نگاهی تحلیلی- تطبیقی به تمثیل از دیدگاه قندزی و بلاغتنویسان قبل و بعد وی
الموضوعات :هاله اژدرنژاد 1 , احمد رضا یلمه ها 2 , مهرداد چترایی 3
1 - دانشجوی دورة دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران
2 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی
دانشگاه آزاد اسلامی: واحد دهاقان ـ ایران
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
الکلمات المفتاحية: تمثیل, Allegory, قندزی, نسخۀ بلاغت, بلاغت نویسان معاصر, Ghondozi, eloquence transcription, contemporary eloquence writers,
ملخص المقالة :
تمثیل از انواع ادبی است که کاربردی دیرینه دارد و بلاغت نویسان از گذشتههای دور تاکنون دربارۀ آن نظرات گوناگون و متفاوتی ارائه کردهاند. یکی از این بلاغت نویسان محمود بن محمّد بن احمد قندزی، ادیب ایرانی قرن نهم هجری و نویسندۀ اثری به نام بلاغت است. از این رو در پژوهش حاضر سعی بر این است که تمثیل از نگاه قندزی و دیگر بلاغت نویسان معاصر و کلاسیک بررسی و مقایسه شود. برای رسیدن به این منظور پس از معرفی قندزی و اثر ایشان، تمثیل از نگاه قندزی بررسی و با آرای بلاغتنویسان قبل و بعد از او مقایسه شد و وجوه افتراق و اشتراک آنها در جدولی مشخّص گردید. حاصل پژوهش حاضر که به شیوۀ اسنادی-تحلیلی انجام گرفته، بیانگر این است که آرای قندزی به بلاغت نویسان گذشته نزدیکتر است و اساس نظریات قندزی و نویسندگان پس از او بر پایۀ عقاید گذشتگان است.
قرآن کریم
1- ابن اثیر الجزری، ابوالفتح ضیاءالدّین نصراللهبن محمّد، (1379 ق)، المثل السائر فی ادب الکاتب والشاعر، تحقیق احمد الحوفی و بدوی طبانه، القاهره: دار نهضه مصر.
2- الصعیدی، عبدالمتعال، (بیتا)، بُغیه الأیضاح لتلخیص المفتاح فی علوم البلاغه. بیجا: المطبعه النوذجیه.
3- امین شیرازی، احمد، (1351ق)، ضحی الاسلام. بیروت: الطبعه العاشره، دار الکتاب العربی.
4- پورنامداریان، تقی، (1367)، رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی. تهران: شرکت انتشارات علمى و فرهنگى.
5- تجلیل، جلیل، (1365)، معانی و بیان. تهران: مرکز نشر جهاد دانشگاهی.
6- جرجانی، عبدالقاهر، (بیتا)، اسرارالبلاغه (فی علمالبیان)، با حواشی السید محمّدرشید رضا. بیروت: دارالمنار.
7- درایتی، مصطفی، (1390)، فهرستگان دستنوشتههای ایران. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
8- رازی، شمس الدین، (1369)، المعجم فی معاییر اشعار العجم. تهران : امیرکبیر.
9- رجایی، محمدخلیل، (1359)، معالم البلاغه در علم معانی و بیان و بدیع. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. چ سوم.
10- سکاکی، ابی یعقوب یوسف بن ابی بکر محمدبن علی، (1403ق/1983م)، مفتاحالعلوم. به کوشش نعیم زرزور. الطبعه الثانیه. بیروت: دار مکتب العلمیه.
11- شفیعى کدکنى، محمدرضا، (1350)، صور خیال در شعر فارسى. تهران: انتشارات نیل.
12- ..........................................، (1366)، شاعر آینهها بررسی سبک هندی و شعر بیدل (هلوی). تهران: آگاه.
13- شمیسا، سیروس، (1387)، انواع ادبی. تهران: میترا.
14- ------------، (1381)، معانی و بیان.. تهران: فردوس. چ نهم
15- علوی مقدم، محمد و رضا اشرفزاده، (1379)، معانی و بیان. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
16- فرید، فتحی عبدالقادر، (1980م)، فنون البلاغۀ بین القرآن و کلام العرب. الریاض: منشورات دار اللواء للنشر و التوزیع.
17- قدامة بن جعفر، ابی الفرج، (بیتا)، نقد الشعر. تحقیق و تعلیق الدکتور محمد عبد المنعم خـفاجی. بیروت: دار الکتب العلمیه.
18- قندزی، محمود بن محمد بن احمد، (بیتا)، بلاغت. نسخۀ خطی متعلق به کتابخانه ملی مجلس شورای اسلامی. شمارۀ 8820. تهران: کتابخانه ملی مجلس.
19- کزّازی، میر جلالالدین. زیباشناسی سخن پارسی بیان ، تهران: نشر مرکز، 1389. چ نهم
20- ناقوری، ادریس، (1394ق)، المصطلح النقدی. طرابلس.
21- هاشمی، احمد، ( 1388)، جواهرالبلاغه. ترجمه و شرح حسن عرفانی. قم: انتشارات بلاغت.
22- همایی، جلالالدین، (1370)، فنون بلاغت و صناعت ادبی. تهران: هما.
23- وحیدیان کامیار، تقی، (1379)، بدیع از دیدگاه زیباییشناسی. ترهان: دوسـتان.
ب-مقاله:
24- اژدرنژاد، هاله و یلمهها، احمدرضا، (1395). تمثیل و کاربرد گونههای آن در مخزنالاسرار نظامی. فصلنامۀ تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد واحد بوشهر. شمارۀ پیاپی 27،. بهار؛ 119-138.
25- ------------------------، (1396). بررسی تمثیل در دو داستان از کلیله و دمنه و مرزبان نامه. فصلنامۀ تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد واحد بوشهر. شمارۀ 34. زمستان؛ 45-27.
26- فشارکی، محمّد، (1370)، نگاهی به بیان و بعضی تألیفات معاصرین در این فن، مجله تحقیقات اسلامی. شماره 1و 2. سال ششم؛ 398-394.
27- گیبل، جان و ویلر، چارلز، (1374)، کتاب مقدس به منزله اثری ادبی. ترجمۀ حسین پاینده. مجله ارغنون. بهار و تابستان. شماره 5 و 6؛ 335-392.
_||_