• فهرست مقالات عدالت فضایی

      • دسترسی آزاد مقاله

        1 - تحلیلی بر نابرابری‌های کالبدی-فضایی در توزیع خدمات با رویکرد عدالت فضایی در شهر ساری
        نوبخت سبحانی حسین علیپور هدایت اله درویشی
        رشد شتابان کالبدی-فضایی شهرها در دهه‌های اخیر، به دلیل توزیع نامناسب مراکز خدمات شهری، می‌تواند منجر به عدم برخورداری یکسان شهروندان از این خدمات در سطح شهر شود. برای رفع این مشکل، برنامه‌ریزی مناسبی برای فضای شهری باید به منظور تأمین رفاه شهروندان و در نهایت دستیابی به چکیده کامل
        رشد شتابان کالبدی-فضایی شهرها در دهه‌های اخیر، به دلیل توزیع نامناسب مراکز خدمات شهری، می‌تواند منجر به عدم برخورداری یکسان شهروندان از این خدمات در سطح شهر شود. برای رفع این مشکل، برنامه‌ریزی مناسبی برای فضای شهری باید به منظور تأمین رفاه شهروندان و در نهایت دستیابی به پایداری شهری اقدام شود. هدف از این پژوهش سنجش نابرابری‌های فضایی- کالبدی در توزیع خدمات با رویکرد عدالت فضایی در شهری ساری می‌باشد. روش: روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است،این پژوهش ضمن بررسی و تحلیل توسعه فیزیکی شهر از سال 70-1390 و چگونگی پراکنش فضایی خدمات شهری را مطالعه می‌کند و برای تجزیه‌وتحلیل آن‌ها از مدل انتروپی، هلدرن و موریس استفاده‌شده است. یافته ها حاکی از آن است که توسعه فضایی- کالبدی شهر ساری به صورت اسپرال و پراکنده بوده به طوری که 82درصد از رشد شهر ناشی از رشد جمعیت و 12درصد آن رشد افقی بوده است. نتایج نشان می‌دهد که توسعه فضایی کالبدی شهر به‌طور متناسب با توزیع خدمات در سطح نواحی شهر نبوده و باعث شده است که بیشتر مردم از دسترسی به خدمات به صورت عادلانه و یکسان محروم باشند. بنابراین، بر اساس نتایج این پژوهش، برنامه‌ریزان شهری می‌توانند با رویکرد عدالت فضایی، نابرابری‌های کالبدی-فضایی در توزیع خدمات در شهر ساری را مدیریت کنند. با طراحی و اجرای استراتژی‌های مناسب در برنامه‌ریزی شهری، رفاه شهروندان در اولویت قرار بگیرد تا مقدمه پایداری شهری حاصل می‌شود. همچنین، در توسعه فیزیکی شهر، برنامه‌ ریزان باید به رشد جمعیت آینده توجه کرده و با انجام برنامه‌ریزی مناسب، توزیع خدمات را برای همه شهروندان به صورت عادلانه و دسترسی‌ پذیر تضمین کنند. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        2 - تبیین شاخص‌های سنجش عدالت اجتماعی در معماری مسکن
        مرجان جناب حدیثه کامران کسمایی احمد میرزا کوچک خوشنویس
        عدالت اجتماعی از مهمترین حقوق شهروندی محسوب میشده اما تاکنون تعریف جامعی از آن در معماری مسکن ارائه نگردیده است. هدف این پژوهش، تبیین وپالایش شاخصهای سنجش عدالت اجتماعی در معماری مسکن ایران بوده است. پژوهش با هدف کاربردی، به روش ترکیبی کیفی و کمی با کمک تکنینک دلفی و تح چکیده کامل
        عدالت اجتماعی از مهمترین حقوق شهروندی محسوب میشده اما تاکنون تعریف جامعی از آن در معماری مسکن ارائه نگردیده است. هدف این پژوهش، تبیین وپالایش شاخصهای سنجش عدالت اجتماعی در معماری مسکن ایران بوده است. پژوهش با هدف کاربردی، به روش ترکیبی کیفی و کمی با کمک تکنینک دلفی و تحلیل سلسله مراتبی انجام شده است. پس از مطالعات کتابخانه‌ای و تحلیل آراء فلاسفه شرق و غرب و تطبیق آن با دیدگاه‌ معماران معاصر از الگوی بومی سکونت، شاخصها در پنج حوزه: مفهومی، کالبدی، اقلیمی، اجتماعی و بصری دسته‌بندی شده اند. نهایتاً معیارها از طریق پرسشنامه میان صاحب‌نظران اعتبارسنجی گردیده و نتایج پژوهش نشان داده است که: دسترسی واحدها به نور، تهویه و منظر مناسب، پیش بینی فضاهایی برای معلولین، توجه به سلسله‌مراتب فضایی، انعطاف‌پذیری و مشارکت ساکنین درروند توسعه مجموعه مسکونی و تنوع فضاهای مشاع، امنیت فضا و متراژ متنوع واحدها مهم‌ترین عوامل ارتقا عدالت اجتماعی در معماری مسکونی ایران می‌باشند. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        3 - تحلیل فضایی جمعیت و خدمات شهری با رویکرد عدالت فضایی مطالعه موردی: شهر خرم آباد
        علی شماعی سمیه تیموری حسین بهرامی
        هدف این پژوهش"تحلیل فضایی جمعیت و توزیع خدمات شهری در نواحی شهر خرم آباد "است. براین اساس این پژوهش به چگونگی توزیع خدمات شهری متناسب با نیازهای جمعیت در23 ناحیه شهری خرم آباد می پردازد. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از مدل vikor، AHP ، نقشه GIS و مبتنی بر دا چکیده کامل
        هدف این پژوهش"تحلیل فضایی جمعیت و توزیع خدمات شهری در نواحی شهر خرم آباد "است. براین اساس این پژوهش به چگونگی توزیع خدمات شهری متناسب با نیازهای جمعیت در23 ناحیه شهری خرم آباد می پردازد. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از مدل vikor، AHP ، نقشه GIS و مبتنی بر داده‌های اسنادی و میدانی است. بر اساس نتایج به دست آمده از 10 شاخص خدمات شهری 2 ناحیه متعادل ،5 ناحیه نیمه متعادل و باقی نواحی نامتعادل می باشد. برای بررسی پراکندگی جمعیت و خدمات شهری ضریب همبستگی اسپیرمن را محاسبه کردیم که ضریب به دست آمده (062/0) می باشد که نشان می دهد که توزیع خدمات شهری با تراکم جمعیت ناموزون می باشد . همچنین به منظور ارزیابی میزان عدالت اجتماعی از سه معیار عدالت دیوید هاروی نشان داد که معیارهای مدنظر در سطح شهر در جهت رسیدن به عدالت اجتماعی و فضایی رعایت نشده است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        4 - بررسی عدالت فضایی در توزیع امکانات و خدمات بهداشتی- درمانی در شهرستان‌های استان خوزستان
        سعید ملکی رضا احمدی ذبیح اله ترابی
        از دیدگاه عدالت فضایی، عدالت دربرگیرنده مفاهیمی چون توزیع متناسب عملکردها و خدمات، دسترسی مناسب به مراکز خدماتی و فعالیتی، بدون تبعیض و تفاوت بین ساکنان یک شهر یا منطقه شهری می‌باشد. هدف این تحقیق بررسی وضعیت عدالت فضایی در توزیع امکانات و خدمات بهداشتی- درمانی در شهرست چکیده کامل
        از دیدگاه عدالت فضایی، عدالت دربرگیرنده مفاهیمی چون توزیع متناسب عملکردها و خدمات، دسترسی مناسب به مراکز خدماتی و فعالیتی، بدون تبعیض و تفاوت بین ساکنان یک شهر یا منطقه شهری می‌باشد. هدف این تحقیق بررسی وضعیت عدالت فضایی در توزیع امکانات و خدمات بهداشتی- درمانی در شهرستان‌های استان خوزستان می‌باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و از لحاظ روش بررسی توصیفی- تحلیلی می‌باشد. داده‌های تحقیق از سالنامه آماری استان خوزستان در سال 1390 گرداوری شده و به وسیله نرم‌افزارهای SPSS, EXCEL, GIS و همچنین روش‌های تاپسیس، تحلیل خوشه‌ای، ضریب همبستگی پیرسون، آزمون مان ویتنی و سایر روش‌های آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در این تحقیق عدالت فضایی در توزیع توسعه بهداشتی- درمانی در شهرستان‌های استان خوزستان از دو منظر جغرافیایی و جمعیتی مورد بررسی قرار گرفت. از نظر جغرافیایی توزیع امکانات و خدمات بهداشتی-درمانی متعادل و متوازن به نظر می‌رسد؛ اما از نظر جمعیتی توزیع امکانات بهداشتی درمانی نابرابر می‌باشد و در تضاد با عدالت فضایی قرار می‌گیرد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        5 - عدالت اجتماعی و عدالت فضایی؛ بررسی و مقایسه نظریات جان رالز و دیوید هاروی
        حسین حاتمی نژاد عمران راستی
        عدالت به عنوان مفهومی عامه پسند و محبوب از معدود مفاهیمی است که همواره مورد بحث و جدل فراواناندیشمندان و صاحبنظران بوده است؛ و اندیشمندان مختلفی که در زمینه های مختلف علمی فعالیت کرده اند، دربارهعدالت اجتماعی اظهار نظرهای متفاوتی ابراز نموده اند. جان رالز یکی از معروف ت چکیده کامل
        عدالت به عنوان مفهومی عامه پسند و محبوب از معدود مفاهیمی است که همواره مورد بحث و جدل فراواناندیشمندان و صاحبنظران بوده است؛ و اندیشمندان مختلفی که در زمینه های مختلف علمی فعالیت کرده اند، دربارهعدالت اجتماعی اظهار نظرهای متفاوتی ابراز نموده اند. جان رالز یکی از معروف ترین فلاسفه سیاسی قرن بیستم ودیوید هاروی برجسته ترین جغرافیدان نیمه دوم قرن بیستم، آثار و نظریاتی را در مورد عدالت اجتماعی و عدالتمنطقه ای ارائه داده اند. در این مقاله بر آنیم تا به بررسی مفهوم عدالت از نظر این دو اندیشمند بپردازیم و وجوهاحتمالی اشتراک و تمایز بین نظریات این دو اندیشمند را بازگو نماییم. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        6 - تحلیل عدالت فضایی برخورداری از خدمات حمل و نقل و ارتباطات در جغرافیای استان‌های مرزی (مطالعه موردی: شهرستان‌های استان خراسان شمالی)
        حسن اسماعیل زاده اعظم کفاش سمیرا حیدری جابر روی دل
        از آنجا که خدمات عمومی شهری ساختار دهنده شکل و ماهیت کالبدی، اجتماعی و فضایی شهری می‌باشد، هدف نوشتار حاضر، نحوه توزیع خدمات عمومی شهری از دیدگاه عدالت فضایی در یک نمونه تجربی (استان خراسان شمالی) می‌باشد که به منظور تحلیل نحوه توزیع شاخص‌های حمل ونقل، تعداد ۸ زیر شاخص چکیده کامل
        از آنجا که خدمات عمومی شهری ساختار دهنده شکل و ماهیت کالبدی، اجتماعی و فضایی شهری می‌باشد، هدف نوشتار حاضر، نحوه توزیع خدمات عمومی شهری از دیدگاه عدالت فضایی در یک نمونه تجربی (استان خراسان شمالی) می‌باشد که به منظور تحلیل نحوه توزیع شاخص‌های حمل ونقل، تعداد ۸ زیر شاخص از شاخص‌های حمل و نقل تعریف شده است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و شیوه آن توصیفی- تحلیلی است. به منظور تجزیه وتحلیل از روش بی مقیاس سازی معمولی، برای وزن دهی آن‌ها از ضریب آنتروپی شانون و رتبه بندی شهرستان‌ها نیز با بهره گیری از مدل Vikor، انجام شده است. نتایج نشان می‌دهد که خدمات حمل و نقل و ارتباطات به صورت متوازن در سطح استان توزیع نشده است به طوری که شهرستان بجنورد در بهترین وضعیت و شهرستان مانه و سملقان در پایین‌ترین سطح برخورداری از توزیع خدمات قرار دارند پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        7 - ارزیابی عدالت فضایی در توزیع خدمات عمومی در دهستان مشرحات اهواز با تلفیق روش‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه در محیط GIS
        مصطفی محمدی ده چشمه مرتضی عبیات مصطفی عبیات
        مقدمه و هدف پژوهش: با توجه به این‌که یکی از شاخص‌های اصلی سنجش عدالت فضایی در یک منطقه جغرافیایی بدون شک، توزیع عادلانه و برابر خدمات است. اگر توزیع خدمات روستایی متناسب با نیاز ساکنان انجام نگیرد، باعث بروز مشکلات فراوان در نظام منطقه‌ای خواهد شد. از این‌رو، مسئله‌ای ک چکیده کامل
        مقدمه و هدف پژوهش: با توجه به این‌که یکی از شاخص‌های اصلی سنجش عدالت فضایی در یک منطقه جغرافیایی بدون شک، توزیع عادلانه و برابر خدمات است. اگر توزیع خدمات روستایی متناسب با نیاز ساکنان انجام نگیرد، باعث بروز مشکلات فراوان در نظام منطقه‌ای خواهد شد. از این‌رو، مسئله‌ای که شاکله اصلی این پژوهش را تشکیل می‌دهد، ارزیابی عدالت فضایی در توزیع خدمات عمومی در دهستان مشرحات اهواز است. روش پژوهش: این پژوهش از حیث هدف، از نوع تحقیقات نظری، کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش، از نوع تحلیلی و توصیفی است. گردآوری اطلاعات به دو صورت تکمیل پرسشنامه از ۳۰ کارشناس امور روستایی و اطلاعات سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ انجام گرفت. نرم‌افزارهای به‌کار گرفته‌شده در پژوهش شامل ArcGIS10.4.1، Expert Choice و Excel می‌باشند. در این پژوهش، از مدل تحلیل سلسله مراتبی برای تعیین ضرایب اهمیت معیارها و از فنون تصمیم‌گیری چند شاخصه؛ یعنی، تاپسیس، الکتر، ویکور، پرومته و مجموعه ادغامی؛ یعنی، میانگین رتبه‌ها، بُردا، کاپلند و در نهایت پُست، به ارزیابی عدالت فضایی در توزیع خدمات عمومی پرداخته شد. یافته‌ها: بررسی‌ها در پژوهش حاضر نشان داد که از بین معیارهای منتخب در این امر، معیار بهداشتی و درمانی بیشترین مقدار یعنی، 163/0 را به خود اختصاص داده و نماگر آموزشی و فرهنگی، فاصله از شهر اهواز و و نیز شاخص کشاورزی به ترتیب با امتیازات 163/0، 133/0، 124/0 و 120/0 در درجات بعدی حائز بیشترین ارزش و اهمیت هستند. نتیجه‌گیری: نقشه هم‌پوشانی شده شاخص‌ها گویای این موضوع است که از میان بیست نقطه روستایی دهستان مذکور، سه روستا در وضعیت کاملاً مناسب، یک روستا در وضعیت مناسب، سه روستا نسبتاً مناسب، چهار روستا نامناسب و نُه روستا کاملاً نامناسب قرار دارند. بدین ترتیب، روستای ایستگاه خسروی به‌عنوان توسعه‌یافته‌ترین روستای دهستان دارای بیشترین پتانسیل برای ایجاد مراکز خدماتی در سطح ناحیه شناخته‌شده است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        8 - بررسی سلسله مراتب توسعه یافتگی در شهرستان‌های استان خوزستان با تاکید بر نظریه توسعه پایدار
