-
حرية الوصول المقاله
1 - نشانه‌شناسی تبلیغات اخلاقی در سطح شهر تهران مطالعه موردی " جنگ، کار تا پیروزی... "
آرش طاهری افسانه مظفریتبلیغات محیطی، متون رسانه‌ای فراگیر و مهمّی هستند که مخاطبان آنها تمام اقشار جامعه را در بر میگیرد. به‌همین‌خاطر، گفتمان فرهنگی حاکمیّت میکوشد تا از ظرفیّت این رسانه پرنفوذ، بوسیله طراحی پیام‌هایی عمومی در قالب توصیه‌های اخلاقی، برای ایدئولوژیک ساختن محیط‌های خنثای تر أکثرتبلیغات محیطی، متون رسانه‌ای فراگیر و مهمّی هستند که مخاطبان آنها تمام اقشار جامعه را در بر میگیرد. به‌همین‌خاطر، گفتمان فرهنگی حاکمیّت میکوشد تا از ظرفیّت این رسانه پرنفوذ، بوسیله طراحی پیام‌هایی عمومی در قالب توصیه‌های اخلاقی، برای ایدئولوژیک ساختن محیط‌های خنثای ترددهای شهری شهروندان، استفاده نماید. استفاده بجا، از فضای خالی و مناسب شهری، می‌تواند تأثیر بسزایی در تثبیت گفتمان فرهنگی غالب در اذهان شهروندان داشته باشد. هدف از تحقیق حاضر، تحلیل نحوه به‌کارگیری "اسطوره‌های فرهنگی" در متن تبلیغات محیطی اخلاقی به نمایش درآمده در شهر تهران بوده است. در این پژوهش با استفاده از روش نشانه‌شناسی و از طریق تحلیل محورهای همنشینی/ جانشینی و هم‌زمانی/ درزمانی در طراحی عناصر نشانه‌ای تشکیل‌دهنده متن انتخابی، چگونگی‌های خلق اسطوره‌های فرهنگی را از خلال تحلیل کارکرد مجموعه تبلیغات محیطی- اخلاقی "جنگ، کار تا پیروزی..."، به‌عنوان یک نمونه موردی، مطالعه و ارزیابی می‌کنیم. یافته‌های این پژوهش نشان داد که ترکیب عناصر نشانه‌ای مختلف در قالب فنون متنوع طراحی تبلیغات محیطی اخلاقی به‌مثابه متن رسانه‌ای، در نمونه‌های انتخابی این پژوهش به خدمت خلق اسطوره‌های فرهنگی مرتبط با گفتمان غالب حاکمیّت در زمینه آرمان‌های مذهبی-سیاسی انقلاب اسلامی، مقاومت و پایداری اجتماعی بر سر این اصول و آرمان‌ها و تبلور اندیشه و روحیه معنویت‌گرایی قرار گرفته است. در نتیجه‌گیری این تحقیق آمده است که تبلیغات محیطی اخلاقی با استفاده از عناصر ساختاری تشکیل‌دهنده متن، گفتمانی مبتنی بر ارزش‌های بومی و ملّی درجهت تثبیت اسطوره‌های فرهنگی خلق می‌کنند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
2 - نشانه‌شناسی بلاغت کلامی در تبلیغات چاپی – مطالعه چند موردی
مسعود کیماسی مزدک انوشه وحیده اسدزادهاین مقاله با بحث در خصوص وابستگی عمیق میان تبلیغات و زبان، نشان میدهد چگونه برخی از از ویژگی‌های بلاغی و نشانه‌شناختی زبان برای رسیدن به اهدف تبلیغات مورد بهره برداری قرار می‌گیرند. این مطالعه با استفاده از روش کیفی نشانه‌شناسی و استراتژی مطالعه چند موردی، به بررسی ارت أکثراین مقاله با بحث در خصوص وابستگی عمیق میان تبلیغات و زبان، نشان میدهد چگونه برخی از از ویژگی‌های بلاغی و نشانه‌شناختی زبان برای رسیدن به اهدف تبلیغات مورد بهره برداری قرار می‌گیرند. این مطالعه با استفاده از روش کیفی نشانه‌شناسی و استراتژی مطالعه چند موردی، به بررسی ارتباطات و عملکردهای آرایه‌های ادبی و نشانه‌های کلامی پرداخته و اهمیت زبان بلاغی و نشانه‌ای در تبلیغات در دستیابی به اهداف تبلیغات را نشان میدهد. این مقاله با استفاده از دیدگاه سوسور، بارت و یلمسلف از نشانه‌شناسی، روشهای مهم ایجاد معنی توسط تبلیغ‌کنندگان، مانند استعاره را آشکار میکند. همچنین مفاهیمی مانند دلالت و معنی را برای تحلیل نشانه‌شناختی تبلیغات چاپی مورد بررسی قرار میدهد. در این مقاله با استفاده از روش نمونه‌گیری قضاوتی تلاش شد تمامی تبلیغات چاپی موجود در مجلات، روزنامه‌ها و بیلبوردهای شهر تهران در نیمه دوم سال 1396جمع‌آوری شده و با استراتژی مطالعه چند موردی ابتدا نوع شناسی آرایه‌های ادبی انجام و میزان فراوانی هریک شناسایی شده و سپس با استفاده از روش نشانه‌شناختی مورد بررسی قرار گیرد. پس از مطالعه چند موردی تعداد 287 تبلیغ چاپی، مشخص شد روشهای مهم ایجاد معنی توسط تبلیغ‌کنندگان استفاده از آرایه‌های ادبی اشاره، کنایه، استعاره، و مبالغه به ترتیب با تکرار 84، 68، 34 و 33 مورد می‌باشند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
3 - جُستاری در دیدگاه‌های رادویانی و ارتباط ترجمان البلاغه با محاسن الکلام
رضا قاسمی امیرحسین همتی اصغر رضاپوریانملتهای اهل ادب در پی ارتباطات فکری و فرهنگی ناگزیر از تأثیر و تأثرند. یکی از جلوه‌های تأثیرپذیری در گستره فرهنگ اسلامی، بی‌گمان در حوزه بلاغت نمایان است. نظریه بینامتنیت درباره روابط و تأثیر و تأثرات متون از یکدیگر بحث میکند؛ بر اساس این نظریه، هیچ متنی متکی به خود نب أکثرملتهای اهل ادب در پی ارتباطات فکری و فرهنگی ناگزیر از تأثیر و تأثرند. یکی از جلوه‌های تأثیرپذیری در گستره فرهنگ اسلامی، بی‌گمان در حوزه بلاغت نمایان است. نظریه بینامتنیت درباره روابط و تأثیر و تأثرات متون از یکدیگر بحث میکند؛ بر اساس این نظریه، هیچ متنی متکی به خود نبوده و به نحوی با متون پیش از خود ارتباط دارد. کتاب ترجمان البلاغه یکی از آثار برجسته بلاغت زبان فارسی است که طبق شواهد موجود، به عنوان اولین اثر بلاغی مطرح شده و تا به امروز باقی مانده است. این اثر ارزشمند جایگاه ویژه‌ای در بلاغت فارسی دارد و اغلب کتب بلاغی نیز متأثر از این کتاب شده‌اند. هرچند مؤلف در نگارش ترجمان البلاغه، صاحبنظر و نوآور است، اما این کتاب از حیث نامگذاری و غالب تعاریف ترجمه‌ای از کتاب محاسن الکلام است. روش پژوهش رادویانی در کتاب خود، دقیق‌تر از منبع اصلی‌اش بوده و فهرستی از آرایه‌ها را در ابتدای کتاب ارائه داده است. تعداد آرایه‌های آن بیش از تعداد آنها در محاسن الکلام است. رادویانی در ترجمه کتاب سعی کرده است روح زبان فارسی را در آن بدمد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
4 - بررسی تطبیقی مغفولات بلاغت در دو تفسیر قرآنی روض الجنان ابوالفتوح رازی و کشف الاسرار ابوالفضل میبدی
احمد نظری مسعود سپه وندی قاسم صحرائیبلاغت دانشی است که موضوع آن بررسی و نشان دادن شگردها و شیوههای هنریِ موثر ساختن کلام از طریق به کارگیری زیبایی‌های ادبی است. از آنجایی که بررسی وجوه مختلف زیبایی و نمایاندن جنبه‌های اعجاز آمیز قرآن کریم همواره در میان مفسران اهمیّت بسزایی داشته است شناخت بلاغت و شیوه‌ه أکثربلاغت دانشی است که موضوع آن بررسی و نشان دادن شگردها و شیوههای هنریِ موثر ساختن کلام از طریق به کارگیری زیبایی‌های ادبی است. از آنجایی که بررسی وجوه مختلف زیبایی و نمایاندن جنبه‌های اعجاز آمیز قرآن کریم همواره در میان مفسران اهمیّت بسزایی داشته است شناخت بلاغت و شیوههای بلاغی قرآن، نه تنها پرده از وجوه اعجاز بلاغی این کتاب کریم بر می‌دارد، بلکه معانی نهفته و گنجینه‌های پنهان آن را نیز آشکار می‌سازد. نوشتار حاضر پژوهشی است که در آن نگارندگان کوشیده‌اند با روش تحلیلی- توصیفی و رجوع مستقیم به دو تفسیر قرآنی و ادبی روض الجنان و روح الجنان ابوالفتوح رازی و کشف الاسرار و عدة الابرار ابوالفضل میبدی، زیبایی‌های ادبی که از چشم بلاغیون به دور مانده و یا کمتر به آنها پرداخته شده را یافته و مورد بررسی تطبیقی قرار دهند. نگارندگان پس از تحلیل نمونه‌ها نتیجه می‌گیرند که در این دو تفسیر از صنایع خاصی همچون: بساط یا مقدمه چینی، قول یا اشارات مبادی به معنا، معقد یا شکستن کلمه در میان دو مصراع و غیره استفاده شده که دو مورد از آنان در روض الجنان، دو مورد در کشف الاسرار و دو مورد در هر دو تفسیر مورد استفاده قرار گرفته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
5 - بررسی تطبیقی بلاغت در ادب عربی و فارسی
هوشمند اسفندیارپوردر مقالۀ حاضر علم بلاغت از آغاز تا امروز در ادب عربی و فارسی به صورت تطبیقی، بررسی و سیر آن با توجه به خصوصیات زمانی و شیوه نگرش و توجه دانشمندان به مسائل بلاغی به طور مستقل مطرح شده است. همچنین، آثار و نظر های دانشمندانی که صاحب تفکر و اندیشه های والا در علم بلاغت بوده أکثردر مقالۀ حاضر علم بلاغت از آغاز تا امروز در ادب عربی و فارسی به صورت تطبیقی، بررسی و سیر آن با توجه به خصوصیات زمانی و شیوه نگرش و توجه دانشمندان به مسائل بلاغی به طور مستقل مطرح شده است. همچنین، آثار و نظر های دانشمندانی که صاحب تفکر و اندیشه های والا در علم بلاغت بوده اند، بیان و در پایان نتیجه گرفته شده است که بلاغیون فارسی زبان در طرح صناعات عربی بیشتر تحت تأثیر بلاغیون عربی زبان بوده اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
6 - بررسی مقایسه‌ای آرایه حس‌آمیزی در شعر احمد بخیت و نادر نادرپور
میناسادات امیرآفتابیحس آمیزی یک تکنیک بلاغی و هنری است که با بسط و غنی سازی تصویر شعری از راه انتقال حواس پنج‌گانه از حسی به حس دیگر دامنه خیال پردازی شاعر را گسترش میدهد و منجر به آفرینش تصاویری بدیع متفاوت و تأثیرگذار میشود. حس آمیزی به عنوان آرایه‌ای ادبی، تکینیکی است از چندین صنعت، ک أکثرحس آمیزی یک تکنیک بلاغی و هنری است که با بسط و غنی سازی تصویر شعری از راه انتقال حواس پنج‌گانه از حسی به حس دیگر دامنه خیال پردازی شاعر را گسترش میدهد و منجر به آفرینش تصاویری بدیع متفاوت و تأثیرگذار میشود. حس آمیزی به عنوان آرایه‌ای ادبی، تکینیکی است از چندین صنعت، که هم از شاخه‌های علم بیان و هم از تقسیم بندی‌های علم بدیع محسوب می‌گردد. تلفیق حواس در خلق تصاویر منحصربه‌فرد ادبی و انتقال بی نظیر جو شعر در هنگام خوانش نقش بسزایی دارد. این آرایه به سبب بالا بردن سطح لذت ادبی از راه جلب توجه مخاطب و انتقال دقیق حس درونی به او و درگیر کردنش با تجربه روحی شاعر، در ادبیات فارسی و عربی به ویژه نزد شاعران معاصر از اهمیت خاصی برخوردار است. این پژوهش با توجه به حجم بالای استخدام این آرایه در شعر معاصر عربی و فارسی با روش توصیفی- تحلیلی و با آوردن نمونه‌های شعری مقایسه، به بررسی و تحلیل این پدیده و میزان بکارگیری آن در شعر احمد بخیت شاعر مصری و نادر نادرپور می‌پردازد. ملاحظه میشود که هر دو شاعر برای گسترش خیال خواننده و افزایش التذاذ ادبی ایشان و بدیع نمودن تصاویر شعری و انتقال موفق حس درونی و روح شعر به خواننده از تکنیک حس آمیزی استفاده کرده‌اند. طبق تحلیل نمونه‌های شعری میتوان گفت که بکارگیری این آرایه در شعر دو شاعر، تصویرآفرینی ناب، انتقال معنی و تأثیر بر مخاطب را نیرو بخشیده و زیبایی شعرشان را دوچندان نموده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
7 - تحلیل تأثیرپذیری مثنوی تحفة العراقین از قرآن کریم
طاهره ایشانیخاقانی شاعر بزرگ قرن ششم هجری است که با لقب "شاعر دیرآشنا" شهره گشته است. مثنوی تحفة العراقین که حاصل و ره‌آورد سفر خاقانی به مکه معظمه است؛ تحت تأثیر فراوان آیات قرآن کریم قرارگرفته است. تحلیل و بررسی این تأثیرات علاوه بر این که به درک و دریافت بیشتر شعر او کمک می‌نما أکثرخاقانی شاعر بزرگ قرن ششم هجری است که با لقب "شاعر دیرآشنا" شهره گشته است. مثنوی تحفة العراقین که حاصل و ره‌آورد سفر خاقانی به مکه معظمه است؛ تحت تأثیر فراوان آیات قرآن کریم قرارگرفته است. تحلیل و بررسی این تأثیرات علاوه بر این که به درک و دریافت بیشتر شعر او کمک مینماید؛ میزان تسلط و آگاهی خاقانی را نسبت به قرآن کریم نیز نشان میدهد. لذا در این مقاله بر آن‌ایم تا با روش تحلیلی- آماری و استفاده از منابع کتابخانهای، هنر سبکی خاقانی و بلاغت او را در مثنوی تحفة العراقین از حیث کاربرد آیات بررسی نماییم و به این پرسش‌ها پاسخ دهیم که با توجه به نوع کاربرد آیات، خاقانی بیشتر از چه شیوه یا شیوه‌هایی بهره برده است؟ همچنین بسامد و درصد کاربست آیات قرآن کریم در این مثنوی چه میزان است و این مسأله مبیّن چه چیزی است؟ نتیجه این پژوهش حاکی از این است که خاقانی در کاربست واژه‌های قرآنی، آیه و یا آیات قرآن کریم در این مثنوی از شیوههای متنوع بلاغی بهره برده که از میان آنها، دو شیوه تلمیح و وام‌واژه بیش از همه در شعر او کاربرد داشته است. این مسأله مبیّن شخصیت دینی و مذهبی خاقانی و تسلط و اشراف کامل او بر قرآن کریم است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
8 - معناشناسی استعارههای جزء اول و بیستم قرآن کریم
مریم امین افشار مسعود اکبری زاده مهدی محمدی نیااستعاره از جنبه‌های گوناگون مورد بررسی قرار میگیرد که یکی از جنبه‌های مهم آن بررسی استعاره از نظر مفهومی می‌باشد که استعاره مفهومی نام دارد. بسیاری از افراد در صدر اسلام به واسطه شیوایی و بلاغت این کلام الهی به دین اسلام گرویدند؛ لذا پژوهش در متون این کتاب آسمانی گرانق أکثراستعاره از جنبه‌های گوناگون مورد بررسی قرار میگیرد که یکی از جنبه‌های مهم آن بررسی استعاره از نظر مفهومی می‌باشد که استعاره مفهومی نام دارد. بسیاری از افراد در صدر اسلام به واسطه شیوایی و بلاغت این کلام الهی به دین اسلام گرویدند؛ لذا پژوهش در متون این کتاب آسمانی گرانقدر علاوه بر کشف حقایق، با بکار بستن یافته‌های حاصل از آن در زندگی، می‌تواند موجبات سعادت دنیوی و اخروی را فراهم آورد. لازم به ذکر است که سود یک تجارت در پایان آن مشخص میشود نه ابتدا و اواسط آن. به دلیل زیبایی و تأثیر فراوان استعاره مفهومی، پژوهش محدود به بررسی استعارههای مفهومی در جزء اول و جزء بیستم قرآن کریم شده است و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، ضمن مطالعه در زمینه مذکور به این پرسش پاسخ میدهد که کاربرد استعاری کلمات در جزء اول و بیستم قرآن چگونه است و استعاره چه جایگاهی در شیوایی بیان و تأثیر معنوی قرآن دارد؟ تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
9 - ظرائف بلاغی سبک و اسالیب شرط در قرآن کریم بررسی موردی أداة «إنْ، لو و إذا»
حمدالله جعفرپور علی رضائی‌کهنموئی محمدعلی ربیپوراسالیب شرط از نظر معنا در بر دارندة سببیّت و توقّف یکی بر دیگری می‌باشد که فعل شرط و جواب و ادوات شرط ارکان اساسی آن است این ادوات شانزده‌گانه به اول جملات شرطی که با دو فعل مضارع یا ماضی و یا یک مضارع و ماضی و یا برعکس بوده وارد می‌شوند و جمله دوم اکثراً متوقّف بر جملة أکثراسالیب شرط از نظر معنا در بر دارندة سببیّت و توقّف یکی بر دیگری می‌باشد که فعل شرط و جواب و ادوات شرط ارکان اساسی آن است این ادوات شانزده‌گانه به اول جملات شرطی که با دو فعل مضارع یا ماضی و یا یک مضارع و ماضی و یا برعکس بوده وارد می‌شوند و جمله دوم اکثراً متوقّف بر جملة شرط می‌باشد در بحث جملات شرطی و انواع ادوات متفاوت و همچنین چرائی کاربرد نوع خاصی از افعال اهمیّت خاصی به چشم می‌خورد در مقاله حاضر تلاش بر این است تا ظرائف بلاغی إن، اذا و لو را در کاربردهای قرآن کریم آشکار نماییم بنابراین ظرائف بلاغی جملات شرطی با اذا از جهت حتمیت و إن از جهت شک و احتمال و نیز لو که امتناع وقوع جواب شرط به خاطر امتناع شرط است مطالعه شده است و نیز نشان داده شده است گاهی فعل شرط می‌تواند به معنای ماضی و حال بکار رود و اِن هر چند اغلب در مفهوم شک و احتمال است گاهی از آن تعبیر به قطعیت میشود و قتی که در معنای توبیخ، کنایه، تغلیب و جاهل گرفتن مخاطب عالم و تجاهل باشد و گاه در امور محال بکار میرود همین‌طور لو به صورت امتناعی و غیرامتناعی در قرآن آمده است و اذا غیرجازم بوده و ظرف زمان آینده است که گاه فعل شرط آن در تقدیر می‌باشد و در امور قطعی الوقوع بکار میرود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
10 - زیبایی‌های معنایی جناس زاید در قرآن کریم
غلامرضا معینی هادی زاده محمد فاضلی رضا اشرف زادهبدون شـک، یکی از زیباترین آرایه‌های لفظی، آرایه جـناس است که نقش مؤثری در تقویت موسیقی درونی کلام دارد. از دیگر سو، یکی از بارزترین جنبه‌های اعجاز قرآن کریم نیز اعجاز موسیقایی آن است، به گونه‌ای که از همان ابتدای نزول، تمامی شنوندگان را غرق در اعجاب می‌کرده است. اما آنچ أکثربدون شـک، یکی از زیباترین آرایه‌های لفظی، آرایه جـناس است که نقش مؤثری در تقویت موسیقی درونی کلام دارد. از دیگر سو، یکی از بارزترین جنبه‌های اعجاز قرآن کریم نیز اعجاز موسیقایی آن است، به گونه‌ای که از همان ابتدای نزول، تمامی شنوندگان را غرق در اعجاب می‌کرده است. اما آنچه در موسیقی لفظی قرآن، بیش از هر موضوعی جالب توجه است؛ ارتباط تنگاتنگ لفظ و معنا با یکدیگر است. هرچند این ارتباط دل انگیز، در همه موارد به آسانی قابل کشف و شناسایی نیست. در این پژوهش که به صورت تحقیقی-تحلیلی انجام گرفته، نمونه‌هایی از انواع جناس زاید در قرآن معرفی شده و به تبیین مواردی از تناسبات زیبای لفظ و معنا در این شاخه از جناس، پرداخته شده است؛ مواردی که ثابت میکند لفظ و معنا در کلام خداوند، به موازات هم و در خدمت یکدیگرند و زیبایی معنایی آرایه‌های لفظی در قرآن، اگر بیشتر از زیبایی لفظی آنها نباشد، کمتر از آن نیست. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
11 - زیبایی شناسی در جزء سی ام قرآن کریم
بهروز افشاراستعاره تشبیهی است که یکی از ارکان آن حذف شده است و ذهن را از چیزی به چیزی شگفت انتقال می دهد. این تحقیق که با روش کتابخانه ای و از راه تبیین بلاغت استعاره در صدد شناخت مفاهیم آیات به کمک این آرایۀ بیانی است نشان می دهد که هشت نوع استعاره در جزء سی ام قرآن کریم به کار ر أکثراستعاره تشبیهی است که یکی از ارکان آن حذف شده است و ذهن را از چیزی به چیزی شگفت انتقال می دهد. این تحقیق که با روش کتابخانه ای و از راه تبیین بلاغت استعاره در صدد شناخت مفاهیم آیات به کمک این آرایۀ بیانی است نشان می دهد که هشت نوع استعاره در جزء سی ام قرآن کریم به کار رفته است که عبارتند از: مصرحه، مکنیه، مرشحه، تمثیلیه، اصلیه، عنادیه و تخییلیه. همچنین از میان انواع استعارۀ، استعاره های مصرحه و تمثیلیه بیشترین تعداد آیه و استعارۀ عنادیه کمترین تعداد آیه را دارند. از مجموع 28 آیۀ دارای استعاره در این جزء یک آیه دارای چهار استعاره، یازده آیه دارای دو استعاره و شانزده آیه دارای یک استعارع اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
12 - شیوههای ساخت بستر و فضای مناسب برای پرداخت معانی در قرآن
مهدی دهرامی یوسف اصغری بایقوتبه همان اندازه که جنبه محتوایی قرآن متعالی است ویژگی‌های ادبی آن نیز جایگاهی والا و ارزشمند دارد. در نظرگرفتن هر یک از این دو حوزه بدون توجه به حوزه دیگر امکان‌پذیر نیست به‌گونه‌ای که اثرگذاری معانی قرآن و جنبه اعجاز آن در تلفیق این دو حوزه است. از همین منظر علمای بلاغت أکثربه همان اندازه که جنبه محتوایی قرآن متعالی است ویژگی‌های ادبی آن نیز جایگاهی والا و ارزشمند دارد. در نظرگرفتن هر یک از این دو حوزه بدون توجه به حوزه دیگر امکان‌پذیر نیست به‌گونه‌ای که اثرگذاری معانی قرآن و جنبه اعجاز آن در تلفیق این دو حوزه است. از همین منظر علمای بلاغت جنبه‌های اعجاز قرآن را به بعد معنایی و محتوایی محدود نمی‌سازند. هدف این مقاله بررسی چگونگی ساخت بستر و فضایی است که در قرآن برای پرداخت معانی ایجاد شده است. فضاسازی از ویژگی‌های اصلی هر اثر ادبی ولو قطعات کوتاه است که موجب میشود معانی اثر در بستری مناسب به پیش رود. ساخت فضا بیشتر از دیدگاه ادبی است اما در پیوند مستقیم با آیاتی است که محتوای اصلی سوره را حمل میکند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
13 - اعجاز تشریعی قرآن کریم از دیدگاه اهل بیت علیهم السلام
فرومن حیدرنژاد موسی عبدالهی نسبمبحث اعجاز قرآن با وجود پیشینه کهن در مباحث علوم قرآن، هنوز تازگی و شادابی خود را حفظ کرده است و کرانه های شناختی آن در مقایسه با ناشناخته های آن چندان عظیم نمی‌نماید. در یک تقسیم بندی کلی وجوه اعجاز قرآن به دو دسته تقسیم می‌شوند: الف) وجوه بیانی اعجاز قرآن، ب) وجوه معن أکثرمبحث اعجاز قرآن با وجود پیشینه کهن در مباحث علوم قرآن، هنوز تازگی و شادابی خود را حفظ کرده است و کرانه های شناختی آن در مقایسه با ناشناخته های آن چندان عظیم نمی‌نماید. در یک تقسیم بندی کلی وجوه اعجاز قرآن به دو دسته تقسیم می‌شوند: الف) وجوه بیانی اعجاز قرآن، ب) وجوه معنایی اعجاز قرآن؛ منظور از وجوه بیانی اعجاز قرآن این است که بیشتر به جنبه‌های لفظی و عبارات بکاررفته و ظرافت‌ها و نکات بلاغی نظر داشته است و منظور از وجوه معنایی قرآن، وجوهی است که بیشتر به محتوا و معنای قرآن پرداخته است و از جمله وجوه اعجاز معنایی قرآن عبارت است از 1.عدم احصاء مطالب قرآن با شرح و تفسیر 2.عدم اختلاف و تناقض در قرآن 3.علم و معرفت 4.هدایت‌گری 5.خبرهای غیبی 6.اعجاز تشریعی؛ اعجاز قرآن از جهت تشریع و قانون‌گذاری یعنی اشتمال بر قوانین جامع و متعادل؛ در این نوشتار این جنبه از اعجاز قرآن از دیدگاه اهل بیت علیهم السلام به اثبات رسیده است. به این صورت که ابتدا وجه اعجاز بودن تشریعیات قرآن بیان شده است، سپس آیات قرآن کریم، روایات اهل بیت علیهم السلام و تأثیر اعجاز تشریعی قرآن بر عرب به عنوان دلائل اعجاز تشریعی قرآن آورده شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
14 - کشف الاسرار آیینۀ بلاغت قرآن
