نگرشی سازه‌انگارانه به سیاست خارجی روسیه در خاورمیانه (مطالعه موردی: سوریه و عراق 2018-2011)

محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

داوود کیانی ¹ (دانشیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم، قم، ایران.)
زینب صدوقی ² (دانش آموخته دکتری سیاستگذاری فرهنگی، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تهران، ایران.)

تاریخ دریافت : 1398/10/07 تاریخ پذیرش : 1398/10/07 تاریخ انتشار : 1398/10/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر، مطالعه تأثیر بحران ژئوپلیتیک خاورمیانه بر سیاست روسیه در این منطقه، به ویژه در قبال کشورهایی چون عراق و سوریه بود.پژوهش بر اینفرض استوار است که تغییر در دکترین سیاست خارجی روسیه، ظهور افراط‌گرایی، تهدید منافع روسیه و همچنین نگرانی از تسری خیزش‌ها به اوراسیا از سال 2011 به این سو و همزمان با وقوع ناآرامی های سیاسی – اجتماعی در خاورمیانه عربی، منجر به تغییر ادراک روس‌ها شده و در نتیجه اتخاذ سیاست گسترش نفوذ در منطقه خاورمیانه از سوی مسکو را به دنبال داشته است.نتایج حاصل از این پژوهش که به شیوه توصیفی - تحلیلی انجام شد، نشان داد، روسیه با تغییر در نگرش منطقه ای خود توانست ضمن افزایش نقش آفرینی در منطقه و پیشبرد سیاست برقراری امنیت و ثبات، نقش مهمی در مدیریت بحران به نفع خود ایفا کرده، و تهدیدات منطقه ای را به فرصت تبدیل کند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this paper is to study the impact of the Middle East geopolitical crisis on Russia's policy in the region, especially towards countries such as Iraq and Syria. The research is based on the assumption that Changes in the doctrine of Russian foreign policy, the emergence of extremism, the threat to Russia's interests, as well as concerns over the escalation of uprisings in Eurasia since 2011 and political and social unrest in the Arab Middle East , has led to policy of expansion of influence and presence in the Middle East by Moscow due to change in perception of the Russian elite.  The results of this descriptive-analytical study showed that Russia, by changing its regional approach, increased its role in the region and by promoting security and stability, playing an important role in managing crisis and turning threats into opportunities.

منابع و مأخذ:

1. آقاحسینی، علیرضا؛ امام جمعه‌زاده، سیدجواد؛ فروغی، عاطفه (1392). مطالعه سیاست خارجی روسیه در بحران داخلی سوریه از منظر سازه‌انگاری (2011 تاکنون). پژوهش‌های راهبردی سیاست،2(7):125 -146.  
2. بهمن، شعیب (1391). روسیه و بهار عربی؛ چالش‌ها و پیامدها. آسیای مرکزی و قفقاز،77:25-53.
3. درآینده، روح الله؛ احمدی، حمید (1397). سیاست روسیه در بحران سوریه و پیامدهای آن بر منافع ملی ایران. مطالعات روابط بین‌الملل،11(44): .69-95
4. دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1389). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: سمت.
5. زرگر، افشین؛ سلیمی، لیلا (1396). روسیه و مبارزه با تروریسم و افراطی‌گری در قفقاز: دستاوردها و ناکامی‌ها. پژوهش در هنر و علوم انسانی،6: 120-107.
6. عزیزی، حمیدرضا؛ نجفی، مصطفی (1397). آینده شراکت ایران و روسیه در بحران سوریه. رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی،9(2): .67-95
7. فلاح‌نژاد، علی؛ ذاکریان، مهدی (1395). نقش آمریکا در بحران‌های خاورمیانه از منظر سازه‌انگاری (پس از2010 ). پژوهش‌های روابط بین‌الملل،6(21)، .15-52
8. قوام، عبدالعلی (1384). روابط بین‌الملل: نظریه‌ها و رویکردها. تهران: سمت.
9. کرمی، جهانگیر؛ نوری، علیرضا (1391). روسیه، تحولات عربی و «چالش سیستمی» در خاورمیانه. آسیای مرکزی و قفقاز،78: .167- 192
10. کیانی، داوود، خان محمدی، زهره (1396). سیاست خاورمیانه‌ای روسیه از 2011- 2015 (با تأکید بر کشورهای عربی). مطالعات اوراسیای مرکزی،10(2): .341- 358
11. کیانی، داوود؛ خان محمدی، زهره (1392). واکاوی علل حضور روسیه در بحران سوریه. راهبرد،22(69): .87- 114
12. متقی، ابراهیم؛ کاظمی، حجت (1386). سازه‌انگاری، هویت، زبان و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. سیاست(مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی)،37(4) : 209-238.
13. مشیرزاده، حمیرا (1383/الف). گفتگوی تمدن‌ها از منظر سازه‌انگاری. دانشکده حقوق و علوم سیاسی،63: .169-201
14. مشیرزاده، حمیرا (1383/ب). سازه‌انگاری به عنوان فرانظریه روابط بین‌الملل. دانشکده حقوق و علوم سیاسی،65: 113-144 .
15. مشیرزاده، حمیرا (1389). تحول در نظریههای روابط بین‌الملل. تهران: سمت.

