آسیب شناسی کاربرد بلاغت در شعرکودک (در دهه‌های 70 تا90)

الموضوعات : فصلنامه بهارستان سخن

افسانه موسوی گرمارودی ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
لحمد خاتمی ² (گروه زبان وادبیّات فارسی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.)
مریم جلالی ³ (گروه زبان وادبیّات فارسی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 20 الجمعة , جمادى الثانية, 1441 تاريخ التأكيد : 14 الأربعاء , جمادى الثانية, 1442 تاريخ الإصدار : 10 السبت , شوال, 1442

الکلمات المفتاحية: آسیب شناسی, فصاحت, شعر کودک, کلید واژه‌ها: بلاغت, شیوه‌های بلاغی,

ملخص المقالة :

چکیده این مقاله به تبیین اصول بلاغت و فصاحت در شعر کودک پرداخته ‌است. آنچه شاعر کودک با حفظ کودکانگی، برای ایجاد کلامی‌‌ روان، آسان و شاعرانه به آن نیاز دارد. ابتدا بسامد و فراوانی استفادۀ شعرا از علم معانی تا بیان و بدیع، طرح شده، سپس شیوۀ درست و نادرست کاربردی آن‌ها مطرح گردیده است. همچنین نمونه‌هایی از مشکلات بلاغی رایج در شعر کودک ارائه شده است و پرکاربردترین شیوه‌های بلاغی در شعر کودک طرح گردیده و با مقایسۀ نمونه‌های مناسب و غیر‌مناسب، اصول بلاغت و فصاحت شعر کودک بیان شده است. بر‌اساس این پژوهش، شیوه و میزان به ‌کارگیری انواع علوم بلاغی با در نظر ‌گرفتن دایرۀ لغات و فهم کودک و آنچه مخلّ فصاحت در شعر کودک است، مطرح گردید. مبنای کار این پژوهش براساس نظریّه‌ها و اصول بلاغی است که در تحقیقات پایه‌ای شعر نگاشته شده و شیوۀ کتابخانه‌ای به کار‌گرفته در این پژوهش با توجّه به جامعه آماری آن و نتایج به ‌دست آمده جزو پژوهش‌های نادر در این حوزه به شمار می‌‌رود و شیوه‌ نامه‌ای برای استفادۀ شعرا در سرودن شعر کودک ارائه می‌‌دهد.

المصادر:

فهرست منابع و مآخذ

الف: کتاب‌نامه

• ابراهیمی، جعفر، (1386)، شعرهای بارانی، تهران: منادی تربیت، چاپ پنجم.


• تجلیل، جلیل، (1374)، معانی و بیان، تهران: مرکز نشر ‌دانشگاهی، چاپ هفتم.


• چمبرز، دیویی، (1388)، قصّه‌گویی و نمایش خلاق، ترجمة ثریا قزل ایاغ، تهران: مرکز نشر‌ دانشگاهی، چاپ اوّل.


• رحماندوست، مصطفی، ( 1392)، ترانه‌های ایمنی، تهران: افق، چاپ سوم.


• _____________ ، (1395)، یک اخمو و یک دندان، تهران: سورة مهر، چاپ اوّل.ژ


• _____________ ، (1386)، ترانه‌های مامانی، تهران: کانون پرورش فکری، چاپ اوّل.


• شفیعی کدکنی، محمّدرضا، (1373)، موسیقی شعر، تهران: آگاه، چاپ چهارم.


• _______________ ، (1380)، ادوار شعر فارسی، تهران: سخن، چاپ اوّل.


• شعبان نژاد، افسانه، (الف)(1395)، خواب بره، تهران: سوره مهر، اوّل


• ___________، (ب)(1395)، خواب آش، تهران: سورة مهر، چاپ اوّل.


• ___________، (ج)(1395)، خواب مترسک، تهران: سورة مهر، چاپ اوّل.


• ___________، (د)(1395)، دس دسی بابا می‌‌آد، تهران: به نشر، چاپ ششم.


• شعبانی، اسدالله، (1393)، پولک به پولک، تهران: پیدایش، چاپ اوّل.


• _________، (الف)(1391)، راز دریا، تهران: مدرسه، چاپ اوّل.


• _________، (ب)(1391)، هوای نوبهاری، تهران: مدرسه، چاپ اوّل.


• _________، (ج)(1391)، یه عالمه گل تهران: زیتون، چاپ هشتم.


• _________، (د)(1391)، شب آمد و ستاره، تهران: زیتون، چاپ نهم.


• _________، (1386)، ترانه‌های مامانی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان، چاپ اوّل.


• _________، (ه‍)(1391)، چه دنیای قشنگی، تهران: زیتون، چاپ هشتم.


