جلوه های مختلف تکرار در رباعیات باباافضلالدین مرقی کاشانی .
الموضوعات : فصلنامه بهارستان سخن
محمد رضا شریفی
1
(استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد نراق، دانشگاه آزاد اسلامی، نراق، ایران)
الکلمات المفتاحية: ایهام, تکرار, بلاغت, جناس, رباعیات, بابا افضل,
ملخص المقالة :
بی‌تردید یکی از عواملی که رباعیّات باباافضل را دلنشین، جذاب و برجسته ساخته و مخاطب را مسحور و مجذوب خود کرده، استفاده از شگردهای ادبی و بلاغی است. باباافضل در عین سادگی و بی‌پیرایگی و گم نشدن در الفاظ فلسفی و عرفانی اتّفاقاً از آرایه‌های ادبی به همراه بلاغت ادبی کلام خود را نمایان و پر مخاطب کرده است. بابا افضل آگاهانه و گاه زیرکانه از آرایة ادبی تکرار، به همراه جناس و ایهام و تخیّلات ادبی تشبیه و استعاره، سخن و اندیشه خود را استحکام بخشیده و ماندگار کرده است. چرا که هدف از تکرار، اندیشه‌ای را برجسته ساختن و یا به جنبه‌ای از یک تفکّر، جلوة خاصی بخشیدن است. کاربرد تکرار در شبکه‌ای از آرایه‌ها، آن هم در قالب کوچک رباعی، نمایشی از اقتدار و تبحر او در آمیزش و آموزش دیدگاه‌های خویش است. در این مقاله برآنیم با روش کتابخانه‌ای و اسنادی تا جایی که کلام به اطناب نکشد جلوه‌هایی از آرایۀ تکرار را در رباعیّات باباافضل آشکار سازیم تا نشان دهیم که شاعر چگونه با شگرد بلاغت توانسته‌اندیشه‌های اخلاقی، عرفانی و فلسفی خود را با بیانی روشن بیان کند و در نتیجه مورد توجّه عام و خاص گردد.