16. Al Rawi, Ahmed K. (2014). The Arab Spring and Online Protests in Iraq. International Journal of Communication, 8:916-942.
17. Bodansky, Yossef (2015). Russia, Syria, and the Crossroads of Strategic Development. ISPSW Strategy Series: Focus on Defense and International Security,378: 1-27.
18. Brisov, Timofey (2018). Russian arms exports in the Middle East. In:Russia’s return to the Middle East Building sandcastles?. Edited by Nicu Popescu and Stanislav Secrieru. European Union Institute for Security Studies. DOI:10.2815/639920.
19. Freedman, Robert O. (2010). Russia and the Middle East under Putin. Ortadoğu Etütleri, 2(3): 9-55.
20. Iraqi Ministry of Foreign Affairs, Media Office. (2019). Foreign Minister Meets Russian Ambassador to Baghdad Mr. Maxim Maximov. Available at: https://www.mofa.gov.iq/2019/08/?p=3372
21. Jackson, Robert & Sorensen, Georg (2006). Introduction to International Relations Theories and Approaches. London:Oxford university press,3rd edition.
22. KARGIN, İnci AKSU. (2018). The unending Arab Spring in Syria: The Primary Dynamics of the Syrian civil war as experienced by Syrian Refugees. Turkish Studies,13(3): 27-48. DOI: Number: http://dx.doi.org/10.7827.
23. Katz, Mark N. (2018). Support Opposing Sides Simultaneously: Russia’s Approach to the Gulf and the Middle East. Aljazeera Center for Studies. Available At:
http://studies.aljazeera.net/en/reports/2018/08/support-opposing-sides-simultaneously-russias-approach-gulf-middle-east-180823104054250.html
24. Kreutz, Andrej (2007). Russia in the Middle East: Friend or Foe?. London: Preager Security International.
25. Mali Coup: Arab Spring Spreads to Africa (2012). UPI. Available At: www.Upi.com
26. Malyshev, Dina (2015). Middle East Turbulence. Journal World Economy and International Relations.10:113-118.
27. Mamedov, Ruslan. (2019). After the caliphate: the prospects of Russia–Iraq relations. Russian International Affairs Council . Available at: https://russiancouncil.ru/papers/Russia-Iraq-WP46-En.pdf
28. Nakble, Carole (2018). Russia’s energy diplomacy in the Middle East. In: Russia’s return to the Middle East Building sandcastles?. European Union Institute for Security Studies. Available At: https://www.iss.europa.eu/sites/default/files/EUISSFiles/CP_146.pdf.
29. Saadoun, Mustafa (2019). Has Russia begun to play a role in Iraq?. Al- Monitor. Available At: https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2019/05/iraq-iran-russia.html
30. Sakwa, Richard (2008). New Cold War or twenty years crisis? Russia and International Politics. International Affairs,84(2): 241-267.
31. Slocombe, Alexander James  (2017). Identity through foreign policy: Russia and China in the Middle East. A thesis submitted to the Victoria University of Wellington, in the degree of Master of Arts.
32. Suchkov, Maxim A. (2018). Between Baghdad and Erbil: Russia’s Balancing Act in Iraq. The London School of Economics and Political Science. Available At:
https://blogs.lse.ac.uk/mec/2018/05/03/between-baghdad-and-erbil-russias-balancing-act-in-iraq/
33. Trenin, Dmitri. (2007). Russia Redefines It Self and Its Relation with West. Washington Quarterly,30(2).
34. Trenin, Dmitri. (2016). Russia in the Middle East: Moscow’s Objectives, Priorities, and Policy Drivers. Carnegie Endowment for International Peace, Available At:
https://carnegieendowment.org/files/03-25-16_Trenin_Middle_East_Moscow_clean.pdf
35. Włodkowska-Bagan, Agata (2017). Syria in Russia’s Foreign Policy in the 21st Century. TEKA of Political Science and International Relations, 12(1): 27–40. DOI:
http://dx.doi.org/10.17951/teka.2017.12.1.27

