کاربست گفتمان عاطفی در متون تعلیمی با تکیه بر باب پنجم گلستان سعدی

محورهای موضوعی : شاهنامه

مریم محمودی ¹ , اعظم خادم ²

1 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان
2 - مدرس آموزشکده فنی و حرفه ای خوارزمی شهرضا

تاریخ دریافت : 1396/06/12 تاریخ پذیرش : 1396/06/12 تاریخ انتشار : 1396/03/01

کلید واژه: هوش هیجانی, متون تعلیمی, باب پنجم گلستان سعدی, هیجانات اساسی, گفتمان عاطفی,

چکیده مقاله :

در متون تعلیمی برقراری ارتباط مؤثر با مخاطب اهمیت بسیار دارد. باب پنجم گلستان سعدی نمونه ای کارآمد در این ارتباط است و شامل مجموعه مهارت‌هایی است که برای مدیریّت عواطف بشری و به‌منظور تبدیل وضعیتی تنش‌زا به وضعیتی مطلوب به کار می‌رود. موضوع این باب نیز توصیف هیجانات دوران جوانی است. چرخش رویکرد مخاطب از اثر زودگذر به اثر ماندگار در رویارویی با یک متن تعلیمی مسلماً مشروط بر تأمّل و ممارست در تعالیم آن است. بر اساس همین ضرورت، در این نوشتار باب پنجم گلستان از منظر گفتمان عاطفی بررسی شده است. در این تحقیق، مبانی نظری، تقسیم‌بندی هیجانات اساسی از شیوِر و نظریّة هوش هیجانی از گلمن و همچنین مبانی نظری مربوط به توانش‌های چهارگانه و گفتمان عاطفی در نشانه‌معناشناسی و زبانشناسی جدید بوده‌است. نتایج تحقیق نشان می دهد که لذت مهم‌ترین کنش عاطفی در این متن است که تفاهم و هماهنگی میان هم‌نشینان از عوامل اصلی ایجاد آن است. همچنین از منظر گفتمانی ادّعای حضور گفته پرداز به‌عنوان دانای محدود، واقع گرایی و باورپذیری متن را افرایش داده است.

چکیده انگلیسی:

An effective communication with the audience is of high importance in a didactic context. The fifth chapter of Sa’di’s Golestan, as an efficient sample of this case, offers a set of skills to manage human emotions in order to turn an undesired full of tension situation into a pleasured one, focusing mainly on the presentation of emotional tensions of springtime. Turning the audience approach from the state effect into the trait effect, dealing with a didactic context is certainly depended on the contemplation and perseverance in the themes .Based on this necessity, this research has investigated the fifth chapter of Golestan in the terms of emotional discourse. The present research is theorically based on Shaver’s fundamental emotions, and Goleman’s emotional intelligence in addition to theoretical fundaments corresponding to quadruplet competences and emotional D.A. in signosemiotics and modern linguistics. According to Sa’di, the mutual coordination of companions would lead to a "pleasant life" as the main emotional action. Also from the perspective of discourse, claiming the presence of the enunciator, as the limited narrator, would have increased the realism and believability of the text.

منابع و مأخذ:

1- پورافکاری، نصرت الله. (1373). فرهنگ جامع روان‌شناسی – روان‌پزشکی. تهران: فرهنگ معاصر.

2- ترکاشوند، فرشید. (1394). تحلیل کارکرد بافت و گفتمان عاطفی در درک متون ادبی. فصلنامة لسان مبین، سال هفتم (دورة جدید)، شمارة بیست‌و‌یکم، ص.ص. 43 – 23.

3- رحیمی، سیّد مهدی، محمدی، ابراهیم و شهرویی، سعید.(1390) نگاهی به چند صدایی سعدی در گلستان. بهار ادب. سال چهارم، شماره‌ سوم، ص.ص. 21 – 35.

4- سلطانی، منظر و صادقی، طاهره. (1391). تصویر پردازی عاطفی (خشم و ترس) در بوستان سعدی با تکیه بر مباحث روانشناسی. بهار ادب، سال پنجم، شماره‌ نخست، ص.ص. 350 – 329.

5- سلطانی‌فر، عاطفه. (1386). هوش هیجانی. فصلنامه‌ اصول بهداشت روانی. شماره‌های 35 و 36، ص.ص. 84 – 83.

6- سعدی شیرازی، شیخ مصلح‌الدین عبدالله. (1371). گلستان سعدی. تصحیح  غلامحسین یوسفی. تهران: خوارزمی.

7- شریفیان، مهدی. (1391). بررسی عملیّات زبانی گفتمان در منظومه‌ «صدای پای آب» سهراب سپهری بر اساس الگوی نشانه‌معناشناسی گفتمان. پژوهش‌نامه‌ ادبیّات و زبان‌شناسی. سال اوّل، شماره‌دوم، ص.ص. 51 – 25.

8- شعیری، حمید رضا. (1391). مبانی معناشناسی نوین. تهران: سمت.

9- شعیری، حمید رضا. (1392). تجزیه و تحلیل نشانه‌معناشناسی گفتمان. تهران: سمت.

