تبارشناسی زن در جهاد (مطالعه چگونگی حضور زنان در جهاد با اتکا به متون جهادی بنیادگرایان اهل سنت)

محورهای موضوعی : فصلنامه زن و جامعه

احسان حمیدی زاده ¹ (استادیار، بخش جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز)
سوسن باستانی ² (استاد، جامعه شناسی،دانشگاه الزهرا (س)، تهران ، ایران)

تاریخ دریافت : 1398/04/02 تاریخ پذیرش : 1400/02/12 تاریخ انتشار : 1400/02/01

کلید واژه: زنان, جهاد, تبارشناسی, متون جهادی, بنیادگرایی,

چکیده مقاله :

مقدمه و هدف: جهاد جز مفاهیم چالش ‌برانگیزی است؛ که خوانش‌های مختلف از آن باعث شده است امروز جنبش های بنیادگرای اسلامی تندرو آن را دستاویزی برای اعمال خود قرار دهند. در متون کلاسیک اسلامی تعاریف معینی از جهاد ارائه شده است که شیعه و سنی چندان در آن با یکدیگر اختلاف نظر ندارند. در این تعاریف که با اتکا به کتاب و سنت ارائه شده است؛ نقش زنان همواره در جهاد حاشیه‌ای بوده است و جهاد زنان چیزی جز ارائه خدمات به همسر و فرزندان و رفتن به حج نیست. مواد و روش­ها: در این مقاله با استفاده از روش‌شناسی کیفی و با بهره از روش تطبیقی ـ تاریخی و  با ابزار  تبارشناسی و با اتکا به داده‌های تاریخی مستخرج از متون عربی اهل سنت که درباره جهاد نوشته شده است. یافته­ها: نقطه گسستی که جهاد را برای زنان هم امکان پذیر می کند اثر محمد خیر هیکل است. دوران معاصر خود زنان هم در مورد چرایی حضور در جهاد اظهار نظرهایی کردند (نقطه مقاومت). اما با وجود چرخش‌های مفهومی صورت گرفته از جهاد همچنان نظریه پردازان جهادی خواستار در حاشیه قرار دادن زنان‌اند و آنها را صرفاً برای اهداف خاصی به جهاد دعوت می‌کنند. بحث و نتیجه­گیری: با وجود تلاش‌های تعداد محدودی از این نظریه پردازان برای امکان پذیر کردن حضور زنان در جهاد (مانند عزام، التکروری، العولقی) اما همچنان در گفتمان قالب زنان عنصر کنار گذاشته شده از جهادند. و حتی در گروه‌های بنیادگرا این ترجیح وجود دارد که نقش حمایتگری زنان همچنان حفظ شود.

چکیده انگلیسی:

Introduction: Jihad is a critical concept which Islamic fundamentalists are interperate it in fatal ways. Jihad is defined in classic Islamic texts precisely that Shia and Sunni are not challenged about it. Women have not had main role in Jihad before emergence of ISIS in Middle East. Materials and Methods: The methodology considered in the paper is qualitative and the method used to analyze jihad is a comparative-historical method. As the specificity of the women's presence in jihad in the Islamic world is significant in the study, relying on traditional totalitarian historical interpretations does not clarify the aspects of the phenomenon, and we used the genealogical method to examine it. Findings: By studying the classical texts on jihad, we discovered the women's status as a starting point or zero in genealogical analysis, which is childbearing and marriage, and finally a trip to the house of God based on the historical documents of female jihad.  Mohammad Khair heikal's book was a breakpoint in women jihad discourse that is accelerate women participations in Jihad. Conclusion: In this paper, we have shown the selective form of narrations and history in line with today's goals by jihadi theorists to involve women in jihad to some extent. Feminists are argued about women recruitment in ISIS that is made resistance point in Jihad discourse. Although most Jihadist ideologists are insisted in unparticipating women in Jihad.