علی دهقانیکی از وجوه برجسته قرآن کریم، فصاحت و بلاغت آن است؛ یعنی سخن رسا و مقتضی حال، شیوا و روشن، که سخن خدا نمونۀ بی مثال آن می باشد. عرب از دیرباز با آزمون های گوناگون ارزش اعجاز این نامۀ آسمانی را درک کرده اند و مسلمانان برای نشان دادن شگفت آفرینی آن کتابهای فراوانی نوشته ا أکثریکی از وجوه برجسته قرآن کریم، فصاحت و بلاغت آن است؛ یعنی سخن رسا و مقتضی حال، شیوا و روشن، که سخن خدا نمونۀ بی مثال آن می باشد. عرب از دیرباز با آزمون های گوناگون ارزش اعجاز این نامۀ آسمانی را درک کرده اند و مسلمانان برای نشان دادن شگفت آفرینی آن کتابهای فراوانی نوشته اند. رشیدالدین میبدی در تفسیر کشف الاسرار، جلوه هایی از اعجاز بلاغی و زیبایی های کلامی قرآن را شرح داده است. انواع شگردهای فصاحت، علم معانی و بیان (شاخه های بلاغت) به کار رفته در کلام الله در تفسیر مذکور بحث و بررسی شده است. بنابر این کشف الاسرار و عدة الابرار میبدی- علاوه بر اعتبار تفسیری- مرجعی در نشان دادن رسایی قرآن و به عبارتی آیینۀ بلاغت قرآن می باشد. این مقاله حاصل مطالعه و بررسی مباحث بلاغی قرآن در ده جلد موجود کشف الاسرار است که نکات مهم بلاغی قرآن را از دیدگاه نویسندۀ آن تفسیر بزرگ به عنوان شواهد و مستندات نشان می دهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
15 - توسعه پذیری معنا در تفسیر قرآن کریم
تهمینه پارسایی سیدمحمدعلی ایازیتوسیع معنایی الفاظ قرآن از روشهای تفسیری قرآن کریم است که در آنمفسر میکوشد از همه ظرفیتهای معنایی الفاظ بهره برده، و تفسیری مطابق بانیاز عصر و زمان ارائه دهد. این شیوه بیشتر در تفاسیر علمی، اجتماعی، فلسفی ، وعرفانی نمود یافته است؛ و بیانگر بعدی از ابعاد اعجاز بیانی قرآن أکثرتوسیع معنایی الفاظ قرآن از روشهای تفسیری قرآن کریم است که در آنمفسر میکوشد از همه ظرفیتهای معنایی الفاظ بهره برده، و تفسیری مطابق بانیاز عصر و زمان ارائه دهد. این شیوه بیشتر در تفاسیر علمی، اجتماعی، فلسفی ، وعرفانی نمود یافته است؛ و بیانگر بعدی از ابعاد اعجاز بیانی قرآن است . البته دراین روش ممکن است معانیای از الفاظ ارائه شود که در زمان نزول قرآن قابلدرک نبوده است؛ لذا موافقان و مخالفانی دارد. هرچند مخالفان را نمیتوان در یکدسته قرار داد، ولی از جمله ادلّه مشترک آنان میتوان به ضرورت درک معانیقرآن برای مردم عصر نزول، مخالفت این شیوه با فصاحت و بلاغت قرآن و نیز بااهداف هدایتی- تربیتی آن، عدم کاربرد این روش در سیره صحابه پیامبر (ص)، وتبدیل تدریجی توسعه معنا به تحول معنا اشاره کرد. در این مقاله سعی بر آن استضمن تبیین ادله فوق، به نقد و تحلیل آنها پرداخته شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
16 - اعجاز در هیأت ایجاز در قرآن کریم
علی اوسط خانجانی محمد رضا شعبانی ورکیچکیده متکلمان اعجاز را به عنوان پشتوانه درستیِ دعوت پیامبران بر دو گونه "فعلی و قولی" دانسته اند. اعجاز قولی که برجسته ترین مصداق آن قرآن کریم است، به دو ویژگی، ممتاز است. یکی از آن دو، حکمت، که ناظر بر محتوی و دیگری بلاغت است که مُشعر بر اسلوب و صورت است. این مقاله با أکثرچکیده متکلمان اعجاز را به عنوان پشتوانه درستیِ دعوت پیامبران بر دو گونه "فعلی و قولی" دانسته اند. اعجاز قولی که برجسته ترین مصداق آن قرآن کریم است، به دو ویژگی، ممتاز است. یکی از آن دو، حکمت، که ناظر بر محتوی و دیگری بلاغت است که مُشعر بر اسلوب و صورت است. این مقاله با عنوان اعجاز در هیأت ایجاز در قرآن کریم کارکرد ایجاز را در سر سلسله اعجاز قولی یعنی قرآن کریم به کاوش نهاده است. نگارندگان در این مقاله پس از تبیین فلسفه ایجاز در آیات قرآن کریم و مفهوم شناسی آن، شواهد ایجاز را با استمداد از قواعد بلاغی مورد تحلیل قرار داده اند. بررسی ها حاکی از آن است که آیات مکی صبغه ایجازی دارد و فراوانی ایجاز قصر نیز در سراسر قرآن کریم بیشتر از ایجاز حذف می باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
17 - وامگیری نهج البلاغه از عناصر تصویرساز قرآنی
ولی الله حسومی مرضیه ناروئیارتباط متن شریف نهج البلاغه با قرآن از وجوه مختلف قابل بررسی است. یکی از این ابعاد تحلیل مناسبات بینامتنی و زمینه های شکل گیری و تأثیر قرآن در شکل گیری آن است. مناسبات بینامتنی وجوه مختلفی را شامل میشود. نوشتار حاضر با هدف نشان‌دادن این ارتباط بین قرآن و نهج البلاغه، م أکثرارتباط متن شریف نهج البلاغه با قرآن از وجوه مختلف قابل بررسی است. یکی از این ابعاد تحلیل مناسبات بینامتنی و زمینه های شکل گیری و تأثیر قرآن در شکل گیری آن است. مناسبات بینامتنی وجوه مختلفی را شامل میشود. نوشتار حاضر با هدف نشان‌دادن این ارتباط بین قرآن و نهج البلاغه، مناسبات بینامتنی را در عناصر تصویرساز مورد بررسی قرار داده است. بدین منظور با روش توصیفی- تحلیلی وجوه اشتراک را شناسایی و تحلیل کرده تا پاسخ روشنی به این سؤالات ارائه کند: وجوه اشتراک نهج البلاغه با قرآن در استفاده از عناصر تصویرساز برای مفهوم سازی چیست؟ عناصر تصویرسازی که زمینه‌ساز مناسبات بینامتنی در قرآن و نهج البلاغه هستند از چه اموری انتخاب شده اند؟ مناسبات بینامتنی آنها در چه حدی قابل شناسایی است؟ فراوانی عناصر تصویرساز در آن دو چگونه است؟ تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
18 - قالب‌های خطابی در سوره ابراهیم(ع)
محمود خورسندی زینب حسنیدر سوره‌های قرآن خطاب‌های مختلفی وجود دارد که هر یک از آنها در قالب‌های خاص خود به کار رفته و دارای نشانه‌های مخصوص به خود هستند. از سویی دیگر گاهی در هر یک از خطاب‌ها از اسلوب‌های بلاغی نیز به منظور تحریک عواطف و احساسات مدد گرفته میشود. در این مقاله سعی بر آن است که أکثردر سوره‌های قرآن خطاب‌های مختلفی وجود دارد که هر یک از آنها در قالب‌های خاص خود به کار رفته و دارای نشانه‌های مخصوص به خود هستند. از سویی دیگر گاهی در هر یک از خطاب‌ها از اسلوب‌های بلاغی نیز به منظور تحریک عواطف و احساسات مدد گرفته میشود. در این مقاله سعی بر آن است که انواع خطاب‌ها و نشانه‌هایی که در این قالب‌ها به کار رفته در سوره مبارکه ابراهیم(ع) مورد بررسی قرار گیرد و همچنین اسلوب‌های بلاغی مورد استفاده در هر یک از این نوع خطاب‌ها بررسی شود. از نتایج حاصله در این مقاله میتوان به موارد زیر اشاره کرد: خداوند متعال گاه خود مستیقماً افراد و اقوام را مورد خطاب خویش قرار میدهد و گاه از خطاب سخنان دیگران با یکدیگر یا درخواست آنها از خدا با اسلوب دعا پرده برمی‌دارد و نیز در هر یک از آنها از انواع تصاویر بیانی و اسلوب‌های بلاغی به مناسبت حال و مقام استفاده میکند. همچنین از مقایسه خطاب پروردگار به پیغمبران و دیگر خطاب‌ها میتوان نتیجه گرفت که در این نوع خطاب از اسلوب‌های بلاغی بیشتری استفاده شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
19 - آشنایی‌زدایی در قرآن کریم با تکیه بر هنجارگریزی نحوی(جزء بیست و نهم)
کتایون فلاحی زهرا صمدی مسعود باوان پوریهنجارگریزی یکی از یافته‌های مهم فرمالیست‌هاست که اساس مباحث سبکشناسی را تشکیل میدهد. آنها زبان ادبی را عدول از زبان معیار معرفی و سبک را نیز بر همین اساس مطالعه می‌کردند. قرآن کریم اگرچه یک متن ادبی نیست اما از لحاظ لغوی و زبانی و بلاغی، اعجازی شگفت‌انگیز محسوب می‌شو أکثرهنجارگریزی یکی از یافته‌های مهم فرمالیست‌هاست که اساس مباحث سبکشناسی را تشکیل میدهد. آنها زبان ادبی را عدول از زبان معیار معرفی و سبک را نیز بر همین اساس مطالعه می‌کردند. قرآن کریم اگرچه یک متن ادبی نیست اما از لحاظ لغوی و زبانی و بلاغی، اعجازی شگفت‌انگیز محسوب میشود که بررسی آن با تکیه بر دیدگاه‌های نو، می تواند در جهت دستیابی به یافته‌های نوین راهگشا باشد. پژوهش حاضر در صدد است با استفاده از روش تحلیلی- استنطاقی، به بررسی جزء بیست و نهم قرآن کریم از دیدگاه هنجارگریزی نحوی بپردازد.یافته های پژوهش حاکی از آن است که هنجارگریزی نحوی در قالب تقدیم و تأخیر، با هدف برجسته کردن بخشی از کلام، حذف با هدف اختصار و زیبایی‌شناسی، التفات با هدف زیبایی کلام و نیز رسایی مفهوم، و تکرار، به دلیل تأکید نمایان شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
20 - جایگاه تشبیه تمثیلی در قرآن کریم(مطالعه موردی: تشبیهات تمثیلی در موضوع انفاق)
عبدالرحیم زارعیان جهرمی صفدر شاکر ابراهیم زارعی فراز ابزارهای مهمی که میتوان به وسیله آن، مفاهیم و مطالب را دقیق‌تر و سریع‌تر به اذهان مردم منتقل نمود، استفاده از ضرب المثل، تشبیه، تمثیل و غیره است. قرآن کریم در راستای بیان پیام‌های هدایتی در قالبی بلاغی و مفهومی، از ابزارهایی همچون استفاده از مثال و تشبیه تمثیلی بهره أکثراز ابزارهای مهمی که میتوان به وسیله آن، مفاهیم و مطالب را دقیق‌تر و سریع‌تر به اذهان مردم منتقل نمود، استفاده از ضرب المثل، تشبیه، تمثیل و غیره است. قرآن کریم در راستای بیان پیام‌های هدایتی در قالبی بلاغی و مفهومی، از ابزارهایی همچون استفاده از مثال و تشبیه تمثیلی بهره برده است. یکی از بهترین روش‌هایی که قرآن می‌تواند معارف عقلی و مفاهیم معنوی را برای مردم تبیین نماید، تشبیه و تمثیل است؛ چراکه به وسیله تشبیه و تمثیل، واقعیت‌ها با زبانی ساده و روان به ذهن متبادر می‌گردد. در قرآن مجید حدود 500 آیه وجود دارد که دارای تشبیه، تمثیل، کنایه، مجاز و تشبیه تمثیلی می‌باشد. این مقاله در صدد است با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی، پس از تبیین مفهوم تشبیه تمثیلی و کارکرد قرآنی آن، تشبیهات تمثیلی قرآن کریم در مقوله انفاق را مورد بررسی و واکاوی قرار دهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
21 - اکتشاف معوقات تحقق الأخلاق الاجتماعية فی العصر الحاضر من منظور القرآن ونهج البلاغة
محمد جعفر اکبری علی حسین احتشامی سید حمید حسینیهناک صلةٌ وثيقةٌ بین الالتزام العملي بالقيم الأخلاقية، الالتزام بالأوامر والأحكام الإلهية، تعزيز الثقافة الدينية في المجتمع والحد من انتشار المفاسد وعدم الإلتزام بالمبادئ الإجتماعیة. یهدف هذا البحث في اکتشاف معوقات تحقق الأخلاق الاجتماعية في العصر الحديث عند القرآن ونهج أکثرهناک صلةٌ وثيقةٌ بین الالتزام العملي بالقيم الأخلاقية، الالتزام بالأوامر والأحكام الإلهية، تعزيز الثقافة الدينية في المجتمع والحد من انتشار المفاسد وعدم الإلتزام بالمبادئ الإجتماعیة. یهدف هذا البحث في اکتشاف معوقات تحقق الأخلاق الاجتماعية في العصر الحديث عند القرآن ونهج البلاغة. تم استخدام النهج القائم علی الوثائق- المکتبة في جمع بیانات والمعلومات في هذا البحث، حیث تم تحدید الشمول المعنوي في کل فئة من البحث من خلال فحص تواتر آيات وفصول القرآن الكريم بالإضافة إلی الخطب والرسائل والكلمات القصيرة لنهج البلاغة، في مفهوم الأخلاق الاجتماعية، وتمت دراسة مشکلة البحث بناءً علی آيات القرآن ونهج البلاغة ومن خلال المرور بالمراحل الثلاث وهي الوصف والتحليل والشرح(التفسير). تظهر نتائج البحث أن إحدی القضايا المركزية والأساسية في مجال الأخلاق الاجتماعية هي التعرف علی العوامل والعقبات في تحقيق الأخلاق الاجتماعية في العصر الحاضر؛ هناک للتوعیة وتعلیم الأخلاقیات، نشر القيم الأخلاقية، وتقديم النماذج الأخلاقية، وتقوية المعنویات في المجتمع لها دور مؤثر للغایة في تحقيق الأخلاق الاجتماعية. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
22 - أهمیة نهج الحقول الدراسیة المتداخلة فی تحليل الجوانب البلاغية والأدبية فی القرآن الكريم
محمدامین رودینی جواد سعدون زاده سهاد جادرییمیل الفنانون فی أیامنا هذه إلی الأنشطة الجماعیة أكثر من أي وقت مضی فی خلق الأعمال حیث تتکون هذه المجموعات من أشخاص باختصاصات مختلفة. إنها طريقة يحافظ فيها كل تخصص تماماً علی مفاهيمه وبنيته ومبادئه وأسسه وطرقه، فضلاً عن الترتيب الذي يتم تقديمه به، وفيه يتوازی تخصصان أو أکثریمیل الفنانون فی أیامنا هذه إلی الأنشطة الجماعیة أكثر من أي وقت مضی فی خلق الأعمال حیث تتکون هذه المجموعات من أشخاص باختصاصات مختلفة. إنها طريقة يحافظ فيها كل تخصص تماماً علی مفاهيمه وبنيته ومبادئه وأسسه وطرقه، فضلاً عن الترتيب الذي يتم تقديمه به، وفيه يتوازی تخصصان أو أكثر مع برامج فريدة وبالطبع مع أساليب محددة لكل مجال ويقوم كل تخصص بفحص قضايا محددة ربما أهمية وجهات النظر المختلفة المستمدة من تخصصات مختلفة حول موضوع واحد تعتبر أحد أسباب إتباع هذه المناهج. تساعد موضوعات العلوم القرآنية وامتدادها إلی الموضوعات الأدبية والبلاغية من زوايا التخصصات المختلفة علی تعميق الموقف والفهم الصحيح لمفاهيم کلام الوحي. تهدف هذه الدراسة إلی تعريف مکانة المفاهيم القرآنية من وجهة نظر أدبية وبلاغية. لقد تمت الدراسة بطريقة البحث التحليلي الوصفي والأدوات المستخدمة هی المصادر المکتبیة بموضوعات التفسير والأدب والبلاغة العربية. تدل نتائج هذه الدراسة إلی أن تقييم المفاهيم القرآنية من منظور العلوم المختلفة یشیر إلی التقدم والتطورات في الفترة الأدبية المعاصرة حیث نجد القرآن نصاً مناسباً للدراسة والبحث من خلال الدخول في مجال اللغة العربية والإلمام بمحتويات هذه الفترة. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
23 - بلاغة تقدیم المسند إلیه فی خطب نهج البلاغة*
بختیار مجاز سردار اصلانی نصرالله شاملییعتبر المسند إلیه وأحواله(منها التقدیم والتأخیر)، من الموضوعات ذات أهمیة بالغة فی علم المعانی. یتمظهر المسند إلیه فی المبتدأ والفاعل ونائبه واسم النواسخ والمفعول الأوّل لـ"ظنّ" وأخواتها والمفعول الثانی لـ"أری" وأخواتها؛ کما أنّ حقّه مرتبة التقدیم وذلک لأنّ مدلوله هو الذ أکثریعتبر المسند إلیه وأحواله(منها التقدیم والتأخیر)، من الموضوعات ذات أهمیة بالغة فی علم المعانی. یتمظهر المسند إلیه فی المبتدأ والفاعل ونائبه واسم النواسخ والمفعول الأوّل لـ"ظنّ" وأخواتها والمفعول الثانی لـ"أری" وأخواتها؛ کما أنّ حقّه مرتبة التقدیم وذلک لأنّ مدلوله هو الذی یخطر بالبال أوّلا ولکونه المحکوم علیه، فیسبق الحکم طبعاً. ولتقدیمه دوافع شتی تهدف هذا البحث بمتابعة المنهج الوصفی- التحلیلی، دراستها فی خطب نهج البلاغة. توصلت نتائج الدراسة إلی أنّ الإمام علی(ع) قد عُنی عنایة شدیدة باستخدام المسند إلیه للتعبیر عن أفکاره ولتصویر خوالج صدره. فالأغراض البلاغیة الکامنة وراء تقدیم المسند إلیه فی خطب الإمام لا تقتصر علی الاهتمام والاختصاص فقط؛ إذ تتجاوز إلی غیرها کتعجیل المسرة فی السامع والتحذیر والتشویق والمدح والتعظیم والتحقیر والدعاء وذکر السبب وإفادة الشمول ونفیه. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
24 - النقد الادبی فی العصر العباسی
محمد باقر الحسینیکان العهد العباسی عهد عظمة الثقافة والحضارة الإسلامیة وازدهارهما حیث تم التصنیف فی مختلف العلوم المتداولة فی ذاک العهد وتمهدت أرضیة خصبة للعلم والأدب، وفی هذا الخضم اختص الأدب بسهم وافر من الاهتمام وترکت حرکة الترجمة تأثیرا غیر قابل للإنکار علی مجمل نشاط النقد الأدبی أس أکثرکان العهد العباسی عهد عظمة الثقافة والحضارة الإسلامیة وازدهارهما حیث تم التصنیف فی مختلف العلوم المتداولة فی ذاک العهد وتمهدت أرضیة خصبة للعلم والأدب، وفی هذا الخضم اختص الأدب بسهم وافر من الاهتمام وترکت حرکة الترجمة تأثیرا غیر قابل للإنکار علی مجمل نشاط النقد الأدبی أسفر عنه تغییر نظریات نقاد الأدب إلى العالم الخارجی تغییرا جذریا یختلف عن سابقه من العهود، وفی هذا العهد سعی النقد الأدبی لیکون بعیدا عن تأثیر الاحساس العاطفی الذاتی معتمدا علی التحلیل والبرهان لذلک فقد ظهرت قواعد دقیقة ومنهجیة فی النقد، ونقد العصر العباسی یتشعب إلى ثلاثة اتجاهات، الأول، الاتجاه اللغوی والثانی، الاتجاه الذوقی والثالث، اتجاه العلماء مثل قدامة بن جعفر الذی تأثر إلى حد کبیر بالعلوم الیونانیة . تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
25 - ملامح التجدید فی منهجیة کتاب «الدر المصون فی علوم الکتاب المکنون» لِلسمین الحلبی
امیرحسین رسول نیا عباس اقبالی نعمت الله حسنی ساطحیالدر المصون فی علوم الکتاب المکنون کتاب فی علوم القرآن، وهو فی نفس الوقت یعد تفسیراً للقرآن، یشتمل فی إعراب الآیات القرآنیة، وعلم القراءات، والنحو واللغة، والشعر، والبلاغة، وغیرها من العلوم، من تألیف السمین الحلبی. إنَّ الحلبی یوظّف فی هذا الکتاب من أسلوب قیّم فی مادّته أکثرالدر المصون فی علوم الکتاب المکنون کتاب فی علوم القرآن، وهو فی نفس الوقت یعد تفسیراً للقرآن، یشتمل فی إعراب الآیات القرآنیة، وعلم القراءات، والنحو واللغة، والشعر، والبلاغة، وغیرها من العلوم، من تألیف السمین الحلبی. إنَّ الحلبی یوظّف فی هذا الکتاب من أسلوب قیّم فی مادّته ومنهجه الذی حظی بالثناء والتقدیر من جانب علماء النحو والبلاغة، ونهلوا منه وتتلمّذوا علیه ویساعد هذا الأثر الممتاز فی فهم معانی القرآن ومحاولة کشف أسراره ودقائقه غایة یجب أن یصبو إلیها الإنسان. وتکمن أهمیّة هذا البحث فی أنَّه سیظهر التقنیّات الجدیدة فی إیراد المفاهیم النحویة والبلاغیة بین تفسیر السُوَر القرآنیة مثل توظیف المصطلحات "لیس یجید، حسن، قوی" و أیضاً مسألة العدول النحوی، وثنائیة وظیفة الإعراب بین الجملات العربیة وما أتی به من جدید فیها. واعتمدنا فی هذه المقالة بمنهج الوصفی- التحلیلی. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
26 - تجلیات الإنزیاح التصویری فی کلام الإمام علی(ع)(خطب نهج البلاغة نموذجاً)
فاطمه پسندیان محمد جنتی فر محمد معصومینهج البلاغة کأحد من الکتب الدینیة یتضمّن عجائب البلاغة وغرائب الصّور، له قیمة أدبیة عالیة مازال یعتنی به الأدباء. هذا وقد احتوت خطبه علی ملامح أصیلة لجمالیات الإنزیاح التصویری الّتی دراستها تدل علی أن العدول عن المعیار والنزوح إلی الإنزیاح التصویری لدی الإمام(ع)، یبرز أکثرنهج البلاغة کأحد من الکتب الدینیة یتضمّن عجائب البلاغة وغرائب الصّور، له قیمة أدبیة عالیة مازال یعتنی به الأدباء. هذا وقد احتوت خطبه علی ملامح أصیلة لجمالیات الإنزیاح التصویری الّتی دراستها تدل علی أن العدول عن المعیار والنزوح إلی الإنزیاح التصویری لدی الإمام(ع)، یبرز مقدرته الخیالیّة فی توظیف الطاقة التعبیریّة الکامنة فی کلّ کلمة بنیت علی صیاغات صرفیّة. إنّ خیال الإمام(ع) استمدّ الإنزیاح التّصویری فی سیاقات متنوعة؛ فی الواقع، إنّ الإمام(ع) یستخدم الصور البلاغیة المختلفة التی تشحن الکلام بالطاقة التعبیریّة وترفع مستواه بسبب قدرتها علی تکثیف المعانی. تهدف هذه المحاولة، دراسة إحدی ظواهر النقد الأدبی الحدیث فی کلام الإمام علی(ع). الانزیاح ظاهرة تتمُّ دراستها فی العلوم الألسنیة والأسلوبیة وهو عبارة عن خرق المألوف فی اللغة العادیة والخروج عنه أو أنَّها لغة مخالفة للکلام العادی والمألوف. ومن أنواعها الانزیاح التصویری؛ وهذا النوع من الانزیاح یستند علی الصور البیانیة بأشکالها المختلفة موضحا علاقاتها بالمرجعی؛ هذه الدراسة تسعی إلی تسلیط الضوء علی هذه الظاهرة فی کلام الإمام(ع). یتجلی للقارئ نهایة هذا المقال أنّ الإمام(ع) تمکن من استخدام الانزیاح التصویری بشکل مطرّد للإبداع والتجمیل فی الکلام. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
27 - بلاغة التقابل فی أشعار أحمد مطر السیاسیة
علی باقر طاهری نیا حسین الیاسیأحمد حسن مطر(1956م)، شاعر عراقی وثیق الصلة بالقضایا الدینیة والاجتماعیة والسیاسیة حیث لا یمکن فطام شعره عن واقع العراقی السیاسی والإجتماعی، فأصبح الشاعر ینطق بلسان حال الأمـة کلّهـا والإنسـانیة بأسرها مستخدماً مختلف الأسالیب البلاغیة فی بنیة شعرها الذی یلتفُّ بالکثیر من أکثرأحمد حسن مطر(1956م)، شاعر عراقی وثیق الصلة بالقضایا الدینیة والاجتماعیة والسیاسیة حیث لا یمکن فطام شعره عن واقع العراقی السیاسی والإجتماعی، فأصبح الشاعر ینطق بلسان حال الأمـة کلّهـا والإنسـانیة بأسرها مستخدماً مختلف الأسالیب البلاغیة فی بنیة شعرها الذی یلتفُّ بالکثیر من القضایا الانسانیة، ومن ضمنها أسلوب التقابل الّذی یعتبر جزءً من علم البدیع الّذی یعنی بطلاء المبنی وزخرفته، فهو أنْ یؤتی فی الکلام بمعنیین أو أکثر ثمّ یؤتی بما یقابل ذلک علی الترتیب. إنّ التقابل کیفیة لغویة فی شعر أحمد مطر یعتمد علیه الشاعر فی قصائده وللتقابل إلی جانب دوره فی اثراء جانب المعنی یصبُّ فی انسجام النص الشعری ومن ثمّ لیس التقابل تلاعباً بالالفاظ قدر ما هو محاولة لاثراء النص إلی جانب شعرنة التشکیل الشعری وذا هو سرُّ لجوء الشاعر العراقی إلی التقابل فی شعره. والبحث هذا یروم دراسة بلاغة التقابل فی أشعار أحمد مطر، مستخدمًا المنهج التوصیفی- التحلیلی حیث یصف أسلوب التقابل نظریاً، ومن ثمّ عرض تحلیلًا لمواضع التقابل وبلاغته فی أشعار أحمد مطر المختارة. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
28 - اللغة العربیة المعاصرة بین النشأة والتعلیم
