متون

دسترسی آزاد مقاله

1 - علم «اوفاق» در منابع اسلامی و بازتاب آن در متون فارسی
ندا حیدرپور نجف آبادی

10.30495/JHCIN.2020.16720

درباره علم اوفاق متون بسیاری در دنیای اسلام نگاشته شده‌است. این کتاب‌ها به نوعی دارای دو بخش محاسبات ریاضی و خواص مربعات‌اند که همین بخش اخیر، آن‌ها را شبیه به طلسم کرده و در شمار علوم غریبه جای داده‌است. اوفاق در طبقه‌بندی‌های کهن‌تر علوم جایی در دانش ریاضی ندارد و در چکیده کامل

درباره علم اوفاق متون بسیاری در دنیای اسلام نگاشته شده‌است. این کتاب‌ها به نوعی دارای دو بخش محاسبات ریاضی و خواص مربعات‌اند که همین بخش اخیر، آن‌ها را شبیه به طلسم کرده و در شمار علوم غریبه جای داده‌است. اوفاق در طبقه‌بندی‌های کهن‌تر علوم جایی در دانش ریاضی ندارد و در برخی دسته‌بندی‌های جدیدتر ذیل علم اعداد در ریاضیات آمده‌است. منشأ آن هرجا باشد، تدوین و گسترش آن در جهان اسلام صورت گرفته‌است. جز در رساله‌های مستقل، عمدتا در متون چنددانشی بدان توجه شده و مربع سه‌درسه، در متون دیگر هم، بارها تکرار شده‌است؛ زیرا آن را سبب آسانی زاییدن می‌دانستند. سیف اسفرنگی، شاعر سده هفتم، بارها با وفق و ترسیم آن بر نگین انگشتری مضمون ساخته و به وفق صدتایی بر درفش کاوه اشاره کرده‌است که در رساله‌های وفق نیز به‌ندرت دیده می‌شود، اما در آثار دیگر بیشتر به ذکر مربع سه‌تایی بسنده شده‌است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - نظریه جنگ عادلانه و اخلاق مداری در جنگ در میان مسلمانان (برپایه آداب‌الحربها
محمد نورمحمدی نجف‌آبادی محسن معصومی ابراهیم موسی‌پور بشلی محمدحسین فرجیهای قزوینی

10.30495/jhcin.2018.12893

متون و آثار آموزشی نظامی (آداب‌الحرب‌ها)، به‌مثابه مهم‌ترین متون تخصصی نبرد تاکنون، در بررسی‌های تاریخ جنگ و خشونت جمعی در قرون میانی تاریخ اسلام چندان موردتوجه قرار نگرفته‌اند. این متون افزون بر داده‌های تخصصی مرتبط با جنگ، دربردارنده اطلاعات ارزشمندی درباره موضوعات و چکیده کامل

متون و آثار آموزشی نظامی (آداب‌الحرب‌ها)، به‌مثابه مهم‌ترین متون تخصصی نبرد تاکنون، در بررسی‌های تاریخ جنگ و خشونت جمعی در قرون میانی تاریخ اسلام چندان موردتوجه قرار نگرفته‌اند. این متون افزون بر داده‌های تخصصی مرتبط با جنگ، دربردارنده اطلاعات ارزشمندی درباره موضوعات و مسائل پیرامونی جنگ است. این منابع برای بررسی‌های تاریخی در حوزه اخلاق جنگ بسیار کارآمد و راه‌گشاست؛ آن‌چنان‌که می‌توان با غور در این دسته از میراث مکتوب اسلامی، تصویری از اخلاق جنگ و جنگاوری در تمدن اسلامی نیز به‌دست داد. در جهان امروز، دست‌کم از نیم قرن پیش به این سو پاره‌ای تلاش‌های نظری برای توجیه و توضیح چگونگی و چرایی جنگ‌ها به‌عمل آمده است. تولد نظریه‌هایی هم‌چون جنگ عادلانه از نتایج این تلاش‌هاست. در این مقاله، با تمرکز بر آداب‌الحرب‌های شناخته‌شده اسلامی ضمن معرفی نظریه جنگ عادلانه، انطباق آن با بایدها و نبایدهای اخلاقی جنگ از منظر مؤلفان این متون آموزشی نشان داده شده است. بر اساس این بررسی تاریخی به‌نظر می‌رسد جنگ عادلانه پیشینه‌ای اسلامی نیز داشته است؛ افزون بر این، در این پژوهش به جنبه‌ها و وجوه دیگری از اخلاق جنگ در این آثار مکتوب قرون میانی تاریخ اسلام (قرن دوم تا قرن نهم هجری‌قمری) پرداخته شده که در قالب توصیه‌های اخلاقی به فرماندهان و جنگ‌جویان آمده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - معضلات اجتماعی عهد ناصری در رساله قانون قزوینی با تأکید برشاخص سرقت
حسین بیاتلو

10.30495/jhcin.2020.15552

از اواسط دوره ناصری و در پی مواجهه های فکری و سیاسی بیشتر ایران با کشورهای اروپایی، اندیشه اصلاح و نوگرایی در میان متفکران و نواندیشان این دوره شتاب بیشتری گرفت. در این دوران رساله ها و متون انتقادی فراوانی در واکنش به اوضاع آشفته سیاسی و اجتماعی ایران به نگارش درآمد. د چکیده کامل

از اواسط دوره ناصری و در پی مواجهه های فکری و سیاسی بیشتر ایران با کشورهای اروپایی، اندیشه اصلاح و نوگرایی در میان متفکران و نواندیشان این دوره شتاب بیشتری گرفت. در این دوران رساله ها و متون انتقادی فراوانی در واکنش به اوضاع آشفته سیاسی و اجتماعی ایران به نگارش درآمد. در نگارش این رساله ها علاوه ‌بر روشنفکران این دوره، برخی از مردم عادی و پیشه وران و بازاریان نیز مشارکت داشته و دست به تألیفاتی زده اند. نمونه بارز این نوع رساله های انتقادی، قانون قزوینی اثر محمد شفیع قزوینی است. نگاه او به معضلات اجتماعی عهد ناصری و به ویژه پدیده سرقت از آن رو که توسط یک فرد بازاری و پیشه ور و نه یکی از روشنفکران نوشته شده شایسته مطالعه است. در نوشتار حاضر سعی بر آن است تا معضلات و مشکلات مهم اجتماعی عهد ناصری از نظر محمد شفیع قزوینی بازنمایی گردد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که قزوینی بنیان‌های اقتصادی و امنیتی را از عوامل مهم تشدید معضلات اجتماعی قلمداد کرده است. در بخش نخست این نوشتار تأثیر اقتصاد بر تشدید معضلات اجتماعی و در بخش دوم تأثیر عدم امنیت لازم بر تشدید پدیده سرقت از دیدگاه قزوینی بررسی می‌شود. روش تحقیق در این نوشتار توصیفی- تحلیلی است و سعی خواهد شد تا با توجه به گفته‌های قزوینی و تطبیق آنها با شرایط عصر ناصری تبیینی از اوضاع اجتماعی و اقتصادی ارائه گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - داستان به‌مثابه متنی انتقادی در عهد ناصری مطالعه موردی: داستان «یوسف شاه یا ستارگان فریب‌خورده» اثر آخوندزاده
حسین بیاتلو

10.30495/jhcin.2021.18218

یکی از وجوه بارز دوره قاجاریه (1193 1344ﻫ) شکل گیری متونی است که از آن‌ها با عنوان متون انتقادی یاد می شود. انواع متنوع این گونه از آثار که تحت تأثیرتحولات سیاسی و اجتماعی این دوره شکل گرفت و بالید، حاوی دیدگاه های اصلاح گران ه ای اند که مؤلفانشان برای بهبود اوضاع چکیده کامل

یکی از وجوه بارز دوره قاجاریه (1193 1344ﻫ) شکل گیری متونی است که از آن‌ها با عنوان متون انتقادی یاد می شود. انواع متنوع این گونه از آثار که تحت تأثیرتحولات سیاسی و اجتماعی این دوره شکل گرفت و بالید، حاوی دیدگاه های اصلاح گران ه ای اند که مؤلفانشان برای بهبود اوضاع سیاسی و اجتماعی ارائه کرده اند. این گونه از آثار در قالب هایی مانند سیاست نامه ها، رسائل مشروطه، آثار روشنفکران و علما، مکتوبات خیالی و نمایشنامه ها قابل تفکیک و دسته بندی است. دسته اخیر یعنی نمایشنامه ها به عنوان ژانری نوین که در آن‌ها در قالبی نمایشی به انتقادات بعضا تندی از اوضاع نابسامان دوره ناصری و قاجاریه می شد، شایسته بررسی و پژوهش است. از جمله کسانی که به عنوان پیش گام در نگارش چنین آثاری شناخته می شوند، میرزا فتحعلی آخوندزاده است که در تمثیلات انتقادات متنوعی را بر دوره ناصری وارد ساخته است. داستان یوسف شاه یا ستارگان فریب خورده یکی از داستان های مهم آخوندزاده است که جنبه انتقادی فراوانی دارد و می توان از خلال آن جنبه های اصلاح گرایانه اندیشه او را دریافت. در نوشتار حاضر، نگارنده سعی دارد تا این داستان را به مثابه متنی انتقادی بررسی کند. یافته های تحقیق حاکی از آن است که این داستان را می توان به نوعی عصاره نقد و انتقاد سیاسی و اجتماعی آخوندزاده از اوضاع نابسامان عصر ناصری قلمداد کرد که در دیگر آثار او نیز قابل مشاهده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - ذهنیت‌های جغرافی‌نگاران مسلمان (از سده سوم تا هفتم) درباره شگفتی‌های جهان: محوطه باستانی اهرام مصر
نگار ذیلابی زهرا محشری

10.30495/jhcin.2020.16298

در متون جغرافیایی سده‌های میانه داده‌های متنوع و تفسیرهای گوناگونی از موضوع شگفتی‌ها ارائه شده‌است که بیش از آن‌که گزارشی عینی و حاکی از حاق واقع باشد، نشان‌دهنده ذهنیت‌های رایج در سیاق اجتماعی و فرهنگی معاصر ماتنان است. در این پژوهش پرسش اصلی این است که جغرافی‌نگاران م چکیده کامل

در متون جغرافیایی سده‌های میانه داده‌های متنوع و تفسیرهای گوناگونی از موضوع شگفتی‌ها ارائه شده‌است که بیش از آن‌که گزارشی عینی و حاکی از حاق واقع باشد، نشان‌دهنده ذهنیت‌های رایج در سیاق اجتماعی و فرهنگی معاصر ماتنان است. در این پژوهش پرسش اصلی این است که جغرافی‌نگاران مسلمان از سده سوم تا هفتم چه ذهنیاتی درباره اهرام و محوطه پیرامون آن ازجمله مجسمه ابوالهول داشته‌اند؟ آیا نمونه‌هایی از بررسی علمی یا کاوش انسان‌شناسانه در میان نظرات آ‌‌ن‌ها دیده می‌شود یا این‌که آراء این دانشوران مسلمان بازتابی از روایات عامیانه و افواهیات رایج در میان توده مردم بوده ‌است؟ روش عام در این پژوهش الگوی تحلیل محتواست که نخست به شیوه توصیفی، داده‌های مهم‌ترین منابع جغرافیایی درباره موضوع استقصا شده، سپس با رویکرد تاریخ ذهنیت، این داده‌ها بررسی و پردازش و تحلیل شده‌است. بر اساس این پژوهش، ذهنیات رایج در میان عامه مردم از جمله تلقی‌های جادومحور از تصاویر و تماثیل در تفسیر این سازه‌ها بر دیگر تفاسیر غلبه داشته‌ است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - ارائه روشی برای تولید یا بومی‌کردن علم شهرسازی ایرانی با استفاده از متون اخلاق عرفانی
مریم نجفی محمد نقی زاده شیرین طغیانی محمود محمدی

10.30495/hoviatshahr.2021.16746

ورود و گسترش مبانی دانش‌ شهرسازی در این دوران از خارج ایران و به کار بستن آن بدون ملاحظات، منجر به آشفتگی شهرهای معاصر ایران شده است. این موضوع انگیزه شده تا تلاش‌هایی برای بومی‌سازی دانش شهرسازی و معماری و به‌ویژه مبانی این دانش آغاز شود. برخی از این تلاش‌ها با رجوع به چکیده کامل

ورود و گسترش مبانی دانش‌ شهرسازی در این دوران از خارج ایران و به کار بستن آن بدون ملاحظات، منجر به آشفتگی شهرهای معاصر ایران شده است. این موضوع انگیزه شده تا تلاش‌هایی برای بومی‌سازی دانش شهرسازی و معماری و به‌ویژه مبانی این دانش آغاز شود. برخی از این تلاش‌ها با رجوع به متون ارزشمند ایرانی و با برگرفتن بخش‌هایی از آن‌ها، وجهه‌ی بومی به نوشتارهای شهرسازی یا معماری ایرانی بخشیدند. این مقاله نیز بر این روش برای بومی‌سازی دانش و نوشتارهای شهرسازی تأکید کرده و در میان مراحل تولید علم، مرحله‌‌ی نظریه را که مرحله آسیب‌پذیرتر علم شهرسازی ایران در برابر دانش وارداتی بوده، موردتوجه قرار داد. سپس با انتخاب متون کهن با موضوع اخلاق عرفانی، روشی عام برای نظریه‌پردازی و یا بومی‌سازی نظریات در حوزه شهرسازی پیشنهاد کرد. این روش تلفیقی از دو شیوه نظریه‌پردازی و هرمنوتیک البته نوع موردقبول آن نزد عالمان مسلمان است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

7 - نقش سازماندهی فضایی و ادراکی خیابان در احساس امنیت عابرین (نمونه موردی شهر تبریز)
لیلا رحیمی محمدتقی پیربابایی

پژوهش حاضر در پی تأکید بر اهمیت خیابان و احساس امنیت، در جستجوی شناخت عناصر و کیفیات سازمان فضایی و ادراکی خیابان و نقش آنها در احساس امنیت عابرین است. روش تحقیق به صورت پیمایشی و تطبیقی در سه خیابان شهر تبریز که به صورت نمونه های هدفمند و متفاوت در قدمت، کیفیات فضایی، چکیده کامل

پژوهش حاضر در پی تأکید بر اهمیت خیابان و احساس امنیت، در جستجوی شناخت عناصر و کیفیات سازمان فضایی و ادراکی خیابان و نقش آنها در احساس امنیت عابرین است. روش تحقیق به صورت پیمایشی و تطبیقی در سه خیابان شهر تبریز که به صورت نمونه های هدفمند و متفاوت در قدمت، کیفیات فضایی، ساختاری و نوع عملکرد و فعالیت انتخاب شده، انجام گرفت. تنوع نمونه ها، امکان تحلیل انواع خیابان های شهری و تعمیم پذیری تحقیق را فراهم کرده است. نتایج نشان داد، علاوه بر وجود همبستگی معنادار بین عوامل سازماندهی فضایی و ادراکی، نقش سازمان فضایی، قویتر و از میان شاخص های آن، وضوح فضا و از میان شاخص های عوامل ادراکی-خوانایی، ویژگی های جداره خیابان، بیشترین نقش را در احساس امنیت عابرین دارا می باشد. در انتها با توصیه هایی درمورد بهینه سازی سازمان فضایی و ادراکی خیابان برای ارتقاء احساس امنیت عابرین ارائه شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

8 - الگوسازی مبتنی بر تحلیل پیوندیِ مزیت‌های رقابتی اِلمان‌های حسابداری سبز براساس تحلیل کیفی/تعاملی (IQA)
حمید جمال لیوانی علیرضا معطوفی مهدی صفری گرایلی منصور گرکز

10.30495/jma.2021.19294

هدف این پژوهش الگوسازی مبتنی بر تحلیل پیوندیِ مزیت‌های رقابتی اِلمان‌های حسابداری سبز براساس تحلیل کیفی/تعاملی ( ) بود. لذا همسو با فرآیند انجام پژوهش، از طریق واکاویی محتوایی در متون پژوهش اقدام به شناسایی شاخص‌های مرتبط با مزیت‌های رقابتی حسابداری سبز توسط خبرگان پژوه چکیده کامل

هدف این پژوهش الگوسازی مبتنی بر تحلیل پیوندیِ مزیت‌های رقابتی اِلمان‌های حسابداری سبز براساس تحلیل کیفی/تعاملی ( ) بود. لذا همسو با فرآیند انجام پژوهش، از طریق واکاویی محتوایی در متون پژوهش اقدام به شناسایی شاخص‌های مرتبط با مزیت‌های رقابتی حسابداری سبز توسط خبرگان پژوهش شد و سپس براساس تحلیل پیوندی که شامل تحلیل پیوندهای درونی و روابط بین پیوندها و تاثیرگذاری سیستمی پیوندها بود، اقدام به تعیین مهمترین عنصر ارتباطی بین محرک‌ها و پیامدهای رقابتی ناشی از حسابداری سبز در سطح شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران گردید. در این پژوهش به منظور تعیین حدِ کفایت نظری پژوهش، پس از شناسایی مزیت‌های رقابتی منتج از حسابداری سبز، با کمک ۱۵ نفر از متخصصان و خبرگان رشته حسابداری در سطح دانشگاهی، تلاش گردید از طریق تحلیل دلفی، شاخص‌های شناسایی شده مورد ارزیابی قرار گیرند که طی دو مرحله از طریق میانگین، ضریب توافق و انحراف معیار مورد بررسی قرار گرفتند و از میان ۲۰ شاخص اولیه، سه شاخص حذف شد و ۱۷ شاخص وارد فاز تحلیل تعاملی با مشارکت ۲۳ نفر از مدیران شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران، شدند. در این مرحله پس از انجامِ تحلیل روابط بین پیوندها و تاثیرگذاری سیستمی، با شاخص‌های تایید شده، آغاز گردیدند که نتایج در این بخش نشان داد محرک اولیه برای رسیدن به تاثیرگذاترین پیامدِ رقابتی حسابداری سبز، استانداردهای عملکردی شرکت در قبال اجتماع؛ تقویت ابعادِ فرهنگِ پاسخگویی و تطبیق قابلیت‌های شرکت با استانداردهای بِروزِ حسابداری و حسابرسی است تا براین مبنا پیامدهای مهمی همچون مسئولیت‌پذیری اجتماعی؛ هزینه‌های نمایندگی و دریافت مزایای و تشویق‌های مالیاتی برای شرکت‌های فعال در سطح رقابتی بازار سرمایه محیا گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

9 - گناهان مرگ‌ارزان در متون فارسی میانه
نادیا حاجی‌پور مهشید میرفخرایی

مرگ‌ارزان بر اساس متون فارسی میانه به گناهی اطلاق می‌شود که مجازات آن مرگ است. در فهرست پایه‌های گناه، مرگ‌ارزان سنگین‌ترین گناه است. در چندین متن از فارسی میانه دربارۀ گناهان مرگ‌ارزان و مجازات آن سخن رفته است. در این میان، برخی فهرستی از گناهان مرگ‌ارزان را در یک بخش چکیده کامل

مرگ‌ارزان بر اساس متون فارسی میانه به گناهی اطلاق می‌شود که مجازات آن مرگ است. در فهرست پایه‌های گناه، مرگ‌ارزان سنگین‌ترین گناه است. در چندین متن از فارسی میانه دربارۀ گناهان مرگ‌ارزان و مجازات آن سخن رفته است. در این میان، برخی فهرستی از گناهان مرگ‌ارزان را در یک بخش مستقل ارائه می‌دهند و در برخی نیز به طور پراکنده دربارۀ این گناه سخن گفته شده است. در این پژوهش، گناهان مرگ‌ارزانی که در متون پهلوی آمده، ذکر و مراحل دادرسی آن شرح داده می‌شود. گناهان مرگ‌ارزان از جهت همیمالی و روانی بررسی می‌شود. گناهانی چون قتل، دزدی کردن، گواهی دروغ دادن به جهت آسیب به دیگران در گروه همیمالی و گناهانی چون گرویدن به دین دیگر، فریبکاری، دفن کردن نسا به جهت آسیب به روان خود فرد در گروه گناهان روانی قرار داده شد. در این پژوهش همچنین به روند دادرسی گناهکار از نظر حقوقی و دینی پرداخته می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

10 - نخستین نمودهای بهکْتی یا عبادت عاشقانه در متون هندویی
پریا الیاسی

بهکْتی نزد هندوان اصطلاح عامی است به معنی "ستایش عاشقانه این اصطلاح با توجه به مفهومگسترده اش، می تواند جزء جدایی ناپذیر هر دینی باشد، اما در سرزمین هند، اصطلاح بهکتی، به طورویژه، از چند سده پیش از میلاد مسیح به تدریج با مجموعه ای از خدایان، باورها و اعمال دینیخاص ارتبا چکیده کامل

بهکْتی نزد هندوان اصطلاح عامی است به معنی "ستایش عاشقانه این اصطلاح با توجه به مفهومگسترده اش، می تواند جزء جدایی ناپذیر هر دینی باشد، اما در سرزمین هند، اصطلاح بهکتی، به طورویژه، از چند سده پیش از میلاد مسیح به تدریج با مجموعه ای از خدایان، باورها و اعمال دینیخاص ارتباط یافت، تا آنجا که امروزه مهمترین مؤلفه در مذاهب عمدة هندویی به شمار می رود.هندشناسان اولیه همچون آلبرشت وبر و لورینزر دین مسحیت را در شکل گیری مفهوم بهکتی مؤثرمی دانستند و به ریشه های بومی آن توجهی نداشتند، در حالیکه برخی دیگر همچون بهندرکار ورادهاکریشنان به جستجوی بهکتی در متون هندویی پرداختند و آن را مفهومی بومی دانستند. اینتأکید بر متون هندویی در مطالعات بعدی نیز دنبال شد تا آنجا که تأثیر عناصر بیگانه را درشکل گیری مفهوم بهکتی به حاشیه راند و نقش این عناصر را به تحولات بعدی بهکتی، به ویژه درسده های میانه، محدود کرد. از این رو، برای یافتن ریشه های بهکتی در سنت هندویی پیش از هرچیز باید به متون هندویی پرداخت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

11 - پژوهشی پیرامون هویت نویسندۀ کتاب مکاشفه
آزاده رضایی فاطمه لاجوردی

متون آپوکالیپسی، به عنوان مجموعه متونی که مکاشفاتی را پیرامون رویدادهای فرجام جهان روایت می کنند، در سنت‌های یهودی و مسیحی به لحاظ صورت و محتوا اشتراکات بسیاری زیادی با یکدیگر دارند. از جملۀ این ویژگی های مشترک، انتساب آپوکالیپس‌های یهودی به نامدارترین شخصیت‌های این دین چکیده کامل

متون آپوکالیپسی، به عنوان مجموعه متونی که مکاشفاتی را پیرامون رویدادهای فرجام جهان روایت می کنند، در سنت‌های یهودی و مسیحی به لحاظ صورت و محتوا اشتراکات بسیاری زیادی با یکدیگر دارند. از جملۀ این ویژگی های مشترک، انتساب آپوکالیپس‌های یهودی به نامدارترین شخصیت‌های این دین نظیر موسی، توسط نویسندگان این گونه آثار به منظور اعتبار بخشی به آثارشان است، که اصطلاحاً مجعول نویسی خوانده می‌شود. نویسندگان آپوکالیپس‌های مسیحی نیز همانند همتایان یهودی‌شان این روش را به کار بردند و آثار خود را به شخصیت‌های مهم مسیحی نسبت دادند. ولی در این میان، کتاب مکاشفۀ یوحنّا یکی از نمونه‌های برجستۀ آپوکالیپس‌های مسیحی است که نویسنده در آن به صراحت به نام خود یعنی یوحنّا به عنوان نویسندۀ اثر اشاره می‌کند. به همین سبب، از همان سده‌های نخست تاریخ مسیحی مباحثات بسیاری پیرامون هویت این نویسنده در میان عالمان مسیحی شکل گرفت که تا عصر حاضر هم‌چنان ادامه داشته است. نوشتار حاضر نشان می دهد که شناخت ما از هویت فردی یوحنّا امری تقریباً غیرممکن است، ولی با وجود این می توان به شناخت نسبتاً روشنی دربارۀ هویت اجتماعی یوحنّا در مقام یکی از انبیا مسیحی نخستین و نحوۀ فعالیت های دینی‌اش در حوزۀ جغرافیایی مخصوص به خود یعنی منطقۀ آسیای صغیر دست یافت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

12 - متون دینی زرتشتی و محیط زیست: نقش انسان در آبادانی زمین و طبیعت
پروانه عروج نیا لیلا هوشنگی

به نظر می‌رسد که ریشة بحران‌های زیست محیطی کنونی را باید در نگرشی جست که انسان به طبیعت، جهان مادی و به تعبیر امروزی محیط زیست داشته است. با نظر به حضور همه جانبة دین در تمامی عرصه‌های زندگی در جوامع سنتی پیشین، بدیهی است که در فهم چگونگی ارتباط انسان و طبیعت، و در نتیج چکیده کامل

به نظر می‌رسد که ریشة بحران‌های زیست محیطی کنونی را باید در نگرشی جست که انسان به طبیعت، جهان مادی و به تعبیر امروزی محیط زیست داشته است. با نظر به حضور همه جانبة دین در تمامی عرصه‌های زندگی در جوامع سنتی پیشین، بدیهی است که در فهم چگونگی ارتباط انسان و طبیعت، و در نتیجه رفتار او در هر سنت دینی، باید به آموزه‌ها و تعالیمی که عمدتاً در متون دینی بازتاب یافته و مجموعه گزاره‌های معنوی آنها را شکل بخشیده است توجه داشت. در این پژوهش در نخستین سروده‌های زرتشت، گاتها و نیز در متون متاخر اوستا، همچنین در دیگر متون مهم زرتشتیان از جمله دینکرد، مینوی خرد و شایست و ناشایست به بررسی اهمیت آبادانی زمین و تأکید بر مراقبت و کوشش در حفاظت از آب، گیاهان و حیوانات پرداخته می‌شود تا با واکاوی روابط انسان و طبیعت در این متون و احکام و مقرراتی که مستقیم و یا غیرمستقیم می تواند در محیط زیست تأثیر بگذارد، تصویری کلی از نوع مواجهه مزدیسنان با طبیعت نشان داده شود. علاوه بر این، با توجه به رویکردهای مختلف دربارة رابطة دین، هم به طور کلی و هم مصداقی، در تعالیم زرتشتی با مسائل و مباحث زیست محیطی تلاش شده تا با نگاهی نو در این متون و نیز با نظر به دیدگاهی که دین زرتشتی دربارة جهان و هستی دارد، چگونگی تأثیر عملکرد دینداران بر محیط زیست و نحوه تلقی انسان دیندار در این خصوص بحث شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

13 - بررسی اصطلاح «خلیفة الله» در متون عرفانی (قرن دوم تا یازدهم هجری قمری)
مسعود شاورانی

آموزه خلیفة الله در الهیات اسلامی بسیار حائز اهمیت است و مهم‌ترین مبنای تفکر برتری انسان در هستی می‌باشد. با توجه به تأثیر عرفان اسلامی در شکل‌گیری الهیات اسلامی، این پژوهش به دنبال بررسی سیر کاربرد و تطور معانی و مصادیق این عبارت در متون عرفانی است.گردآوری داده‌های این چکیده کامل

آموزه خلیفة الله در الهیات اسلامی بسیار حائز اهمیت است و مهم‌ترین مبنای تفکر برتری انسان در هستی می‌باشد. با توجه به تأثیر عرفان اسلامی در شکل‌گیری الهیات اسلامی، این پژوهش به دنبال بررسی سیر کاربرد و تطور معانی و مصادیق این عبارت در متون عرفانی است.گردآوری داده‌های این تحقیق به روش کتابخانه‌ای و روش انجام آن، تحلیل محتوای توصیفیِ متون و آثار عرفانی نخستین تا آثار قرن یازدهم هجری می‌باشد. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که عبارت خلیفة الله در کل آثار قرون دوم و سوم هجری مجموعاً چهار بار به کار رفته است. بعد از آن در قرون چهارم و پنجم هجری بسامد این عبارت در متون عرفانی باز هم اندک است؛ ولی نسبت به گذشته تکرار آن افزایش یافته است. امّا از سده ششم و هفتم به بعد مخصوصاً در کتاب‌های با موضوع عرفان نظری این عبارت به تعداد فراوان به کار رفته است. در قرون بعد کاربرد خلیفة الله کاملا نهادینه شده است و مصداق‌های آن تنوع یافته؛ ولی مهم‌ترین مصداق آن، انسان کامل بوده است. امّا در تمام این قرون، همواره بسیاری از صوفیه به طور صریح و یا غیر مستقیم با کاربرد این عبارت مخالفت و از ذکر آن پرهیز نموده‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

14 - تحلیل فمینیستی تفسیر کتاب مقدس با استفاده از الگوی هرمنوتیکی شوسلر فیورنزا
نازنین کیانی فرد مهدی لک زایی

10.30495/jrs.2022.20791

الیزابت شوسلر فیورنزا از متألهان فمینیست است. او ضمن تعهد به اصول مسیحی با ارائۀ الگوی هفت‌گانۀ هرمنوتیکی خود، یعنی هرمنوتیک تجربه، سلطه، سوءظن، سنجش و ارزیابی انتقادی، تجسم خلاقانه، خاطره و بازسازی و نیز تغییر و صیرورت درصدد تأویلی متفاوت از متن مقدس است. او با هرمنوتی چکیده کامل

الیزابت شوسلر فیورنزا از متألهان فمینیست است. او ضمن تعهد به اصول مسیحی با ارائۀ الگوی هفت‌گانۀ هرمنوتیکی خود، یعنی هرمنوتیک تجربه، سلطه، سوءظن، سنجش و ارزیابی انتقادی، تجسم خلاقانه، خاطره و بازسازی و نیز تغییر و صیرورت درصدد تأویلی متفاوت از متن مقدس است. او با هرمنوتیکِ سوءظن در خوانش مردمحور متن مقدس تردید ایجاد می‌کند. وی سپس ویژگی‌های زبانی و دستوری متنِ زن‌ستیز را آشکار و سعی می‌کند تا نوشته‌های دگرگون‌شده را به حالت نخستین بازگرداند. فیورنزا همچنین با هرمنوتیک اعلان آشکار می‌سازد که چه واقعیاتی حذف و تحریف یا دچار تغییر شده‌اند. در ادامه با هرمنوتیک یادآوری تمام گذشتۀ قابل‌استفادۀ زنان غایب را روایت‌ می‌کند تا در نهایت، با توسل به هرمنوتیک تجسم و بازسازی به خلاقیت و نوفهمی در الاهیات فمینیستی دست یابد. فیورنزا در لابه‌لای هرمنوتیک هفت‌گانۀ خود، بحث ضرورتِ گذار از مفهوم کهن‌الگویی به الگوی آغازین را مطرح می‌کند تا از متن مقدس و تفسیرهای آن ثبات‌زدایی کند و بدین ترتیب امکان تفسیرهای جدید را فراهم کند. این مقاله با روش توصیفی‌تحلیلی و با تکیه بر روش انتقادی، ضمن پرداختن به الگوی هرمنوتیکی تأکید دارد که برای بازآفرینی و دگرگونی الاهیات زنانه‌نگر رهایی‌بخش، باید در کنار عوامل جنسیتی متنی، به عوامل چندجانبۀ فرامتنی نیز توجه کرد. همچنین باید مجموعۀ سیستم سلطه‌محور را در تمام ابعاد هرم قدرت در نظر گرفت. علاوه بر آن، ضروری است هم‌زمان با ساختارشکنی، به بازسازی بلاغی نیز توجه نشان داد تا بتوان زنان را از هوشیاری کاذبی که سلطۀ مردسالاری آن را در بطن متن مردمحور مقبولیت بخشیده و به‌نوعی درونی‌سازی کرده است، آگاه کرد تا بتوانند در راستای مبارزه برای رهایی از آن تلاش کنند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

15 - کتا‌ب دانیال به مثابه متن آپوکالیپسی: ویژگی‌ها و نمادهای آن
فاطمه مقصودیان لیلا هوشنگی آزاده رضایی