1. Al Rawi, Ahmed K. (2014). The Arab Spring and Online Protests in Iraq. International Journal of Communication, 8:916-942.

2. Aqa Hosseini, A.; Imam Jomezadeh, S.J. & Foroughi, A. (2013). Studying Russian Foreign Policy in the Syrian Domestic Crisis from a Structuralist Perspective (2011 to date). Strategic Policy Research Quarterly, 2(7): 124-146. [In Persian]

3. Azizi, H.R. & Najafi, M. (2018). The future of Iran-Russia partnership in the Syrian crisis. International and political approaches Journal, 9(2): 67-95. [In Persian]

4. Bahman, S. (2012). Russia and the Arab Spring: Challenges and Consequences. Central Asia and Caucasus Journal, 77: 25-53. [In Persian]

5. Bodansky, Yossef (2015). Russia, Syria, and the Crossroads of Strategic Development. ISPSW Strategy Series: Focus on Defense and International Security,378: 1-27.

6. Brisov, Timofey (2018). Russian arms exports in the Middle East. In:Russia’s return to the Middle East Building sandcastles?. Edited by Nicu Popescu and Stanislav Secrieru. European Union Institute for Security Studies. DOI:10.2815/639920.

7. Dehghani Firouz Abadi, S.J. (2010). Foreign policy of the Islamic Republic of Iran. Tehran: Samt Publications. [In Persian]

8. Falahnejad, A. & Zakarian, M. (2016). America's Role in the Middle East Crisis from a Structural Perspective (After 2010). International Relations Research Quarterly,6( 21):15-52. [In Persian]

9. Freedman, Robert O. (2010). Russia and the Middle East under Putin. Ortadoğu Etütleri, 2(3): 9-55.

10. Ghavam, A. (2005). International Relations:Theories and Approaches. Tehran: Samt Publications. [In Persian]

11. Iraqi Ministry of Foreign Affairs, Media Office. (2019). Foreign Minister Meets Russian Ambassador to Baghdad Mr. Maxim Maximov. Available at: https://www.mofa.gov.iq/2019/08/?p=3372

12. Jackson, Robert & Sorensen, Georg (2006). Introduction to International Relations Theories and Approaches. London:Oxford university press,3rd edition.

13. Karami, J. & Nouri, A. (2012). Russia, Arab Developments and the Systemic Challenge in the Middle East. Central Asian and Caucasian Journal, 78:167-192. [In Persian]

14. KARGIN, İnci AKSU. (2018). The unending Arab Spring in Syria: The Primary Dynamics of the Syrian civil war as experienced by Syrian Refugees. Turkish Studies,13(3): 27-48. DOI: Number: http://dx.doi.org/10.7827.