فاطمه شریف زاده یزدی محمد جنتی فرإن اللغة رموز ملفوظة وإشارات متفق علی دلالتها تستعمل للتعبیر عن المعانی وهی أوسع من الکلام لأن الکلام یقتصر علی الرموز الملفوظة أی الکلمات أو الألفاظ، وهی مؤلفة من مقاطع صوتیة أو علی الأقل من مقطع صوتی واحدکما فی (لِ) من (ولَی) و(رَ) من (رأی)؛ فهما فِعلا أمر واللغات أحا أکثرإن اللغة رموز ملفوظة وإشارات متفق علی دلالتها تستعمل للتعبیر عن المعانی وهی أوسع من الکلام لأن الکلام یقتصر علی الرموز الملفوظة أی الکلمات أو الألفاظ، وهی مؤلفة من مقاطع صوتیة أو علی الأقل من مقطع صوتی واحدکما فی (لِ) من (ولَی) و(رَ) من (رأی)؛ فهما فِعلا أمر واللغات أحادیة الهجاء وفیه تدرج اللغة الصینیة ولهجاتها وطائفة من اللغات حامیة وسامیة، ومنها المصریة القدیمة والقبطیة واللغة العربیة من اللغات السامیة والمنسوبة إلی سام بن نوح. و أشهر هذه اللغات العربیة والسامیة والعبرانیة. أما الفارسیة لیست من اللغات السامیة وهی من اللغات الأریة نسبة إلی آریا وهو لفظ یراد به جمیع مملکة الفرس مثل لفظ ایران. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
29 - بررسی لحن فردوسی در دو داستان شاهنامۀ فردوسی (زال و رودابه) و (رستم و اسفندیار)
محبوبه حاجی پروانه روح الله هادیآنچه دربارۀ شاهنامه و شاهنامه‌سرایی در کتب مختلف ادبی بیان شده‌است، گویای برتری هنر حماسه‌سرایی فردوسی است. از جمله دلایلی که نشان برتری سخن فردوسی بر دیگر شاهنامه‌سرایان است، توجه به مسائل بلاغی، انسجام و هماهنگی طرح و وحدت لحن شاهنامه است. توجه به بلاغت و به‌ویژه هنر أکثرآنچه دربارۀ شاهنامه و شاهنامه‌سرایی در کتب مختلف ادبی بیان شده‌است، گویای برتری هنر حماسه‌سرایی فردوسی است. از جمله دلایلی که نشان برتری سخن فردوسی بر دیگر شاهنامه‌سرایان است، توجه به مسائل بلاغی، انسجام و هماهنگی طرح و وحدت لحن شاهنامه است. توجه به بلاغت و به‌ویژه هنر داستان‌سرایی، نکته‌ای است که از دید بیشتر مقلّدان فردوسی دور مانده است.این پژوهش بررسی گفتگوها و لحن فردوسی در دو داستان زال و رودابه و رستم و اسفندیار است و آنچه در نوع بررسی ما گفتنی است، این است که در شاهنامه در همه گفتگوها، اقتضای حال گوینده و مخاطب رعایت شده و با وجود تسلّط یک قالب، بحر و وزن مشخص، فردوسی در موضوعات و قصه های متفاوت، رعایت حال مخاطب کرده و باعث تناسب بین اندیشه و گفتگوها و ذهن خواننده است. در گفتار حاضر که به شیوۀ کتابخانه ای و با بهره گیری از فنون تحلیل و توصیف محتوا تهیه شده است، به مقایسۀ بلاغی داستان زال و رودابه و رستم و اسفندیار از دیدگاه لحن و گفتگو می پردازیم و به این نتیجه می رسیم که لحن فردوسی در دو داستان به ویژه در گفتگوهای آن ها مناسب با فضای داستان و اقتضای حال مخاطب است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
30 - استفهام بلاغی در شعر پروین اعتصامی
عبدالله واثق عباسی حسین اتحادیدر علم معانی جملات افزون بر معنای ظاهری، یک مفهوم و غرض ثانوی نیز دارند که منظور اصلی گوینده در آن نهفته است. یک دسته از این جملات که قابل صدق و کذب نیستند، جملات استفهامی‌اند. غرض اصلی از استفهام کسب خبر درباره امر مجهول است، اما علمای بلاغت برای آن اغراض ثانویة متعددی أکثردر علم معانی جملات افزون بر معنای ظاهری، یک مفهوم و غرض ثانوی نیز دارند که منظور اصلی گوینده در آن نهفته است. یک دسته از این جملات که قابل صدق و کذب نیستند، جملات استفهامی‌اند. غرض اصلی از استفهام کسب خبر درباره امر مجهول است، اما علمای بلاغت برای آن اغراض ثانویة متعددی برشمرده‌اند. در این پژوهش مفاهیم ثانویة جملات پرسشی در دیوان پروین اعتصامی براساس روش توصیفی– تحلیلی بررسی شده است. باید گفت در دیوان پروین، در مجموع 964 مورد پرسش بکار رفته که943 مورد آن از نوع بلاغی محسوب میشود. برای این تعداد استفهام بلاغی میتوان 41 مفهوم ثانوی مختلف درنظر گرفت. در این میان مضامینی همچون سرزنش، انکار، نهی و شکایت بیشترین کاربرد را دارند. همة این موارد برای طرح موضوعات اخلاقی مناسب می‌باشند. از ویژگی‌های سبکی پروین در کاربرد استفهام، همراه کردن جملات استفهامی با آرایة موازنه است. در این موارد، شاعر یک مضمون اخلاقی را در دو مصراع پیاپی تکرار میکند. این شیوة، علاوه بر افزایش ارزش‌های موسیقیایی کلام، در القای مضامین مورد نظر شاعر نیز تأثیر بیشتری دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
31 - تحلیل و بررسی کنایه در شیرین و خسرو امیر خسرو دهلوی
محبوبه حاجی جعفری توران پشتی تورج عقداییکنایه یکی از مهمترین و زیباترین مباحث علم بیان است که در میان مردم و از زندگی آنان پدید می آید و با زندگی پیوندی ناگسستنی دارد.کنایات میراثی گرانبها از بیان غیر مستقیم اندیشه است که از آغاز تا کنون سینه به سینه منتقل گشته است .از این روی کنایه،در افواه و نوشته های ادبی أکثرکنایه یکی از مهمترین و زیباترین مباحث علم بیان است که در میان مردم و از زندگی آنان پدید می آید و با زندگی پیوندی ناگسستنی دارد.کنایات میراثی گرانبها از بیان غیر مستقیم اندیشه است که از آغاز تا کنون سینه به سینه منتقل گشته است .از این روی کنایه،در افواه و نوشته های ادبی ملت ها،کاربردی فراوان دارد.شاعران نیز از دیرباز بدان توجه داشته و از آن استفاده کرده اند .به جرات می توان گفت شاعری نیست که در اثرش از این ابزار بیان غیر مستقیم،استفاده نکرده باشد. از آنجا که کنایه ،ساختی انعطاف پذیر در زبان فارسی است و در زیر لایه ی ظاهری و لفظی آن، زمینه ای فرهنگی قرار گرفته از این روی نقش اساسی در بیان غیر مستقیم مطالب ونظریات شاعر بر عهده دارد.این مقاله بر آن است تا با بررسی کنایه های منظومه ی شیرین و خسرو امیر خسرو دهلوی نشان دهد که این شاعر پارسی گوی تا چه اندازه با به کارگیری کنایه ،زبان خود را از ابتذال و تکرار مصون داشته و تا چه میزان اندیشه های خود را در آن ریخته و از میان انواع کنایه ،به کدام نوع توجه خاصی داشته است.بررسی ها نشان داد که کاربرد کنایه های مردمی و زبانی در این منظومه،بیشتر از کنایات ابداعی است و هدف شاعر از آوردن کنایه،علاوه بر زیبایی و تاثیر بیشترکلام ،جلوگیری از ملال خواننده در شنیدن سخنان بی پرده و صریح با منطقی عادی است . تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
32 - قافیه و صنعت مطابقه
علی حسین رازانیدر فایل اصل مقاله موجوداستدر فایل اصل مقاله موجوداست تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
33 - بررسی و تحلیل کارکردهای بلاغی واژه های قرآنی در غزل عرفی شیرازی
رضا رفایی قدیمی مشهد خلیل پروینیقرآن کریم، به مثابۀ والاترین متن اسلامی، همواره آبشخور شاعران پارسی سخن بوده است. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر قرآن کریم بر تصویرسازی در غزل عرفی شیرازی، از شاعران پیشگام سبک هندی در قرن دهم است. مدعای اصلی پژوهش حاضر این است که عرفی در غزلیات خود از واژه های قرآنی در خل أکثرقرآن کریم، به مثابۀ والاترین متن اسلامی، همواره آبشخور شاعران پارسی سخن بوده است. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر قرآن کریم بر تصویرسازی در غزل عرفی شیرازی، از شاعران پیشگام سبک هندی در قرن دهم است. مدعای اصلی پژوهش حاضر این است که عرفی در غزلیات خود از واژه های قرآنی در خلق تصاویر نازک خیالانه و بدیع، سود جسته است و واژه های قرآنی، در غزل او در بسیاری از موارد، از جنبۀ زیبایی شناسی و تصویرآفرینی قابل بررسی و تحلیل هستند. برای اثبات این مدعا، و نیز بررسی جایگاه قرآن در شعر عرفی، غزلیات او از حیث تأثیرگذاری قرآن بر تصویرآفرینی در حوزۀ دو علم بیان و بدیع مورد بررسی قرار گرفته است و انواع وام گیری های این شاعر از قرآن کریم در خلق تصاویر شعری، واکاوی شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که بیش ترین استفادۀ عرفی از قرآن کریم در خلق تصاویر، در اغراق نازک خیالانه و نیز در ساخت استعاره صورت پذیرفته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
34 - مبادئ بلاغة التصویر بین الاتجاهین الرومانسی والبرناسی فی الشعر العربی
مجید صالح بک محمد هادی مرادی ناصر میثاقیتعددت التعاریف عن التصویر فی العصر الحاضر، وهو فی مفهومه الشامل کما یعرفه "دای لویس" لوحة مصنوعة من الألفاظ، أو محاولة لبیان التجارب عن طریق اللغة وبشکل فنّی. ومدی توفیق الشاعر فی خلع الفنّیة على کلامه یُسمّى بالبلاغة؛ ومما یقضی علیها هو التصویر الآلی للواقع دون محاولة أکثرتعددت التعاریف عن التصویر فی العصر الحاضر، وهو فی مفهومه الشامل کما یعرفه "دای لویس" لوحة مصنوعة من الألفاظ، أو محاولة لبیان التجارب عن طریق اللغة وبشکل فنّی. ومدی توفیق الشاعر فی خلع الفنّیة على کلامه یُسمّى بالبلاغة؛ ومما یقضی علیها هو التصویر الآلی للواقع دون محاولة للانتقاء الفنی. وللمذاهب الأدبیة فی توجیه تلک المحاولات مذاهب تبتنی على فلسفة معارضة لسابقتها وتشکّل نظرتها إلى الأدب عامّة، وإلى الشعر خاصة. وابتناء على تلک النظرة تصنّف مبادؤها الأساسیة لخلق البلاغة المرجوّة. ومن ضمن تلک المذاهب الرومانسیة والبرناسیة التی تتقابل رؤاهما عن البلاغة؛ تعرض هذا المقال لدراسة المبادئ الأساسیة التی یستند علیها التصویر فی بلاغته عند الاتجاهین الرومانسی والبرناسی. یتطرق هذا المقال بمنهج وصفی – تحلیلی إلی العلل والأسباب التی تقف خلف هذا التقابل، لاستخراج مظاهر تلک المبادئ عند شعراء هذین الاتجاهین. وتبیّن أنّ المبادئ التی اتخذها الاتجاه الرومانسی وهی: محوریة الذاتیة بمظاهرها، وتکثیف عناصر الصورة وتمجید الألم؛ تقف وجها لوجه لما اتخذته البرناسیة رغبة فی الوصول إلی بلاغة التصویر، حیث کانت المبادئ عندها: الإلمام باللاذاتیة، غائیة الجمال، نبذ صفة الحیاة عن الطبیعة، تألیه العالم الخارجی، الاهتمام بالشکل وزیادة الشخوص. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
35 - دراسة آلیّات الإقناع والحجاج فی رسائل الإمام علی(ع) فی نهج البلاغة (الرّسالة الخامسة والأربعین نموذجاً)
مهدی عابدیالإقناع کان ومازال من أفضل الوسائل تأثیراً علی الآخرین، وهو آلةٌ بیانیة فاعلة لتحقیق التأثیر فی المتلقّی، والمحور الرّئیس فی إیصال الأفکار وتحقیق المقاصد بین المتکلّم والمتلقّی عبر وسائل الإقناع والإثارة، والحجاج میزةٌ من میزات هذا التخاطب (الشفویة والکتابیة). هذه الدّر أکثرالإقناع کان ومازال من أفضل الوسائل تأثیراً علی الآخرین، وهو آلةٌ بیانیة فاعلة لتحقیق التأثیر فی المتلقّی، والمحور الرّئیس فی إیصال الأفکار وتحقیق المقاصد بین المتکلّم والمتلقّی عبر وسائل الإقناع والإثارة، والحجاج میزةٌ من میزات هذا التخاطب (الشفویة والکتابیة). هذه الدّراسة تکشف عن جانب بسیط من العملیة الإقناعیة فی کلام خطیبٍ کان له الحظّ الأوفر فی هذه الصّناعة، لأنّ رسائل الإمام علی (علیه السّلام) مادّة غزیرة بشکلها ومضمونها وتکامل مجموعة العلاقات فیها، وتنظّم النصّ ککلّ منسجم متلائم. قد تناولت هذه الدّراسة موضوع الحجاج والإقناع فی رسالة الإمام علی (ع) إلی عثمان بن حنیف الأنصاری (کعامله الحکومی) وتحاول أن تقوم بدراسة کیفیة استخدام آلیات الإقناع ووسائله فی بناء الرّسالة بمنهج وصفی- تحلیلی. ومن نتائج هذه الدّراسة أنها تهدف إلی إیجاد نظرة عمیقة لمتلقّی رسالة الإمام وتقدّمه رؤیة طریّة؛ هذه الرّسالة تقوم علی الطّابع الحجاجی والإمام یحاول من خلالها تنفیذ أغراضه عبر الإقناع والتأثیر وکلامه البلیغ مزوّدٌ بأسالیب متنوّعة وکذلک یتحدّث المرسل عن نفسه تارةً یمتدحها وأخری یؤبّخها، وذلک وفق الإستراتیجیة التضامنیة، وتعدّ إحدی استراتیجیات التّخاطب أن یتضامن المتکلّم مع المخاطب فی حالة التنازل عن سلطته فی التخاطب ویعتمد المرسل فی صوره التشبیهیة علی الهیئات المختلفة، ما یجعل المتلقّی فی رقابة دائمة مع النصّ من أجل اکتشاف الخیوط المشترکة بین هذه الصّور. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
36 - أسس نسبة الانتحال إلی نهج البلاغة والردّ علیها؛ دراسة موضوعیة
علی حاجی خانی امیر فرهنگ نیاقضیة الانتحال والوضع لا تنحصر بأمة دون غیرها أو أدب دون غیره إذ توجد فی أدب کل أمة تنتقل من طور البداوة إلی الحضارة، فتمت مناقشة الروایة والانتحال فی الشعر والأدب فی فترات مختلفة وأثیرت حولهما ضجة فی العصر الحدیث. إن ابن خلکان هو أول من غرس بذرة التشکیک فی نهج البلاغة و أکثرقضیة الانتحال والوضع لا تنحصر بأمة دون غیرها أو أدب دون غیره إذ توجد فی أدب کل أمة تنتقل من طور البداوة إلی الحضارة، فتمت مناقشة الروایة والانتحال فی الشعر والأدب فی فترات مختلفة وأثیرت حولهما ضجة فی العصر الحدیث. إن ابن خلکان هو أول من غرس بذرة التشکیک فی نهج البلاغة ومدى صحة نسبته إلى الإمام علی (ع)، ثم کان هناک مشککون کثیرون حذوا حذوه.حاولت هذه الدراسة أن تجیب عن أسئلة منها: ما هی أسس الشک والانتحال فی نهج البلاغة وما هی أهم الردود الرئیسة علیها؟ مما قاله ابن خلکان یمکن أن یتمّ جمع الشکوک حول نهج‌البلاغة فی نقطتین هما الشک فی جامع نهج‌البلاغة أ هو الشریف الرضی أم أخوه الشریف المرتضى؟ وثانیهما الشک فی صحة نسبة نهج‌البلاغة إلى الإمام علی (ع). کما حاولت الدراسة أن تستخدم الردود المعتمدة علی النقل والعقل ومبحث الروایة وطرق تحمل الحدیث وفقاً للمنهج الوصفی-التحلیلی. وقد توصل المقال إلی أن الشریف الرضی قد جمع نهج البلاغة لا المرتضى، کما نصّ علی دحض نظریة الانتحال والوضع وإبطال الفکرة القائلة بأن الشریف الرضی واضعه لا جامعه. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
37 - السیاق وفاعلیّته فی دراسة وتبیین "الصورة الفنّیة" "دراسة فی رسائل الإمام علی(ع) نموذجاً"
خلیل پروینی عیسی متقی‌زاده محمد کبیریتُعتبر الصورة الفنیة عنصراً هامّاً فی دراسة ونقد الأعمال الأدبیة، فقد أصبحت إلی ما تضمّ فیما بینها من الأخیلة، والظلال، والإیقاعات والعواطف، والواقعیّات، معیاراً أساسیّاً فی تقییم العمل الأدبی الذی إنّما یتقوَّم بما ابتنت علیه الصورة الفنیة من هذه المکونات الأدبیة الأسا أکثرتُعتبر الصورة الفنیة عنصراً هامّاً فی دراسة ونقد الأعمال الأدبیة، فقد أصبحت إلی ما تضمّ فیما بینها من الأخیلة، والظلال، والإیقاعات والعواطف، والواقعیّات، معیاراً أساسیّاً فی تقییم العمل الأدبی الذی إنّما یتقوَّم بما ابتنت علیه الصورة الفنیة من هذه المکونات الأدبیة الأساسیة. ونظراً للعلاقة الوثیقة الرابطة بین الصورة الفنیة والسیاق، یتحتّم علی دارس الصورة فی الأعمال الأدبیة أن یعتنی فی دراسته النقدیة التحلیلیة بالسیاق، لیقف من خلاله علی صورة فنیة هی أکثر اتّضاحاً وبیاناً. قد تطرّقت هذه الدراسة المعتمدة علی المنهج الوصفی- التحلیلی إلی الکشف عن مدی تواجد وتوافر تلک العلاقة بین الصورة الفنیة والسیاق فی رسائل الإمام علی(ع) الواردة فی نهج البلاغة.وقد خلصت دراستنا هذه إلی دور السیاق الریادی فی تبیین الجوانب المختلفة للصورة الفنیة فی الرسائل العلویة، والکشف عن مدی نَجاح هذا العنصر الأدبی فی رسائل الإمام علی(ع). تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
38 - شبهة حجم نهج البلاغة والإسهاب فی کلام الإمام علی (ع) والرد علیها
علی حاجی خانیلایشک أحد أن نهج البلاغة من أعظم الکتب الدینیة بعد القرآن الکریم، ولیست الخطب والرسائل والمواعظ والحکم المتوافرة فیه إلّا نبراساً منهاجاً منیراً یستهدی به البشر ویأخذ منه النور ویهدی به إلی سبیل الرشاد، ذلک لأن ما ورد فیه، المضامین القرآنیة وخلاصة سنن النبی وقد أبان الإ أکثرلایشک أحد أن نهج البلاغة من أعظم الکتب الدینیة بعد القرآن الکریم، ولیست الخطب والرسائل والمواعظ والحکم المتوافرة فیه إلّا نبراساً منهاجاً منیراً یستهدی به البشر ویأخذ منه النور ویهدی به إلی سبیل الرشاد، ذلک لأن ما ورد فیه، المضامین القرآنیة وخلاصة سنن النبی وقد أبان الإمام عن فصاحته وبلاغته بأجمل وأروع ما یمکن أن یقوله البشر. وبمرور الزمن قام الحاقدون والمشککون بطرح بعض الشکوک والشبهات فی مدی أصالته ودقة محتواه. من هذا المنطلق فإن من أهم الشبهات اللفظیة أو الشکلیة الواردة علی نهج البلاغة، هی شبهة حجم نهج البلاغة والإسهاب فی کلام الإمام، کما قال بعض المشککین فی نهج البلاغة إنّ فیه إطناب وتطویل کالقاصعة والأشباح وعهد مالک الأشتر؛ بید أن هذا لم یکن مألوفاً من قبل ولم یعهد إلیه. ففی هذا المقال یتناول الباحث هذه الشبهة ویسعی إلی الرد علیها وفقاً للمنهج الوصفی التحلیلی، مشیرا إلی کثیر من الخطب الطویلة التی سبقت عهد الإمام وأنه هو الذی کان یحدد مدی الإطناب أو الإیجاز فی الخطب وفقاً للمرسِل أو المخاطَب أو الأمکنة التی تُلقی فیها؛ کما أن الطول والقصر لیس معیاراً مناسباً لتحدید مصداقیة الخطب، بل الأثر الذی یترکه علی المتلقی هو ما ینبنی علیه إلقاء الخطب، وفیما یخص عهد مالک والإطناب فیه، توصل الباحث إلی أن شخصیة مالک والمتلقی الخاص ما کان یقتضی الإطناب فی العهد، بل المتلقی العام لهذا العهد والظروف الحاکمة علی فحوی النص، هو السبب الرئیسی فی الإطناب والإسهاب فیه. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
39 - مضامین تمثیلی در اشعار ناصر خسرو
سیّد احمد حسینی کازرونی لیلا خیاطانتمثیل جزء اصطلاحاتی است که حوزه‌ی معنایی وسیعی را در بر میگیرد، اما در شعر و بلاغت فارسی عمدتاً در سه حوزه‌ی تشبیه، ضرب المثل و روایت‌های داستانی یا آلیگوری به کار رفته است. از طرفی خاستگاه تمثیل را بیشتر در فلسفه و کلام دانسته‌اند تا خود ادبیات؛ از این رو رابطه‌ی آن ب أکثرتمثیل جزء اصطلاحاتی است که حوزه‌ی معنایی وسیعی را در بر میگیرد، اما در شعر و بلاغت فارسی عمدتاً در سه حوزه‌ی تشبیه، ضرب المثل و روایت‌های داستانی یا آلیگوری به کار رفته است. از طرفی خاستگاه تمثیل را بیشتر در فلسفه و کلام دانسته‌اند تا خود ادبیات؛ از این رو رابطه‌ی آن با متون خرد گرا یک رابطه‌ی مستقیم است. در تاریخ ادبیات فارسی، حکیم ناصر خسرو قبادیانی شاعر قرن پنجم هجری یکی از برجسته‌ترین تولیدکنندگان متن‌هایی است که از مضامین تمثیلی به ویژه در اشعارش به شکل قابل توجهی استفاده کرده است و این از دیدگاه نقد ادبی قابلیت تحلیل و بررسی بسیار دارد. در این مقاله میزان گرایش ناصر خسرو به استفاده از انواع تمثیل و مضامین تمثیلی نشان داده شده است و از طرفی تأثیر مبانی فکری و عقیدتی دستگاه اسماعیلیه در چگونگی به کارگیری این مضامین واکاوی شده است. ناصر خسرو در اشعارش عمدتاً از تشبیه تمثیلی و روایت‌های داستانی یا آلیگوری نسبت به دیگر اشعار تمثیل استفاده کرده است. در تمثیل‌های او لایه‌ی بیرونی یا روساخت قصه و تشبیه مجموعه‌ای است از تصاویر، اشخاص، اشیا و اعمالی که در زیر ساخت خود یک پیام اخلاقی یا تعلیمی و یا یک ایده‌ی ذهنی را در بر دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
40 - نگاهی تحلیلی- تطبیقی به تمثیل از دیدگاه قندزی و بلاغت‌نویسان قبل و بعد وی
هاله اژدرنژاد احمد رضا یلمه ها مهرداد چتراییتمثیل از انواع ادبی است که کاربردی دیرینه دارد و بلاغت نویسان از گذشته‌های دور تاکنون دربارۀ آن نظرات گوناگون و متفاوتی ارائه کرده‎اند. یکی از این بلاغت نویسان محمود بن محمّد بن احمد قندزی، ادیب ایرانی قرن نهم هجری و نویسندۀ اثری به نام بلاغت است. از این رو در پژوهش أکثرتمثیل از انواع ادبی است که کاربردی دیرینه دارد و بلاغت نویسان از گذشته‌های دور تاکنون دربارۀ آن نظرات گوناگون و متفاوتی ارائه کرده‎اند. یکی از این بلاغت نویسان محمود بن محمّد بن احمد قندزی، ادیب ایرانی قرن نهم هجری و نویسندۀ اثری به نام بلاغت است. از این رو در پژوهش حاضر سعی بر این است که تمثیل از نگاه قندزی و دیگر بلاغت نویسان معاصر و کلاسیک بررسی و مقایسه شود. برای رسیدن به این منظور پس از معرفی قندزی و اثر ایشان، تمثیل از نگاه قندزی بررسی و با آرای بلاغت‎نویسان قبل و بعد از او مقایسه شد و وجوه افتراق و اشتراک آن‎ها در جدولی مشخّص گردید. حاصل پژوهش حاضر که به‎ شیوۀ اسنادی-تحلیلی انجام گرفته، بیانگر این است که آرای قندزی به بلاغت نویسان گذشته نزدیک‌تر است و اساس نظریات قندزی و نویسندگان پس از او بر پایۀ عقاید گذشتگان است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
41 - رویکرد تمثیلی مهرورزی و خشم در افسانه سیاه گالش
حبیب اله غلام دوست علی محمد موذنی جهاندوست سبزعلی پور ثورالله نوروزییکی از پر رمز و رازترین باورها در بین مردم دامدار گیلان، اعتقاد به افسانه‌ای به نام سیاه گالش است که در گذر زمان با واقعیت و خیال درهم آمیخته وجایگاه خاصی در شکل گیریِ هویتِ فرهنگی آنان پیدا نموده است. قهرمان این افسانه در پندار مردم به سبب نامیرایی و قدرت برکت بخشی آن أکثریکی از پر رمز و رازترین باورها در بین مردم دامدار گیلان، اعتقاد به افسانه‌ای به نام سیاه گالش است که در گذر زمان با واقعیت و خیال درهم آمیخته وجایگاه خاصی در شکل گیریِ هویتِ فرهنگی آنان پیدا نموده است. قهرمان این افسانه در پندار مردم به سبب نامیرایی و قدرت برکت بخشی آن همسان اولیاءِ دین بوده، روایات متفاوتی از کنش‌های وی در امر نظم بخشیدن به قوانین شکار وتولید مواد لبنی و حفظ محیط زیست نقل می‌کنند. برهمین اساس پس از گفتاری کوتاه در تبیین هویت اصلی این افسانة زنده و فعال با بیان وجوه افتراق واشتراکات روایتیِ آن در مناطق مختلف گیلان و نیز به جهت دریافت پاسخ‌های کاربردی نقش تمثیل در روایت‌های گوناکون آن و این که آیا اصولاً تمثیل می‌تواند در باز پروری افکار شنوند گان نقش مفیدی داشته باشد و یا درنظم بخشیدن به اجرای قوانین اجتماعی در جامعة دامداری مؤثر عمل نماید؟، درصورت وجود پاسخ مثبت میزان این اثر بخشی چقدر می‌تواند باشد و نیز با بیان مطالبی کوتاه و مختصر در باره شناخت و چیستیِ تمثیل در علم بلاغت، به بررسی رویکرد تمثیلی مهر و خشم که از جمله عناصر تشکیل دهندةِ اصلیِ شخصیتِ سیاه گالش محسوب شده و نیز از اهداف این پژوهش که تا کنون هیچگونه تحقیقی درباره آن صورت نپذیرفته و کاملاً بکر و منحصر بفرد می‌باشد، با روش توصیفی تحلیلی پرداخته شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