کتاب مقدس در مقام متن ادبی دارای گونه‌های ادبی (ژانرهای) متنوعی است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها را می‌توان ژانر آپوکالیپسی یا مکاشفه‌ای نامید. کتاب دانیال از جمله نخستین متون آپوکالیپسی یهودی به شمار می‌رود که تاریخ تقریبی نگارش آن را قرن دوم قبل از میلاد دانسته‌اند و همان چکیده کامل

کتاب مقدس در مقام متن ادبی دارای گونه‌های ادبی (ژانرهای) متنوعی است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها را می‌توان ژانر آپوکالیپسی یا مکاشفه‌ای نامید. کتاب دانیال از جمله نخستین متون آپوکالیپسی یهودی به شمار می‌رود که تاریخ تقریبی نگارش آن را قرن دوم قبل از میلاد دانسته‌اند و همانند بسیاری از این متون نام نویسنده مجعول است. از ویژگی‌های بارز متون مکاشفه‌ای یا آخرالزمانی بیان نمادین و بکارگیری زبان رمزی است که عمدتاَ به موضوعاتی از جمله منشأ پیدایش جهان، فرجام‌شناسی، پیشگویی آشوب‌های روزهای فرجامین، روز رستاخیز و داوری دربارۀ انسان و جهان می‌پردازد. در این پژوهش سعی شده است تا با نظر به اهمیت متون آپوکالیپسی در مطالعات کتاب مقدسی به پیشینۀ این تحقیقات گسترده اشاره شود. همچنین ضمن معرفی و بیان ویژگی‌های این متون و انواع دسته‌بندی‌های آن‌ها از نظر صوری و محتوایی، بطور ویژه در بحث از نمادشناسی کتاب دانیال، به ریشۀ نمادها و کاربرد‌های آن‌ها در سایر متون عبری و غیر عبری پرداخته شود. از دیگر نکات برجسته، آموزه‌های حکمی این کتاب است که با هدف تعلیم حکمت و پندهای اخلاقی نگاشته شده است. بدین‌سان، اینگونه متون خواننده را، به هر دورۀ زمانی که متعلق باشد، به تفکر بیشتر دربارۀ مفاهیم رمزی فرا می‌خواند و این خود جذابیتی خاص را به این متون می‌بخشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

16 - چیستی و کارکرد رؤیاها در آثار عرفان اسلامی
وحید محمودی امیرعلی مازندرانی

10.30495/jrs.2022.19947

صوفیان رؤیا را یکی از راه‌های ارتباط با عالم غیب تلقی می‌کردند؛ از این رو، برای رؤیاها اهمیت زیادی قائل بودند. آن‌ها ضمن بیان دیدگاه‌های مختلف درباره منشأ رؤیاها، تأثیرات و کارکردهای تجربۀ رؤیا در زندگی معنوی را نیز تبیین کرده‌اند. در این مقاله با مطالعۀ دقیق 34 اثر اصی چکیده کامل

صوفیان رؤیا را یکی از راه‌های ارتباط با عالم غیب تلقی می‌کردند؛ از این رو، برای رؤیاها اهمیت زیادی قائل بودند. آن‌ها ضمن بیان دیدگاه‌های مختلف درباره منشأ رؤیاها، تأثیرات و کارکردهای تجربۀ رؤیا در زندگی معنوی را نیز تبیین کرده‌اند. در این مقاله با مطالعۀ دقیق 34 اثر اصیل عرفانی قرون 4 تا 9 هجری قمری و تحلیل محتوای 387 گزارش رؤیا در این آثار، به بررسی و تحلیل چیستی و کارکرد رؤیا در تصوف پرداخته شد. از نگاه عارفان، رؤیا یا به عوامل بیرونی یا به انفعالات درونی آدمی مربوط می‌شود. برخی از عارفان، فرشتگان و برخی نیز رفتار، گفتار و اندیشۀ انسان در بیداری را عامل رؤیا می‌دانند. سرانجام، برخی دیگر، اتصال خیال مقید آدمی به خیال مطلق یا عالم مثال را سرمنشأ رؤیا می‌دانند. تحلیل محتوای گزارش‌های رؤیا در آثار عرفانی نشان می‌دهد که رؤیاها برای عارفان سه کارکرد اصلی داشته‌اند: 1. راه ارتباطی با غیب و کسب معرفت؛ 2. وسیلۀ اعتباربخشی؛ 3. بازخورد و نشان دهندۀ عاقبت امور و اعمال جوارحی و جوانحی. پژوهش حاضر می‌تواند چارچوب منسجمی را برای درک ماهیت و کارکرد رؤیاها از نگاه عرفان اسلامی فراهم آورد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

17 - بررسی واژه «ذَرَأ» در قرآن و متون مقدس یهودی-مسیحی
محمود مکوند الهام شیرمحمدی

پژوهش حاضر با نگاهی تطبیقی به بررسی واژه ذَرَأ در قرآن و متون مقدس یهودی-مسیحی پرداخته است و با رویکردی تاریخی بر ریشه شناسی این واژه در زبان های عربی، عبری، سریانی و آرامی متمرکز شده است. یک تحلیل ریشه شناختی در تبیین برخی الگو های حاکم بر ابدال ها و پدیده های آواشناخ چکیده کامل

پژوهش حاضر با نگاهی تطبیقی به بررسی واژه ذَرَأ در قرآن و متون مقدس یهودی-مسیحی پرداخته است و با رویکردی تاریخی بر ریشه شناسی این واژه در زبان های عربی، عبری، سریانی و آرامی متمرکز شده است. یک تحلیل ریشه شناختی در تبیین برخی الگو های حاکم بر ابدال ها و پدیده های آواشناختی میان زبان های پیش گفته سودمند است. این تحلیل ارتباط میان صورت های ذَرْء و ذَرْو را و نیز ابدال همخوان عبری ה (هِه) به صامت های همزه و واو را در زبان عربی توضیح می دهد. هم‌چنین این پژوهش نشان می دهد که استعاره مفهومی آدمیان، خرمن هستند در قرآن و متون مقدس یهودی-مسیحی به کار رفته است. در استعاره فوق حوزه مبدأ، خرمن و حوزه مقصد، آدمیان هستند. هم‌چنین سویه مورد تأکید، اشتمال بر دو بخش سَره و ناسره یا ارزشمند و بی ارزش است. بنا بر پژوهش حاضر، متون مقدس پیش گفته متناسب با جهان بینی مخاطبان نخستین خود برای بیان موثر آن دسته از مقاصد و آموزه های تربیتی و فرهنگی که به امور انتزاعی مرتبط هستند از زبان استعاری بهره برده اند. توجه نکردن به این زبان و ویژگی های آن می تواند مفسران را گرفتار مفاهیم جاافتاده ای کند که در طی سده ها در تفاسیر تکرار شده اند و یا اساساً در سده های بعدی در جهان اسلام شکل گرفته اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

18 - بررسی مؤلفه های عرفانی در متون دو مکتب اسلامی و هندی(باتیکه بر دیدگاههای مولوی و محمد داراشکوه)
قاسم احمدی فاطمه لاجوردی محمدرضا عدلی

10.30495/clq.2023.1947429.2333

ریشه مشترکات فرهنگی، ادبی و دینی ایران و هند را می توان از گذشته های بسیار دور جستجو کرد و بسیاری از مضامین و تمثیلات مورد استفاده در متون عرفانی ایرانی و هندی مشابه یکدیگر هستند. شباهت بین تصوف اسلامی با عرفان دیگر اقوام جهان، بی شک در خور توجه بسیار است، اگرچه ویژگی ه چکیده کامل

ریشه مشترکات فرهنگی، ادبی و دینی ایران و هند را می توان از گذشته های بسیار دور جستجو کرد و بسیاری از مضامین و تمثیلات مورد استفاده در متون عرفانی ایرانی و هندی مشابه یکدیگر هستند. شباهت بین تصوف اسلامی با عرفان دیگر اقوام جهان، بی شک در خور توجه بسیار است، اگرچه ویژگی های مشترکی در تجارب عرفان جهان وجود دارد اما نباید انتظار داشت که همیشه و همه جا با کلمات مشابهی بیان شده باشند. در این مقاله شباهت‌های موجود در میان بعضی از آداب و آیین‌های دو مکتب عرفانی اسلامی و هندی بررسی شده است. از مطالعۀ دقیق منابع هندی و کتاب‌های صوفی فارسی، در روش‌های تربیتی و سیر و سلوک شباهت‌های زیادی دیده می‌شود که مهمترین آن‌ها عبارتند از: ارزش وجود انسان و اهمیت آن در ادبیات عرفانی ایران و هند، تجلی عشق و معرفت در عرفان ایرانی و هندی، تعدد منازل و مقامات سلوک، ارزش و اهمیت مقام دل، ارزش مقام پیر و مرشد، زهد و ریاضت، مبارزه با نفس، نظریۀ فنا. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

19 - تطبیق فهم از متن، بر اساس نظریه گادامر با نظریه پست مدرنیسم در باب اقتباس لیندا هاچن*
رضا برآبادی علی شیخ مهدی

10.30495/clq.2021.683757

اقتباس بحث مورد مناقشه‌ای است. این‌که دانسته شود اقتباس نظریه یا مفهوم است یا فرآیند، مهم است. اما چیزی که مورد اهمیت است فرآیند اقتباس است که مد نظر است. متن ادبی اولین رخ نمود خود را در متون مقدس تمدن‌های کهن و باستانی قبل از میلاد مسیح و بروز داد که تا عصر حاضر اشکال چکیده کامل

اقتباس بحث مورد مناقشه‌ای است. این‌که دانسته شود اقتباس نظریه یا مفهوم است یا فرآیند، مهم است. اما چیزی که مورد اهمیت است فرآیند اقتباس است که مد نظر است. متن ادبی اولین رخ نمود خود را در متون مقدس تمدن‌های کهن و باستانی قبل از میلاد مسیح و بروز داد که تا عصر حاضر اشکالی از اقتباس به خود دیده‌اند که باید دید دچار چه تغییرات بنیادین بوده است؟ در درجه دوم اهم بحث اثر مقتبس، تحلیل آن می‌باشد. از این رو محقق بر آن است با رویکرد تطبیقی فرایند اثر اقتباسی و تحلیل آن را دو متغیر بداند. اگر فرایند رسیدن به یک اثر اقتباسی از هر منبعی که گادامر آن را شامل هر متن دیداری و شنیداری می‌داند را متغیر مستقل بدانیم پس ناگزیر به بیان هرمنوتیک فلسفی قائل به متن هستیم. همچنین اگر خوانش اثر اقتباسی بر اساس نظریه پسامدرنی لیندا هاچن را متغیر وابسته بدانیم. در این مقاله دو متغیر مذکور به این دلیل مورد بررسی قرار خواهد گرفت، که آیا تحلیل محتوایی به تولید اثر اقتباسی منجر می‌شود و یا علم هرمنوتیک؟ پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

20 - گرشاسب و هراکلس(بحثی در اسطوره شناسی تطبیقی)
مه دخت پورخالقی چترودی حمید طبسی

اساطیر ملی هر کشوری، روایتگر سرگذشت قدسی ابر انسانها و پهلوانان آن کشور است که در طی روزگاران در اذهان اسطوره پرداز مردمان شکل گرفته و به تدریج بنیانهای حماسی فرهنگ و ادبیات آن سرزمین را پدید آورده است. در این نوشتار، ضمن تأکید بر ضرورت مقایسه اساطیر یونانی با اساطیر ا چکیده کامل

اساطیر ملی هر کشوری، روایتگر سرگذشت قدسی ابر انسانها و پهلوانان آن کشور است که در طی روزگاران در اذهان اسطوره پرداز مردمان شکل گرفته و به تدریج بنیانهای حماسی فرهنگ و ادبیات آن سرزمین را پدید آورده است. در این نوشتار، ضمن تأکید بر ضرورت مقایسه اساطیر یونانی با اساطیر ایرانی مندرج در اوستا و متون ادبی پهلوی، به بیان برخی همسانی های میان گرشاسب آریایی و هراکلس یونانی پرداخته ایم و برخی کردارهای پهلوانی آنان نظیر جدال با پرندگان اهریمنی، جاودانگی و بی مرگی را برشمرده ایم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

21 - بررسی فونت های یونی کد رایانه ای فارسی و عربی
فریبا سلطانی نژاد

پس از ورود رایانه به کشور، در زمینة ایجاد الگوی چیدمان استاندارد حروف فارسیبرروی صفح هکلید و نیز ایجاد فون تهای استاندارد، متولی معتبر و واحدی وجود نداشت، درنتیجه، شرک تها و مؤسسات مختلف به دلیل نیاز بازار و خواست ههای رو به گسترش، جامعه، به ابداع خود، الگو یهای مختلفی چکیده کامل

پس از ورود رایانه به کشور، در زمینة ایجاد الگوی چیدمان استاندارد حروف فارسیبرروی صفح هکلید و نیز ایجاد فون تهای استاندارد، متولی معتبر و واحدی وجود نداشت، درنتیجه، شرک تها و مؤسسات مختلف به دلیل نیاز بازار و خواست ههای رو به گسترش، جامعه، به ابداع خود، الگو یهای مختلفی همانند استانداردهاى غیررسمى ویندوز 1256 ایرا نسیستم، پانیذ، سایه و فارس یسازهای مختلفی را که اغلب متأثر از زبان و خط عربیبودند، به عنوان طرح حروف صفح هکلید و فونت ارائه کردند و از این نظر لطمات شدید وزیانباری به زبان و متون فارسی و نیز پایگا ههای اطلاعات ملی و اداری و علمی وارد شد.به عنوان مثال، اگر گنجین ههای ادب فارسی، همانند شاهنامه، با فون تهای فارسی رایجو کدپی چهای مقتبس از عربی ذخیره شود و کسی بخواهد دنبال مصرعی شامل حرفنقط هدار عربی هیچ موردی پیدا نمی کند، ی ب ینقطة فارسی بگردد، به دلیل وجود یچراکه شاهنامه فارسی به سهو و ناخواسته ب هصورت عربی ذخیره شده است.در مقالة حاضر ابتدا دربارة این تنگنا بحث، سپس پیشنهاد شده که راه حلّ گریز از آن، ایجاد، توسعه و استفاده از فون تهایی است که براساس یون یکد و استاندارهای مؤسسةتحقیقات صنعتی ایران تهیه شده اند، آنگاه با مقایسة فون تهای رایج و برشمردن نقاط ضعف آنها نتیجه گرفته شده است که در صورت ادامة رویة فعلی، تمامی متون دیجیتالفارسی، اعم از گنجین ههای ادبی، پایگا ههای اطلاعاتی، متون علمی و... با بحران اسفناکی روب هرو خواهند بود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

22 - مقایسه رویکردهای ابن مقفع و جاحظ بصری در معرفی فرهنگ و تمدن ساسانی به خلافت عباسی*
صمد مؤمنی

از جمله مترجمان و دانشمندان معروف عصر نخست خلافت عباسی(232-132ق) ابنمقفع است. وی از آن دسته مترجمانی است که توانست در سیرت خلفا تأثیر بگذارد و نیز حرکت او سرآغازی بود برای شکل گیری نهضت شعوبیه و نهضت ترجمه که پاسداری از تمدن ایران و انتقال دستاوردهای مهم آن به دوران اسل چکیده کامل

از جمله مترجمان و دانشمندان معروف عصر نخست خلافت عباسی(232-132ق) ابنمقفع است. وی از آن دسته مترجمانی است که توانست در سیرت خلفا تأثیر بگذارد و نیز حرکت او سرآغازی بود برای شکل گیری نهضت شعوبیه و نهضت ترجمه که پاسداری از تمدن ایران و انتقال دستاوردهای مهم آن به دوران اسلامی از نتایج مهم آن است. جاحظ بصری نیز با آنکه معتزلی بود و نگرشی مذهبی داشت اما با ترجمه کتاب پهلوی تاج تلاش کرد تا نکات برجسته اخلاقی و اجتماعی ساسانیان را به عباسیان در جهت احیای ساختار حکومتی آنان تذکر دهد. این مقاله با استفاده از روش پژوهش تاریخی مبتنی بر توصیف و تحلیل و نیز با استناد به منابع معتبر تاریخی و ادبی، ابعاد و زوایای این موضوع را بررسی می نماید. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که ترجمه متون پهلوی توسط ابن مقفع و جاحظ در معرفی آداب و رسوم و سنن ایرانیان همچون عید نوروز، ورزش چوگان و نیز مسائل حکومتی مانند شیوه اخذ مالیات از مردم، نحوه برخورد با شورشیان و مخالفان حکومت و در نهایت تشکیلات سپاه به عباسیان نقش مهمی داشته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

23 - بررسی تأثیر قصص قرآنی انبیای اولوالعزم بر نخستین آثار فارسی عرفانی- تعلیمی
سمانه جعفری

10.30495/qsf.2021.687504

در بخش قابل توجهی از تألیفات عرفانی که به منظور تعلیم مبانی عرفان نوشته شده، نویسندگان، برای تبیین دیدگاه&lrm;های خود از قصص قرآنی استفاده کرده اند. این پژوهش با نظر به این مهم، به روش کتابخانه ای به بررسی کارکرد داستان های قرآنی پیامبران اولوالعزم، در پنج اثر مهم عرفان چکیده کامل

در بخش قابل توجهی از تألیفات عرفانی که به منظور تعلیم مبانی عرفان نوشته شده، نویسندگان، برای تبیین دیدگاه&lrm;های خود از قصص قرآنی استفاده کرده اند. این پژوهش با نظر به این مهم، به روش کتابخانه ای به بررسی کارکرد داستان های قرآنی پیامبران اولوالعزم، در پنج اثر مهم عرفانی فارسی پرداخته و نشان می دهد که داستان میقات حضرت موسی(ع) بالاترین بسامد را در شرح دیدگاه ها و اصطلاحات عرفانی دارد و در اکثر موارد نیز در تقابل با معراج حضرت محمد(ص) مطرح شده است. این قصه به سبب تبیین اهمیت پیر و اطاعت بی چون و چرا از وی کاربرد فراوان داشته است. پس از آن، داستان حضرت ابراهیم به منظور تشریح اصطلاحات تسلیم، جمع، مشاهده، طلب، شوق و... در هر پنج اثر نمود یافته. داستان معراج حضرت محمد(ص) در دو کتاب رساله قشیریه و عبهر العاشقین مورد توجه قرار گرفته و داستان حضرت عیسی تنها در عبهر العاشقین به منظور تبیین مسأله لقاء الله مطرح شده که مقاله حاضر به تفصیل به هر یک از آن‌ها می‌پردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

24 - بررسی میزان توجه به سبک زندگی مثبت اندیشی در متون اسلامی و قرآن
اسحق شیرین کام عفت عباسی

10.30495/qsf.2021.684505

مطالعه حاضر به بررسی میزان توجه به سبک زندگی مثبت اندیشی در متون اسلامی و قرآن بوده است. مثبت اندیشی شکلی از فکر کردن است که بر حسب عادت در پی بدست آوردن بهترین نتیجه از بدترین شرایط می‌باشد روش استفاده شده، توصیفی- تحلیلی بوده، و بر پایه مطالعات کتابخانه‌ای و به روش اس چکیده کامل

مطالعه حاضر به بررسی میزان توجه به سبک زندگی مثبت اندیشی در متون اسلامی و قرآن بوده است. مثبت اندیشی شکلی از فکر کردن است که بر حسب عادت در پی بدست آوردن بهترین نتیجه از بدترین شرایط می‌باشد روش استفاده شده، توصیفی- تحلیلی بوده، و بر پایه مطالعات کتابخانه‌ای و به روش اسنادی است که با استفاده از فیش برداری از کتب و مقاله‌های معتبر و با جست‌وجو در نرم افزارها انجام گرفته است. مهم ترین دستاورد این پژوهش، آشنایی با نگرش مثبت و تأثیر آن، به عنوان یکی از عوامل بسیار مهم در زندگی دینی خواهد بود. این امر با داشتن گمان نیک به خداوند و مردم امکانپذیر بوده و این رویکرد سبب افزایش ظرفیت وجودی، روحیه شکرگزاری و نشاط خواهد شد. همچنین نتایج حاصل از مطالعه نشان دادکه افکار و نگرش مثبت باعث افزایش سطح دفاعی بدن می‌شود و بدن را قوی‌تر می‌کند. همچنین مثبت‌اندیشی بهترین راه مبارزه با استرس است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

25 - آدم مسجود از دیدگاه آیات قرآنى
مریم محمودی مهدى ممتحن

داستان آفرینش آدم (ص) از جمله قص ههاى قرآنى است که آیات بسیارى به آاختصاص دارد. در این داستان به جنب ههاى مختلف آفرینش تا هبوط آدم از بهشتالهى به زمین خاکى اشاره شده است. سجده فرشتگان در برابر آدم از جمله مواردىاست که در آیاتى از قرآن آمده و مفسران درباره آن از چش ماندا چکیده کامل

داستان آفرینش آدم (ص) از جمله قص ههاى قرآنى است که آیات بسیارى به آاختصاص دارد. در این داستان به جنب ههاى مختلف آفرینش تا هبوط آدم از بهشتالهى به زمین خاکى اشاره شده است. سجده فرشتگان در برابر آدم از جمله مواردىاست که در آیاتى از قرآن آمده و مفسران درباره آن از چش ماندازهاى مختلف بحثو بررسى کرد هاند. ادب فارسى که نیز سرشار از مفاهیم قرآنى است از این داستانو بن مای ههاى آن بى بهره نیست. در این مقاله تاثیرپذیرى شاعران و نویسندگانادب فارسى از این قصه قرآنى با محوریت سجده فرشتگان در برابر آدم مورد تاملو باز جست قرار م ىگیرد. متون ادب فارسى به زمان سجده فرشتگان بر آدم، معنا ومفهوم این سجده و دلیل و علت آن اشاره کرد هاند. در این بین به مورد اخیر بیشترتوجه شده و اتفاق نظر همگانى بر این است که کرامت و برترى آدم دلیلى قاطعبراى این سجده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

26 - نقش جغرافیای انسانی قزوین در مناسبات ایران و شبه قاره هند( متون ادبی – تاریخی فارسی)
نصراله پورمحمدی املشی مریم غفوریان

10.30495/dk.2022.690633

قزوین شهری رجال‌پرور در طول تاریخ بعد از اسلام بوده است. تا زمان تیموریان و ایلخانان، این شهر و مناطق تابعۀ آن گریزگاه فراریان سیاسی و متهمان مذهبی بود. موقعیت جغرافیایی شهر سبب گردید از همان ابتدای حاکمیت صفویان، مورد توجه شاه اسماعیل و شاه تهماسب قرار گیرد. شاه تهماسب چکیده کامل

قزوین شهری رجال‌پرور در طول تاریخ بعد از اسلام بوده است. تا زمان تیموریان و ایلخانان، این شهر و مناطق تابعۀ آن گریزگاه فراریان سیاسی و متهمان مذهبی بود. موقعیت جغرافیایی شهر سبب گردید از همان ابتدای حاکمیت صفویان، مورد توجه شاه اسماعیل و شاه تهماسب قرار گیرد. شاه تهماسب بنا به دلایل مختلف آن را به پایتختی برگزید. باتوجه به اینکه ابعاد فرهنگی – اقتصادی هر شهری تابع مرکزیت سیاسی آن است، بنابراین تمرکز حکومت و قدرت سیاسی در قزوین بر شرایط این شهر بسیار تأثیرگذار بود. بعد از انتقال پایتخت به اصفهان، قابلیت اقتصادی شهر رو به تنزل نهاد اما همچنان نقش سیاسی و فرهنگی خود را حفظ نمود. این در حالی است که به خاطر وجود علمای مذهبی، شاعران و نویسندگان و رجال صاحب‌منصب قزوین، نقش کلیدی در روابط فرهنگی – سیاسی و اقتصاد با خارج بخصوص شبه‌قاره ایفا می‌کرد و هم رجالی را از شهرهای دیگر جذب می‌نمود. در عین حال عواملی چون رسمی شدن مذهب تشیع، فشار مذهبی (تعصب) و قدرت سیاسی این خطّه، مهم‌ترین دلایل و بسترساز روابط فرهنگی – سیاسی ایران و دولت&lrm;های خارجی بخصوص شبه‌قاره در این عصر بوده است. همچنین به دلیل روح تسامح مذهبی حاکم بر دربار هند نسبت به مهاجرین، هریک از آن‌ها نیز حلقه‌های فکری و فرهنگی بین ایران و سرزمین هند شدند. از سوی دیگر روابط و تعاملات تنگاتنگ سرزمین های ایران و هند در طول تاریخ، خود شاهد دیگری بر این مدعا است؛ به خصوص اینکه زبان و ادبیات فارسی در زمان تیموریان و مغولان ایران و هند از چنان حرکت و اقتداری برخوردار گردید که کلیۀ گزارش ها و مکاتبات حکومتی هند می بایست در کنار زبان بومی هند به فارسی نوشته می شد و شاعران هندی عهد تیموری در هندوستان غالباً دو زبانه بودند. همین امر سبب تشویق بومیان شبه قاره به فراگیری زبان فارسی گردید و به گواهی شواهد تاریخی، لغات فارسی در اغلب این نقاط، هماهنگ و هم رنگ واژه های بومی هندی شدند. روش پژوهش در این مقاله توصیفی – تحلیلی (کتابخانه ای) می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

27 - «بررسی جایگاه و ویژگی‌های وزیر در متون ادبی»
شهرزاد شیدا داود حقی دانالو

وزارت یکی از مهم‌ترین مناصب در طول تاریخ است.این منصب با توجه به شرایط و موقیت‌های گوناگون دچار تغییراتی شده است. حکومت‌ها متناسب با ویژگی‌های خود هر کدام قواعدی را به این منصب افزوده‌اند. به عنوان مثال زمانی که مسلمانان ایران را فتح کردند قوانین و ویژگی‌های اسلامی را چکیده کامل

وزارت یکی از مهم‌ترین مناصب در طول تاریخ است.این منصب با توجه به شرایط و موقیت‌های گوناگون دچار تغییراتی شده است. حکومت‌ها متناسب با ویژگی‌های خود هر کدام قواعدی را به این منصب افزوده‌اند. به عنوان مثال زمانی که مسلمانان ایران را فتح کردند قوانین و ویژگی‌های اسلامی را به آن افزودند که باعث شد این منصب شکلی اسلامی پیدا کند. در این مقاله علاوه بر بررسی مفهوم واژه وزیر، در کتاب‌های گوناگون؛به تاریخچه، ویژگی‌ها، پیوند دین و سیاست و تاثیر آن بر منصب وزارت و نیز جایگاه و حیطه توانایی‌های وزیر بر اساس برخی متون تاریخی و ادبی پرداخته شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

28 - ارائه ی یک مدل جهت دسته‌بندی متون فارسی با استفاده از ترکیب روش های دسته بندی
ایمان جمالی سید جواد میرعابدینی علی هارون آبادی

برای دسته بندی متن از تکنیک های استخراج اطلاعات، پردازش زبان طبیعی و یادگیری ماشین به طور وسیع استفاده می شود به طور کلی هدف یک دسته بند متون، دسته بندی اسناد در قالب تعداد معینی از دسته های از پیش تعیین شده می باشد. هر سند می تواند در یک، چند و یا هیچ دسته ای قرار بگیر چکیده کامل

برای دسته بندی متن از تکنیک های استخراج اطلاعات، پردازش زبان طبیعی و یادگیری ماشین به طور وسیع استفاده می شود به طور کلی هدف یک دسته بند متون، دسته بندی اسناد در قالب تعداد معینی از دسته های از پیش تعیین شده می باشد. هر سند می تواند در یک، چند و یا هیچ دسته ای قرار بگیرد. در مورد هر سند به این سؤال پاسخ داده خواهد شد که این سند در کدام یک از دسته ها قرار می گیرد. این موضوع می تواند در قالب یک یادگیری خودکار قرار گیرد تا با استفاده از آن بتوان هر سند را به طور خودکار به دسته ای نسبت داد . در این مقاله، بعد از انتخاب مجموعه داده و پاک سازی متون به کمک روش نرمال شده فرکانس کلمه- معکوس فرکانس سند (norm TF-IDF) به ویژگی ها وزن داده می شود و در طی دو مرحله ویژگی ها با استفاده از روش های فرکانس سند (DF) و مربع چی(SChi) انتخاب می شوند و بعد با استفاده از روش تحلیل مؤلفه اصلی (PCA) ابعاد ویژگی ها کاهش داده می شود و در مرحله بعد با استفاده از ترکیب 21 ماشین بردار پشتیبان (SVM) به پیاده سازی مدل پیشنهادی می پردازیم و در نهایت صحت مدل را با روش اعتبار سنجی 10 مرحله‌ای ارزیابی می کنیم نتایج تجربی نشان می دهد که این مدل می تواند عمل دسته بندی متون را برای هفت دسته با صحت 91.86 انجام دهد که نسبت به کارهای پیشین انجام گرفته صحت بالاتری دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

29 - داستان عشق محمود به غلام خود، اَیاز از دریچۀ داستان‌های تمثیلی با محوریّت متون عرفانی
عسکری ابراهیمی جویباری

تمثیل، همچون ابزاری تأثیر گذار، همواره در متون ادبی و بویژه عرفانی سبب آفرینش آثاری ارشمند و بدیع است، گاه یک حقیقت تاریخی و کم نمود، مانند دلبستگی سلطان محمود به روی و موی غلام خود، اَیاز موجب آفرینش زیباترین جلوۀ هنری و فکری می‌شود. آنچه که بیش از همه بر غنای این داست چکیده کامل

تمثیل، همچون ابزاری تأثیر گذار، همواره در متون ادبی و بویژه عرفانی سبب آفرینش آثاری ارشمند و بدیع است، گاه یک حقیقت تاریخی و کم نمود، مانند دلبستگی سلطان محمود به روی و موی غلام خود، اَیاز موجب آفرینش زیباترین جلوۀ هنری و فکری می‌شود. آنچه که بیش از همه بر غنای این داستان‌ها می‌افزاید، خلّاقیت و هنر آفرینی شاعران عارف مسلک، نظیر عطار و مولوی است که در تشریح اندیشه‌های بلند عرفانی خود، با بیان افسانه‌های تمثیلی و جذّاب به این عشق صوری، جنبۀ آسمانی و الهی دادند و محمود را تمثیلی از حضرت حق و ایاز را نمادِ بنده‌ای مجذوب دانستند که یک دم از حضور غافل نیست و رشک و غیرت او به محبوب هم مثال زدنی است و در عین حال، فراست و کیاست اَیاز سبب شد که به واسطۀ عبرت از گذشتۀ بی مقدار خود، آفت غرور را از خود دور کند و با عنایت حضرت حق که محمود تمثیلی از آن است، به ارج و قربی برسد و گاه محمود، تمثیل انسان کامل است و اَیاز مثال سالک و توجّۀ بیش از حدّ سلطان به او حسادت اطرافیان را بر می‌انگیزد که یادآور ارتباط تنگاتنگ مولانا و شمس و حسادت اطرافیان است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

30 - وجه تسمیه و جلوه‌های تمثیلی آن در متون ادبی
عسکری ابراهیمی جویباری

انسان در پیرامون خود با اسامی اشخاص، مکان‌ها، حیوانات، نباتات، اشیا وغیره سر و کار دارد که علّت نامگذاری بسیاری از این اسم‌ها بر او پوشیده است. یکی از مسایلی که ذهن کنجکاو بشر را به خود مشغول کرده است، یافتن ارتباط حقیقی بین اسم و مُسمّی است که از آن، تعبیر به وجه تسمیه چکیده کامل

انسان در پیرامون خود با اسامی اشخاص، مکان‌ها، حیوانات، نباتات، اشیا وغیره سر و کار دارد که علّت نامگذاری بسیاری از این اسم‌ها بر او پوشیده است. یکی از مسایلی که ذهن کنجکاو بشر را به خود مشغول کرده است، یافتن ارتباط حقیقی بین اسم و مُسمّی است که از آن، تعبیر به وجه تسمیه می‌کنند. وجه تسمیه در متون ادبی بازتاب بسیار گسترده‌ای دارد و از جنبه‌های گوناگون و از جمله تمثیل، قابل بررسی است. مسلم است که تمثیل، همچون ابزاری نیرومند و تأثیر گذار، همواره در متون ادبی و بویژه عرفانی، سبب خلق تخییلات و تمثیلات فراوانی شد و آثاری ارزشمند و بدیع در این زمینه به جا گذاشته است. در این مقاله، نگارنده بر آن است تا هنر و خلاقیّت شاعران و نویسندگان ادب فارسی که با استفاده از ابزار وجه تسمیه، در پروراندن تمثیل‌ها و نمادها نقش اساسی ایفا کردند، شرح و بسط نماید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