15. Katz, Mark N. (2018). Support Opposing Sides Simultaneously: Russia’s Approach to the Gulf and the Middle East. Aljazeera Center for Studies. Available At:

http://studies.aljazeera.net/en/reports/2018/08/support-opposing-sides-simultaneously-russias-approach-gulf-middle-east-180823104054250.html

16. Kiani, D. & Khan Mohammadi, Z. (2013). Exploring the causes of Russia's presence in the Syrian crisis. Strategic Quarterly, 22(69): 87- 114. [In Persian] 

17. Kiani, D. & Khan Mohammadi, Z. (2017). Russia's Middle East Policy from 2011-2015 (with emphasis on Arab countries). Central Eurasia Studies, 10(2): 341- 358. [In Persian]

18. Kreutz, Andrej (2007). Russia in the Middle East: Friend or Foe?. London: Preager Security International.

19. Mali Coup: Arab Spring Spreads to Africa (2012). UPI. Available At: www.Upi.com

20. Malyshev, Dina (2015). Middle East Turbulence. Journal World Economy and International Relations.10:113-118.

21. Mamedov, Ruslan. (2019). After the caliphate: the prospects of Russia–Iraq relations. Russian International Affairs Council . Available at: https://russiancouncil.ru/papers/Russia-Iraq-WP46-En.pdf

22. Moshirzadeh, H. (2010). Evolution in International Relations Theories. Tehran: Samt. [In Persian]

23. Moshirzadeh, H. (a2004). The Dialogue of Civilizations from a Structural Perspective. Journal of the Faculty of Law and Political Science,63: 169-201. [In Persian]

24. Moshirzadeh, H. (b2004). Structuralism as the Theory of International Relations. Journal of the Faculty of Law and Political Science,65 :113-144. [In Persian]

25. Motaghi, E. & Kazemi, H. (2007). Structuralism, Identity, Language and Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran. Journal of Politics(Faculty of Law and Political Science), 37 (4): 209-238.[In Persian]

26. Nakble, Carole (2018). Russia’s energy diplomacy in the Middle East. In: Russia’s return to the Middle East Building sandcastles?. European Union Institute for Security Studies. Available At: https://www.iss.europa.eu/sites/default/files/EUISSFiles/CP_146.pdf.

27. Qavam, A. & Zargar, A. (2008). State-building, nation-building, and the theory of international relations: An analytical framework for understanding and studying the world of state-nations. Tehran: Science and Research Branch of Islamic Azad University. [In Persian]

28. Saadoun, Mustafa (2019). Has Russia begun to play a role in Iraq?. Al- Monitor. Available At: https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2019/05/iraq-iran-russia.html

29. Sakwa, Richard (2008). New Cold War or twenty years crisis? Russia and International Politics. International Affairs,84(2): 241-267.

30. Slocombe, Alexander James  (2017). Identity through foreign policy: Russia and China in the Middle East. A thesis submitted to the Victoria University of Wellington, in the degree of Master of Arts.

31. Suchkov, Maxim A. (2018). Between Baghdad and Erbil: Russia’s Balancing Act in Iraq. The London School of Economics and Political Science. Available At:

https://blogs.lse.ac.uk/mec/2018/05/03/between-baghdad-and-erbil-russias-balancing-act-in-iraq/

32. Trenin, Dmitri. (2007). Russia Redefines It Self and Its Relation with West. Washington Quarterly,30(2).

33. Trenin, Dmitri. (2016). Russia in the Middle East: Moscow’s Objectives, Priorities, and Policy Drivers. Carnegie Endowment for International Peace, Available At:

https://carnegieendowment.org/files/03-25-16_Trenin_Middle_East_Moscow_clean.pdf

34. Włodkowska-Bagan, Agata (2017). Syria in Russia’s Foreign Policy in the 21st Century. TEKA of Political Science and International Relations, 12(1): 27–40. DOI:

http://dx.doi.org/10.17951/teka.2017.12.1.27

35. Zargar, A & Salimi, L. (2017). Russia and the Fight Against Terrorism and Extremism in the Caucasus: Achievements and Failures. Research in the Arts and Humanities,6: 107-120.[In Persian]