متون دینی زرتشتی و محیط زیست: نقش انسان در آبادانی زمین و طبیعت

محورهای موضوعی : مسیحیت

پروانه عروج نیا ¹ (عضو هیأت علمی بنیاد دائرة المعارف اسلامی، تهران، ایران)
لیلا هوشنگی ² (استادیار)

تاریخ دریافت : 1396/07/27 تاریخ پذیرش : 1396/07/27 تاریخ انتشار : 1396/07/01

کلید واژه: متون دینی زرتشتی, محیط زیست, انسان, طبیعت, آبادانی زمین, عناصر طبیعی, تقدس,

چکیده مقاله :

به نظر می‌رسد که ریشة بحران‌های زیست محیطی کنونی را باید در نگرشی جست که انسان به طبیعت، جهان مادی و به تعبیر امروزی محیط زیست داشته است. با نظر به حضور همه جانبة دین در تمامی عرصه‌های زندگی در جوامع سنتی پیشین، بدیهی است که در فهم چگونگی ارتباط انسان و طبیعت، و در نتیجه رفتار او در هر سنت دینی، باید به آموزه‌ها و تعالیمی که عمدتاً در متون دینی بازتاب یافته و مجموعه گزاره‌های معنوی آنها را شکل بخشیده است توجه داشت. در این پژوهش در نخستین سروده‌های زرتشت، گاتها و نیز در متون متاخر اوستا، همچنین در دیگر متون مهم زرتشتیان از جمله دینکرد، مینوی خرد و شایست و ناشایست به بررسی اهمیت آبادانی زمین و تأکید بر مراقبت و کوشش در حفاظت از آب، گیاهان و حیوانات پرداخته می‌شود تا با واکاوی روابط انسان و طبیعت در این متون و احکام و مقرراتی که مستقیم و یا غیرمستقیم می تواند در محیط زیست تأثیر بگذارد، تصویری کلی از نوع مواجهه مزدیسنان با طبیعت نشان داده شود. علاوه بر این، با توجه به رویکردهای مختلف دربارة رابطة دین، هم به طور کلی و هم مصداقی، در تعالیم زرتشتی با مسائل و مباحث زیست محیطی تلاش شده تا با نگاهی نو در این متون و نیز با نظر به دیدگاهی که دین زرتشتی دربارة جهان و هستی دارد، چگونگی تأثیر عملکرد دینداران بر محیط زیست و نحوه تلقی انسان دیندار در این خصوص بحث شود.

چکیده انگلیسی:

It seems that the attitude of man towards nature, the physical world and the environment is the root of present environmental crisis. Considering the comprehensive presence of religion in all aspects of past traditional societies lives, it is obvious that to understand the relationship of man and nature, therefore to determine his attitude in each religious tradition, one has to reconsider the teachings which are commonly found in religious texts and shape the spiritual paradims. The present paper tries to look for such teachings considering the importance of the prosperity of land and emphasis on protection and preservation of water, plants and animals in the Gathas of Zaratostra, new Avesta, and other important Zoroastrian texts such as DÊnkard, Minouye Kherad, and Shāyast nāshāyast. It also tries to analyse the relationship of man and nature through the laws and regulations in these texts which can affect the environment directly or indirectly, and to give a wholistic view of the attitude of the Mazdeans towards nature. Furthermore, this paper is going to consider the views of religious man, and general affects of the function of faithfuls on environment through a new look on these texts and Zororastrian cosmology.