بررسی و تحلیل مولفۀ «همدلی» در ادبیات معاصر کودکان

الموضوعات :

مریم علایی ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
مریم یوزباشی ² (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
زهره نورایی نیا ³ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)

تاريخ الإرسال : 16 الخميس , ذو الحجة, 1441 تاريخ التأكيد : 12 الأربعاء , رجب, 1442 تاريخ الإصدار : 18 الإثنين , شعبان, 1443

الکلمات المفتاحية: ناصر کشاورز, شعر کودک, جعفر ابراهیمی, اسدالله شعبانی, افسانه شعبان نژاد, همدلی,

ملخص المقالة :

ادبیات کودکان نمونۀ زیبایی از ادبیات است که بخش عمده ای از رشد فرهنگی و فکری کودکان را بر عهده دارد. شعر کودک، بخش اساسی این نوع ادبیات را تشکیل می‌دهد و زمینه را برای رشد مهارت های فردی و اجتماعی کودکان و پرورش استعدادهای ذهنی آنان فراهم می سازد. دنیای کودک، دنیایی حساس و مهم به لحاظ تاثیر تربیتی و اخلاقی است و شعر به عنوان یکی از ابزارهای تربیتی در این میان، نقشی مهم ایفا می کند. همدلی یکی از مفاهیم تربیتی برجسته و قابل پژوهش در حوزۀ شعر کودک است که بازتاب گسترده ای در ادبیات کودک و نوجوان داشته و از دیرباز تاکنون محور توجه شاعران کودک بوده است. این مقاله به شیوۀ توصیفی-تحلیلی و بر مبنای داده های کتابخانه ای به بررسی مفهوم همدلی در شعر کودکانه افسانه شعبان نژاد ، جعفر ابراهیمی ، اسدالله شعبانی و ناصر کشاورز از شاعران شاخص و مطرح حیطه ادبیات کودک و نوجوان می پردازد. یافته های پژوهش، نشان دهندۀ توجه شاعران مورد مطالعه به مفاهیم تربیتی، به ویژه مولفۀ همدلی در آثارشان است.

المصادر:

کتاب‌ها

ابراهیمی، جعفر (1378) آواز پوپک، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

ابراهیمی، جعفر (1382) سبزپوش مهربان، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

ابراهیمی، جعفر (1374) مثل یاس، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

ابراهیمی، جعفر (1387) بنیادهای ادبیات کودک، چاپ دوم، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

بارتو، آگینا، لیلی ایمن (1372) اشعار کودکان در زمان ما، تهران: شورای کتاب کودک.

بزرگی، مسعود (1390) آموزش اخلاق و رفتار اجتماعی به کودکان، تهران: انتشارات ارجمند.

خسرونژاد، مرتضی (1378) دیگرخوانی‌های ناگزیر، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

سلاجقه، پروین (1385) از این باغ شرقی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

شعبان‌نژاد، افسانه (1374) شیشه آواز، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

شعبان‌نژاد، افسانه (1372) چتری از گلبرگ‌ها، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

شعبان نژاد، افسانه (1370) یک کاسه شبنم، تهران: انتشارات مدرسه.

شعبانی، اسدالله (1376) آواز توکا، تهران: نشر فردا.

شعبانی، اسدالله (1375) پولک ماه، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

شعبانی، اسدالله (1376) عصا و اسب چوبی، چاپ دوم، تهران: نشر فردا.

شمیسا، سیروس (1370) انواع ادبی، تهران: انتشارات باغ آیینه.

عبدالتواب، یوسف (1419ق) طفل ما قبل المدرسه، القاهره: الدار المصریه اللبنانی.

غزالی طوسی، ابوحامد امام محمد (1372) کیمیای سعادت، تصحیح حسین خدیوجم، تهران: علمی فرهنگی.

کریمی، عبدالعظیم (1383) کودکی بازیافته، چاپ چهارم، تهران: انتشارات عابد.

کسایی، نورالله (1383) فرهنگ نهادهای آموزشی ایران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

کشاورز، ناصر (1376) آه پونه، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

کشاورز، ناصر (1377) باغ رنگارنگ،آواز قشنگ، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

کشاورز، ناصر (1370) من و مرغابی‌ها، تهران: نهاد هنر و ادبیات.

کیانوش، محمود (1379) شعر کودک در ایران، چاپ سوم، تهران: انتشارات آگاه.

محمدبیگی، ناهید (1389) رازکاوی ادبیات کودک و نوجوان، چاپ اول، تهران: انتشارات ترفند.

یمینی شریف، عباس (1371) نیم قرن در باغ شعر کودکان، چاپ پنجم، تهران: انتشارات روش نو.

مقالات

احمدی، محمد رضا. (1385). مبانی روانشناختی ارتباط مؤثر والدین با فرزندان. مجله معرفت، (7)،110-104.

پولادی، کمال. (1386). اسطوره و ادبیات کودک. مجله روشنان پژوهش، (6)، 30-22.

رضی، احمد. (1391). کارکردهای تعلیمی ادبیات فارسی. پژوهشنامۀ ادبیات تعلیمی، 4(15)، 97-120.

رحمانی خلیلی، وحید، مشهور، پروین دوخت، سیدی، حسین، شعبانی، اکبر. (1398). بررسی ابعاد تعلیمی اشعار ذکر شده در فیه مافیه و مجالس سبعه بر پایه نظریه تقابل‌های دوگانه. فصلنامۀ علمی تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 11(41)، 136-113.