        یعقوب مرادی رضا احمدی
        هدف توسعه پایدار در سطح مناطق برقراری عدالت فضایی و توزیع متعادل امکانات و خدمات مختلف می‌باشد. توسعه در بعد فضایی زمانی می‌تواند در جهت پایداری قرار گیرد که بتواند راهکارهایی مشخص برای تامین مطلوب و عادلانه نیازهای خدماتی ساکنان ارائه نماید. در این تحقیق تلاش شده تا با چکیده کامل
        هدف توسعه پایدار در سطح مناطق برقراری عدالت فضایی و توزیع متعادل امکانات و خدمات مختلف می‌باشد. توسعه در بعد فضایی زمانی می‌تواند در جهت پایداری قرار گیرد که بتواند راهکارهایی مشخص برای تامین مطلوب و عادلانه نیازهای خدماتی ساکنان ارائه نماید. در این تحقیق تلاش شده تا با شناسایی الگوی توزیع فضایی توسعه در شهرستان‌های استان خوزستان به این امر پی برد که آیا این توسعه جهت گیری پایدار دارد یا خیر. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و از لحاظ روش بررسی توصیفی- تحلیلی می‌باشد. داده‌های تحقیق از سالنامه آماری استان خوزستان در سال1390 گرداوری شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، که توزیع فضای توسعه در سطح شهرستان‌های استان خوزستان در جهت اهداف و اصول توسعه پایدار نمی‌باشد. همه تحلیل‌ها نشان می‌دهد که توزیع فضایی توسعه در استان بسیار نابرابر بوده و در تضاد کامل با عدالت فضایی مطرح شده از سوی توسعه پایدار می‌باشد. نابرابری در توزیع فضایی توسعه در سطوح مختلف اتفاق افتاده است. نابرابری بین مرکز (اهواز) و شهرستان‌های پیرامون، نابرابری بین شهرستان‌های کم جمعیت و پرجمعیت استان، نابرابری بین بین شهرستان‌های با نرخ شهرنشینی بالا و پایین، نابرابری بین شهرستان‌های شمالی و جنوبی و شرقی و غربی استان. همچنین الگوی توسعه فعلی در سطح استان دیدگاه کل نگری و برخورد سیستمی توسعه پایدار را نقض می‌کند. به گونه‌ای که بخشی نگری در توزیع فضایی توسعه در حال حاضر بسیار روشن و مشخص است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        9 - تحلیل عدالت فضایی شهرستان‌های استان اردبیل در بخش شاخص‌های بهداشتی- درمانی با استفاده از مدل Vikor
        حسن اسماعیل زاده لیلا معصومی
        مقدمه و هدف پژوهش: جهان امروز با توجه به گسترش روز افزون شهرنشینی، توسعه فیزیکی و پیچیدگی ساختار فضایی - کالبدی شهرها، تعمیق و گسترش تقسیم کار اجتماعی، اقتصادی و بروز انواع آلودگیها و بیماریهای مرتبط با موارد مذکور، بیش از هر دوره دیگری وابسته به خدمات مختلف در راستای ع چکیده کامل
        مقدمه و هدف پژوهش: جهان امروز با توجه به گسترش روز افزون شهرنشینی، توسعه فیزیکی و پیچیدگی ساختار فضایی - کالبدی شهرها، تعمیق و گسترش تقسیم کار اجتماعی، اقتصادی و بروز انواع آلودگیها و بیماریهای مرتبط با موارد مذکور، بیش از هر دوره دیگری وابسته به خدمات مختلف در راستای عدالت فضایی می‌باشد. در این میان خدمات بهداشتی درمانی با توجه به نقش مهم خود در ارتقای سلامت جامعه و افزایش کیفیت زندگی از اهمیت خاصی برخوردار است. مهم‌ترین هدف پژوهش تحلیل عدالت فضایی شهرستان‌های استان اردبیل در بخش شاخص‌های بهداشتی- درمانی می‌باشد. روش پژوهش: روش پژوهش در این مقاله مبتنی بر روش توصیفی ـ تحلیلی است. گردآوری داده‌ها به روش کتابخانه‌ای بوده است. در تحلیل داده-ها، ابتدا به کمک روش بی‌مقیاس سازی معمولی، داده‌های تحقیق نرمالایز و همسان سازی شده، سپس با استفاده از ضریب آنتروپی شانون، به وزن دهی شاخص‌ها اقدام گردیده و نهایتا" با بهره گیری از مدل Vikor، به رتبه‌بندی شهرستان‌های استان پرداخته شده است. نتیجه گیری: با توجه به نتایج و رتبه‌بندی مختلف شهرستان‌های استان اردبیل در هریک از شاخص‌ها، می‌توان گفت که شاخص‌ های سیمای خدمات بهداشت و درمان مورد بررسی در این پژوهش به صورت مناسب و عادلانه در بین شهرستان‌های استان اردبیل توزیع نشده اند. به نوعی بی‌نظمی در پراکنش مراکز خدمات رسانی بهداشتی درمانی در سطح شهرستانهای استان اردبیل به چشم می‌خورد. نتایج محاسبات مدل ویکور نشان می‌دهد که استان اردبیل و پارس آباد به عنوان استان نسبتاً برخوردار و کوثر، نیر و سرعین به عنوان شهرستا‌ن‌های محروم شناخته شدند. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        10 - تحلیل فضایی الگوی توسعه متوازن شهری با رویکرد عدالت فضایی (موردمطالعه شهر آمل)
        اسماعیل علی اکبری نفیسه مرصوصی اسداله دیوسالار مریم کمری
        زمینه و هدف: الگوی توسعه متوازن شهر درگرو سنجش تعادل فضایی منابع و امکانات شهر و نحوه استقرار جمعیت در نواحی و محلات آن است و توسعه متوازن هر شهر نیازمند رویکردی عادلانه در جهت بهره‌وری از منابع مالی و توزیع خدمات اقتصادی اجتماعی و فرهنگی است که هدف آن ارتقاء سطح کیفیت چکیده کامل
        زمینه و هدف: الگوی توسعه متوازن شهر درگرو سنجش تعادل فضایی منابع و امکانات شهر و نحوه استقرار جمعیت در نواحی و محلات آن است و توسعه متوازن هر شهر نیازمند رویکردی عادلانه در جهت بهره‌وری از منابع مالی و توزیع خدمات اقتصادی اجتماعی و فرهنگی است که هدف آن ارتقاء سطح کیفیت زندگی شهروندان است. تحقیق حاضر با هدف بررسی توسعه متوازن شهر آمل با رویکرد عدالت فضایی انجام‌ گرفته است.روش بررسی: روش پژوهش توصیفی تحلیلی است. جهت تحلیل داده‌های پژوهش در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی، ابتدا با استفاده از نرم‌افزار GIS به بررسی الگوی توزیع فضایی امکانات با روش‌های آماری و گرافیکی در شهر آمل پرداخته‌شده، سپس توزیع جغرافیایی مورد بررسی قرار گرفته است. در مرحله بعد با استفاده از لایه‌های اطلاعاتی شهر و روش تصمیم‌گیری زوجی، به بررسی شاخص‌های کالبدی موثر در توزیع امکانات پرداخته‌شده است. نظرسنجی و مصاحبه در بازه زمانی 1399-1400 با 42 کارشناس خبره در سطح 22 محله شهر آمل به تعیین توابع برتری و وزن دهی به شاخص‌ها و درنهایت رتبه‌بندی آن‌ها با استفاده از مدل AHP صورت گرفته است.یافته‌ها: یافته های تحلیل‌های گوناگون، حاکی از تمرکز امکانات و خدمات در مرکز شهر و در بافت اولیه آن است.بحث و نتیجه گیری: تحلیل‌هایی مانند تحلیل تراکم کرنل، کریجینگ، لکه‌های داغ مشخص کردند که توزیع امکانات و خدمات در شهر آمل به مرکز تمایل دارد و تحلیل نزدیک‌ترین همسایه نیز نشان داد توزیع امکانات و خدمات خوشه‌ای می‌باشد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        11 - سنجش عدالت فضایی در بستر نظام حمل و نقل عمومی با مدل تحلیل شبکه‌ای (مورد پژوهی: مناطق 2، 3، 4 و 5 شهر تهران)
        ابراهیم دلایی میلان رضا خیرالدین
        چکیده عدالت مفهومی است که هیچ‌گاه دغدغه بشر از آن عاری نبوده است. نام‌گذاری دهه چهارم انقلاب بنام پیشرفت و عدالت بیانگر این واقعیت است که عدالت و پیشرفت بدون یکدیگر فاقد ارزش است. توسعه‌ای که در آن عدالت نباشد پیشرفتی را در بر نخواهد داشت؛ لذا پیشرفت بدون عدالت یعنی ت چکیده کامل
        چکیده عدالت مفهومی است که هیچ‌گاه دغدغه بشر از آن عاری نبوده است. نام‌گذاری دهه چهارم انقلاب بنام پیشرفت و عدالت بیانگر این واقعیت است که عدالت و پیشرفت بدون یکدیگر فاقد ارزش است. توسعه‌ای که در آن عدالت نباشد پیشرفتی را در بر نخواهد داشت؛ لذا پیشرفت بدون عدالت یعنی توسعه فقر. در برنامه‌ریزی شهری آنچه به تحقق‌پذیری بیشتر عدالت شهری کمک می کند، توجه به عدالت فضایی و تعادل بخشی بین تمرکز جمعیت و خدمات است. لذا پژوهش به دنبالِ تبیین جایگاه حقوق عمومی در نظام برنامه ریزی شهری با تأکید بر سیستم حمل و نقل همگانی و همچنین تحلیل شبکه ای سیستم حمل‌ونقل عمومی از منظر عدالت فضایی، در جهت دست یابی به عدالت اجتماعی است. روش تحقیق این مقاله، روش ترکیبی و از نوع مطالعات کاربردی- بنیادی است. پژوهش حاضر با استفاده از نرم‌افزار ARCGIS و با بهره گیری از تکنیک تحلیل شبکه‌ای (Network-Analyst) به بررسی سیستم حمل و نقل عمومی در چهار منطقه تهران (2 و 3 و 4 و 5) با استناد به استاندارهای دسترسی به ایستگاه‌ها پرداخته است. نتایج خروجی از تحلیل پژوهش، نشان می دهد شبکه حمل و نقل عمومی موجود (مترو و اتوبوس تندرو) سطح بسیار محدودی از مناطق 4 گانه مورد بررسی را تحت پوشش خدمات‌رسانی قرار می دهد. به نحوی که از کل سطح مناطق چهارگانه مورد مطالعه به ترتیب 14.5 درصد، 48 درصد، 36 درصد و 33.5 درصد تحت پوشش خدمات حمل و نقل عمومی می باشد؛ لذا دسترسی ساکنین سایر محله‌ها به ایستگاه‌ها در بازه‌های زمانی بسیار طولانی اتفاق می افتد که ناشی از عدم گسترش و توزیع فضایی نامتناسب شبکه حمل و نقل همگانی در سطح شهر تهران شده است که به دنبال آن تحقق عدالت اجتماعی را با چالش هایی مواجه کرده است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        12 - سنجش میزان رضایت از خدمات رفاه عمومی درنظام کاربری اراضی شهر بندر دیر استان بوشهر
        غلامرضا امینی نژاد عنایت الله یزدان پناه حسین بهرامیان
        چکیده عدالت فضایی یکی از شاخه‌های عدالت اجتماعی است. کیفیت وکمیت خدمات رفاه عمومی یکی از یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سنجش برخورداری یاعدم برخورداری یک منطقه از امکانات وتسهیلات خصوصاً در ارتباط با کاربری اراضی است. در پژوهش حاضر وضعیت عدالت فضایی در توزیع خدمات رفاه عمومی چکیده کامل
        چکیده عدالت فضایی یکی از شاخه‌های عدالت اجتماعی است. کیفیت وکمیت خدمات رفاه عمومی یکی از یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سنجش برخورداری یاعدم برخورداری یک منطقه از امکانات وتسهیلات خصوصاً در ارتباط با کاربری اراضی است. در پژوهش حاضر وضعیت عدالت فضایی در توزیع خدمات رفاه عمومی شهری در سطح محلات شهر دیر بررسی می‌گردد. روش انجام پژوهش به صورت توصیفی – تحلیلی می‌باشد، بدین صورت که ابتدا به منظور سنجش میزان رضایت ساکنان محلات مختلف شهر پرسشنامه‌هایی در این خصوص تهیه گردید و سپس جهت تجزیه وتحلیل داده‌ها از آزمون‌های آماری در نرم افزار spss استفاده گردید. در ادامه نیز جهت رتبه بندی محلات بر اساس میزان برخورداری از سرانه کاربری‌ها از روش ویکور (vikor) استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون‌ها نشان می‌دهد که میزان رضایت از میزان کاربری‌ها وخدمات رفاه عمومی در سطح مطلوبی نمی‌باشد و هم چنین مشخص گردید که درتوزیع کاربری اراضی شهر دیر عدالت فضایی رعایت نگردیده است. در خصوص بررسی سرانه کاربری‌های مختلف در محلات شهر دیر میزان تطابق سرانه های موجود با مقادیر استاندارد در برخی موارد بالاتر از سطح استاندارد ولی در اکثر موارد پایین‌تر از سطح استاندارد بوده است. در نهایت امر نیز با استفاده از مدل ویکور فازی اقدام به رتبه بندی محلات بر اساس میزان دسترسی به هرکدام از کاربری کردیم. نتایج بدست آمده از عملیات ویکور نیز تأیید کننده نظرات مردم و میزان سرانه‌های اختصاص داده شده به محلات در طرح تفصیلی می‌باشد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        13 - تحلیل پراکنش فضایی کاربری‌های خدمات عمومی شهری با استفاده از روش شاخص ویلیامسون (مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز)
        روشن کوشانه بختیار عزت پناه میرنجف موسوی
        چکیده وجود نابرابری در توزیع خدمات و امکانات در مناطق یک شهر پدیده ای جدید در هیچ یک از شهرهای جهان نیست و این نابرابری و عدم تعادل در شهرها یک امری طبیعی است و می توان آن را به حداقل ممکن رساند. این تحقیق با هدف بررسی وضعیت پراکنش فضایی کاربری های خدمات عمومی و ارائه چکیده کامل
