بررسی نقش تشبیه در تبیین مسائل سیاسی و اجتماعی در سروده‌های کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی
الموضوعات :
محمد شریف حسین بر
1
(دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران.)
نعمت اصفهانی عمران
2
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران.)
حمید طبسی
3
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران.)
الکلمات المفتاحية: کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی, شعر قرن هفتم, تشبیه, بلاغت, مضامین سیاسی- اجتماعی, هجوم مغولان.,
ملخص المقالة :
کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی ازجمله شاعران بزرگ و جریان ساز قرن ششم و اوایل قرن هفتم، از شعرای نامی ایران در ابداع معانی بدیع و مضامین و تعبیرات جدید است. وی با خلق مضامین بی‌همتا و التزامات دشوار، خود را تا نام خلّاق المعانی به اوج رسانید. دیوان اشعار وی دارای تنوّع موضوعی چشمگیر است و این شاعر به فراخور مدح ممدوح، موضوعات مختلفی را در شعر خود آورده است. نویسنده در این پژوهش درصدد آن است تا به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای به بررسی نقش تشبیه در تبیین مسائل سیاسی، اجتماعی و اخلاقی در سروده‌های کمال‌الدین اسماعیل بپردازد. آنچه در شعر شاعر بیشتر نمود دارد، شگردهای بیانی و بدیعی است که کمال‌الدین با خلّاقیت و ذهن خیال‌انگیز خود در جهت برجسته‌سازی معنا و مضمون اشعار خود بهره برده است. تشبیه یکی از چهارعنصر بیانی است که در آرایش و هنری کردن کلام، تأثیر ژرف دارد و کمال‌الدین اسماعیل از این شگرد هنری، برای تبیین مضامین شعری خود استفاده نموده است. نتیجۀ پژوهش حاکی از آن است که کاربرد تشبیه، نسبت به دیگر صور خیال در دیوان شاعر از نظر بسامدی، قابل توجّه است و از نظر پرداخت به انواع و اشکال تشبیه، دارای نوعی تنوع در اشکال و انواع می‌باشد و در تشبیهات کمال‌الدین، وجه شبه‌های حاصل شده، اکثراً انتزاعی است.
کتاب¬ها
اصفهانی، کمال‌الدین ابوالفضل اسماعیل. (1348). دیوان خلاق المعانی به اهتمام حسین بحرالعلومی ، تهران: انتشارات کتاب¬فروشی دهخدا.
بیانی، شیرین. (1381). دین و دولت در عهد مغول، جلد اول ، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
تقوی، نصرالله. (1317). هنجار گفتار، تهران: نگاه.
رادویانی، محمدبن عمر.(1362). ترجمان البلاغه، تهران: اساطیر.
ساندرز، جان جوزف. (1363). تاریخ فتوحات مغول، ابوالقاسم حالت، تهران: امیرکبیر.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1372). صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.
شمیسا، سیروس. (1370). بیان، تهران: انتشارات فردوس.
قیروانی، ابن رشیق. (1988). العمده فی محاسن الشعر و آدابه، بیروت: دارالمعرفه.
کزازی، میرجلال¬الدین. (1368). زیباشناسی سخن پارسی، تهران: مرکز.
نقابي، عفت. (1382). معني بيگانه (جمال¬شناسي شعر كمال¬الدين اسماعيل)، تهران: ناژ.
مقالات
پوریاور جوبر، محمد، نظری چروده، احمدرضا، و نظری چروده، معصومه. (1400). بررسی نقش ایهام در بیان مسائل سیاسی و اجتماعی غزلیات سعدی و سیف فرغانه. تفسیر و تحلیل زبان فارسی (دهخدا)، 14(52)، 301- 331. .Doi:10.30495/dk.2021.1933695.228
پایان¬نامه¬ها
دهقانی بغدادآباد، محمّد. (1396). بررسی مضامین اجتماعی و انتقادی در دیوان کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی، پایان¬نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما مرتضی فلاح، دانشگاه یزد.