سلامی، مسعود. (1395). سیری در ادبیات تعلیمی کودکان ایران. مطالعات ادبیات تطبیقی، 10(37)، 121-101.

سنگری، محمدرضا. (1382). شعر کودک. روشنان پژوهش، (1)، 113-82.

شعبانی، اسدالله. (1389). شکل و ساختار شعر کودک. پژوهشنامه ادبیات کودکان و نوجوانان، (2)، 142-125.

فرحانفر، محبوبه، نادی، محمدعلی. (1394). تأثیر تعهد دینی و همدلی بر دانش‌آموزان مقطع دبیرستان. مجلۀ پژوهش‌های علوم رفتاری، (8)، 80 -67.

کریمی، عبدالعظیم. (1376). تفکر شهودی در کودکان. پژوهشنامۀ‌ ادبیات کودک و نوجوان، (10)، 31-24.

Book

Abd al-Tawab, Yusuf (1998) Our child before school, Cairo: Lebanese Egyptian Dar.

Barto, Agina, Lily Ayman (1994) Poems of children in our time, Tehran: a book of children's books.

Bozorgi, Massoud (2011) Teaching ethics and social behavior to children, Tehran: Arjmand Publications.

Ebrahimi, Jafar (1996) Like Yas, Tehran: Center for the Intellectual Development of Children and Adolescents.

Ebrahimi, Jafar (1999) Poopak Song, Tehran: Center for the Intellectual Development of Children and Adolescents.

Ebrahimi, Jafar (2003) Green-clad Mehraban, Tehran: Center for the Intellectual Development of Children and Adolescents.

Ebrahimi, Jafar (2008) Foundations of Children's Literature, Second Edition, Tehran: Center for the Intellectual Development of Children and Adolescents.

Ghazali Tusi, Abu Hamed Imam Mohammad (1994) Alchemy of Happiness, edited by Hossein Khadiojam, Tehran: Cultural Science.

Karimi, Abdolazim (2004) Recovered Childhood, Fourth Edition, Tehran: Abed Publications.

Kasaei, Noorullah (2004) Culture of Iranian Educational Institutions, Tehran: University of Tehran Press.

Keshavarz, Nasser (1992) Me and the Ducks, Tehran: Art and Literature Institute.

Keshavarz, Nasser (1997) Ah pooneh, Tehran: Center for the Intellectual Development of Children and Adolescents.

Keshavarz, Nasser (1998) Colorful Garden, Beautiful Song, Tehran: Center for Intellectual Development of Children and Adolescents.

Khosronejad, Morteza (1999) Inevitable Other Readings, Tehran: Center for the Intellectual Development of Children and Adolescents.

Kianoosh, Mahmoud (2001) Children's Poetry in Iran, Third Edition, Tehran: Agah Publications.

Mohammad Beigi, Nahid (2010) The Secret of Child and Adolescent Literature, First Edition, Tehran: Tarfand Publications.

Selajgeh, Parvin (2006) From this eastern garden, Tehran: Center for the intellectual development of children and adolescents.

Shabani, Assadollah (1996) Polak Mah, Tehran: Center for the Intellectual Development of Children and Adolescents.

Shabani, Assadollah (1997) Touka Song, Tehran: Farda Publishing.

Shabani, Assadollah (1997) Wooden cane and horse, second edition, Tehran: Farda Publishing.

Shabannejad, Afsaneh (1991) A Bowl of Dew, Tehran: Madrasa Publications.

Shabannejad, Afsaneh (1993) An umbrella of petals, Tehran: Center for the intellectual development of children and adolescents.

Shabannejad, Afsaneh (1996) Shishe Avaz, Tehran: Center for the Intellectual Development of Children and Adolescents.

Shamisa, Sirus (1991) Literary Types, Tehran: Bagh-e Ayeneh Publications.

Yamini Sharif, Abbas (1992) Half a Century in the Children's Poetry Garden, Fifth Edition, Tehran: New Method Publications.

Articles

Ahmadi, Mohammad Reza. (2007). Psychological foundations of effective communication between parents and children. Journal of Knowledge, (7), 110-104.

Farhanfar, Mahboubeh, Nadi, Mohammad Ali. (2016). The effect of religious commitment and empathy on high school students. Journal of Behavioral Sciences Research, (8), 80-67.

Karimi, Abdul Azim (1998). Intuitive thinking in children. Journal of Children and Adolescent Literature, (10), 31-24.

Rahmani Khalili, Vahid, famous, Parvin Dokht, Sidi, Hossein, Shabani, Akbar. (2020). Investigating the educational dimensions of the poems mentioned in Fih Mafia and Sab'a councils based on the theory of double confrontation. Scientific Quarterly of Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 11 (41), 136-113.

Razi, Ahmad (2013). Educational functions of Persian literature. Journal of Educational Literature, 4 (15), 97-120.

Salami, Massoud. (2017). A look at the educational literature of Iranian children. Comparative Literature Studies, 10 (37), 121-101.

Sangari, Mohammad Reza (2004). Children's poetry. Enlightenment Research, (1), 113-82.

Shabani, Assadollah. (2011). The form and structure of children's poetry. Journal of Children and Adolescents Literature, (2), 142-125.

Steel, perfection. (2008). Myths and children's literature. Journal of Research Enlightenment, (6), 30-22.