        چکیده وجود نابرابری در توزیع خدمات و امکانات در مناطق یک شهر پدیده ای جدید در هیچ یک از شهرهای جهان نیست و این نابرابری و عدم تعادل در شهرها یک امری طبیعی است و می توان آن را به حداقل ممکن رساند. این تحقیق با هدف بررسی وضعیت پراکنش فضایی کاربری های خدمات عمومی و ارائه راهکارهای لازم جهت کاهش این نابرابری در شهر تبریز می باشد. نوع روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش مناطق ده گانه شهرداری تبریز است. نتایج نشان می دهد که وضعیت تحقق پذیری طرح های توسعه شهری به لحاظ توزیع فضایی کاربری های خدمات عمومی با مشکلات زیربنایی مواجه بوده و براساس پراکندگی جمعیت نبوده و این امر در مناطق محروم به ویژه مناطق سه، چهار، هشت و نه تبریز قابل توجه می باشد و در جهت کاهش این نابرابری و نحوه توزیع خدمات پیشنهاد می شود با بازبینی های دقیق و کارشناسانه و اجرای صحیح طرح های توسعه شهری در راستای حل مشکلات شهروندان گام برداشته شود پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        14 - ارزیابی عدالت فضایی در توزیع و توسعه پایدار فضای سبز شهری با استفاده از مدل آنتروپی و ضریب پراکندگی (نمونه موردی: مناطق 10 گانه شهر شیراز)
        محمد رحیمی منصور صنیعی عبدالسلام اسماعیلزاده
        چکیده در عصر حاضر اهمیت و نقش فضای سبز در حیات و توسعه شهرها تا حدی است که به عنوان یکی از شاخص های توسعه پایدار از آن یاد می شود. در توسعه پایدار شهری توزیع متناسب فضای سبز با توجه به پراکندگی متوازن جمعیت یکی از اصول برقراری عدالت جغرافیایی است. می باشد. این پژوهش با چکیده کامل
        چکیده در عصر حاضر اهمیت و نقش فضای سبز در حیات و توسعه شهرها تا حدی است که به عنوان یکی از شاخص های توسعه پایدار از آن یاد می شود. در توسعه پایدار شهری توزیع متناسب فضای سبز با توجه به پراکندگی متوازن جمعیت یکی از اصول برقراری عدالت جغرافیایی است. می باشد. این پژوهش با استفاده از روش تحلیلی – توصیفی در پی دستیابی به هدف اصلی پژوهش یعنی ارزیابی وضعیت سرانه فضای سبز در مناطق ده گانه شهر شیراز می باشد در این راستا با گرد آوری اطلاعات موجود در طرحهای توسعه شهری و سرشماری های رسمی مرکز آمار ایران طی سال های 1385، 1390 و 1394، تحلیل های لازم با استفاده از مدل های آنتروپی و ضریب پراکندگی صورت گرفته است. یافته‌های تحقیق نشان می دهد که بالاترین سرانه فضای سبز شهری به ترتیب در مناطق 9، 3، 6، 1 و کمترین سرانه فضای سبز به ترتیب مربوط به مناطق 8 و 7 می‌باشد. در محاسبات مدل ضریب پراکندگی عدد (20/0) بدست آمد که برخلاف تحقیقات قبلی در خصوص نمونه مورد مطالعه این پژوهش، نشانگر تحقق اصل عدالت محوری در برنامه ریزی فضایی شاخص فضای سبز در سال 1394 می باشد. نتایج حاصل از ضریب آنتروپی نیز نشان داد که توزیع جمعیت در مناطق ده گانه شهر شیراز در سال 1385 متعادل بوده، در سال 1390به سمت توزیع نابرابری جمعیت پیش رفته و سپس در سال 1394 دوباره به سمت عدد 1 که نشان‌دهنده توزیع متعادل است، سوق یافته است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        15 - تبیین عدالت فضایی از منظر تمهید خدمات سلامت در فضاها و کاربری‌های شهری برای قشر سالمند (مورد پژوهی: منطقه 15 تهران)
        محمدتقی پیربابایی پریسا ‌ هاشم‌پور پیمان زاده باقری
        چکیده امروزه توجه به جایگاه و نقش سالمندان در نظام برنامه‌ریزی شهری و معماری از یک طرف و تحقق‌پذیری شهرهای دوستدار سالمند، از اولویت‌های اساسی در فرایند برنامه‌ریزی شهری و معماری است. خدمات شهری ساختار‌دهنده‌ی شکل و ماهیت کالبدی، اجتماعی و فضایی شهر است؛ لذا بی عدال چکیده کامل
        چکیده امروزه توجه به جایگاه و نقش سالمندان در نظام برنامه‌ریزی شهری و معماری از یک طرف و تحقق‌پذیری شهرهای دوستدار سالمند، از اولویت‌های اساسی در فرایند برنامه‌ریزی شهری و معماری است. خدمات شهری ساختار‌دهنده‌ی شکل و ماهیت کالبدی، اجتماعی و فضایی شهر است؛ لذا بی عدالتی در نحوه‌ی توزیع آن، تأثیر جبران ناپذیری بر ساختار، ماهیت شهر به ویژه سالمندان را با چالش‌های جدی روبرو می‌کند. تحقیق حاضر به بررسی وضعیت عدالت فضایی در سطح نواحی منطقه 15 تهران پرداخته شد. تحقیق حاضر به لحاظ هدف در زمره پژوهش‌های کاربردی و به لحاظ روش تحقیق پیمایشی می‌باشد. در روند تحقیق ابتدا با طراحی پرسشنامه و برداشتهای میدانی به بررسی میزان دسترسی شهروندان به ویژه سالمندان در سطح نواحی شهر تهران پرداخته شد و سپس جهت رتبه‌بندی نواحی شهر به لحاظ دسترسی به خدمات از مدل VIKOR استفاده شد و در نهایت از مدل نزدیکترین همسایه جهت ارزیابی الگوی پراکندگی خدمات در سطح نواحی شهر استفاده گردید. نتایج مدل ها حاکی از آن است که پراکنش فضایی خدمات شهری در نواحی منطقه 15 از الگویی منظم پیروی نمی‌کند و توزیع‌ها به صورت تصادفی و خوشه‌ای می‌باشد. همچنین تخصیص خدمات شهری در رابطه با قشر سالمند در نواحی منطقه مذکور تفاوت معنی داری دارد. در بررسی‌های به عمل آمده از لحاظ دسترسی به خدمات ناحیه 3 بیشترین دسترسی و برخورداری و ناحیه 5 و 6 کمترین دسترسی برخوردارند. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        16 - سنجش عدالت اجتماعی در ساختار فضایی کلانشهر تبریز با تأکید بر پراکنش فضایی مراکز آموزشی
        پروین دده زاده سیلابی زهرا رسول زاده حسین طهماسبی مقدم
        امروزه فضا های آموزشی یکی از مهم ترین کاربری ها در شهر ها است و نسبت به سایر کاربری های خدمات شهری از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. تخصیص فضا نیز به این کاربری یکی از موضوعات مهمی است که در برنامه ریزی های شهری موردتوجه قرار می گیرد. کلانشهر تبریز در زمره شهر هایی است چکیده کامل
        امروزه فضا های آموزشی یکی از مهم ترین کاربری ها در شهر ها است و نسبت به سایر کاربری های خدمات شهری از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. تخصیص فضا نیز به این کاربری یکی از موضوعات مهمی است که در برنامه ریزی های شهری موردتوجه قرار می گیرد. کلانشهر تبریز در زمره شهر هایی است که در آن توزیع فضایی خدمات شهری از جمله خدمات آموزشی به طور مناسب و مکفی صورت نگرفته است. در راستای رفع مشکلات ناشی از این مساله و همچنین افزایش کارایی این فضاها، توجه به ساماندهی و توزیع مناسب ضروری به نظر می رسد. بر این اساس، پژوهش حاضر با استفاده از مدل های آمار فضایی، تحلیل لکه های داغ و خود همبستگی فضایی در نرم افزار Arc/GISبه نحوه توزیع فضایی کاربری های آموزشی در سطح شهر تبریز پرداخته است. داده های مورد نیاز نیز به روش کتابخانه ای و با مراجعه به منابع و سازمان های مربوطه گردآوری شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که در بلوک های شهر تبریز از لحاظ وضعیت کلی آموزشی نابرابری وجود دارد؛ نواحی 1 و 2 از منطقه 2 و ناحیه 5 از منطقه 4، وناحیه 1 از منطقه 8، ناحیه 1 از منطقه 3 و ناحیه 3 از منطقه 10 بیشترین وزنه و نواحی 4 و 6 از منطقه 5، ناحیه 2 از منطقه 9 و در نهایت ناحیه 1 از منطقه 6 کمترین وزنه از کاربری های آموزشی را به خود اختصاص داده اند. به گونه ای که این نواحی به لحاظ پایداری در سطح پایین تری قرار دارند. همچنین بر اساس شاخص موران توزیع فضایی کاربری های آموزشی در کلانشهر تبریز به صورت خوشه ای می باشد. بر اساس این شاخص نیز نابرابری موجود در زمینه توزیع کاربری مورد نظر کاملا مشهود است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        17 - سنجش رضایت‌مندی ساکنان از کیفیت مسکن در محلات شهری با رویکرد عدالت فضایی مطالعه موردی: محلات منطقه دو شهرداری تهران
        علی حسینی نوریکا یولیه سن ونسان
        مهم‌ترین کارکرد هر شهری نقش سکونتی آن است و به همین دلیل ویژگی‌های کیفی مسکن نقش اساسی در کیفیت فضاهای شهری و عدالت فضایی-اجتماعی دارند. با رشد سریع شهرنشینی در قرن اخیر، به‌خصوص در جوامع توسعه‌نیافته و در پی آن رشد طبیعی جمعیت، مهاجرت و کوچک شدن بعد خانوار باعث چالش‌ها چکیده کامل
        مهم‌ترین کارکرد هر شهری نقش سکونتی آن است و به همین دلیل ویژگی‌های کیفی مسکن نقش اساسی در کیفیت فضاهای شهری و عدالت فضایی-اجتماعی دارند. با رشد سریع شهرنشینی در قرن اخیر، به‌خصوص در جوامع توسعه‌نیافته و در پی آن رشد طبیعی جمعیت، مهاجرت و کوچک شدن بعد خانوار باعث چالش‌های جدی در شهر ازجمله کاهش کیفیت مسکن و نابرابری در ابعاد گوناگون کالبدی، محیط زیستی، خدماتی، اجتماعی و اقتصادی شده است. منطقه 2 شهر تهران به‌دلیل شمالی-جنوبی بودن و کشیدگی از مرکز شهر تا شمالی‌ترین نقاط شهری تهران دارای گوناگونی سکونتی و کیفیت مسکن می‌باشد. مسکن یکی از نیازهای حیاتی انسان‌ها است، به همین دلیل رضایت‌مندی ساکنان از کیفیت مسکن در محلات شهری قابل تحلیل هستند و بی‌توجهی به این امر مهم، می‌تواند باعث نابرابری مسکن شود. هدف پژوهش حاضر تحلیل رضایت‌مندی ساکنان از کیفیت مسکن در سطح محلات منطقه 2 شهر تهران است. روش تحقیق این پژوهش توصیفی-تحلیلی با ماهیت کاربردی است و در گردآوری اطلاعات از روش اسنادی و پیمایشی با استفاده از روش پرسشنامه صورت گرفته است. داده‌های گردآوری شده با استفاده از آزمون تی تک نمونه، میزان رضایت از شاخص‌های کیفیت مسکن، آزمون همبستگی پیرسون و در نهایت تحلیل عاملی انجام شده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد که شاخص‌های مورد مطالعه (دسترسی، ویژگی ساختاری، امکانات رفاهی، ویژگی اقتصادی، ویژگی اجتماعی و سلامت محیطی) با موضوع پژوهش و حتی مولفه‌های هر شاخص رابطه معناداری دارند. نتایج رضایت‌مندی ساکنان نیز نشان‌دهنده این است که منطقه ازنظر داشتن شاخص‌های مورد مطالعه پژوهش دارای مطلوبیت مناسبی می‌باشد. درنهایت ده عامل برای کیفیت مسکن از منظر کیفیت خیابان، نوع ساختمان‌، تقاضای مسکن، سطح فرهنگی، امکانات رفاهی، دسترسی به ایستگاه و خطوط حمل‌ونقل، خلوتی محل، کیفیت صوتی و هوا، نسبت قومی و نژادی و عوارض و مالیات شهرداری قابل شناسایی است. نتایج تحلیل همبستگی پیرسون مشخص می‌کند که بالاترین همبستگی مربوط به شاخص‌های امکانات رفاهی با دسترسی و ویژگی اقتصادی بوده است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        18 - ارزیابی شاخص های شهر سالم با استفاده از مدل تاپسیس فازی، نمونه موردی: (مناطق ده گانه شهر شیراز)
        محمدرضا سلیمی سبحان بابر منصوری
        رویکرد شهر سالم به دنبال رشد و گسترش بی رویه شهرها و با هدف تامین شرایط مطلوب زندگی برای نسل امروز و نسل های فردا مطرح شد و در اواسط دهه 1980 میلادی با تبدیل شدن به یک جنبش فراگیر به دنبال زیست پذیری سالم تر در سکونتگاههای شهری در گستره جهانی بود. این تحقیق با هدف ارزیا چکیده کامل
        رویکرد شهر سالم به دنبال رشد و گسترش بی رویه شهرها و با هدف تامین شرایط مطلوب زندگی برای نسل امروز و نسل های فردا مطرح شد و در اواسط دهه 1980 میلادی با تبدیل شدن به یک جنبش فراگیر به دنبال زیست پذیری سالم تر در سکونتگاههای شهری در گستره جهانی بود. این تحقیق با هدف ارزیابی و تحلیل فضایی وضعیت برخی از شاخص های شهر سالم در محلات ده گانه شهر شیراز به منظور سطح بندیمناطق انجام می شود. روش تحقیق، توصیفی و تحلیلی مبتنی بر داده های رسمی می باشد. این پژوهش از نوع کاربردی است. برای سطح بندی محلات و مناطق شهری از روش تاپسیس فازی استفاده شده است. پس از بررسی اطلاعات موجود در خصوص منطقه مورد مطالعه، نسبت به انتخاب شاخص های ارزیابی رویکرد شهر سالم ( بالغ بر 25 شاخص) از نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395، همچنین شاخص های برنامه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اقدام گردید. این شاخص ها بر اساس سه دسته کلی شاخص های بهداشتی و سلامت، شاخص های زیست محیطی و شاخص های جمعیتی و اقتصادی آورده شده اند. مقادیر هر 25 شاخص برای تک تک مناطق ده گانه شهر شیراز آورده شده است. پس از اینکه مقادیر هر 25 شاخص برای منطقه های شهر، گردآوری شد با استفاده از روش خوشه بندی فازی، خوشه بندی مناطق شهری انجام شد. نتایج خوشه بندی فازی مناطق شهر شیراز با توجه به شاخص های شهر سالم نشان از پراکندگی و ناهمسانی وضعیت شاخص های شهر سالم در کل مجموعه شهر دارد. مناطق 1، 3 و 6 در خوشه اول، 4 و 5 در خوشه دوم، 2و 8 در خوشه سوم، 7 و 9 در خوشه چهارم و منطقه 10 نیز در خوشه پنجم جای می گیرند. نتایج نشان می دهد مناطق 1و 3 نزدیک ترین فاصله و منطقه 10 نیز دورترین فاصله را با معیارها و شاخص های شهر سالم داشته اند. لذا مدیریت شهری باید بودجه و امکانات بیشتری برای این مناطق در نظر گرفته تا بخشی از این کمبودها و نارسایی ها جبران گردد. برای این کار پیشنهاد می گردد سیاست های نوشهرگرایی1 نیز به صورت همزمان از سوی مدیران شهری دنبال شود که بر اهداف توسعه حمل و نقل عمومی سالم، توسعه پیاده راهها و دوچرخه سواری عمومی، فشرده سازی و ترکیب کردن کاربری های سازگار، با هدف افزایش فعالیت اقتصادی و اجتماعی و افزایش اشتغال،کاهش هزینه های توسعه پراکنده شهری تاکید دارد و در بعد سیاسی نیز می بایست تقویت مطالبه گری حقوق شهروندی و عدالت اجتماعی از سوی گروههای داوطلب مردمی و انجمن های شهری و جامعه مدنی به صورت جدی و به عنوان خواست عمومی دنبال شود. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        19 - ارزیابی توزیع فضای سبز شهری با استفاده از رویکرد عدالت فضایی در شهر زنجان