31 - بازتاب ناسپاسی وکفران نعمت در تمثیل های عرفانی
مریم محمودی حسن قربانی

تمثیل یکی از مهم ترین آرایه های بیانی و شیوه استدلال هنری و ذوقی است که هدف آن انتقال بهتر معنا و مفهوم به مخاطب است. تعریف ادبا دربارۀ تمثیل تا حدودی با هم متفاوت است؛ گروهی آن را تشبیه مرکب با وجه شبه مرکب دانسته اند، گروهی ضرب المثل را در گروه تمثیل قرارداده و عده ا چکیده کامل

تمثیل یکی از مهم ترین آرایه های بیانی و شیوه استدلال هنری و ذوقی است که هدف آن انتقال بهتر معنا و مفهوم به مخاطب است. تعریف ادبا دربارۀ تمثیل تا حدودی با هم متفاوت است؛ گروهی آن را تشبیه مرکب با وجه شبه مرکب دانسته اند، گروهی ضرب المثل را در گروه تمثیل قرارداده و عده ای اسلوب المعادله و بعضی، داستان های تمثیلی را تمثیل گفته اند، با همۀ اختلافات مذکور، نگارندگان، حکایات تمثیلی عرفانی دربارۀ ناسپاسی و شکر را مورد مداقّه قرارداده اند. ناسپاسی و ناشکری به معنی نادیدن لطف منعم از موضوعات علم اخلاق و عرفان است. عرفا برای ناسپاسی مراتب مختلفی قائلند. آنها در مذمت ناشکری و ناسپاسی از تمثیلات بهره جسته و با برشمردن عواقب و نتایج ناسپاسی و ناشکری بر اهمیت ترک آن تأکید نموده اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

32 - رویکرد یادگیری اشتراکی بر مبنای شبکه های عصبی مبتنی بر توجه برای مشابهت یابی متون
ابراهیم گنجعلی پور امیر حسین رفاهی شیخانی سهراب کردرستمی علی اصغر حسین زاده

مشابهت یابی معنایی متون (STS)یک وظیفه چالش‌برانگیز در زبان‌های با منابع دیجیتالی محدود است، دشواری‌های اصلی ناشی از کمبود مجموعه‌های آموزشی دسته‌بندی‌شده و مشکلات مرتبط با آموزش مدل‌های مؤثر است. در اینجا یک رویکرد یادگیری مشترک با استفاده از مدل خودتوجه بهبودیافته برا چکیده کامل

مشابهت یابی معنایی متون (STS)یک وظیفه چالش‌برانگیز در زبان‌های با منابع دیجیتالی محدود است، دشواری‌های اصلی ناشی از کمبود مجموعه‌های آموزشی دسته‌بندی‌شده و مشکلات مرتبط با آموزش مدل‌های مؤثر است. در اینجا یک رویکرد یادگیری مشترک با استفاده از مدل خودتوجه بهبودیافته برای مقابله با چالش STS در ساختارهای زبانی (فاعل، مفعول، فعل) SOV و (فاعل، فعل، مفعول) SVO معرفی شده است. ابتدا یک مجموعه داده چندزبانه جامع با داده‌های موازی برای زبان‌های SOV و SVO را ایجاد کرده و تنوع زبانی گسترده‌ای را تضمین می‌کنیم. ما یک مدل خودتوجه بهبودیافته با رمزگذاری نسبی موقعیت وزن‌دار جدید غنی‌شده با تزریق اطلاعات هم‌رخدادی از طریق عوامل اطلاعات مشترک نقطه‌ای (PMI) معرفی می‌کنیم. علاوه بر این، ما از یک چارچوب یادگیری مشترک استفاده می‌کنیم که نمونه های مشترک بین زبان‌ها را به منظور بهبود STS بین زبانی استفاده می‌کند. با آموزش همزمان در چندین جفت زبان، مدل ما توانایی انتقال دانش را به دست می‌آورد و به طور مؤثر پل ارتباطی بین زبان‌های با ساختارهای متفاوت SOV و SVO ایجاد می کند. مدل پیشنهادی ما بر روی مجموعه داده‌های STS- Benchmarks فارسی-انگلیسی و فارسی-فارسی ارزیابی شد و به ترتیب به ضریب همبستگی پیرسون 88.29٪ و 91.65٪ دست‌یافت. آزمایش‌های انجام‌شده نشان می‌دهند که مدل پیشنهادی ما در مقایسه با مدل‌های دیگر عملکرد بهتری داشته است. مطالعه کاهشی نیز نشان می‌دهد که سیستم ما قادر به همگرایی سریعتر است و کمتر مستعد بیش برازش است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

33 - نقش متون نوشتاری معماری در مشروعیت‌بخشی و اقتدار شاهان صفوی
سمر حقیقی بروجنی شهریار ناسخیان

10.30486/pia.2022.1961472.1002

در پژوهش‌های تاریخی معماری علاوه ‌بر ابنیه، داده‌های مکمل فراوانی وجود دارد که در ترسیم سازوکار فرهنگی و اجتماعی دوره‌های تاریخی مؤثر هستند. متون نوشتاری از جمله داده‌هایی هستند که اطلاعات صریح و روشنی در این خصوص فراهم می‌سازند. این مقاله به بررسی مفاهیم شکل‌دهنده به م چکیده کامل

در پژوهش‌های تاریخی معماری علاوه ‌بر ابنیه، داده‌های مکمل فراوانی وجود دارد که در ترسیم سازوکار فرهنگی و اجتماعی دوره‌های تاریخی مؤثر هستند. متون نوشتاری از جمله داده‌هایی هستند که اطلاعات صریح و روشنی در این خصوص فراهم می‌سازند. این مقاله به بررسی مفاهیم شکل‌دهنده به مشروعیت و در نتیجه اقتدار حکومت صفوی در متون به‌جا‌مانده از معماری این دوران می‌پردازد تا نقش استراتژی سیاسیِ صفویه را در تبدیل حکومت خود از یک نظام صوفیانه به یک سلطنت مقتدر شیعی بررسی کند. این مقاله رویکردی کیفی دارد که روش گردآوری داده‌های آن بررسی اسناد و مشاهده است. بدین منظور متون مذکور، در دو قالب، از آغاز تا پایان حکومت شاه عباس اول بررسی شده‌اند؛ در بخش اول متون باقی‌مانده از نویسندگان دربار در توصیف آثار معماری و در بخش دوم متن کتیبه‌های موجود در بناهای ساخته شدۀ این دوران مدنظر قرار گرفته‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این نوشتارها در آن دوران همچون رسانه‌ای تبلیغاتی عمل می‌کرده و منابع مشروعیت حکومت صفوی، یعنی تأکید بر ارتباط سلطنت و دین، القای نگاه سلسله‌مراتبی به نظام کیهانی و تلاش برای افزایش هیبت پادشاهان، در آن‌ها تأکید می‌شده‌است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

34 - ولایت در احادیث قدسی و بازتاب آن در برجسته ترین متون منثور عرفانی فارسی
شاهرخ محمد بیگی اکبر صیادکوه سیاوش نریمان

"ولایت" و "ولی" از محوری ترین و اساسی ترین واژه ها و اصطلاحات فرهنگ اسلامی، بویژه عرفان شیعی است.از قدیمی ترین متون اسلامی تا متاخرترین آن ها،به این موضوع پرداخته اند.رویکرد فراوان و توجه همه دانشمندان اسلامی و عارفان به این مقوله به سبب توجهی است که بدین موضوع در قرآن چکیده کامل

"ولایت" و "ولی" از محوری ترین و اساسی ترین واژه ها و اصطلاحات فرهنگ اسلامی، بویژه عرفان شیعی است.از قدیمی ترین متون اسلامی تا متاخرترین آن ها،به این موضوع پرداخته اند.رویکرد فراوان و توجه همه دانشمندان اسلامی و عارفان به این مقوله به سبب توجهی است که بدین موضوع در قرآن کریم و به تبع آن در گفتار حضرت پیامبر اسلام (ص) شده است مقام ولایت از آن کسانی است که خداوند افعال و اوصاف بشری را از آن ها زدوده و به اوصاف الهی تبدیل کرده است. حضرت حق این طایفه را به مبارزه با هوای نفسانی نصرت داده و در کنف حمایت خود نگهداری می کند تا جایی که آنان را به عنوان دوست مخصوص خود برگزیده است. در این پژوهش، این موضوع از منظر احادیث قدسی در کتب عرفانی از قبیل کشف المحجوب ، رساله قشیریه،مرصادالعباد و...مورد واکاوی قرار گرفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

35 - نور علی نور، اثر عرفانی قرن نهم هجری
احمدرضا یلمه ها

با وجود آنکه آثار عرفانی و متون صوفیانة شناسایی شده، هر روز رو به فزونی است ولیکن کم نیست آثاری که هنوز مجهول القدر و ناشناخته باقی مانده و در گوشة کتابخانه‌های مختلف، در بوتة فراموشی به سر می‌برد. یکی از این آثار بی‌نام و نشان، نور علی نور از پیر جمالی اردستانی، عارف و چکیده کامل

با وجود آنکه آثار عرفانی و متون صوفیانة شناسایی شده، هر روز رو به فزونی است ولیکن کم نیست آثاری که هنوز مجهول القدر و ناشناخته باقی مانده و در گوشة کتابخانه‌های مختلف، در بوتة فراموشی به سر می‌برد. یکی از این آثار بی‌نام و نشان، نور علی نور از پیر جمالی اردستانی، عارف و مفسّر شیعی مذهب قرن نهم هجری است. پیر جمالی از عرفایی است که به کثرت آثار مشهور است و اکثر آثار او به صورت نسخه‌های خطی، در مجموعه‌ها و یا به طور جداگانه و پراکنده وجود دارد. نور علی نور، از آثار منظوم آمیخته به نثر است که پیر جمالی آن را در شرح و تبیین تعابیر و مفاهیم عرفانی، به زبانی نسبتاً ساده تألیف نموده است. این پژوهش برای نخستین بار به معرفی و شناسایی این اثر ارزنده پرداخته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

36 - «اُستن این عالم ای جان غفلت است»
احمدرضا یلمه ها

در بیشتر متون عرفانی غفلت با مفهومی منفی نگریسته شده و آن را همواره به عنوان اولین گام سقوط سالک و عامل دوری از مسیر سلوک می‌دانند. صوفیان غفلت را حجابی عظیم دانسته که سالک طریقت در مسیر سلوک با آن مواجه می‌شود . حجابی در مسیر راه بیگانگان و نااهلان عشق که مولد و مورث ش چکیده کامل

در بیشتر متون عرفانی غفلت با مفهومی منفی نگریسته شده و آن را همواره به عنوان اولین گام سقوط سالک و عامل دوری از مسیر سلوک می‌دانند. صوفیان غفلت را حجابی عظیم دانسته که سالک طریقت در مسیر سلوک با آن مواجه می‌شود . حجابی در مسیر راه بیگانگان و نااهلان عشق که مولد و مورث شقاوت و فلاکت است. تا آنجا که معتقدند غفلت مهمترین عامل حسرت در روز قیامت و یکی از خانمان سوزترین مصیبت‌های انسانی، عامل گمراهی و انحراف از صراط مستقیم و دوری از درگاه باری است . نکتة قابل تأمل که اساس این پژوهش نیز بر آن استوار است آن است که مولانا بر خلاف دیگر عرفا، غفلت را ستون و اساس دنیای مادی دانسته و معتقد است که این غفلت برای قوام و پایداری این جهان ضروری و بایسته است و عامل عمارت و آبادانی دنیای مادی است . مفهومی که مولانا با تحلیل و تمثیل در پی اثبات آن است و در دیگر متون عرفانی و صوفیانه بدان اشاره نشده است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

37 - «آموزة نیّت در متون تعلیمی عرفانی»
مهین پناهی لیلا آقایانی جاوشی

«نیّت»،مقصود درونی از انجام عمل است. نیّت از مفاهیمی است که در سنجش اعتبار و ارزش اعمال، بسیار اهمیت دارد و در قرآن واحادیث بدان اشاره شده و میزان سنجش اعتبار و ارزش اعمال به شمار رفته است. با توجه به اهمیت نقش نیّت در انجام اعمال و اهمیتی که در متون دینی برای آن مقرر ا چکیده کامل

«نیّت»،مقصود درونی از انجام عمل است. نیّت از مفاهیمی است که در سنجش اعتبار و ارزش اعمال، بسیار اهمیت دارد و در قرآن واحادیث بدان اشاره شده و میزان سنجش اعتبار و ارزش اعمال به شمار رفته است. با توجه به اهمیت نقش نیّت در انجام اعمال و اهمیتی که در متون دینی برای آن مقرر است، عارفان، فیلسوفان و اندیشمندان الهی نیز در آموزه‌های خویش بدان پرداخته‌اند. این نوشتار درصدد بررسی مفهوم نیّت و جایگاه آن در متون عرفانی و از منظر عارفان طریق حقیقت است. به این منظور،با توجه به دیدگاه عارفان و ذکر شواهدی از متون عرفانی، به تبیین مفهوم نیّت و نسبت نیّت با عمل و نقش آن در اعتبار فعل پرداخته شده است. شواهد، نشان‌گر جایگاه بلندی است که نیّت در آموزه‌های عرفانی دارد. نیّت نه تنها از ارکان مهم تحقق فعل است بلکه ارزش عمل در گرو خلوص و راستی نیّت است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

38 - «صمت و خاموشی از دیدگاه عرفا»
احمدرضا یلمه‌ها

سیر و سلوک دارای ارکان ، آداب و احوالی است . یکی از ارکان سلوک را صمت و سکوت دانسته اند . در قرآن و احادیث همیشه سکوت به عنوان یک ارزش و یک نشانه والا مطرح گردیده است . در متون منثور و منظوم عرفانی نیز سکوت و خاموشی از شرایط خلوت و از ابزارهای رسیدن به کمالات عرفانی است چکیده کامل

سیر و سلوک دارای ارکان ، آداب و احوالی است . یکی از ارکان سلوک را صمت و سکوت دانسته اند . در قرآن و احادیث همیشه سکوت به عنوان یک ارزش و یک نشانه والا مطرح گردیده است . در متون منثور و منظوم عرفانی نیز سکوت و خاموشی از شرایط خلوت و از ابزارهای رسیدن به کمالات عرفانی است و دارای فواید و نتایجی است ؛ برخی از عرفا اصل طریقت را سکوت دانسته اند ؛ از آنجا که خاموشی دارای انواع و گونه‌هایی است و درباره سکوت صوفیان نظریات و عقاید گوناگونی وجود دارد، به گونه‌ای که برخی خاموشی را ترجیح نهاده و برخی گفتار را ، این مقاله بر آن است تا حد مقدور ، نخست به تحلیل مفهوم صمت و خاموشی در قرآن و احادیث و امهات متون عرفانی و سپس به مثنوی معنوی به عنوان یکی از این آثار که سکوت و خاموشی عرفانی در آن بازتاب و جلوه خاصی دارد بپردازد . پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

39 - کتابشناسی فرقه اهل حق «یارسان»
مهری رحیمی امیر اسماعیل آذر

فرقه‌ «اهل حق» یا «یارسان» که در قرن هفتم هجری به وسیله‌ سلطان اسحاق (صحاک) بنیان نهاده شد، از کهن‌ترین فرقه‌های تصوف است که از لحاظ تخلیط مذاهب اساطیری و گنوسی کهن نظیر بودایی، برهمایی، مانوی، یزیدی، زروانی، مزدکی، زردشتی، خرمدینی و...با آیین ترسایی و داستان‌های اسرایی چکیده کامل

فرقه‌ «اهل حق» یا «یارسان» که در قرن هفتم هجری به وسیله‌ سلطان اسحاق (صحاک) بنیان نهاده شد، از کهن‌ترین فرقه‌های تصوف است که از لحاظ تخلیط مذاهب اساطیری و گنوسی کهن نظیر بودایی، برهمایی، مانوی، یزیدی، زروانی، مزدکی، زردشتی، خرمدینی و...با آیین ترسایی و داستان‌های اسراییلی و صوفیگری و درویشی و عرفان و فتوت و تعالیم باطنی فاطمی و صباحی و فرهنگ دروزی و حروفیگری و نقطویان و بکتاشی و نصیری و غالیگری شیعی، آیینی التقاطی به شمار می‌رود. تفکر غالب و مشترک آن ها با مذاهب اساطیری و باطنی آن است که در مورد خداوند، قایل به حلول و تجسد هستند و سیر تکامل صعودی و نزولی روح بشر را بعد از مرگ به صورت گردش‌های متوالی (تناسخی) و هزار و یک گانه در اجساد مختلف انسان و حیوان می‌دانند که اصطلاحاً به آن دونادون می‌گویند. این فرقه به «علی اللهی» نیز مشهورند چون به الوهیت امام علی(ع) معتقدند و در مراکزی به اسم «جم خانه» طی آداب و رسوم خاصی تشکیل جم می‌دهند و وجه مشخصه ظاهری آن ها داشتن «شارب» (سبیل)‌های پرپشت و آویخته روی لب است. مقاله حاضر تلاش دارد فهرستی از کلام‌ها و کتاب‌های چاپ و منشر شده اهل حق را به پژوهشگران معرفی نماید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

40 - تأملی در آداب و رسوم و مسائل اجتماعی اهل فتوّت در متون نثر عرفانی تا پایان قرن ششم هجری
سیده مریم ابوالقاسمی نسرین فخیمی

آیین فتوت و جوانمردی به عنوان طریقه‌ای شناخته شده در میان مردم، در طول تاریخ جایگاهی چشمگیر داشته است. جوانمردان همواره به صفاتی چون فداکاری، از خودگذشتگی، ایثار، شجاعت، سخاوت و... مشهور بوده‌اند. این آیین از پیشینه‌ای بسیار طولانی برخوردار است و حتی قدمت آن را به دوران چکیده کامل

آیین فتوت و جوانمردی به عنوان طریقه‌ای شناخته شده در میان مردم، در طول تاریخ جایگاهی چشمگیر داشته است. جوانمردان همواره به صفاتی چون فداکاری، از خودگذشتگی، ایثار، شجاعت، سخاوت و... مشهور بوده‌اند. این آیین از پیشینه‌ای بسیار طولانی برخوردار است و حتی قدمت آن را به دوران پیش از اسلام می‌رسانند. طریقه فتوت و جوانمردی دارای رویکردهای مهم و گوناگونی است که از جمله مهمترین و شاخص‌ترین آن ها می‌توان به رویکرد اجتماعی آن اشاره کرد. به گواهی تاریخ، جوانمردان در مسائل اجتماعی نقش بسیار مهم وتأثیرگذار بر عهده داشته و همواره موجد تحرکات و جنبش‌های اجتماعی بوده‌اند. اهل فتوت در کنار نقش اجتماعی خوددارای آداب و رسوم ویژه‌ای نیز بوده‌اند که پیوسته خودرا ملزم به رعایت آن می‌دانسته‌اند. این آداب و رسوم کمابیش در متون نثر عرفانی جلوه یافته است. در این پژوهش قصد داریم تا به بررسی مسائل اجتماعی و چگونگی انعکاس آداب و رسوم اهل فتوت در متون نثر عرفانی تا پایان قرن ششم هجری بپردازیم. روش تحقیق در این مقاله توصیفی- تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه‌ای و اسنادی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

41 - مضمون‌آفرینی و نمادپردازی از شطرنج در متون منظوم عرفانی
ناصر علیزاده خیاط مهدی رمضانی

استفاده از مضامین متنوع، گوناگون و به تبع آن نمادپردازی، از جمله شیوه های شاعران و عارفان برای بیان مطالب و مافی الضمیر است. با توجه به تعدد آبشخورهای مضمون آفرینی که خود تحت تأثیر عوامل گوناگونی هستند، شاعران عارفی همچون سنایی، عطار، مولوی، سعدی، حافظ، عراقی، اوحدی و.. چکیده کامل

استفاده از مضامین متنوع، گوناگون و به تبع آن نمادپردازی، از جمله شیوه های شاعران و عارفان برای بیان مطالب و مافی الضمیر است. با توجه به تعدد آبشخورهای مضمون آفرینی که خود تحت تأثیر عوامل گوناگونی هستند، شاعران عارفی همچون سنایی، عطار، مولوی، سعدی، حافظ، عراقی، اوحدی و... برای پرورش هر چه بیشتر و انتقال اندیشه های عرفانی خود از همه امکانات زبانی و بیانی از جمله تأمّل برانگیزترین بازی؛ یعنی شطرنج – که در ارتباط مستقیم با حماسه و تداعی صحنه های رزم است و در ظاهر هیچ تناسبی با اندیشه های عرفانی ندارد- به بهترین شکل ممکن استفاده کرده اند. نوشتۀ حاضر بر آن است تا با بازخوانی دقیق آثار منظوم عرفانی، به تحلیل ابیاتی که اصطلاحات شطرنج در آن به کار رفته است، بپردازد. حاصل پژوهش حاکی از تسلط کامل برخی از شاعران عارف به خصوص مولوی به این بازی است؛ چراکه مهمترین مباحث عرفانی و اندیشه های شاعرانه را با دقایق و ظرایف شطرنج، به نحو احسن بیان کرده اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

42 - بررسی تأثیرمعنویت و ایمان بر تقویت فرهنگ عمومی از منظر قرآن، حدیث و عرفان
حسین رحمانی تیرکلایی محمد صادق جمشیدی راد فرهاد محمد نژاد مهناز رفیعی

فرهنگ اسلامی- ایرانی، علی‌رغم غنای زیاد، با از بین‌رفتن مرزهای فرهنگی و تهاجم فرهنگ غالب غرب، در معرض آسیب قرارگرفته است. ارتقاء فرهنگ عمومی توده مردم، نیاز امروز جوامع بشری است. رواج آسیب‌ها و کمبود مکارم اخلاقی، جوامع را به انحطاط می‌کشاند. در ایران اسلامی، ضرورت ارتق چکیده کامل

فرهنگ اسلامی- ایرانی، علی‌رغم غنای زیاد، با از بین‌رفتن مرزهای فرهنگی و تهاجم فرهنگ غالب غرب، در معرض آسیب قرارگرفته است. ارتقاء فرهنگ عمومی توده مردم، نیاز امروز جوامع بشری است. رواج آسیب‌ها و کمبود مکارم اخلاقی، جوامع را به انحطاط می‌کشاند. در ایران اسلامی، ضرورت ارتقاء فرهنگ عمومی در جهت نیل به تمدن نوین اسلامی، ما را به شناخت مبانی و زیر ساخت فرهنگ اصیل اسلام، دعوت می‌کند. آیین اسلام، مذهب تشیع و عرفان اسلامی، کامل‌ترین دستورات و موازین الهی را برای ساختن برترین سبک زندگی توأم با معنویت به ما ارزانی داشته و به وسیله آموزه‌های قرآن کریم و معارف وحیانی در اختیار ما نهاده است. لکن، پیش‌نیاز و لازمه آن ایمان و معنویت است. ایمان به خدا، تصدیق توحید و معاد، غیب و وحی، رسالت رسول اکرم (ص) و امامت امامان (ع)، وظیفه اساسی مؤمنین در جامعه دینی است.از آنجایی که ایمان، یگانه عامل تغییرات درونی افراد جامعه است، با جستجو در متون معتبر دینی و عرفانی استخراج و دسته بندی موضوعات، به این نتیجه می‌رسیم که هرچه ایمان مردم افزایش یابد امکان نحول معرفتی و اجتماعی ایمانی و دست‌یابی به کامل‌ترین فرهنگ عمومی افزایش می‌یابد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

43 - مصادیق آیات قرآنی در متون عرفانی
زهره اله دادی دستجردی

عرفا و صوفیّه برای بیان مفاهیمو اصطلاحات عرفان نظری و عرفان عملی همواره از آیات قرآن کریم بهره جسته‌اند؛ آنان برای بیان کشف و شهود و تجربیات عارفانه خود نیز هیچ زبانی را کارآمدتر و رساتر از زبان قرآن نمی‌دانستند. از این رو، می‌توان به آسانی و به وفور معنا، تفسیر، تأویل چکیده کامل

عرفا و صوفیّه برای بیان مفاهیمو اصطلاحات عرفان نظری و عرفان عملی همواره از آیات قرآن کریم بهره جسته‌اند؛ آنان برای بیان کشف و شهود و تجربیات عارفانه خود نیز هیچ زبانی را کارآمدتر و رساتر از زبان قرآن نمی‌دانستند. از این رو، می‌توان به آسانی و به وفور معنا، تفسیر، تأویل و مصداق بسیاری از آیات قرآن را در متون عرفان و تصوّف یافت. تمرکز اصلی این جستار بر مصادیق آیات قرآن در این متون است. متون عرفانی منتخب این جستار به زبان فارسی است. در ابتدای مقاله به ارائه تعریف مصداق در علم معنی‌شناسی پرداخته شده تا تفاوت آن با معنیِ "مفهوم" و "معنا" به دست آید و سپس تعاریف مصداق و تفاوت آن با تأویل در علوم قرآنی کاویده و در پایان نمونه‌هایی از مصادیق آیات قرآن در این متون ذکرگردیده است. "ملوک" و "قریه" در آیه 34 سورۀ نمل، "کرامت" در آیه 70 سوره اسراء ، "امانت" در آیه 72 سوره احزاب و واژگان "صراط مستقیم" ، "تقوی" و "هوی" از جمله مواردی است که در این جستار در بیست متن عرفانی فارسی، مصداق یابی شده‌است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

44 - معرفت شناسی روح براساس منارات السائرین و آثار شاخص عرفانی
نوشین اخوان هزاوه محمود طاووسی علی عین علیلو

منارات السائرین نوشته نجم الدین ابوبکر عبدالله بن محمد شاهاور بن انوشروان رازی، معروف به نجم‌دایه است. این کتاب در قرن هفتم در یک فاتحه و ده باب و یک خاتمه که هر یک از باب‌ها دارای چند فصل است به زبان تازی نوشته شده است. نویسنده شبلی دوکاهی در قرن نهم آن را به زبان فارس چکیده کامل

منارات السائرین نوشته نجم الدین ابوبکر عبدالله بن محمد شاهاور بن انوشروان رازی، معروف به نجم‌دایه است. این کتاب در قرن هفتم در یک فاتحه و ده باب و یک خاتمه که هر یک از باب‌ها دارای چند فصل است به زبان تازی نوشته شده است. نویسنده شبلی دوکاهی در قرن نهم آن را به زبان فارسی برگردانده است که تاکنون تحقیقی در این زمینه صورت نگرفته‌است. نجم دایه در نوشتن اثر عرفانی خود، به قرآن و احادیث پیامبر و کتب عرفانی پیشین نظر داشته است. یکی از مطالب بسیار مهم این کتاب معرفت روح و مقامات آنست که حضرت شیخ، پخته و سنجیده و بسیار علمی تعریفی نکو از ماهیت روح فرموده که آمیخته‌ای است از عرفان و آیات و روایات شریعت.این جستار به شیوة کتابخانه‌ای به بررسی معرفت روح در ادیان الهی و برخی کتب عرفانی قبل از نجم‌دایه پرداخته است و سپس نشان می دهد که نویسنده چگونه از آیات قرآن تاثیر پذیرفته است و از طرفی مشابهت‌های بسیاری در عقاید ادیان، مربوط به روح وجود دارد که این جستار حاکی از ارتباط ادیان با یکدیگرست و می‌توان به یکی بودن منبع تعالیم ادیان که همانا وحی پروردگارست پی برد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

45 - کارکردها و رمزهای عدد نمادین «سه» و جایگاه آن در کشف الاسرار میبدی
سعید فرزانه فرد علی دهقان

معنای حقیقی عدد و نقش هنری و نمادین آن در زندگی انسان نمود چشمگیری دارد. در مقوله بندی ایده ها و طبقه بندی موضوعات دینی، عرفانی، اخلاقی، علمی، هنری، ادبی، اساطیری، سیاسی، اجتماعی و در شمارش اشیا و سنجش پدیده ها، از اعداد نمادین و مقدس استفاده فراوانی می شود. نقش شماره3 چکیده کامل

معنای حقیقی عدد و نقش هنری و نمادین آن در زندگی انسان نمود چشمگیری دارد. در مقوله بندی ایده ها و طبقه بندی موضوعات دینی، عرفانی، اخلاقی، علمی، هنری، ادبی، اساطیری، سیاسی، اجتماعی و در شمارش اشیا و سنجش پدیده ها، از اعداد نمادین و مقدس استفاده فراوانی می شود. نقش شماره3 در این میان – پس از عدد هفت- بیش از سایر اعداد است. به نظر می رسد این نکته پشتوانة فکری ویژه ای داشته باشد. از این رو شناخت آبشخور و دلایل این مسأله می تواند رمز بسامد بالای تقسیمات مبتنی بر عدد سه را تا حدی روشن کند و درک برخی ظرایف مربوط به آن را در متون عرفانی تسهیل نماید. بدین منظور در این مقاله نخست به سابقه و زمینه های کاربرد عدد سه پرداخته شده است. سپس موارد و روش های کاربرد سه در اثر عرفانی-ادبی کشف الاسرار و عده الابرار میبدی تحقیق و بررسی شده است. در نتیجة این مطالعة تحلیلی، مقام نمادین، مقدس، اساطیری و کهن الگویی عدد سه و توجه و تمایل به آن، بیش‌تر نمود می یابد. ساختار کلی و اجزای درونی تفسیر عرفانی کشف الاسرار بر اصل سه گانگی قرار دارد. توجه نویسندة آن به نماد سه در مقوله ها و مفاهیم سه گانه و تقسیم و تفریع موضوعات اصل اساسی این متن است. در کشف الاسرار شیوة خاصی از کاربرد عدد سه دیده می شود که ویژگی انحصاری دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

46 - نقش ساختارهای بلاغی در ترجمه (با تأکید بر زبان‏های عربی و فارسی)
محمد حسن تقیه

یک مترجم موفّق نباید تنها از یک دریچه و ساختار متن زبان مبدأ را به زبان مقصد ترجمه کند. تطبیق و پیاده کردن نکات دستوری و انتقال واژگانی به تنهایی نمی تواند ملاک و أساس کار قرار گیرد؛ زیرا نباید نقش دیگر عوامل برون و درون متنی را نیز در ترجمه نادیده گرفت. بنابراین به خوب چکیده کامل

یک مترجم موفّق نباید تنها از یک دریچه و ساختار متن زبان مبدأ را به زبان مقصد ترجمه کند. تطبیق و پیاده کردن نکات دستوری و انتقال واژگانی به تنهایی نمی تواند ملاک و أساس کار قرار گیرد؛ زیرا نباید نقش دیگر عوامل برون و درون متنی را نیز در ترجمه نادیده گرفت. بنابراین به خوبی در می یابیم ترجمه خوب و روشمند بر یک پایه ساخته نمی شود بلکه ساختارها و عوامل گوناگونی دست به دست هم می دهند تا چارچوب و ساختار ترجمه شکل بگیرد. مترجم در ساختار یلاغی با چند چهره ای مفاهیم صناعات ادبی و صور خیال روبروست. از این رو در فرایند ترجمه انتقال نکته ها و چارچوب های بلاغت دشوارتر از دیگر ساختارهاست. مترجم هر چند توانایی بالایی در آفرینش ترجمه، بی مانند باشد ولی نخواهد توانست مخاطب زبان مقصد را کاملًا به دنیای ادبی فراهم شده برای مخاطب زبان اصلی ببرد. البته این گفته به معنای رها کردن و ذست کشیدن از ترجمه صناعت های ادبی نیست بلکه باید مترجم تلاش نماید تا شکاف میان مخاطبان دو زبان را کمتر کند و این مهم انجام شدنی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