42 - گروه کارکرد تمثیل در اشعار سبک خراسانی
ویدا شیرکوند احمد خاتمیدر بلاغت فارسی اصطلاح تمثیل حوزه معنایی گسترده‌ای را در بر میگیرد که تشبیه مرکب، ضرب‌المثل، اسلوب معادله، حکایت اخلاقی و روایت‌های داستانی و قصه‌های رمزی را شامل میشود. تمثیل ریشه در عقلانیت و اندیشه دارد، از این رو رابطه‌ی آن با متون خردگرا یک رابطه‌ی مستقیم است. در أکثردر بلاغت فارسی اصطلاح تمثیل حوزه معنایی گسترده‌ای را در بر میگیرد که تشبیه مرکب، ضرب‌المثل، اسلوب معادله، حکایت اخلاقی و روایت‌های داستانی و قصه‌های رمزی را شامل میشود. تمثیل ریشه در عقلانیت و اندیشه دارد، از این رو رابطه‌ی آن با متون خردگرا یک رابطه‌ی مستقیم است. در تاریخ ادب فارسی، شاعران سبک خراسانی از مضامین تمثیلی بسته به میزان تعلیمی بودن سروده‌هایشان در جهت بیان مقاصد خویش بهره برده‌اند. در این مقاله میزان گرایش چند تن از سرایندگان این دوره به استفاده از تمثیل با خواندن سی درصد از ابیات هر شاعر و جمع‌آوری یافته‌ها و شواهد به مدد معیارهای سبکشناسی، بسامدگیری و با رسم نمودار، مستندسازی شده است. نخستین شاعران این دوره عمدتاً از تشبیهات تمثیلی و ارسال المثل استفاده کرده‌اند و با گذر زمان انواع دیگر تمثیل در سروده‌های شاعران متأخر این دوره نمود می‌یابد و با روش آگاهانه برای پوشیده‌گویی و بیان غیرمستقیم اندیشه خود به تمثیل روی می‌آورند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
43 - تحلیل کاربرد هنری تشبیه و تأثیر آن در سبک ادبی عبهر‌العاشقین
اسراء السادات احمدیروزبهان بقلی (متوفی606ه.ق) معروف به شیخ شطاح از جمله صوفیان مشهوری است که نامش در تصوف عاشقانة فارسی آن چنان می‌درخشد که کسی را یارای انکار وی نیست. یکی از مهمترین آثار وی که از لحاظ ادبی نیز از متون ارزشمند شمرده میشود، عبهر‌العاشقین است. این کتاب شامل 32 فصل است دربا أکثرروزبهان بقلی (متوفی606ه.ق) معروف به شیخ شطاح از جمله صوفیان مشهوری است که نامش در تصوف عاشقانة فارسی آن چنان می‌درخشد که کسی را یارای انکار وی نیست. یکی از مهمترین آثار وی که از لحاظ ادبی نیز از متون ارزشمند شمرده میشود، عبهر‌العاشقین است. این کتاب شامل 32 فصل است دربارۀ عشق و عاشقی و کیفیت این حال باشکوه در تصوف که رکن و اساس و اصل این مکتب روحانی است. روزبهان درین کتاب دربارة عشق و عاشق و چگونگی ارتباط و یگانگی این سرّ و التزام زیبایی عشق و جدا نبودن این دو لطیفة غیبی از یکدیگر و اینکه اساس هستی بر آن پایدار و استوار است و برتری جمال انسانی پرداخته است. این مبحث مهم صوفیانه که باگویاترین عبارات فارسی و شیواترین اشعار و زیباترین تصاویر و تشبیهات به هم آمیخته است بسیار دلکش و دلربا است و به‌گونه‌ای بیان شده‌است که انگار واژه‌ها و عبارات کتاب جان دارند و به سماع و دست‌افشانی و پای‌کوبی برخاسته‌اند و بر جان و دل مخاطب نشسته‌اند.آنچه به جان گرفتن بیشتر عبارات کتاب کمک میکند، استفادة نویسنده از بلاغت و به‌ویژه تشبیه است. تشبیه در جای جای این کتاب موج می‌زند و بیشتر صفحات این اثر را آراسته است. درین مختصر برآنیم تا به بررسی انواع تشبیه درین کتاب بپردازیم و با توجه به زبان عرفانی و ادبی روزبهان تحلیلی کلی بر آن ارائه دهیم؛ باشد که سودمند افتد تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
44 - نامدار گمنام بررسی متن بلاغةُ المُراد فی طریق الأوراد اثر عیدعاشق خبوشانی (جشنی) صوفی و عارف سده‌های هفتم و هشتم هجری قمری (زنده در 719 هـ.. ق.)
علی محمد مؤذنی زهیر طیببلاغة المراد فی طریق الأوراد متنی کهن و ناشناخته با موضوع تعلیم آداب سلوک عرفانی به مریدان است. این کتاب توسّط شخصیّتی ارجمند امّا بی‌نام و نشان از رجال صوفیة قرون هفتم و هشتم هجری قمری خراسان به نام عیدعاشقِ خَبوشانی با تخلّص شعری جشنی نوشته شده است. کتاب حاوی ویژگی‌ها أکثربلاغة المراد فی طریق الأوراد متنی کهن و ناشناخته با موضوع تعلیم آداب سلوک عرفانی به مریدان است. این کتاب توسّط شخصیّتی ارجمند امّا بی‌نام و نشان از رجال صوفیة قرون هفتم و هشتم هجری قمری خراسان به نام عیدعاشقِ خَبوشانی با تخلّص شعری جشنی نوشته شده است. کتاب حاوی ویژگی‌های دستوری و واژگان و ترکیباتی بدیع از نظم و نثر خراسان است که برخی از آن در سایر آثار ادبی این دوره، تکرار نشده است. از ویژگی‌های شاخص این اثر، مدّت تألیف آن است که تماماً در طیّ سه روز به رشتة تحریر درآمده که در متون ادبی از استثنائات است. نویسنده خود از مشایخ صوفی و از شاگردان شیخ حسن شمشیری صوفی شهیر قرن هفتم است. بلندای عرفانی نگاه نویسنده از خلال متن هویداست چنان که گاه نویسنده با پرهیز از افشای اسرار الهی دم فرو می‌بندد. در این نوشتار تلاش میشود تا ضمن آشنایی با مؤلّف و اثر او، شمّه‌ای کوتاه دربارة سرشت ادبی و مفاهیم فرهنگی این کتاب در کنار مباحث نسخه شناسی و کتابشناسی آن، بیان شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
45 - تخیل، رؤیت و رویا در اشعار عارفانه ملک الشعرای بهار
حمیده جمالزهی بهروز رومیانی مصطفی سالاریملک الشعرای بهار، از شاعران برجستة دوران مشروطیت و از نخستین شاعران اجتماعی‌سرا است که توانست نگرش اعتراضی را وارد شعر پارسی زمانه‌اش کند. در میان اشعار بیشمار بهار، بخش قابل توجهی به شعر عرفانی اختصاص داده شده که عمدتاً با موضوع عشق و شهود و مکاشفه سروده شده است. ارزش أکثرملک الشعرای بهار، از شاعران برجستة دوران مشروطیت و از نخستین شاعران اجتماعی‌سرا است که توانست نگرش اعتراضی را وارد شعر پارسی زمانه‌اش کند. در میان اشعار بیشمار بهار، بخش قابل توجهی به شعر عرفانی اختصاص داده شده که عمدتاً با موضوع عشق و شهود و مکاشفه سروده شده است. ارزش اشعار عرفانی بهار به این خاطر است که آرایه‌های ادبی و رمزگرای عرفانی را در آن برهه از تاریخ ادبی که گرایش به سبک خراسانی تحت عنوان بازگشت ادبی به فراموشی سپرده شده بود، به ادب معاصر منتقل کرد و از طرفی محتوای عرفانی از جمله رؤیا و مکاشفه را به بستر شعر جدید معرفی کرد. در این پژوهش با رویکرد توصیفی -تحلیلی و به شیوه کتابخانهای به بررسی دو شاخصه تخیل و رؤیا در شعر بهار می‌پردازیم. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
46 - بررسی پرسش‌های بلاغی با بن‌‌مایه‌های عرفانی در غزلیّات کلیم کاشانی
غلامرضا هاتفی‌اردکانی سیّدحسین شهاب رضوی عزیرالله توکلیاغلـب شاعـران عـارف بـرای طـرح آمـوزه هـای عـرفـانـی، از سـازۀ پــرسش بـلاغـی (Rhetoric Question) بهره گرفته اند. کلیم کاشانی مشهور به خلّاق المعانی ثانی (990-1061) یکی از مشهورترین غزل سرایان سبک هندی بااستفاده از این شگرد زبانی، بن مایه های عرفانی از قبیل دنیا، روح، أکثراغلـب شاعـران عـارف بـرای طـرح آمـوزه هـای عـرفـانـی، از سـازۀ پــرسش بـلاغـی (Rhetoric Question) بهره گرفته اند. کلیم کاشانی مشهور به خلّاق المعانی ثانی (990-1061) یکی از مشهورترین غزل سرایان سبک هندی بااستفاده از این شگرد زبانی، بن مایه های عرفانی از قبیل دنیا، روح، استغنا، فنا، حسن، همّت، طلب، دل، وصل، صبر، حیرت، غیرت، معرفت، فقر، فنا، تقدیر، عشق، طایر مراد و... را در قالب پرسش های بلاغی با مفاهیم ثانوی مختلف طرح کرده است. پرسش بلاغی با مفهوم ثانوی انکار و با درون مایه های عرفانی، در غزلیّات کلیم کاشانی، بیشترین سهم و کاربرد، یعنی (18/41%) را از آن خود کرده است. یکی از اصول اصلی عرفان عملی، این است که عارف برای اثبات حقیقت، لازم است به نفی تعلّقات دنیوی، بپردازد. رسیدن به مرتبۀ حیرت، محصول نفی تعلّقات دنیوی است. کلیم کاشانی پس از درک عظمت خداوند، با درک ناتوانـی خود، با طرح سؤالات بلاغی، به سرزنش خـویش و انتقاد از نابسامانـی هـای اجتماعـی پرداخته است. نگارندگان این مقاله، با بهره گیری از روش تحلیل محتوا، با هدف آشنایی هرچه بیشتر مخاطبین با آموزه های عـرفان عملی کلیم کاشانـی، بـه بررسی بن مایۀ عرفانی پرسش های بلاغی در غزلیّات او، پرداخته اند. به کارگیری صور خیال و ابزارهای ادبی اسلوب معادله، حسّامیزی، تلمیح، حسن تعلیل، و جناس قالب پرسش های بلاغی کلیم را فخیم جلوه داده است. پرسش های بلاغی با مفاهیم ثانوی انکار، اعجاب، عجز و توبیخ چهار ضلع اصلی بن مایه های غزلیّات کلیم کاشانی را تشکیل داده اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
47 - کاربرد زبان بلاغی و ادبی رنگ در ارتباطات غیر کلامی در اشعار رودکی و منوچهری
غلامرضا حیدری طاهر جعفرینقش رنگ در ادب پارسی از نقش های غیر قابل انکار است. هر رنگی تأثیر خاصی دارد و هر تأثیر از رنگی خاص، حال و هوای روانی مخصوصی پدید می آورد. شاعران و نویسندگان در دامنه ارتباطات غیر کلامی با دریافت های عاطفی و گاه عقلی خود در روشن کردن رازهای ناشناخته رنگ، گام های مؤثری بر أکثرنقش رنگ در ادب پارسی از نقش های غیر قابل انکار است. هر رنگی تأثیر خاصی دارد و هر تأثیر از رنگی خاص، حال و هوای روانی مخصوصی پدید می آورد. شاعران و نویسندگان در دامنه ارتباطات غیر کلامی با دریافت های عاطفی و گاه عقلی خود در روشن کردن رازهای ناشناخته رنگ، گام های مؤثری برداشته اند. دست آوردهای این پژوهش که به زبان ادبی و بلاغی رنگ در ارتباطات غیر کلامی در اشعار رودکی و منوچهری پرداخته است، نشان می دهد که رنگ ها در اشعار این شعرا، زبانِ دوم و گویای آنهاست. این دو شاعر، به عنوان دو شاعر بزرگ طبیعت گرای سبک خراسانی، همچون دیگر شاعران این سبک، از دامنه تنوع رنگ ها و زبان آنها، در آفرینش واژه ها، مضامین، تعابیر، تصاویر هنری و ادبی با الهام از رنگارنگی طبیعت رنگین، در انتقال و القای اندیشه ها و پیام های درونی خود در عالمِ ارتباطات غیر کلامی نهایت استفاده را کرده اند. رنگ های سرخ، سیاه، سفید، زرد و... در این ساختارها، بسامد بالایی را نسبت به دیگر رنگ ها دارند. شادی ها را به با رنگ های سرخ و سبز و... به تصویر کشیده اند و در غم و غصه ها، رنگ سیاه، تیره و... زبان گویای آنها شده است و در بیان پاکی ها و صافی ها، رنگ سفید را انتخاب کرده اند و در یأس و ناامیدی، نمودی از رنگ های تیره و کدر و... را برگزیده اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
48 - بررسی و مقایسه زیبایی شناسی معنوی گلستان با بهارستان، پریشان و خرابات
آیت شوکتیبخشی از متون ادبی در ارتباط با متن‌های دیگر شکل گرفته و از این حیث متن‌ها در دنیای خود از روابط گوناگون درون متنی و بینامتنی برخوردارند. در این میان معمولا یکی از متن‌ها از نظر زمانی، جلوتر از بقیه‌اند. بعد از سعدی، گلستان وی و شیوه بیان، مضامین، ترکیبات و تصویرهای آن م أکثربخشی از متون ادبی در ارتباط با متن‌های دیگر شکل گرفته و از این حیث متن‌ها در دنیای خود از روابط گوناگون درون متنی و بینامتنی برخوردارند. در این میان معمولا یکی از متن‌ها از نظر زمانی، جلوتر از بقیه‌اند. بعد از سعدی، گلستان وی و شیوه بیان، مضامین، ترکیبات و تصویرهای آن مورد توجّه عام و خاص قرار گرفت و سادگی، روشنی بیان و لطف سخن او سبب شد تا در میان نویسندگان به سرمشق و الگوی نویسندگی تبدیل شده و آثار گوناگونی با تکیه برآن خلق شود چنانکه بهارستان جامی در قرن نهم، پریشان قاآنی در قرن دوازدهم و خرابات فقیر شیرازی در قرن سیزدهم نمونه‌ای از آن نظیره‌هاست. پژوهش حاضر به شیوة توصیفی- تحلیلی و آماری و مبتنی بر مطالعات کتابخانهای در صدد است تا گلستان، بهارستان، پریشان و خرابات را از جنبة بلاغی و از بعد صنایع معنوی( تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه) مطالعه کرده و نشان دهد که گلستان از این حیث در چه پایه‌ای قرار دارد تا بر اساس آن در مورد استفاده از صنایع معنوی سه نظیرة دیگر قضاوت شود. یافته‌های پژوهش نشان میدهد که بعضی ویژگی-های در هر چهار اثر مصداق داشت از جمله غلبة تشبیهات حسی نسبت به عقلی و وجود مجاز کمتر اما بعضی ویژگی‌ها، خصیصة اختصاصی بین گلستان و نظییره‌ای دیگر شمرده میشود از جمله بهارستان در وضوح و حجم متعادل تصویری و پریشان و خرابات در تصویرهای مشترک. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
49 - بررسی زیبایی شناسی زبان و آرایه های ادبی در شعر سعدی
شهربانو رنجبر محمدعلی داوودآبادی محمدرضا زمان احمدیشیخ اجل، سعدی شیرین سخن را اگر خداوندگار شعر و ادب فارسی ننامیم، بی تردید و بی اغراق باید وی را یکی از درخشان ترین ستاره های پهنه ی وسیع آسمان زبان و ادب و فرهنگ فارسی بدانیم. همان گونه که بزرگان و طلایه داران ادبیات فارسی، کلام و بیان سعدی را به فصاحت، بلاغت و سادگی و أکثرشیخ اجل، سعدی شیرین سخن را اگر خداوندگار شعر و ادب فارسی ننامیم، بی تردید و بی اغراق باید وی را یکی از درخشان ترین ستاره های پهنه ی وسیع آسمان زبان و ادب و فرهنگ فارسی بدانیم. همان گونه که بزرگان و طلایه داران ادبیات فارسی، کلام و بیان سعدی را به فصاحت، بلاغت و سادگی و زیبایی می شناسند، همین خصوصیات سبب شده است تا کلام شیخ شیراز دل های مخاطبانش از همه اقشار اجتماعی را همچنان علرغم گذشت قرن ها در تسخیر خود داشته باشد، چرا که برای همه فارسی زبانان اشعار سعدی دلنشین و موجز و ملموس است. آنچه که از قلم سعدی تراوش شده است در یک کلام زیبا است و همین زیبایی باعث کشش به شعر سعدی میشود. سعدی استاد بی نظیر زبان است چه در سطح کلمات و عبارات و چه در شیوه جمله بندی و پایان بندی های تأثیرگذار و و گیرا و چه در به کارگیری و ابداع بدایع و آرایه های ادبی و چه در تصویر سازی های خلاقانه. سعدی همه این استادی والا در سرایش شعر را با احساس ناب و عاطفه و انسانیت مثال زدنی خود پیوند زده و به گواه گفته خویش که سخن کز دل برآید لاجرم بر دل نشیند، خواننده این زیبایی کم نظیر را حس می کند. در واقع به همین دلیل باید گفت به حقیقت سعدی شاعر زیبایی و زیبایی شناسی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
50 - بررسی جنبه‌های بلاغی نامه‌های شاهنامه با رویکرد جایگاه جمله‌های خبری و انشایی
زینت جهانی کیمیا تاج نیا اسماعیل اسلامیمعانی به‌عنوان یکی از سه علم زیباشناسی سخن پارسی، جایگاه خاص و ممتازی در بلاغتِ سخن دارد و علوم و فنون بلاغی در شکل‌گیری زبان، نقـش مهمّـی دارند. با توجّه به قواعد و اصول علم معانی، نقش و اهمّیّت انواع جمله در انتقال مفاهیم، قابل بررسی است. این علم، انواع جمله را به خبر أکثرمعانی به‌عنوان یکی از سه علم زیباشناسی سخن پارسی، جایگاه خاص و ممتازی در بلاغتِ سخن دارد و علوم و فنون بلاغی در شکل‌گیری زبان، نقـش مهمّـی دارند. با توجّه به قواعد و اصول علم معانی، نقش و اهمّیّت انواع جمله در انتقال مفاهیم، قابل بررسی است. این علم، انواع جمله را به خبر و انشا تقسیم و از نظر معانی ثانوی، مطالعه میکند. در این پژوهش که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای صورت گرفته، نویسنده درصدد آن است تا به بررسی جنبه‌های بلاغی نامه‌های شاهنامه با رویکرد جایگاه جمله‌های خبری و انشایی بپردازد و به این نتیجه رسیده است که در منظومه‌های داستانی و حماسی فارسی، نقش و تعداد بسیاری نامه وجود دارد که قابل مقایسه با نامه‌های شاهنامۀ فردوسی نیست و تعداد دویست و پنجاه نامۀ به کار رفته در شاهنامه گواه این ادعاست. این نامه‌ها بیشتر در دو بخش پهلوانی و تاریخی به کار رفته‌اند و هدف فردوسی فقط انتقال اندیشه و خواست فرستندۀ آنها نیست؛ بلکه هر یک فرصتی هستند برای حکیم تا نوآوری و تنوع به کار آورد؛ گاه بخش‌هایی از داستان را از زبان نویسندۀ نامه، نقل میکند؛ گاه با بیان احساسات فرد از زبان خود او، شوری در سخن می‌افکند تا مجالی برای پرداخت شخصیت قهرمانان حماسه بیابد و بی‌آنکه حضورش، سایه‌ای بر رویدادها بگسترد، تحلیل‌ها و حتّی پیام‌های خویش را به مخاطب می‌رساند و در یک کلام، نامه‌ها آینۀ تمام نمای شاهنامه‌اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
51 - رویکرد بلاغی مسند در مثنوی وصف آلات جنگ سرودۀ میرزا محمّد طاهر قزوینی
محمدحسین تشکری بافقی فاطمه غفوری مهدی آباد پوران یوسفی پور کرمانیمثنوی آلات جنگ سرودۀ میرزا محمّدطاهر قزوینی، از آثار منظوم و ارزشمند قرن یازدهم و اوایل دوازدهم هجری است. این اثر دارای 800 بیت می‌باشد و در قالب مثنوی سروده شده است. میرزا محمّد طاهر در مثنوی وصف آلات جنگ از ظرفیّت‌های زبانی، بیشترین بهره برده است و از ساختارهای ویژه گ أکثرمثنوی آلات جنگ سرودۀ میرزا محمّدطاهر قزوینی، از آثار منظوم و ارزشمند قرن یازدهم و اوایل دوازدهم هجری است. این اثر دارای 800 بیت می‌باشد و در قالب مثنوی سروده شده است. میرزا محمّد طاهر در مثنوی وصف آلات جنگ از ظرفیّت‌های زبانی، بیشترین بهره برده است و از ساختارهای ویژه گفتار برای القای ظرافت معنایی و اهداف بلاغی استفاده کرده است. معانی ثانوی بیت‌ها و جمله‌ها یکی از مهمترین ابزارهای تأثیر سخن در مخاطبان است. نویسنده در این پژوهش درصدد آن است تا به شیوۀ توصیفی – تحلیلی و ابزار کتابخانهای ضمن معرّفی مختصری از شاعر و معرّفی اثر ارزشمندش به بررسی رویکرد بلاغی مسند در این مثنوی بپردازد و به این پرسش پاسخ دهد که بیشترین و کمترین رویکرد بلاغی (اغراض ثانوی) مسند در مثنوی وصف آلات جنگ کدام است؟ هدف این پژوهش بیان ارزش‌های بلاغی در مثنوی وصف آلات جنگ بر اساس مباحث گوناگون علم معانی، بخصوص رویکرد بلاغی مسند است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که شاعر در مثنوی خود از تمام شگردها و قابلیّت‌های زبانی در ساختار علم معانی به‌خوبی بهره گرفته و کلام خود را به‌گونه‌ای به این فن آراسته است و استفادۀ بهینه از علم معانی باعث ماندگاری و تأثیرگذاری کلام و دل‌انگیزی سخن شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
52 - کاربرد تذییل یکی از انواع شیوههای تأکید بلاغی مولانا در مثنوی معنوی
فرج الله نخعی سرو هادی حیدری نیا عزیزاله توکلی کافی آبادتذییل از مقوله‌های علم معانی است که معمولاً در جمله و شبه جمله به کار میرود و از انواع اطناب است. اطناب یکی از مهمترین صنایعی است که کلام را بلیغ، رسا و مؤثر می‌سازد و آن را به‌مقتضای حال مخاطب و مناسب با احوال و درخور موضوع بحث می‌گرداند. بیشترین موارد کاربرد تذییل د أکثرتذییل از مقوله‌های علم معانی است که معمولاً در جمله و شبه جمله به کار میرود و از انواع اطناب است. اطناب یکی از مهمترین صنایعی است که کلام را بلیغ، رسا و مؤثر می‌سازد و آن را به‌مقتضای حال مخاطب و مناسب با احوال و درخور موضوع بحث می‌گرداند. بیشترین موارد کاربرد تذییل در مثنوی، مربوط به تمثیل‌هایی است که مولانا برای تأیید مطالبش به آوردن آنها اقدام کرده است، زیرا غرض اصلی وی توضیح و تبیین یک مطلب است که زنجیرۀ حکایت‌های پی‌درپی او در مثنوی، هرکدام استدلال و تأییدی برای همان موضوع اوّلیه است و بدین ترتیب است که بسیاری از عرفا و مثنوی‌شناسان، سراسر مثنوی را یک مطلب واحد می‌دانند که از تسلسل حکایات حاصل شده است. نویسنده در این پژوهش به شیوۀ توصیفی – تحلیلی و ابزار کتابخانهای درصدد آن است تا به بررسی موضوع تذییل در علم معانی بر مبنی کتاب مثنوی شریف بپردازد و همچنین برآن است تا دریابد هنر مولانا در کاربرد تذییل چیست و علت استفاده مولانا از آن و مقاصد و معانی مورد نظر وی در کاربرد آنچه بوده است؟ تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
53 - پرسش بلاغی و اغراض ثانوی آن در اشعار قصّاب کاشانی
الهام غلام‌کلیسانی مهرداد چترایی مرتضی رشیدییکی از ابزارهای تأثیرگذار بر مخاطب، استفاده از توانش‌های کلام در انتقال معانی ثانوی به فراخور سخن و حال مخاطب است و این موضوع در معانی ثانوی استفهام به‌خوبی مشاهده میشود. شاعر به‌ضرورت و لزوم موضوع، اِخبار، امر و نهی را در ساخت و صورت پرسش مطرح میکند، زیرا بر آن است ک أکثریکی از ابزارهای تأثیرگذار بر مخاطب، استفاده از توانش‌های کلام در انتقال معانی ثانوی به فراخور سخن و حال مخاطب است و این موضوع در معانی ثانوی استفهام به‌خوبی مشاهده میشود. شاعر به‌ضرورت و لزوم موضوع، اِخبار، امر و نهی را در ساخت و صورت پرسش مطرح میکند، زیرا بر آن است که اثر جملات خبر یا امر و نهی به شکل استفهام، بر شنونده به‌مراتب تأثیرش از قالب خبر یا امر و نهی بیشتر است؛ شاعر برای اینکه خواننده یا شنونده را سریع‌تر و بهتر به تکاپوی ذهنی وادارد یا مانع از آن شود و یا احساسات او را برانگیزد، منظور خود را در فرم و ساخت پرسش بیان میکند. پرسش‌های ادبی یا استفهام بلاغی در جمله، غالباً پاسخ ندارند و برای رسیدن به کارکردهای بلاغی گوناگون به کار می‌روند. نویسنده در این پژوهش، درصدد آن است تا به شیوۀ توصیفی – تحلیلی و ابزار کتابخانهای ضمن معرّفی مختصری از شاعر به بررسی پرسش بلاغی در اشعار قصّاب کاشانی بپردازد و به این پرسش پاسخ دهد که بیشترین معانی ضمنی استفهام به کار رفته در شعر قصّاب کاشانی کدام است؟ نتایج پژوهش حاکی از آن است که بیشترین پرسش‌های شعر قصّاب کاشانی، متضمّن معنای ضمنی عجز و بیان ناامیدی است و قصّاب در شعر خود از تمام شگردها و قابلیّت‌های زبانی در ساختار علم معانی به‌خوبی استفاده کرده و سخن خود را به‌گونه‌ای به این فن آراسته است. استفادۀ بهینه از علم معانی، باعث ماندگاری و تأثیرگذاری کلام و دل‌انگیزی سخن وی شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
