شعر کودک

حرية الوصول المقاله

1 - بررسی تطبیقی ساختار موسیقایی شعر کودک عربی و فارسی
جواد گرجامی عادل آزاددل مریم سلیمی

امروزه ادبیات و شعر کودک و جایگاه آن در مجموعه موضوعات ادبی، توجه بسیاری از ادیبان و اهل فن در این حوزه را به خود جلب نموده است. ایجاد لذت از نثر یا نظم، مقدمه ایجاد ارتباط شاعر یا نویسنده با کودک است. در این میان، شعر به دلیل ساختار موسیقایی و آهنگین بودن و ایجاد لذت ش أکثر

امروزه ادبیات و شعر کودک و جایگاه آن در مجموعه موضوعات ادبی، توجه بسیاری از ادیبان و اهل فن در این حوزه را به خود جلب نموده است. ایجاد لذت از نثر یا نظم، مقدمه ایجاد ارتباط شاعر یا نویسنده با کودک است. در این میان، شعر به دلیل ساختار موسیقایی و آهنگین بودن و ایجاد لذت شنیداری، برای کودکان دارای جذابیتی وافر است. شعر کودک با بهره مندی از زبان، ساختار، وزن و درون مایه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و همانند انواع دیگر ادبی دارای مؤلفه‌های ساختاری مشخصی است که آن را از شعر بزرگسال متمایز ساخته است. در این مقاله، به منظور مقایسه کیفی، ضمن تحلیل مهم‌ترین مؤلفه‌های آن، جایگاه موسیقیِ شعر کودک در راستای شکل‌گیری زبان شعر کودکانه مورد تبیین قرار گرفته است. یافته ها نشان می دهد، ساختار موسیقایی شعر کودک به عنوان یکی از مؤلفه‌های مهم زبانی، به واسطه حضور عینی و ملموس خود نقش زیادی در انتقال محتوای شعری به مخاطب کودک داشته و این امر در نهایت می‌تواند عامل پیوندی میان کودک و متن شعری باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

2 - نقد و تحلیل ساختار تعلیمی کتاب«نصاب الصبیان» ابونصر فراهی (مطالعه موردی یک کتاب کودک در نظام آموزشی سبک سنّتی)
ابوالفضل غنی زاده نزهت طاهری فر

10.30495/dk.2021.581902.1237

در این نوشته، یک کتاب کودک (نصاب الصبیان) از دو جنبۀ شکلی و محتوایی، مورد مطالعۀ آمایشی_ تحلیلی قرار می‌گیرد. این کتاب در نظام آموزشی ایران اسلامی حدود ششصد و پنجاه سال مورد استفاده قرارگرفته است.با پژوهش انجام گرفته روی 3216 واژۀ به‌کاررفته در نصاب الصبیان، در یک بست أکثر

در این نوشته، یک کتاب کودک (نصاب الصبیان) از دو جنبۀ شکلی و محتوایی، مورد مطالعۀ آمایشی_ تحلیلی قرار می‌گیرد. این کتاب در نظام آموزشی ایران اسلامی حدود ششصد و پنجاه سال مورد استفاده قرارگرفته است.با پژوهش انجام گرفته روی 3216 واژۀ به‌کاررفته در نصاب الصبیان، در یک بستر آمایشی تحلیل ریخت و محتوا؛ الف- از نظر شکلی؛ بسامد زبانی واژگان، محتوای لغات، قافیه غنی و فقیر، واژگان انسانی و غیرانسانی و همچنین جاندار و غیر جاندار بودن بخش غیرانسانی و ب- ازنظر محتوایی؛ موضوع لغات، خوشایندی، ناخوشایندی و خنثایی واژه‌ها، درون‌مایۀ اخلاقی، تخیلی و عاطفی آن‌ها و همچنین عناصر حرکتی، رنگی و موسیقیایی لغات مشخص می‌شود سپس از طریق تعیین بسامد واژگان، عناصر تعلیمی استاندارد و غیراستاندارد کتاب مشخص می‌گردد و در نهایت پس از بررسی‌های لازم، فاصله داشتن این کتاب از معیارهای شعر کودک به اثبات می‌رسد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

3 - بررسی و تحلیل مولفۀ «همدلی» در ادبیات معاصر کودکان
مریم علایی مریم یوزباشی زهره نورایی نیا