        ابراهیم شریف زاده اقدم سید جلال قدسی
        نظر به اینکه عدالت و بی‌عدالتی در فضا نمایان می‌شوند، تجزیه‌وتحلیلِ برکنش بین فضا و اجتماع در فهم بی عدالتی‌های اجتماعی و نحوه‌ی تنظیم سیاست‌های برنامه‌ریزی برای کاهش یا حل آن‌ها ضروری است. تبیین مفهوم عدالت فضایی، نیازمند بررسی و شناخت مناطق در توزیع متعادل خدمات و امک چکیده کامل
        نظر به اینکه عدالت و بی‌عدالتی در فضا نمایان می‌شوند، تجزیه‌وتحلیلِ برکنش بین فضا و اجتماع در فهم بی عدالتی‌های اجتماعی و نحوه‌ی تنظیم سیاست‌های برنامه‌ریزی برای کاهش یا حل آن‌ها ضروری است. تبیین مفهوم عدالت فضایی، نیازمند بررسی و شناخت مناطق در توزیع متعادل خدمات و امکانات، ازجمله فضای سبز در بین جمعیت ساکن شهر از مؤلفه‌های پایداری شهری است. هدف اصلی پژوهش بررسی این فرضیه که به نظر می رسد توزیع پارک ها و فضاهای سبز شهری در بین نواحی مختلف شهر زنجان به صورت متعادل توزیع نشده است، می باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و با روش توصیفی تحلیل فضایی و آماری صورت گرفته است که توزیع فضاییِ فضاهای سبز شهر زنجان را از منظر عدالت فضایی موردبررسی قرار داده است. جهت ارزیابی فضاهای سبز از روش های ارزیابی کمی و کیفی (ماتریس های چهارگانه)، شاخص موران و شاخص همسایگی بهره گرفته‌شده است. نتایج تحقیق حاکی از این است که توزیع سرانه های فضای سبز و به‌ویژه توزیع پارک ها در سطح نواحی شهر زنجان دارای وضعیت نامناسبی است و توزیع سرانه ها در بین این نواحی تفاوت معناداری را نشان می دهد به‌طوری‌که برخی از نواحی مانند 101 و 207 بسیار بیشتر از نیاز جمعیتی خود دارای فضای سبز می باشند درحالی‌که برخی دیگر از نواحی مانند 201، 202، 203، 204، 205 و 305 فاقد هرگونه فضای سبزی می باشد؛ و نهایتاٌ نتایج شاخص همسایگی و موران نشان داد که الگوی توزیع پارک های شهر زنجان، از الگوی خوشه ای تبعیت می کند و به‌صورت تصادفی بوده است و نحوه ی توزیع پارک ها در سطح شهر و در بین نواحی مشخص است که کاملاً بدون برنامه ریزی بوده است و عملاً برنامه ریزی برای توزیع پارک با توجه به مقیاس عملکردی آن ها صورت نگرفته است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        20 - ارزیابی کمی و کیفی توسعه کاربری‌های ورزشی در استان خراسان رضوی براساس رعایت عدالت فضایی در پراکنش فضاها و اماکن
        محمد اردمه سید مصصطفی طیبی ثانی علی فهیمی‌نژاد باقر مرسل
        پژوهش حاضر به تحلیل فضایی اماکن ورزشی و ارزیابی نحوه دسترسی به مراکز ورزشی با توجه به الگوی توزیع فضایی آنها در سطح شبکه‌های ارتباطی در استان خراسان رضوی پرداخته است. این تحقیق از نوع کاربردی و به روش توصیفی – تحلیلی می‌باشد. پس از تعیین سرانه کاربری‌های ورزشی در چکیده کامل
        پژوهش حاضر به تحلیل فضایی اماکن ورزشی و ارزیابی نحوه دسترسی به مراکز ورزشی با توجه به الگوی توزیع فضایی آنها در سطح شبکه‌های ارتباطی در استان خراسان رضوی پرداخته است. این تحقیق از نوع کاربردی و به روش توصیفی – تحلیلی می‌باشد. پس از تعیین سرانه کاربری‌های ورزشی در سطح استان، با استفاده از مدل ویلیامسون سرانه توزیعی این مراکز در سطح مناطق با توجه به تراکم جمعیت سنجیده شد. در بخش دوم، با استفاده از مدل موران الگوی توزیع فضایی کاربری‌های ورزشی (روباز، سرپوشیده و کل کاربری‌های ورزشی) با توجه به مساحت این کاربری‌ها سنجیده شد. نتایج بیانگر آن بوده است که سرانه فضاهای ورزشی در استان برابر با 34/0 مترمربع می‌باشد که از حداقل سرانه تعیین شده برای ایران نیز کمتر است. از طرف دیگر، سرانه کل فضاهای ورزشی به ازای هر خانوار در حدود 05/1 مترمربع است. همچنین؛ سرانه فضاهای ورزشی روباز بیشتر از سرانه فضاهای سرپوشیده (92/0در مقابل 13/0 مترمربع به ازای هر نفر) می‌باشد. در این میان، زون 1 که شمال شرق استان است، دارای پراکنش بیشتری از فضاها و اماکن ورزشی است که البته به لحاظ جمعیتی نیز از توزیع بیشتری برخوردار است. این در حالیست که با افزایش تراکم جمعیتی، سرانه کل فضاهای ورزشی (روباز و سرپوشیده) با شیب خط R2= 0.5985 افزایش می‌یابد. همچنین با توجه به نتایج حاصل از مدل میانگین نزدیک‌ترین همسایه مشخص شد که الگوی فضایی توزیع مراکز ورزشی در سطح استان خراسان رضوی در سطح 99 درصد به صورت تصادفی می‌باشد. بنابراین؛ حل این مشکلات نیاز به برنامه‌ریزی و مدیریت در زمینه مکان‌یابی و سامان‌دهی فضاهای ورزشی دارد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        21 - ارزیابی روند تغییرات فضای سبز در مناطق شهری با رویکرد عدالت فضایی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(نمونه موردی منطقه یک شهر زنجان)
        ابوالفضل مشکینی سعید نجفی
        تحقیق حاضر در پی ارزیابی روند تغییرات فضای سبز با رویکرد عدالت فضایی در منطقه یک شهر زنجان است. روش تحقیق در این پژوهش؛ ترکیبی از روش های توصیفی- تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات، استفاده از تصاویر ماهواره ای می باشد. تحلیل تفاوت های سرانه فضای سبز در منطقه 1 شهر زنجان طی چکیده کامل
        تحقیق حاضر در پی ارزیابی روند تغییرات فضای سبز با رویکرد عدالت فضایی در منطقه یک شهر زنجان است. روش تحقیق در این پژوهش؛ ترکیبی از روش های توصیفی- تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات، استفاده از تصاویر ماهواره ای می باشد. تحلیل تفاوت های سرانه فضای سبز در منطقه 1 شهر زنجان طی سالهای 213- 2007 استخراج گردید؛ که در سال 2007 سرانه فضای سبز برابر با 8/16 مترمربع به ازای هر نفر در حالی که در سال 2013 برابر با 77/5 مترمربع به ازای هر نفر محاسبه گردیده است. نتایج حاصل از مدل موران نشان داد که با توجه به مقدار شاخص و نمره Z، طی سالهای مورد بررسی توزیع فضایی اراضی فضای سبز از الگوی خوشه ای تبعیت می کند. همچنین طیف بندی مساحت کاربری فضای سبز در منطقه 1 شهر زنجان در سال 2007 نشان داد که از کل محدوده، 16898 مترمربع مناطق فاقد فضای سبز، 1822 مترمربع فضای سبز کم، 602 مترمربع فضای سبز متوسط و 65 مترمربع مناطق دارای فضای سبز زیاد بوده است. در حالی که در سال 2013 مناطق فاقد سبز به 18358 مترمربع افزایش و مناطق فضای سبز کم 978 مترمربع، مناطق فضای سبز متوسط 51 مترمربع و مناطق فضای سبز زیاد و بسیار زیاد کاهش یافته اند. مقایسه فضای سبز طی سالهای 2013- 2007 در منطقه مورد مطالعه نشان داد که بیشترین درصد تغییرات در مناطق فاقد فضای سبز بوده که میزان آن در سال 2007 برابر با 86.19 درصد بوده که در سال 2013 این میزان به 94.45 درصد افزایش یافته است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        22 - بررسی رویکرد عدالت فضایی در پراکنش خدمات بیمارستانی و درمانگاهی شهر مشهد با استفاده از تکنیک ویکور
        محسن چشم میشی امید مبارکی
        در اغلب شهرها عدم تخصیص متناسب فضا و مکان گزینی بهینه عناصر خدماتی و کالبدی شهر، افزایش روز افزون مشکلات شهری را برای شهروندان به دنبال داشته و دارد. در این میان، خدمات بهداشتی و درمانی با توجه به نقش مهم خود در ارتقای سلامت جامعه و افزایش کیفیت زندگی از اهمیت خاصی برخو چکیده کامل
        در اغلب شهرها عدم تخصیص متناسب فضا و مکان گزینی بهینه عناصر خدماتی و کالبدی شهر، افزایش روز افزون مشکلات شهری را برای شهروندان به دنبال داشته و دارد. در این میان، خدمات بهداشتی و درمانی با توجه به نقش مهم خود در ارتقای سلامت جامعه و افزایش کیفیت زندگی از اهمیت خاصی برخوردار است، به طوری که ضعف و ناکارآمدی مدیریت در امر خدمات رسانی مطلوب در این زمینه تبعات منفی گسترده ای را در پی خواهد داشت. از این رو پژوهش حاضر به طور نمونه، مناطق سیزده گانه شهر مشهد را بر حسب برخورداری و محرومیت از خدمات بهداشتی- درمانی به ویزه در رابطه با میزان جمعیت هر منطقه مورد بررسی قرار داده است. نوع مطالعه توصیفی- تحلیلی و جامعه پزوهش بیمارستان ها و درمانگاه های شهر مشهد در سال 1394 می باشد. برای جمع آوری داده ها از روش میدانی استفاده شده است. سپس اطلاعات بدست آمده وارد محیط Arc map شده و با بهره گیری از امکانات این سامانه به تعیین شعاع عملکردی و بررسی توزیع فضایی بیمارستان ها، درمانگاه ها و تجزیه - تحلیل داده ها پرداخته شده است. در نهایت با استفاده از تکنیک وایکور مناطق شهر مشهد در رابطه با میزان برخورداری و محرومیت از خدمات بیمارستانی و درمانگاهی رتبه بندی شده اند. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که اختلافات عمیقی در زمینه برخورداری از خدمات بیمارستانی و درمانگاهی در سطح شهر مشهد وجود دارد. به شیوه ای که منطقه 1 با ضریب 011/0 در مدل ویکور به عنوان منطقه بسیار برخوردار می باشد در حالی که منطقه 12 با ضریب 999/0 به عنوان منطقه فرو برخوردار و محروم شناخته شد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که توزیع خدمات درمانی در بین مناطق مشهد به صورت تمرکز گرایانه و نامتناسب با عدالت فضایی است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        23 - تحلیل نابرابری های فضایی توزیع خدمات شهری از منظر عدالت فضایی مطالعه موردی: شهرستان قرچک
        بیژن رحمانی شهره تاج علی عبدی
        عدالت فضایی از مباحثی است که در سال های اخیر در میان برنامه ریزان و جغرافیدانان اهمیت ویژه ای یافته است. از آنجا که خدمات عمومی شهری، ساختار دهنده شکل و ماهیت کالبدی، اجتماعی و فضایی شهر می باشد، بی عدالتی در نحوه توزیـع آن،تأثیر جبران ناپذیری بر ساختار، ماهیت شهر و جدا چکیده کامل
        عدالت فضایی از مباحثی است که در سال های اخیر در میان برنامه ریزان و جغرافیدانان اهمیت ویژه ای یافته است. از آنجا که خدمات عمومی شهری، ساختار دهنده شکل و ماهیت کالبدی، اجتماعی و فضایی شهر می باشد، بی عدالتی در نحوه توزیـع آن،تأثیر جبران ناپذیری بر ساختار، ماهیت شهر و جدایی گزینی طبقاتی محلات شهر گذاشته و مدیریت شهری را با چالش های جـدی روبرو کرده است. با بررسی میران نابرابری ها در توزیع خدمات و شناسایی الگوی فضایی بی عدالتی در سطح شهر، می توان پی بـرد که کدامیک از خدمات در وضعیت نامناسب تری هستند و بی عدالتی بیشتر در کدام بخش و محلۀ شهری تمرکز یافتـه اسـت تـا از ایـن طریق مدیریت شهری با عمل آگاهانه در توزیع فضایی خدمات عمومی و منافع اجتماعی، نـابرابری هـای فضـایی را کـاهش داده و کیفیت رندگی را ارتقا دهد. رشد روزافزون جمعیت شهرستان قرچک و نیاز ساکنین به خدمات شهری در حال افزایش است. ازاین‌رو تحقیق حاضر که با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از اسناد کتابخانه‌ای و استنتاج یافته‌های میدانی در قالب تدوین و توزیع پرسش‌نامه، در سطح محدوده موردمطالعه صورت گرفته است به بررسی وضعیت برخورداری شهروندان از خدمات و نیز توزیع آن‌ها در سطح روستاها پرداخته است. یافته‌های تحقیق با استفاده آزمون موران و روش جینی و همچنین آزمون T-test مورد تجزیه تحلیل قرارگرفته و نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که خدمات و امکانات مورد بررسی در تحقیق در سطح شهرستان قرچک به‌صورت عادلانه توزیع نشده‌اند از طرفی نیز نتیجه آزمون سطح رضایت‌مندی شهروندان از وضعیت خدمات شهری موردبررسی نیز حاکی از نامناسب بودن وضعیت این خدمات در سطح شهرستان قرچک بوده است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        24 - تحلیلی بر عدالت فضایی در توزیع خدمات؛ با تاکید بر مدیریت شهری (مورد مطالعه: محلات منطقه چهار زاهدان)