54 - بررسی زیبایی های ادبی بلاغی مغفول در متون تفسیری فارسی
احمد نظری مسعود سپه وندی قاسم صحراییاستخراج نکات و زیبایی‌های ادبی، بخاطر اعجاز‌آمیز بودن قرآن، همواره در بین بلاغیون پر رونق بوده است. بر همین اساس، بسیاری از مفسران اولیه قرآن، در نوشته های خود ضمن بحث از دیگر مسائل قرآنی، از بلاغت نیز در جهت فهم وجوه اعجاز این کتاب کریم و یافتن صنایع هنری آن سخن گفته ا أکثراستخراج نکات و زیبایی‌های ادبی، بخاطر اعجاز‌آمیز بودن قرآن، همواره در بین بلاغیون پر رونق بوده است. بر همین اساس، بسیاری از مفسران اولیه قرآن، در نوشته های خود ضمن بحث از دیگر مسائل قرآنی، از بلاغت نیز در جهت فهم وجوه اعجاز این کتاب کریم و یافتن صنایع هنری آن سخن گفته اند که متاسفانه برخی از زیبایی های ادبی کلام آنان، تا کنون از چشم اصحاب بلاغت به دور مانده و یا کمتر مورد توجه قرار گرفته است. از آنجایی که دریافت نکات و لطائف تفسیری نه تنها پرده از وجوه اعجاز بلاغی این کتاب کریم بر می دارد، بلکه معانی نهفته و گنجینه های پنهان آن را نیز آشکار می سازد تا اصحاب بلاغت در شناخت بیشتر زیبایی های ادبی متون و معانی پنهان بتوانند از آنها بهره گیرندکشف، بررسی و تحلیل این زیبایی ها از لابه لای نوشته های آنان، ضروری می نماید. نوشتار حاضر پژوهشی است که در آن نگارندگان کوشیده‌اند پس از بررسی کتب بلاغت فارسی با روش تحلیلی – توصیفی و نیز از طریق مطالعات کتابخانه ای و رجوع مستقیم به تفاسیر فارسی قرآن کریم، زیبایی های ادبی که از چشم بلاغیون به دور مانده و یا کمتر به آنها پرداخته شده را یافته و مورد بررسی و تحلیل قرار دهند.. نگارندگان پس از تجزیه و تحلیل نمونه ها، نتیجه می گیرند که در تفاسیر اولیه قرآن از صنایع خاصی همچون: مناسبت، قول مقلوب، سحر حلال، فضل ذکر و فضل مذکور و... استفاده شده است تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
55 - نکته‌های نو‌یافته بلاغی از دو تفسیر قرآنی روض الجنان ابوالفتوح رازی و کشف الاسرار ابوالفضل میبدی
احمد نظری مسعود سپه وندی قاسم صحراییوجود برخی صنایع بلاغی مغفول در دو تفسیر روض‌الجنان و روح‌الجنان ابوالفتوح رازی و کشف الاسرار و عدة الابرار ابوالفضل میبدی، نشان از بلاغت اعجازی جدیدی از قرآن کریم دارد؛ دانشی که در فهم و تفسیر آیات قرآن کریم و شناخت زیبایی‌های کلام الهی، نقشی انکار‌ناپذیر دارد. نوشتار ح أکثروجود برخی صنایع بلاغی مغفول در دو تفسیر روض‌الجنان و روح‌الجنان ابوالفتوح رازی و کشف الاسرار و عدة الابرار ابوالفضل میبدی، نشان از بلاغت اعجازی جدیدی از قرآن کریم دارد؛ دانشی که در فهم و تفسیر آیات قرآن کریم و شناخت زیبایی‌های کلام الهی، نقشی انکار‌ناپذیر دارد. نوشتار حاضر پژوهشی است که در آن نگارندگان کوشیده‌اند پس از تعریف بلاغت و معرفی دو تفسیر روض الجنان و کشف الاسرار، با روش تحلیلی-توصیفی و نیز از طریق مطالعات کتابخانهای و رجوع مستقیم به این دو تفسیر فارسی، زیبایی‌های ادبی که از چشم بلاغیون به دور مانده و یا کمتر به آنها پرداخته شده را یافته و مورد بررسی قرار دهند. از آنجایی که دریافت نکات و لطائف تفسیری از متن قرآن همواره در میان مفسرین بلاغی پر رونق بوده است، شناخت بلاغت و شیوههای بلاغی قرآن، نه تنها پرده از وجوه اعجاز بلاغی این کتاب کریم بر می‌دارد، بلکه معانی نهفته و گنجینه‌های پنهان آن را نیز آشکار می‌سازد. نگارندگان پس از تجزیه و تحلیل نمونه‌ها، نتیجه می‌گیرند که در این دو تفسیر از صنایع خاصی همچون: جوامع الکلم، بساط، مُعَقّد و غیره استفاده شده است که نیاز به تبیین و باز نشر بیشتری دارند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
56 - زیبایی‌شناسی بلاغی در تاریخ بیهقی و تأثیر کلام او بر مخاطب
رقیه صدراییتاریخ بیهقى به عنوان نمونه‌اى از نثر برجسته ادب فارسى و جریان‌هاى بزرگ تاریخ است که نویسنده طى بیان حقایق و ایجاد ارتباط با مخاطب و تاثیر کلامش از دانش زبانى خاصى استفاده کرده است که شامل ساختار نوینى از واژه‌ها و ترکیبات زیبا و هنرمندانه، ایجاز و اطناب به موقع و کاربرد أکثرتاریخ بیهقى به عنوان نمونه‌اى از نثر برجسته ادب فارسى و جریان‌هاى بزرگ تاریخ است که نویسنده طى بیان حقایق و ایجاد ارتباط با مخاطب و تاثیر کلامش از دانش زبانى خاصى استفاده کرده است که شامل ساختار نوینى از واژه‌ها و ترکیبات زیبا و هنرمندانه، ایجاز و اطناب به موقع و کاربرد مناسب آنها در موقعیت‌های متفاوت براى اداى مقصود و ارتباط موفق با مخاطب مى‌باشد. این مقاله بر آن است تا به آفرینش زیبایی و هنر نویسنده در کاربرد واژه‌ها و افعال در محور همنشینى براى تاثیر کلام او بر خواننده بپردازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
57 - نقش ساختارهای بلاغی در ترجمه (با تأکید بر زبانهای عربی و فارسی)
محمد حسن تقیهیک مترجم موفّق نباید تنها از یک دریچه و ساختار متن زبان مبدأ را به زبان مقصد ترجمه کند. تطبیق و پیاده کردن نکات دستوری و انتقال واژگانی به تنهایی نمی تواند ملاک و أساس کار قرار گیرد؛ زیرا نباید نقش دیگر عوامل برون و درون متنی را نیز در ترجمه نادیده گرفت. بنابراین به خوب أکثریک مترجم موفّق نباید تنها از یک دریچه و ساختار متن زبان مبدأ را به زبان مقصد ترجمه کند. تطبیق و پیاده کردن نکات دستوری و انتقال واژگانی به تنهایی نمی تواند ملاک و أساس کار قرار گیرد؛ زیرا نباید نقش دیگر عوامل برون و درون متنی را نیز در ترجمه نادیده گرفت. بنابراین به خوبی در می یابیم ترجمه خوب و روشمند بر یک پایه ساخته نمی شود بلکه ساختارها و عوامل گوناگونی دست به دست هم می دهند تا چارچوب و ساختار ترجمه شکل بگیرد. مترجم در ساختار یلاغی با چند چهره ای مفاهیم صناعات ادبی و صور خیال روبروست. از این رو در فرایند ترجمه انتقال نکته ها و چارچوب های بلاغت دشوارتر از دیگر ساختارهاست. مترجم هر چند توانایی بالایی در آفرینش ترجمه، بی مانند باشد ولی نخواهد توانست مخاطب زبان مقصد را کاملًا به دنیای ادبی فراهم شده برای مخاطب زبان اصلی ببرد. البته این گفته به معنای رها کردن و ذست کشیدن از ترجمه صناعت های ادبی نیست بلکه باید مترجم تلاش نماید تا شکاف میان مخاطبان دو زبان را کمتر کند و این مهم انجام شدنی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
58 - بررسی تطبیقی انواع بینامتنیت ژنت با نظریه بلاغت اسلامی در نفثه‌المصدور زیدری نسوی
مرجان کامیاب سمیه محمدیپژوهش حاضر به بررسی تطبیقی وجوه بینامتنی ژرار ژنت با نظریه بلاغت اسلامی در نفثه‌المصدور می‌پردازد. بر این اساس انواع بینامتنی آشکار ـ تعمدی، پنهان ـ تعمدی و ضمنی و وجوه تطبیقی آنها در بلاغت اسلامی از جمله تضمین، نقل قول، ارسال‌المثل، وامگیری، الهام و بازآفرینی، اقتباس أکثرپژوهش حاضر به بررسی تطبیقی وجوه بینامتنی ژرار ژنت با نظریه بلاغت اسلامی در نفثه‌المصدور می‌پردازد. بر این اساس انواع بینامتنی آشکار ـ تعمدی، پنهان ـ تعمدی و ضمنی و وجوه تطبیقی آنها در بلاغت اسلامی از جمله تضمین، نقل قول، ارسال‌المثل، وامگیری، الهام و بازآفرینی، اقتباس، تلمیح، ترجمه، نقل، تشابه، نسخ و انتحال و قلب در این اثر بررسی میشود. بررسی میزان استفاده از متون پیشین بر اساس نظریه ژنت و تطبیق آنها با نظریه بلاغت اسلامی از اهداف این پژوهش به شمار میرود. بر اساس پژوهش حاضر بیشترین گونه بینامتنی، آشکار ـ تعمدی و در تطبیق با بلاغت اسلامی از گونه تضمین است. پس از آن به ترتیب بینامتنیت ضمنی و پنهان ـ تعمدی بیشترین فراوانی را دارند. خلاقیت نویسنده در چگونی به کار بردن متون پیشین و استفاده از عنصر بینامتنی و ایجاد پیوند بدیع و مبتکرانه بین متون پیشین و متن حاضر به گونه هنرمندانه باعث جذب و اقناع مخاطب میشود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
59 - کارکرد کنایه در بوستان
زهرا حسینی سید علی‌سینا رخشنده‌مند مصطفی محمدیفصاحت و بلاغت از مؤلفه‌های اصلی آثار ادبی است و کلام فصیح و بلیغ آن است که افزون بر شیوایی و رسایی، بر اساس اقتضای سخن از تصاویر خیالی بهره‌مند باشد؛ آن‌گونه که تأثیرپذیری عاطفی و روانی مخاطبان خود را به همراه داشته باشد. این جستار از میان صور خیال به بررسی کنایه در بوس أکثرفصاحت و بلاغت از مؤلفه‌های اصلی آثار ادبی است و کلام فصیح و بلیغ آن است که افزون بر شیوایی و رسایی، بر اساس اقتضای سخن از تصاویر خیالی بهره‌مند باشد؛ آن‌گونه که تأثیرپذیری عاطفی و روانی مخاطبان خود را به همراه داشته باشد. این جستار از میان صور خیال به بررسی کنایه در بوستان پرداخته‌است تا چندوچون به کارگیری آن با توجه به تعلیمی بودن کتاب بوستان مشخص شود. یافته‌های پژوهش نشان میدهد که بین نوع متن و تمهیدات بلاغی به کار رفته در متن، ارتباطی نزدیک وجود دارد. تعلیمی بودن کتاب بوستان و اهمیت انتقال مفاهیم اخلاقی به مخاطب باعث شده است که سعدی در کاربرد این آرایه به زبان تخاطب عصر خویش و فرهنگ غنی عامه توجه داشته باشد؛ برای همین رویکرد سعدی به کنایه در بوستان چنان است که بیش از نود درصد از کنایه‌ی قریب -که در آن انتقال معنی از لازم به ملزوم زودیاب است- استفاده‌کرده است و از لحاظ وضوح و خفای معنای کنایی از ایما بیش از دیگر انواع استفاده کرده‌است؛ زیرا آسان‌یاب‌ترین نوع کنایه است که در زبان گفتار نیز به فراوانی به کار میرود؛ همچنین از لحاظ مکنی‌عنه کنایه از نسبت بیشترین حد فراوانی را نسبت به کنایه از صفت و کنایه از موصوف دارد؛ زیرا در زبان گفتار این نوع کنایه بیشتر از دونوع دیگر کاربرد دارد. اساسا در بوستان کنایه به منظور تعظیم، تشویق، تحقیر، تحذیر و انذار به کار رفته‌است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
60 - کثرت تکرار پذیرش یا انکار (نگرشی انتقادی به جایگاه تکرار در بلاغت وشعر فارسی وعربی)
حسین روستایی علی پیرانی شالبررسی مقوله "کثرت تکرار" ومثالهایی که برای آن دربلاغت فارسی وعربی آورده شده واز دیرباز جزعیوب فصاحت کلام شمرده میشود، نشان میدهد که این مبحث بلاغی، از مقولاتیست که پرداختن بدان در کتب بلاغی بانوعی وسردرگمی همراه بوده است؛ مثالهایی که در این باب دیده میشود مثالهایی است أکثربررسی مقوله "کثرت تکرار" ومثالهایی که برای آن دربلاغت فارسی وعربی آورده شده واز دیرباز جزعیوب فصاحت کلام شمرده میشود، نشان میدهد که این مبحث بلاغی، از مقولاتیست که پرداختن بدان در کتب بلاغی بانوعی وسردرگمی همراه بوده است؛ مثالهایی که در این باب دیده میشود مثالهایی است که نه‌تنها غیرفصیح نیست بلکه در مرتبه ای بالاتر خود مشتمل بر آرایه‌ای ادبی است. نکته ای که در ذکر این مثالها قابل ملاحظه اینست که برخی آن را ذیل عیوب فصاحت کلام شمرده، و برخی دیگر بعنوان مثالی برای آرایه های دانش بدیع، ازآن یاد کرده اند. این نکته هم دربلاغت فارسی و هم عربی مشهود بوده وبنظر میرسد ازجمله مسائلی باشدکه پیشینیان در طرح نمودن آن یا حداقل ذکر نمونه های متعددی از آن خطا کرده ومعاصران هم که تردید دردیدگاه پیشینیان را روانداشته، تکرارش کردند. تأملی بر نمونه هایی چند از این مقوله در کتب بلاغی مختلف، باکاوشی در میان دیدگاه علمای بلاغی موید این موضوع است. پژوهش حاضر ضمن بررسی آرای گوناگون ادب پژوهان، به تحلیل جایگاه مقوله تکرار دربلاغت فارسی وعربی می‌پردازد تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
61 - مضمون آفرینی در غزلیات کلیم کاشانی
مرتضی رشیدی زهرا حاتمی مهرداد چتراییمضمونآفرینی فرایندی است که در آن نکتة باریک، خیال دقیق، نازک‌بینی و صورت تازه از معنی آفریده شده باشد که مهمترین ویژگی شعر فارسی از قرن نهم به بعد تا سبک معروف به هندی است. مضمون مقوله‌ایست ساختاری و مربوط به فرم و ظرفیتهای زبانی و عامل شکل‌گیری مضمون، قدرت تداعی شاعر أکثرمضمونآفرینی فرایندی است که در آن نکتة باریک، خیال دقیق، نازک‌بینی و صورت تازه از معنی آفریده شده باشد که مهمترین ویژگی شعر فارسی از قرن نهم به بعد تا سبک معروف به هندی است. مضمون مقوله‌ایست ساختاری و مربوط به فرم و ظرفیتهای زبانی و عامل شکل‌گیری مضمون، قدرت تداعی شاعراز رهگذر شباهت‌ها، مجاورت و تضادهاست. کلیم کاشانی شاعر مضمون‌آفرین سبک هندی، با برخورداری از نگاهی ژرف و باریک‌بینانه به دنیای پیرامون خویش اشیا را با روشی متفاوت به کار میگیرد و با توجّه به عینیّت‌ها، اصول کلی و تصاویر خیالی و نیز کاربرد یک یا چند شگرد مضمون ساز به آفرینش مضامین تازه دست می‌زند و به شکل غیر مستقیم به بیان حالات نفسانی ناب خود می‌پردازد. در این پژوهش برای دستیابی به شگردهای مضمون سازی با اشیا و بررسی زاویة دید شاعر، شمع به عنوان یکی از عناصر مضمونساز در غزلیات کلیم مورد مطالعه قرار گرفت و مشخص شد که در میان شگردهای مختلف مضمون آفرینی اسلوب معادله پربسامدترین روش به کار رفته است که شاید بتوان دلیل وجود این بسامد چشمگیر را به آمیختگی میان شاعران و عوام نسبت داد عاملی که انگیزة همه فهم بودن را در شاعران صفویّه تقویت کرده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
62 - نگاهی به شیوه های مضمون بندی در غزلیات کلیم کاشانی
مرتضی رشیدی زهرا حاتمی مهرداد چترایییکی از شیوههای سبکی و منحصر به فرد در شعر سبک هندی که باعث خلق معانی و مضامین بکر شعری (معنی بیگانه) گردیده است بکار بردن شگردهایی است که با استفاده از آن به کشف رابطه و پیوندی تازه میان امری ذهنی با عینی پرداخته که در ظاهر هیچ پیوندی میان آنها نبوده و این جزئی نگری و ب أکثریکی از شیوههای سبکی و منحصر به فرد در شعر سبک هندی که باعث خلق معانی و مضامین بکر شعری (معنی بیگانه) گردیده است بکار بردن شگردهایی است که با استفاده از آن به کشف رابطه و پیوندی تازه میان امری ذهنی با عینی پرداخته که در ظاهر هیچ پیوندی میان آنها نبوده و این جزئی نگری و باریک بینی و دقّت در جزئیات عاملی است که شاعر حتّی اشیاء پیرامون خود را به عنوان یکی از عناصر مضمونساز انتخاب مینماید.کلیم را میتوان تواناترین شاعر در تجسّم بخشیدن به معانی دقیق و مصوّر ساختن افکار رقیق در قالب الفاظ خواند که غزلیّاتش مُزیّن به تشخیص، باریکاندیشی، مضمونهای بکر و بدیع، خیالپردازی، معانی رنگین و استعارههای متعالی و دور از ذهن است.در این پژوهش شگردهای مضمونبندی در غزلیات کلیم مورد مطالعه قرار گرفت و مشخص شد که وی برای بستن مضمون و مضمونبندی در غزلیّاتش از عناصر مختلفی بهره میگیرد که این عناصر در شبکة تصاویر و تداعی معانی در شعر او نقش مهمّی داشته چون نگاه ژرفبین و خلاّق او مدام از یک شیء یا پدیده، متوجّه امر دیگری شده که از طریق ارتباط میان الفاظِ یک بیت و پیوند بین آنها و رابطة سه گانة شباهت، مجاورت و تضاد از رهگذر نگرشی دقیق و جزئی به اشیاء پیرامون خود مضمونی تازه خلق میکند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
63 - جایگاه زبان عربی در میان کردها
عبدالله رسول نژاد حسن سرباززبان عربی با ظهور اسلام ونزول قرآن کریم از صورت یک زبان قومی و محلی خارج وبه زبان فرهنگ وتمدن اسلامی تبدیل شد واز اواخر قرن اول هجری مرزهای جزیرة العرب را در نوردید وتا سواحل مدیترانه، آسیای صغیر، ایران وماوراء النهر گسترش پیدا کرد وبه زبان علمی وادبی ملل مسلمان اعم از أکثرزبان عربی با ظهور اسلام ونزول قرآن کریم از صورت یک زبان قومی و محلی خارج وبه زبان فرهنگ وتمدن اسلامی تبدیل شد واز اواخر قرن اول هجری مرزهای جزیرة العرب را در نوردید وتا سواحل مدیترانه، آسیای صغیر، ایران وماوراء النهر گسترش پیدا کرد وبه زبان علمی وادبی ملل مسلمان اعم از عرب وغیر عرب تبدیل گردید. زبان عربی، چه به لحاظ دینی که زبان قرآن و اسلام است و چه به لحاظ علمی که نقش مهمی در حفظ میراث عقلانی چندین‌قرنه‌‌ی بشریت داشته است، همواره در میان همه‌ی ملل از مقام والایی برخوردار بوده است کردها هم که به عنوان بخشی از جامعه ی اسلامی با آگاهی وآغوش باز اسلام را پذیرفتند، چنان شیفته ی قرآن کریم ورسالت جاویدان پیامبر گرامی اسلام (ص) شدندکه ضمن محافظت بر زبان مادری خود، زبان عربی را هم به عنوان زبان علمی وادبی خود بر گزیدند و نه تنها علما و دانشمندان کرد بیشترآثار خود را در زمینه های مختلف دینی، علمی، فلسفی، ادبی و... به زبان عربی نوشتند و خدمت به آن را موهبتی الهی و در راستای مصالح ملت خود دیدند، بلکه عامه ی مردم نیز آشنایی با این زبان و لو در حدّ برخی ادعیه و اصطلاحات مربوط به مراسمات دینی را مایه ی تشخص و مباهات می دانستند. علمای کرد در حوزه ی زبان عربی خدمات ارزنده ای را انجام داده و آثار ارزشمندی را در زمینه های صرف، نحو، بلاغت و..از خود بر جای گذاشتهاند. در این پژوهش تلاش می شود با استفاده از روش توصیفی و شیوه ی تحلیل محتوا آثار برجسته ترین علما و ادبای کرد در حوزه ی زبان عربی از جمله صرف، نحو، علوم بلاغی و... مورد بررسی قرار گیرد، تا جایگاه این زبان در میان کردها روشن شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
64 - ترکیبات اضافی محل تلاقی دستور زبان با دانش بلاغت و سبک شناسی(بر پایة کلیله و دمنه)
سامره شاهگلی محمد مجوزییکی از امکانات چشمگیر زبان فارسی، در ترکیبات اضافی یعنی در رابطة مضاف و مضاف‌الیه تظاهر میکند. به این معنی که از ترکیب مضاف و مضاف‌الیه، همیشه مفهوم واحد و یکسانی به دست نمی‌آید، بلکه روابط مختلفی از قبیل مالکیت، اختصاص، تشبیه و... میان آنها برقرار است و این باعث شده د أکثریکی از امکانات چشمگیر زبان فارسی، در ترکیبات اضافی یعنی در رابطة مضاف و مضاف‌الیه تظاهر میکند. به این معنی که از ترکیب مضاف و مضاف‌الیه، همیشه مفهوم واحد و یکسانی به دست نمی‌آید، بلکه روابط مختلفی از قبیل مالکیت، اختصاص، تشبیه و... میان آنها برقرار است و این باعث شده دستور نویسان از دیدگاه‌های گوناگون و ملاک‌های متنوع تقسیم بندی‌هایی از اضافه و انواع آن ارائه دهند که آشفته و نامنظم است و با معیارها و حوزه‌های زبانی و دستوری همخوانی ندارد. در این پژوهش ابتدا به بررسی ماهیّت و ارزش انواع ترکیبات اضافی و همچنین رابطة آنها با دانش‌هایی نظیر بلاغت و سبکشناسی پرداخته شده و سپس این ترکیبات در شاخص‌ترین کتاب نثر فنی، یعنی کلیله و دمنه مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجة این پژوهش بیانگر آن است که تقسیم‌بندی زبان‌شناسان از اضافه، بر اساس ملاک‌ها و معیارهای معنایی و ادبی است نه صوری و ساختاری که صرفاً به دستور زبان مربوط شود. همچنین کاربرد آنها در شعر و متون ادبی بیشتر و بارزتر است تا در زبان روزمره مردم که دستور زبان به آن می پردازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
65 - بررسی و مقایسۀ نماد از دیدگاه میزان ابهام در شعر سلمان هراتی، سیدحسن حسینی و طاهره صفار‌زاده
جعفر محمدی دکترآرش مشفقی دکترعزیز حجاجی کهجوقنماد از منظر علوم بلاغی، کلمه، عبارت و یـا جملـه ای اسـت که عـلاوه بـر معنای ظاهری، طیف معنایی گسترده‌ای را به خواننده القا میکند. بیان اندیشه‌های پیچیدۀ عرفانی و انعکاس غیرمستقیم اندیشه‌های سیاسـی و اجتمـاعی در قالـب نمادین، سبب ظهور ویژۀ نمـاد در گسـترۀ شـعر فارسـی ش أکثرنماد از منظر علوم بلاغی، کلمه، عبارت و یـا جملـه ای اسـت که عـلاوه بـر معنای ظاهری، طیف معنایی گسترده‌ای را به خواننده القا میکند. بیان اندیشه‌های پیچیدۀ عرفانی و انعکاس غیرمستقیم اندیشه‌های سیاسـی و اجتمـاعی در قالـب نمادین، سبب ظهور ویژۀ نمـاد در گسـترۀ شـعر فارسـی شـده اسـت. در ادبیّات معاصر، علاوه بر عوامل مذکور، بروز مکاتبی که گـرایش خـاص بـه ابهـام دارنـد، توجه به نمادپردازی را افزون‌تر مینماید. هدف نویسنده از ایـن پژوهش، بررسـی نمادهـای شـعر معاصر، گره‌گشای ابهام حاکم بر آنهاست. در ایـن پـژوهش که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه ای صورت گرفته است، نمادهـای موجـود در شـعر هراتی، حسینی و صفار زاده کـه از شـاعران برجسـتۀ انقلاب و جنگ محسوب می‌شوند، از لحاظ میزان ابهام، بررسی شده است. در بررسی نماد از دیدگاه میزان ابهام، نمادهـای حقیقـی، نمـاد مطابق با تعریف اصلی خود و موارد نزدیک به نماد، یعنـی کنایه‌های رمـزی و استعارههای نمادنما، قابل تعریف‌اند. نتایج نشـان میدهد کـه هراتـی بـا 55 درصـد، صفار زاده با 31 درصـد و حسـینی بـا 14درصد در رده‌های اول تـا سـوم نمادپردازی قرارگرفته‌اند؛ بنابر این میتوان نتیجـه گرفـت کـه جنسـیّت در رونـد نمادپردازی تأثیری ندارد، بلکه بسته به سبک و رویکرد شاعر است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
