واکاوی علل حضور روسیه در خاورمیانه پس از خیزش های مردمی (با تاکید بر مورد سوریه)

محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

داوود کیانی ¹

1 - دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم

تاریخ دریافت : 1395/07/05 تاریخ پذیرش : 1395/09/15 تاریخ انتشار : 1395/11/01

کلید واژه: "همگرایی", "روسیه", "خیزش های مردمی", "خاورمیانه", "واگرایی",

چکیده مقاله :

موج خیزش‌های مردمی در کشورهای عربی خاورمیانه از یک‌سو زمینه سرنگونی دولت‌های حاکم در تونس، مصر، لیبی و یمن را فراهم نمود و از سوی دیگر فضای شکل‌گیری جنگ داخلی در سوریه فراهم شد. گسترش خیزش‌های مذکور در منطقه، روسیه را به توجه بیش از پیش نسبت به ترجیحات امنیتی، سیاسی و اقتصادی خویش سوق داد و از این رو استراتژی خود را در قبال بحران سوریه مبتنی بر رویکرد حفظ وضع موجود قرار داد که این امر زمینه تقابل و نیز همکاری گسترده با برخی بازیگران منطقه را فراهم آورد. مقاله پیش‌رو تلاش دارد تا با بهره‌گیری از روش توصیفی – تحلیلی و بر مبنای نظریه "واقع‌گرایی تهاجمی"به تبیین علل گسترش حضور روسیه در خاورمیانه به‌ویژه پس از خیزش‌های مردمی بپردازد. یافته‌ها حاکی از آن است که سیاست روسیه بر مبنای ممانعت از تسری خیزش‌ها به منطقه اوراسیا و نیز ایفای نقش بیشتر در معادلات بین المللی به دنبال خلاء ناشی از حضور ایالات متحده در منطقه قرار دارد که این امر دلایل واگرایی و همگرایی مسکو با برخی بازیگران منطقه را نیز آشکار می‌سازد.

چکیده انگلیسی:

The Wave of popular uprisings in the Arabic countries in the Middle East led to overthrow of governments in Tunisia, Egypt, Libya and Yemen from one side and providing civil war in Syria from another side. Extension the uprisings in the region cause Russia attention to its Security, political and economic Preferences so at this time Russia fellow status quo approach in regard to Syria and it leads to Reciprocity and cooperation with some regional actors. This article will express the causes of expanding Russia's presence in the Middle East, especially after the revolutionary uprisings on the basis of Descriptive - analytic method and "offensive realism" theory. Results show that Russia's policy based on preventing the spreading uprisings into Eurasia, as well as play a greater role in international equations for vacuum left by the United States presence in the region and this policy shows reasons for divergence' and convergence' Russia with some regional actors

منابع و مأخذ:

1. اسدی، علی­اکبر. (1389)، «واقع گرایی و رویکردهای رقیب به سیاست خارجی»، فصلنامه راهبرد، ش 56، ص 252-223.


2. http://persian. euronews. com/2015/10/03/russia-launches-more-air-strikes-in-syria/


3. Trenin, D. (2016), " Russia in the Middle East: Moscow’s Objectives, Priorities, and Policy Drivers", Carnegie Moscow center. (Available Date: Jul/ 2016). Website: http://carnegie. ru/2016/04/05/russia-in-middle-east-moscow-s-objectives-priorities-and-policy-drivers/iwni

2. اطهری، اسدالله. ؛ بهمن، شعیب. (1390) "روسیه و خاورمیانه جدید، راهبردها و چالش­ها"، پژوهشنامه روابط بین­الملل، دوره چهارم، شماره 17.


3. کرمی، جهانگیر. و نوری، علیرضا (1391)، "روسیه، تحولات عربی و چالش سیستمی در خاورمیانه" مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، ش 78، ص192-167.


4. گل­محمدی، ولی (1394)، "پویایی­های امنیتی روابط روسیه و ترکیه2015-2001"، فصلنامه روابط خارجی، سال هفتم، شماره چهارم، ص 117-85.


5. مشیرزاده، حمیرا. (1389)، تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ پنجم.


6. یورونیوز (2015)، " بمباران سوریه دفاع از حقوق مردم روسیه در مقابل تهدید تروریسم است". (تاریخ دسترسی14/فوریه/2016) وب سایت:

8. Bagdonas, A. (2014), "Russia's Interests in the Syrian Conflict: Power, Prestige, and Profit", European Journal of Economic and Political Studies, vol. 5, No. 2, P 21-75.


9. Klein, M. (2012), "Russia and the Arab Spring", available at: SWP Comments, German Institute for International and Security Affairs, p 1-13.


10. Malashenko, A. (2013), "Russia and the Arab spring", Carnegie Moscow center. (Available Date: Aug/ 2014). Website: www. Carnegie. ru


11. Mearsheimer, J. J. (2006), "Conversation in International Relations: Interview with John J. Mearsheimer" (Part1), International Relations, Vol 20 (1), P 105- 123.


12. Onis, Z. & Suhnaz Y. (2015), "Turkey and Russia in a shifting global order: Co-operation, conflict and Asymmetric interdependence in a Turbulant region", Third World Quarterly .


13. R. G. (2015), «Опрос: Россияне Изменили Свою Позицю по Сирии», (Available Date: Aug/ 2016). Website: http://www. gazeta. ru/social/news/2015/10/08/n 7748405. shtml.


14. Rodkiewicz, W. & Kardaś S. (2015), "The consequences for Russia of the nuclear deal with Iran", OSW center, (Available Date: 17/Jun/2016). Web Site: http://www. osw. waw. pl/en/publikacje/osw-commentary/2015-08-04/consequences-russia-nuclear-deal-iran.


15. Rose, G. (1998) "Neoclassical Realism and Theories of Foreign Policy", world politics, vol 50 (1), P 144-172.


16. Toft, P. (2005), "John J. Mearsheimer, An offensive Realist between Geopolitics & Power", Journal of International Relations and Development, V8, N4, P381-408.


17. Trenin, D. (2013), Russia's Middle East Gambit, Washington D. C. Carnegie Foundation, P 23-52.