47 - سیر تطور بث الشکوی در متون نثر فارسی قرن هفتم
فروزان طویلی حسین آذر پیوند سعید خیرخواه

شکواییه از آغاز شکل‌گیری شعر فارسی در آثار شاعران و نویسندگان وجود داشته‌است. به طوری که می‌توان شکواییه را یکی از انواع مهم ادبی ـ از زیر شاخه‌های ادب غنایی ـ به حساب آورد. شاعر یا نویسنده در شکواییه به بیان ناملایمات زندگی می‌پردازد و از روزگار، بخت و اقبال، ‌پیری و ن چکیده کامل

شکواییه از آغاز شکل‌گیری شعر فارسی در آثار شاعران و نویسندگان وجود داشته‌است. به طوری که می‌توان شکواییه را یکی از انواع مهم ادبی ـ از زیر شاخه‌های ادب غنایی ـ به حساب آورد. شاعر یا نویسنده در شکواییه به بیان ناملایمات زندگی می‌پردازد و از روزگار، بخت و اقبال، ‌پیری و ناتوانی، معشوق،‌ نابسامانی‌های اجتماعی و سیاسی و... شکایت می‌کند. با توجه به تنوع موضوعی شکواییه‌ها، طبقه‌بندی آنها دشوار است. با این همه، ازنظر محتوایی می‌توان آنها را به پنج دسته فلسفی، عرفانی، اجتماعی، سیاسی و شخصی تقسیم کرد. در این مقاله نگارنده با بررسی متون نثر قرن هفتم به بیان و شرح شکواییه‌های موجود در این متون پرداخته است. علاوه بر آن مواردی را ذکر کرده است که حالتی شکوا گونه دارند و واژه‌های شکایت آمیز دارند؛ و شاعر یا نویسنده براساس عقیده و نظر خود آنها را در متن آورده است. روش تحقیق در این مقاله، ‌اسنادی ـ کتابخانه‌ای بوده و در گام نخست متون معتبر و مشهور نثر قرن هفتم مطالعه و مطالب مرتبط با شکواییه فیش‌برداری و تدوین شده است. پس از بررسی آثار مشخص گردید که شکواییه شخصی از بسامد بیشتری برخوردار بوده است. همچنین بیشترین شکواییه‌ها در شکایت از فلک و قضا و تقدیر بیان شده‌اند. همچنین شکواییه در نفثه المصدور و تایخ جهانگشای جوینی بیشترین تعداد را داشت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

48 - زِنای چشم یا رَنای چشم؟ نقدی بر تصحیح بیتی از مثنوی مولوی
بهزاد برهان

در تصحیح نسخه‌های خطّی، نقاط و فاصلۀ بین حروف و کلمات نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. اگر در یک عبارت، کلمه‌ای به چندین شکل خوانده شود که هرکدام معنایی مناسب آن بافت داشته باشد، یا اگر فاصله‌ای بین یکی از حروف کلمه، آن را به دو شکلِ معنادار مختلف تبدیل کند، انتخاب شکل درست دش چکیده کامل

در تصحیح نسخه‌های خطّی، نقاط و فاصلۀ بین حروف و کلمات نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. اگر در یک عبارت، کلمه‌ای به چندین شکل خوانده شود که هرکدام معنایی مناسب آن بافت داشته باشد، یا اگر فاصله‌ای بین یکی از حروف کلمه، آن را به دو شکلِ معنادار مختلف تبدیل کند، انتخاب شکل درست دشوارتر است. حال اگر تفسیرپذیری و خاصّه شیوۀ خاصّ تفاسیر عرفانی را نیز در این خوانش‌ها دخیل کنیم، با انتخاب‌های بیشتری مواجهیم که هرکدام به‌گونه‌ای تأویل و تفسیر می‌شود.در دفتر چهارم مثنوی مولوی، در داستان قصۀ عطارى که سنگ ترازوى او گل سر شوى بود... عبارتی هست که بنا بر فاصلۀ بین حروفش و داشتن یا نداشتن نقطه، به چند شکل مختلف خوانده می‌شود. هرکدام از مصحّحان و مفسّران مثنوی شکلی را برگزیده و بنای تصحیح و تفسیرشان را بر آن گذاشته‌اند. این ضبط‌ها و تفسیرهای برگزیده نارسایی‌هایی دارد. برآنم تا با بررسی حالت‌های ممکن ضبط‌های این عبارت و نگاهی به اهمّ شروح مثنوی، پیشنهادی ارائه دهم که نارسایی ضبط‌های پیشین را نداشته باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

49 - پژواک ستایش راستی‌گفتار و نکوهش دروغ در نامۀ باستان و متون اوستایی و پهلوی
حسین جلالی

نامۀ باستان، آیینۀ تمام نمای فرهنگ، حکمت و اندیشۀ ایرانیان و تجلی گاه باورها، آداب و رسوم اجتماعی آنان است که آن را می توان با رویکردهای گوناگون واکاوید.این اثر سترگ مهمترین سند به جای مانده از فرهنگ منظوم ایران باستان است.از آنجا که مآخذ و مبنای نظم نامۀ باستان؛ خداینا چکیده کامل

نامۀ باستان، آیینۀ تمام نمای فرهنگ، حکمت و اندیشۀ ایرانیان و تجلی گاه باورها، آداب و رسوم اجتماعی آنان است که آن را می توان با رویکردهای گوناگون واکاوید.این اثر سترگ مهمترین سند به جای مانده از فرهنگ منظوم ایران باستان است.از آنجا که مآخذ و مبنای نظم نامۀ باستان؛ خداینامه ها، کارنامه ها، روایات دینی،اوستا، متون پهلوی و حتی سنگ نوشته ها بوده است، یقیناً نظم آن تحت تأثیر آیین ها، آداب و باورهایی است که دراین کتاب ها و آبشخورها آمده و این باورها و آیین ها یا ضمن داستان ها یا به طور اشاره در اثر گران سنگ استاد توس آمده است.در این گفتار به بررسی راستی گفتار و پادافره دروغ، به عنوان یکی از آموزه های اخلاقی و ارزش های تعلیمی ایران باستان که به گونه ای مشترک در نامۀ باستان و اوستا و متون پهلوی آمده، پرداخته شده و بر این نکته تأکید گردیده که نامۀ باستان، پژواک و پالودۀ فرهنگ ایران باستان و استوارترین سند هویت فرهنگی ایرانیان کهن است. مستندات آن، شواهد بسیاری است که در متون دیگرِ پیش از فردوسی و هم عصر او آمده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

50 - زلیخا در اندیشة شاعران و عارفان قرن پنجم تا هفتم
علی پاکمهر

براساس تلمیحات و اشاراتی که در دیوان شعرا و آثار عرفا به چشم می‌خورد، می‌توان گفت اندیشة عارفان متأثّر از مضامین دینی و چهره‌های قرآنی است. یکی از سُوَر قرآن کریم که تأثیری شگرف در ادب فارسی به‌خصوص در حیطة ادبیّات عرفانی داشته، سورة یوسف است که قرآن کریم آن را احسن‌الق چکیده کامل

براساس تلمیحات و اشاراتی که در دیوان شعرا و آثار عرفا به چشم می‌خورد، می‌توان گفت اندیشة عارفان متأثّر از مضامین دینی و چهره‌های قرآنی است. یکی از سُوَر قرآن کریم که تأثیری شگرف در ادب فارسی به‌خصوص در حیطة ادبیّات عرفانی داشته، سورة یوسف است که قرآن کریم آن را احسن‌القصص خوانده است. زلیخا همسر عزیز مصر، از شخصیّت‌های مشهور سورة یوسف و از چهره‌های برجستة متون عرفانی ادبیّات فارسی است. این زن ازجمله شخصیّت‌های شگفت‌انگیزی است که بیش‌از دیگران، قصّه و حکایات عشق‌ورزی او با یوسف و بلایا و مصائب او در راه عشق، به تصویر کشیده شده است. اگرچه زلیخا در قرآن چهره‌ای توحیدی ندارد، حالات و رفتار او در بسیاری از موارد، مورد ستایش اهل تصوّف قرار گرفته است. صوفیان و عارفان با تکیّه بر حالات و رفتار زلیخا به بیان و اثبات دیدگاه‌های عرفانی خویش پرداخته‌اند. این پژوهش درصدد پاسخ به این سؤال است که حالات و رفتار زلیخا بر اندیشة عرفای قرن پنجم تا هفتم چه تأثیری داشته است؟ پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

51 - پژواک فرهنگ پیمان و پیمان‌داری در شاهنامه و متون اوستایی و پهلوی
حسین جلالی

شاهنامه، آیینۀ تمام‌نمای فرهنگ، حکمت و اندیشۀ ایرانیان و تجلی‌گاه باورها، آیین‌ها و رسوم اجتماعی آنان است که آن را می‌توان با رویکردهای گوناگون واکاوید .این اثر سترگ، مهمترین سند به‌جای‌مانده از فرهنگ منظوم ایران باستان است. از آنجا که آبشخور و اساس نظم شاهنامه، خداین چکیده کامل

شاهنامه، آیینۀ تمام‌نمای فرهنگ، حکمت و اندیشۀ ایرانیان و تجلی‌گاه باورها، آیین‌ها و رسوم اجتماعی آنان است که آن را می‌توان با رویکردهای گوناگون واکاوید .این اثر سترگ، مهمترین سند به‌جای‌مانده از فرهنگ منظوم ایران باستان است. از آنجا که آبشخور و اساس نظم شاهنامه، خداینامه‌ها، کارنامه‌ها، روایات دینی، اوستا، متون پهلوی و حتی نگاره‌ها بوده است، یقیناً نظم‌نامۀ باستان تحت تأثیر باورها و آیین‌هایی است که در این کتاب‌ها و مآخذ آمده و این باورها و آیین‌ها یا ضمن داستان‌ها یا به طور اشاره، در اثر گران سنگ استاد توس آمده‌است. در این پژوهش به بررسی پیمان و پیمان‌داری، به‌عنوان یکی از باورهای ایران باستان، که به گونه‌ای مشترک در شاهنامه، اوستا و متون پهلوی آمده، پرداخته شده و بر این نکته تأکید گردیده که شاهنامه، پژواک و پالودۀ فرهنگ ایران باستان و استوارترین سند هویت فرهنگی ایرانیان کهن است. مستندات آن، شواهد بسیاری است که در متون دیگرِ پیش از فردوسی و هم عصر او آمده‌است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

52 - بررسی استنادی شهادت محسن بن علی (ع) در متون تاریخی اهل تسنن و تشیع
اردشیر اسدبیگی بشیر سراجی

یکی از مسائلی که در تاریخ اسلام و تاریخ تشیع به وفور مورد بحث قرار گرفته و علمای اهل تسنن و تشیع پیرامون آن قلم زده اند، بحث از وجود یا عدم وجود محسن بن علی بن ابی طالب (ع) است؛ در کلام و روایات شیعی و در آثار و کلام اهل تسنن درباره وی سخن گفته شده و پیرامون تولد وی علم چکیده کامل

یکی از مسائلی که در تاریخ اسلام و تاریخ تشیع به وفور مورد بحث قرار گرفته و علمای اهل تسنن و تشیع پیرامون آن قلم زده اند، بحث از وجود یا عدم وجود محسن بن علی بن ابی طالب (ع) است؛ در کلام و روایات شیعی و در آثار و کلام اهل تسنن درباره وی سخن گفته شده و پیرامون تولد وی علمای دو فرقه ی تسنن و تشیع اخباری را عنوان نموده و اطلاعاتی را به دست ما رسانده اند. از جمله این اطلاعات اخبار حاکی از طریقه ی نام گذاری محسن بن علی (ع) توسط پیامبر اکرم (ص)، ذکر ماجرای سقط شدن محسن (ع) در کتب تاریخی و روایی دو فرقه می باشدکه صحت آن ها نیاز به بررسی دقیق دارد. البته اطلاعات روایی و تاریخی فراتر از این رفته و از طریقه ی شهادت محسن بن علی، مکان و روز شهادت، محل دفن ایشان و شاهدان ماجرا گزارش داده است. حال سوال مهم و اصلی این است با این همه اخبار و شواهدی که به مارسیده چگونه عده ای دست به انکار و تحریف تاریخ می زنند و رویداد حتمی تاریخ را با گزارشات غیرمستند مخدوش می کنند. اخباری وجود دارد که خبر سقط محسن بن علی را قبل از واقعه می دهند، از جمله: خبر نبی اکرم (ص) پیرامون کشته شدن محسن (ع). اخباری وجود دارد که بعد از حادثه به ما رسیده، از جمله خبر سقط در کلام حضرت زهرا (س) و ائمه معصومین، اعتراف های عاملان واقعه وخبر واقعه در کلام و کتب اهل تسنن و تشیع. لذا در این مقاله سعی بر این است تا با تکیه بر منابع معتبر و دسته اول دو فرقه، در حد توان اخبار تاریخی به طور دقیق تحلیل شوند و وجود محسن بن علی ع برهمگان اثبات گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

53 - واکاوی فرهنگی متون کهن پیرامون انتخاب نام زنان
سیده سعیده سنجری مهدی کارگز

متن های کهن ایران باستان نشان دهنده اعتقادها ،باورها و شاخص های فرهنگی ،اجتماعی و تاریخی ایرانیان پیش از اسلام است. این باورها و اعتقادهای کهن، بخشی از نگرش مردم را به برگزیدن نام زنان از نمادها و سمبل های مادی مانند آسمان ،خورشید و ستارگان و در بعد معنوی، اعتقاد به خدا چکیده کامل

متن های کهن ایران باستان نشان دهنده اعتقادها ،باورها و شاخص های فرهنگی ،اجتماعی و تاریخی ایرانیان پیش از اسلام است. این باورها و اعتقادهای کهن، بخشی از نگرش مردم را به برگزیدن نام زنان از نمادها و سمبل های مادی مانند آسمان ،خورشید و ستارگان و در بعد معنوی، اعتقاد به خدایان و ایزدان کهن نشان می دهد. هدف از این پژوهش بررسی باورهای اعتقادی و فرهنگی مردم ایران به تاریخ و ادیان پیش از اسلام ،در مورد انتخاب نام زنان بود.در پژوهش حاضر برای گردآوری داده ها از کتاب های باستانی ایران،اوستا و فارسی میانه(پهلوی) استفاده شد.نتایج تحلیل داده ها با استناد بر متون کهن ایرانی نشان داد که بین اعتقادات مذهبی-دینی و باورهای فرهنگی –تاریخی و نیز مقبولیت اجتماعی جهت انتخاب نام زنان رابطه معنی داری وجود دارد.همچنین از بین داده های فرهنگی ،اعتقادات مذهبی که جنبه تبرک و تقدس داشته اند عامل تاثیرگذارتری برای انتخاب نام زنان درایران باستان می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

54 - بررسی ارتباط آموزه‌های دینی با ساختار و مفهوم در قصۀ ضامن آهو
حجت اله حسنوند محمد خزایی غلامعلی حاتم محمد عارف

10.30495/farsij.2022.1943662.1560

ضامن آهو ازجمله مضامین ارزشمند دارای پیام صریح اخلاقی-تربیتی در باور عامه است. قالب این مضمون، قصۀ عامیانه و شفاهی ضامن آهو است. بررسی‌های اولیه حاکی از پیوند اینقصه با متون دینی و روایات مرتبط با رفتار پیامبر(ص) و برخی امامان معصوم (ع) در قبال حیوانات است. این در حالی چکیده کامل

ضامن آهو ازجمله مضامین ارزشمند دارای پیام صریح اخلاقی-تربیتی در باور عامه است. قالب این مضمون، قصۀ عامیانه و شفاهی ضامن آهو است. بررسی‌های اولیه حاکی از پیوند اینقصه با متون دینی و روایات مرتبط با رفتار پیامبر(ص) و برخی امامان معصوم (ع) در قبال حیوانات است. این در حالی است که؛ عدم وجود منابع و مطالعات کافی در این زمینه و درنتیجه نبود علم دقیقی نسبت به اشکال و کیفیت‌های این پیوند، موجبات کم‌توجهی به این مهم را فراهم ساخته است. ازاین‌رو هدف از انجام تحقیق حاضر، دستیابی به کیفیت‌های ارتباط مفاهیم، متون و روایات دینی با اجزاء ساختار در قصه حاضر است. این تحقیق با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و همچنین مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی به انجام رسیده است و به سؤالاتی ازجمله: چیستی و چگونگی رابطه متون و آموزه‌های دینی-اسلامی و شیعی با شکل‌گیری قصه ضامن‌آهو به تفکیک ساختار و مفهوم آن، پاسخ داده است. ‌بررسی‌ها نشان داده است که: به تفکیک، ساختار بیرونی قصه، دارای روابط مستقیم و تنگاتنگی با احادیث و روایات مرتبط با پیامبر(ص) و معصومین (ع) بوده و اشارات موردی را در برمی‌گیرد. همچنین مفاهیم و مضامین(اجزاء درونی) قصه، برگرفته و در پیوند با متون اولیه واصلی اسلامی (قران) و برخی روایات و احادیث است؛ که اشارات کلی (اخلاقی) را شامل می‌شود. ازاین‌رو قصه بستر و قالبی برای بیان محتوا و مضامین دینی- شیعی را فراهم آورده است، که با خیال‌پردازی و به یاری برخی از باورهای ملی و قومی شکل کنونی خود را یافته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

55 - تحلیل راهبردهای معادل‌یابی (سازی) در ترجمه‌های متون بانکی با استفاده از رویکرد زبان‌شناختی معنا‌شناسی ساختارگرا
محمد نصری حیدر نصرت زاد شهرام مدرس خیابانی

10.30495/farsij.2023.1963617.1638

این مقاله سعی در تحلیل ترجمه‌های متون بانکی در حوزه‌ی اعتبار اسنادی (دستورالعمل‌ها) از بانکداری بین‌‌الملل با انتخاب پنج کتاب ترجمه‌شده و یکصد و هفتاد جمله‌‌ی منتخب تصادفی از میان این متون با نگاه تلفیقی ترجمه‌ای و زبان‌شناختی دارد و به همین دلیل با استفاده از دو دیدگاه چکیده کامل

این مقاله سعی در تحلیل ترجمه‌های متون بانکی در حوزه‌ی اعتبار اسنادی (دستورالعمل‌ها) از بانکداری بین‌‌الملل با انتخاب پنج کتاب ترجمه‌شده و یکصد و هفتاد جمله‌‌ی منتخب تصادفی از میان این متون با نگاه تلفیقی ترجمه‌ای و زبان‌شناختی دارد و به همین دلیل با استفاده از دو دیدگاه راهبردهای معادل‌یابی نیومارک و معناشناسی ساختارگرا و با روشی توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای به تحلیل برخی معادل‌یابی (سازی)‌های صورت‌گرفته در این متون می‌پردازد تا به این طریق راهبردهای معادل‌یابی (سازی) که استفاده بیشتر و نقش بارزتری در ترجمه و انتقال صحیح معنا در این‌گونه از متون دارند را شناسایی نماید. یافته‌های پژوهش نشان می-دهد که در ترجمه‌های این‌گونه از متون راهبردهای انتقال و گرته‌برداری فراوانی بیشتری نسبت به سایر راهبردها دارند و دیگر راهبردها از امکان وقوع کمتری برخوردار هستند. همچنین از راهبردهای معادل‌یابی مقبول، موقت، جبران، تحلیل مؤلفه‌ای، یادداشت، اضافات و یا توضیحات و فرهنگی (در بخش متون تخصصی) استفاده‌ای نشده است. برخلاف میزان استفاده و بر اساس نمونه‌های یافت‌شده، راهبردهای کارکردی، توصیفی، تحلیل مؤلفه‌ای، یادداشت‌ها، اضافات و توضیحات و گرته‌برداری در معادل‌گزینی (سازی)‌های فارسی واژه‌ها و یا عبارات تخصصی با معنای صحیح و مناسب نقش بارزتری نسبت به سایر راهبردها در ترجمه‌های این متون دارند. البته این به آن معنا نیست که سایر راهبردها نقشی در معادل‌یابی (سازی) این‌گونه از متون ندارند، بلکه استفاده به‌جا و مناسب از راهبردهای دیگر نیز برای ترجمه و انتقال صحیح و دقیق معنا در این متون ضروری به نظر می‌رسند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

56 - بررسی خودسانسوری در آثار شاخص نظم و نثر دوره مغول
محمّد امین رجبی رضا صادقی شهپر شهروز جمالی

10.30495/farsij.2023.1981456.1712

خودسانسوری اقدامی است که طی آن نویسنده با توجه به شرایط سیاسی و اجتماعی جامعه و به منظور خویشتن‌داری و مصلحت‌اندیشی، در اثر خویش دست به سانسور می&lrm;زند. خودسانسوری در واقع، انگیزه کنشی است که علت اصلی آن، درجه‌های گوناگونی از ترس است. ترس و هراس شدیدی که در عصر مغول د چکیده کامل

خودسانسوری اقدامی است که طی آن نویسنده با توجه به شرایط سیاسی و اجتماعی جامعه و به منظور خویشتن‌داری و مصلحت‌اندیشی، در اثر خویش دست به سانسور می&lrm;زند. خودسانسوری در واقع، انگیزه کنشی است که علت اصلی آن، درجه‌های گوناگونی از ترس است. ترس و هراس شدیدی که در عصر مغول در میان مردم وجود داشت، سبب شد نویسندگان و شاعران، در خلق آثار خود، این شیوه را در پیش گیرند و به روش‌های گوناگون خودسانسوری ‌کنند. در این پژوهش که به روش توصیفی - تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه&lrm;ای انجام شده، سعی بر این است که پدیده خودسانسوری در آثار شاخص منظوم و منثوم دورۀ مغول با تأکید بر نفثه‌المصدور، تاریخ جهانگشای جوینی، کلیات سعدی و دیوان حافظ بررسی شود تا علل خودسانسوری در این دوره و شیوه های مورد استفادۀ خالقان این آثار در خودسانسوری، مشخّص گردد. حاصل پژوهش بیانگر این است که خودسانسوری یکی از شیوه‌ها&lrm;ی غیرمستقیم در انتقاد از اوضاع جامعه عصر مغول است. نویسندگان و شاعران در بیشتر موارد در پوشش‌های پنهان&lrm;کارانه به بیان مسائل سیاسی و اجتماعی عصر خود پرداختند و این کار را با در پیش گرفتن تصنع و پیچیده‌گویی، ابهام‌گویی و ادبیات سمبلیک (به کار بردن استعاره، تمثیل، نماد و کنایه) انجام دادند. همچنین شیوه رندی و تغییر ابیات از دیگر شیوه‌‌های خودسانسوری است که تنها در دیوان حافظ شیرازی دیده شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

57 - مفهومِ دوگانه‌یِ ترکیبِ اصطلاحیِ«از بُنِ دندان»
محمد ایرانی

در همه‌ی فرهنگ‌های فارسی اعمّ از فرهنگ‌های عمومی و یا فرهنگ لغات و تعبیرات خاصّ یک اثر یا واژگان و اصطلاحات یک شاعر و نویسنده، و حتّی در شرح‌هایی که بر برخی از متون کهن نظم و نثر نوشته شده، ترکیب کنایی از بن دندان را به معنی از صمیم دل، از دل و جان، و از روی میل و رغبت چکیده کامل

در همه‌ی فرهنگ‌های فارسی اعمّ از فرهنگ‌های عمومی و یا فرهنگ لغات و تعبیرات خاصّ یک اثر یا واژگان و اصطلاحات یک شاعر و نویسنده، و حتّی در شرح‌هایی که بر برخی از متون کهن نظم و نثر نوشته شده، ترکیب کنایی از بن دندان را به معنی از صمیم دل، از دل و جان، و از روی میل و رغبت پنداشته‌اند؛ یعنی در حقیقت تنها به یک وجه از معنای آن توجّه کرده‌اند. از آن‌جا که این مفهوم با توجّه به بافت جمله و انسجام معنایی در برخی ‌بیت‌ها و عبارت‌های شرح شده، درست به نظر نمی‌رسید، به بررسی و استخراج نمونه‌هایی مختلف از متون نظم و نثر کهن پرداخته شد. نتیجه‌ی حاصل‌شده از این پژوهش تبیین می‌کند که باید ترکیب کنایی مزبور را در عداد اضداد زبان فارسی به شمار آورد؛ زیرا در شاهد مثال‌ها و نمونه‌های گردآوری شده ـ بر خلاف معنای غالب و رایج این ترکیب ـ با مفهومی متضاد مواجه می‌شویم که از دید فرهنگ نویسان و شارحان متون پنهان مانده است. در این کاربرد معنایی دوگانه، ترکیب کنایی از بن دندان به مفهوم انجام کاری از روی اضطرار و ناچاری یا از سر طوع و تسلیم به کار رفته ‌است. این ترکیب از دیدگاه دستوری و نقشی می‌تواند در حُکم قید‌واره یا متمّم قیدی و گروه حرف اضافه‌ای به شمار آید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

58 - بررسی سازه های روان شناسی از منظر متون اسلامی
مهرناز آزادیکتا

امروزه استفاده از منابع اسلامی در علوم انسانی، خاصه روانشناسی یکی از ضرورت‌ها محسوب می شود طرح ورود اندیشه‌های اسلامی در قلمرو علم روانشناسی، به منظور دستیابی به الگوهای اسلامی در زمینه ی پیشگیری، شناخت و حل مشکلات روانی از اهم مسایل در این حوزه است چرا که سرچشمه ی اصلی چکیده کامل

امروزه استفاده از منابع اسلامی در علوم انسانی، خاصه روانشناسی یکی از ضرورت‌ها محسوب می شود طرح ورود اندیشه‌های اسلامی در قلمرو علم روانشناسی، به منظور دستیابی به الگوهای اسلامی در زمینه ی پیشگیری، شناخت و حل مشکلات روانی از اهم مسایل در این حوزه است چرا که سرچشمه ی اصلی علم روانشناسی دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی در کشورهای اروپایی و آمریکایی بوده است. نگرش رایج به انسان، در روانپزشکی و روانشناسی امروز غربی تاکید بر ابعاد زیستی ـ روانی – اجتماعی انسان است و به جنبه ی معنوی انسان توجه نشده است در حالی که منابع اسلامی سرشار از اندیشه‌های روانشناختی و تأکید بر جنبه ی معنوی انسان است از آنجا که این علم مانند سایر علوم انسانی تحت تأثیر عوامل فرهنگی و اعتقادی قرار دارد ،استفاده خام از آن ممکن است در مواردی با ساختار فرهنگی جامعه ی اسلامی ایران، ناهماهنگ باشد. لازم است ضمن ارج نهادن به یافته‌های علمی، تناسب و انطباق یافته های علم روان شناسی با مبانی اعتقادی ودینی در نظر گرفته شود،. از آنجا که اسلام آخرین و کاملترین، جامعترین و گسترده‌ترین دین در جهان است و برای کلیه مراحل حیات انسان، توصیه‌های روشن و سازنده دارد، لازم می‌نماید که آبشخور اصلی روان شناسی در کشورعای اسلامی، بر اساس اندیشه ها و مبانی اسلامی استوار گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

59 - تدوین الگوی شبکه‌ای ثبات زناشویی با استفاده از بررسی متون
افروز حسین پور دوانی مجید برزگر حسین بقولی مریم زرنقاش

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل موثر بر ثبات زناشویی با استفاده از بررسی متون بود. روش: پژوهش حاضر از نوع کیفی بوده و درصدد بود با استفاده از بررسی متون به تدوین الگو در حیطه ثبات زناشویی اقدام نماید. از این‌رو، مجموعه مقالات منتشر شده داخل و خارج کشور که در حوزه ثب چکیده کامل

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل موثر بر ثبات زناشویی با استفاده از بررسی متون بود. روش: پژوهش حاضر از نوع کیفی بوده و درصدد بود با استفاده از بررسی متون به تدوین الگو در حیطه ثبات زناشویی اقدام نماید. از این‌رو، مجموعه مقالات منتشر شده داخل و خارج کشور که در حوزه ثبات زناشویی بودند، مورد بررسی قرار گرفت. الگوی شبکه‌ای تدوین شد و اعتبارسنجی آن با گروه‌های کانونی با کاربست روش دلفی فازی بررسی گردید. یافته‌ها: تحلیل مقالات حاکی از استخراج 9 متغیر اصلی بخشش، انعطاف‌پذیری، تنظیم هیجان، عشق و دوست داشتن، مهارت‌های ارتباطی، اهداف و معنای مشترک، تعهد زناشویی، رضایت جنسی و صمیمیت زناشویی بود که همگی بر ثبات زناشویی اثر گذاشته و در نتیجه کارکرد مطلوب خانواده را تحت‌الشعاع قرار می‌دادند. نتیجه‌گیری: نظر به اینکه وجود ارتباطات پیچیده بین متغیرهای موثر در ثبات زناشویی در قالب الگوی شبکه‌ای توسط تیم خبرگان پژوهش تایید گردید، بنابراین لازم است خانواده درمانگران، مشاوران و روانشناسان فعال در حیطه ازدواج و خانواده، در مداخلات درمانی که به مراجعین خود ارائه می‌کنند؛ به شبکه ارتباطی ارائه شده در این پژوهش توجه داشته باشند چرا که براساس آن می‌توان موفقیت یا عدم موفقیت یک مداخله را پیش‌بینی نمود و بدینسان از هدررفت هزینه‌های مشاوره و درمان برای مراجعین، پیشگیری نمود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

60 - بررسی ویژگی‌های سبک ادبی کتاب بیتال عجم از منظر علم بیان
رقیه عجمی ملیحه مهدوی مسعود مهدیان

10.30495/rpcl.2023.707148

نسخه‌های خطی آثار ارزشمندی هستند که به لحاظ تاریخی، هویتی، مذهبی و فرهنگی تبیین‌گر بخش مهمی از حیات یک کشور هستند. یکی از نسخه‌های خطی مهم و تاریخی، کتاب بیتال عجم است که از متون داستانی هند باستان به شمار می‌رود که در قرن سیزدهم هجری، به وسیلۀ مهاراجا مدهو کیشان و براد چکیده کامل

نسخه‌های خطی آثار ارزشمندی هستند که به لحاظ تاریخی، هویتی، مذهبی و فرهنگی تبیین‌گر بخش مهمی از حیات یک کشور هستند. یکی از نسخه‌های خطی مهم و تاریخی، کتاب بیتال عجم است که از متون داستانی هند باستان به شمار می‌رود که در قرن سیزدهم هجری، به وسیلۀ مهاراجا مدهو کیشان و برادرش ایندرا کیشان بهادر، در هند به فارسی ترجمه شده است. هدف این پژوهش، بررسی ویژگی‌های سبک ادبی آن، از منظر علم بیان است. این پژوهش، ابتدا با شیوۀ کتاب‌خانه‌ای، سپس استخراج، طبقه‌بندی و بررسی آماری آرایه‌های (تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه) و در نهایت با استفاده از روش تطبیقی به بسامدسنجی شیوه‌های ساختاری این آرایه‌ها، به ویژگی‌های سبکی آن ها در این اثر دست یافته است. کاربرد چشمگیر کنایه، اضافه‌های تشبیهی فراوان، ساختار تشبیه از نوع ترکیب وصفی، تشبیهات حسی به حسی و عقلی به حسی، استعاره‌های ساده و نزدیک به ذهن، استعاره‌های مکنیه از نوع ترکیب وصفی و فراوانی مجاز به علاقۀ جزئیه و محلّیه از شاخصه‌های مهم ادبی این اثر از منظر علم بیان هستند. یافته‌های مقاله نشان داد بیتال عجم، صرفاً یک اثر داستانی محض به زبان ساده نیست، بلکه به‌کارگیری فراوان آرایه‌های ادبی، به ویژه، بسامد بالای آرایه‌های کنایه، تشبیه، استعاره و مجاز، آن را به یک اثر ادبی ارزشمند تبدیل نموده و نثر بخش عمدۀ آن را در شمار نثر فنی قرار داده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

61 - تحلیل گفتار آغازین در مکالمه داستانی: بررسی موردی "ترغیب" آستین
نعیمه نادرری دکتر علی اکبر معین دکتر سیما صیادیان