        مهدی اخگری سلیمه سالارزایی
        ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯿﺰان ﻧـﺎﺑﺮاﺑﺮی ﻫـﺎ در ﺗﻮز ﯾـﻊ ﺧـﺪﻣﺎت و ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﻟﮕﻮی ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﯽ ﻋﺪاﻟﺘﯽ در ﺳﻄﺢ ﺷﻬﺮ ﻣﯽﺗﻮان ﭘﯽ ﺑﺮد ﮐﻪ ﮐﺪام ﯾﮏ از ﺧﺪﻣﺎت در وﺿﻌﯿﺖ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗـﺮ ی ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﯽ ﻋﺪاﻟﺘﯽ ﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﮐﺪام ﺑﺨﺶ و ﻣﺤﻠﮥ ﺷﻬﺮی ﺗﻤﺮﮐﺰ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. عدالت فضایی و عدالت جغرافیایی به منزله توزیع عادلانه خد چکیده کامل
        ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯿﺰان ﻧـﺎﺑﺮاﺑﺮی ﻫـﺎ در ﺗﻮز ﯾـﻊ ﺧـﺪﻣﺎت و ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﻟﮕﻮی ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﯽ ﻋﺪاﻟﺘﯽ در ﺳﻄﺢ ﺷﻬﺮ ﻣﯽﺗﻮان ﭘﯽ ﺑﺮد ﮐﻪ ﮐﺪام ﯾﮏ از ﺧﺪﻣﺎت در وﺿﻌﯿﺖ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗـﺮ ی ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﯽ ﻋﺪاﻟﺘﯽ ﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﮐﺪام ﺑﺨﺶ و ﻣﺤﻠﮥ ﺷﻬﺮی ﺗﻤﺮﮐﺰ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. عدالت فضایی و عدالت جغرافیایی به منزله توزیع عادلانه خدمات و امکانات شهری به منظور رسیدن به یک جامعه متوازن و یکی از رهیافت های عدالت اجتماعی است. هدف این پژوهش بررسی و تحلیل عدالت فضایی در نحوه توزیع خدمات در سطح محلات منطقه چهار شهرداری زاهدان است. روش پژوهش از نوع توصیفی ـ تحلیلی است.به منظور تحلیل نحوه توزیع خدمات در سطح محلات منطقه چهار ، از مدل های L.Q ، ضریب امتیاز استاندارد شده و مدل VIKOR استفاده شده است. سپس به منظور سنجش رضایت شهروندان از نحوه توزیع خدمات از آزمون های آماری در نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج نشان می دهد خدمات شهری و همچنین توزیع فضایی جمعیت و خدمات به صورت عادلانه در سطح محلات منطقه 4 توزیع نشده، به طوری که محلات آزادی میانی و مصلی قدس در بهترین وضعیت و محلات شیرآباد و کلاته کامبوزیا در پایین ترین سطح برخورداری از توزیع خدمات قرار دارند. یافته های حاصل از پرسشنامه رضایت شهروندان در توزیع خدمات نشان دهنده نارضایتی شهروندان از نحوه توزیع خدمات است. به طوری که محلات آزادی و کلاته کامبوزیا به ترتیب دارای بیشترین و کمترین میزان رضایت را از نحوه توزیع خدمات بودند. علت این امر را می توان در عدم تعریف مشخص کاربری های محله ای در نظام مدیریت شهری ، عدم تسهیلات زیرساختی خدماتی دانست که از مهمترین جنبه هایی است که نابرابری را در سطح محلات را شدیدتر نموده است. از آنجایی که مدیریت شهری عامل اصلی توزیع خدمات در سطح محلات است، می تواند با آگاهی از نحوه توزیع خدمات در سطح محلات و رضایت شهروندان از نحوه توزیع خدمات نقش بهتری را در توزیع خدمات داشته باشد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        25 - تحلیل جامعه‌شناختیِ عدالت فرهنگی- هنری با تاکید بر مفهوم عدالت فضایی (مطالعه موردی مناطق پنج‌گانه شهر اراک)
        مهدی مبارکی باقر ساروخانی منصور وثوقی
        این مقاله قصد دارد با رویکرد عدالت فضایی، به تشخیص وضعیت توزیع و استقرار امکانات (کاربری ) فرهنگی- هنری به عنوان یکی از بسترهای شکل گیری فعالیت های فرهنگی در شهر اراک بپردازد تا بر اساس آن به فهم و تحلیل ارتباطِ نحوه توزیع این امکانات با نیازها و استحقاق فرهنگی- هنری شه چکیده کامل
        این مقاله قصد دارد با رویکرد عدالت فضایی، به تشخیص وضعیت توزیع و استقرار امکانات (کاربری ) فرهنگی- هنری به عنوان یکی از بسترهای شکل گیری فعالیت های فرهنگی در شهر اراک بپردازد تا بر اساس آن به فهم و تحلیل ارتباطِ نحوه توزیع این امکانات با نیازها و استحقاق فرهنگی- هنری شهروندان ساکن در مناطق مختلف بپردازد. روش این مطالعه ترکیبی ( کمی و کیفی) از نوع همزمان بوده که در بخش کمی، جمع آوری داده ها با ابزار پرسشنامه و با شیوه نمونه گیری متناسب با حجم انجام شد. در بخش کیفی جمع آوری اطلاعات مربوط به مطالعات کالبدی (میزان و نحوه توزیع کاربری های فرهنگی- هنری در مناطق شهر) با تحلیل ثانویه انجام و پس از آن مکانی گردیده است. از مهمترین نتایج می توان به کاستی و تفاوت معنادار و مسئله مند نحوه و میزان برخورداری از امکانات و خدمات فرهنگی- هنری در مناطق پنچ گانه شهری اراک اشاره کرد که نشان دهنده شکاف و نابرابرهای محسوس در توزیع و تخصیص امکانات و خدمات مذبور می باشد، وضعیت شاخص منفعت جمعی در بخش فرهنگی-هنری (با در نظر گرفتن عامل سرانه، سرانه استاندارد و شعاع عملکردی) از وضعیت محرومیت فضایی و اجتماعی بخش قابل توجهی از پهنه جغرافیای اجتماعی آن حکایت دارد. نهایتا الگوی توزیع فضایی امکانات فرهنگی- هنری بر مبنای نیازها و استحقاق شهروندان در شهر اراک، ناکارا و نابرابر و ناعادلانه می باشد که تفاوت و نابرابری های جدی را در سطح مناطق و در بین شهروندان ساکن در آن ایجاد نموده است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        26 - مکانیابی و تحلیل پراکنش فضای سبز با رویکرد عدالت فضایی (نمونه موردی: کلانشهر تبریز)
        رسول درسخوان هادی پاشاچینی
        هدف اصلی پژوهش، ارزیابی پراکنش فضای سبز و مکانیابی در جهت توسعه آتی با رویکرد عدالت فضایی در کلانشهر تبریز می‌باشد. روش تحقیق به لحاظ هدف کاربردی بوده و از نظر ماهیت بنیادی-کاربردی می‌باشد و به لحاظ زمانی، مقطعی است. برای گردآوری داده ها از سه شیوه کتابخانه‎ای، میدا چکیده کامل
        هدف اصلی پژوهش، ارزیابی پراکنش فضای سبز و مکانیابی در جهت توسعه آتی با رویکرد عدالت فضایی در کلانشهر تبریز می‌باشد. روش تحقیق به لحاظ هدف کاربردی بوده و از نظر ماهیت بنیادی-کاربردی می‌باشد و به لحاظ زمانی، مقطعی است. برای گردآوری داده ها از سه شیوه کتابخانه‎ای، میدانی و نقشه های وضع موجود شهر به تفکیک مناطق استفاده شده‌است. تجزیه و تحلیل داده‌ها به دو صورت کمی و کیفی صورت پذیرفته است. معیارهای انتخاب شده در جهت مکانیابی عادلانه فضای سبز توسط کارشناسان خبره وزن دهی شده و نقشه عوامل در سیستم اطلاعات جغرافیایی خروجی گرفته می‌شود که در نهایت مکان‌های پیشنهادی با مدل Index Overlay نشان داده می‌شود. یافته‌های این پژوهش نشانگر این است که کمترین مساحت فضای سبز مربوط به منطقه 9 و بیشترین مساحت مربوط به منطقه 2 می‌باشد. طبق آمار سرانه فضای سبز، منطقه 2 با سرانه 4/9 و منطقه 9 با سرانه 1 به ترتیب بیشترین و کمترین سرانه فضای سبز را در کلانشهر تبریز دارند. این اختلاف زیاد سرانه‌ها در دسترسی ساکنین این مناطق به فضاهای سبز را با مشکل رو‌به‌رو می‌کند و نشانگر رعایت نشدن عدالت فضایی در توزیع فضای سبز است. شهر تبریز در سال‌های نه چندان دور به عنوان یکی از باغ شهرهای ایران شمرده می‌شد ولیکن امروزه به دلیل افزایش جمعیت و به طبع آن کاهش سرانه فضای سبز و توزیع نامتوازن آن با دسترسی نامناسب به این فضاها روبه‌رو شده است بطوریکه این کمبود در مناطق مختلف آن به یک اندازه نمی‌باشد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        27 - تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در مناطق شهری (مطالعه موردی مناطق شهر اصفهان)
        فرشاد طهماسبی زاده احمد خادم الحسینی
        شهر و فرا شهری باعث شکل‌گیری عدم تعادل و نابرابری فضایی در شهرها شده است. و این مهمترین مشکل شهر-های امروز است. ضرورت دارد این نابرابری‌ها در بعد فضایی و جغرافیایی در جهت ایجاد محیط آرمانی برای زندگی بهتر بررسی گردد. هدف از این پژوهش تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در مناطق ش چکیده کامل
        شهر و فرا شهری باعث شکل‌گیری عدم تعادل و نابرابری فضایی در شهرها شده است. و این مهمترین مشکل شهر-های امروز است. ضرورت دارد این نابرابری‌ها در بعد فضایی و جغرافیایی در جهت ایجاد محیط آرمانی برای زندگی بهتر بررسی گردد. هدف از این پژوهش تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در مناطق شهر اصفهان است. از نظر روش‌شناسی براساس ماهیت از نوع توصیفی _موردی و تحلیلی است. براساس هدف از نوع کاربردی است. در گرد‌آوری اطلاعات از روش‌های اسنادی، کتابخانه ای و میدانی، و ابزار‌های مشاهده، مصاحبه، پرسشنامه‌،آرشیوهای اطلاعاتی شهر اصفهان، بررسی نقشه ها، آمارنامه ها، و.‌.‌.استفاده شده است. در تجزیه و تحلیل داده‌ها از مدل‌های شاخص توسعه انسانی‌(HDI)-،آزمون‌های آمار فضایی‌،همبستگی فضایی شاخص موران و میانگین نزدیکترین همسایه، و تحلیل‌های ZONAL در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به صورت ترکیبی استفاده شده است. عدم تعادل شاخص های عدالت در منطقه های شهر اصفهان‌، به وجود آمدن دوگانگی فضایی در فضای هر منطقه از شهر، نابرابری در بین منطقه های شهر اصفهان از جمله نتایج آن می باشد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        28 - سنجش عدالت فضایی در پراکنش توسعه با استفاده از مدل ادغام (مطالعه موردی: شهرستان‌های استان اردبیل)
        حسین نظم فر علی عشقی چهاربرج فرامرز منتظری
        سرآغاز عدالت اجتماعی ریشه در عدالت فضایی و محیطی دارد. عدالت فضایی یکی از مقوله‌های برنامه‌ریزی مبتنی بر جغرافیا است که هدف آن تأمین نیازهای ساکنان محدوده‌های جغرافیایی است. پهنه‌های فضایی گسترده‌ استان اردبیل متاثر از بی‌عدالتی فضایی از بعد شاخص های توسعه است. از این ر چکیده کامل
        سرآغاز عدالت اجتماعی ریشه در عدالت فضایی و محیطی دارد. عدالت فضایی یکی از مقوله‌های برنامه‌ریزی مبتنی بر جغرافیا است که هدف آن تأمین نیازهای ساکنان محدوده‌های جغرافیایی است. پهنه‌های فضایی گسترده‌ استان اردبیل متاثر از بی‌عدالتی فضایی از بعد شاخص های توسعه است. از این رو پژوهش حاضر به بررسی و سنجش وضعیت عدالت فضایی در توسعه یافتگی شهرستان‌های استان‌ اردبیل پرداخته است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی است. جامعه آماری تحقیق شامل 10 شهرستان استان اردبیل براساس سالنامه آماری 1390 می‌باشد. برای سنجش عدالت فضایی در توسعه یافتگی شهرستان ها از 40 شاخص موثر توسعه یافتگی استفاده شده است. جهت تعیین اهمیت هریک از شاخص ها از روش آنتروپی شانون و به منظور تجزیه وتحلیل و رتبه بندی شهرستان ها از دو مدل تاپسیس و ویکور استفاده شده است. از آنجاییکه نتایج حاصل از این دو مدل در مواردی با یکدیگرهمخوانی نداشتند، برای رسیدن به یک اجماع کلی، از روش‌های ادغامی (میانگین رتبه، بردا، کپلند) بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از تکنیک ادغام نشان می‌دهدکه شهرستان‌ اردبیل با کسب رتبه اول از نظر برخورداری از شاخص‌های توسعه از وضعیت بسیار مطلوبی برخوردار است. بعد از این شهرستان، شهرستان های خلخال و نمین در وضعیت توسعه یافته، شهرستان های سرعین و کوثر نیمه توسعه یافته، شهرستان های مشگین شهر، پارس‌آباد و نیرکمتر توسعه یافته و شهرستان های مغان و بیله سوار در وضعیت محروم از شاخص های توسعه قرار دارند. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        29 - پهنه بندی عدالت فضایی در برخورداری از کاربری های خدمات شهری در نواحی شهر قزوین با استفاده از GIS و زمین آمار
        سعید امانپور علی شجاعیان نورا عبیات نگار رحیم پور
        وظیفه‌ی اصلی برنامه‌ریزان شهری توزیع بهینه منابع و اجرای عدالت فضایی در سطح شهر می باشد. عدم دسترسی عادلانه و توزیع نامتعادل خدمات شهری موجب بی‌نظمی شهری و نابرابری ساکنان نواحی مختلف شهر، در برخورداری از امکانات شهری می شود. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات توصیفی-تحلیلی می ب چکیده کامل