10.30495/dk.2021.1906320.2038

ادبیات کودکان نمونۀ زیبایی از ادبیات است که بخش عمده ای از رشد فرهنگی و فکری کودکان را بر عهده دارد. شعر کودک، بخش اساسی این نوع ادبیات را تشکیل می‌دهد و زمینه را برای رشد مهارت های فردی و اجتماعی کودکان و پرورش استعدادهای ذهنی آنان فراهم می سازد. دنیای کودک، دنیایی أکثر

ادبیات کودکان نمونۀ زیبایی از ادبیات است که بخش عمده ای از رشد فرهنگی و فکری کودکان را بر عهده دارد. شعر کودک، بخش اساسی این نوع ادبیات را تشکیل می‌دهد و زمینه را برای رشد مهارت های فردی و اجتماعی کودکان و پرورش استعدادهای ذهنی آنان فراهم می سازد. دنیای کودک، دنیایی حساس و مهم به لحاظ تاثیر تربیتی و اخلاقی است و شعر به عنوان یکی از ابزارهای تربیتی در این میان، نقشی مهم ایفا می کند. همدلی یکی از مفاهیم تربیتی برجسته و قابل پژوهش در حوزۀ شعر کودک است که بازتاب گسترده ای در ادبیات کودک و نوجوان داشته و از دیرباز تاکنون محور توجه شاعران کودک بوده است. این مقاله به شیوۀ توصیفی-تحلیلی و بر مبنای داده های کتابخانه ای به بررسی مفهوم همدلی در شعر کودکانه افسانه شعبان نژاد ، جعفر ابراهیمی ، اسدالله شعبانی و ناصر کشاورز از شاعران شاخص و مطرح حیطه ادبیات کودک و نوجوان می پردازد. یافته های پژوهش، نشان دهندۀ توجه شاعران مورد مطالعه به مفاهیم تربیتی، به ویژه مولفۀ همدلی در آثارشان است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

4 - بررسی وجه شبه و قلمرو مشبه به در اشعار کودکانه ناصر کشاورز و افسانه شعبان نژاد
عباس صیادی دریاکناری مجید عزیزی شاهرخ حکمت

تشبیه از جمله صور خیالی است که در ادبیات کودک به ویژه شعر کاربرد بسیاری دارد. در میان ارکان تشبیه مشبه‌به و وجه شبه از اهمیت بیشتری برخوردارند؛ زیرا مشبه به جنبه تخیل گوینده را نشان می‌دهد و وجه شبه نیز مبین رابطه‌ای مشترک در میان دو رکن مشبه و مشبه‌به است که غالبا در ه أکثر

تشبیه از جمله صور خیالی است که در ادبیات کودک به ویژه شعر کاربرد بسیاری دارد. در میان ارکان تشبیه مشبه‌به و وجه شبه از اهمیت بیشتری برخوردارند؛ زیرا مشبه به جنبه تخیل گوینده را نشان می‌دهد و وجه شبه نیز مبین رابطه‌ای مشترک در میان دو رکن مشبه و مشبه‌به است که غالبا در هر دو به شکل یکسانی وجود ندارد. در این پژوهش، اشعار ناصر کشاورز و افسانه شعبان نژاد از نظر قلمرو مشبه به و نوع وجه شبه از نظر کارکردی و تصویری مطالعه شده و نتیجه این است که بیشترین مشبه‌به‌های شعبان‌نژاد شامل عناصر طبیعت تشکیل می‌دهد و بیشترین مشبه‌به‌های کشاورز شامل عناصر طبیعت و حیوانات هستند. از نظر وجه شبه نیز هر دو شاعر بیشتر از وجه شبه تصویری استفاده کرده‌اند و کارکرد و تحرک در وجه شبه‌ها کمتر مورد نظر بوده است. از اینرو می‌توان نتیجه گرفت از نظر هر دو شاعر، یکی از اهداف شعر کودک تصویرسازی از طبیعت و عناصر مربوط به آن است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

5 - بررسی و عناصر مهمّ درون‌مایة شعر کودک در دهة 80 (1380-1390)
ماندانا علیمی

بررسی درون‌مایة شعر کودک یکی از روش‌هایی است که نشان می‌دهد، شاعران هر عصر و زمان به کدام‌یک از جنبه‌های درون‌مایه‌ای شعر پرداخته‌اند و براساس نتایج می‌توان عوامل موثر بر آن را بررسی کرده یا اینکه با مطالعات قبل‌از آن مقایسه کرد؛ در پژوهش حاضر، به بررسی اشعار چاپ‌شده در أکثر