10- فاطمی، سید محسن. (1385). هوش هیجانی. تهران: سارگل.

11- فقیه ملک مرزبان، نسرین و فردوسی، مرجان (1393). تحلیل انتقادی گفتمان صوفیان در گلستان سعدی. کهن‌نامه‌ ادب پارسی. سال پنجم، شماره‌ سوم، ص.ص. 120 – 87.

12- فورگاس، جوزف، مایر، جان، سیاروجی، جوزف. (1386). هوش عاطفی در زندگی روزمره، ترجمة حبیب الله نصیری و اصغر نوری امامزاده­ای. اصفهان: نوشته.

13- گلمن، دانیل. (1383). هوش هیجانی. ترجمة نسرین پارسا. تهران: رشد.

14- گیتونی، منصف، ایوبری، وست. (1385). هویت و هوش هیجانی. ترجمة پریچهر به‌کیش. تهران: نشر انجمن اولیا و مربیان.

15- محمّدرضایی، علی‌رضا، متقی زاده، عیسی و محمدی، دانش. (1390). ابعاد هوش عاطفی در گفتمان قهرمان مقامات همدانی. پژوهش‌نامه‌ نقد ادب عربی، سال ششم، شماره‌ دوم، ص.ص. 137 – 119. 

16- میردریکوندی، رحیم. (1390). هوش هیجانی، پیشینه و رویکردها از نگاه دین و روان شناسی. نشریة روانشناسی و دین، سال چهارم، شمارة 3، ص.ص. 127-97.

17- هین، استیو. (1384). هوش هیجانی برای همه. ترجمة رویا کوچک انتظار و مژگان موسوی شوشتری. تهران: تجسم خلاق.

18- Mayer JD and Salovey P. (1993).the intelligence of emotional intelligence. intelligence, 17(4), p. 432.

19- Shaver, P. Schwartz, J. Kirson, D. & O'Connor, C. (2001). Emotional Knowledge: Further Exploration of a Prototype Approach. In G. 

1. Poorafkari, Nusratullah. (1373). The Comprehensive Dictionary for Psychology& Psychiatry. Tehran: Farhang-e-Moaser.


2. Torkashvand, Farshid. (1394). The Analysis of Emotive Context and Discourse in Comprehension of the Literary Criticism. The Bulletin of Lisan-e-Mobin, 21, pp.23-43.


3. Rahimi, Sayyed Mahdi& Shahrouyee, Saeed. (1390). A Look on The Polyphony of Sa'di in Golestan. Bahar-e-Adab, 3, pp.21-35.


4. Soltani, Manzar& Sadeqi, Tahereh. (1391). Emotive Imagery (Rage and Fear) of Sa'di in Boostan based on Psychology. Bahar-e-Adab, 1, pp.329-350.


5. Soltanifar, Atefeh. (1386). Emotional Intelligence. The Bulletin for Fundamentals of Psychological Health, 35&36, pp.83-84.


6. Sa'di Shirazi, Sheikh Abdullah. (1371). Golestan. Tehran: Khwarazmi.


7. Sharifian, Mahdi. (1391). An Analysis of Linguistic Operations of Discourse in ''The Sound of the Footstep of the Water'' by Sohrab Sepehri based on Discursive sign-semantics. The Bulletin for Literature and Linguistics, 2, pp.25-51.


8. Shaeeri, Hamid Reza. (1391). Fundamentals of Modern Semantics. Tehran: SAMT.  


9. Shaeeri, Hamid Reza. (1392). Analysis of Discursive Sign Semantics. Tehran: SAMT.


10. Fatemi, Sayyed Mohsen. (1385). Emotional Intelligence. Tehran: Sargol.


11. Faqih Malek Marzban, Nasrin& Ferdowsi, Marjan (1393). Critical Analysis of the Discourse of the Sufis in Golestan. Kohan Name Adab-e-Farsi, 3, pp.87-120.


12. Forgas, Joseph& Mayer, John& Syaroji, Joseph. (1386). Emotional Intelligence in Everyday Life. Isfahan: Neveshteh.  


13. Golman. Danielle. (1383). Emotional Intelligence. Tehran: Roshd.


14. Gittooni, Monsef& Eiobri, West. (1385). Identity and Emotional Intelligence. Anjoman Owliya va Morabbian.


15. Mohammad Rezayee, Alireza& Mottaqizadeh, Eisa& Mohammadi, Danesh. (1390). Dimensions of Emotional Intelligence in the Discourse of Champions of Maqamat Hamedani. The Bulletin for Arabic Literature Criticism, 2, pp.119-137.


16. Mirderikvandi, Rahim. (1390). Emotional Intelligence; History and Approaches in the mirror of Religion and psychology. The Bulletin of Psychology and Religion, 3, pp.97-127.


17. Heen, Steve. (1384). Emotional Intelligence for All. Tehran: Tajassom Khallaq.


18. Yalameha, Ahmad Reza. (1390). Comparative Study of the Poetry of Ferdowsi and Hafez. The Bulletin for Didactic Literature in Azad University of Dehaqan, 11, pp.153-175.