66 - بررسی تطبیقی محورهای سه گانۀ بینامتنیّت ژرار ژنت با نظریّۀ بلاغت اسلامی در حدائق الانوار محمدصادق قومشمی
مهین فرحمند سید محمود سید صادقی شمش الحاجیه اردلانیپیوندهای بینامتنی در نظریة ترامتنیت ژنت، از رویکردهای نوین در خوانش و نقد متون است. بر اساس این رویکرد، هیچ متنی مستقل از دیگر متون نیست و هر متن، بینامتنی است برآمده از متن‌های پیشین که در متن‌های پسین نیز حضور خواهد داشت. ژرار ژنت، یکی از نظریه‌پردازان حوزة پیوندهای ب أکثرپیوندهای بینامتنی در نظریة ترامتنیت ژنت، از رویکردهای نوین در خوانش و نقد متون است. بر اساس این رویکرد، هیچ متنی مستقل از دیگر متون نیست و هر متن، بینامتنی است برآمده از متن‌های پیشین که در متن‌های پسین نیز حضور خواهد داشت. ژرار ژنت، یکی از نظریه‌پردازان حوزة پیوندهای بینامتنی، نظریة ترامتنیت خـود را در پنج محور صورت‌بندی کرده که یکی از آنها محور بینامتنیت است. وی بینامتنیت را به سه گونة پیوند بینامتنی، آشکاراـ تعمدی، پنهان ـ تعمدی و ضمنی، تقسیم کرده و حوزة مفهومی هر یک از این تعبیرها را هم تعریف و تحدید کرده است. این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی تطبیقی وجوه بینامتنی ژنت با نظریّه بلاغت اسلامی در رسالۀ حدائق الانوار محمدصادق قومشمی می‌پردازد. بر این اساس، انواع بینامتنی آشکار ـ تعمّدی، پنهان ـ تعمّدی و ضمنی و وجوه تطبیقی آنها در بلاغت اسلامی از جمله ارسال‌المثل، اشاره، اقتباس، تمثیل، تلمیح، تضمین، حل و انتحال و عقد در این متن بررسی میشود. بررسی میزان استفاده از متون پیشین بر اساس نظریة ژنت و تطبیق آنها با نظریّۀ بلاغت اسلامی از اهداف این پژوهش به شمار میرود. نتیجۀ پژوهش حاکی از این است که بیشترین گونة بینامتنی، بینامتنیّت ضمنی و در تطبیق با بلاغت اسلامی از گونه تلمیح است. پس‌از آن به ترتیب بینامتنیّت پنهان ـ تعمّدی بیشترین فراوانی را دارند. هنر قومشمی در چگونگی به کار بردن متون پیشین و استفاده از عنصر بینامتنی و ایجاد پیوند بدیع و مبتکرانه بین متون پیشین و متن حاضر به گونة هنرمندانه باعث جذب و اقناع مخاطب شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
67 - شیوههای تأثیرپذیری محمّد اقبال لاهوری به شیوۀ اقتباس از قرآن کریم
علی زابلی مهدی آبادی احمد صادقیان ابوالقاسم عاصی مذنبتجلّی کلام الهی در شعر، مایۀ طراوت، عمق و استواری آن میشود و هر اندازه که اثر ادبی از مفاهیم متعالی پر بارتر باشد، قدرت نفوذ و تأثیرگذاری آن بیشتر میشود. اقبال لاهوری، یکی از شاعران برجستۀ پاکستانی در بهره‌گیری از آیات قرآن است که در سروده‌هایش به شیوههای گوناگون به أکثرتجلّی کلام الهی در شعر، مایۀ طراوت، عمق و استواری آن میشود و هر اندازه که اثر ادبی از مفاهیم متعالی پر بارتر باشد، قدرت نفوذ و تأثیرگذاری آن بیشتر میشود. اقبال لاهوری، یکی از شاعران برجستۀ پاکستانی در بهره‌گیری از آیات قرآن است که در سروده‌هایش به شیوههای گوناگون به بهره‌گیری گسترده از آیات قرآن پرداخته است. آرایۀ اقتباس، یکی از مهمترین و مؤثرترین صنایع ادبی در بلاغت به شمار میرود که در شعر اقبال به انحای مختلف به‌کار رفته است. با توجه به بسامد فراوان این آرایه و شکل‌های گوناگون کاربرد آن، ضرورت انجام این پژوهش ایجاب می کند. این پژوهش به شیوۀ توصیفی - تحلیلی، و با ابزار کتابخانهای، درصدد است تا سروده‌های اقبال را که صنعت اقتباس در آنها با استفاده از آیات قرآن انجام گرفته، واکاوی نماید و شیوههای اثرپذیری و تفسیر اقبال از قرآن در شیوههای کاربرد این آرایه و جنبه‌های گوناگون معنایی و اسرار و رموز بلاغی آن را بررسی کند. نتایج پژوهش نشان دهندۀ آن است که بلاغت قرآن، علاوه بر تأثیری که بر اندیشه و زبان اقبال داشته، در تحوّل و تطوّر انواع تلمیح و تضمین در شعر اقبال نیز نقش چشمگیری داشته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
68 - مقایسۀ تطبیقی انواع بینامتنیت ژرار ژنت با نظریة بلاغت اسلامی در فصول شانزدهم و هفدهم اصول الفصول فی حصول الوصول
سعید عابدینی دکترعزیزاله توکلی کافی آباد دکترمحمود صادق زادهامروزه پیوند ادبیّات تطبیقی و بینامتنیت دستاوردی جدید است که می توان در چارچوب الگوها و روشهای آن، به تحلیل اثر پرداخت. از مهمترین عوامل تحلیل در حوزة ادبیّات تطبیقی، بررسی شباهت‌ها و تأثیرگذاری آثار بر یکدیگر و چگونگی تحقق یا انتقال یک موضوع و درون‌مایه است؛ ولی خوان أکثرامروزه پیوند ادبیّات تطبیقی و بینامتنیت دستاوردی جدید است که می توان در چارچوب الگوها و روشهای آن، به تحلیل اثر پرداخت. از مهمترین عوامل تحلیل در حوزة ادبیّات تطبیقی، بررسی شباهت‌ها و تأثیرگذاری آثار بر یکدیگر و چگونگی تحقق یا انتقال یک موضوع و درون‌مایه است؛ ولی خوانش بینامتنی دغدغة فرا‌رفتن از بررسی منابع مشابه و تأثیر و تأثر را دارد؛ یک متن بر پایة گفتمانی از پیش موجود، بنا میشود و سپس آن گفتمان را از آن خود میکند و حتّی موجب دگرگونی معنای متن محوری میشود. در جستار پیش رو، با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی تطبیقی وجوه بینامتنی ژنت با نظریۀ بلاغت اسلامی در اصول الفصول می‌پردازیم. بر این اساس انواع بینامتنی آشکار ـ تعمدی، پنهان ـ تعمدی و ضمنی و وجوه تطبیقی آنها در بلاغت اسلامی از جمله تضمین، تمثیل، ارسال‌المثل، اقتباس، عقد، اشاره، حل و انتحال و تلمیح، در این اثر بررسی میشود. بررسی میزان استفاده از متون پیشین بر اساس نظریة ژنت و تطبیق آنها با نظریۀ بلاغت اسلامی از اهداف این پژوهش به شمار میرود. بر اساس پژوهش حاضر، بیشترین گونة بینامتنی، بینامتنیت ضمنی و در تطبیق با بلاغت اسلامی از گونۀ اقتباس است. پس از آن به ترتیب بینامتنیت آشکار ـ تعمدی، بیشترین فراوانی را دارند. خلاقیّت هدایت در چگونگی به کار بردن متون پیشین و استفاده از عنصر بینامتنی و ایجاد پیوند بدیع و مبتکرانه بین متون پیشین و متن حاضر به گونة هنرمندانه باعث جذب و اقناع مخاطب میشود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
69 - مسئله‌ی طلاق با بیان ظرائف بلاغی اسالیب شرط در قرآن کریم
حمداله جعفرپور علی رضائی محمدعلی ربی پورطلاق و عدم توجه به حقوق زن از آسیب‌های مهم اجتماعی می‌باشد که به دنبال آن بسا خانواده فرو می‌پاشد این پدیده هم مانند هر پدیده اجتماعی علل و عواملی دارد، که باید شناسایی و بررسی گردد، تحقیق حاضر در تحلیل این مسئله تلاش کرده است با استفاده از منابع کتاب خانه‌ای و بر مبنا أکثرطلاق و عدم توجه به حقوق زن از آسیب‌های مهم اجتماعی می‌باشد که به دنبال آن بسا خانواده فرو می‌پاشد این پدیده هم مانند هر پدیده اجتماعی علل و عواملی دارد، که باید شناسایی و بررسی گردد، تحقیق حاضر در تحلیل این مسئله تلاش کرده است با استفاده از منابع کتاب خانه‌ای و بر مبنای آموزه‌های قرآن کریم در سوره طلاق، بقره و نساء با روش توصیفی - تحلیلی و تبیین آیات طلاق و حقوق زنان در زمان عده طلاق را بررسی کرده و ظرائف بلاغی اسالیب شرط در آیات طلاق را که چرا با ادات و اسلوب شرط بیان شده است تبیین کند، نتایج تحقیق حاکی از آن است که بیان آیات طلاق و بیان حقوق زنان به لحاظ زبان شناختی با اسلوب شرط از ظرائف خاصی بر خوردار است جایی که اگر مضمون جمله شک یا نادر الوقوع باشد ((اِن)) و در صورت قطعی ((اذا)) و در صورت فراگیر و عمومیت داشتن با ((مَن)) قید خورده است. در قرآن رعایت تقوا طلاق باعث توسعه زندگی می‌گردد. همچنین عدّه، سبب حفظ حریم زوجیّت در اسلام و عدم اختلاف نفقه و نسبت فرزند به پدر را نشان میدهد، ازطرفی هم مهلتی برای بازگشت به زندگی می‌باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
70 - A Contrastive Study of Metadiscourse in English and Persian Editorials
داود کوهی منیژه موجودThe original impetus for this cross-linguistic study came from a need to explore the effect of cultural factors and generic conventions on the use and distribution of metadiscourse within a single genre. To this end, the study as a contrastive rhetoric research, examine أکثرThe original impetus for this cross-linguistic study came from a need to explore the effect of cultural factors and generic conventions on the use and distribution of metadiscourse within a single genre. To this end, the study as a contrastive rhetoric research, examined a corpus of 60 newspaper editorials (written in English and Persian) culled from 10 elite newspapers in America and Iran. Based on Hyland’s (2005) model of metadiscourse, both interactive and interactional metadiscourse resources were analyzed. The results disclosed that genre conventions had a determining role in the writers’ choice of some metadiscourse resources that contributed to some similarities in the use and distribution of metadiscourse resources across English and Persian data. In addition, some differences were found between two sets of editorials which were attributed to cultural/linguistic backgrounds of both groups of editorialists. The interactional category and attitude markers proved to be the predominant metadiscourse category and subcategory in newspaper editorials genre. Overall, the findings suggested that metadiscourse has a decisive role in the construction of persuasion in newspaper editorials genre. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
71 - بررسی کنایه در شعر احمد شاملو از منظر زیباشناسی و نوآوری در کنایات
پریسا خویشتندارکنایه یکی از عناصر چهارگانه علم بیان است که نقش مهمّی در زیبا آفرینی کلام و تصویرسازی هنری دارد. اوج زیبایی کنایه همانند هر تصویر خیالی دیگر در تازگی آن است. برخی از کنایه‌ها به دلیل استفادۀ بیش از حد در شمار کنایه‌های قاموسی در آمده‌اند و زیبایی و خیال انگیزی چندانی ند أکثرکنایه یکی از عناصر چهارگانه علم بیان است که نقش مهمّی در زیبا آفرینی کلام و تصویرسازی هنری دارد. اوج زیبایی کنایه همانند هر تصویر خیالی دیگر در تازگی آن است. برخی از کنایه‌ها به دلیل استفادۀ بیش از حد در شمار کنایه‌های قاموسی در آمده‌اند و زیبایی و خیال انگیزی چندانی ندارند. در شعر شاملو هم کنایه‌های قاموسی وجود دارد و هم کنایه‌های ابداعی. او گاهی در معنی و مفهوم برخی کنایات قاموسی تصرف کرده و متناسب با بافت و زمینۀ شعر، معنایی غیر از معنای قاموسی آن را اراده نموده است. در این مقاله که بر روی تمام اشعار شاملو صورت گرفته کنایات شعر وی استخراج و به سه دسته: 1-کنایات قاموسی 2- کنایات زبانی(مردمی) 3- کنایات ابداعی تقسیم بندی و به نوآوری‌ها و ابداعات او در این خصوص اشاره شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
72 - تحلیل بلاغی غزلیّات کمال اسماعیل از منظر تشبیه
شهرزاد نیازی سپیده خلیلیانکمال الدّین اسماعیل اصفهانی ملقّب به خلّاق المعانی از شاعران بزرگ قرن هفتم هجری است. شعر وی به لحاظ زیبایی شناسی مشحون از صورتهای مختلف خیال و صنایع لفظی و معنوی بدیع است.در این پژوهش که به روش تحلیلی – توصیفی انجام گردیده، کوشش شده است انواع تشبیه از نظر ساخت و ش أکثرکمال الدّین اسماعیل اصفهانی ملقّب به خلّاق المعانی از شاعران بزرگ قرن هفتم هجری است. شعر وی به لحاظ زیبایی شناسی مشحون از صورتهای مختلف خیال و صنایع لفظی و معنوی بدیع است.در این پژوهش که به روش تحلیلی – توصیفی انجام گردیده، کوشش شده است انواع تشبیه از نظر ساخت و شکل مانند: تشبیه مرکّب، مضمر، تفضیلی، مفروق، تسویه، ملفوف و جمع و تشبیهات مفصل، مرسل، مؤکّد در غزلیات این شاعر بررسی و تحلیل گردد تحقیق انجام شده مؤیّد این مطلب است که تشبیهات مجمل و مرسل بیشترین میزان و مرسل مفصل کمترین میزان را دربردارد. همچنین تشبیهات مرکّب بیشترین بسامد و تشبیهات تفضیل و جمع کمترین بسامد را به خود اختصاص داده اند. تشبیهات محسوس به محسوس هشتاد و شش غزل از کلّ غزلیّات اورا تشکیل می دهد که مضامینی؛ چون: توصیف عناصر طبیعت و توصیف معشوق را در بر دارد و شاعر با کاربرد واژه های حماسی رنگ سپاهی به تصویر های غنایی خود داده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
73 - نظریۀ اعجاز و مدارس نظامیه: گسترش توجهات به آرای بلاغی عبدالقاهر جرجانی تا پایان سدۀ هشتم هجری
سکینه سعیدیبیشتر شهرت عبدالقاهر جرجانی (د 471ق)، نظریه‌پرداز ادبی مشهور، به‌سبب نظریۀ نظم او ست؛ نظریه‌ای که وی در پرتو آن توانسته است از منظری متفاوت به اعجاز قرآن کریم بنگرد. بنا ست که در مطالعۀ پیش رو، با تقریر این دیدگاه، عوامل نظری و عملی مؤثر بر نفوذ و گسترش این نظریه را بکا أکثربیشتر شهرت عبدالقاهر جرجانی (د 471ق)، نظریه‌پرداز ادبی مشهور، به‌سبب نظریۀ نظم او ست؛ نظریه‌ای که وی در پرتو آن توانسته است از منظری متفاوت به اعجاز قرآن کریم بنگرد. بنا ست که در مطالعۀ پیش رو، با تقریر این دیدگاه، عوامل نظری و عملی مؤثر بر نفوذ و گسترش این نظریه را بکاویم و شواهد اقبال و توجه بدان را در آثار عالمان متأخرتر دنبال کنیم. چنان که خواهیم دید، آرای بلاغی عالمان و نظریه پردازانی بزرگ تا اواخر سدۀ 8 ق به‌وضوح متأثر از نظریۀ نظم اوست؛ نظریه‌پردازانی همچون زمخشری، فخر رازی، سَکاکی، زَمْلَکانی، یحیی بن حمزۀ علوی، و تفتازانی. یک احتمال آن است که نظریات عبدالقاهر به سبب پایبندی وی به مذهب اشعری و فقه شافعی در محیط تازه تأسیس مدارس نظامیه از فرصت مناسبی برای گسترش و رواج برخوردار گردیده‌اند؛ چنان که آرای وی نخست در مدارس نظامیه با استقبال روبه‌رو شده، و در مرحلۀ بعد، همین گسترش به فراگیری آن در عصرهای متأخرتر نیز دامن زده است. به بیان دیگر، دستکم در بادی امر چنین به نظر میرسد که این اقبال و توجه از یک سو ریشه در کارکرد اجتماعی نظریۀ وی دارد و از دیگر سو، شاگردان عبدالقاهر در توسعۀ نظریۀ وی اثرگذار بوده‌اند؛ فرضیه‌ای که کاوش بیشتر در بارۀ آن موضوع همین مطالعه است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
74 - رویکرد عبدالقاهر جرجانی به بلاغت: مقایسه‌ای با برخی نظریه پردازان مدرن
پروین مزیدیتحقیقات فراوانی دربارۀ مفهوم بلاغت، نقد ادبی و همچنین نظریه نظم عبدالقاهر جرجانی انجام شده است امّا مطالعات اندکی هستند که مفاهیم بلاغی جرجانی را با اندیشمندان دیگر، به خصوص اندیشمندان غربی مقایسه کرده باشند. هدف از این تحقیق، مقایسه بلاغت از دیدگاه جرجانی با عقاید و نظ أکثرتحقیقات فراوانی دربارۀ مفهوم بلاغت، نقد ادبی و همچنین نظریه نظم عبدالقاهر جرجانی انجام شده است امّا مطالعات اندکی هستند که مفاهیم بلاغی جرجانی را با اندیشمندان دیگر، به خصوص اندیشمندان غربی مقایسه کرده باشند. هدف از این تحقیق، مقایسه بلاغت از دیدگاه جرجانی با عقاید و نظریه‌های دو تن از مشهورترین اندیشمندان بلاغی غرب در عصر حاضر، یعنی برک آمریکایی و باختین روس است. اندیشه‌های این متفکرین با استفاده از منابع داخلی و خارجی مطالعه و به صورت تطبیقی بررسی وموارد اشتراک و تفاوت آنها تبیین شده است. در پایان مشخّص گردید که تحولاتی که در بلاغت غرب رخ داده و باعث ایجاد عصر مدرن بلاغت شده، اشتراکات فراوانی با اندیشه‌های جرجانی دارد که قرنها پیش، آنها را بیان نموده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
75 - ساختار تولید و درک استعاره از دیدگاه عبدالقاهر جرجانی
حسین عبدالحسینیاستعاره که بخش مهمی از ارتباط کلامی ما را تشکیل میدهد از مباحثی است که از دیرباز ذهن اندیشمندان حوزه‌های مختلف علوم بشری را در سراسر هستی به خود مشغول داشته است. از زمان‌های قدیم، در ادبیّات سعی شده که استعاره‌ها مورد تعریف و طبقه‌بندی قرار گیرد و به‌عنوان موضوعی ادبی أکثراستعاره که بخش مهمی از ارتباط کلامی ما را تشکیل میدهد از مباحثی است که از دیرباز ذهن اندیشمندان حوزه‌های مختلف علوم بشری را در سراسر هستی به خود مشغول داشته است. از زمان‌های قدیم، در ادبیّات سعی شده که استعاره‌ها مورد تعریف و طبقه‌بندی قرار گیرد و به‌عنوان موضوعی ادبی در شعر و خطابه و بلاغت جایگاهی به خود اختصاص دهند. در این پژوهش‌ها از زمینه‌ها و مفاهیمی سخن به میان آمده که یقیناً امروزه می‌تواند در تبیین و سازوکار استعاره مؤثر واقع شوند. ازجمله ناقدان و بلاغت‌دانان برجسته اسلامی که در سایه اثبات اعجاز بیانی قرآن با تلاش روشمند خود موفق شد به افقهای بی‌سابقه‌ای در مطالعات ادبی و زبانی ازجمله استعاره دست یابد که تا آن زمان سابقه نداشت عبدالقاهر جرجانی (د 471ق) است او دیدگاهی را در خصوص ساختار تولید و درک استعاره ارائه نمود که علاوه بر جنبه‌های ادبی استعاره، جنبه‌های روان‌شناختی و تلاش ذهنی آفریننده و شنوندۀ استعاره‌ها را نیز مورد مداقّه قرار داده است. مبانی و اصولی که او دراین‌باره برشمرده است امروزه نیز می‌تواند راهگشا و الهام‌بخش باشند. در این مقاله سعی بر آن است هر چند مختصر به تبیین این مبانی پرداخته شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
76 - انواع استعاره از دیدگاه عبدالقاهر و بلاغت دانان برجستۀ بعد از او: زمخشری،خطیب قزوینی و تفتازانی
سید علی اکبر عباسپوراستعاره به مثابه به کنش تخیلی که دو هستی را در ضمیر آگاه شاعر با هم یگانه میکند و آن دسته از صفات آنها را که به موقعیت شعری و به بافت صور خیالی مرتبط است در هم می‌آمیزد. از دیر زمان مورد توجه و مداقه ناقدان و بلاغت‌دانان اسلامی بوده است: اندیشمندانی که بسیاری از بنیان أکثراستعاره به مثابه به کنش تخیلی که دو هستی را در ضمیر آگاه شاعر با هم یگانه میکند و آن دسته از صفات آنها را که به موقعیت شعری و به بافت صور خیالی مرتبط است در هم می‌آمیزد. از دیر زمان مورد توجه و مداقه ناقدان و بلاغت‌دانان اسلامی بوده است: اندیشمندانی که بسیاری از بنیان گذاران ان ایرانی بوده‌اند که زبان عرب را در آغاز به درس اموخته بودند از جمله ناقدان و بلاغت دانان برجسته اسلامی که با تلاش روشمند خود توانست به افقهای بی سابقه‌ای در مطالعات ادبی و زبانی از جمله استعاره دست یابد که تا ان زمان سابقه نداشت عبدالقاهر جرجانی (د. 471 ق) است. در این مقاله سعی بر آن است که به یکی از ظریفترین و هنری ترین انواع استعاره که جنجال بر انگیزترین پژوهشهای بلاغی را به خود اختصاص داده یعنی استعاره مکنیه و تخییلیه از دیدگاه عبدالقاهر جرجانی و برجسته‌ترین چهره‌های بلاغت بعد از او (زمخشری، سکاکی، خطیب قزوینی و تفتازانی) پرداخته شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
77 - Scientific Translation vis-a-vis Literary Translation: Features and Implications
بهروز عزبدفتریThis paper aimed to bring together some general yet significant classical views on scientific/technical translation while contrasting them with beliefs held by experts on literary translation. In doing so, the seminal literature on scientific and technical English, look أکثرThis paper aimed to bring together some general yet significant classical views on scientific/technical translation while contrasting them with beliefs held by experts on literary translation. In doing so, the seminal literature on scientific and technical English, looking for lexical and structural features and rhetorical functions employed therein, was critically reviewed, and the role of the translator was discussed with regard to the implications of some specific characteristic features of English for science and technology (EST) materials. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
78 - نقدى بر بلاغت سنتى
مرتضى جعفرىبلاغت در معناى علمى که به زیبایى شناسى ادبیات مى پردازد ازجمله علوم مهم و تأثیرگذارى است که متأسفانه به ویژه در زبان فارسى چندان مورد توجه و بررسى هاى عالمانه قرار نگرفته است. علم بلاغت در طول تاریخ هزارساله ادبیات فارسى از نواقص و آفت هاى زیادى آسیب دیده است که از جمله أکثربلاغت در معناى علمى که به زیبایى شناسى ادبیات مى پردازد ازجمله علوم مهم و تأثیرگذارى است که متأسفانه به ویژه در زبان فارسى چندان مورد توجه و بررسى هاى عالمانه قرار نگرفته است. علم بلاغت در طول تاریخ هزارساله ادبیات فارسى از نواقص و آفت هاى زیادى آسیب دیده است که از جمله مهم ترین هاى آن مى توان به فقدان نظریه پردازى هاى علمى، عربى زدگى، اختلاف در نامگذارى ها، تعاریف کلى و مبهم، پرداختن به موضوعات غیر مربوط و نپرداختن به موضوعات جدید هم چون مباحث مربوط به محور عمودى در آثار ادبى، کهنگى و عدم کارایى ساختار سنتى آن اشاره کرد. در این مقاله که به شیوه توصیفى و تحلیلى نگاشته شده و روش گردآورى اطلاعات آن به صورت کتابخانه اى و جستجوى اینترنتى بوده، سعى شده است ضمن برشمردن و دسته بندى و تحلیل این نواقص و آفت ها، به بایدها و نبایدهایى که مى تواند سطح کیفى این علم مهم را ارتقا دهد، اشاره شود و درپایان نیز با بررسى دقیق موضوعات مختلف علم بیان همچون تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه نظریات خود را در باب برخى تعاریف و برداشت هاى غلط و سنتى رایج در این علم ارائه کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