بررسی درون‌مایة شعر کودک یکی از روش‌هایی است که نشان می‌دهد، شاعران هر عصر و زمان به کدام‌یک از جنبه‌های درون‌مایه‌ای شعر پرداخته‌اند و براساس نتایج می‌توان عوامل موثر بر آن را بررسی کرده یا اینکه با مطالعات قبل‌از آن مقایسه کرد؛ در پژوهش حاضر، به بررسی اشعار چاپ‌شده در دهة 80 پرداخته شده است. مضامین مورد بررسی شامل طبیعت‌گرایی (سیاسی‌اجتماعی)، سرگرم‌کننده و لذت‌بخش، دینی، علمی (آموزشی و تربیتی‌اخلاقی) بود. نتایج نشان داد که اشعار با مضامین طبیعت‌گرا، با 9/37درصد و تربیتی‌اخلاقی با 7/2درصد به‌ترتیب، بیشترین و کمترین درصد از کل اشعار بررسی‌شده را شامل شد. در اشعار با مضامین طبیعت‌گرا، حیوانات با 3/42درصد و شب و روز با 8/2درصد به‌ترتیب، بیشترین و کمترین درصد را به خود اختصاص دادند؛ گفتنی است این مسأله تحقیق و بررسی بیشتری از نظر جامعه‌شناسی و اتفاقاتی را که در این دهه رخ داده، می‌طلبد. اینکه چرا شاعران شعرهایی با مضامین تربیتی‌اخلاقی، علمی، آموزشی و دینی را کمتر سروده‌اند، جای بحث و بررسی دارد و اینکه چرا مضامین طبیعت‌گرا و سیاسی‌اجتماعی، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند، می‌تواند تحقیق دیگری را شامل شود تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

6 - جاندارانگاری و رویکرد اساطیری در شعر ده شاعر کودک و نوجوان
عباس باقی نژاد برات محمدی

10.30495/rpcl.2023.703162

تخیلِ بی مرز و دنیای عاطفی کودکان، زمینۀ آفرینشِ فضاها و موجوداتی را برای آنان فراهم می سازد که به مولودِ ذهنِ انسان اسطوره ساز در اعصار کهن یا آن چه در جهان اساطیر آفریده شده، بی شباهت نیست. این قابلیتِ کودکانه همواره مورد توجه و استفادۀ شاعران کودک و نوجوان قرار گرفت أکثر

تخیلِ بی مرز و دنیای عاطفی کودکان، زمینۀ آفرینشِ فضاها و موجوداتی را برای آنان فراهم می سازد که به مولودِ ذهنِ انسان اسطوره ساز در اعصار کهن یا آن چه در جهان اساطیر آفریده شده، بی شباهت نیست. این قابلیتِ کودکانه همواره مورد توجه و استفادۀ شاعران کودک و نوجوان قرار گرفته و آنان با بهره گیری از شگرد جاندارانگاری به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه به ترسیم برآیندهای مشترکِ ذهنیت کودکان و دنیای اساطیر پرداخته اند. ماحصل این رویکرد، تکوین گونه ای از جاندارانگاری مبتنی بر ذهنیت اسطوره ای در شعر کودک است که در این پژوهش تلاش شده ابعاد و اشکال آن با تکیه بر آثار ده شاعر به شیوۀ توصیفی- تحلیلی، بررسی و تشریح گردد. یافته های پژوهش نشان می دهد که شاعران در این زمینه تعلق عاطفی کودکان به طبیعت را مد نظر دارند و با تأثیرپذیری ناخودآگاه از الگوی اسطوره آفرینی و انسان انگارانۀ کهن، از شگرد جاندارانگاری به گونه ای خاص و در سطح تخیل کودکانه بهره می گیرند؛ بدین واسطه، امکان می یابند پدیده ها و مظاهرِ طبیعت را در موقعیت موجودات ذی روح و جاندار، ظاهر نمایند و زمینۀ بازشناخت عاطفیِ عناصر طبیعت و اشیا را برای مخاطبان کودک فراهم سازند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

7 - موسیقی کناری در شعر کودک
پیمانه اسماعیلی اصغر رضاپوریان

در شعر کودک، کم‌تر شعری را سراغ داریم که در آن‌ از موسیقی کناری یا اَشکالِ مختلف قافیه، نهایت استفاده نشده‌باشد. شاعران شعر کودک به‌دلیل تأثیر غیرقابل انکار عناصر موسیقایی بیرونی، کناری و درونی، همواره کوشیده‌اند این عناصر موسیقایی را به بهترین شکل، به‌کار ببرند. محمود أکثر