        وظیفه‌ی اصلی برنامه‌ریزان شهری توزیع بهینه منابع و اجرای عدالت فضایی در سطح شهر می باشد. عدم دسترسی عادلانه و توزیع نامتعادل خدمات شهری موجب بی‌نظمی شهری و نابرابری ساکنان نواحی مختلف شهر، در برخورداری از امکانات شهری می شود. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات توصیفی-تحلیلی می باشد که با هدف ارزیابی عدالت فضایی در برخورداری از خدمات شهری در شهر قزوین به انجام رسیده است. جهت دستیابی به هدف مذکور و تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده، از مدلANTROPY برای وزن‌دهی شاخص‌ها و جهت تحلیل داده‌ها از مدل تحلیل رابطه‌ی خاکستری(GRA)و تابع زمین آماریIDWدر نرم افزارArcGISاستفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که ناحیه1شهری در برخورداری از خدمات در رتبه اول قرار دارد و بخش‌های عمده‌ی آن در سطح خیلی زیادی از برخورداری می باشد و در آخرین رتبه، ناحیه14قرار گرفته است که بخش‌های قابل توجهی از آن در سطح خیلی کم از برخورداریی قرار گرفته‌اند. همچنین مشخص شد که بیشترین مساحت و درصد برخورداری از خدمات در شهر قزوین را سطح متوسط با 44.78درصد و کمترین مساحت و درصد را سطح زیاد با 25.01 درصد تشکیل داده است. به طور کلی اکثر محدوده شهر را سطوح نسبتا متوسط و متوسط تشکیل داده است که حدود 44.78 درصد است. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که ساکنان نواحی شهر قزوین به طور برابر به خدمات و امکانات شهر دسترسی ندارند که نشان از توزیع نامتعادل خدمات و امکانات در سطح شهر دارد. این نابرابری منجر به عدم عدالت فضایی در سطوح شهر قزوین شده است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        30 - تحلیل عدالت فضایی در سکونت‌گاه‌های کویری با تاکید بر خدمات عمومی شهری (مطالعه موردی استان سیستان و بلوچستان)
        عباس علیپور احسان علیپوری مهدی علیزاده
        دستیابی به عدالت فضایی در توزیع خدمات عمومی شهر از جمله برخورداری از خدمات حمل و نقل، انبار داری و ارتباطات جهت بهره برداری عادلانه و برابری استفاده از ظرفیت های محیطی، یکی از اهداف مهم برنامه ریزان شهری است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش‌شناسی توصیفی تحلیل چکیده کامل
        دستیابی به عدالت فضایی در توزیع خدمات عمومی شهر از جمله برخورداری از خدمات حمل و نقل، انبار داری و ارتباطات جهت بهره برداری عادلانه و برابری استفاده از ظرفیت های محیطی، یکی از اهداف مهم برنامه ریزان شهری است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش‌شناسی توصیفی تحلیل می‌باشد که به بررسی عدالت فضایی با تاکید بر خدمات عمومی شهری در استان سیستان و بلوچستان می‌پردازد. برای بررسی روند کار در این راه ابتدا شاخص هایی برای این کار اسخراج گردید. در ادامه در دو گام به این بحث پرداخته‌ایم به گونه‌ای که در گام اول با استفاده از نرم افزار ArcGis و از طریق روابط موجود در این نرم‌افزار ابتدا وضعیت پراکندگی شاخص-های خدمات عمومی در این استان با استفاده از ابزار Hot Spot تحلیل گردید در ادامه با استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری نظیر TOPSIS وVIKOR وضعیت شهرستان‌های استان سیستان و بلوچستان از نظر دسترسی به خدمات عمومی با تاکید بر عدالت فضایی مشخص شد همچنین در گام بعدی با استفاده از مدل رگرسیون وزنی جغرافیایی GWR به بررسی رابطه بین پراکنش جعیت و توزیع خدمات عمومی در این استان کویری پرداخته شد. نتایج حاکی از آن بود که وضعیت دسترسی به خدمات عمومی شهری در این استان نامناسب است و شهرستان زاهدان با مرکزیت سیاسی قوی بهترین وضعیت را داراست پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        31 - بررسی لایه‌های ذهنی عدالت فضایی شهری در شهر جدید پرند
        محمود قلعه نوئی مجید شمس عباس ملک حسینی
        در چند دهه گذشته، با توجه به تمایل افراد به مهاجرت به شهرهای بزرگ و کلانشهرها با توجه به فرصت‌های اقتصادی مناسب در آن‌ها، شاهد رشد چشم‌گیر جمعیتی در این شهرها بوده‌ایم که این امر خود منجر به ایجاد چالش‌ها و مسائلی شده است. یکی از راه حل‌هایی که متخصصان و فعالان عرصه مدی چکیده کامل
        در چند دهه گذشته، با توجه به تمایل افراد به مهاجرت به شهرهای بزرگ و کلانشهرها با توجه به فرصت‌های اقتصادی مناسب در آن‌ها، شاهد رشد چشم‌گیر جمعیتی در این شهرها بوده‌ایم که این امر خود منجر به ایجاد چالش‌ها و مسائلی شده است. یکی از راه حل‌هایی که متخصصان و فعالان عرصه مدیریت شهری در جهت حل این چالش‌ها مطرح کرده‌اند، برنامه‌ریزی و مکان‌یابی شهرهای جدید در پیرامون این مادرشهرها بوده است. با این وجود، با در نظر گرفتن این امر که شهروندان در این شهرهای جدید، قبل از آن در شهر مبدا از امکانات و تسهیلات مناسبی برخوردار بوده‌اند، می‌توان بیان کرد که در درک آن‌ها از عدالت فضایی در این شهرهای جدید چالش‌هایی به وجود خواهد آمد. در همین راستا، این پژوهش با هدف بررسی خوانش شهروندان از شهرهای جدید برمبنای عدالت فضایی شکل گرفت. برای رسیدن به هدف، پس از تبیین شاخص‌های اثرگذار از عدالت فضایی با توجه به ادبیات پژوهش، پرسشنامه‌ای ساختار یافته طراحی شد و بین شهروندان در پرند توزیع شد. تحلیل داده‌ها به روش آزمون فرید من نشان داد که افرادی که در این شهر زندگی می‌کنند بیش از هرچیز کاربری‌های خدماتی روزانه را به عنوان عامل اثرگذار در خوانش ادراکی عدالت فضایی در شهر جدید پرند در نظر گرفته‌اند. بر همین مبنا، نتیجه گرفته شد که شهروندان در بررسی عدالت فضایی ابتدا پایه‌ترین نیازهای خود را در نظر می‌گیرند. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        32 - شهر و عدالت فضایی؛ تحلیلی بر پراکنش شاخص‌های توسعه پایدار در عدالت فضایی شهر: مطالعه موردی مناطق شهر شیراز
        محمد جعفر نامدار اردکانی علی شکور احمد علی خرم بخت
        گسترش شهرنشینی و مسائل و مشکلات خاص زندگی شهری، بیش از پیش ضرورت توجه همه جانبه به راهبردهای سودمند برای بهینه سازی زندگی ساکنان شهرها را الزام ساخته است. در این راستا مفهوم توسعه پایدار شهری به عنوان یک چارچوب مفهومی وسیع در راستای دستیابی به رشد اقتصادی و تأمین عدالت چکیده کامل
        گسترش شهرنشینی و مسائل و مشکلات خاص زندگی شهری، بیش از پیش ضرورت توجه همه جانبه به راهبردهای سودمند برای بهینه سازی زندگی ساکنان شهرها را الزام ساخته است. در این راستا مفهوم توسعه پایدار شهری به عنوان یک چارچوب مفهومی وسیع در راستای دستیابی به رشد اقتصادی و تأمین عدالت اجتماعی حرکت می‌کند. هدف اصلی پژوهش حاضر ارزیابی توسعه یافتگی شهر شیراز از نظر معیارهای توسعه پایدار شهری "زیست محیطی، بهداشتی درمانی، خدمات شهری و فرهنگی" در غالب 36 شاخص می‌باشد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی - تحلیلی می باشد. جهت تحلیل، ابتدا داده‌ها استانداردسازی شده و در نهایت با بهره گیری از روش موریس مناطق یازدهگانه شهر شیراز رتبه بندی شدند. نتایج پژوهش بر اساس روش موریس نشان داد که از نظر شاخص‌های مورد بررسی منطقه یک و هشت با امتیازهای 49.38و 39.57در رتبه اول و دوم و مناطق، چهار و یازده با امتیازهای 17.86 و 10.39 در جایگاه آخر می‌باشند. همچنین بر اساس نتایج بدست آمده مشخص گردید هیچ کدام از مناطق در شرایط بسیار برخوردار و برخوردار قرار نگرفته‌اند. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از وجود شکاف بین مناطق یازده گانه شیراز از نظر بهره مندی از شاخص‌های مورد بررسی است و در این بین منطقه یک با توجه به مرکزیت سیاسی و اقتصادی به دلیل وجود امکانات شهری در رتبه اول از نظر توسعه یافتگی قرار گرفته است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        33 - تحلیل عدالت فضایی در توزیع کاربری‌های خدماتی در مناطق شهری (نمونه موردی: مناطق 5 گانه- ارومیه)
        میرنجف موسوی سجاد امیدوارفر رباب حسین زاده نیما بایرام زاده
        هدف اصلی این پژوهش رتبه‌بندی مناطق 5 گانه شهر ارومیه بر اساس توزیع فضایی جمعیت و کاربری‌‎های خدماتی می‌باشد. روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی می‌باشد. اطلاعات این پژوهش با روش‌های مصاحبه، مشاهده و فیش‌برداری گردآوری‌شده است. جامعه آماری شامل چکیده کامل
        هدف اصلی این پژوهش رتبه‌بندی مناطق 5 گانه شهر ارومیه بر اساس توزیع فضایی جمعیت و کاربری‌‎های خدماتی می‌باشد. روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی می‌باشد. اطلاعات این پژوهش با روش‌های مصاحبه، مشاهده و فیش‌برداری گردآوری‌شده است. جامعه آماری شامل جمعیت مناطق 5‌ گانه شهر ارومیه می‌باشد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های گردآوری‌شده از ضریب جینی، روش ماباک، ضریب پراکندگی و ضریب همبستگی اسپیرمن در جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها استفاده‌شده است. نتایج این پژوهش نشانگر این است که طبق نتایج مدل جینی، توزیع جمعیت در مناطق 5 گانه به‌صورت متعادل می‌باشد. نتایج روش ماباک نشانگر این است که منطقه 5 رتبه اول، منطقه 1 رتبه دوم، منطقه 4 رتبه سوم، منطقه 3 رتبه چهارم و منطقه 2 رتبه پنجم را از منظر توزیع و پراکنش کاربری‌های خدماتی کسب نموده‌اند. طبق نتایج ضریب پراکندگی، کاربری مراکز فرهنگی هنری با مقدار 94/145 بیشترین و کاربری تأسیسات و تجهیزات شهری با مقدار 86/83 کمترین ضریب پراکندگی را در بین سایر کاربری‌ها کسب نموده‌اند. طبق نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن، رابطه قوی غیرمستقیم میان توزیع فضایی جمعیت و پراکنش کاربری‌های خدماتی در شهر ارومیه وجود دارد. با توجه به نتایج گردآوری‌شده شهر ارومیه نیازمند بازنگری کلی در راستای برنامه‌ریزی بهتر در جهت توزیع عادلانه کاربری‌های خدماتی در مناطق 5 گانه شهر ارومیه می‌باشد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        34 - بررسی و تحلیل توسعه تسهیلات شهری از دیدگاه عدالت فضایی (مطالعه موردی شهر یاسوج)
        رضا مستوفی الممالکی امیر بسطامی نیا یوسف تازش
        عدالت فضایی از مباحثی است که در سال‌های اخیر در میان جغرافی‌دانان و برنامه‌ریزان اهمیت ویژه‌ای یافته است. از آن‌جا که تسهیلات شهری ساختاردهنده‌ی شکل و ماهیت کالبدی، اجتماعی و فضایی شهر می‌باشد، بی عدالتی در نحوه‌ی توزیع آن تأثیر جبران ناپذیری بر ساختار و ماهیت شهر گذاشت چکیده کامل
        عدالت فضایی از مباحثی است که در سال‌های اخیر در میان جغرافی‌دانان و برنامه‌ریزان اهمیت ویژه‌ای یافته است. از آن‌جا که تسهیلات شهری ساختاردهنده‌ی شکل و ماهیت کالبدی، اجتماعی و فضایی شهر می‌باشد، بی عدالتی در نحوه‌ی توزیع آن تأثیر جبران ناپذیری بر ساختار و ماهیت شهر گذاشته است. یکی از دلایل بروز مسائل ناشی از شهرنشینی و شهرگرایی کم توجهی یا بی توجهی به آثار عدالت فضایی در کشورهاست. هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل توسعه تسهیلات شهری از دیدگاه عدالت فضایی در شهر یاسوج است. بر این اساس روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی و نوع تحقیق، بنیادی و توسعه‌ای است که در آن از مدل‌های آماری از قبیل ضریب همبستگی و رگرسیون‌ها استفاده شده است. همچنین با استفاده از 12 شاخص خدماتی نحوه‌ی توزیع خدمات در 23 محلّه‌ی شهر بررسی شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که از نظر توزیع خدمات در شهر یاسوج، 3 محلّه دارای توزیع خدمات کاملاً متعادل، 5 محلّه تقریباً متعادل، 8 محلّه نیمه متعادل و 7 محلّه نیز نامتعادل بوده‌اند. بر همین اساس ساکنان محله های 13، 18 و 19 ( واقع در جنوب و غرب شهر) بیشترین نیازمندی را دارند. بیش از 80 درصد جمعیت آنها، نیازمندی بالا به خدمات دارند و محله های 2، 4، 6 و 8، 9، 10، 22 ( واقع در شرق و مرکز شهر) کمترین نیازمندی به خدمات را دارا هستند. برقراری ارتباط آماری بین تراکم توزیع خدمات و تراکم خالص جمعیت با z-score نشان می‌دهد که تراکم جمعیت با توزیع خدمات دارای رابطه معناداری نسبی است. به گونه‌ای که محلّه‌هایی با تراکم جمعیتی خیلی بالا، دارای توزیع خدمات کاملاً نامتعادل هستند. از طرف دیگر این نتیجه به‌دست آمده است که دسترسی نسبتاً مناسبی به تسهیلات شهری وجود دارد. با این وجود، نابرابری میزان دسترسی به تسهیلات در شهر مشهود است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        35 - بررسی و تحلیل توزیع فضایی خدمات شهری در مناطق شهری با رویکرد توسعه پایدار (مورد مطالعه:مناطق حوزه جنوبی تهران)
