واکاوی فرهنگی متون کهن پیرامون انتخاب نام زنان
محورهای موضوعی : روان شناسیسیده سعیده سنجری 1 , مهدی کارگز 2
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودسر و املش، گروه زبان و ادبیات فارسی، رودسر، ایران.
2 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد آستارا، گروه فرهنگ و زبان های باستانی، آستارا، ایران.
کلید واژه: متون کهن, واکاوی فرهنگی, انتخاب نام زنان, old texts, cultural investigation, ancient beliefs, naming women,
چکیده مقاله :
متن های کهن ایران باستان نشان دهنده اعتقادها ،باورها و شاخص های فرهنگی ،اجتماعی و تاریخی ایرانیان پیش از اسلام است. این باورها و اعتقادهای کهن، بخشی از نگرش مردم را به برگزیدن نام زنان از نمادها و سمبل های مادی مانند آسمان ،خورشید و ستارگان و در بعد معنوی، اعتقاد به خدایان و ایزدان کهن نشان می دهد. هدف از این پژوهش بررسی باورهای اعتقادی و فرهنگی مردم ایران به تاریخ و ادیان پیش از اسلام ،در مورد انتخاب نام زنان بود.در پژوهش حاضر برای گردآوری داده ها از کتاب های باستانی ایران،اوستا و فارسی میانه(پهلوی) استفاده شد.نتایج تحلیل داده ها با استناد بر متون کهن ایرانی نشان داد که بین اعتقادات مذهبی-دینی و باورهای فرهنگی –تاریخی و نیز مقبولیت اجتماعی جهت انتخاب نام زنان رابطه معنی داری وجود دارد.همچنین از بین داده های فرهنگی ،اعتقادات مذهبی که جنبه تبرک و تقدس داشته اند عامل تاثیرگذارتری برای انتخاب نام زنان درایران باستان می باشد.
The aim of this research was to investigate people`s cultural and credential beliefs from the religions` history of pre-Islam period in naming women. In the recent research the data were gathered from ancient books of Iran, Avesta and Pahlavi Persian. The old texts from ancient times of Iran show Iranians` beliefs, creeds, and cultural, social, and historical indices of pre-Islam period. These ancient beliefs and creeds show a part of people`s attitudes to name women using some materialistic symbols like sky, sun, and stars, and from spiritual view, it shows their belief to Gods and to the ancient Goddesses. Some of the Gods are ancient ones. It means that they were worshiped before Zoroaster, and due to being benefited from the divinity and the link with the divine religions, they had the spiritual and legendry reflection in the culture of the society. The results of data analysis on the basis of the ancient texts, showed the significant relationship between theological- religious beliefs and historical- cultural creeds and also social acceptance to name women. There was also luckiness and holiness of religious beliefs among all the cultural information that had the most powerful effect on naming girls in the past times of Iran.
آموزگار، ژاله. (1374). تاریخ اساطیر ایران ، تهران : سمت .
آموزگار، ژاله. (1386).زبان فرهنگ اسطوره،تهران:انتشارات مهارت.
ابوالقاسمی، محسن. ( 1376). راهنمای زبانهای باستانی ، ج 1و2، تهران : سمت .
الیاده، میرچا (1378). اسطوره بازگشت جاودانه ،ترجمه بهمن سرکاراتی، تهران: قطره.
انوری، حسن (1384). فرهنگ نام سخن،تهران:انتشارات سخن.
بختور تاش، نصرت الله ( 1371). گردونه خورشید یا گردونة مهر ، تهران: فروهر.
بشرا، محمد، طاهری، طاهر (1386 ). باورهای عامیانه مردم گیلان،رشت: ایلیا.
بوسایلی، ماریو. هنر پارتی و ساسانی، ترجمه یعقوب آژند (1376). تهران : مولی.
بویس، مری. .زردشتیان، باورها و آداب دینی آنها، ترجمه عسگر بهرامی(1381). تهران: ققنوس.
بهار، مهرداد (1373). پژوهشی در اساطیر ایران به کوشش دکتر مزداپور، تهران : آگه.
پورداود، ابراهیم (1377). یشت ها، ج 1و2، تهران: اساطیر.
دادور، ابوالقاسم، منصوری، الهام (1385). درآمدی بر اسطوره ها و نمادهای ایران و هند در عهد باستان، تهران : کلهر.
دوبوکور، مونیک. رمزهای زنده جان، ترجمه جلال ستاری(1373). تهران : مرکز.
رومارزن، مارتن. آیین میترا، ترجمه بزرگ نادرزاده( 1375). تهران : چشمه .
زرشناس، زهره (1385). زن و واژه،به کوشش دکترویدانداف، تهران: فروهر.
سنجری، سیده سعیده (1388). فصلنامه علمی-پژوهشی زن و فرهنگ،دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز،سال اول-شماره دوم-صفحات 16-22.
سیدی، سید کاظم، زاهدی نیا، علی (1384). فرهنگ نام ایرانیان، مشهد: ترانه .
صمدی، مهرانگیز (1367). ماه در ایران از قدیمی ترین ایام تا ظهور اسلام، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کرتیس، جان. ایران کهن، ترجمه خشایار بهرامی (1378). تهران: کارنک.
گویری، سوزان (1379). آناهیتا در اسطوره های ایرانی، تهران: نشر جمال الحق.
مزداپور، کتایون (1369). شایست ناشایست، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی تهران.
مقدم، محمد (1380). جستاری درباره مهر و ناهید، تهران : هیرمند.
مکنزی ،دیوید نیل. فرهنگ کوچک زبان پهلوی، ترجمه دکتر مهشید میرفخرایی(1379). تهران : پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی .
هینلز ، جان. شناخت اساطیر ایران، ترجمه دکتر ژاله آموزگار و احمد تفضلی(1381). تهران : چشمه .
یاحقی، محمد جعفر (1369). فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی، تهران: سروش.
Bartholomae,Chr., (1961). Altiranisches Wȍrterbuch , Berlin.
Kellens, J.,(1992).Cistā ,Encyclopaedia Iranica,Vol.5, pp 601-602.
Mackenzie ,D.N.,(1971) .A concise Pahlavi DICTIONARY,London.
_||_