در شعر کودک، کم‌تر شعری را سراغ داریم که در آن‌ از موسیقی کناری یا اَشکالِ مختلف قافیه، نهایت استفاده نشده‌باشد. شاعران شعر کودک به‌دلیل تأثیر غیرقابل انکار عناصر موسیقایی بیرونی، کناری و درونی، همواره کوشیده‌اند این عناصر موسیقایی را به بهترین شکل، به‌کار ببرند. محمود کیانوش یکی از شعرای تأثیرگذار و صاحب‌نظر در عرصه شعر کودک است. این پژوهش که با روش توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر نظریات صورتگرایی نوشته‌شده، ضمن واکاویِ دو مورد خاص با نام‌های قافیه فقیر و غنی از موسیقی کناری در شعر این شاعر، به این نتیجه رسیده که در نخست، محمود کیانوش آگاهانه و مبتنی بر آرای خود پیرامون موسیقی کناری شعر کودک، از قافیه‌های غنیِ موسیقایی در اشعار خود بهره‌ برده، سپس این قافیه‌ها به شکلی کاملاٌ هنرمندانه و خلّاق و با بسامدهایی معنادار و به دور از هرگونه تصنّع یا تکلّف در اشعار کودکانه او قابل تشخیص است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

8 - تحلیل مضامین آموزشی، تربیتی و عاطفی اشعار کودک ناصر کشاورز
فرزانه فرازمند محمود صادق زاده هادی حیدری نیا

10.30495/pars.2022.699736

ناصر کشاورز از شاعران نامدار شعر کودک معاصر است. هدف اصلی این پژوهش، تبیین مضامین برجسته و پربسامد در اشعار کودکانة این شاعر است؛ ازاین‌رو، مهم‌ترین مضمون‌ها، درون‌مایه‌ها و پیام‌های اشعار کودک کشاورز در قالب رویکرد کیفی پژوهش و با استفاده از روش تحلیل مضمون به‌شیوۀ توص أکثر

ناصر کشاورز از شاعران نامدار شعر کودک معاصر است. هدف اصلی این پژوهش، تبیین مضامین برجسته و پربسامد در اشعار کودکانة این شاعر است؛ ازاین‌رو، مهم‌ترین مضمون‌ها، درون‌مایه‌ها و پیام‌های اشعار کودک کشاورز در قالب رویکرد کیفی پژوهش و با استفاده از روش تحلیل مضمون به‌شیوۀ توصیفی و تحلیل استقرایی بررسی و ارزیابی می‌شود. جامعۀ آماری و محدودۀ پژوهش حاضر اشعار کودک ناصر کشاورز بوده است. از میان کتاب‌های پرشمار شاعر، یازده شعر برای نمونه انتخاب شد. ملاک تعیین حجم نمونه، رسیدن به اشباع نظری بوده است. تحلیل داده‌ها با استفاده از کدگذاری استرلینگ (۲۰۰۶) انجام شده است. یافته‌های پژوهش بیانگر این است که ناصر کشاورز چهار مضمون سازمان‌دهنده را در اشعار کودک خود مطرح کرده است. این چهار مضمون در مسیر روش‌شناختی پژوهش حاضر و از ترکیب و تلخیض پنجاه و سه مضمون پایه به دست آمد. می‌توان گفت کشاورز یکی از شاعران موفق معاصر ایران است که حالت روایی و سیر داستانی را در آثار خود حفظ کرده است. او توانایی خود را در سرودن شعر کودک و در آمیختن زبان کودکانه با دنیای کودکی و عالم تخیل نشان داده است. اصلی‌ترین مضامین اشعار ناصر کشاورز شامل آموزشی و تربیتی، موضوعات لذت‌بخش و سرگرم‌کننده، طبیعت‌گرایی، احساسی و عاطفی است. در این میان، مضمون‌های احساسی و عاطفی، مهم‌ترین و برجسته‌ترین مضمون اشعار کودکانة ناصر کشاورز است که بیشتر با عنصر خیال ترکیب شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

9 - آسیب شناسی کاربرد بلاغت در شعرکودک (در دهه‌های 70 تا90)
افسانه موسوی گرمارودی لحمد خاتمی مریم جلالی

چکیده این مقاله به تبیین اصول بلاغت و فصاحت در شعر کودک پرداخته ‌است. آنچه شاعر کودک با حفظ کودکانگی، برای ایجاد کلامی‌‌ روان، آسان و شاعرانه به آن نیاز دارد. ابتدا بسامد و فراوانی استفادۀ شعرا از علم معانی تا بیان و بدیع، طرح شده، سپس شیوۀ درست و نادرست کاربردی آن‌ها أکثر

