نظم نوین جهانی و تاثیر آن بر منطقه خاورمیانه بین سال‌های 1991 تا 2000

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

رضا جلالی ¹ , مهدی مجد ²

1 - استادیار علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
2 - دانشجوی دکتری سیاستگذاری عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

تاریخ دریافت : 1395/08/06 تاریخ پذیرش : 1395/08/06 تاریخ انتشار : 1395/08/01

کلید واژه: منطقه خاورمیانه, جنگ سرد, نظم نوین جهانی, سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا,

چکیده مقاله :

چکیده تغییراتی که در سال هاى پایانى دهه هشتاد روى داد، تأثیرى عمده بر جغرافیاى سیاسى جهان و سیستم بین الملل داشت. این تغییر موجب حذف اتحاد جماهیر شوروى و پدیدار شدن کشورهاى جدیدى در نقشه جغرافیایى دنیا شد. با خاتمه جنگ سرد، نظم جهانى متحول شده و به پیدایش تفکر نظم نوین جهانى منتهی شد. این پژوهش به چیستی این موضوع و تاثیر آن بر خاورمیانه در بازه زمانی بین 1991 تا 2000 می پردازد. پیروزى ایالات متحده در جنگ خلیج فارس، بهترین فرصت را براى آمریکا فراهم آورد تا از آن به صورت یک جانبه در جهت حفظ نفوذ خود در خاورمیانه و تحقق ایده نظم نوین جهانى بهره بردارى کند. در برداشت آمریکایى ها، جهان مطیع قدرت آمریکاست و چنین جهانى با تفکر مذکور هماهنگ و داراى نظم نوین خواهد بود. مورد خاورمیانه، تأیید کننده این ادعاست. اینکه ایالات متحده با نفوذترین کشور در منطقه مى باشد، چیزى است که به آن اجازه مى دهد منازعات را مدیریت کند و نظم و هماهنگى را حکمفرما سازد. سوال اصلی مطرح شده در این پژوهش بدین شکل است که اتخاذ نظم نوین جهانی توسط آمریکا چه تاثیری در منطقه خاورمیانه در بین سال‌های 1991 تا 2000 داشته است؟ در پاسخ به این سوال، فرضیه ای بدین ترتیب مطرح گردیده است که اتخاذ سیاست نظم نوین جهانی پس از جنگ سرد موجب گسترش نفوذ آمریکا در خاورمیانه شده است.

چکیده انگلیسی:

Abstract The changes which occurred in late 1990s had considerable impacts on the world geopolitics and international system as well. After the end of the cold war, the world order has undergone some changes and a new world order has emerged. This paper examines the whiteness of these developments and their impacts on the Middle East in 1990s. American victory in the Persian Gulf paved the way for the United States to unilaterally expand its influence in the Middle East and to promote the idea of new world order. In the American perception, coordination and military power are equal and a world obedient to the U.S is considered as a world having both coordination and order. This is the case in the Middle East. America’s influence in the region lets the Americans manage the conflicts and forge order and coordination as well. The main question is that what was the impact of adopting the new world order policy by the U.S.A in the Middle East from 1991 to 2000 and the hypotheses will be as following: adopting the policy of the new world order after the cold war caused the expansion of America’s influence in the Middle East.

منابع و مأخذ:

منابع:

-  آقایی، سیدداود(1382)، نقش و جایگاه شورای امنیت سازمان ملل متحد در نظم نوین جهانی، تهران، پیک فرهنگ.

-  امام زاده فرد، پرویز(1384)، دکترین امنیت ملی آمریکا: گذشته حال و چشم انداز آینده، تهران: موسسه ابرار معاصر.

-  اسدیان، امیر(1381)، سیاست امنیتی آمریکا در خلیج فارس، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی

-  تد، امانوئل(1383)، پسازامپراطوری، ترجمه محمد سعید طاهری موسوی، تهران، مؤسسه اندیشه سازان نور.

-  چامسکی، نوآم(1387)، نظم‏های کهنه و نوین جهانی، ترجمه مهبد ایرانی‏طلب، تهران، اطلاعات.

-  دهشیار، حسین(1381)، سیاست خارجی آمریکا و هژمونی، تهران، انتشارات خط سوم.

-  دهشیار، حسین(1382)، سیاست خارجی آمریکا در آسیا، تهران، انتشارات ابرار معاصر تهران.

-  سلیمانی، محمد باقر(1379)، بازیگرانروندصلحدرخاورمیانه، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.

-  سلیمی نمین، صادق(1383)، ارمغاندموکراسی، تهران، نشر دفتر معارف .

-  شولزینگر، رابرت(1379)،دیپلماسیآمریکادرقرنبیستم(1997-1898)، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی

-  کیسینجر، هنری(1381)، دیپلماسی آمریکا در قرن بیست و یک، ترجمه ابو القاسم راه چمنی، تهران، مؤسسه‏ ابرار معاصر.

-  متّقی، ابراهیم(1376)، تحولات سیاسی خارجی امریکا، تهران، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

-  ابراهیمی، شهروز(1384)، «امنیت خلیج فارس: نقش و تعامل قدرت های بزرگ و آمریکا  پس از یازده سپتامبر»، فصلنامهمطالعاتدفاعیوامنیتی، شماره 42

-  افضلی، رسول(27/4/78)، «جهان سوم در نظم نوین جهانی»، روزنامه نشاط، ش 24.

-  امیراحمدی، هوشنگ(1371)، «نظم نوین جهانی، جنگ خلیج فارس و تلاش ایالات متحده برای رهبری جهان»، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، ش 55ـ56 (فروردین و اردیبهشت).

-  سیف‏زاده، حسین(1383)، «سیاستهای خاورمیانه‏ای آمریکا در برابر چالشهای ضد هژمونیک‏»، فصلنامه‏ خاورمیانه، سال یازدهم، شماره 1.

-  طولانی،قاسم(6/6/80)، «اتحادیه اروپا، الگویی برای نظم نوین جهانی» (مصاحبه با دیتریش گنشر)، نشریه ملّت.

-  کاظمی، سید علی‏اصغر(1372)، «نظم نوین جهانی و ساختار قدرت در دوران بعد از جنگ سرد»، مصباح، ش 10و11 (پاییز و زمستان).

-  مجتهدزاده، پیروز و روزی‏طلب، زهرا(23/12/76)، «پایه‏های سست تئوری نظم نوین جهانی»، ابرار.

مهدی زاده، اکبر(1380)، «اولویت­های سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه پس از 11 سپتامبر»، ماهنامه نگاه، شماره19.