مقوله ی خوانایی جملات طولانی در ترجمه ی متون علمی در دنیا بطور چشمگیری مورد توجه قرار گرفته است. این موضوع همچنین در ترجمه متون انگلیسی به فارسی در ایران نیاز به توجه بیشتری دارد تا پیچیدگی فهم متون علمی را آسان کند. مطالعه کمی حاضر در نظر دارد تا بر پایه ی مجموعه ای از چکیده کامل

مقوله ی خوانایی جملات طولانی در ترجمه ی متون علمی در دنیا بطور چشمگیری مورد توجه قرار گرفته است. این موضوع همچنین در ترجمه متون انگلیسی به فارسی در ایران نیاز به توجه بیشتری دارد تا پیچیدگی فهم متون علمی را آسان کند. مطالعه کمی حاضر در نظر دارد تا بر پایه ی مجموعه ای از نوشتجات خوانایی متون علمی دارای جملات طولانی را بررسی کند. بنابراین خوانایی جملات طولانی انگلیسی یک کتاب ژنتیک درپزشکی با جملات ترجمه فارسی همان کتاب مقایسه شد. مدل مقایسه ای سبکی وینی و داربلنت (1958) بکار گرفته شد تا به راهکارهایی که برای ترجمه جملات طولانی بکار برده شده و خوانایی آنها را تحت تاثیر قرار داده، دسترسی پیدا کند. همچنین از فرمول لیکس (Lix) جهت محاسبه ی خوانایی جملات طولانی در هر دو متن انگلیسی و فارسی استفاده شد. یافته ها نشان دادند که مهمترین دلایل افزایش خوانایی این ترجمه از این قرارند: شکستن جملات طولانی، تبدیل بدل به جملات وابسته و اسم به فعل که باعث کاهش نسبت بین تعداد اسم ها و فعل ها می شود، و تبدیل کلمات دارای مفهوم انتزاعی به کلماتی با مفهوم واقعی، این راهکار مادیولیشن نام دارد، کلمات طولانی و پیچیده کمتر به کار برده شود و جملات مجهول به جملات معلوم تبدیل شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

62 - تطبیق رواییِ داستان مشترکِ آن درویش که در هری غلامان عمید خراسانی را آراسته دید از مثنوی و منطق‌الطیر
سرور خانه بیگی سید محمود سید صادقی(نویسندۀ مسئول) شمس الحاجیه اردلانی

روایت یکی از شیوه های بسیار کارآمد و مؤثر ادبی و تعلیمی است. داستان‌پردازی در مثنوی معنوی، جایگاهی منحصر به فرد و کاملاً متمایز دارد. مثنوی به‌عنوان یک اثر تعلیمی سرشار از داستان‌ها و حکایات می‌باشد. این پژوهش به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه‌ای درصدد آن است تا به چکیده کامل

روایت یکی از شیوه های بسیار کارآمد و مؤثر ادبی و تعلیمی است. داستان‌پردازی در مثنوی معنوی، جایگاهی منحصر به فرد و کاملاً متمایز دارد. مثنوی به‌عنوان یک اثر تعلیمی سرشار از داستان‌ها و حکایات می‌باشد. این پژوهش به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه‌ای درصدد آن است تا به تطبیق رواییِ یکی از داستان‌های مثنوی و منطق‌الطیر با عنوان داستان مشترکِ آن درویش که در هری غلامان عمید خراسانی را آراسته دید از مثنوی و منطق‌الطیر بپردازد. از آنجایی که داستان‌های تمثیلی، بخش وسیعی از مثنوی را تشکیل می‌دهند و برترین شیوه و شگرد مولوی در القای تعالیم، شیوة خاص روایتگریِ اوست، با تحلیل این داستان می‌توان به چگونگی روایتگری و نقش تداعی معنایی در شیوة روایت مولوی پی برد؛ یعنی اطلاع از سبک روایی متن به ما کمک می‌کند که به ذهنیّت نویسنده نیز نزدیک شویم و با شناسایی سبک رواییِ مثنوی می‌توان به این پرسش‌ها پاسخ داد که انتخاب شیوۀ خاص روایت در داستان مثنوی چه تفاوتی را در برداشت و معنا بخشی به متن یا داستان منطق‌الطیر به وجود می‌آورد و مولوی تا چه حد توانسته است در اثر تغییر در شیوة روایت داستان منطق‌الطیر به خلق معانی جدید بپردازد؟ در بررسی فرایندهای دگرگونی و مطالعۀ تغییرات داستان‌های مشترک مولوی و عطار می‌توان نتیجه گرفت که هم عناصر متغیر داستان و هم عناصر بنیادی که عبارت از محور جانشینی و هم‌نشینی هستند در مثنوی و منطق‌الطیر تغییر می‌کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

63 - بررسی ساختار نهاد خانواده در دوره ساسانی به استناد کتاب ارداویراف نامه
علی ربیع زاده میرزا محمد حسنی

ارداویرافنامه یک متن پهلوی است، که در دوره ساسانی حدود 1400 تا 1700 سال قبل نگاشته شده است ، این کتاب شرح معراج موبدی به نام ارداویراف می باشد که با خوردن می و منگ به جهان روحانی می رود و شرح سفرش را دبیری کتابت می کند ، این اثر احتمالا در اواسط قرن پنجم میلادی (عصر انو چکیده کامل

ارداویرافنامه یک متن پهلوی است، که در دوره ساسانی حدود 1400 تا 1700 سال قبل نگاشته شده است ، این کتاب شرح معراج موبدی به نام ارداویراف می باشد که با خوردن می و منگ به جهان روحانی می رود و شرح سفرش را دبیری کتابت می کند ، این اثر احتمالا در اواسط قرن پنجم میلادی (عصر انوشیروان) به زبان پهلوی نگارش یافته و جزو کتب دینی زرتشتیان به شمار می رفته است ، در این مقاله نهاد خانواده در ارداویرافنامه از نگاهی آماری مورد بررسی قرار گرفته است ، هدف از این تحقیق آن است که دیدگاه جامع و روشنی درباره این نهاد به دست آید تا در سایه آن، دیدگاه روشنتری درباره نهاد خانواده در دوره ساسانی و زرتشتیان آن دوره که معاصر با زمان نوشتار کتاب هستند حاصل شود. نتیجه ای که از این تحقیق گرفته شده است این است که نهاد خانواده در ارداویرافنامه مطابق مطالب مندرج در کتاب کاملا منطبق و همسو با نهاد خانواده در دوره ساسانی است و این نشان میدهد که کتاب ارداویرافنامه می تواند به عنوان یک منبع معتبر جهت بررسی وضعیت اجتماعی دوره ساسانی مورد استفاده محققین قرار گیرد. شیوه تحقیق در این مقاله اسنادی کتابخانه ای و ابزار کار فیش برداری می باشد. کلید واژه ها : نهاد خانواده ; ارداویرافنامه ; ساسانی ; دین زرتشت ; متون پهلوی پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

64 - تأمین امرار معاش خانواده در دَه حکم مادیان هزار دادستان
زهرا حسینی

در مادیان هزار دادستان، کتاب حقوقی ارزشمند بازمانده از دورة ساسانیان، اصطلاحات حقوقی بسیاری را می‌توان یافت که بیانگر اوضاع اجتماعی و فرهنگی آن دوره است؛ امّا اهمیّت و جذابیت قوانین مرتبط با امور خانواده انکارناپذیر است. این گفتار، اصطلاح حقوقی خُوَرش و دارش: تأمین امرا چکیده کامل

در مادیان هزار دادستان، کتاب حقوقی ارزشمند بازمانده از دورة ساسانیان، اصطلاحات حقوقی بسیاری را می‌توان یافت که بیانگر اوضاع اجتماعی و فرهنگی آن دوره است؛ امّا اهمیّت و جذابیت قوانین مرتبط با امور خانواده انکارناپذیر است. این گفتار، اصطلاح حقوقی خُوَرش و دارش: تأمین امرار معاش خانواده(نفقه)، انفاق و حمایت و خُوَرش و وَستَرَگ: تأمین خوراک و پوشاک را در ده حکم مادیان هزار دادستان بررسی می‌کند. در این راستا، پرسش‌هایی مطرح می‌شود: قوانین مدنی ایران دورة ساسانی چه افرادی را تحت پوشش نفقه می‌داند، و وضعیت فرزندان نامشروع و بدسرپرست چگونه بوده‌است؟ بااستناد به احکام حقوقی موجود در مادیان هزار دادستان درمی‌یابیم که، حمایت قانون بر حفظ خانواده و احترام به حریم آن تبیین می‌شود، امّا قانون‌گذار با نگرشی شجاعانه، اتفاقات و وضعیت ناهنجار جامعه را خردمندانه مدیریت می‌کند. این مقاله، از نوع نظری و با روش تاریخی تحلیلی صورت پذیرفته‌است و هدف آن، تبیین کارکرد حقوقی نفقه و افراد تحت کفالت در جامعة مدنی دورة ساسانیان است. ضمن تفسیر اصطلاح حقوقی خُوَرِش و دارش یا خُوَرِش و وَستَرگ، کارکرد فرهنگی و اجتماعی آن را در ساحت خانوادة دورة ساسانی باز می‌یابیم. با توجه به عدم پژوهش مستند در این زمینه، ضرورت پرداختن به آن آشکار است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

65 - بررسی نهاد خانواده در ارداویرافنامه
علی ربیع زاده میرزا محمد حسنی

ارداویرافنامه یک متن پهلوی است، که در دوره ساسانی حدود 1400 تا 1700 سال قبل نگاشته شده است ، این کتاب شرح معراج موبدی به نام ارداویراف می باشد که با خوردن می و منگ به جهان روحانی می رود و شرح سفرش را دبیری کتابت می کند ، این اثر احتمالا در عصر انوشیروان به زبان پهلوی نگ چکیده کامل

ارداویرافنامه یک متن پهلوی است، که در دوره ساسانی حدود 1400 تا 1700 سال قبل نگاشته شده است ، این کتاب شرح معراج موبدی به نام ارداویراف می باشد که با خوردن می و منگ به جهان روحانی می رود و شرح سفرش را دبیری کتابت می کند ، این اثر احتمالا در عصر انوشیروان به زبان پهلوی نگارش یافته و جزو کتب دینی زرتشتیان به شمار می رفته است ، در این مقاله نهاد خانواده در ارداویرافنامه از نگاهی آماری مورد بررسی قرار گرفته است ، هدف از این تحقیق آن است که دیدگاه جامع و روشنی درباره این نهاد به دست آید تا در سایه آن، دیدگاه روشنتری درباره نهاد خانواده در دوره ساسانی و زرتشتیان آن دوره که معاصر با زمان نوشتار کتاب هستند حاصل شود. نتیجه ای که از این تحقیق گرفته شده است این است که نهاد خانواده در ارداویرافنامه مطابق مطالب مندرج در کتاب کاملا منطبق و همسو با نهاد خانواده در دوره ساسانی است و این نشان میدهد که کتاب ارداویرافنامه می تواند به عنوان یک منبع معتبر جهت معرفی دوره ساسانی مورد استفاده محققین قرار گیرد. ، شیوه تحقیق در این مقاله اسنادی کتابخانه ای و ابزار کار فیش برداری می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

66 - بررسی اقشار اجتماعی ایران در روایات ملی
پرویز حسین طلائی غلام‌رضا عسکری مصطفی جرفی

شکل گیری اقشار مختلف در جوامع انسانی، یکی از پیامد های افزایش جمعیت و پیچیدگی های حاصل از آن در اجتماعات اولیه بوده است. این فرآیند که قدمت آن به تاریخ بشر می رسد در جامعه ی ایرانی نیز به وقوع پیوسته است. با این حال از مسائلی که کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ واکاوی اقش چکیده کامل

شکل گیری اقشار مختلف در جوامع انسانی، یکی از پیامد های افزایش جمعیت و پیچیدگی های حاصل از آن در اجتماعات اولیه بوده است. این فرآیند که قدمت آن به تاریخ بشر می رسد در جامعه ی ایرانی نیز به وقوع پیوسته است. با این حال از مسائلی که کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ واکاوی اقشار اجتماعی ایران بر اساس اسطوره ها و داستان های کهن ایرانیان (روایات ملی) است. چگونگی شکل گیری اقشار اجتماعی، انتساب، تقسیمات و کارکرد آنان در روایات ملی ایران مسأله ی اصلی این پژوهش است. تحقیق حاضر نشان می دهد که ریشه ی اقشار اجتماعی را می توان در جامعه ی هند و اروپایی جستجو کرد. این اقشار ابتدا به سه گروه آسروانان (روحانیون)، ارتشتاران (نظامیان) و واستریوشان (کشاورزان) تقسیم شدند، اما با دور شدن از جامعه ی گاهانی اقشار دیگر از جمله دبیران، صنعتگران، پیشه وران، خنیاگران و غیره نیز به وجود آمدند. روایات ملی، انتساب این اقشار را به جمشید می رسانند. ساختار اقشار اجتماعی ایران نیز بر اساس معیشت و نظام اخلاقی جامعه بر اصل خویشکاری[i] قرار داشته است تا ضمن پرهیز از تداخل در امور، هر قشر در دفع نیروهای اهریمنی و نگهداشت داد و آیین الهی بکوشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

67 - تأثیر نوگرایی دینی بر درک مفهوم ماهیت قرآن در اندیشه نصر حامد ابوزید
محمد جعفر آرین نژاد علی اصغر داوودی سعید گازرانی

آشنایی علمای مسلمان با یافته‌های فکری و فلسفی نوین غربی، باعث ارائه تفاسیر بدیعی از قرآن و مفاهیم اسلامی شد .نصر حامد ابوزید یکی از نوگرایان دینی است که تحت تأثیر مکاتب نوین مانند هرمنوتیک فلسفی به بازسازی اندیشه دینی پرداخته است. هدف پژوهش حاضر بررسی اندیشه‌های نوین اب چکیده کامل

آشنایی علمای مسلمان با یافته‌های فکری و فلسفی نوین غربی، باعث ارائه تفاسیر بدیعی از قرآن و مفاهیم اسلامی شد .نصر حامد ابوزید یکی از نوگرایان دینی است که تحت تأثیر مکاتب نوین مانند هرمنوتیک فلسفی به بازسازی اندیشه دینی پرداخته است. هدف پژوهش حاضر بررسی اندیشه‌های نوین ابوزید در خصوص مباحث دینی و به خصوص قرآن است.در این راستا این سؤال مطرح می‌شود که نوگرایی دینی در اندیشه ابوزید چه تاثیری بر درک مفهوم ماهیت قرآن در اندیشه ایشان داشته است؟این فرضیه مطرح می‌شود که ابوزید متأثر از مکاتب نوین غربی، دیدگاه خود را در تقابل با اندیشه سنت‌گرایان حوزه دین قرار داده است. از نظر وی باید با بازسازی اندیشه دینی هر آنچه با مقتضیات عصر ما سازگاری ندارد،کنار گذاشته شود.در این راستا ابوزید مباحث جدیدی در باب اندیشه دینی،مخصوصاً قرآن،مفهوم وحی،و غیره مطرح کرده است که پژوهش حاضر در نظر دارد با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از داده‌های تاریخی به بررسی مهمترین آنها بپردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

68 - تبیین مدل ارزشیابی کارکنان مبتنی بر اصول و آموزهای دینی و ارزشیابی اسلامی
سیامک پزشکی فر یعقوب علوی متین مرتضی حضرتی

ارزشیابی عملکرد از مهمترین وظایف مدیریت منابع انسانی است[1] و ارزیابی دقیق و بازخوردها باعث بهبود عملکرد خواهد شد[2] چرا که عملکرد افراد می تواند به عنوان عنصری راهبردی در حفظ و توسعه سازمان نقش ایفا کند[3] در اسلام مقوله ارزیابى عملکرد مورد توجه بوده و ائمه معصومین برا چکیده کامل

ارزشیابی عملکرد از مهمترین وظایف مدیریت منابع انسانی است[1] و ارزیابی دقیق و بازخوردها باعث بهبود عملکرد خواهد شد[2] چرا که عملکرد افراد می تواند به عنوان عنصری راهبردی در حفظ و توسعه سازمان نقش ایفا کند[3] در اسلام مقوله ارزیابى عملکرد مورد توجه بوده و ائمه معصومین براى آن ارزش زیادى قائل هستند[4]هدف تحقیق ارائه مدل ارزشیابی عملکرد مبتنی بر فرهنگ و ارزش های حاکم و مورد پذیرش جامعه اسلامی است که با توجه به ظرفیت های مکتب الهی اسلام می تواند اثربخش باشد . تحقیق پیش رو کیفی با ماهیت اکتشافی است که با تکیه بر ادبیات پژوهش در حوزه ارزیابی عملکرد و دریافت نظرات صاحبنظران و خبرگان، عوامل مرتبط شناسایی و با استفاده از رویکرد داده بنیاد در 3 بعد ، 36مولفه و 116گویه دسته بندی گردید. گروه نخبگان به تعداد 7 نفر و با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده و از روش پیمایشی برای دریافت دیدگاه‌ها، نظرات در خصوص عوامل شناسایی شده، استفاده شده و برای بررسی روابط علی بین متغیر های پژوهش از تکنیک حداقل مربعات جزئی بهره برده شده و برای اجرای این تکنیک از نرم افزار SPSS و Smart PLS استفاده شده است ،این تحقیق در اداره کل راه و شهرسازی استان قزوین انجام شده و با توجه به جدول مورگان و تعداد190نفری جامعه آماری، حجم جامعه نمونه 123 نفر تعیین که به روش تصادفی انتخاب شده اند. نتایح بدست آمده حکایت از پذیرش و تائید مدل پیشنهادی دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

69 - Literature Use in Iranian and International Journals of Applied Linguistics: A Grounded Theory Study
سیامک مرادی عصمت بابایی محمدرضا هاشمی

10.30495/jal.2023.1992984.1510

Researchers’ thorough familiarity with the related literature together with the appropriate implementation of previous studies in academic publications is of crucial importance. Simply put, scientific studies need to address the related literature in a proper mann چکیده کامل

Researchers’ thorough familiarity with the related literature together with the appropriate implementation of previous studies in academic publications is of crucial importance. Simply put, scientific studies need to address the related literature in a proper manner to get published. The main objective of the current study was to delineate citation patterns in applied linguistics. To come up with a citation framework/typology for applied linguistics, the researchers employed constructivist Grounded Theory. In order to present a comprehensive picture of citation practices, the researchers decided to investigate a corpus of five international and two local journals published between 2015 and 2020. Initial results revealed 20 themes which were then further categorized into five major themes. The results revealed considerable discrepancies between the local and international studies in employing various citation forms which can be attributed to journal polices, target audience and researchers’ expertise level. Furthermore, differences were detected in quantitative and qualitative studies in using various citation techniques which can be associated with the nature of such studies. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

70 - The Comparative Effect of Reading-to-Write and Writing-Only Tasks on the Improvement of EFL Learners’ Writing Ability
Roxana Aminzadeh زینب سادات بویه

The ability to write effectively is becoming progressively important and instruction in writing is assuming an increasing role in second and foreign language education. Students’ writing abilities have been tested through various writing tasks. Independent tasks o چکیده کامل

The ability to write effectively is becoming progressively important and instruction in writing is assuming an increasing role in second and foreign language education. Students’ writing abilities have been tested through various writing tasks. Independent tasks of writing or writing-only tasks have been utilized to test students’ writing ability; however, they have been criticized for their lack of authenticity and validity and integrated tasks of writing have been proposed as an alternative. In this regard, this study attempted to examine the impacts of reading-to-write and writing-only tasks on the writing ability of Iranian EFL learners. The main participants of the study were 68 intermediate-level EFL learners divided into two homogeneous groups: experimental and control. After the writing pretest, the experimental group was given reading-to-write tasks for 15 sessions, while the control group was provided with writing-only tasks. Eventually, a writing posttest was administered. The statistical analyses of the collected data revealed a statistically significant difference between the writing ability of the participants of the two groups. To be precise, reading-to-write tasks were found to be more effective than writing-only tasks. The data collected via the reading-to-write questionnaire was likewise analyzed with the results showing a unanimous preference for reading-to-write tasks. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

71 - The Effect of User-Friendly Texts vs. Impersonal and Hybrid Texts on the Reading Comprehension Ability of Iranian EFL Learners
اسماعیل فقیه نعبمه خرقانی

This study focuses on the effect of user-friendly, impersonal, and hybrid texts on the reading comprehension ability of Iranian foreign language learners. Forty-five students of AlzahraUniversity were selected on the basis of their performance in a recent TOEFL. They we چکیده کامل

This study focuses on the effect of user-friendly, impersonal, and hybrid texts on the reading comprehension ability of Iranian foreign language learners. Forty-five students of AlzahraUniversity were selected on the basis of their performance in a recent TOEFL. They were given three different texts (each group of 15 students was given one type) describing the same area of English usage, which were all followed by a reading comprehension test. Also, a questionnaire containing two questions was given to the participants in order to tap their own personal feelings. Series of one-way ANOVA displayed that the mean differences among the three groups were significant at 0.05 level and the user-friendly group outperformed the other ones. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

72 - A Comparative Study of Metadiscourse in Academic Writing: Male vs. Female Authors of Research Articles in Applied Linguistics
ناصر غفوری رقیه عقبی طلب

Like conversation and other modes of communication, writing is a rich medium for gender performance. In fact, writing functions to construct the disciplines as well as the gender of its practitioners. Despite the significance of author gender, as one constitutive dimens چکیده کامل

Like conversation and other modes of communication, writing is a rich medium for gender performance. In fact, writing functions to construct the disciplines as well as the gender of its practitioners. Despite the significance of author gender, as one constitutive dimension of any writing, it has been relatively under-researched. One way, by means of which author gender is practiced, and revealed in written discourse, is the incorporation and use of metadiscoursal categories. Examining 20 applied linguistics research articles (10 written by native male English writers and 10 written by native female English writers), the present study sought to examine whether male and female native English writers differed in their use of metadiscoursal elements. For this purpose, Hyland’s (2005) model of metadiscourse was employed as an analytical framework to identify the type of metadiscoursal elements. The results of Independent samples t-test showed that English male and female writers did not differ significantly in their overall use of metadiscourse; but, significant differences were observed in categorical distribution of metadiscoursal elements. The findings of the study can provide a sound basis for the development of pedagogical materials. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

73 - The Effect of Visual Advance Organizer and Types of Passages on EFL Learners’ Listening Comprehension
غلامرضا کیانی سارا جلالی

Testing the comprehension of spoken language is of primary importance. A lot of factors may affect the performance of EFL learners on listening comprehension tests, among which are the use of visual advance organizers, and types of listening passages (dialogues or monol چکیده کامل

Testing the comprehension of spoken language is of primary importance. A lot of factors may affect the performance of EFL learners on listening comprehension tests, among which are the use of visual advance organizers, and types of listening passages (dialogues or monologues). As B-Ikeguchi (1997) states a few studies have been carried out on the effects of these factors on EFL learners’ listening comprehension with controversial results. And even fewer studies have concentrated on the effects of these factors on EFL learners’ performance on listening comprehension tests, which is the purpose of this study. In the present study, 180 advanced EFL learners were randomly selected by administering the Oxford Placement Test (OPT). The subjects were randomly assigned to three groups each consisting of 60 students. As far as the performance of subjects on listening comprehension test was concerned, the following results were obtained: 1) There was a significant difference between the presence vs. lack of visual advance organizer; 2) There was a significant difference between the uses of short-interval vs. long-interval advance organizer; 3) There was a significant difference between different types of listening passages (dialogues vs. monologues); and 4) There was no significant interaction between the use of visual advance organizer and different types of listening passages. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

74 - The Impact of Morphological Awareness on Iranian Pre-University Students’ Listening Transcription
محمد نبی کریمی عامر قیطوری

Morphological Awareness (henceforth: MA), defined as the ability to understand the morphemic structure of the words, has been reported to affect various aspects of second language performance including reading comprehension ability, spelling performance, etc. Yet, the c چکیده کامل

Morphological Awareness (henceforth: MA), defined as the ability to understand the morphemic structure of the words, has been reported to affect various aspects of second language performance including reading comprehension ability, spelling performance, etc. Yet, the concept has been far less treated with reference to l2 listening transcription. Thus, against this background, this study aims to investigate the link between MA and listening transcription ability of Iranian pre-university students. To this aim, 40 pre-university students participated in the study, and were assigned to two control and experimental groups. Both groups were first given three short listening passages to transcribe as the pre-tests. The results of the independent-samples t-test revealed no significant difference between the two groups. The experimental group, then, received five one-hour sessions briefing them on the morphological realization of English words. The two groups were then given three short listening passages to transcribe as their post-tests. The results of the independent-samples t-tests attested to the significant difference between the two groups, thus, supporting the relationship between MA and listening transcription ability. The study concludes with some suggestions as to the incorporation of MA into L2 learning programs. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

75 - Reading Strategies Used by Iranian EFL Learners While Reading Academic Texts
Vida Yousefian

The major aim of this study was to explore the nature and frequency of the reading strategies used by the EFL learners while reading academic texts. Normally, students tend to read all the information provided in reading materials. This study explores whether learners u چکیده کامل

The major aim of this study was to explore the nature and frequency of the reading strategies used by the EFL learners while reading academic texts. Normally, students tend to read all the information provided in reading materials. This study explores whether learners use reading strategies to assist them in reading comprehension. There was a sample of 45 English language (EFL) learners from Islamic Azad University, Falavarjan Branch. The instrument utilized in this study was a survey questionnaire with 30 items including 13 global reading strategies, 8 problem solving strategies and 9 support reading strategies. The survey was going to signify how much EFL learners use each of these strategies while reading academic texts. The findings indicated that the participants used global reading strategies more (44.5%) than problem solving strategies (29.0%) and support reading strategies (26.5%). The results of the present study will let the instructors improve the reading strategies which are not used by EFL learners frequently. It also helps learners to promote the ability of using reading strategies and utilize the strategies in an appropriate and effective way. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

76 - EFL Learners' Sensitivity to Linguistic and Discourse Factors in the Process of Anaphoric Resolution
زهره یوسف وند احمد رضا لطفی

The readers' ability to integrate current information with given information has been considered as an important component of reading comprehension process. One aspect of this integration process involves anaphoric resolution. The purpose of this study is to investigate چکیده کامل

The readers' ability to integrate current information with given information has been considered as an important component of reading comprehension process. One aspect of this integration process involves anaphoric resolution. The purpose of this study is to investigate the process of anaphoric resolution, focusing on inferential rigidity of different types of anaphoric ties. Ninety EFL learners were selected from the accessible population of undergraduate EFL students at a university in Iran. In this study an anaphoric resolution test, containing 30 different expository texts, was used. The participants were asked to underline the antecedents of the anaphors. Once the data was collected and scored, it was subjected to a number of appropriate statistical procedures. The Results of the analysis of variance revealed a significant effect of different types of anaphoric ties, F (4, 87) = 10.28, p پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

77 - جایگاه«ارتکاز» در تفسیر متون دینی، حقوق معاملات و مسائل اصولی
حسین عندلیب محمدعلی حیدری احمدرضا توکلی

10.22034/ijrj.2019.546205

تفسیر متون دینی و قواعد حاکم بر آن همواره یکی از مباحث مهم دانش های زبانی از جمله علم اصول فقه بوده و هست. یکی از اصول حاکم بر تفسیر متون دینی که نقش مهم و تأثیرگذاری در جریان استنباط ایفاء می کند ارتکاز عرف است. ارتکاز تلقی و فهم اولیه مردم نسبت به یک چیز است که در اعم چکیده کامل

تفسیر متون دینی و قواعد حاکم بر آن همواره یکی از مباحث مهم دانش های زبانی از جمله علم اصول فقه بوده و هست. یکی از اصول حاکم بر تفسیر متون دینی که نقش مهم و تأثیرگذاری در جریان استنباط ایفاء می کند ارتکاز عرف است. ارتکاز تلقی و فهم اولیه مردم نسبت به یک چیز است که در اعماق ذهن و افکار آنها رسوخ کرده است و لذا در نظام گفتگو همواره مورد توجه طرفین است. حال سؤال اصلی این است که آیا ارتکاز نقشی در استنباط احکام فقهی- حقوقی دارد؟ آیا شخص متکفل استنباط لزوماً باید به ارتکاز عرف توجه داشته باشد یا خیر؟ فرضیه این پژوهش آن است که با توجه به اینکه شارع مقدس در مقام تشریع با مردم و برای هدایت آنان سخن می گوید و لذا به ارتکازات آنان توجه دارد و اگر در موردی آن را قبول ندارد صریحاً اعلام می کند تا جلوی انحراف مردم گرفته شود. فقهای عظام نیز در تفسیر متون دینی بارها به این قاعده تمسک کرده اند و استنباط حکم شرعی را با توجه به این مهم انجام داده اند. این پژوهش با ارائه تعریفی جامع از ارتکاز و تبیین زوایای آن درصدد احیای ظرفیت های شگرف آن است. یافته این پژوهش آن است که قاعده ارتکاز در تفسیر متون دینی، اثبات برخی حقوق، جلوگیری از تطویل مباحث اصولی ایفای نقش می‌کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

78 - بازتاب روحی و روانی بلایای طبیعی در متون ادبی قرن چهارم تا هشتم هجری
مریم بلوری نوری مختاری

از دیرباز، سرزمین ایران در معرض بلایای طبیعی مختلفی از جمله خشک‌سالی و قحطی، سرمای شدید، سیل، زلزله و نیز انواع بیماری‌های خطرناک و مختلف قرارداشته‌ وهر کدام از این وقایع باعث مرگ و میر تعداد زیادی از مردم و نامساعد شدن اوضاع جامعه شده‌است.در بیشتر موارد شدت این بلایا ب چکیده کامل

از دیرباز، سرزمین ایران در معرض بلایای طبیعی مختلفی از جمله خشک‌سالی و قحطی، سرمای شدید، سیل، زلزله و نیز انواع بیماری‌های خطرناک و مختلف قرارداشته‌ وهر کدام از این وقایع باعث مرگ و میر تعداد زیادی از مردم و نامساعد شدن اوضاع جامعه شده‌است.در بیشتر موارد شدت این بلایا به حدی بوده‌است که حتی شاعران و نویسندگان نیز آن را در متون ادبی گزارش کرده‌اند. در پژوهش حاضر ضمن مطالعة تعدادی از متون نظم و نثر ادبی و تاریخیِ قرن چهارم تا هشتم ه. ق بازتاب این وقایع را تا حد امکان نشان داده و از حیث سیاسی و اجتماعی بررسی و تحلیل نموده‌است . نتایج نشان می‌دهد شیوۀ شاعران و نویسندگان در بازتاب این وقایع یکسان نبوده‌است؛ بیان متون نظم با عواطف بیشتر و متون نظم با تفصیل و جزئیات بیشتری همراه است . آثار روحی و روانی مردم، مرگ و میر و ویرانی شهرها و روستاها، شیوة حاکمیت در برخورد با این بلایا ، مباحثی‌ست که در مطالب پیشِ رو به آن‌ها پرداخته-شده‌است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

79 - تحلیل نگاه عرفانی به درد و رنج در گزیدۀ متون عرفانی قرن‌های پنجم، ششم و هفتم
احمد امیری خراسانی فاطمه نیک پناه

در مجموعۀ عرفان و ادبیات، درد و رنج یکی از احساسات و هیجانات مهم در ساحت نفسانی انسان است. به لحاظ حیات کلی بشری نیز درد و رنج از وجوه تأثیربرانگیزی به شمار می‌آید. این مقولۀ خاص یکی از هفت مفهوم و مسائل اصلی انسان در طول تاریخ به صور گوناگون بوده است و با تمام مفاهیم د چکیده کامل