79 - تکرار در شعر ناصر بخارایی
حسین اتحادیتکرار در سطح حروف و واژه ها که یکی از روش های افزایش موسیقی کلام است، از دو منظرمی تواند مورد توجه قرارگیرد. از لحاظ ارزش های موسیقایی و از منظر ارزش های بلاغی. در این پژوهش توصیفی-تحلیلی انواع تکرار، از این دو منظر در شعر ناصر بخارایی بررسی شده است. یافته های این تحقی أکثرتکرار در سطح حروف و واژه ها که یکی از روش های افزایش موسیقی کلام است، از دو منظرمی تواند مورد توجه قرارگیرد. از لحاظ ارزش های موسیقایی و از منظر ارزش های بلاغی. در این پژوهش توصیفی-تحلیلی انواع تکرار، از این دو منظر در شعر ناصر بخارایی بررسی شده است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که سخنور بخارایی از همه شگردهای تکرار در سطح گسترده ای در کلامش بهره برده است. تکرارهای پی درپی حروف، واژه ها، عبارات وحتی مصراع ها، به شیوه های مختلف شعر ناصر را سرشار از خوشه های موسیقایی اصوات مختلف کرده است. از لحاظ بلاغی نیز این تکرارها دارای ارزش های فراوانی است، به گونه ای که شواهد متعددی می توان در شعر وی سراغ گرفت، که تکرارحرف یا واژه متناسب با مضمون شعر درخدمت انتقال معنا و مفهوم شعر و گاه القای احساس مورد نظر شاعر بوده است. افزون بر این برخی تکرارها از جمله تکرار واژه به صورت جناس قلب و همچنین تکرار واژه های هم‌خانواده را به دلیل بسامد زیاد، می توان از ویژگی‌های سبکی شعر وی به شمار آورد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
80 - جابه‌جایی ضمیر شخصی پیوسته و نقش بلاغی آن در غزل سعدی
حجت الله بهمنی مطلقپایه و اساس کلام ادبی هنجارگریزی و شکستن قواعد زبان معیار است. در کلام ادبی جایگاه اجزای کلام را بلاغت تعیین میکند. یکی از عناصر زبانی که در ساختار کلام امکان جابه‌جایی بالایی دارد و از این رهگذر می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری کلام ادبی شود، ضمیر شخصی پیوسته است. در این پ أکثرپایه و اساس کلام ادبی هنجارگریزی و شکستن قواعد زبان معیار است. در کلام ادبی جایگاه اجزای کلام را بلاغت تعیین میکند. یکی از عناصر زبانی که در ساختار کلام امکان جابه‌جایی بالایی دارد و از این رهگذر می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری کلام ادبی شود، ضمیر شخصی پیوسته است. در این پژوهش جابه‌جایی ضمیر شخصی پیوسته در غزل سعدی از دو جنبه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته‌است؛ یکی جنبه بلاغی و دیگر گونه‌های مختلف جابه‎جایی از نظر پیوستن به اجزای جمله. برای این منظور 627 غزل سعدی مورد بررسی قرار گرفت و از آن میان 530 نمونه شناسایی شد. نتیجه این پژوهش نشان میدهد که جابه‌جایی ضمیر پیوسته در غزل سعدی بسامد بالایی دارد و می‌تواند به‌عنوان یک شاخص سبکی شناخته شود. دیگر این که گذشته از ضرورت وزن و موسیقی، انگیزه‌های بلاغی دیگری هم در جابه‌جایی این عنصر زبانی نقش داشته‌است تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
81 - پژوهشی در سبک شعری سعدی با تکیه بر عنصر زبان مطالعه موردی؛ بوستان و گلستان
لیلا میری اصغر دادبه عبدالرضا مدرس زادهسعدی را استاد سخن دانسته اند. تمرکز این تعریف و محوریت واژه سخن در این عنوان نشان می دهد که سخن به عنوان محصول اصلی زبان مهم ترین ویژگی هنر سعدی بوده است. در شعر و نثر سعدی امتیازات فراوانی نسبت به سایر سخنوران دیده می شود که مجموع این امتیازات سبب شکل گیری آثار هنری سع أکثرسعدی را استاد سخن دانسته اند. تمرکز این تعریف و محوریت واژه سخن در این عنوان نشان می دهد که سخن به عنوان محصول اصلی زبان مهم ترین ویژگی هنر سعدی بوده است. در شعر و نثر سعدی امتیازات فراوانی نسبت به سایر سخنوران دیده می شود که مجموع این امتیازات سبب شکل گیری آثار هنری سعدی شده است. سعدی در به کار گیری عناصر بلاغی استادی تام دارد و به نحوی با اصول بلاغت فارسی کار کرده که موزونی و تعادل بین سادگی و هنری بودن زبان در آن حفظ شده است. دلیل نام گذاری شعر و نثر سعدی به سهل ممتنع هم همین موزونی و تعادل است. در این پژوهش ضمن تمرکز و تامل بر برخی امتیازات فنی و بلاغی سعدی تلاش داریم که نشان دهیم ذهنیت هنری سعدی در نسبت مستقیم با توانایی های زبانی اوست. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
82 - ویژگی‌های زبانی و سبکی قصیدۀ لامیۀ ابوالعلاء معری
مهری قادری بیباک سید مهدی مسبوقابوالعلاء معری در میان شاعران دورههای مختلف ادبیات عربی جایگاه ویژه‌ای دارد. او در دورۀ شکوفایی علمی و ادبی می‌زیست و عصر او شاهد بروز و ظهور بزرگانی هم‎چون متنبی و شریف رضی بود. بی‌شک شاعری که توانسته در میان چنین شاعرانی رخ بنماید در خور این است که شعر او مورد ن أکثرابوالعلاء معری در میان شاعران دورههای مختلف ادبیات عربی جایگاه ویژه‌ای دارد. او در دورۀ شکوفایی علمی و ادبی می‌زیست و عصر او شاهد بروز و ظهور بزرگانی هم‎چون متنبی و شریف رضی بود. بی‌شک شاعری که توانسته در میان چنین شاعرانی رخ بنماید در خور این است که شعر او مورد نقد و بررسی قرار گیرد تا جلوه‌های زیبایی آن بازشناخته شود.پژوهش حاضر کوشیده با استفاده از ابزارهای زبانی و تکیه بر دانش زبان‌شناسی و نیز بهره‌گیری از نظریات سبک‌شناسان معاصر، قصیدة لامیۀ معری در دیوان سقط‎الزند را با روش توصیفی- تحلیلی مورد واکاوی قرار دهد. برآیند پژوهش نشان میدهد که معری توانسته با به‎کارگیری ظرفیتهای وسیع زبان عربی شعر خود را به لحاظ آوایی از حیث موسیقی خارجی، داخلی، کناری و معنوی غنی سازد. هم‎چنین به لحاظ توجه به لایة نحوی، از ویژگی‌های تعبیریِ جملات ماضی، مضارع، اسمیه و نیز جملات انشایی بهره گرفته و معانی مورد نظر خود را به نظم کشیده که در این میان جملة فعلیه جایگاه خاصی در مدایح وی داشته است. از نظر ادبی نیز معری توانسته با بهره‎گیری از تشبیه و استعاره تصویرهای زیبایی ترسیم نماید که در این میان تشخیص در مدایح او از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
83 - مفهوم بینامتنیت در منابع بلاغت فارسى
رضا قنبرى عبدالملکىهدف این مقاله، بررسى ریشه هاى نظریه بینامتنیت در مباحث بلاغت سنتى فارسى است. بینامتنیت طبق نظر "ام.اچ. ایبرمز" از طریق موارد زیر صورت مى گیرد: نقل قول هاى صریح و ناصریح، تکرار و تغییر ویژگى هاى شکلى و مضمونى، یا صرفا از طریق مشارکت ناگزیر در استفاده از گنجینه سنت ها و ق أکثرهدف این مقاله، بررسى ریشه هاى نظریه بینامتنیت در مباحث بلاغت سنتى فارسى است. بینامتنیت طبق نظر "ام.اچ. ایبرمز" از طریق موارد زیر صورت مى گیرد: نقل قول هاى صریح و ناصریح، تکرار و تغییر ویژگى هاى شکلى و مضمونى، یا صرفا از طریق مشارکت ناگزیر در استفاده از گنجینه سنت ها و قواعد زبانى و ادبى و روندهایى که از پیش همواره موجودند. مقوله "بینامتنیت" از نگاه منتقدین کلاسیک ادبیات ایران نیز - البته با اصطلاحاتى خاصّ و متفاوت با اصطلاحات نقد ادبى مدرن - پنهان نمانده است؛ سایه روشنى از مباحث مربوط به این نظریه، همواره در میان خالقان آثار ادبى و علماى بلاغت دنیاى اسلام مورد اعتنا و اهتمام بوده است، هم در ذیل مباحثى که علماى بلاغت درباره اصطلاحاتى نظیر اقتباس، تلمیح، تقلید و حسن اتباع طرح کرده اند مى توان پاره اى از اجزاى آنچه به عنوان گفت وگوى متن ها یا بینامتنیت شناخته مى شود یافت و هم در فصولى از کتب بلاغى که به بحث درباره "سرقات ادبى "اختصاص یافته است. این مقاله مى کوشد به بررسى این موضوع بپردازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
84 - بررسی چراییِ عدمِ تغییر و تحول در اصول ِ بلاغی و بوطیقایی شعر کلاسیک فارسی
حسینعلی قبادی حامد توکلی دارستانیبا ظهورِ اشعارِ منثور و سپید ، سخت می توان تفاوتی محسوس میان جمله ای از یک رمان و قسمتی از یک شعر منثور احساس کرد؛ با آنکه امروزه بسیاری از نظریه پردازان، با بیان برخی خطِ تمایزها مانند عنصرِ استعاری و عنصرِ مَجازی خواسته اند تا بین شعر و دیگر متون ادبی، تمایز قائل شوند أکثربا ظهورِ اشعارِ منثور و سپید ، سخت می توان تفاوتی محسوس میان جمله ای از یک رمان و قسمتی از یک شعر منثور احساس کرد؛ با آنکه امروزه بسیاری از نظریه پردازان، با بیان برخی خطِ تمایزها مانند عنصرِ استعاری و عنصرِ مَجازی خواسته اند تا بین شعر و دیگر متون ادبی، تمایز قائل شوند، به نظر می رسد باز در این مسئله، به بُن بست هایی برخورده اند. از مهم ترین خصایصِ شعر کلاسیک فارسی، عناصرِ موسیقایی، وزنی و عروضی آن است، که با توجه به از میان رفتن این ویژگی ها در شعر های منثور، بسیاری از اشعار، از منظرِ ذات و صورت، با بسیاری از داستان ها و رمان ها قابل تمییز نیستند؛ در پژوهش حاضر، با بررسی برخی مؤلفه های شعر کلاسیک، نشان داده می شود، که اصرار بلاغیون و شاعران کلاسیک، بر عناصری چون وزنِ عروضی، آگاهانه و از روی تعمد بوده است و به همین دلیل نیز به دنبال انقلاب در شعر نبوده اند و نمی خواسته از محدودیت ِ بحورِ عروضی رهایی یابند؛ از این روی به بررسی انتقادی شعر سپید و منثور خواهیم پرداخت و نشان خواهیم داد که اینگونه از شعر، به دلیل رهایی از عناصر موسیقایی و عروضی، هرگز نمی تواند شعری کامل باشد و از منظر صورت و ذات با دیگر متون ادبی از جمله رمان و داستان، قابل تمییز و تشخیص نیست. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
85 - باب هفتم گلستان در سایه روشن تصحیح
محمدخلیل طالبان پور -
حرية الوصول المقاله
86 - تحلیل شعری از رودکی بر اساس نقد بلاغی
معصومه موسایی -
حرية الوصول المقاله
87 - پیشینة فنون و صناعات ادبی
هوشمند اسفندیارپوراین مقاله به بررسی پیشینة فنون و صناعات ادبی و مبتکران آن می‌پردازد، موضوعی که تا کنون تحقیق جامع و دقیقی دربارة آن نشده است. بررسی پیشینة فنون ادبی به بحث و تحقیق پیرامون صناعات کمک زیادی میکند و باعث درک عمیق دانش‌پژوهان در راستای درست تشخیص دادن زیبایی‌های سخن و بهب أکثراین مقاله به بررسی پیشینة فنون و صناعات ادبی و مبتکران آن می‌پردازد، موضوعی که تا کنون تحقیق جامع و دقیقی دربارة آن نشده است. بررسی پیشینة فنون ادبی به بحث و تحقیق پیرامون صناعات کمک زیادی میکند و باعث درک عمیق دانش‌پژوهان در راستای درست تشخیص دادن زیبایی‌های سخن و بهبود بخشیدن کلام ادبی می‌گردد.در واقع، هدف از بررسی سابقه صناعات ادبی، آشنایی دانش‌پژوهان با مبدعان و تحول و تطور آن است تا با مراجعه به منابع گوناگون و مطالعة پیشینة این صناعات، بتوان به چگونگی شکل‌گیری آنها و نکات ارزندة بلاغی پی برد.مطالعه در این مقاله به روش اصیل (Original) انجام گرفته و جامعة آماری شامل صناعاتی است که با تحقیقات گسترده در مباحث بلاغی، مبدعان آنها معلوم شده است.در این روش ابتدا کتب مهم بلاغی از آغاز تاکنون بررسی شده و سپس این آثار با یکدیگر تطبیق و صنایع ادبی استخراج گردیده است.با بررسی صناعات مشخص میشود ابداعات دانشمندانی مانند ابن معتز، قدامة‌بن جعفر، ابوهلال عسکری، ابن‌رشیق قیروانی و ابن‌ابی‌الاصبع در بلاغت از دیگران بیشتر بوده است و سابقة صنایع ادبی با نام اولین مبدع آنها ذکر گردیده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
88 - بررسی حسامیزی در غزلیات بیدل دهلوی
شراره الهامیحسامیزی ـ آمیختن ویژگی‌های دو حس از حواس پنج‌گـانۀ ظاهـری ـ از صور خیالی است که در ادبیات فارسی سابقۀ کاربرد طولانی دارد، اما نامگذاری و رواج آن به دورۀ معاصر برمی‌گردد. در این مثال پس از ذکر تعاریف و معرفی پیشینۀ کاربرد حسامیزی، دربارۀ ساختار بلاغی و شکل دستوری آن مطا أکثرحسامیزی ـ آمیختن ویژگی‌های دو حس از حواس پنج‌گـانۀ ظاهـری ـ از صور خیالی است که در ادبیات فارسی سابقۀ کاربرد طولانی دارد، اما نامگذاری و رواج آن به دورۀ معاصر برمی‌گردد. در این مثال پس از ذکر تعاریف و معرفی پیشینۀ کاربرد حسامیزی، دربارۀ ساختار بلاغی و شکل دستوری آن مطالبی آمده و سپس انواع حسامیزی در غزلیات بیدل دهلوی از نظر ترکیب ویژگی‌های حواس با یکدیگر - که شامل نُه گونه است- ارائه شده و سرانجام به معرفی گونه‌ای دیگر از این لطیفۀ ادبی - که حاصل ترکیب یک مفهوم انتزاعی (عقلی) با یک ویژگی از حواس ظاهری است - و تقسیم‌بندی پنج‌گانه‌ای که برای آن در نظر گرفته‌ایم، پرداخته شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
89 - زیبایی‌شناسی زبان در نوبت سوم کشف‌الاسرار
فرشید وزیلهآنچه بیش از هر چیز در نتیجة تحقیق در سبک ادبی بخش سوم کشف‌الاسرار به چشم می‌خورد، کشف توازن‌های بسیار موسیقایی (لفظی و معنوی) در بند بند این پیکرة نگارین است: توازن‌ها و نگارگری‌هایی از نوع سجع، جناس، تناسب و طباق و ... . حال آنکه با تأملی ژرف‌تر درمی‌یابیم که حضور شیوه أکثرآنچه بیش از هر چیز در نتیجة تحقیق در سبک ادبی بخش سوم کشف‌الاسرار به چشم می‌خورد، کشف توازن‌های بسیار موسیقایی (لفظی و معنوی) در بند بند این پیکرة نگارین است: توازن‌ها و نگارگری‌هایی از نوع سجع، جناس، تناسب و طباق و ... . حال آنکه با تأملی ژرف‌تر درمی‌یابیم که حضور شیوه‌ها و شگردهای تازه‌تر اما پنهانی است که افزون بر شیوههای پیدای قاعده‌افزایی، سبب سحرانگیزی و دلربایی هر چه بیشتر نثر میبدی شده است.در این گفتار با ذکر نمونه‌هایی از مجلدات ده‌گانة این اثر بر این باوریم که شاید انواع شیوههای هنجارگریزی زبان ـ به ویژه هنجارگریزی نحوی ـ و شگردهایی چون خلاف‌آمد، غافلگیری، عکس، متناقض‌نما و ...، بیش از شیوههای مرسوم بلاغت سنتی در شکل‌گیری زبان مؤثر و مهیج نویسندة توانای این اثر کارگر افتاده است؛ شیوههای تازه‌ای که حاصل جست‌وجو در ظرفیتهای بالقوه و بی‌انتهای پنهان زبان است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
90 - فردیّت و نوگرایی تصویر در شعر شیون فومنی
برات محمدی فرین قره باغی زرین تاج رضاییتصویر یا ایماژ را می‎توان از اصلی‎ترین عناصر زیبایی‎شناسی شعر دانست؛ بخشی از بلاغت کلام بر عهدۀ تصویر است. هر اندازه تصویر نو بوده و ریشه در فردیّت و نگرش فردی داشته باشد به همان اندازه تأثیر و گیرایی بیشتری خواهد داشت؛ چرا که ماهیّت هنر، پیوندی ناگسستنی با أکثرتصویر یا ایماژ را می‎توان از اصلی‎ترین عناصر زیبایی‎شناسی شعر دانست؛ بخشی از بلاغت کلام بر عهدۀ تصویر است. هر اندازه تصویر نو بوده و ریشه در فردیّت و نگرش فردی داشته باشد به همان اندازه تأثیر و گیرایی بیشتری خواهد داشت؛ چرا که ماهیّت هنر، پیوندی ناگسستنی با نوجویی و نوآوری دارد و این نوآوری‎ها در کلان ساختار شعر، تابعی است از نوجویی‎ها در ساختارهای خرد که تصویر نیز یکی از این ساختارهای خرد است. شعر معاصر با الهام از نظریّه‎های پیشرو نیما که تأکید به نگاه شخصی و فردیّت‎گرایی داشت، عرصه‎های ناشناخته ای از تصویر را کشف کرده است و گرایش کلّی به سمت و سوی نوآوری در تصاویر شعری است. شیون فومنی را می‎توان از شاعران صادق به نظریّات نیما در باب نوآوری تصویری قلمداد کرد. رنگ اقلیمی در شعر شیون نیز با تأکید بر فردیّت‌گرایی و تجربه‎گرایی چون نیما غالب است و او تصاویری بکر از طبیعت با این نگرش شخصی خلق کرده است. همچنین جزئی‎نگری و دقّت و باریک‎بینی او که نازک‎خیالی شاعران سبک هندی را به یاد می‎آورد عاملی دیگر در نوآوری تصویری وی بوده است. فردیّت‌گرایی به ساحت تصویر معشوق نیز در شعر او کشانده شده و وجوه زیبایی‌شناسی معشوق در شعر او متفاوت از شعر سنّتی و با دیدی شخصی ارائه شده است. پژوهش حاضر قصد دارد به روشی توصیفی-تحلیلی این وجوه نوگرایی تصویری را در شعر شیون فومنی مورد کاوش قرار دهد. نتیجۀ پژوهش نیز نشان از وفاداری شیون فومنی به اصل نوگرایی در تصویرپردازی دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
91 - زیباشناختی واژگان قرآنی در پرتو ادبیات تازی وپارسی با موضوع آرایه تشخیص personification
حسین قدمیدرپژوهش های بلاغی با محوریت دانش بیان قرآن کریم که از وجوه اعجاز می باشد،واژه در پیکره ی آیات سبحانی عنصر تشکیل دهنده است و در انتقال مفاهیم به مخاطب بسیار تاثیر گذار می باشد.زیبایی این الفاظ از حیث آرایه تشخیص وانسان واره شدن واژگان جامد با لذت بردن از شنیدن نغمه ها و أکثردرپژوهش های بلاغی با محوریت دانش بیان قرآن کریم که از وجوه اعجاز می باشد،واژه در پیکره ی آیات سبحانی عنصر تشکیل دهنده است و در انتقال مفاهیم به مخاطب بسیار تاثیر گذار می باشد.زیبایی این الفاظ از حیث آرایه تشخیص وانسان واره شدن واژگان جامد با لذت بردن از شنیدن نغمه ها و بهره مندی هوش وگوش از لذت عاطفه و تناسب این آرایه با قرار گرفتن در قالب آیات موضوعی روان شناختی است.در این نوع بیانی الفاظ الهی ،خود را با جان بخشی و خردگراکردن جامدات می آرایند و زیباشناختی آنها علاوه بر یک فن بلاغی در هنر بافتی نیز تجلی می یابند.این آرایه گمنام ودیر نام به دستاوردهاوآثار بزرگان بلاغت تکیه دارد و بارویکرد به فرهنگ معاصر بلاغی نامی نوین باعنوان تشخیص به خودگرفته و پیشینه ای قبل از نزول قرآن دارد ودر آیات الهی جلوه بیشتری یافت و موضوعی در ادبیات تازی وپارسی گشت.این موضوع ادامه مباحث بلاغیون در استعاره از نوع مکنیه تخییلیه است و کاملا با آنیمیسم (جان دار پنداری)متفاوت است چون شناخت مشارکت واژه در فن تشخیص با روشنگری دقیق در تعاریف قابل دست یابی است وسبب اقناع عقلانی وتاثیر بر احساس وعاطفه خواهدبود.این نوشتار بر بلندای قله ای از تواضع و خشوع می کوشد تازیباشناختی واژگان وحیانی را در هنر وصنعت تشخیص به ادب دوستان تقدیم کند . تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
92 - چالش های ترجمه قرآن
نسرین انصاریانقرآن، کتاب دینی برای همه انسان ها بوده و رساندن پیام قرآن یک وظیفه دینی همگانی است، به دلیل عربی بودن ابتدائی ترین وسهل ترین راه فهم آن، ترجمه است که دارای مراحل مختلفی بوده و امکان به وجود آمدن چالش در هر مرحله وجود دارد از این رو طرح چالش ها و بیان راه کار برای رفع آن أکثرقرآن، کتاب دینی برای همه انسان ها بوده و رساندن پیام قرآن یک وظیفه دینی همگانی است، به دلیل عربی بودن ابتدائی ترین وسهل ترین راه فهم آن، ترجمه است که دارای مراحل مختلفی بوده و امکان به وجود آمدن چالش در هر مرحله وجود دارد از این رو طرح چالش ها و بیان راه کار برای رفع آنها در تقویت ارائه ترجمه هایی کم نقص، کارساز است. در این پژوهش تلاش شد با تدبر و تعمق در آیات قرآن وتفاسیر پیرامون آنها و با تکیه بر روش تحلیل محتوائی برای هر یک از مراحل ترجمه، چالش هائی مطرح و اشکالات چند ترجمه و راه کار لازم برای رفع آن ها بیان گردد. دست آورد تحقیق این شد که ترجمه ای موفق است که در آن مترجم از همکاری متخصصان در علوم واژه شناسی، صرف، نحو و بلاغت بهره گرفته همین طور از وجود فردی که حافظ قرآن است و نیز از فردی که مسلط به گویش عربی است بهره گردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
93 - بررسی نمودهایی از صور خیال در سورۀ مبارکۀ یوسف(ع)
فروزان آزادبختمتن فاخر و ادیبانه ی قرآن کریم دربردارنده ی تمامی ویژگی های فصاحت و بلاغت در کلام عرب است و صور خیال به عنوان فعّال ترین مؤلفه ی متون ادبی در قرآن، کاربردی گسترده و هدفمند دارد. تصاویر خلق شده در قرآن غالباً در راستای اهداف والای دینی به کار رفته است. شیوه ی خاص قرآ أکثرمتن فاخر و ادیبانه ی قرآن کریم دربردارنده ی تمامی ویژگی های فصاحت و بلاغت در کلام عرب است و صور خیال به عنوان فعّال ترین مؤلفه ی متون ادبی در قرآن، کاربردی گسترده و هدفمند دارد. تصاویر خلق شده در قرآن غالباً در راستای اهداف والای دینی به کار رفته است. شیوه ی خاص قرآن در پردازش تصاویر و همچنین عدول از تخیّلات ساده و خَلق تصویرهای بدیع موجب شده است که این متن به لحاظ هنری، قرن ها از زمان نزول خود پیشرفته تر باشد. شناخت و درک مفاهیم موجود در تصاویر قرآن، راهی برای ورود به دنیای ذهنی این اثر و کشف زیبایی ها و حقایق قرآنی است.سوره ی مبارکه ی یوسف بارزترین نمونه ی ژانر غنایی در متن قرآن است که در قالب روایی شکل گرفته، لذا عرصه ای مناسب برای حدوث انواع صور خیال است. تصویرهای موجود در این سوره، غالباً مبتنی بر تداعی، تبادر و القاءِ مفاهیمی فراتر از درک روابط بلاغی عناصر تصویرساز است و همین امر علاوه بر خلق زیبایی، موجب غنای بیشتر و تعمیق و گسترش معنا و مفهوم متن شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
94 - جلوه های مختلف تکرار در رباعیات باباافضلالدین مرقی کاشانی .