• _________، (1369)، ساز من ساز جیرجیرک، تهران: زیتون، چاپ اوّل.


• شمیسا، سیروس، (1373)، معانی، تهران: میترا، چاپ دوم.


• عسکری، ابوهلال حسن بن عبدالله، (1372)، معیار البلاغه، تهران: دانشگاه تهران.


• غفاری، سعید، (1379)، گامی‌‌در ادبیّات کودکان و نوجوانان، تهران: دبیزش، چاپ اوّل.


• قاسم‌نیا، شکوه، (1388)، یه بوس محکم، تهران: قدیانی، چاپ اوّل.


• _________، (1391)، ترانه‌های شهر، تهران: نشر شهر، چاپ سوم.


• _________، (1392)، شعر‌های شیرین برای بچّه‌ها، تهران: قدیانی، چاپ سوم.


• _________، (1396)، تاتی کوچولوها، تهران: قدیانی، چاپ اوّل.


• _________، (1389)، دلم یه گنجشک داره، تهران: چکّه، چاپ اوّل.


• کالر، جاناتان، (1390)، تئوری ادبی، ترجمة حسین شیخ الاسلامی، تهران: افق، چاپ اوّل.


• کشاورز، ناصر، (1396)، همچین و همچین، تهران: شهر قلم، چاپ سوم.


• ________ ، (الف)(1371)، پاییز خانم، تهران: کانون پرورش فکری، چاپ اوّل.


• ________ ، (1390)، مامآن چه ‌قدر خوب است، تهران: سورة مهر، چاپ اوّل.


• کیانوش، محمود، ( 1369)، زبان چیزها، تهران: کانون پرورش فکری، چاپ اوّل.


• __________، ( 1370)، باغ ستاره‌ها، تهران: کانون پرورش فکری، چاپ اوّل.


• __________، (1355)، شعر کودک در ایران، تهران: آگاه، چاپ اوّل.


• ماهوتی، مهری، (الف)(1393)، سنجاقک، تهران: آبرنگ، چاپ اوّل.


• _________، (1396)، مهر صد آفرین، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اوّل.


• _________، (1394)، بچّه پیراهن، تهران: کانون پرورش فکری، چاپ اوّل.


• _________، (1388)، این چیه، تهران: نسل نو‌اندیش، چاپ اوّل.


• _________، (ب)(1393)، عروسی درختا، تهران: آبرنگ، چاپ اوّل.


• _________، (1384)، من جوجه شدم، تهران: به نشر، چاپ اوّل.


• مزینانی، محمّدکاظم، ( الف)( 1377)، خدای جیرجیرک‌ها، تهران: پیدایش، چاپ اوّل.


• ____________، (ب)(1374)، تنها انار خندید، تهران: کانون پرورش فکری، چاپ اوّل.


• ‌هاشمی‌‌خراسانی، ابومعین حمیدالدّین، (1391)، مفصّل شرح مطوّل، قم: حاذق، چاپ اوّل.


• هانت، پیتر(1386)، درک ادبیّات کودکان جهان، محمود نورمحمّدی، تهران: سایه گستر، چاپ اوّل.

ب: مقالات

• ابراهیمی، جعفر، (1378)، «چهرة دیگر شعر کودک»، کتاب ماه و کودک و نوجوان، فصلنامة بهار ادب، شماره 27، صص: 39-16.


• ارمغان، علی، (1395)، «بررسی ساختاری حسّ آمیزی در شعر کودک و نوجوان»، فصلنامة پژوهش‌های ادبی، سال13، شمارة 53، صص: 54-36.


• باقی‌نژاد، عبّاس؛ باباسالار، اصغر، (1397)، «پیوند بلاغت و ابعاد و صفت در شعر هشت شاعر کودک»، مجلّة ادب فارسی، شماره 22، پائیز و زمستان، صص: 103-119.


• صلح جو، علی، (1395)، «بحثی در مبانی ترجمه»، نشر دانش، شماره 35، صص: 25-17.


• نیکخواه، مظاهر؛ نیکخواه، نفیسه، (1391)، «بازتاب تشبیه در شعر کودک ‹مطالعة موردی کتاب شعر کودک› »، مجلّة پژوهش‌های نقد ادبی و سبک شناسی، شمارة 7، بهار، از صص: 158-141.


• محرّمی، رامین؛ اسدالهی، خدابخش؛ پورالخاص؛ شکراله؛ فروغی زاد، پیام، (1396)، «بررسی و تحلیل عیوب فصاحت در شعر کودک»، دو فصلنامة مطالعات زبانی و بلاغی، دورة 8، شمارة 15، بهار و تابستان، صص: 158-141.