        فرزانه ساسانپور نادر تابعی ثروت الله مرادی چیا نیازی
        امروزه شهری پایدار است که منجر به عدالت اجتماعی شود. از نشانه‌های عدالت اجتماعی توزیع فضایی متعادل خدمات شهری است.کلانشهر تهران نیز یکی از شهرهایی است که از ویژگی‌های اصلی آن عدم توازن فضایی خدمات بین مناطق شمال و جنوب آن می‌باشد. در این ارتباط مدیریت شهری کلانشهر تهران چکیده کامل
        امروزه شهری پایدار است که منجر به عدالت اجتماعی شود. از نشانه‌های عدالت اجتماعی توزیع فضایی متعادل خدمات شهری است.کلانشهر تهران نیز یکی از شهرهایی است که از ویژگی‌های اصلی آن عدم توازن فضایی خدمات بین مناطق شمال و جنوب آن می‌باشد. در این ارتباط مدیریت شهری کلانشهر تهران در راستای پایداری و کاهش فاصله بین این مناطق ارائه خدمات را به مناطق جنوبی تهران را در دستور کار خود قرار داده است. اما ارائه خدمات به مناطق حوزه جنوبی تهران باید براساس اولویت انجام گیرد. هدف این پژوهش شناسایی و چگونگی توزیع فضایی خدمات در مناطق حوزه جنوبی تهران و رتبه‌بندی این مناطق براساس شاخص‌های برخورداری از خدمات شهری است. روش تحقیق این مقاله توصیفی ـ تحلیلی است و به منظور دست‌یابی به هدف پژوهش از روش تصمیم گیری چند معیاره TOPSIS بهره گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که از میان مناطق حوزه جنوبی تهران، از لحاظ برخورداری از شاخص‌های خدمات شهری منطقه 17 با امتیاز 0.798 در رتبه اول و منطقه 15 با امتیاز0.076 در رتبه آخر قرار دارد و این منطقه باید در اولویت ارائه خدمات شهری قرار گیرد همچنین شاخص مراکز آموزشی نسبت به دیگر شاخص‌ها، عدم توازن فضایی بیشتری در مناطق حوزه جنوبی دارد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        36 - سنجش مناطق شهری بر اساس توزیع کاربری های خدمات شهری و اثرات آن در توزیع فضایی جمعیت(مطالعه موردی: مناطق شهر مرند)
        اکبر اصغری زمانی شاهین علیزاده زنوزی رحیم غلامحسینی
        میزان و چگونگی توزیع کاربری‌ها و خدمات شهری می‌تواند نقش مؤثری در جابه‌جایی فضایی جمعیت و تغییرات جمعیتی در مناطق شهری داشته باشد و از آنجا که یکی از معیارهای توسعه‌ی پایدار شهری توجه به توزیع متوازن جمعیت است، لذا توزیع خدمات و کاربری‌های شهری باید به گونه‌ای باشد که ع چکیده کامل
        میزان و چگونگی توزیع کاربری‌ها و خدمات شهری می‌تواند نقش مؤثری در جابه‌جایی فضایی جمعیت و تغییرات جمعیتی در مناطق شهری داشته باشد و از آنجا که یکی از معیارهای توسعه‌ی پایدار شهری توجه به توزیع متوازن جمعیت است، لذا توزیع خدمات و کاربری‌های شهری باید به گونه‌ای باشد که عدالت فضایی را برقرار نماید. در این پژوهش به صورت موردی مناطق شهر مرند در ارتباط با 12 نوع خدمات و کاربری شهری مورد بررسی قرار گرفته است. اهداف این مقاله شامل بررسی توزیع خدمات و کاربری‌ها در بین مناطق شهر مرند و رتبه‌بندی این مناطق بر اساس سرانه‌های موجود و همچنین شناسایی روند تعادل جمعیتی در مناطق شهر و شناخت اثرات توزیع خدمات در بر هم خوردن تعادل جمعیتی مناطق می‌باشد. برای دسترسی به هدف اول از مدل‌های VIKOR و SAW و مدل تلفیقی کپ لند استفاده شده است و برای بررسی هدف دوم مدل اسپیرمن مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد توزیع خدمات و کاربری‌ها در مناطق شهر مرند به صورت متعادل توزیع نشده است و نتایج هر سه مدل ویکور، ساو و مدل کپ لند نشان می‌دهد مناطق 1 و 3 در برخورداری از خدمات رتبه‌های اول و دوم را دارا می‌باشند و منطقه 5 در رتبه آخر قرار دارد و با مقایسه این نتایج با نتایج مدل اسپیرمن مشخص می‌شود ارتباطی بین پراکنش جمعیت و توزیع سرانه‌ها در مناطق شهر مرند وجود ندارد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        37 - برنامه‌ریزی راهبردی توزیع خدمات شهری از منظر عدالت فضایی (مطالعه موردی: کلانشهر اهواز)
        محمد امین جرفی مهدی مدیری مسعود مهدوی حاجیلوئی
        یکی از مهمترین دغدغه‌های برنامه‌ریزان شهری، نحوه تخصیص منابع و خدمات شهری به صورت عادلانه در سطح مناطق مختلف شهر بر حسب نیازهای جامعه شهری می‌باشد. این مقاله با هدف برنامه‌ریزی راهبردی توزیع خدمات شهری از منظر عدالت فضایی در سطح مناطق مختلف کلانشهر اهواز تدوین شده است چکیده کامل
        یکی از مهمترین دغدغه‌های برنامه‌ریزان شهری، نحوه تخصیص منابع و خدمات شهری به صورت عادلانه در سطح مناطق مختلف شهر بر حسب نیازهای جامعه شهری می‌باشد. این مقاله با هدف برنامه‌ریزی راهبردی توزیع خدمات شهری از منظر عدالت فضایی در سطح مناطق مختلف کلانشهر اهواز تدوین شده است. روش تحقیق توصیفی– تحلیلی بوده و از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند معیاره تاپسیس و از کاربست مدل ترکیبیSWOT-AHP استفاده شده است. یافته‌ها بر اساس مدل تاپسیس نشان می‌دهد که مناطق چهار، سه و یک بیشترین خدمات را به خود اختصاص داده‌اند و در وضعیت بهتری نسبت به سایر مناطق گرفته‌اند. از سوی دیگر نتایج حاصل از مدل ترکیبی نشان می‌دهد که راهبرد so با امتیاز نهایی 0.265 بیشترین تأثیر را در میان عوامل قوت‌ها، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها داشته و راهبرد غالب در منطقه مورد مطالعه از نوع تهاجمی می‌باشد و نمودار تحلیل حساسیت نشان می‌دهد استراتژی راهبردی SO بیشترین حساسیت و استراتژی راهبردی WO کمترین حساسیت را دارد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        38 - سنجش و تحلیل عدالت فضایی کاربری‌های خدمات شهری (مطالعه موردی: محلات منطقه دو شهر اردبیل)
        چنور محمدی سعدی محمدی سیده الهام داوری
        عدالت فضایی شهر عمدتاً بر وجه توزیعی عدالت با توجه به ناهمسانی‌های ناحیه‌ای، حفظ تعادل مناسبات انسان و محیط، برخورداری همسان شهروندان از فرصت‌ها و کاهش آثار زیان‌بار ناشی از عدم توزیع عادلانه و فرصت‌ها و امکانات در گستره‌ی سرزمین ملی با محوریت مقوله تنوع فضایی تأکید دار چکیده کامل
        عدالت فضایی شهر عمدتاً بر وجه توزیعی عدالت با توجه به ناهمسانی‌های ناحیه‌ای، حفظ تعادل مناسبات انسان و محیط، برخورداری همسان شهروندان از فرصت‌ها و کاهش آثار زیان‌بار ناشی از عدم توزیع عادلانه و فرصت‌ها و امکانات در گستره‌ی سرزمین ملی با محوریت مقوله تنوع فضایی تأکید دارد. هدف اصلی این پژوهش بررسی و ارزیابی کاربری های خدمات شهری در محلات منطقه دو اردبیل می‌باشد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی می باشد روش جمع آوری اطلاعات اسنادی و کتابخانه‌ای می‌باشد که از ده شاخص خدمات شهری برای نیل به هدف استفاده شده است در این پژوهش از مدل آنتروپی شانون برای وزن دهی و اهمیت شاخص‌ها و از مدل های ویکور و تاپسیس برای رتبه بندی و میزان برخورداری محلات استفاده شده است با توجه به اینکه نتایج حاصل از این دو مدل (ویکور و تاپسیس) در مواردی با هم تفاوت داشت در نتیجه برای رسیدن به نتیجه‌ی واحد در رتبه بندی و میزان برخورداری محلات از تکنیک تلفیقی کپ لند استفاده شده که نتایج بیانگر آن است در محلات یازده‌گانه توزیع کاربری های خدمات شهری نامتعادل است به طوری که محله‌های هشت، چهار و نه به ترتیب در رتبه های اول، دوم و سوم در سطح برخوردار، محله‌های یک و یازده در رتبه‌های چهارم و پنجم در سطح نسبتاً برخوردار، محله‌های پنج و سه در رتبه ششم در سطح نیمه برخوردار و محله‌های هفت و دو در رتبه‌های هفتم و هشتم در سطح نیمه برخوردار و نهایتاً محله‌های شش و ده در رتبه آخر در سطح محروم قرار دارند. همچنین نتایج بر اساس مدل رتبه- اندازه نشان داد که از نظر جمعیت و خدمات بین محلات شهری منطقه دو، تعادل فضایی وجود ندارد بر این اساس محله یک و سه دارای وضعیت مناسب و منطقه چهار و ده در وضعیت نامناسب قرار دارند. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        39 - تحلیل نابرابری های فضایی توزیع خدمات شهری از منظر عدالت فضایی مطالعه موردی: شهرستان قرچک
        علی عبدی بیژن رحمانی شهره تاج
        عدالت فضایی از مباحثی است که در سال های اخیر در میان برنامه ریزان و جغرافیدانان اهمیت ویژه ای یافته است. از آنجا که خدمات عمومی شهری، ساختار دهنده شکل و ماهیت کالبدی، اجتماعی و فضایی شهر می باشد، بی عدالتی در نحوه توزیـع آن،تأثیر جبران ناپذیری بر ساختار، ماهیت شهر و جدا چکیده کامل
        عدالت فضایی از مباحثی است که در سال های اخیر در میان برنامه ریزان و جغرافیدانان اهمیت ویژه ای یافته است. از آنجا که خدمات عمومی شهری، ساختار دهنده شکل و ماهیت کالبدی، اجتماعی و فضایی شهر می باشد، بی عدالتی در نحوه توزیـع آن،تأثیر جبران ناپذیری بر ساختار، ماهیت شهر و جدایی گزینی طبقاتی محلات شهر گذاشته و مدیریت شهری را با چالش های جـدی روبرو کرده است. با بررسی میران نابرابری ها در توزیع خدمات و شناسایی الگوی فضایی بی عدالتی در سطح شهر، می توان پی بـرد که کدامیک از خدمات در وضعیت نامناسب تری هستند و بی عدالتی بیشتر در کدام بخش و محلۀ شهری تمرکز یافتـه اسـت تـا از ایـن طریق مدیریت شهری با عمل آگاهانه در توزیع فضایی خدمات عمومی و منافع اجتماعی، نـابرابری هـای فضـایی را کـاهش داده و کیفیت رندگی را ارتقا دهد. رشد روزافزون جمعیت شهرستان قرچک و نیاز ساکنین به خدمات شهری در حال افزایش است. ازاین‌رو تحقیق حاضر که با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از اسناد کتابخانه‌ای و استنتاج یافته‌های میدانی در قالب تدوین و توزیع پرسش‌نامه، در سطح محدوده موردمطالعه صورت گرفته است به بررسی وضعیت برخورداری شهروندان از خدمات و نیز توزیع آن‌ها در سطح روستاها پرداخته است. یافته‌های تحقیق با استفاده آزمون موران و روش جینی و همچنین آزمون T-test مورد تجزیه تحلیل قرارگرفته و نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که خدمات و امکانات مورد بررسی در تحقیق در سطح شهرستان قرچک به‌صورت عادلانه توزیع نشده‌اند پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        40 - تحلیل فضایی عوامل مؤثر بر توزیع خدمات شهری با رویکرد عدالت فضایی (مطالعه موردی: نواحی شهرستان ماکو)
        علی خادم نژاد بختیار عزت پناه علی شمس الدینی
        روند رو به رشد سریع شهرها بخصوص کشورهای در حال توسعه نیازمند توجه بیش از پیش به برقراری و تحقق عدالت فضایی در سطح شهر هستند. چرا که تناقض فضایی خدمات شهری می‌تواند کل سیستم شهری را در سیر نزولی رونق و توسعه قرار دهد. پژوهش حاضر با هدف بررسی توزیع خدمات شهری در سطح شهر م چکیده کامل
        روند رو به رشد سریع شهرها بخصوص کشورهای در حال توسعه نیازمند توجه بیش از پیش به برقراری و تحقق عدالت فضایی در سطح شهر هستند. چرا که تناقض فضایی خدمات شهری می‌تواند کل سیستم شهری را در سیر نزولی رونق و توسعه قرار دهد. پژوهش حاضر با هدف بررسی توزیع خدمات شهری در سطح شهر ماکو، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، اقدام به بررسی 23 شاخص خدمات عمومی شهری در 5 ناحیه شهر نموده است. برای این منظور در ابتدا جهت تعیین وضعیت توسعه فیزیکی شهر از مدل هلدرن، برای بررسی چگونگی توزیع خدمات عمومی از مدل کوپراس و همچنین جهت تعیین ارزش هر یک از خدمات عمومی در سطح شهر از مدل ANP استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که روند توسعه فیزیکی شهری دارای 60 درصد رشد اسپرالی بوده است. همچنین توزیع خدمات شهری در سطح نواحی بیانگر بیشترین مقدار خدمات با معیار مثبت برای ناحیه یک به میزان 033/0 درصد بوده است که حاکی از انطباق این ناحیه با بیشترین تراکم می باشد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        41 - بررسی اثر احساس محرومیت بر بهزیستی اجتماعی در بافت های ناکارآمد شهری(نمونه موردی شهر مشهد)
        رستم صابری فر
        در این بررسی، وضعیت بهزیستی ساکنین بافت‌های ناکارآمد و حاشیه‌نشین شهر مشهد مورد کنکاش قرارگرفت و فرض آن بود که محرومیت نسبی ساکنین بافت‌های ناکارآمد، در سطح بهزیستی درک شده این گروه، اثرگذار است. در این بررسی از نظریه بهزیستی اجتماعی کییز و گار و دیدگاه محرومیت بلا و چا چکیده کامل
