نقش فرهنگ سیاسی بر شکل‌گیری و تکوین جریان‌های تکفیری و سلفی در خاورمیانه (مطالعه موردی عراق و سوریه)

محورهای موضوعی : جامعه شناسی

ناهیده مرادزاده ¹ (کارشناسی‌ارشد روابط بین‌الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز- ایران.)
احسان شاکری خوئی ² (استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز- ایران (نویسنده مسئول).)

تاریخ دریافت : 1395/09/17 تاریخ پذیرش : 1395/09/17 تاریخ انتشار : 1395/09/01

کلید واژه: خاورمیانه, فرهنگ سیاسی, جریانات تکفیری و سلفی, عراق و سوریه,

چکیده مقاله :

مقاله حاضر به مطالعه نقش فرهنگ سیاسی بر شکل گیری و تکوین جریان های تکفیری و سلفی در خاورمیانه ، به صورت مطالعه موردی عراق و سوریه پرداخته است . متغیر های مطرح شده در این پژوهش عبارت است از : فرهنگ سیاسی سنتی ، تبعی و شکل گیری و تکوین جریان سلفی و تکفیر ی می باشد . تبیین نقش فرهنگ سیاسی بر شکل گیری و تکوین جریان های تکفیری و سلفی درخاورمیانه به خصوص جوامع عراق و سوریه ؛ تبیین مولفه های فرهنگ سیاسی در جوامع خاورمیانه ؛ تبیین صورت بندی و ساختار اجتماعی و فرهنگی جوامع عراق و سوریه ؛ تبیین خاستگاه اجتماعی پیدایش داعش ؛ از اهداف این تحقیق می باشد . چار چوب نظری تحقیق برمبنای مطالعه و بررسی مفاهیم هم چون فرهنگ سیاسی ، فرهنگ سیاسی خاورمیانه و اندیشه های جریان تکفیری و سلفی ، تعریف گردید . مطالعه موردی در این تحقیق روی جریانات تکفیری و سلفی در عراق و سوریه صورت گرفته است . بازه زمانی تحقیق مربوط به پس از اشغال عراق و سرنگونی رژیم صدام حسین در سال 2003 تا به حال و تحولات سیاسی و اجتماعی سوریه ، پس از مرگ حافظ اسد در سال 2000 و روی کار آمدن بشار اسد در نظر گرفته شده است

چکیده انگلیسی:

This study aims to investigate the role of political culture on the formation and development of Takfiri and Salafi currents in the Middle East as the case study of Iraq and Syria. Variables in this study include: the traditional political culture and formation and developments of Takfiri and Salafi currents. The explanation of the role of political culture on the formation of Takfiri and Salafi currents in Middle East, particularly in Iraq and Syria communities; the explanation of the components of the political culture in Middle East; the explanation of the social structure of Iraq and Syria; and an explanation of the emergence of ISIL social origin are among the purposes of the study. Theoretical framework based on research study of the concepts such as political culture, political culture in the Middle East and the ideas of Takfiri and Salafi.  The timing of the research related to the period after the occupation of Iraq and toppling Saddam Hussein’s regime in 2003 up to now, and social and political developments in Syria, after the death of Hafez al-Assad in 2000 and the coming to power of Bashar al-Assad. 

منابع و مأخذ:

آلموند، گ؛ و همکاران. (1377)­. چهارچوبی نظری برای بررسی سیاست تطبیقی. ترجمه: ع، ر، طیب. تهران­: نشر سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور مرکز آموزش مدیریت دولتی.

احمدی، ح. (1390). سیر تحول جنبش­های اسلامی. تهران: نشر دانشگاه امام صادق.

احمدی، یعقوب. (1392). فرهنگ سیاسی جوامع اسلامی(با تاکید بر بررسی وضعیت ارزش­های رهاینده). پژوهشنامه علوم سیاسی. دوره نهم، شماره 1، صص 176-139.

اسپوزیتو، ج؛ و دیگری. (1391). جامعه مدنی و دموکراسی در خاورمیانه. ترجمه: م، ت، دلفروز. تهران: نشر فرهنگ جاوید.

بخشی، ش، ا، م. (1385). جهاد از ابن تیمیه تا بن لادن. فصلنامه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم(ع). قم: دانشگاه باقرالعلوم. سال 9، شماره 34، صص 194- 169.

بشیریه، ح. (1386). آموزش دانش سیاسی - مبانی علم سیاست نظری و تاسیسی. تهران­: نشر نگاه معاصر.

بشیریه­، ح. (1385). جامعه­شناسی سیاسی نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی­. تهران­: نشر نی.

پورفرد، م. (1386). جهان اسلام و رادیکالیزم افراطی. پگاه حوزه قم. سال 8، شماره 204، صص 35-24.

توانگر، ف؛ و دیگری. (1393). آسیب­شناسی مشارکت نهادمند در کشورهای خاورمیانه، (با تاکید بر فرهنگ سیاسی حاکم بر آن­ها). اولین کنفرانس سراسری توسعه پایدار در علوم تربیتی و روان­شناسی.

حقیقت، س، ص. (1393).آیا همه سلفی­گرایان نقل­گرا هستند؟. مهرنامه. سال 5، شماره 37، ص 85.

رنجبر، م. (1390). چالش­های دموکراسی و توسعه در خاورمیانه. قم: نشر علامه بهبهانی.

روا، ا. (1379). تجربه اسلام سیاسی. ترجمه: م، مدیر شانچی و دیگری. تهران: انتشارات بین­المللی الهدی.

زارع، ح. (1393). از شریعت نامه­نویسی تا برپایی دولت شرعی. مهرنامه. سال 5، شماره 37، صص81-80.

عدالت­نژاد، س. (1390). سلفیان تکفیری یا الجهادیون. تاریخ و تمدن اسلامی. شماره 13، صص198-165.

غفاری هشجین، ز؛ و دیگری. (1392). تئوری­های توطئه در فرهنگ سیاسی کشورهای خاورمیانه عربی. فصلنامه ژئوپلتیک. سال نهم، شماره سوم­، صص 194-166.

غفاری هشجین، ز؛ و دیگری. (1393). مولفه­های فرهنگ سیاسی جریان تکفیری سلفی، (مطالعه موردی داعش). فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام. سال 3، شماره 11، صص 111-89.

قوام، ع. (1392). سیاست­های مقایسه­ای. تهران: نشر سمت.

گل­محمدی، ا. (1386). درآمدی بر تبیین فرهنگی سیاست، (نگاهی به رهیافت فرهنگ سیاسی در علم سیاست). پژوهشنامه علوم سیاسی. شماره 6.

موثقی، سید احمد. (1389). جنبش­های اسلامی معاصر. تهران: نشر سمت.

نصری، قدیر. (1393). موج سوم خلافت خواهی. مهرنامه. سال 5، شماره 37، صص 73-72.

نوریس، پ؛ و همکاران. (1388). جامعه­شناسی سیاسی شکاف­های اجتماعی، (بررسی موردی). ترجمه: پ، دلیرپور. تهران: نشر کویر.