تحفة العجم، اثری تازه یافته از سیّد حسین شاه (حقیقت)

الموضوعات : فصلنامه بهارستان سخن

مهدیه رضوی زاده ¹ , احمدرضا یلمه‌ها ² , .مریم محمودی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی ، دهاقان، ایران.
2 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.
3 - دانشیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.

تاريخ الإرسال : 28 السبت , جمادى الثانية, 1441 تاريخ التأكيد : 01 الإثنين , ذو القعدة, 1441 تاريخ الإصدار : 03 السبت , محرم, 1442

الکلمات المفتاحية: بلاغت, نسخة خطّی, کلید واژه‌ها: سیّدحسین شاه, تحفة‌العجم, سدة سیزدهم هجری,

ملخص المقالة :

چکیده تعالی فرهنگی هر جامعه، در گرو شناخت صحیح دستاوردهای گوناگون و آثار فرهنگی و میراث‌های مادّی و معنوی پیشینیان و برقراری ارتباط آگاهانه با آن آثار است. با احیای نسخ خطّی شناخت هرچه بیشتر مجاهدات و قابلیّت‌های علمی اندیشمندان پیشین، میسّرتر شده و فضای پاسخ‌گویی به بخشی از نیازهای علمی پژوهشگران جدید ایجاد می شود. با تصحیح و احیای آثار گذشتگان و بازگرداندن هر یک از آثاری که به صورت نسخة خطّی در کنج کتابخانه‌ها مهجور مانده‌اند، می‌توان زنجیره فرهنگ و تمدّن را کامل نمود، و به شناختی دقیق و قضاوتی صحیح‌تر دربارة پیشینة‌ فرهنگ و ادب ایران رسید. این ضرورت در حوزة زبان و ادبیّات بیشتر احساس می‌شود، زیرا هر متنی گوشه‌ای از ساختار و تاریخ تطّور زبان و ادبیّات ما را نشان می‌دهد. تحفة‌العجم از نسخه‌های خطّی سدة سیزدهم هجری است که تاکنون تصحیح نشده است و تصحیح و چاپ آن می‌تواند ما را با ادبیّات و ویژگی‌های زبانی این دوره، آشناتر سازد. از این اثر سه دست نوشته تاکنون شناسایی شده است و این پژوهش بر اساس نسخة 1427 کتابخانة مجلس انجام یافته است. بی‌شکّ معرّفی و تصحیح این متن، تلاشی در جهت احیاء و بازگردانی یکی از متون بلاغی و دستوری قرن سیزدهم هجری به مجموعة بزرگِ ادبِ فارسی است. این پژوهش می‌تواند زمینة مناسبی ، برای آشنایی بهتر محقّقان، دانشجویان و دوستدارانِ ادب فارسی، با یکی از شخصیّت‌‌های ادبی آن دوره، که تاکنون آثارش مورد توجّه قرار نگرفته است، فراهم سازد.

المصادر:

فهرست منابع و مآخذ

• امیری، محمّد، (1390)، مضامین مشترک در دیوان حافظ وخزینه الامثال، پژوهش‌های نقد ادبی و سبک شناسی، سال دوم شماره 1


• براون، ادوارد، (1389)، تاریخ ادبیّات جدید و معاصر، ترجمة مرحوم رشید یاسمی، سخن: تهران.


• باقلانی، محمد بن الطیب، (1374)، إعجاز القرآن للباقلانی، محقّق: السیّد احمد صقر، دارالمعارف: مصر.


• تفتازانی، مسعود بن عمر، (1416)، شروح التلخیص، دار الهادی: بیروت.


• جرجانی، حمزه بن یوسف، (1422ق)، تاریخ جرجانی، بیروت: عالم الکتاب.


• حافظ، شمس الدّین، (1368)، دیوان اشعار، به کوشش غنی و قزوینی، تهران: اندیشه.


• حقیقت، سیّد حسین شاه، (1213)، تحفة العجم، شمارة نسخه،1427، تهران: مجلس.


• دهخدا، علی اکبر، (1377)، لغت نامه، تهران: دانشگاه تهران.


• سکاکی‌، یوسف‌، (1403)، مفتاح‌ العلوم‌، دارالکتب: قاهره.


• سیوطی‌، جلال‌الدّین، (1405)، اتمام‌ الدرایة لقراء النقایة، به‌ کوشش‌ ابراهیم‌ عجوز، بیروت‌: دارالکتب العلمیه.


• سیوطی، جلال الدّین، (1377)، شرح المختصر، قم: دارالحکمۀ.


• ضیف، شوقی، ‌(1965م)، البلاغة تطور و تاریخ، ترجمة‌ محمّدرضا ترکی، تهران: نشر سازمان مطالعه و تدوینکتب علوم .


• طایفی ، شیرزاد؛ محمّدی خواه، سپیده، (1394)، بررسی ایجاز در زبان طرح، مقاله مجله علوم ادبی،سال4،شماره 6،بهار و تابستان


• عسکری، حسن بن عبدالله، (1371)، الفروق فی اللغه، قم: دفتر اسلام.


• همایی، جلال‌الدّین، (1361)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: هما.


• ـــــــــــــــــ، (1370)، دربارۀ معانی و بیان، به کوشش ماهدخت بانو همایی، تهران: هما.