در مجموعۀ عرفان و ادبیات، درد و رنج یکی از احساسات و هیجانات مهم در ساحت نفسانی انسان است. به لحاظ حیات کلی بشری نیز درد و رنج از وجوه تأثیربرانگیزی به شمار می‌آید. این مقولۀ خاص یکی از هفت مفهوم و مسائل اصلی انسان در طول تاریخ به صور گوناگون بوده است و با تمام مفاهیم درونی و ارتباط آن با مفاهیم مشابه، یکی از دغدغه های جدی انسان در هر زمان و مکانی بوده، هست و خواهد بود. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی درد و رنج از منظر ادبیات و عرفان در گزیدۀ متون قرن‌های 5 و 6 و 7 می‌پردازد و هدف از آن آگاهی یافتن از نوع نگاه عارفان به این مقولۀ بنیادین بشر است. نتیجه اینکه منظور از درد و رنج، درد جسمانی و مادی نیست؛ بلکه دردی روحانی است و این درد در انسان اندیشه‌ورز، از پایه‌های رسیدن به کمال است و تجربۀ نوع انسان در طول عمر خود گواه آن است که زندگی بشر همیشه و در همه جا توأم با درد و رنج بوده است، اما درد روحانی انسان را می‌سازد و باعث کمال روح و معرفت او می‌شود، درک این درد نه تنها رنج‌آور نیست، بلکه لذت‌بخش و بالنده نیز هست. درد و رنج در آغاز باعث شوق حرکت در انسان می‌شود و سپس انسان را به آگاهی می‌رساند و در نهایت کمال روحی را در او ایجاد می‌کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

80 - اسطوره‌کاوی "عاشقانۀ خسرو و شیرین" در متون ادبی-هنری ایران (با تاکید بر دوره معاصر)
مرضیه گلابگیر اصفهانی زهرا فنایی

روایت‌های اسطوره‌ای و اسطورۀ نام‌ها در طول زمان متاثر از حوضچه‌های معنایی است که در آن تکوین می‌یابند. ازاین‌رو، یک متن در دوره‌های گوناگون دارای دلالت‌پردازی‌های متفاوتی می‌شود. متن‌های ادبی-هنری در بستر شکل‌گیری‌شان بهتر شناخته شده و مناسب‌تر رمزگشایی می‌شوند؛ این امر چکیده کامل

روایت‌های اسطوره‌ای و اسطورۀ نام‌ها در طول زمان متاثر از حوضچه‌های معنایی است که در آن تکوین می‌یابند. ازاین‌رو، یک متن در دوره‌های گوناگون دارای دلالت‌پردازی‌های متفاوتی می‌شود. متن‌های ادبی-هنری در بستر شکل‌گیری‌شان بهتر شناخته شده و مناسب‌تر رمزگشایی می‌شوند؛ این امر شناخت کامل‌تری از الگووارۀ حاکم بر فرهنگ هر دوره را در پی دارد. عاشقانۀ خسرو و شیرین، در دوره‌های مختلف ایران تا دورۀ معاصر همواره مورد توجه قرار گرفته؛ نگارگران، شاعران و نویسندگان زیادی به آن پرداخته‌اند و یکی از پرکاربردترین اسطوره‌های متون ادبی-هنری به شمار می‌آید. پژوهش حاضر با هدف شناسایی تاثیر عوامل معاصر؛ زمان، فرهنگ جامعه و نوع نگرش خالق بر ارائۀ روایت به مطالعۀ بینامتنی و اسطوره‌کاوی این روایت در متون متفاوت دورۀ معاصر می‌پردازد. این پژوهش به شیوۀ توصیفی-تحلیلی به جست‌وجوی عوامل تاثیرگذار بر آثار معاصر و نحوۀ استفادۀ هنرمند از آن‌ها برای پاسخ به این پرسش می‌پردازد: بستر زمان، فرهنگ معاصرِ جامعه و نوع نگرش آفریننده چه تاثیراتی بر نحوه ارائۀ روایت و استفاده از خرده‌روایت‌ها ایجاد کرده است؟ نتایج نشان می‌دهد تحولات، وقایع، ارتباطات و تغییر جامعه به‌طورِمستقیم بر نحوه تفکرِ آفریننده تاثیر گذاشته و خرده‌روایت‌های جدیدی را در ارائه عاشقانۀ خسرو و شیرین در آثار معاصر ایران باعث شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

81 - پژواک فرهنگ شادی در شاهنامه و متون اوستایی و پهلوی
حسین جلالی

در ایران باستان شادی مایۀ فزونی شور و سرور و امید و سبب بیرون شد ذهن و ضمیر انسان از سستی و انفعالِ مرگ‌آور و بی‌ثمر بود. می‌توان آن را یک موهبت بزرگ ایزدی که بیش از همۀ مواهب در خور سپاس است، تلقی کرد. نه فقط داریوش در کتیبۀ خویش، اهورا مزدا آفرینندۀ زمین و آسمان را به چکیده کامل

در ایران باستان شادی مایۀ فزونی شور و سرور و امید و سبب بیرون شد ذهن و ضمیر انسان از سستی و انفعالِ مرگ‌آور و بی‌ثمر بود. می‌توان آن را یک موهبت بزرگ ایزدی که بیش از همۀ مواهب در خور سپاس است، تلقی کرد. نه فقط داریوش در کتیبۀ خویش، اهورا مزدا آفرینندۀ زمین و آسمان را به خاطر همین شادی که برای انسان آفرید سپاس جداگانه گفت، بلکه در اوستا و برخی کتاب‌های پهلوی نیز خداوند به سبب این هدیۀ ارزشمند، فراوان ستوده گشت. در شاهنامه نیز که مهمترین سند فرهنگی منظوم به جای مانده از ایران باستان است به این نکته اشارات فراوان شده و جایگاه ارزشمند شادی در میان ایرانیان باستان مورد تأکید قرارگرفته است که بی‌گمان فردوسی در پرداختن به ارزش و فلسفۀ شادی به سنگ نوشته‌ها و متون اوستایی و پهلوی نظر داشته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

82 - تحلیل جایگاه اطمینان در قرآن و بازتاب آن در متون عرفانی
مریم محمودی

اطمینان و آرامش دل نقش مهم و اساسی در تکامل معنوی انسان دارد و آیات متعددی در قرآن به این موضوع اختصاص یافته است. در این آیات به نقش ایمان در ایجاد اطمینان و نقش اطمینان در کاملتر شدن ایمان اشاره شده است. نیز خداوند در آیات بسیاری مؤمنان را به ذکر و یاد خدا دعوت می‌کند چکیده کامل

اطمینان و آرامش دل نقش مهم و اساسی در تکامل معنوی انسان دارد و آیات متعددی در قرآن به این موضوع اختصاص یافته است. در این آیات به نقش ایمان در ایجاد اطمینان و نقش اطمینان در کاملتر شدن ایمان اشاره شده است. نیز خداوند در آیات بسیاری مؤمنان را به ذکر و یاد خدا دعوت می‌کند که نتیجة آن اطمینان و آرامش دل است. بر اساس آموزه‌های قرآنی، اطمینان که به واسطة ایمان قوی و صفای ذکر و پس از مراقبه و مجاهده حاصل می‌شود همان آرامش و اعتماد دل و از رفیع‌ترین حالات عرفانی است. این جایگاه بلند و ارزشمند در عرفان اسلامی تحت تأثیر آیاتی است که عطمت و ارزش این عمل را بیان می‌کند. عرفا و بزرگان طریقت با درک اهمیت و عظمت اطمینان در سلوک الی‌الله همواره در سخنان خود و یا در آثار منظوم و منثورشان سالکان طریق را متوجه جایگاه مهم این حالت عرفانی در سیر و سلوک کرده‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

83 - بررسی روند تغییرات دمای ایستگاه همدید شیراز به روش آماری مَن کِندال
غلامرضا قهاری امیر گندمکار بهرام نجف پور مسعود نجابت

مسألهی تغییر اقلیم و تمایل به گرم شدن کرهی زمین و پیامدهای ناشی از آن علاوه برصاحبان علم، افکار دولتمردان و سیاستمداران را نیز در سراسر دنیا به خود جلب کرده است.جهت بررسی دمای کرانگین سالانهی ایستگاه همدید شیراز از دادههای 42 ساله با بازهیزمانی 0911 0930 استفاده شد. از چکیده کامل

مسألهی تغییر اقلیم و تمایل به گرم شدن کرهی زمین و پیامدهای ناشی از آن علاوه برصاحبان علم، افکار دولتمردان و سیاستمداران را نیز در سراسر دنیا به خود جلب کرده است.جهت بررسی دمای کرانگین سالانهی ایستگاه همدید شیراز از دادههای 42 ساله با بازهیزمانی 0911 0930 استفاده شد. از دادههای متوسط جهانی ناهنجاریهای دما در بازهی -زمانی 0933 تا 0930 ، جهت بررسی رابطهی بین دماهای کرانگین با گرمایش جهانی استفادهشد. روشهای آماری رگرسیون خطی و آمارهی مَن کِندال برای آزمون معنیداری روند -تغییرات سریهای دمایی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان میدهد که بهرغم عدم وجودروند در دورهی درازمدت، پس از شروع پدیدهی آغاز سرد، حدّاقل مطلق دمای روزانهی شیرازبا شیبی نزولی رو به کاهش نهاده است. حداکثر سالانهی مطلق دمای روزانهی شیراز با شیبیصعودی رو به افزایش است که نشاندهندهی افزایش تدریجی دماهای بیشینه و شدت گرفتنگرمای تابستانه است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

84 - Investigating the Effect of Graphic Advance Organizers on Enhancing the Comprehension of German Texts by Adult GFL Learners: An Eye-Tracking Study
Farnoosh Mohammadalibeigi Nader Haghani Parvaneh Sohrabi

10.30495/jfl.2023.699910

Utilizing graphic advance organizers before reading is to construct a mental model of the meaning of the text based on readers' formal prior knowledge of familiar rhetorical schemata, which enhances reading performance. The effectiveness of an animated matrix in improvi چکیده کامل

Utilizing graphic advance organizers before reading is to construct a mental model of the meaning of the text based on readers' formal prior knowledge of familiar rhetorical schemata, which enhances reading performance. The effectiveness of an animated matrix in improving reading comprehension was investigated in a computer-mediated reading environment. Eye-tracking was employed to examine the reading process of participants performing a German reading task. Two groups of participants (N = 21) were compared in terms of their reading performance quality, the number of main idea units recalled, and the verbatim recall memory. The use of a graphic advance organizer significantly improved reading comprehension quality (p < .05). Based on the eye-tracking results, the two groups of participants showed no significant difference, indicating equivalent exposure to the passage. There is evidence that the user-controlled sequential display of elements grants categorical reading of the matrix and provides minimal guidance to deepen the understanding of the passage, as metacognitive skills are not actively used in linking new material read to parts of the organizer. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

85 - بررسی آداب پیوند زناشویی و ویژگی های ساختار خانواده در متون تاریخی حماسی پس از شاهنامه
مهرناز فیروزمند جهاندوست سبزعلیپور احمد رضا نظری چروده شهریار حسن‌زاده

پژوهش‌ در متون حماسینشان می‌دهد که ایرانیان از دیرباز به مسائل ازدواج و تشکیل خانواده و تربیت فرزند توجّه خاص داشته‌اند و در حفظ و سلامت بنیان خانواده سخت می‌کوشیدند. بدیهی است مهمترین و معتبرترین مآخذ برای دستیابی به دیدگاه‌ها و آداب و رسوم ایرانیان در خصوص مسائل خانوا چکیده کامل

پژوهش‌ در متون حماسینشان می‌دهد که ایرانیان از دیرباز به مسائل ازدواج و تشکیل خانواده و تربیت فرزند توجّه خاص داشته‌اند و در حفظ و سلامت بنیان خانواده سخت می‌کوشیدند. بدیهی است مهمترین و معتبرترین مآخذ برای دستیابی به دیدگاه‌ها و آداب و رسوم ایرانیان در خصوص مسائل خانواده، متون ادبی کهن است. قطعأ متون کهن حماسی سروده شده پس از شاهنامه از جمله، بانوگشسپ‌نامه، برزونامه، جهانگیرنامه، بهمن‌نامه، شهریارنامه، فرامرزنامه، گرشاسب‌نامه، سام‌نامه و کوش‌نامه که منابع مورد نظر تحقیق حاضر می‌باشند، از مهمترین و تأثیرگذارترین این آثار هستند. متون کهن حماسی مورد مطالعه صرف‌نظر از برتری‌ها و مزایای شعری و جنبه‌های کلامی و بلاغی، گنجینه‌ای گرانبها هستند که از آگاهی‌های سیاسی، اجتماعی، تاریخی، هم‌چنین اسنادی برخوردار می‌باشند باتوجه به بررسی انجام شده، تحقیق و تفحّص از اصالت و هم‌کفو بودن دختر و پسر، اذن گرفتن از والدین ، دادن نشان از سوی پسر برای پایبندی در مقابل همسر آینده و فرزند، گرامیداشت مقام همسر با دادن وعده‌های بزرگ، سوگند خوردن به وفاداری، شرکت کردنخواستگار در آزمون‌های با شروط سخت و خطرناک جهت سنجش قدرت و توان، خواستگاری، بله و برون، آراستن عروس توسط مشاطه، عقدکنان، دادن شاباش به عروس و داماد، ساقدوش یا همراهان داماد در شب عروسی، دادن جهاز به دختر از سوی پدر دختر، دادن تحفه به عنوان رونمایی از عروس توسط داماد، از جمله آیین‌های جشن ازدواج در فرهنگ ایران زمین است که اغلب آنها در حال حاضر نیز ساری و جاری می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

86 - احکام حقوقی در متن پهلوی پرسشنیها
رحیم کلهر محمود طاووسی زهره زرشناس

متون فقهی و حقوقی بخشی از ادبیات مزدیسنا را به خود اختصاص داده اند، این متون از قوانین جزیی خانوادگی شروع و به قوانین کلان کشوری ختم می‌شوند. متون حقوقی به زبان اوستایی در کتاب‌های وندیداد، هیربدستان و نیرنگستان باقی مانده اند، بیشتر متون فقهی- حقوقی به جای مانده از زبا چکیده کامل

متون فقهی و حقوقی بخشی از ادبیات مزدیسنا را به خود اختصاص داده اند، این متون از قوانین جزیی خانوادگی شروع و به قوانین کلان کشوری ختم می‌شوند. متون حقوقی به زبان اوستایی در کتاب‌های وندیداد، هیربدستان و نیرنگستان باقی مانده اند، بیشتر متون فقهی- حقوقی به جای مانده از زبان فارسی میانه متأثر از متون اوستایی می‌باشند. نگارنده در این مقاله می‌کوشد تا با بررسی پرسش‌های فقهی- حقوقی متن پهلوی پرسشنیها (Pursi&scaron;nīhā) که از متون ارزنده زبان فارسی میانه است، به اهمیت مسایل حقوقی در دین زرتشت بپردازد. پرسش‌های حقوقی مطرح شده جامعه‌ای را به تصویر می‌کشد که قوانین‌اش را بر اساس کتاب مقدّس اوستا و همچنین گفته‌های بزرگان دین همچون آذرباد مارسپند بنا نهاده است. همچنین با بررسی نقل قول‌های اوستایی این متن متوجه می‌شویم که در کتاب پرسشنیها، علاوه بر متون گفته شده اوستایی در فوق، از کتاب یسنا و همچنین نسک‌های دادی اوستا که امروزه در دسترس نیستند، بهره گرفته شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

87 - بررسی معنایی چند واژه در زبان بلوچی و متون کهن فارسی
عبدالغفور جهاندیده

10.30495/irll.2021.1908537.1374

تحقیق در ساختار گویش های ایرانی و دقت در گنجینۀ واژه های آن ها، می تواند بسیاری از گره های معنایی واژه های زبان فارسی، به ویژه واژه هایی را که در متون کهن کاربرد دارند، بگشاید. این مقاله ضمن پرداختن به موقعیت زبان بلوچی در میان زبان ها و گویش های ایرانی، و بیا چکیده کامل

تحقیق در ساختار گویش های ایرانی و دقت در گنجینۀ واژه های آن ها، می تواند بسیاری از گره های معنایی واژه های زبان فارسی، به ویژه واژه هایی را که در متون کهن کاربرد دارند، بگشاید. این مقاله ضمن پرداختن به موقعیت زبان بلوچی در میان زبان ها و گویش های ایرانی، و بیان اشاره گونه ای از ساختار این زبان، به بررسی تطبیقی دوازده واژۀ فارسی- بلوچی که در متون کهن فارسی به کار رفته اند پرداخته است. این بررسی دربارۀ معنی واژه هاست. بیشتر این کلمات در زبان فارسی امروز کاربرد فعال ندارند و در ضمن، بعضی از آن ها دارای شواهد بسیار کمی در متون گذشتۀ فارسی، بویژه آثار مربوط به سبک خراسانی است. واژه هایی که در این مقاله مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند عبارتند از: بژر، قلندر، حرج، تتق، زده، لباسات، صعلوک، خصم، قلّاش، وای، چاک، طامات. این واژه ها در آثار برجستۀ فارسی کهن کاربرد داشته اند اما به دلیل شواهد کمی که از آن ها برجای مانده است و شباهت ظاهری بعضی از آن ها با برخی از واژه های عربی، محققان دربارۀ اصالت و معنی بیشتر آن ها تردید دارند. زبان بلوچی به عنوان یکی زبان های ایرانی که نسبتاً ساختار کهن خود را حفظ کرده و دارای گنجینه ای کهن از واژه های ایرانی است و کمتر مورد هجوم واژه های بیگانه قرار گرفته است، می تواند در این زمینه راهنمای مناسبی باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

88 - بازخوانی مفهوم جوامع حدیثی
اکرم حسین زاده سید محسن موسوی

جامع‌نگاری جریانی کهن در فرهنگ اسلامی، و کوشش برای بازشناسی جوامع حدیثی از حوزه‌های جدید مطالعه در حوزۀ تاریخ و علوم حدیث است. تعاریف در معرفی جوامع حدیثی متفاوت است؛ به گونه‌ای که هیچ یک از آنها جامع و مانع نیست. کتاب‌ها و مقاله‌های انگشت‌شماردربارۀ جوامع حدیثی تنها به چکیده کامل

جامع‌نگاری جریانی کهن در فرهنگ اسلامی، و کوشش برای بازشناسی جوامع حدیثی از حوزه‌های جدید مطالعه در حوزۀ تاریخ و علوم حدیث است. تعاریف در معرفی جوامع حدیثی متفاوت است؛ به گونه‌ای که هیچ یک از آنها جامع و مانع نیست. کتاب‌ها و مقاله‌های انگشت‌شماردربارۀ جوامع حدیثی تنها به معرفی جوامع مهم حدیثی شیعه و اهل سنت می‌پردازند و به نظر می‌رسد که در آن‌ها تعریفِ پذیرفتنی یا حتی تصویر واضحی از مفهوم جامع‌نگاری حاصل نشده است. در این مطالعه با مرور سیر تاریخی نگارش‌های جامع حدیثی نزد شیعیان و اهل سنت و تعریف‌های ارائه‌شده در معرفی خصوصیات جوامع حدیثی، ضمن بیان دیدگاه‌ها دربارۀ جوامع حدیثی و نقد کتاب‌هایی که در معرفی آن‌ها تألیف شده است، جامع‌‌ترین تعریف از جامع‌نگاری را بازخواهیم شناخت. چنان که خواهیم دید، تعریف بهینه ناظر به جامعیت در اکثر موضوعات دینی است که قابل انطباق بر برخی کتاب‌های جامع شیعه نیست؛ گرچه در میان شیعیان از زمان پیدایی حدیث تا کنون، جامع‌نگاران بزرگی ظهور کرده‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

89 - Intervention of Information Synthesization, Making Inferences, and Visualization with Iranian Undergraduates' ESP Reading Comprehension Achievement
سمیه شیخ پور آهن دانی رامین رحیمی

10.30495/lct.2021.682383

This study investigated the intervention of information synthesization, making inferences, and visualization with Iranian undergraduates' ESP (accounting) reading comprehension achievement. 90 ESP university students majoring in accounting have participated in this stud چکیده کامل

This study investigated the intervention of information synthesization, making inferences, and visualization with Iranian undergraduates' ESP (accounting) reading comprehension achievement. 90 ESP university students majoring in accounting have participated in this study. Based on the QPT proficiency test, they were assigned into three homogeneous groups. The pretest showed that the three groups were not significantly different, and then accounting reading comprehension was taught as the treatment. In group A, the focus was on "information synthesization strategy", in group B, the emphasis was on "making inferences strategy", and in group C, the teacher focused on visualization strategy. The results of the post-test revealed that although each of these three strategies improved ESP reading comprehension, information synthesization had the most effect, making inferences had a medium effect, and visualization had less effect on improving the students' ESP reading comprehension ability.This study has implications for students, teachers, and also curriculum developers. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

90 - A Comparative Study of Persian Translated and Non-Translated Political Texts: Focus on Simplification Hypothesis
احمد علی بابایی زهرا صالحی

This study sought to examine simplification hypothesis, a translation universal, in Persian translated political texts and their comparable Persian non-translated political texts in terms of lexical density, type-token ratio and average sentence length. To do so, 300 pa چکیده کامل

This study sought to examine simplification hypothesis, a translation universal, in Persian translated political texts and their comparable Persian non-translated political texts in terms of lexical density, type-token ratio and average sentence length. To do so, 300 paragraphs were randomly selected from three Persian political translated and three Persian political non-translated books. Then, the lexical density, type-token ratio and average sentence length of each paragraph were calculated through AntConc 3.2.0w software. After that, the t-test procedure was performed to see if the observed differences between the two corpora were statistically significant. The results of the data analysis showed that the lexical density and type-token ratio of the political translated texts were higher than those of the political non-translated texts but the average sentence length of the political translated texts was lower than that of the political non-translated texts. The overall findings of this study challenge and limit the validity of simplification hypothesis in that lexical density and type-token ratio of translated political texts may not be lower than those of non-translated political texts. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

91 - Exploring Language of Psychology in Journal Articles and Popularized Online Texts: Does Audience Make a Difference?
محمودرضا عطایی پروین مشتاقی

Scholars have investigated how authors structure their messages according to their communicative purposes and their intended audience. This article examines whether English research articles (RAs) and popularized texts (PTs) as representations of two different communica چکیده کامل

Scholars have investigated how authors structure their messages according to their communicative purposes and their intended audience. This article examines whether English research articles (RAs) and popularized texts (PTs) as representations of two different communication purposes and target audiences utilize distinct lexicogrammatical features. The corpus comprised English research articles and science popularized texts in psychology. We examined the distribution of lexicogrammatical features indicating interpersonal and social relationships. The findings indicate that the distribution of linguistic features is different across these two genres. The findings promise implications for writers of online psychology texts and call for further research on psychology texts. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

92 - The Effects of Text-Structure Awareness on Reading Comprehension of Iranian EFL Learners
عزیزه چالاک نسیم صدر

This study aimed at determining the relative efficacy of text-structure strategy instruction, compared to that of traditional instruction, on the reading comprehension of Iranian EFL learners. Forty Iranian advanced participants (23 male and 17 female students) particip چکیده کامل

This study aimed at determining the relative efficacy of text-structure strategy instruction, compared to that of traditional instruction, on the reading comprehension of Iranian EFL learners. Forty Iranian advanced participants (23 male and 17 female students) participated in this study. They were divided into 2 groups including a control group and an experimental group. To choose advanced language students with no statistically significant differences in reading skill and no text-structure knowledge, both groups were pretested with an Oxford Placement Test (OPT), a text-structure knowledge test, and the reading section of TOEFL, respectively. Then, during 4 weeks, the students in both groups were taught reading comprehension through 4 passages. The students in the control group were taught traditionally and the students in the experimental group were taught through text-structure awareness instruction. At the end of the fourth week, the students were post-tested to determine the effects of the intervention program. The results revealed that the reading comprehension of both groups improved significantly; however, the text-structure awareness instruction group outperformed the traditional instruction group significantly. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

93 - The Effect of Ideology on the Rendition of Political Texts in Iranian Persian Newspapers and Western English Newspapers
سعید تاکی سعیده عمید

This study aimed at finding about the extent to which ideological tendencies would influence the news writers’ strategies in providing the finished product. It also attempted to uncover the underlying ideological assumptions hidden in the source text and the targe چکیده کامل

This study aimed at finding about the extent to which ideological tendencies would influence the news writers’ strategies in providing the finished product. It also attempted to uncover the underlying ideological assumptions hidden in the source text and the target text. For this purpose, the controversial issue of Iran’s nuclear program was selected and the data was extracted from Tehran Declaration and the Iranian president’s speech together with their renditions in Western English newspapers. Then, the syntactic and semantic features of the original text were set against those of the English renditions based on Hodge and Kress’s framework (1996). The Chisquare test was used to determine whether there were any significant ideological differences. The results revealed significant differences in terms of ideological tendencies. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

94 - مقاتل الحسین (ع) و جایگاه روضة حسینیة سید احمد اردکانی
زهرا یزدانی طبائی علیرضا قوجه زاده اشرف چگینی

روضة‌‌‌حسینیة، یکی از تألیفات سیّد احمد اردکانی یزدی، عالم، مورّخ و محدث شیعی(سدۀ 13‌هـ ق) به زبان فارسی است. عمدۀ موضوع این اثر به زندگانی امام حسین(ع) و واقعه جانگداز عاشورا و کربلا اختصاص‌ دارد. اردکانی در نقل هر موضوعی سندی را با ذکر نام راوی و صاحب‌اثر ارائه داده، چکیده کامل

روضة‌‌‌حسینیة، یکی از تألیفات سیّد احمد اردکانی یزدی، عالم، مورّخ و محدث شیعی(سدۀ 13‌هـ ق) به زبان فارسی است. عمدۀ موضوع این اثر به زندگانی امام حسین(ع) و واقعه جانگداز عاشورا و کربلا اختصاص‌ دارد. اردکانی در نقل هر موضوعی سندی را با ذکر نام راوی و صاحب‌اثر ارائه داده، سپس به تحلیل و تفسیر برخی از آنها و ترجمۀ آیات، ابیات، نقل‌قول‌ها، روایات راویان و مقتل‌نگاران پرداخته است. وی در روضۀ‌حسینیۀ از مطالب و اسناد معتبر بهره‌جسته و از بافته‌های روضه‌خوانان و معرکه‌گیرانی که آثاری کذب دربارۀ واقعه کربلا و شهادت امام حسین(ع) ارائه داده‌اند، دوری جسته‌است. اگرچه بیشتر مقتل‌نگاران پیش از وی مطالبی بدون مستندات ارائه داده‌اند، این پرسش پیش می‌آید که اردکانی چه اندازه‌ در کار خود موفق بوده و امتیاز او، نسبت به دیگر مقتل‌نگاران چه حدّ است؟ چنین بر‌می‌آید وی با اشراف و تکیه بر مجموعه‌ای از متون، روایات و احادیث معتبر شیعی به‌ویژه مثیرالاحزان ابن نمای‌حلی، الامالی شیخ صدوق، إعلامُ الوَری طبرسی، الملهوف سیّد بن طاووس و... نیز تفاسیری؛ مانند تفسیر ابن عباس، امام حسن عسگری (ع) و... توانسته برخی از شبهات و روایات ضعیف دربارۀ شهادت امام حسین (ع) و واقعۀ کربلا را برطرف نماید. اردکانی را می‌توان یکی از نخستین مترجمان بخش‌هایی از کتب مقاتل، همچون لهوف سیّد طاووس و... تلقی کرد. از این رو روضة‌حسینیه جایگاه اسنادی مهمی برای مطالعه و تحقیق دربارۀ مقتل‌نویسی محسوب می‌شود. در این مقاله با نگاهی مختصر به مقتل‌نویسی، به معرفی ابعاد شخصیّتی اردکانی و نیز معرفی نسخۀ حاضر و اهمّیت آن پرداخته شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

95 - کنش و منش شاهان اساطیری؛ الگویی تربیتی در شاهنامه و متون تاریخی
محمدرضا حاجی آقا بابایی

10.30495/pars.2022.699735

توجه به کنش‌ها و ویژگی‌های اخلاقی شاهان اساطیری یکی از موضوعات مهم مطرح در شاهنامه و متون تاریخی است. پدیدآورندگان این متون کوشیده‌اند‌ پادشاهان را الگوهای برتر رفتاری معرفی کنند تا بتوانند از این طریق اندکی از تندی رفتار حاکمان روزگار خویش بکاهند و ایشان را به‌گونه‌ای چکیده کامل

توجه به کنش‌ها و ویژگی‌های اخلاقی شاهان اساطیری یکی از موضوعات مهم مطرح در شاهنامه و متون تاریخی است. پدیدآورندگان این متون کوشیده‌اند‌ پادشاهان را الگوهای برتر رفتاری معرفی کنند تا بتوانند از این طریق اندکی از تندی رفتار حاکمان روزگار خویش بکاهند و ایشان را به‌گونه‌ای غیرمستقیم آموزش دهند؛ یا با بیان شباهت میان رفتار ایشان و پادشاهان اساطیری، جایگاه والایی برای حاکمان روزگار خود پدید آورند و از مزایای بیشتری بهره‌مند شوند. با بررسی متن‌های تاریخی می‌بینیم که تاریخ‌نگاران، روزگاران گذشته را دورانی مطلوب و به‌دور از هرگونه زشتی و ناروایی پنداشته‌اند؛ ازاین‌رو درپی ارائة الگویی مثالی و تقلیدپذیر از اخلاق و رفتار پادشاهان اساطیری برآمده‌اند؛ الگویی که اگر دیگر حاکمان از آن پیروی کنند، جامعه‌ای آرمانی شکل می‌گیرد. در این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی، بخش اساطیری شاهنامه و برخی متون تاریخی بررسی می‌شود که به زندگی شاهان اساطیری پرداخته‌اند. بیشتر مطالبی که در این آثار دربارة پادشاهان اساطیری و رفتار ایشان بیان شده ‌است، مربوط‌به رفتار مهربانانة ایشان با زیردستان و تأکید ویژه بر عدالت‌گستری و جلوگیری از ستم بر مردمان است. توجه به دینداری پادشاهان و نقش ایشان در هدایت مردمان به‌سوی جامعه‌ای آرمانی نیز اهمیت بارزی در این متون دارد؛ جامعه‌ای که در آن از ظلم و ستم خبری نیست و مردم در آرامش و آسایش به سر می‌برند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

96 - پژواک فرهنگ آزرم و ادب در شاهنامه و متون پهلوی
عطا محمد رادمنش حسین جلالی

شاهنامه، آیینة تمام‌نمای فرهنگ، حکمت و اندیشة ایرانیان و تجلی‌گاه باورها، آداب و رسوم اجتماعی آنان است که آن را می‌توان با رویکردهای گوناگون واکاوید.این اثر سترگ مهمترین سند به جای مانده از فرهنگ منظوم ایران باستان است. فردوسی که ستایشگر باورهای فرهنگی از جمله آزرم و ا چکیده کامل

شاهنامه، آیینة تمام‌نمای فرهنگ، حکمت و اندیشة ایرانیان و تجلی‌گاه باورها، آداب و رسوم اجتماعی آنان است که آن را می‌توان با رویکردهای گوناگون واکاوید.این اثر سترگ مهمترین سند به جای مانده از فرهنگ منظوم ایران باستان است. فردوسی که ستایشگر باورهای فرهنگی از جمله آزرم و ادب است، آن را زیبندة زنان می‌شمارد و در موارد بسیار مردان را نیز بدان می‌ستاید. بی‌گمان استاد توس در پرداختن به فرهنگ ایران کهن، برخوردار از منابع و مآخذی خود بوده است. او در پراهمیت جلوه دادن این شاخص فرهنگی به آثار پهلوی پیشِ رو، نظر داشته است؛ ازجملة آنها باید از رساله‌هایی چون: دینکرد، مینوی خرد، ارداویراف‌نامه، اندرزنامة بزرگمهر، اندرز آذرپادمارسفندان و...نام برد. در این پژوهش کوشیده می‌شود به بررسی جایگاه رفیع آزرم و ادب در فرهنگ ایران باستان از دیدگاه شاهنامه و متون پهلوی پرداخته شود و بر این نکته تأکید گردد که فردوسی در پرداختن به این موضوع صرف نظر از علقه‌ها و باورهای فرهنگی خویش تحت تأثیر متون پهلوی بوده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

97 - تحلیل محتوای کتاب‌های فارسی دورۀ متوسطه اول براساس میزان توجه بر مؤلفه‌های تربیت اخلاقی
منصور نیک پناه