روحانی نیا، محسن. (1373). سبک‌شناسی شعر کمال‌الدین اسماعیل، استاد راهنما سیّد محمّد ترابی، دانشگاه علّامه طباطبایی.
زارع، زهرا. (1393). بررسی و تحلیل آموزه¬های اخلاقی در دیوان کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما نجف جوکار، دانشگاه شیراز.
سپهوند، کلثوم. (1391). بررسی تطبیقی تشبیه در دیوان منوچهری دامغانی و کمال‌الدین اسماعیل، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما دکتر محمد میر، دانشگاه زابل.
قصوری درگاهی، رخساره. (1391). انعکاس حملۀ مغول در ادبیّات ایران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما غلامعلی فلاح، دانشگاه خوارزمی.
محیّ¬الدّینی، عبدالمجید. (1395). بررسی مضامین در قصاید کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی، پایان¬نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما پوران یوسفی¬پور، دانشگاه آزاد انار.
References
Books
Bayani, Sh. (2003). Religion and Government in the Mughal Era, Volume I, Tehran: Academic Publishing Center. [In Persian]
Esfahani, K. A. I. (1970). Diwan Khareev al-Ma'ani by Hossein Bahrul Uloomi, Tehran: Dehkhoda Bookstore Publications. [In Persian]
Kazazi, M. j. (1990). Parsi Speech Aesthetics, Tehran: Center. [In Persian]
Nakabi, E. (2004). kuptimi i të huajit (estetika e poezisë së Kamal-ed-Din Ismailit), Teheran: Naj. [In Persian]
Qairwani, I. R. (1988). Al-Umda fi Mahasan al-Sha'ar and Adaba, Beirut: Dar al-Marafa. [In Persian]
Raduyani, M. O. (1984). Turjanm al-Balagha, Tehran: Asatir. [In Persian]
Saunders, J. J. (1985). History of Mongol Conquests, Abolqasem Halat, Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
Shafi'i Kodkani, M. R. (1994). Imagination in Persian poetry, Tehran: Aghaz. [In Persian]
Shamisa, S. (1992). Bayan, Teheran: Botimet Ferdous. [In Persian]
Taghavi, N. A. (1939). Norm of Speech, Tehran: Negah. [In Persian]
Articles
Puriavar Jobar, M., Nazari Charoudeh, A. R., & Nazari Charoudeh, M. (1400). Examining the role of Īhām in expressing social and political issues: The case of Ghazals of Saadi and Saif Farghani. Persian language interpretation and analysis (Dehkhoda), 14(52), 301-331. Doi:10.30495/dk.2021.1933695.228. [In Persian]
Theses
Dehghani Baghdadabad, M. (2016). Study of social and critical themes in Diwan Kamaluddin Ismail Esfahani, master's thesis, supervisor Morteza Fallah, Yazd University. [In Persian]
Mohiyed al-Dini, A. M. (2015). Examination of Themes in the Poems of Kamal al-Din Ismail Esfahani, master's thesis, supervisor Puran Yousefipour, Anar Azad University. [In Persian]
Qasuri Dargahi, R. (2013). reflection of the Mongol attack in Iranian literature, master's thesis, supervisor Gholam Ali Fallah, Khwarazmi University. [In Persian]
Rohani Nia, M. (1995). stylistics of Kamaluddin Ismail's poetry, supervisor: Seyed Mohammad Torabi, Allameh Tabatabai University. [In Persian]
Sephovand, K. (2013). comparative study of similitude in Diwan Manochehari Damghani and Kamaluddin Ismail, master's thesis, supervisor Dr. Mohammad Mir, Zabul University. [In Persian]
Zare, Z. (2013). Review and analysis of moral teachings in the court of Kamaluddin Ismail Isfahani, Master's thesis, supervisor Najaf Jokar, Shiraz University. [In Persian]
