاخه های دیپلماسی عمومی ابزار موثر اعمال سیاست خارجی به حساب می آید؛ در این میان ایالات متحده در طول دهه های گذشته با در اختیار داشتن انحصار نسبی تولیدات فرهنگی و رسانه ای به طور گسترده ای به بسط نفوذ قدرت نرم خود در سراسر جهان مبادرت نموده است. جریان بازنمایی رسانه ای هالیوود در دوران جنگ سرد و در راستای مقابله با ایدئولوژی کمونیسم مورد تحلیل و بررسی بسیطی توسط اندیشمندان چپ گرا قرا گرفته است. مقاله حاضر به این نکته اشاره دارد که پس از وقوع حادثه یازده سپتامبر تا کنون، روندی مبنی بر بازنمایی رسانه جهان اسلام و بر پایه اسلام هراسی شکل گرفته که هدف آن ایجاد و تثبیت کلیشه های فکری و طبیعی سازی نگرش منفی از خاورمیانه در اذهان عمومی جهانی است. این روند به عکس نمونه مشابه در دوران جنگ سرد با غفلت نسبی پژوهشی و نظریه پردازی مواجه گشته و جریان انتقادی نظام مندی در میان روشنفکران و تحلیل گران شکل نگرفته است. در این مقاله ضمن تمرکز بر جریان مذکور در هالیوود، آثاری که بر این محور تولید شده‌اند مورد بررسی قرار خواهد گرفت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
183 - ناپایداری زیست محیطی در خاورمیانه و چالشهای سیاستگذاری مدیریتی و فرهنگی: مطالعه مقایسه‌ای ایران، ترکیه و عربستان
ایران غازی اعظم ملاییچکیده بررسی دو گزارش اخیر شاخص عملکرد محیط زیست دانشگاه ییل که در سالهای 2014 و 2016 منتشر شده‌اند نشان از آن دارد که رتبه کشورهای خاورمیانه در این دو دوره با روند نزولی مواجه بوده است. هدف پژوهش حاضر بررسی دلایل عقبگرد و ناپایداری سیاست‌های زیست محیطی سه کشور مهم خاور چکیده کاملچکیده بررسی دو گزارش اخیر شاخص عملکرد محیط زیست دانشگاه ییل که در سالهای 2014 و 2016 منتشر شده‌اند نشان از آن دارد که رتبه کشورهای خاورمیانه در این دو دوره با روند نزولی مواجه بوده است. هدف پژوهش حاضر بررسی دلایل عقبگرد و ناپایداری سیاست‌های زیست محیطی سه کشور مهم خاورمیانه یعنی ایران، ترکیه و عربستان، در این گزارش ها بوده است. بررسی برنامه های توسعه، سیستم مدیریتی و نظامهای فرهنگی و سیاسی حاکم بر این سه کشور نشان میدهد که عوامل متعددی سبب ناپایداری وضعیت محیط زیست در آنها گردیده است. در برنامه پنجم توسعه ایران و برنامه نهم جمهوری ترکیه، محیط زیست از موقعیت کاملا حاشیه ای برخوردار بوده و جایگاه بسیار مختصری را به خود اختصاص داده است. البته این امر در مورد عربستان سعودی چندان صدق نمی‌کند. نقش برجسته شخصیتها و نه ساختارها و قوانین در مدیریت محیط زیست و نیز قدرت گسترده دولت در این کشورها و در مقابل ضعف و ناکارمدی نهادهای مدنی زیست محیطی از دیگر مسائلی است که در هر سه کشور سبب عدم بهبود و پایداری وضعیت محیط زیست گردیده است، هر چند وضعیت عربستان در این دو حوزه از دو کشور دیگر وخیم تر است. نفت خیز بودن کشورهای خاورمیانه و یارانه های بالای انرژی نیز منجر به تولید گازهای سمی و آلودگی هوا گردیده است. ایران و عربستان در این زمینه عملکرد ضعیف‌تری نسبت به ترکیه داشته‌اند و با ادامه پرداخت یارانه های انرژی، نقش بیشتری در آلودگی محیط زیست دارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
184 - بررسی پیامدهای اقتصادی-فرهنگی روابط ترکیه و اسرائیل بر منطقه خاورمیانه
فاطمه قیمی بشنو سیدمحسن میرحسینیترکیه و اسرائیل با هدف ایجاد ثبات و رشد اقتصادی، کاهش تنشهای سیاسی اقدام به برقراری روابط اقتصادی و فرهنگی نمودند. این پژوهش در صدد پاسخگویی به این سوال است که، پیامدهای اقتصادی-فرهنگی روابط ترکیه و اسرائیل بر منطقه خاورمیانه از سال 1990 تا 2017 چیست؟ یافته‌های این پژو چکیده کاملترکیه و اسرائیل با هدف ایجاد ثبات و رشد اقتصادی، کاهش تنشهای سیاسی اقدام به برقراری روابط اقتصادی و فرهنگی نمودند. این پژوهش در صدد پاسخگویی به این سوال است که، پیامدهای اقتصادی-فرهنگی روابط ترکیه و اسرائیل بر منطقه خاورمیانه از سال 1990 تا 2017 چیست؟ یافته‌های این پژوهش نشان میدهد که، اسرائیل با هدف توسعه و گسترش رشد اقتصادی در برابر کشورهای عربی، ایجاد هژمونی اقتصادی و تلاش برای صادرات گاز به اروپا، منزوی ساختن ایران در منطقه، اقدام به گسترش روابط با ترکیه نمود. از سویی دیگر، اسرائیل تلاش نمود تا از طریق رابطه با ترکیه شوک ناشی از تغییرات فرهنگی را در منطقه خاورمیانه کاهش دهد. هویت سازی جدید، پذیرش هولوکاست از سوی ترکیه و عربستان سعودی، توسعه گردشگری، شکل‌گیری هویت مشترک، نهاد سازی سبب کاهش هزینه های عادی سازی روابط دولتهای عربی و اسرائیل شد. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای جمع آوری شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