10.30495/pars.2022.699221

ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻴﺰان توجه بر مؤلفه‌های تربیت اخلاقی در متون فارسیِ دورۀ متوسطة اول اجرا شده است. روش پژوهش، تحلیل محتوای مقوله‌ای و واحد تحلیل، متن، اشعار و تصویر است. جامعة آماری این پژوهش کتاب‌های فارسی مدارس پایة اول تا سوم متوسطة اول در سال 99‑1400 چکیده کامل

ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻴﺰان توجه بر مؤلفه‌های تربیت اخلاقی در متون فارسیِ دورۀ متوسطة اول اجرا شده است. روش پژوهش، تحلیل محتوای مقوله‌ای و واحد تحلیل، متن، اشعار و تصویر است. جامعة آماری این پژوهش کتاب‌های فارسی مدارس پایة اول تا سوم متوسطة اول در سال 99‑1400 است و رویکرد پژوهش نیز کاربردی است. ابزار جمع‌آوری اطلاعات فهرست وارسی است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از شاخص‌های آمار توصیفی فراوانی و درصد استفاده شده است. ﻋﻤﺪه‌ﺗﺮﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶ نشان داد که در ﻛﺘﺎب‌های فارسی پایة هفتم، بیشترین نمود به‌ترتیب متعلق به مؤلفه‌های طبیعت‌شناسی و محبت و مهرورزی است و مؤلفه‌های صبر و بردباری و نکوهش هوا و هوس نفسانی کمترین نمود را دارند. در پایة هشتم و نهم به‌ترتیب مؤلفه‌های طبیعت‌شناسی و وطن‌دوستی بیشترین نمود را داشته‌اند؛ نیز در پایة هشتم مؤلفه‌های صبر و بردباری و قناعت و در پایة نهم، قناعت و نکوهش هوا و هوس نفسانی کمترین نمود را به خود اختصاص داده‌اند. پرسشی که در این پژوهش درپی پاسخ آن هستیم آن است که مؤلفه‌های اخلاقی در محتوای متون منظور چه میزان پوشش‌دهی را در بر می‌گیرد؟. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

98 - بررسی هستی‌شناسی متون پهلوی و استنتاج آموزه‌های تربیتی آن
شیدا ریاضی هروی مسعود صفایی مقدم محمد جعفر پاک سرشت شهرام جلیلیان

دوگانه‌باوری در یزدان‌شناسی مَزِدِیَسْنا مفهومی بنیادین است که از لحاظ فلسفی حائز اهمیت می‌باشد. دوگانه‌باوری در گات‌های زرتشت با پیکار میان سپندمینو و انگره‌مینو آغاز می‌شود و سپس در خلال اوستای پَسین، به‌صورت تقابل میان اهورامزدا و اهریمن سازمان می‌یابد. در متون پهلوی چکیده کامل

دوگانه‌باوری در یزدان‌شناسی مَزِدِیَسْنا مفهومی بنیادین است که از لحاظ فلسفی حائز اهمیت می‌باشد. دوگانه‌باوری در گات‌های زرتشت با پیکار میان سپندمینو و انگره‌مینو آغاز می‌شود و سپس در خلال اوستای پَسین، به‌صورت تقابل میان اهورامزدا و اهریمن سازمان می‌یابد. در متون پهلوی، دوگانه‌باوری با هستی‌شناسی پیوند می‌خورد و جهان‌بینی دو بُن‌گرای زرتشت در قالب آفرینش و تکوین جهان هستی بر اساس پیکار میان اورمزد و اهریمن شکل می‌گیرد؛ این پیکار طی چهار دوره ادامه می‌یابد و سرانجام با پیروزی اورمزد و شکست اهریمن پایان می‌پذیرد. در این پژوهش، نخست بر اساس گزارش‌های سُنتی از آفرینش، مبانی دوگانۀ هستی‌شناسیِ متون پهلوی بررسی شد؛ سپس با استفاده از روش تحلیلی‌ـ استنتاجی، آموزه‌های تربیتی موجود در این هستی‌شناسی استخراج شد. پرورش هوش هستی‌‌نگر (معنوی)، خردگرایی و نیک‌ورزی، پرورش توانایی داوری اخلاقی بر اساس دیالکتیک موجود در هستی، یگانگی انسان با جهان هستی و پاسداشت طبیعت و پدیده‌های طبیعی از جمله آموزه‌های تربیتی برگرفته از هستی‌شناسی متون پهلوی هستند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

99 - کاربست گفتمان عاطفی در متون تعلیمی با تکیه بر باب پنجم گلستان سعدی
مریم محمودی اعظم خادم

در متون تعلیمی برقراری ارتباط مؤثر با مخاطب اهمیت بسیار دارد. باب پنجم گلستان سعدی نمونه ای کارآمد در این ارتباط است و شامل مجموعه مهارت‌هایی است که برای مدیریّت عواطف بشری و به‌منظور تبدیل وضعیتی تنش‌زا به وضعیتی مطلوب به کار می‌رود. موضوع این باب نیز توصیف هیجانات دور چکیده کامل

در متون تعلیمی برقراری ارتباط مؤثر با مخاطب اهمیت بسیار دارد. باب پنجم گلستان سعدی نمونه ای کارآمد در این ارتباط است و شامل مجموعه مهارت‌هایی است که برای مدیریّت عواطف بشری و به‌منظور تبدیل وضعیتی تنش‌زا به وضعیتی مطلوب به کار می‌رود. موضوع این باب نیز توصیف هیجانات دوران جوانی است. چرخش رویکرد مخاطب از اثر زودگذر به اثر ماندگار در رویارویی با یک متن تعلیمی مسلماً مشروط بر تأمّل و ممارست در تعالیم آن است. بر اساس همین ضرورت، در این نوشتار باب پنجم گلستان از منظر گفتمان عاطفی بررسی شده است. در این تحقیق، مبانی نظری، تقسیم‌بندی هیجانات اساسی از شیوِر و نظریّة هوش هیجانی از گلمن و همچنین مبانی نظری مربوط به توانش‌های چهارگانه و گفتمان عاطفی در نشانه‌معناشناسی و زبانشناسی جدید بوده‌است. نتایج تحقیق نشان می دهد که لذت مهم‌ترین کنش عاطفی در این متن است که تفاهم و هماهنگی میان هم‌نشینان از عوامل اصلی ایجاد آن است. همچنین از منظر گفتمانی ادّعای حضور گفته پرداز به‌عنوان دانای محدود، واقع گرایی و باورپذیری متن را افرایش داده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

100 - پایان‌بندی در داستان با رویکرد ادبیات تعلیمی
علی محمدی آرزو بهاروند

به طور کلی کنش روایتی یک داستان را می توان بین دو وضعیت آغازین و پایانی در نظر گرفت. با وجود اهمیتی که دو عنصر آغاز و پایان به ویژه در مباحث داستان‌نویسی مدرن دارند، در مقالات و گفتارهای مربوط به داستان نویسی فارسی تقریبا هیچ گونه توجهی به این موضوع نشده است. در این می چکیده کامل

به طور کلی کنش روایتی یک داستان را می توان بین دو وضعیت آغازین و پایانی در نظر گرفت. با وجود اهمیتی که دو عنصر آغاز و پایان به ویژه در مباحث داستان‌نویسی مدرن دارند، در مقالات و گفتارهای مربوط به داستان نویسی فارسی تقریبا هیچ گونه توجهی به این موضوع نشده است. در این میان گفت وگو دربارة پایان بندی داستان به طور کلی نسبت به گفتارهایی که آغاز روایت را مورد بررسی قرار داده است، بیشتر مورد غفلت واقع شده است. پایان بندی در حوزه های مختلف هنر، از سینما گرفته تا موسیقی و نقاشی و معماری تا برسد به داستان و شعر، به طور طبیعی مورد توجه هنرمند بوده است؛ اما در حوزة نظریه های نقد، اگرچه اصطلاح پایان بندی، اصطلاحی کهنه و قدیمی به شمار نمی آید، در گفتارها و مقالات فارسی، خصوصاً در حوزة داستان و روایت، تقریبا هیچ مقالة مستقلی را نمی توان یافت که به مقولة پایان بندی پرداخته باشد؛ در حالی که در میان مقالات جهانی، خصوصاً در زمینة ادبیات، موضوع پایان‌بندی، جزو مباحث رایج و گستردة نقد داستان است. بسیاری از شاهکارهای منظوم و منثور ادب فارسی جنبة تعلیمی دارند؛ به این معنا که هدف اصلی گوینده از داستان، بیان نتیجه است و ارتباط منطقی و تنگاتنگی میان داستان و نتیجه ای که از آن گرفته می شود، برقرار است. در نوشتار حاضر، بررسی این عنصر در روایت کلاسیک(قصّه، حکایت، افسانه) و داستان مدرن و پیوند آن با پیرنگ داستان مورد توجه قرار گرفته است و تلاش شده است سیر تاریخی این عنصر و تحولات معنایی آن از منظر دیدگاه های مختلف منتقدان مورد نقد و بررسی قرار گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

101 - تحلیل کارکرد تعلیمی خوشه‌های تصویری در مرصادالعباد
مژگان محمدی محمدرضا حسنی جلیلیان سید محسن حسینی مؤخر

بهره‌گیری از تصویر در متون تعلیمی صوفیانه عموماً یا برای تزیین است یا به‌سبب تفهیم. نجم‌الدین رازی در مرصاد‌العباد به هر دو سبب از تصویرسازی بهره برده، اما هدف اصلی او ملموس‌سازی مفاهیم عرفانی است. به این منظور، نویسنده از شگردهای مختلفی استفاده کرده و از جمله کوشیده اس چکیده کامل

بهره‌گیری از تصویر در متون تعلیمی صوفیانه عموماً یا برای تزیین است یا به‌سبب تفهیم. نجم‌الدین رازی در مرصاد‌العباد به هر دو سبب از تصویرسازی بهره برده، اما هدف اصلی او ملموس‌سازی مفاهیم عرفانی است. به این منظور، نویسنده از شگردهای مختلفی استفاده کرده و از جمله کوشیده است با استفاده از اضافه‌های تشبیهی مرتبط، خوشه‌های تصویری روشن و ملموسی برای تبیین مفاهیم عمدتاً پیچیدۀ عرفانی عرضه کند. دقت در این متن تعلیمی روشن می‌سازد که نویسنده به خوشه‌های تصویری خاصی گرایش داشته است. مسئلۀ این تحقیق چرایی تکرار خوشه‌های تصویری خاص در مرصادالعباد و ترتیب بسامد هر‌یک از آن‌هاست. نتایج تحقیق نشان می‌دهد کارکرد تعلیمیِ خوشه‌های تصویری با استفاده از تصویرسازی مبتنی بر زیست‌جهان مخاطبان و تناسب مضمون و تصویر شکل گرفته است. نجم‌رازی از تصویرسازی در حوزه‌های زندگی روزمرۀ ایرانی، حکومت، کشاورزی، سفر، آموزش و کتابت، طبیعت، داستان پیامبران و تصاویر مربوط به پرندگان، برای تسهیل آموزش مضامین عرفانی استفاده کرده است. همچنین تناسب خوشه‌های تصویری با موضوع، دیگر شگرد تعلیمی اوست. وی از تصاویر مرتبط با سفر برای تبیین مضمون سلوک از تصاویر زراعت و کشاورزی، برای تبیین مفاهیم مرتبط با هستی‌شناسی از تصاویر مربوط با آموزش و کتابت، برای بیان مفاهیمی چون تبعیت از پیر (آموزگار) و خلقت (انشاء) و از تصاویر مربوط به پرندگان و پرواز برای مضمون اسارت روح انسانی و لزوم بازگشت آن استفاده کرده است. وی از این طریق، علاوه بر توانایی ادبی، هنر خود را در امر آموزش نیز نشان داده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

102 - تحلیل محتوای متون تخصصی انگلیسی رشته کتابداری و اطلاع رسانی و مقایسه با سر فصل‌های مصوب
ناهید بنی اقبال حسن رضوی صدر

هدف: این پژوهش با هدف ارزیابی میزان پوشش سرفصل دروس تخصصی دوره ی کارشناسی رشته ی علوم کتابداری و اطلاع رسانی در متون مورد بررسی متون تخصصی انگلیسی ویژه ی دانشجویان علوم کتابداری و اطلاع رسانی تألیف علیرضا رستمی گومه و حسین مختاری معمار و کاربرد واژه ها و اصطلاحات کتاب چکیده کامل

هدف: این پژوهش با هدف ارزیابی میزان پوشش سرفصل دروس تخصصی دوره ی کارشناسی رشته ی علوم کتابداری و اطلاع رسانی در متون مورد بررسی متون تخصصی انگلیسی ویژه ی دانشجویان علوم کتابداری و اطلاع رسانی تألیف علیرضا رستمی گومه و حسین مختاری معمار و کاربرد واژه ها و اصطلاحات کتابداری و اطلاع رسانی در جملات انگلیسی تألیف حسین مختاری معمار انجام گرفته است. هدف اصلی پژوهش، تعیین میزان انطباق متون با سرفصلهای مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و ارائه پیشنهادات جهت ارتقاء سطح آموزشی متون انگلیسی رشته ی کتابداری است . روش: متون انگلیسی مذکور به روش پیمایشی بررسی گردید. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش سیاهه ی وارسی بود. نوع پژوهش، کاربردی است و نتایج آن قابل تعمیم به سایر موارد نمی باشد. روش پژوهش، تحلیل محتوا است که یکی از رایج ترین فنون تحلیل در پژوهش کیفی به حساب می آید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روشهای آمار توصیفی استفاده شد و برای این منظور نرم افزار آماری SPSSمورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که متون توانسته اند 1/86 % از سرفصلهای دروس اجباری و 9/13% از سرفصلهای دروس اختیاری را پوشش دهند. بیشترین پوشش کتاب اوّل با فراوانی 288 بار ، برابر 3/17% به سرفصل کتابخانه و کتابداری مربوط است، در حالیکه کتاب دوّم با بیشترین فراوانی یعنی 251 بار، برابر 2/20% سرفصل مجموعه سازی1 را پوشش داده است که هر دو مورد از سرفصلهای دروس اجباری رشته ی کتابداری و اطلاع رسانی هستند. به استناد یافته ها، متون مورد بررسی، در سرفصلهای مواد و خدمات کتابخانه برای بزرگسالان نوسواد و مواد و خدمات برای کودکان و نوجوانان که هر دو از دروس اجباری رشته ی کتابداری هستند، فاقد پوشش می باشند. همچنین متون، در بحث علوم آماری پوششی ندارند. نتیجه گیری: براساس یافته ها، راهکارهایی جهت تدوین مطلوب تر متون انگلیسی رشته ی کتابداری پیشنهاد شده است، ازجمله استفاده بیشتر ازموضوعاتITوICTو پوشش بیشتر دروس اختیاری کتابداری، همچنین گنجاندن متون کتابداری به زبان اصلی به جای جملات انگلیسی در کتاب دوم مورد بررسی این پژوهش، در امر آموزش زبان تخصصی برای دانشجویان کتابداری و اطلاع رسانی کاملاً ضروری است.. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

103 - Exploratory-Cumulative Talk Discourse Markers in Translation Classes: Covertly-Needed vs. Overtly-Needed Translation Texts
Samaneh Yazdani Hossein Heidari Tabrizi َAzizeh Chalak

10.30495/ttlt.2023.698906

The widening conceptual and methodological approach towards exploratory-cumulative talk reflecting its multi aspects of being the optimal analytical tool and strategy in translation classes was the main motivation to set the present study to check whether there is any s چکیده کامل

The widening conceptual and methodological approach towards exploratory-cumulative talk reflecting its multi aspects of being the optimal analytical tool and strategy in translation classes was the main motivation to set the present study to check whether there is any significant difference between the occurrence frequencies of the discoursal markers showing exploratory-cumulative features in the covertly and overtly needed translation texts. 63 linguistically homogeneous undergraduate students majoring in English translation at Islamic Azad University participated in this study. Two classes; namely, Translation of Literary Texts and Translation of Political Texts, were held by one of the researchers employing the exploratory-cumulative talk as an effective approach to make the learners more efficient and independent cognitively, pedagogically, linguistically and psychologically. Exploratory-cumulative talk discoursal markers, thereof, were identified by using a number of pre-defined indicators by Wegerif and Mercer based on four ground rules that led to capture the nature of the types of the talks and their frequency in classroom recorded conversations. The results of the data analyses showed although the mean of the occurrences of exploratory-cumulative discourse markers for the course Translation of Political Texts was greater than those for the course Translation of Literary Texts, the difference was not found significant. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

104 - A Comparative Study of Transposition in English Translations of Gulistan of Saadi: A Case Study of Thackston’s and Rehatsek’s Translation
Niloofar Nakisaei Azadeh Nemati Samad Mirza Suzani

10.30495/ttlt.2021.679447

This study aimed at investigating transposition in English translations of Gulistan of Saadi. To this aim, a mixed methods design was utilized. The corpus of this study consisted of 20 poems and 20 proses along with their English translations by Thackston (2008) and Reh چکیده کامل

This study aimed at investigating transposition in English translations of Gulistan of Saadi. To this aim, a mixed methods design was utilized. The corpus of this study consisted of 20 poems and 20 proses along with their English translations by Thackston (2008) and Rehatsek (2010). To collect the data, first, the researcher and an experienced translator explored the translations carefully to identify the cases of trans- position. Then, the identified cases of transposition were categorized based on Whittlesey’s (2012) framework. Next, the frequency and percentage of different types of transposition were calculated. Final- ly, chi-square test was run to investigate the difference between the two translations in terms of transpos- ing form and content. The results of data analysis showed 10 and 14 cases of transposing the form in the translations by Rehatsek and Thackston, respectively. The content has been modified in 30 cases of translation by Rehatsek and in 26 cases of translation by Thackston. Thackston revealed more transpositions of form while Rehatsek revealed more transpositions of content in English translations of Gulistan of Saadi. There was no significant difference between the two translations in terms of transposing form and content. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

105 - Employing Collaborative Strategic Reading in Reading Classes
َAzizeh Chalak Monir Tahmasebi

10.30495/ttlt.2022.689081

Collaborative Strategic Reading (CSR) is a research-based instructional practice in teaching reading comprehension which combines comprehension and cooperative learning. This study investigated the effect of CSR on Iranian high school students’ reading comprehensi چکیده کامل

Collaborative Strategic Reading (CSR) is a research-based instructional practice in teaching reading comprehension which combines comprehension and cooperative learning. This study investigated the effect of CSR on Iranian high school students’ reading comprehension. Using a quasi-experimental design, 60 female high school students were selected based on their scores on a language proficiency test and were grouped into two experimental and control groups (EG and CG). The CG had its conventional teacher-led context while the EG received CSR as the treatment. Their scores at the onset of the study were collected via a researcher-made comprehension pretest followed by a parallel posttest at the end of the treatment. To analyze the data, independent sample t-tests were run to compare the achievement of the two groups. A semi-structured interview was also conducted to investigate their attitudes toward the employment of CSR. The results showed a significant difference between EG and CG emphasizing the positive role of CSR in improving students’ comprehension. The findings of the interview also showed positive attitudes of the participants and the teacher on the feasibility of the model to help the learners. The results of the study could help material developers in designing more collaborative tasks, activities, assignments, and materials for EFL learners. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

106 - ضرورت فهم متون مقدس؛ نمونه‌پژوهیِ نامۀ 28 نهج البلاغه
سید محمد مهدی جعفری الهه ویسی مریم حاجی عبدالباقی حمیدرضا مستفید

دین اسلام جزء ادیان مبتنی بر وحی و متن محور است و طبیعتاً فرهنگ دینی برگرفته از آن نیز اکنون و در درجۀ اول، با متن شناخته می شود یعنی متن قرآن و احادیث پیامبر(ص) و سایر ائمه معصوم‰ و این بخشی از میراث فکری و فرهنگی جامعۀ ماست که از نسلی به نسل دیگر می رسد و هر نسل به ت چکیده کامل

دین اسلام جزء ادیان مبتنی بر وحی و متن محور است و طبیعتاً فرهنگ دینی برگرفته از آن نیز اکنون و در درجۀ اول، با متن شناخته می شود یعنی متن قرآن و احادیث پیامبر(ص) و سایر ائمه معصوم‰ و این بخشی از میراث فکری و فرهنگی جامعۀ ماست که از نسلی به نسل دیگر می رسد و هر نسل به تناسب نیازمندی هایش تفاسیری برای آن عرضه می کند. به مقتضای پیشرفت علوم، نیاز است برداشت ما از متون مقدس نیز متناسب و همگام با آن مطرح شود. کتب مقدسی مانند نهج البلاغه وقتی به عنوان متن مورد بررسی و مطالعه قرار گیرند، می توانند هرچه بیشتر به واقعیات ملموس زندگی انسان نزدیک شوند و قابلیت تطبیق بر آن را پیدا کنند و بدین ترتیب، فهم بهتر و بهره برداری بیشتری از آن ها به دست آید. زمانی ضرورت بررسی این مسأله وضوح بیشتری پیدا می کند که جایگاه امام علی(ع) به عنوان اسوه ای فکری، فرهنگی مدنظر قرار گیرد. تا امروز، پژوهش های زیاد راجع به نهج البلاغه صورت گرفته؛ اما متأسفانه مسألۀ فهم آن به عنوان یک متن، زمینۀ تاریخی اش، فرهنگ و شرایط زمانۀ آن و سبک بیانی در نهج البلاغه کمتر به صورت متمرکز در نظر گرفته شده است؛ حال آن که توجه به این مسائل در کنار بررسی های سندی و فقه الحدیثی زمینه ای فراهم می کند تا بتوان به درکی علمی از متن رسید. پژوهش حاضر نامۀ 28 نهج البلاغه را از این منظر بررسی می کند و تکیۀ اصلی آن بر متن پژوهی است تا بتواند در مجموعه ای مرکب از داده های نقلی و عقلی و تحلیل زبانی، اعتبار متن را تعیین کند و از زمینۀ فکری فرهنگی آن، بهره برداری نماید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

107 - تابوشکنی عرفا در فروع دین با توجه به متون عرفانی فارسی تا قرن هشتم (مطالعۀ موردیِ نماز، روزه)
رضا امینی سیاوش حق‌جو مسعود روحانی حسین حسن پور آلاشتی

با ژرف‌نگری در متون عرفانی، در کنار رابطۀ مطیعانۀ عارف با حقّ، گونۀ دیگری از ارتباط وجود دارد که در گفتار و کردارشان مرزهای مقدّس نادیده انگاشته می‌شود که اجتماع این دو، تأمّل‌ برانگیز است. جستار حاضر با روش تحلیلی ـ توصیفی ضمن بیان اَشکال تابوشکنی‌ در نماز و روزه، در پ چکیده کامل

با ژرف‌نگری در متون عرفانی، در کنار رابطۀ مطیعانۀ عارف با حقّ، گونۀ دیگری از ارتباط وجود دارد که در گفتار و کردارشان مرزهای مقدّس نادیده انگاشته می‌شود که اجتماع این دو، تأمّل‌ برانگیز است. جستار حاضر با روش تحلیلی ـ توصیفی ضمن بیان اَشکال تابوشکنی‌ در نماز و روزه، در پی اثبات پیوند این تابوشکنی‌ها با دو شکل اصلاح خود و دیگری با اولویّت اصلاح خود یا تأدیب نفس است که در نهایت به اصلاح دیگری یا جامعه منجر می‌شود. همچنین تابوشکنی‌های دو مقولۀ مذکور در مقاله به شکل‌های انتخاب اُولی، مردم‌گریزی و تأدیب نفس و ... استخراج شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد گرچه شکستن ظاهر حریم مقدّسات، با وجود پایبند بودن عرفا به شریعت، از یک سو مخاطبان را دچار تناقض می‌کند، کارکردهایی همچون کشاندن انسان از مرتبۀ عادت و غفلت به آگاهی (معرفت) و تزکیۀ اخلاقی را در پی دارد که با گذر از ظاهر به باطن و معانی پوشیده در اشارات ایشان، قابل توجیه است؛ از دیگر سو نه تنها روش این بزرگان برای جامعه مُضر نیست، بلکه مبانی اخلاقی‌ ارائه می‌کند که انسان و جامعه را به جایگاهی اعتلا می‌بخشد که عبادت، شکلی از اخلاق و اخلاق شکلی از عبادت شده و موجب انضباط بیرونی و درونی می‌گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

108 - بازنمایی یا بازساخت تطوّر ساختاری شخصیت جنید بغدادی در برخی آثار عرفانی
ناصر امیرمحمدی نعمت اصفهانی عمران حمید طبسی

10.30495/mmlq.2021.680942

در میان عارفان شهیر تاریخ اسلامی، نام ابوالقاسم جنید بغدادی کم همتاست. او به اعتبار درجات بالای سلوک، تحسین و تأیید معاصرانش و البته کرامات و عبارات لطیفی که از او نقل شده، جایگاه ممتازی دارد. عمدة آشنایی مخاطبان فارسی‌زبان در عصر حاضر، تنها با توجه به ذکر وی در تذکرةال چکیده کامل

در میان عارفان شهیر تاریخ اسلامی، نام ابوالقاسم جنید بغدادی کم همتاست. او به اعتبار درجات بالای سلوک، تحسین و تأیید معاصرانش و البته کرامات و عبارات لطیفی که از او نقل شده، جایگاه ممتازی دارد. عمدة آشنایی مخاطبان فارسی‌زبان در عصر حاضر، تنها با توجه به ذکر وی در تذکرةالاولیای عطار است؛ با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از آثار عرفانی و تذکره‌های دیگر نیز، توجه ویژه‌ای به این شخصیت داشته‌اند. بررسی‌های بیشتر، گویای این موضوع است که در بسیاری از تذکره‌ها و آثار عرفانی، سخن از یک جنید واحد نمی‌شود، بلکه در ادوار مختلف و زیر قلم آفرینندۀ نویسندگان، معرفی و تشریح شخصیت جنید تفاوت‌هایی پیدا کرده است. مقالۀ حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی می‌کوشد شکل ساختاری پنهان این روایات گوناگون دربارۀ این عارف را بررسی و تبیین نماید. نتایج نشان می‌دهد که تنها با در نظر گرفتن و کنار هم قرار دادنِ این آثار متفاوت، می‌توان به شکل ساختاری، سیمای واحدی از جنید رصد کرد. هرچند سلایق نویسندگان بنا بر دلایل مختلف، یکسان نیست، اما گویی به تدریج در متون آنها، سیمای جنید، کمالی مجزّا بیش از آنچه این عارف شهیر در زمان حیات واقعی‌اش تجربه کرده، یافته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

109 - پژوهشی پیرامون چهره اولیاءاللهی و عرفانی کاوه آهنگر در روایات عامیانه و نقالی شاهنامه
بهزاد اتونی بهروز اتونی

10.30495/mmlq.2021.685322

کاوة آهنگر به عنوان اولین پهلوان شاهنامه، از جمله شخصیت‌هایی است که نامی از او در متون اوستایی و پهلوی نیست و به عقیدة برخی پژوهشگران، چهره‌ای نوظهور در ادب حماسی به شمار می‌آید. تنها خویشکاری‌های کاوه در شاهنامه، یاری رساندن فریدون در قیام علیه ضحاک و ساخت درفشی ملّی ب چکیده کامل

کاوة آهنگر به عنوان اولین پهلوان شاهنامه، از جمله شخصیت‌هایی است که نامی از او در متون اوستایی و پهلوی نیست و به عقیدة برخی پژوهشگران، چهره‌ای نوظهور در ادب حماسی به شمار می‌آید. تنها خویشکاری‌های کاوه در شاهنامه، یاری رساندن فریدون در قیام علیه ضحاک و ساخت درفشی ملّی برای ایرانیان است. او پس از به انجام رساندن این دو خویشکاری، ناگهان از صحنة داستان کنار می‌رود و گرفتار سرانجامی نامشخص می‌شود، اما در برخی متون نقّالی و عامیانه، داستان این چهرة پهلوانی گونه‌ای دیگر است. شخصیت او در این متون، نه به عنوان پهلوانی ملی، بلکه به عنوان یکی از اولیاءالله که با یاری جستن از نیروهای قدسی و ماورائی، در برابر نیروهای اهریمنی می‌ایستد، نمود یافته است. این جستار با روش توصیفی- تحلیلی درصدد بیان مضامین داستانیِ زندگی کاوة آهنگر با توجه به متون عامیانه و نقّالی شاهنامه است. نگارنده بر این باور است که بسیاری از مضامین داستانیِ زندگی کاوة آهنگر در متون عامیانه و نقّالی شاهنامه از قبیلِ: رسیدن به مقام اولیاءاللّهی، ساخت درفش کاویانی به یاری اسماءالله و نقوش و نوشته‌های مینوی، طلسم افکنی بر راهِ شخصیت‌های اهریمنی، منطق‌الطیردانی او، و سرانجامِ زندگیش که با مرگی اختیاری پایان می‌یابد، همگی برگرفته از داستان‌های اولیاءالله، متصوفه و شاهانِ فره‌مندِ ایرانی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

110 - باده‌نوشی‌های آیینی صورت تعدیل‌یافتۀ خوردنِ خون قربانی
ایوب امیدی

10.30495/mmlq.2022.697529

باده‌نوشی‌های آیینی، ریشه در آیین قربانی دارند و صورتِ تعدیل‌یافتۀ خون‌خواری هستند که با گذشت زمان جایگزین شراب‌خواری شده‌اند. با توجه به همسانی و شباهت میانِ خون و شراب، باده‌نوشی، دارای نوعی شباهت جادویی است؛ زیرا شرابِ سرخ از هر چیزی به خونِ قربانی شبیه‌تر است. در مت چکیده کامل

باده‌نوشی‌های آیینی، ریشه در آیین قربانی دارند و صورتِ تعدیل‌یافتۀ خون‌خواری هستند که با گذشت زمان جایگزین شراب‌خواری شده‌اند. با توجه به همسانی و شباهت میانِ خون و شراب، باده‌نوشی، دارای نوعی شباهت جادویی است؛ زیرا شرابِ سرخ از هر چیزی به خونِ قربانی شبیه‌تر است. در متون نظم روایی با توجه به اهمیّت و جایگاه شاهان، باده‌نوشی اغلب به یاد آنان و پس از آن‌ها، بیشترین باده‌نوشی‌ها به افتخار پهلوانان انجام می‌شده است؛ زیرا آن‌ها، حامی کیان شاهی، استقلال ملی و دفاع از مردم در برابر بیگانگان بودند. تأکید و سفارش نوشیدن باده به یاد پهلوانان و بزرگان (پیش از جنگ و پس از مرگ)، نشان‌دهندۀ جنبۀ آیینی و تأثیر این عمل در سرنوشت اُخروی آنان به ‌منظور جذب نیروی روحی و معنوی باده‌خواران و خود فَدیه (قربانی) است. این پژوهش به ‌روش توصیفی ـ تحلیلی و با استناد به متون نظم روایی ادبیات فارسی (تا قرن هفتم)، می‌کوشد نشان دهد که باده‌نوشی‌های آیینی، شیوۀ تعدیل‌یافتۀ خوردنِ خون قربانی در آیین‌های ابتدایی است. نتایج عبارت است از: باده‌نوشی‌های جمعی در میدان جنگ و در مجالس بزم شاهان، پهلوانان و بزرگان نوعی پیشکشی غیرخونی به منظور شادی و تقویت روان درگذشتگان، طولِ عمرِ افراد، سلامتی و کامیابی زندگان و اتّحاد روحی و القاء نیروی معنوی باده‌خواران به روان آن‌ها است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

111 - بررسی و تحلیل قربانی حیوانات در متون نظم روایی بر اساس نظریه‌های قربانی
ایوب امیدی مریم مشرف

10.30495/mmlq.2021.687443

آیین قربانی، به ‌عنوان رفتاری دینی ـ اجتماعی ازجمله آیین‌های کهنی است که در میان اقوام مختلف به شیوه‌های گوناگون وجود داشته است. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی می‌کوشد به تحلیل قربانی‌های حیوانی در متون نظم روایی (تا قرن هفتم) بپردازد. نتایج پژوهش، نشان می‌دهد که تعد چکیده کامل