منابع و مأخذ:

1. Qur’an (2013) translated by Mohammad Mahdi Foladvand, Tehran: Institute of History and Islamic studies. 2:190


2. Al-Awlaki, Anwar (2009). “44 Ways to Support Jihad”, Hur al-Ayn, http://www.hooral ayn.com/,no. 29. (Arabic)


3. Al-Asim, Ibn Abi (1989). Kitab al-jihad, Medina: Maktabat al- ‘Ulum wa-l-Hikam. (Arabic)


4. Al-Asqalani, Ibn Hajar (1985). Kitab al-Jihad wa-al-Siyar, Beirut: Dar al-Balagha. (Arabic)


5. Al-Bukhari, Abdallah b. Isma ‘il (1991). Sahih, Beirut: Dar al-Fikr, III. (Arabic)


6. Al-Dumyati, Ibn al-Nahhas (2002), Mashari ‘al-ashwaq ila masari ‘al- ‘ushshaq, Beirut: Dar al-Basha’ir al-Islamiyya. (Arabic)


7. Al-Haqabani, Nasir (2010). “Hayla al-Qasir tajma ‘al-tabarru ‘at li-al-Qa ‘ida wa-ta’wi almatlubinwa-tujannid al-Nisa” al-Hayat, http://www.daralhyat.com/print/148677. (Arabic)


8. Al-Kulayni, Muhammad ibn Ya'qub (2005). Kitab al-Kafi, Tehran: Nashr e Farhang ahl albeyat, IV. (Persian)


9. Al-Maqdisi (1994).  Hadith al-ifk wa-yalihi min Manaqib al-nisa’ al-sahabiyyat, Damascus:Dar al-Basha’ir. (Arabic)


10. Al-Sana’ani, Muhammad (2010). "Roshonara & Taimour:  Followers of the Borderless Loyalty", Inspire 1, No.4. (English)


11. Al-Sharqawi, Muna bt. Salih (2015). Ya Nisa’ Dawrukunna faqad Nama al-Rijal, Minbar al-Tawhid wa-al-Jihad, n.d., http://www.tawhed.ws/c?i = 46, 1. (Arabic)


12. Al-Qaradawi, Yusuf (2009). Fiqh al-Jihad, Cairo: Maktabat Wahbeh. (Arabic)


13. Al-Takruri, Nawaf (2003). Al- Amaliyyat al-istishhadiyya fi al-mizan al-fiqhi, Damascus: al-Takruri. (Arabic)


14. Al-Thaqafi al-Kuf, Ibrahim b. Muhammad (1975). Al-Gharat, Tehran: National Legacy Society. (Arabic)

فصلنامه علمی – پژوهشی زن و جامعه. 1400؛ 12 (45): 195- 209                                                                                                          208

Al-Zawahiri, Umayma (2012). Ila al-Muslimat ba‘da al-Thawrat, https://archive.org/details/b3d-thwrt. (Arabic)

1. Al-Zarqawi, Abu Mus ‘ab (2003). “Ilhaq bi-al-Qafila”, Minbar al-Tawhid wa-al-Jihad, http://www.tawhed.ws/r?i = qd7ixykj. (Arabic)


2. Al-Uyayri, Yusuf (2002). "Dawr al-Nisa’ fi Jihad al-A ‘da", Minbar al-Tawhid wa-al-Jihad, http://www.tawhed.ws/r?i = 8fsj2em2,4. (Arabic)


3. Azzam, Abdallah (2004). "Ithaf al-Ibad bi-Fada’il al-Jihad ", in Hilf al-Irhab: Tanzim al-Qaida, ed. Abd al-Rahim Ali, Cairo: Markaz al-Mahrusa. (Arabic)


4. Azzam, Abdallah (2004b). " al-Difa ‘an Aradi al-Muslimin Ahamm Furud al-A ‘yan", in Hilf al-Irhab: Tanzim al-Qaida, ed. Abd al-Rahim Ali, Cairo: Markaz al-Mahrusa. (Arabic)