185 - دومینوی تحولات بهار عربی در بستر جهانی شدن و توسعه ارتباطات
سیدجواد امام‌جمعه‌زاده ساناز رستم جبری فرزاد محمدزاده ابراهیمیتحولات بین المللی در دهه اول قرن بیستم و یکم،جهانی شدن،توسعه ارتباطات و گسترش دامنه تماسهای مردم و ملتها در فضاهای مجازی موجب آگاهی بیشتر مردم خاورمیانه به حقوق شهروندی خود،اشراف به عقب ماندگیهای ساختاری همه جانبه،افزایش دامنه مطالبات و تقاضا برای تغییرات و تحولات بنیاد چکیده کاملتحولات بین المللی در دهه اول قرن بیستم و یکم،جهانی شدن،توسعه ارتباطات و گسترش دامنه تماسهای مردم و ملتها در فضاهای مجازی موجب آگاهی بیشتر مردم خاورمیانه به حقوق شهروندی خود،اشراف به عقب ماندگیهای ساختاری همه جانبه،افزایش دامنه مطالبات و تقاضا برای تغییرات و تحولات بنیادین در عرصه های مختلف شده است. بحران بی سابقه ای که بصورت دومینو برکشورهای عرب سایه انداخته،سراسر خاورمیانه و شمال افریقا را درنوردیده و حتی در برخی کشورهای غیر عرب هم تاثیر گذار بوده است. جهانی شدن ارتباطات و توسعه آن چه نقشی در تحولات بهار عربی داشته است؟ بر اساس اصول لیبرالیسم، شهروندانی که از جهان آگاه باشند معمولاَ خواستار اصلاحات میشوند. جهانی شدن از طریق خودآگاهی مردم و با در اختیار قرار دادن فن آوری هایی که بتوانند با جهان خارج در ارتباط باشند به مردم خاورمیانه و شمال افریقا این امتیاز را داد که علیه حاکمانشان به پاخیزند و تحولات عظیمی را به وجود آورند. با توجه به اهمیت منطقه حساس خاورمیانه و با نظر گرفتن این نکته که تحولات اخیر بی سابقه و بی شک دارای تاثیرات مهمی خواهد بود این مقاله درصدد است تا سیر تحولات بیداری عربی را با در نظر گرفتن جهانی شدن ارتباطات و فن آوری مورد جستجو و کنکاش قرار دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
186 - مطالعه طولی پیشرفت اجتماعی کشورهای نفتی خاورمیانه در سالهای(۲۰۲۰-۲۰۱۱)
سیده ملیحه حسینی احسان رحمانی خلیلی علی بقایی سرابیکشورهای ایران، عربستان، عراق و امارت متحده دارای فرهنگ اسلامی و جزو کشورهای برتر نفتی می‌باشند و با توجه به درآمدهای میلیاردی نفتی و میانگین سرمایه گذاری‌های مشابه، پیشرفت اجتماعی یکسانی نداشته‌اند. در این پژوهش با روش تحلیل ثانویه و توصیفی-مقایسه‌ای، پیشرفت اجتماعی و ز چکیده کاملکشورهای ایران، عربستان، عراق و امارت متحده دارای فرهنگ اسلامی و جزو کشورهای برتر نفتی می‌باشند و با توجه به درآمدهای میلیاردی نفتی و میانگین سرمایه گذاری‌های مشابه، پیشرفت اجتماعی یکسانی نداشته‌اند. در این پژوهش با روش تحلیل ثانویه و توصیفی-مقایسه‌ای، پیشرفت اجتماعی و زیرشاخص های آن در این کشورها مورد مقایسه قرار گرفته است. داده‌های متغیر پیشرفت اجتماعی از سایت معتبر پیشرفت اجتماعی استخراج شده است. برای تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار spss استفاده گردید. طبق نتایج به‌دست‌آمده در متغیر پیشرفت اجتماعی و ابعادش (نیازهای اساسی، بنیادهای رفاه و فرصتها) به ترتیب رتبه‌بندی، امارات متحده، ایران، عربستان و عراق قرارگرفته‌اند. کشور عراق در بعد فرصت ها در مقایسه با عربستان در رتبه بالاتری قرار داشته و در سال 2020 از ایران نیز پیشی گرفته است. در مقایسه با دیگر کشورها، ایران در شاخصهای کیفیت محیط‌زیست، دسترسی به دانش پیشرفته، سرپناه، و سلامتی در رتبه بالاتری قرار گرفته است و در زیرشاخص‌های دسترسی به اطلاعات و ارتباطات، حقوق فردی، انتخاب و آزادی فردی در رتبه پایین‌تری قرار گرفته است. از آنجا که بیشترین نقاط ضعف ایران در بعد فرصتها میباشد میتوان با اصلاح و بهبود قوانین قوانین فرهنگی همچنین مشارکت بیشتر اقلیت‌ها در مسائل سیاسی کشور و بالا بردن کیفیت در شاخص دسترسی به اطلاعات و ارتباطات و همچنین الگو برداری از کشور عراق و کشورهایی که در بعد فرصتها رشد و رتبه بالاتری دارند در جهت رشد، توسعه و پیشرفت اجتماعی گام‌های مهمی برداشت. همچنین با سیاست‌های درست، از نقاط قوت، استفاده بهینه‌تری در راستای توسعه به عمل آورد. پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد
پیوندهای سایت
مراکز مرتبط
پشتیبانی
صفحات رسمی
حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400