آیین قربانی، به ‌عنوان رفتاری دینی ـ اجتماعی ازجمله آیین‌های کهنی است که در میان اقوام مختلف به شیوه‌های گوناگون وجود داشته است. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی می‌کوشد به تحلیل قربانی‌های حیوانی در متون نظم روایی (تا قرن هفتم) بپردازد. نتایج پژوهش، نشان می‌دهد که تعدیل قربانی‌های انسانی به قربانی‌های حیوانی از آثار نیک پایه‌گذاران ادیان الهی است. در متون مختلف ادب فارسی، اغلب حیواناتی مانند: گاو، شتر، گوسفند، اسب و گاه مادیان، گورخر، الاغ و ماکیان به مناسبت‌های گوناگونی مانند بلاگردانی، دفع نحوست و چشم‌زخم، شکرگزاری، کامیابی در اُمور، تولّد فرزند، تقویت روان مرده، دفع جادو و ابطال طلسم قربانی می‌شوند. آیین قربانی در متون حماسی و عرفانی به طور یکسان بازتاب یافته است، اما در متون غنایی با توجه به فضای عاشقانة این متون، اغلب سخن از تقدیم و بخشیدن حیوانات به معابد و آتشگاه‌ها است و به ندرت از ریختن خون حیوانات سخن می‌رود و نمود برجسته‌ای ندارد. نظریات بلاگردانی فریزر و خشنودی ایزدان از بویس و تایلور در تحلیل مصادیق قربانی، کارآمدتر و انعطاف‌پذیرتر از سایر نظریه‌ها در این باره است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

112 - تناسب هندسی در متون زرتشتی و شاهنامه
سیده صدیقه حسینی دشتیخوانی روح‌الله هادی

10.30495/mmlq.2022.688165

آفرینش خداوند بر مبنای تناسباتی است که تنها برخی از آن‌ها برای انسان آشکار شده است. در میان تناسب‌هایی که در شکل و عمل کرد آفریده‌ها وجود دارد، تناسبات هندسی از لحاظ زیبایی بصری و استحکام ساختاری، اهمیت فراوان دارد. هدف از پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی، بررسی شواهدی چکیده کامل

آفرینش خداوند بر مبنای تناسباتی است که تنها برخی از آن‌ها برای انسان آشکار شده است. در میان تناسب‌هایی که در شکل و عمل کرد آفریده‌ها وجود دارد، تناسبات هندسی از لحاظ زیبایی بصری و استحکام ساختاری، اهمیت فراوان دارد. هدف از پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی، بررسی شواهدی از تناسب هندسی در متون زرتشتی و شاهنامه و بررسی ابعاد یا اشکال هندسی که به صراحت در متن بیان شده و پاسخ دادن به این پرسش که تناسب هندسی ذکر شده در این متون از چه نوعی است و تا چه اندازه با مفهوم کنونی این تناسب‌ها همخوانی دارد. نتیجه پژوهش نشان می‌دهد که در متون زرتشتی و شاهنامه شواهدی از تناسب هندسی مربع و دایره در نخستین آفریده‌های اهورایی و در برخی سازه‌های بشری وجود داشته است. این‌گونه به نظر می‌رسد که این تناسب‌های اساطیری با مفهوم فعلی آنان نیز قابل توجیه است؛ زیرا هرگاه وجه روحانی یک پدیده غالب‌تر باشد، شکل هندسی آن به دایره نزدیک‌تر است. همچنین در جایی که سخن از عالم جسم به میان می‌آید، شواهدی از تناسب هندسی مربع یافت می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

113 - واکاوی نشانه معنا شناسی مثنوی معنوی در حکایت مرد بغدادی
مهناز روانبخش شهین اوجاق علیزاده فاطمه امامی

10.30495/mmlq.2023.707420

چکیده شانه معناشناسی از علوم نوینی است که به بررسی تحول نشانه‌ها در گفتمان برای دریافت سیر تحول معانی می‌پردازد. در این پژوهش به بررسی نظام‌های متعدد گفتمانی در حکایت مرد بغدادی از مثنوی معنوی می‌پردازیم که بر اساس رابطۀ تعاملی، ادراکی، سیال و پدیداری با جهان شکل می‌گیر چکیده کامل

چکیده شانه معناشناسی از علوم نوینی است که به بررسی تحول نشانه‌ها در گفتمان برای دریافت سیر تحول معانی می‌پردازد. در این پژوهش به بررسی نظام‌های متعدد گفتمانی در حکایت مرد بغدادی از مثنوی معنوی می‌پردازیم که بر اساس رابطۀ تعاملی، ادراکی، سیال و پدیداری با جهان شکل می‌گیرد و سیر معانی در آن بر اساس تعامل سوژه با جهان هستی پدیدار می‌گردد. همچنین به بررسی ویژگی‌های کنِشی یا شوِشی گفتمان می‌پردازیم. رویکرد این پژوهش، بررسی نشانه‌ها نه به‌صورت منفرد، بلکه در تعامل با مجموعه‌ای از نشانه‌های دیگر است که موجب معناسازی نوین گفتمانی می‌شود. هـدف اصـلی ایـن پـژوهش، بررسی کارکردهای نشانه‌معنایی است که سبب تداوم معنا و ماندگاری در گفتمان موردنظر مـی‌شـوند. این پژوهش به سؤالات زیر پاسخ داده است: فرایند تحول و طغیان نشانه‌ها در گفتمان این حکایت مبتنی بر کدام شرایط گفتمانی رخ می‌دهد؟ چگونه تغییر شرایط کنش‌گر منجر به تولید معناهای سیال می‌گردد؟ روش این تحقیق، تحلیلی و توصیفی است. نتیجۀ این پژوهش نشان می‌دهد که مولانا چگونه با برهم زدن قواعد ثابت نشانه‌ها، شکل تعینی گفتمان را متحول می‌سازد و جریان معانی را از وضعیت یک‌نواخت و برنامه محور به وضعیتی سیال و پرتلاطم تبدیل کرده و دنیایی جدید از نشانه‌ها و معانی به تصویر می‌کشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

114 - خْرَفْسْتَران در اندیشه‌ ایرانیان براساس اوستا، متون پهلوی، و شاهنامه
حمید ایاز احمد طحان

خْرَفْسْتَران موجودات زیان‌باری مانند اژدها، مار، مور، کژدم، موش، شیر و... هستند که اهریمن آنها را بر ضد جهان نیک آفریده است. در اوستا و متون پهلوی دستورهایی درباره مبارزه با این موجودات اهریمنی و از میان بردن آنها داده شده است. تأثیر فردوسی و شاهنامه بر فرهنگ و زبان ای چکیده کامل

خْرَفْسْتَران موجودات زیان‌باری مانند اژدها، مار، مور، کژدم، موش، شیر و... هستند که اهریمن آنها را بر ضد جهان نیک آفریده است. در اوستا و متون پهلوی دستورهایی درباره مبارزه با این موجودات اهریمنی و از میان بردن آنها داده شده است. تأثیر فردوسی و شاهنامه بر فرهنگ و زبان ایرانی روشن است، امّا آنچه ضروری می‌نماید، آشکار کردن این نکته است که اندیشه‌های او و نگرشش درباره‌ جانوران تا چه اندازه از این متون تأثیر پذیرفته است. نگارندگان در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی و مقایسه آن دسته از موجوداتی می‌پردازند که در متون دینی زرتشتیان خْرَفْسْتَر به ‌شمار آمده‌اند و در شاهنامه هم از آنها نام برده شده است. این پژوهش نشان می دهد که در شاهنامه نه واژه خرفستر به کار رفته و نه به اهریمنی بودن جانوری اشاره شده است، امّا گاهی نگرش فردوسی در مورد زیانمند بودن برخی موجودات با آنچه در اوستا و متون پهلوی در این زمینه آمده، مشابه است و گاهی هم با آنها مغایرت‌هایی دارد. در پایان هر مبحث، به مفاهیم نمادین این جانوران در اسطوره های ملل دیگر نیز اشاره شده و اختلاف دیدگاه یا تشابهات آنها با اوستا، متون پهلوی، و شاهنامه نموده شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

115 - مضامین اساطیری در کردة یکم رام‌یشت
رحمان بختیاری

یشت‌ها بخشی از ادبیات اوستایی را تشکیل می‌دهد. پانزدهمین یشت اوستا، رام یشت نام دارد که یشتی است در ستایش ایزد ویو که یکی از ایزدان کهن قوم هند و ایرانی است و آن را همان ایزد باد می‌شمارند. بخشی از این یشت از یشت‌های کهن است. مضمون این یشت مطالب بسیار کهن اساطیری است از چکیده کامل

یشت‌ها بخشی از ادبیات اوستایی را تشکیل می‌دهد. پانزدهمین یشت اوستا، رام یشت نام دارد که یشتی است در ستایش ایزد ویو که یکی از ایزدان کهن قوم هند و ایرانی است و آن را همان ایزد باد می‌شمارند. بخشی از این یشت از یشت‌های کهن است. مضمون این یشت مطالب بسیار کهن اساطیری است از جمله اسطوره گرشاسب و پهلوانی او.کرده (بخش) نخست این یشت از پیچیدگی‌های واژگانی و نحوی خاصی برخوردار است و مطالبی اساطیری مربوط به دوران پیشدادی در این یشت آمده که همه در پیوند با اسطوره ویو و گرشاسب است. در این مقاله به بررسی و توصیف این بخش از این یشت پرداخته شده است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

116 - دگردیسی‌های اسطورۀ جمشید در گذار از دوران هندواروپایی به دوران اسلامی
ساناز محجلین مجتبی دورودی

مهم‌ترین راز ماندگاریِ بسیاری از چهره‌های اساطیری، دگرگونی‌ها و تحوّلاتی است که هر شخصیّت یا روایت اسطوره‌ای در گذر زمان به خود دیده است. از جمله چهره‌های کهن در متون ادبی و اسطوره‌ای ایرانیان جمشید است که مجموعۀ وسیعی از روایت‌ها و مضامین اساطیری به او اختصاص دارد. در چکیده کامل

مهم‌ترین راز ماندگاریِ بسیاری از چهره‌های اساطیری، دگرگونی‌ها و تحوّلاتی است که هر شخصیّت یا روایت اسطوره‌ای در گذر زمان به خود دیده است. از جمله چهره‌های کهن در متون ادبی و اسطوره‌ای ایرانیان جمشید است که مجموعۀ وسیعی از روایت‌ها و مضامین اساطیری به او اختصاص دارد. در پژوهش حاضر آن‌گونه که از نظر خواهد گذشت، شالودۀ نخستین داستان جم به دوران هندواروپایی بازمی‌گردد و در روند تحول اساطیری به دوران اسلامی می‌رسد. در این دگردیسی، تمامی عناصر تحوّل اسطوره؛ یعنی شکستگی، دگرگونی و ادغام دیده می‌شود؛ به گونه‌ای که در این راستا مرزهای ایزدگونگی عصر ودایی تا قدم نهادن در وادی عرفان در دوران اسلامی را درمی‌نوردد. حاصل پژوهش حاضر، تمامی تحولاتی است که این اسطورۀ محبوب دوران هندواروپایی در بستر فرهنگ ایرانی به خود دیده است. شخصیتی که در پس نوآوری‌های زرتشت راه هبوط در پیش می‌گیرد امّا محبوبیت دیرپایش به بازآفرینی و عروج او می‌انجامد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

117 - بررسی کرامت و کارکردهای آن در متون متقدم صوفیه
سیّدجلال موسوی

در متون صوفیه، به بسیاری از پدید‌ه‌ها و حالات در راه رسیدن سالک به مقصد نهایی طریقت، یعنی حقیقت، به چشم حجاب نگریسته شده است. در این مقاله، نوع تلقی از خوارق عادات صوفیه در این متون بررسی و تحلیل شده است. این پژوهش نشان می‌دهد که سه نگرش یا رویکرد به خوارق عادات وجود دا چکیده کامل

در متون صوفیه، به بسیاری از پدید‌ه‌ها و حالات در راه رسیدن سالک به مقصد نهایی طریقت، یعنی حقیقت، به چشم حجاب نگریسته شده است. در این مقاله، نوع تلقی از خوارق عادات صوفیه در این متون بررسی و تحلیل شده است. این پژوهش نشان می‌دهد که سه نگرش یا رویکرد به خوارق عادات وجود دارد: رویکرد شریعت‌مدارانه، رویکرد عرفانی و رویکردی که اغلب از دید ناظر بیرونی در پی استنباط، کشف و توضیح هر چه بیشتر کرامت و کارکردهای گوناگون آن است. رویکرد اول به دنبال هماهنگی کرامات با معجزه است و کارکردی همچون کارکرد معجزه، یعنی تأیید رسالت برای آن قائل است. در نگرش دوم، غالباً کرامت حجاب راه انگاشته شده و سالک از آن برحذر داشته شده‌ است. صاحبان رویکرد سوم، عمدتاً تلقی مثبت از این پدیده دارند و به دور از آرمانگرایی، با توجه به واقعیت احوال صوفیه، به توجیه کرامت و توصیف کارکرد‌های آن پرداخته‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

118 - بررسی انتقادی کاستی ها و معایب روش و محتوا در متون تاریخی
مریم صادقی گیوی مسعود احمدی

این پژوهش در پاسخ به این سوال نوشته شده که مهمترین کاستی ها ی متون تاریخی ایران چیست؟ فرضیه وچشم انداز پژوهش نشان دهنده ی آن است که این کاستی ها در دو محور عمده: روش پژوهش و محتوای متون قابل بررسی وعبارتند از: ابهام در مفاهیم تاریخ پژوهی، توصیف به جای تحلیل و اصالت نقل چکیده کامل

این پژوهش در پاسخ به این سوال نوشته شده که مهمترین کاستی ها ی متون تاریخی ایران چیست؟ فرضیه وچشم انداز پژوهش نشان دهنده ی آن است که این کاستی ها در دو محور عمده: روش پژوهش و محتوای متون قابل بررسی وعبارتند از: ابهام در مفاهیم تاریخ پژوهی، توصیف به جای تحلیل و اصالت نقل در داده ها؛ و در محور محتوایی مهمترین کاستی ها عبارت است از: تناقضات در محتوای متون تاریخی؛ مهندسی فرهنگی در 6 بعد مهم، رویکرد ناسیونالیستی وعدم توجه به جغرافیای تاریخی. جامعه ی آماری پژوهش متون تاریخی مهم پس از اسلام و معاصر مانند: تاریخ طبری، زین الاخبار گردیزی، مروج الذهب مسعودی، الکامل فی التاریخ ابن اثیر، تاریخ ابن خلدون وتاریخ بیهقی ، تاریخ جهانگشای جوینیو نیز تواریخ مورخان معاصر مانند تقی زاده، نفیسی، زرین کوب و.. است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

119 - بازتاب اندیشه های اجتماعی و اقتصادی در ادبیات فارسی
علی دهقان

ادبیات فارسی سرشار از موضوعات کاربردی است. بسیاری از مسائل اجتماعی موجود در متون ادبی الگوها وهنجارهای معتبری را ارائه میدهد که در جوامع دیرین ایران رایج بوده است. این نمونه‌ها هم از جهت شناخت جامعۀ گذشته و هم از لحاظ عبرت و آموزه برای آیندگان اهمیت دارد.از میان موضوع چکیده کامل

ادبیات فارسی سرشار از موضوعات کاربردی است. بسیاری از مسائل اجتماعی موجود در متون ادبی الگوها وهنجارهای معتبری را ارائه میدهد که در جوامع دیرین ایران رایج بوده است. این نمونه‌ها هم از جهت شناخت جامعۀ گذشته و هم از لحاظ عبرت و آموزه برای آیندگان اهمیت دارد.از میان موضوعات اجتماعی، مسائل اقتصادی و آثار آن در جامعه، بیشترین مطالب و مضامین را در ادبیات فارسی به وجود آورده است. برای آشنایی با این ویژگی ادبیات فارسی، معتبرترین متون نثر فارسی قرن پنجم تا هشتم هجری جهت پژوهش برگزیده شده، به روش اسنادی بررسی شود. مطالب و داده‌های این تحقیق به روش فیش‌برداری استخراج، سپس تجزیه و تحلیل گردید.یافتههای این پژوهش نشان میدهد که افکار و اندیشههای اقتصادی، بیشترین نقش را در رفتار اجتماعی مردم ایران به جا گذاشته است. نیازهای اقتصادی مبنای بسیاری از پدیدههای اجتماعی مانند قدرت، پایگاه، مشاغل و طبقات، فقر و نابهنجاری شغلی بوده، مسألۀ مهم «مدیریت اقتصادی» را مورد توجه اندیشمندان ادبا قرار داده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

120 - حکمرانی خوب در آیینه‌ی «کتاب دده قورقود»(بازخوانی یک متن کهن ادبی)
اصغر ایزدی جیران رحیم یوسفی اقدم

هدف مقاله‌ی حاضر بررسی نشانهها و رگههایی از حکمرانی خوب در متون کهن است. کتاب دده قورقود به عنوان یکی از متون کهن ادبی زبان ترکی اوغوزی مشتمل بر یک مقدمه و دوازده داستان میباشد که از روزگاران قدیم توسط آشیقها یا هنرمندان مردمی آذربایجان در قالب ادبیات شفاهی حفظ و به چکیده کامل

هدف مقاله‌ی حاضر بررسی نشانهها و رگههایی از حکمرانی خوب در متون کهن است. کتاب دده قورقود به عنوان یکی از متون کهن ادبی زبان ترکی اوغوزی مشتمل بر یک مقدمه و دوازده داستان میباشد که از روزگاران قدیم توسط آشیقها یا هنرمندان مردمی آذربایجان در قالب ادبیات شفاهی حفظ و به نسلهای بعد منتقل شده است. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی از دو روش بهره‌ برده است: 1ـ تاویل متن (رویکرد گادامر) و 2ـ تحلیل محتوای کیفی (فنون کاربرد قیاسی و تکوین استقرایی مقولهها). جهت مقایسه و اطمینان از صحت از سه متن استفاده شده است: متن محرم ارگین (ترکی)، متن جفری لوئیس (انگلیسی و ترجمه فارسی حریری اکبری و عذبدفتری) و متن بهزاد بهزادی (از نسخ گوناگون با ترجمه فارسی). با کاربرد قیاسی مقولههای متن مورد مطالعه، معرفهای ویژهای از حکمرانی خوب در قالب سه رویکرد اصلی آن، مدیریتی، اقتصادی و سیاسی ـ حقوقی، شناسایی شدند. از سوی دیگر تکوین استقرایی مقولههای متن، معرفهای دیگری نیز تشخیص داده شدند که فراتر از سه رویکرد اصلی، رویکردی دیگر و در واقع جدیدی را برای حکمرانی خوب مطرح میکنند: رویکرد اخلاقی. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

121 - بارزترین مصادیق حقیقت محمدیه و بازتاب پاره ای اوصاف آن در متون نظم و نثر عرفانی
سکینه طالب زاده زرین تاج واردی الهام خلیلی جهرمی

10.30495/bahar.2024.1994303.1081

حقیقت محمّدیّه یکی از پیچیده‌ترین مضامین و آموزه‌های عرفانی اسلامی است که با تعابیر و مصادیقی متفاوت در متون عرفانی، فلسفی و ادبی بدان اشاره شده است. از این حقیقت با مصادیقی چون نور، عقل، کلمه، پیامبر خاتم(ص) و انسان کامل یاد شده است. اوصاف و ویژگی-های حقیقت محمّدیّه در چکیده کامل

حقیقت محمّدیّه یکی از پیچیده‌ترین مضامین و آموزه‌های عرفانی اسلامی است که با تعابیر و مصادیقی متفاوت در متون عرفانی، فلسفی و ادبی بدان اشاره شده است. از این حقیقت با مصادیقی چون نور، عقل، کلمه، پیامبر خاتم(ص) و انسان کامل یاد شده است. اوصاف و ویژگی-های حقیقت محمّدیّه در متون نظم و نثر عرفانی بازتاب فراوان داشته است و هر شاعر یا نویسنده براساس مشرب فکری و اعتقادی خویش به بیان این اوصاف و ویژگی‌ها پرداخته است. در این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی و ابزار کتابخانه ای به بیان مصادیق و بارزترین اوصاف و ویژگی‌های حقیقت محمّدیّه در متون عرفانی– فلسفی نظم و نثر پرداخته‌ایم. یافته‌های این جستار نشان می‌دهد صفاتی چون جامع جمیع مراتب وجودی، مخلوق به صورت حق، اوّل به قصد و آخر به ایجاد و شالودۀ هستی از مهمّ‌ترین بن مایه‌های مربوط به حقیقت محمّدیّه در متون عرفانی نظم و نثر است. این حقیقت همان نور محمّدی است که علّت ایجاد عالم و در عین حال سبب بقای آن است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

122 - رابطه همسرگزینی جمع‌گرا یا فردگرا با پایداری ازدواج در متون کهن حماسی
مهرناز فیروزمند جهاندوست سبزعلیپور احمدرضا نظری چرده شهریار حسن زاده

چکیدهﺣﻤﺎﺳـﻪ‌ﻫﺎی ﻣﻠّﻲ اﻳﺮان از ﻣﻴﺎن اﻧﺒـﻮﻫﻲ از اﻓﺴـﺎﻧﻪ‌ﻫﺎ و رواﻳﺖ‌ﻫﺎی ﻣﻜﺘـﻮب و ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺑﺮآﻣـﺪه‌‌اﻧﺪ و برجسته‌ترین ﺳﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه از ﮔﺬﺷﺘﺔ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻬﻦ اﻳﺮان و ﺑﺎزﺗﺎب زﻣﻴﻨﻪ‌ﻫﺎی ﻣﻬﻢّ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ، اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و اﻧﺴﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر می‌آیند. هدف اصلی این تحقیق مقایسۀ رابطۀ سبک چکیده کامل

چکیدهﺣﻤﺎﺳـﻪ‌ﻫﺎی ﻣﻠّﻲ اﻳﺮان از ﻣﻴﺎن اﻧﺒـﻮﻫﻲ از اﻓﺴـﺎﻧﻪ‌ﻫﺎ و رواﻳﺖ‌ﻫﺎی ﻣﻜﺘـﻮب و ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺑﺮآﻣـﺪه‌‌اﻧﺪ و برجسته‌ترین ﺳﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه از ﮔﺬﺷﺘﺔ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻬﻦ اﻳﺮان و ﺑﺎزﺗﺎب زﻣﻴﻨﻪ‌ﻫﺎی ﻣﻬﻢّ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ، اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و اﻧﺴﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر می‌آیند. هدف اصلی این تحقیق مقایسۀ رابطۀ سبک‌هاى همسرگزینى (جمع گرا و فردگرا) با کیفیّت و پایداری ازدواج در متون کهن حماسی است. پرسش این تحقیق آن است که سبک همسرگزینی در ایران باستان جمع گرا است یا فردگرا و کدام یک برای ثبات‌‌ و پایداری کیفیّت ازدواج و سازگاری زوج‌ها می‌تواند پیشنهاد ‌ گردد؟ محدوده و جامعۀ مورد مطالعه، متون کهن حماسیِ فرامرزنامه، بهمن نامه، گرشاسب نامه، سام نامه، شهریارنامه و کوش نامه هستند که به لحاظ محتوا و شکل، به ‌نوعی ادامه ‌ دهندة جریان حماسه‌سرایی بعد از شاهنامۀ فردوسی در ایران محسوب می‌شوند. یافته های تحقیق نشان می‌دهد که عشق متعهّدانه، رضایت‌مندی خانواده و بزرگان، آزادی فردی، بیشتر شدن علاقۀ زوجین بعد از گذشت زمان به همدیگر، فرزندآوری با هدف تداوم نسل نیاکان و به پای داشتن دین از جمله علل پایداری و بالاتر بودن کیفیّت ازدواج در همسرگزینی به سبک جمع گرا محسوب می‌گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

123 - بررسی و تحلیل خودکشی در متون حماسی بر اساس نظریه‌های قربانی
ایوب امیدی

در باورهای پیشینیان خودکشی، جنبۀ مذهبی داشته و با اهداف مختلفی انجام می شده است. افراد باور داشتند با پیش‌کش کردن جان خود به خدایان، خدمت می کنند و مرگشان باعث بهره مندی و رفاه جامعه می شود یا با معشوق و ولی نعمت خود در جهان پس از مرگ، پیوند می یابند و به بهشت می روند. چکیده کامل

در باورهای پیشینیان خودکشی، جنبۀ مذهبی داشته و با اهداف مختلفی انجام می شده است. افراد باور داشتند با پیش‌کش کردن جان خود به خدایان، خدمت می کنند و مرگشان باعث بهره مندی و رفاه جامعه می شود یا با معشوق و ولی نعمت خود در جهان پس از مرگ، پیوند می یابند و به بهشت می روند. به همین دلیل با اعتماد قلبی و اشتیاق به استقبال مرگ می رفتند. این پژوهش می کوشد به روش توصیفی-تحلیلی به بررسی شیوه های خودکشی در متون حماسی (تا قرن هفتم) بپردازد. نتایجِ نشان می دهد: خودکُشی، عملی خودخواسته و یکی از مصادیق قربانی انسان است و مصادیق آن در شاهنامه و گرشاسپ نامه نسبت به سایر متون حماسی برجسته تر است. خودکشی در متون حماسی به پنج روشِ زَهر خوردن، خون ریختن (بریدن سَر و دریدن پهلو)، پایین انداختن خود از بارو (دژ)، خودسوزی، و امتناع از خوردن و آشامیدن (گرسنگی) انجام می شود و از این میان، خودکشی به شیوۀ خون ریختن نسبت به سایر شیوه های آن نمود بیش‌تری دارد و به نظر می رسد این امر، ریشه در اندیشۀ تأثیر خون در حاصل‌خیزی و باروری طبیعت دارد. در مورد بسامد و تفاوت مقاصد خودکشی در شاهنامه و گرشاسپ نامه نیز می توان گفت: موارد خودکشی در شاهنامه بسامد بیش‌تری نسبت به گرشاسپ نامه دارد؛ اما اهداف آن در گرشاسپ نامه نسبت به شاهنامه متنوع تر است؛ خودکشی در شاهنامه اغلب به منظور سوگواری فرزند و نزدیکان و دفع تهمت انجام می شود در حالی که این عمل در گرشاسپ نامه اغلب با هدف باروری و فراوانی طبیعت، رضایت بتان، پیش بینی حوادث آینده و جلبِ رضایت خداوند انجام می گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

124 - پیامبر ایرانی در متون تاریخی و پهلوانی
رضا غفوری

چکیدهزردشت پیامبر ایران باستان یکی از بزرگ‌ترین و پرآوازه‌ترین قهرمانان تاریخ است. در بخش‌هایی از اوستا و متون مذهبی فارسی میانه، اشاراتی به زردشت و روابطش با گُشتاسپ می‌شود . بر پایۀ این دسته متون زردشت پس از پشت سر گذاشتن برخی حوادث، به نزد گشتاسپ رفت و او را به دین خ چکیده کامل

چکیدهزردشت پیامبر ایران باستان یکی از بزرگ‌ترین و پرآوازه‌ترین قهرمانان تاریخ است. در بخش‌هایی از اوستا و متون مذهبی فارسی میانه، اشاراتی به زردشت و روابطش با گُشتاسپ می‌شود . بر پایۀ این دسته متون زردشت پس از پشت سر گذاشتن برخی حوادث، به نزد گشتاسپ رفت و او را به دین خود فراخواند. شاه ایران پس از دیدن معجزات زردشت و با وساطت فرشتگان زردشتی، به مذهب جدید گرایید. گرایش گشتاسپ به دین زردشت تبعاتی نیز در پی داشت که مهم‌ترین آن نبرد او با ارجاسپ بود. روایات یاد شده با دخل و تصرّفاتی چند، در شاه‌نامه و برخی متون تاریخی نیز آمده است. نکتۀ در خور توجّه این که مورّخان اسلامی دو دیدگاه متفاوت و متضاد نسبت به زردشت داشته‌اند. برخی از آن‌ها زردشت را پیامبر الهی و یا حکیم خوانده و پس از ذکر معجزاتی از او، دربارۀ ارزش کتابش سخن گفته امّا برخی دیگر زردشت را نه تنها پیامبر ایران بلکه فردی از بنی‌اسراییل خوانده‌اند که پس از خیانت به یکی از پیامبران آن قوم، مذهب باطل خود را پدید آورد و با فریب دادن گشتاسپ، موجبات خونریزی‌های بسیاری را فراهم ساخت.در این مقاله نخست به بررسی روایات مربوط به سرگذشت زردشت با گشتاسپ در منابع یاد شده می‌پردازیم سپس به مهم‌ترین دلایل رویکرد منفی مورّخان به پیامبر ایرانی اشاره می‌کنیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

125 - یادداشتی بر جای‌گاه هند در برخی متون حماسی
داریوش اکبرزاده

چکیده در موضوع حماسه و حماسه سرایی در ایران و یادگارهای برجای مانده از آن، کارهای ارزشمندی در یک سدۀ گذشته به چا‌پ رسیده است. با وجود این، دربارۀ آثاری چون گرشاسپ نامه، فرامرزنامه، شهریارنامه، آذربرزین نامه و بهمن نامه کم‌تر نقدهایی بر پایه شرایط خاصّ اجتماعی و سیاسی ای چکیده کامل

چکیده در موضوع حماسه و حماسه سرایی در ایران و یادگارهای برجای مانده از آن، کارهای ارزشمندی در یک سدۀ گذشته به چا‌پ رسیده است. با وجود این، دربارۀ آثاری چون گرشاسپ نامه، فرامرزنامه، شهریارنامه، آذربرزین نامه و بهمن نامه کم‌تر نقدهایی بر پایه شرایط خاصّ اجتماعی و سیاسی ایرانِ نخستین سده های اسلامی نوشته شده است. در این چند اثر ارزشمند حماسی، جغرافیای رخ‌دادها به هندوستان مرزمند می شود و همۀ پهلوانان با رستم، قهرمان ملّی، درهم‌ تنیده اند. نگارنده با پرسش بر این دو موضوع، باور دارد که مهاجرت تاریخی زرتشتیان به هند سرآغاز تغییرات معنادار در ادب فارسی و بویژه ادبِ حماسی بوده است. نگارنده، پررنگ شدن نامِ هند در این دسته از یادگارنوشته های حماسی و نیز تنیدگیِ نام پهلوانان را با رستم، با فعالیّت های زرتشتیان در نخستین سده های اسلامی در کران سیستان و نیز مهاجرت آنان به هند را هم‌پیوند می داند. کلیدواژه‌ها متون حماسی، پارسیان (هند)، سیستان، هند، رستم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

126 - ســـــروش
مریم طاووسی

در فرهنگ لغات زبان فارسی سروش برابر با جبرئیل، رسانندة پیام الهی به پیامبران و مردان برگزیدة خدا معرفی شده است. نوشته اند سروش فرشته ای است که پیغام آور باشد و نیز فرشته ای که پیغام و مژده آرد و یا خبر و پیغام خیر آورد و معانی ازین دست. در اغلب قاموس ها با کم و بیش تفاو چکیده کامل

در فرهنگ لغات زبان فارسی سروش برابر با جبرئیل، رسانندة پیام الهی به پیامبران و مردان برگزیدة خدا معرفی شده است. نوشته اند سروش فرشته ای است که پیغام آور باشد و نیز فرشته ای که پیغام و مژده آرد و یا خبر و پیغام خیر آورد و معانی ازین دست. در اغلب قاموس ها با کم و بیش تفاوت، همه در همان معنی جبرئیل از او یاد کرده اند. اما سروش در ادبیات ایران پیش از اسلام و در فرهنگ اوستایی و ادبیات زرتشتی فارسی میانه، تعریف و وظایفی دیگر را برعهده دارد که در متن مقاله به آن ها پرداخته شده است و با بررسی دقیق منابع پیش از اسلام در متون بازماندة پهلوی و اوستایی، برای سروش بیش از بیست وظیفة این جهانی و آن جهانی را می توان برشمرد، که پیام رسانی سروش را می توان تنها یکی از آن ها دانست. پرونده مقاله

فهرست مقالات متون

سکوی نشر دانش

پیوندهای سایت

مراکز مرتبط

پشتیبانی

صفحات رسمی