چکیده این مقاله به تبیین اصول بلاغت و فصاحت در شعر کودک پرداخته ‌است. آنچه شاعر کودک با حفظ کودکانگی، برای ایجاد کلامی‌‌ روان، آسان و شاعرانه به آن نیاز دارد. ابتدا بسامد و فراوانی استفادۀ شعرا از علم معانی تا بیان و بدیع، طرح شده، سپس شیوۀ درست و نادرست کاربردی آن‌ها مطرح گردیده است. همچنین نمونه‌هایی از مشکلات بلاغی رایج در شعر کودک ارائه شده است و پرکاربردترین شیوه‌های بلاغی در شعر کودک طرح گردیده و با مقایسۀ نمونه‌های مناسب و غیر‌مناسب، اصول بلاغت و فصاحت شعر کودک بیان شده است. بر‌اساس این پژوهش، شیوه و میزان به ‌کارگیری انواع علوم بلاغی با در نظر ‌گرفتن دایرۀ لغات و فهم کودک و آنچه مخلّ فصاحت در شعر کودک است، مطرح گردید. مبنای کار این پژوهش براساس نظریّه‌ها و اصول بلاغی است که در تحقیقات پایه‌ای شعر نگاشته شده و شیوۀ کتابخانه‌ای به کار‌گرفته در این پژوهش با توجّه به جامعه آماری آن و نتایج به ‌دست آمده جزو پژوهش‌های نادر در این حوزه به شمار می‌‌رود و شیوه‌ نامه‌ای برای استفادۀ شعرا در سرودن شعر کودک ارائه می‌‌دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

10 - مؤلّفه‌های ادبیّات تعلیمی در اشعار کودکانه مصطفی رحماندوست و احمد شوقی
آیدا دانائی محمّد شایگان مهر فریبرز حسین جانزاده

10.30495/bahar.2022.698010

ادبیّات تعلیمی، بارزترین دغدغۀ‌ شاعران و نویسندگان معاصراست. امروزه شعر کودک چهرۀ جدیدی از خود را به جهانیان به نمایش گذاشته و از لحاظ ساختاری، بیان، وسعت خیال و تصویرآفرینی، شیوه ای نوین را در سبک و سیاق خود در پیش گرفته است. پژوهش در مورد ادبیّات و شعر کودک را می‌توان أکثر

ادبیّات تعلیمی، بارزترین دغدغۀ‌ شاعران و نویسندگان معاصراست. امروزه شعر کودک چهرۀ جدیدی از خود را به جهانیان به نمایش گذاشته و از لحاظ ساختاری، بیان، وسعت خیال و تصویرآفرینی، شیوه ای نوین را در سبک و سیاق خود در پیش گرفته است. پژوهش در مورد ادبیّات و شعر کودک را می‌توان به دو قرن اخیر حوالت داد. به گونه‌ای که قرن بیستم را قرن کودک نامیده‌اند. شعر کودک، زبانی خیال‌انگیز و موزون دارد و بیشتر شیفتۀ موسیقی کلام است و به تدریج با معنا انس می گیرد. شعر کودک به گونه‌ای است که بدون آموزش مستقیم، سطح دانش فرهنگی و اجتماعی و ذوق و استعداد آنان را بالا می‌برد چرا که از زندگی خود کودک گرفته شده است. احمد شوقی و مصطفی رحماندوست از شاعران شعر کودک هستند، که مضامین تعلیمی و تربیتی را دراشعار خود گنجانده اند. هر دو با زبانی ساده و کودکانه بسیاری از آموزه‌های تعلیمی را به کار برده اند. مضامین تعلیمی، تربیتی، آموزه‌های دینی، قرآنی، میهنی، استقامت، حمایت، صداقت و دیگر مسائل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی که در این مقاله به آنها خواهیم پرداخت. این پژوهش با استفاده از روش مکتب فرانسوی، مکتبی که به تأثیرگذاری ملّت‌ها و پیوندهای ادبی آنان در محدوده زمانی یکسانی می‌پردازد و بر خلاف دیگر مکاتب به آثار از دید زیباشناسی اهمّیّت چندانی نمی‌دهد به نگارش در آمده است، و سعی شده است تا با استفاده از این مکتب جلوه ای از تعلیمی بودن اشعار و برخی از شباهت‌ها و تفاوت‌های هر دو شاعر را بیان نماییم. تفاصيل المقالة

فهرس المقالات شعر کودک

سند

الروابط

المراكز ذات الصلة

دعامة

الصفحات الرسمية