محمد رضا شریفیبیتردید یکی از عواملی که رباعیّات باباافضل را دلنشین، جذاب و برجسته ساخته و مخاطب را مسحور و مجذوب خود کرده، استفاده از شگردهای ادبی و بلاغی است. باباافضل در عین سادگی و بی‌پیرایگی و گم نشدن در الفاظ فلسفی و عرفانی اتّفاقاً از آرایه‌های ادبی به همراه بلاغت ادبی کلام خو أکثربیتردید یکی از عواملی که رباعیّات باباافضل را دلنشین، جذاب و برجسته ساخته و مخاطب را مسحور و مجذوب خود کرده، استفاده از شگردهای ادبی و بلاغی است. باباافضل در عین سادگی و بی‌پیرایگی و گم نشدن در الفاظ فلسفی و عرفانی اتّفاقاً از آرایه‌های ادبی به همراه بلاغت ادبی کلام خود را نمایان و پر مخاطب کرده است. بابا افضل آگاهانه و گاه زیرکانه از آرایة ادبی تکرار، به همراه جناس و ایهام و تخیّلات ادبی تشبیه و استعاره، سخن و اندیشه خود را استحکام بخشیده و ماندگار کرده است. چرا که هدف از تکرار، اندیشه‌ای را برجسته ساختن و یا به جنبه‌ای از یک تفکّر، جلوة خاصی بخشیدن است. کاربرد تکرار در شبکه‌ای از آرایه‌ها، آن هم در قالب کوچک رباعی، نمایشی از اقتدار و تبحر او در آمیزش و آموزش دیدگاه‌های خویش است. در این مقاله برآنیم با روش کتابخانهای و اسنادی تا جایی که کلام به اطناب نکشد جلوه‌هایی از آرایۀ تکرار را در رباعیّات باباافضل آشکار سازیم تا نشان دهیم که شاعر چگونه با شگرد بلاغت توانسته‌اندیشه‌های اخلاقی، عرفانی و فلسفی خود را با بیانی روشن بیان کند و در نتیجه مورد توجّه عام و خاص گردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
95 - آسیب شناسی کاربرد بلاغت در شعرکودک (در دهه‌های 70 تا90)
افسانه موسوی گرمارودی لحمد خاتمی مریم جلالیچکیده این مقاله به تبیین اصول بلاغت و فصاحت در شعر کودک پرداخته است. آنچه شاعر کودک با حفظ کودکانگی، برای ایجاد کلامی روان، آسان و شاعرانه به آن نیاز دارد. ابتدا بسامد و فراوانی استفادۀ شعرا از علم معانی تا بیان و بدیع، طرح شده، سپس شیوۀ درست و نادرست کاربردی آنها أکثرچکیده این مقاله به تبیین اصول بلاغت و فصاحت در شعر کودک پرداخته است. آنچه شاعر کودک با حفظ کودکانگی، برای ایجاد کلامی روان، آسان و شاعرانه به آن نیاز دارد. ابتدا بسامد و فراوانی استفادۀ شعرا از علم معانی تا بیان و بدیع، طرح شده، سپس شیوۀ درست و نادرست کاربردی آنها مطرح گردیده است. همچنین نمونه‌هایی از مشکلات بلاغی رایج در شعر کودک ارائه شده است و پرکاربردترین شیوههای بلاغی در شعر کودک طرح گردیده و با مقایسۀ نمونه‌های مناسب و غیر‌مناسب، اصول بلاغت و فصاحت شعر کودک بیان شده است. براساس این پژوهش، شیوه و میزان به کارگیری انواع علوم بلاغی با در نظر گرفتن دایرۀ لغات و فهم کودک و آنچه مخلّ فصاحت در شعر کودک است، مطرح گردید. مبنای کار این پژوهش براساس نظریّه‌ها و اصول بلاغی است که در تحقیقات پایه‌ای شعر نگاشته شده و شیوۀ کتابخانهای به کار‌گرفته در این پژوهش با توجّه به جامعه آماری آن و نتایج به دست آمده جزو پژوهشهای نادر در این حوزه به شمار میرود و شیوه نامه‌ای برای استفادۀ شعرا در سرودن شعر کودک ارائه میدهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
96 - تحفة العجم، اثری تازه یافته از سیّد حسین شاه (حقیقت)
مهدیه رضوی زاده احمدرضا یلمه‌ها .مریم محمودیچکیده تعالی فرهنگی هر جامعه، در گرو شناخت صحیح دستاوردهای گوناگون و آثار فرهنگی و میراث‌های مادّی و معنوی پیشینیان و برقراری ارتباط آگاهانه با آن آثار است. با احیای نسخ خطّی شناخت هرچه بیشتر مجاهدات و قابلیّت‌های علمی اندیشمندان پیشین، میسّرتر شده و فضای پاسخ‌گویی به أکثرچکیده تعالی فرهنگی هر جامعه، در گرو شناخت صحیح دستاوردهای گوناگون و آثار فرهنگی و میراث‌های مادّی و معنوی پیشینیان و برقراری ارتباط آگاهانه با آن آثار است. با احیای نسخ خطّی شناخت هرچه بیشتر مجاهدات و قابلیّت‌های علمی اندیشمندان پیشین، میسّرتر شده و فضای پاسخ‌گویی به بخشی از نیازهای علمی پژوهشگران جدید ایجاد می شود. با تصحیح و احیای آثار گذشتگان و بازگرداندن هر یک از آثاری که به صورت نسخة خطّی در کنج کتابخانه‌ها مهجور مانده‌اند، میتوان زنجیره فرهنگ و تمدّن را کامل نمود، و به شناختی دقیق و قضاوتی صحیح‌تر دربارة پیشینة فرهنگ و ادب ایران رسید. این ضرورت در حوزة زبان و ادبیّات بیشتر احساس میشود، زیرا هر متنی گوشه‌ای از ساختار و تاریخ تطّور زبان و ادبیّات ما را نشان میدهد. تحفة‌العجم از نسخه‌های خطّی سدة سیزدهم هجری است که تاکنون تصحیح نشده است و تصحیح و چاپ آن می‌تواند ما را با ادبیّات و ویژگی‌های زبانی این دوره، آشناتر سازد. از این اثر سه دست نوشته تاکنون شناسایی شده است و این پژوهش بر اساس نسخة 1427 کتابخانة مجلس انجام یافته است. بی‌شکّ معرّفی و تصحیح این متن، تلاشی در جهت احیاء و بازگردانی یکی از متون بلاغی و دستوری قرن سیزدهم هجری به مجموعة بزرگِ ادبِ فارسی است. این پژوهش می‌تواند زمینة مناسبی ، برای آشنایی بهتر محقّقان، دانشجویان و دوستدارانِ ادب فارسی، با یکی از شخصیّت‌‌های ادبی آن دوره، که تاکنون آثارش مورد توجّه قرار نگرفته است، فراهم سازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
97 - زبان ادبی و بلاغی رنگ در ارتباطات غیرکلامی اشعار فرّخی سیستانی
طاهر جعفری غلامرضا حیدری لیدا نامدار جواد طاهریعنصر رنگ در شعر پارسی نقشی غیرقابل انکار دارد. هر رنگی نقش و تأثیر خاصی دارد و در فرآیند ارتباط غیرکلامی، حال و هوای روانی مخصوصی را به مخاطب منتقل می کند. شاعران در دامنۀ ارتباطات غیرکلامی با دریافت‌های عاطفی و گاه عقلی خود در روشن کردن رازهای ناشناختة رنگ گام‌های مؤثّ أکثرعنصر رنگ در شعر پارسی نقشی غیرقابل انکار دارد. هر رنگی نقش و تأثیر خاصی دارد و در فرآیند ارتباط غیرکلامی، حال و هوای روانی مخصوصی را به مخاطب منتقل می کند. شاعران در دامنۀ ارتباطات غیرکلامی با دریافت‌های عاطفی و گاه عقلی خود در روشن کردن رازهای ناشناختة رنگ گام‌های مؤثّری برداشته‌اند. این پژوهش به صورت تطبیقی و روش توصیفی- تحلیلی به بررسی زبان ادبی و بلاغی رنگ در ارتباطات غیرکلامی شعر فرّخی سیستانی پرداخته است. دست آوردهای این پژوهش نشان میدهد که رنگ‌ها در اشعار فرّخی، زبانِ دوم و گویای اوست. این شاعر، همچون دیگر شاعران سبک خراسانی، از دامنۀ تنوع رنگ‌ها و زبان آنها، در آفرینش واژه‌ها و مضامین و تعابیر و تصاویر هنری و ادبی با الهام از رنگارنگی طبیعت رنگین، در انتقال و القاء اندیشه‌ها و پیام‌های درونی خود در عالمِ ارتباطات غیرکلامی نهایت استفاده را کرده است. در مجموع، در اشعار فرّخی سیستانی به ترتیب رنگ‌های سرخ، زرد، سفید و سبز بیشترین کاربرد را داشته‌اند که از طریق نماد شناسی درخصوص اثر و نویسندة آن قابل تبیین است و روحیة شاد باشی فرّخی و جهان‌بینی مادّی او و همچنین ترس از دست دادن موقعیّت یا رفاه زندگی‌اش را می‌رساند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
98 - ظرائف بلاغی حذف ارکان اسالیب شرط در آیاتی از قرآن کریم
حمدالله جعفرپور علی رضائی کهنمویی محمدعلی ربی پوربلاغت حذف در اسالیب شرط به دلیل بسامد آن در قرآن کریم از اهمّیّت بالایی برخوردار است؛ زیرا شناخت غرض جملات شرطی بدون شناخت محذوف و بیان تقدیر آن مشکل مینماید در واقع با حذف بخشی از ارکان شرط، ساختار آن کوتاه گشته که میتوان به اختصار و پرهیز از بیهوده‌گویی، کوتاه بودن أکثربلاغت حذف در اسالیب شرط به دلیل بسامد آن در قرآن کریم از اهمّیّت بالایی برخوردار است؛ زیرا شناخت غرض جملات شرطی بدون شناخت محذوف و بیان تقدیر آن مشکل مینماید در واقع با حذف بخشی از ارکان شرط، ساختار آن کوتاه گشته که میتوان به اختصار و پرهیز از بیهوده‌گویی، کوتاه بودن زمان، معلوم بودن محذوف به قرینه، تحقیر مخاطب، رعایت فواصل آیات، دلالت فعل بعدی بر محذوف و سایر مواردی که در کتب بلاغی و تفسیری هنوز دلیلی بر آن شناخته نشده است؛ که از اغراض بلاغی آن می‌باشد. بنابراین حذف ارکان شرط در فهم مقصود، ارزشی بالاتر و ظرافت خاص بلاغی دارد. بنابر این در مقاله حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی به بلاغت حذف ارکان شرط با تأملی در آیات پرداخته شده است که معلوم گشت حذف در ارکان شرط نوعی ساختار شکنی و سبب فشرده شدن جمله میشود پس از تعریف حذف و انواع آن به بررسی اغراض بلاغی ارکان شرط محذوف و تعیین تقدیر مناسب پرداخته شد، چرا که بدون دریافت مورد محذوف و بیان تقدیر آن فهم درست مقصود آیات حاصل نمی‌شود، لذا حذف بلاغی ارکان شرط ارزشی والاتر و ظرافت خاصی در فهم آیات دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
99 - بررسی سبک شناختی آیات ترور و‌تروریسم در قرآن
اسماعیل سالم خویی سید تقی کبیری محبوب مهدویانچکیده یکی از دانش های مهمّ و جدید در حوزة ادبیّات سبک شناسی است. در این دانش تناسب میان لفظ و معنی، انسجام متنی و هماهنگی منظور کلام با ساختار عبارت‌ها مشخّص می شود. در این دانش علم معانی و بیان مورد مطالعه قرار می گیرد. بررسی سبک شناختی آیات مرتبط با ترور و قتل نشان أکثرچکیده یکی از دانش های مهمّ و جدید در حوزة ادبیّات سبک شناسی است. در این دانش تناسب میان لفظ و معنی، انسجام متنی و هماهنگی منظور کلام با ساختار عبارت‌ها مشخّص می شود. در این دانش علم معانی و بیان مورد مطالعه قرار می گیرد. بررسی سبک شناختی آیات مرتبط با ترور و قتل نشان میدهد در این آیات، خداوند سبکی به کار رفته است که انسان ها را از ترور و قتل پرهیز داده و به زندگی توأم با کرامت انسانی و صلح و آرامش تشویق مینماید. پرداخت به این موضوع بسیار مهمّ، می‌تواند تا حدودی نگرش قرآن را نسبت به این بعد از زندگی جمعی آشکار ساخته و انسان ها را نسبت به زندگی بدون خشونت و ترور دعوت کند. از این رو نوشتار حاضر با کاربست دانش سبک شناسی و نیز با تکیه بر روش توصیفی ـ تحلیلی در صدد است تا سبک آیاتی از قرآن که در آنها به مقولة ترور و قتل پرداخته شده، را بررسی نماید. بررسی سبک شناسانه این نوع آیات نشان میدهد که سبک کلامی آن دسته از آیات الهی که به ترور مربوط می‌شوند، به لحاظ ساختار لفظی، معنایی و نیز ساختار نحوی کلمات، رویکردی پرهیزی می‌باشند و این آیات در قالب استفاده از تشبیه و کنایه ذکر شده و اغلب جملات به صورت امر مخاطب آمده است تا حالت خشونت و جدیت در مقابله با تروریسم را به خواننده منتقل کند. به طور کلّی سبک کلام و جهت‌گیری کلّی واژگان در کلّ آیات مرتبط با قتل و ترور به گونه ای است که نشان می دهد قتل و ترور امری مذمومی است و نباید صورت پذیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
100 - آیة اکمال دین در آیینة بلاغت
مهین شهریور محمدعلی ربی پور علیرضا رادبین صدرا علیپورچکیده قرآن کریم در ظاهر از کلمات ساده تشکیل یافته، امّا در بطن این کلمات، مفاهیم عمیقی وجود دارد. تأثیر علم بلاغت برای بیان مفاهیم مورد نظر قرآن کریم چشمگیر است. توجّه به تناسب و ارتباط آیه در تفسیر قرآن، فواید سازنده و ارزنده‌ای در بردارد؛ ازجمله پی بردن به نکات ظریف أکثرچکیده قرآن کریم در ظاهر از کلمات ساده تشکیل یافته، امّا در بطن این کلمات، مفاهیم عمیقی وجود دارد. تأثیر علم بلاغت برای بیان مفاهیم مورد نظر قرآن کریم چشمگیر است. توجّه به تناسب و ارتباط آیه در تفسیر قرآن، فواید سازنده و ارزنده‌ای در بردارد؛ ازجمله پی بردن به نکات ظریف و لطیف اعجاز قرآن، برداشت صحیح از ساختار هندسی آیات و... قرآن کریم کلامی متّقن و مملوء از محسنات لفظی، معنوی و آرایه‌های ادبی است. که این اسلوب و معیارهای بلاغی با چینش خاص در سور و آیات به کار رفته است؛ و در سه زمینه اعجاز بیانی، اعجاز علمی، و اعجاز تشریعی، فصاحت و بلاغت بی‌همتایی دارد. با توجّه به اینکه صدر و ذیل آیۀ 3، سورۀ مائده، دربارۀ تحریم مأکولات است، آیا آیۀ اکمال دین که در بین تحریمات جای گرفته، نسبت به صدر و ذیلش، جمله‌ای معترضه است یا دارای ارتباط می‌باشد؟ علمای شیعه، معتقدند: آیة اکمال دین جملۀ معترضه است و با صدر و ذیلش تناسب ندارد و در مورد ولایت حضرت علی(ع) می‌باشد. علمای اهل سنّت معتقدند: محقّقان شیعه، آیة اکمال دین را بدون توجّه به روابط پس و پیش آیه در سیاق، نگریسته‌اند. و مراد از أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ اکمال دین در زمینه احکام می‌باشد نه چیز دیگری. در این مقاله با بهره‌گیری از علم بلاغت و تسبیغ، بررسی و تحلیل تناسب صدر و ذیلآیه آیه اکمال دین مورد مداقه علمی قرار گرفته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
101 - سبکشناسی جملات پرسشی در جزء اول قرآن کریم
محمد بیات فرحناز رفعت جو علی رضا حسینیقرآن کریم به عنوان کتابی الهی و معجزه ی ختمی مرتبت، رسالت هدایت و راهنمایی ابنای بشر را بر عهده دارد. این معجزه ی ادبی و شاهکار مقابله ناپذیر، جهت نیل و رسیدن به این رسالت مهم، اسلوب های حکیمانه و روش های خردمندانه ی فراوانی بکار برده است. ازجمله روش های زیبایی شناختی ک أکثرقرآن کریم به عنوان کتابی الهی و معجزه ی ختمی مرتبت، رسالت هدایت و راهنمایی ابنای بشر را بر عهده دارد. این معجزه ی ادبی و شاهکار مقابله ناپذیر، جهت نیل و رسیدن به این رسالت مهم، اسلوب های حکیمانه و روش های خردمندانه ی فراوانی بکار برده است. ازجمله روش های زیبایی شناختی که در کلام خداوند مورد استفاده زیاد قرارگرفته، اسلوب استفهام می باشد. در اهمیت این اسلوب همین بس که از (114) سوره ی قرآن کریم، تنها (18) سوره، استفهام ندارند. بدلیل اهمیت و نقش پرسش در کشف حقیقت، نگارنده جملات پرسشی جزء اول قرآن کریم را جهت پژوهش خود انتخاب نموده است. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی و جامعه ی آماری جملات پرسشی جزء اول قرآن کریم، در سه سطح نحوی، بلاغی و تصویرپردازی به بررسی زیبای های ادبی این جملات پرداخته و سعی نموده جلوه هایی از زیبای های این جملات پرسشی را نمایان سازد. یافته های پژوهش می تواند در به روز رسانی پیام های قرآنی در زندگی و کاربردی تر ساختن محتوا و مضامین عالی قرآن در دنیای امروز به کار آید. همچنین با استفاده از پیام های سراسر نور جملات پرسشی قرآن کریم، جایگاه ارزشی سوال وجواب در ابعاد مختلف اعتقادی، معرفتی، تربیتی و فرهنگی نمایان می گردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
102 - تاریخ الوزرا و مثل‌های آن
رمضان شعبانی محمود طاووسی مهدی ماحوزیهرقوم و ملّتی در طول تاریخ و در سرزمین خود سرمایه‌هایی دارد که زمینه‌ساز پیش‌رفت‌های مادی، رفاهی و معنوی آنهاست. یکی از این سرمایه‌های معنوی که فرهنگ و تمدن آن قوم را می‌سازد، نوشته‌هایی است در زمینه‌های گوناگون و از جمله در موضوع تاریخ که به خودی خود بخشی بزرگ از زندگ أکثرهرقوم و ملّتی در طول تاریخ و در سرزمین خود سرمایه‌هایی دارد که زمینه‌ساز پیش‌رفت‌های مادی، رفاهی و معنوی آنهاست. یکی از این سرمایه‌های معنوی که فرهنگ و تمدن آن قوم را می‌سازد، نوشته‌هایی است در زمینه‌های گوناگون و از جمله در موضوع تاریخ که به خودی خود بخشی بزرگ از زندگی مردم را در تمام جنبه‌های رفاهی، عمران، اخلاق، سیاست، آداب و رسوم، علم، شخصیّت فردی و اجتماعی، افکار و روحیّات، سنن، امثال و بسیاری چیزهای دیگر را بنمایش می‌گذارد. متأسفانه در برخی کشورها، از جمله ایران، بسیاری از آن نوشته‌ها در زیر غبار بی‌توجّهی به بوتة فراموشی سپرده شده است. در این نوشته هدف آن است تا ضمن معرّفی، بازنویسی و تصحیح تاریخ الوزرا ـ یکی از کهن‌دست نوشته‌های تاریخی کشورمان ـ بخش مَثَل‌های این اثر ارجمند مورد بررسی قرار گیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
103 - لزوم شناخت مخاطب از دیدگاه علوم بلاغی
منوچهر اکبری رقیه سپهریدر این گفتار پس از ذکر مقدمه‌ای در باب هنر سخن‌وری و چگونگیِ تأثیر آن در نفوس و اذهان مخاطب و جای گاه او در حسن قبول و ماندگاریِ شعر و نیز تعهّد و رسالتی که نویسنده و شاعر در قبال جامعه و مخاطبان فردی و اجتماعی خود دارد، راه‌های افزایش تأثیر در مخاطبان از طریقِ بکارگرف أکثردر این گفتار پس از ذکر مقدمه‌ای در باب هنر سخن‌وری و چگونگیِ تأثیر آن در نفوس و اذهان مخاطب و جای گاه او در حسن قبول و ماندگاریِ شعر و نیز تعهّد و رسالتی که نویسنده و شاعر در قبال جامعه و مخاطبان فردی و اجتماعی خود دارد، راه‌های افزایش تأثیر در مخاطبان از طریقِ بکارگرفتنِ نکات ظریف بلاغی و در نظر گرفتنِ نوع مخاطب یا مخاطبان از جهاتِ گوناگون و رعایت اقتضای حال و زمان و مکان و شرایط مورد بررسی قرار میگیرد و در هر باب از موارد بلاغی از جمله انواع پرسش‌ها، جمله‌های امری، تعجّبی، تکرار، تأکید، نفی و غیره نمونه‌هایی از شعر شاعرانِ بلند پایه از دورههای گوناگون به عنوان شاهد ارائه میشود. تفاصيل المقالة
سند
Sanad is a platform for managing Azad University publications
الروابط
المراكز ذات الصلة
دعامة
الصفحات الرسمية
حقوق هذا الموقع الإلكتروني مملوكة لنظام SANAD Press Management. © 1442-1445