5. Azzam, Abdallah (1987). “Ilhaq bi-al-Qafila”, Minbar al-Tawhid wa-al-Jihad, http://www.tawhed.ws/r1?i = 2805&x = 6nxrvref. (Arabic)


6. Bonner, Michael (2006). Jihad in Islamic History: Doctrines and Practice, NewYork: Princeton University Press. (English)


7. Delanty, G & Piet Strydom (2003). Philosophies of Social Science: The Classic and Contemporary Readings. London: open University Press. (English)


8. - Deleuze, Gilles (1968). Difference and Repetition, translated\by Paul Patton, Colombia University   Press, NewYork. (English)


9. Deleuze, Gilles (1988). Foucault, Minnesota: University of Minnesota Press. (English)


10. Dreyfus, Hubert L (1983).  Michel Foucault: Beyond Structuralism and Hermeneutics, Chicago: University of Chicago Press. (English)


11. Erelle, Anna (2015) In the Skin of a Jihadist, United Kingdom: Harper Collins Publishers. (English)


12. Feirahi, Davood (2012). " Jihad concept in Shia and Sunni", Mehrnameh, http://www.mehrnameh.ir/article/1624.(Persian)


13. Foucault, Michel (1978). The History of Sexuality: An Introduction, New York: Pantheon Books. (English)


14. Foucault, Michel (2018). Philosophical theatres, Theran, Nashrnay. (Persian)


15. Gabriel, Mark (2015). Islam and Terrorism: The Truth about Isis, the

تبارشناسی زن در جهاد (مطالعه  چگونگی حضور زنان در جهاد با اتکا به متون جهادی بنیادگرایان اهل سنت)

Middle East and Islamic Jihad, London: Creation House. (English)

1. Gardner, Frank (2015). "The Crucial Role of Women Within Islamic State". BBC, Accessed June 17, 2016.


2. Guardian (2010). " Roshonara Choudhry: Police interview extracts", http://www.guardian.co.uk/uk/2010/nov/03/roshonara-choudhry-police-interview. (English)


3. Hamidizadeh, Ehsan (2019). Sociology of fundamentalism, Tehran: Research Institute of culture art and communication. (Persian)


4. Haykal, Muhammad Khayr (1993). Al-Jihad wa-l-qital fi al-siyasa al-shara ‘iyya, Beirut: Dar al-Barayiq, II. (Arabic)


5. Ibn Babawayhi (1992). Man la yahduruhu al-faqih, Beirut: Dar al-Adwa, III. (Arabic)


6. Ibn al-Nahhas, Ahmad b. Ibrahim al-Dumyati (2002). Mashari al-ashwaq ilamasari al-ushshaq wa-muthir al-gharam ila dar al-salam, Beirut: Dar al-Bashair al-Islamiyya.         


7. Mubarak, Aliyya Mustafa (1991).  Sahabiyyat mujahidat, Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyya. (Arabic)


8. Ness, Cindy D. (2008) Female Terrorism and Militancy Agency, utility, and organization, New York, Routledge.


9. Payandeh, Aboalghasem (2007).  Nahj Al-Fasahah, Tehran: Nasim Al hayat. (Persian)


10. Qadi, Nu'man (1963). Da'a'im al-Islam, Beirut: Dar al Moaref. (Arabic)  


11. 41.     Qureshi, Nabeel (2016). Answering Jihad: a better way forward, London: Zondervan.     (English)    


12. Sarbazi, Mohammad Yousef (2007). Jihad in Islam, Golestan: Maktab Al Es Hagheh.


13. - Spencer Robert (2018). The History of Jihad: From Muhammad to ISIS,
              Bombardier Books. (English) 


14. Rinehart, Christine Sixta (2019). Sexual Jihad: The Role of Islam in Female Terrorism, London: Rowman & Littlefield Publishing.