        در این بررسی، وضعیت بهزیستی ساکنین بافت‌های ناکارآمد و حاشیه‌نشین شهر مشهد مورد کنکاش قرارگرفت و فرض آن بود که محرومیت نسبی ساکنین بافت‌های ناکارآمد، در سطح بهزیستی درک شده این گروه، اثرگذار است. در این بررسی از نظریه بهزیستی اجتماعی کییز و گار و دیدگاه محرومیت بلا و چافتز به عنوان چارچوب نظری استفاده شد. شیوه بررسی، توصیفی و تحلیلی بود و داده‌های مورد نیاز با پرسشنامه و نمونه‌ای به حجم 384 نفر به‌دست آمد که به روش خوشه‌ای از جامعه یک میلیون و پانصد هزار نفری حاشیه‌نشینان شهر مشهد انتخاب شده‌بود. نتایج نشان داد که پاسخگویان احساس محرومیت تا حدودی بالا(41/142) و سطح بهزیستی اجتماعی پایینی(122) دارند و رابطه بین گویه‌ها و مولفه‌های محرومیت با بهزیستی اجتماعی و ابعاد آن در بین نمونه مورد بررسی، معنادار و معکوس است. ارزیابی یافته‌های آنالیز رگرسیونی مرحله به مرحله(که طی 3 گام وارد معادله شد)، مشخص ساخت متغیرهای محرومیت از حقوق شهروندی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و حقوقی، حدود 23 درصد از تغییرات متغیر وابسته یعنی بهزیستی اجتماعی را تبیین می‌نماید. در مجموع، ارزیابی یافته‌ها نشان داد، مدل پژوهش حاضر، قدرت تبیین و پیش‌بینی نسبتا مناسبی دارد و برای دستیابی به توسعه پایدار، بایستی احساس محرومیت حاشیه‌نشینان را کاهش داد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        42 - بررسی اثر احساس محرومیت بر بهزیستی اجتماعی در بافت های ناکارآمد شهری(نمونه موردی شهر مشهد)
        رستم صابری فر
        در این بررسی، وضعیت بهزیستی ساکنین بافت های ناکارآمد و حاشیه نشین شهر مشهد مورد کنکاش قرارگرفت و فرض آن بود که محرومیت نسبی ساکنین بافت های ناکارآمد، در سطح بهزیستی درک شده این گروه، اثرگذار است. در این بررسی از نظریه بهزیستی اجتماعی کییز و گار و دیدگاه محرومیت بلا و چا چکیده کامل
        در این بررسی، وضعیت بهزیستی ساکنین بافت های ناکارآمد و حاشیه نشین شهر مشهد مورد کنکاش قرارگرفت و فرض آن بود که محرومیت نسبی ساکنین بافت های ناکارآمد، در سطح بهزیستی درک شده این گروه، اثرگذار است. در این بررسی از نظریه بهزیستی اجتماعی کییز و گار و دیدگاه محرومیت بلا و چافتز به عنوان چارچوب نظری استفاده شد. شیوه بررسی، توصیفی و تحلیلی بود و داده های مورد نیاز با پرسشنامه و نمونه ای به حجم 384 نفر به دست آمد که به روش خوشه ای از جامعه یک میلیون و پانصد هزار نفری حاشیه نشینان شهر مشهد انتخاب شده بود. نتایج نشان داد که پاسخگویان احساس محرومیت تا حدودی بالا(41/142) و سطح بهزیستی اجتماعی پایینی(122) دارند و رابطه بین گویه ها و مولفه های محرومیت با بهزیستی اجتماعی و ابعاد آن در بین نمونه مورد بررسی، معنادار و معکوس است. ارزیابی یافته های آنالیز رگرسیونی مرحله به مرحله(که طی 3 گام وارد معادله شد)، مشخص ساخت متغیرهای محرومیت از حقوق شهروندی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و حقوقی، حدود 23 درصد از تغییرات متغیر وابسته یعنی بهزیستی اجتماعی را تبیین می نماید. در مجموع، ارزیابی یافته ها نشان داد، مدل پژوهش حاضر، قدرت تبیین و پیش بینی نسبتا مناسبی دارد و برای دستیابی به توسعه پایدار، بایستی احساس محرومیت حاشیه نشینان را کاهش داد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        43 - دیالکتیک اجتماعی فضا و فرهنگ؛ بازشناسی و تبیین جامعه شناختی توزیعِ فضایی فرهنگ در شهر اراک
        مهدی مبارکی باقر ساروخانی منصور وثوقی
        مقاله قصد دارد با استفاده از مفهوم عدالت فضایی، به فهمِ الگوی عینیت یافته فرهنگ در شهر اراک دست یابد تا ضمن فهم جایگاه فرهنگ در نظام برنامه ریزی شهری به تشخیص وضعیت تخصیص و نحوه توزیع انواع کاربری های فرهنگی؛ به عنوان بستر شکل گیری فعالیت‌های فرهنگی و میزان انطباق آن با چکیده کامل
        مقاله قصد دارد با استفاده از مفهوم عدالت فضایی، به فهمِ الگوی عینیت یافته فرهنگ در شهر اراک دست یابد تا ضمن فهم جایگاه فرهنگ در نظام برنامه ریزی شهری به تشخیص وضعیت تخصیص و نحوه توزیع انواع کاربری های فرهنگی؛ به عنوان بستر شکل گیری فعالیت‌های فرهنگی و میزان انطباق آن با نیازها و استحقاق فرهنگی شهروندان بپردازد. روش ترکیبی با رویکرد تبدیلی هم زماناست، داده ها در مراحل کمی و کیفی به طور هم زمان جمع‌آوری و تحلیل شده اند. در بخش کمی، جمع آوری داده ها شامل ِمیزان و نوع تقاضاهای فرهنگی و متغیرهای ملاک استحقاق با ابزار پرسشنامه و روش نمونه گیری متناسب با حجم انجام شد. جمع آوری اطلاعات مربوط به مطالعات کالبدی (میزان و نحوه توزیع کاربری های فرهنگی در مناطق شهر) با تحلیل ثانویه انجام و تمامی اطلاعات در نرم افزارGIS مکانی گردید. طبق نتایج الگوی توزیع فضایی فرهنگ در مناطق شهر اراک مسئله مند، ناکارا و ناعادلانه است. این توزیع در مناطق شهری محدود، ناکارا و نابرابر بوده و ارتباط معناداری بین ملاک منفعت عمومی با ملاک نیاز و استحقاق فرهنگی شهروندان در شهر اراک وجود ندارد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        44 - سنجش عدالت فضایی در بستر نظام حمل و نقل عمومی با مدل تحلیل شبکه‌ای (مورد پژوهی: مناطق 2، 3، 4 و 5 شهر تهران)
        ابراهیم دلایی میلان رضا خیرالدین
        چکیده عدالت مفهومی است که هیچ‌گاه دغدغه بشر از آن عاری نبوده است. نام‌گذاری دهه چهارم انقلاب بنام پیشرفت و عدالت بیانگر این واقعیت است که عدالت و پیشرفت بدون یکدیگر فاقد ارزش است. توسعه‌ای که در آن عدالت نباشد پیشرفتی را در بر نخواهد داشت؛ لذا پیشرفت بدون عدالت یعنی ت چکیده کامل
        چکیده عدالت مفهومی است که هیچ‌گاه دغدغه بشر از آن عاری نبوده است. نام‌گذاری دهه چهارم انقلاب بنام پیشرفت و عدالت بیانگر این واقعیت است که عدالت و پیشرفت بدون یکدیگر فاقد ارزش است. توسعه‌ای که در آن عدالت نباشد پیشرفتی را در بر نخواهد داشت؛ لذا پیشرفت بدون عدالت یعنی توسعه فقر. در برنامه‌ریزی شهری آنچه به تحقق‌پذیری بیشتر عدالت شهری کمک می کند، توجه به عدالت فضایی و تعادل بخشی بین تمرکز جمعیت و خدمات است. لذا پژوهش به دنبالِ تبیین جایگاه حقوق عمومی در نظام برنامه ریزی شهری با تأکید بر سیستم حمل و نقل همگانی و همچنین تحلیل شبکه ای سیستم حمل‌ونقل عمومی از منظر عدالت فضایی، در جهت دست یابی به عدالت اجتماعی است. روش تحقیق این مقاله، روش ترکیبی و از نوع مطالعات کاربردی- بنیادی است. پژوهش حاضر با استفاده از نرم‌افزار ARCGIS و با بهره گیری از تکنیک تحلیل شبکه‌ای (Network-Analyst) به بررسی سیستم حمل و نقل عمومی در چهار منطقه تهران (2 و 3 و 4 و 5) با استناد به استاندارهای دسترسی به ایستگاه‌ها پرداخته است. نتایج خروجی از تحلیل پژوهش، نشان می دهد شبکه حمل و نقل عمومی موجود (مترو و اتوبوس تندرو) سطح بسیار محدودی از مناطق 4 گانه مورد بررسی را تحت پوشش خدمات‌رسانی قرار می دهد. به نحوی که از کل سطح مناطق چهارگانه مورد مطالعه به ترتیب 14.5 درصد، 48 درصد، 36 درصد و 33.5 درصد تحت پوشش خدمات حمل و نقل عمومی می باشد؛ لذا دسترسی ساکنین سایر محله‌ها به ایستگاه‌ها در بازه‌های زمانی بسیار طولانی اتفاق می افتد که ناشی از عدم گسترش و توزیع فضایی نامتناسب شبکه حمل و نقل همگانی در سطح شهر تهران شده است که به دنبال آن تحقق عدالت اجتماعی را با چالش هایی مواجه کرده است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        45 - سنجش میزان رضایت از خدمات رفاه عمومی درنظام کاربری اراضی شهر بندر دیر استان بوشهر
        غلامرضا امینی نژاد عنایت الله یزدان پناه حسین بهرامیان
        چکیده عدالت فضایی یکی از شاخه‌های عدالت اجتماعی است. کیفیت وکمیت خدمات رفاه عمومی یکی از یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سنجش برخورداری یاعدم برخورداری یک منطقه از امکانات وتسهیلات خصوصاً در ارتباط با کاربری اراضی است. در پژوهش حاضر وضعیت عدالت فضایی در توزیع خدمات رفاه عمومی چکیده کامل
        چکیده عدالت فضایی یکی از شاخه‌های عدالت اجتماعی است. کیفیت وکمیت خدمات رفاه عمومی یکی از یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سنجش برخورداری یاعدم برخورداری یک منطقه از امکانات وتسهیلات خصوصاً در ارتباط با کاربری اراضی است. در پژوهش حاضر وضعیت عدالت فضایی در توزیع خدمات رفاه عمومی شهری در سطح محلات شهر دیر بررسی می‌گردد. روش انجام پژوهش به صورت توصیفی – تحلیلی می‌باشد، بدین صورت که ابتدا به منظور سنجش میزان رضایت ساکنان محلات مختلف شهر پرسشنامه‌هایی در این خصوص تهیه گردید و سپس جهت تجزیه وتحلیل داده‌ها از آزمون‌های آماری در نرم افزار spss استفاده گردید. در ادامه نیز جهت رتبه بندی محلات بر اساس میزان برخورداری از سرانه کاربری‌ها از روش ویکور (vikor) استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون‌ها نشان می‌دهد که میزان رضایت از میزان کاربری‌ها وخدمات رفاه عمومی در سطح مطلوبی نمی‌باشد و هم چنین مشخص گردید که درتوزیع کاربری اراضی شهر دیر عدالت فضایی رعایت نگردیده است. در خصوص بررسی سرانه کاربری‌های مختلف در محلات شهر دیر میزان تطابق سرانه های موجود با مقادیر استاندارد در برخی موارد بالاتر از سطح استاندارد ولی در اکثر موارد پایین‌تر از سطح استاندارد بوده است. در نهایت امر نیز با استفاده از مدل ویکور فازی اقدام به رتبه بندی محلات بر اساس میزان دسترسی به هرکدام از کاربری کردیم. نتایج بدست آمده از عملیات ویکور نیز تأیید کننده نظرات مردم و میزان سرانه‌های اختصاص داده شده به محلات در طرح تفصیلی می‌باشد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        46 - تحلیل پراکنش فضایی کاربری‌های خدمات عمومی شهری با استفاده از روش شاخص ویلیامسون (مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز)
        روشن کوشانه بختیار عزت پناه میرنجف موسوی
        چکیده وجود نابرابری در توزیع خدمات و امکانات در مناطق یک شهر پدیده ای جدید در هیچ یک از شهرهای جهان نیست و این نابرابری و عدم تعادل در شهرها یک امری طبیعی است و می توان آن را به حداقل ممکن رساند. این تحقیق با هدف بررسی وضعیت پراکنش فضایی کاربری های خدمات عمومی و ارائه چکیده کامل
        چکیده وجود نابرابری در توزیع خدمات و امکانات در مناطق یک شهر پدیده ای جدید در هیچ یک از شهرهای جهان نیست و این نابرابری و عدم تعادل در شهرها یک امری طبیعی است و می توان آن را به حداقل ممکن رساند. این تحقیق با هدف بررسی وضعیت پراکنش فضایی کاربری های خدمات عمومی و ارائه راهکارهای لازم جهت کاهش این نابرابری در شهر تبریز می باشد. نوع روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش مناطق ده گانه شهرداری تبریز است. نتایج نشان می دهد که وضعیت تحقق پذیری طرح های توسعه شهری به لحاظ توزیع فضایی کاربری های خدمات عمومی با مشکلات زیربنایی مواجه بوده و براساس پراکندگی جمعیت نبوده و این امر در مناطق محروم به ویژه مناطق سه، چهار، هشت و نه تبریز قابل توجه می باشد و در جهت کاهش این نابرابری و نحوه توزیع خدمات پیشنهاد می شود با بازبینی های دقیق و کارشناسانه و اجرای صحیح طرح های توسعه شهری در راستای حل مشکلات شهروندان گام برداشته شود پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        47 - ارزیابی عدالت فضایی در توزیع و توسعه پایدار فضای سبز شهری با استفاده از مدل آنتروپی و ضریب پراکندگی (نمونه موردی: مناطق 10 گانه شهر شیراز)
        محمد رحیمی منصور صنیعی عبدالسلام اسماعیلزاده
        چکیده در عصر حاضر اهمیت و نقش فضای سبز در حیات و توسعه شهرها تا حدی است که به عنوان یکی از شاخص های توسعه پایدار از آن یاد می شود. در توسعه پایدار شهری توزیع متناسب فضای سبز با توجه به پراکندگی متوازن جمعیت یکی از اصول برقراری عدالت جغرافیایی است. می باشد. این پژوهش با چکیده کامل
        چکیده در عصر حاضر اهمیت و نقش فضای سبز در حیات و توسعه شهرها تا حدی است که به عنوان یکی از شاخص های توسعه پایدار از آن یاد می شود. در توسعه پایدار شهری توزیع متناسب فضای سبز با توجه به پراکندگی متوازن جمعیت یکی از اصول برقراری عدالت جغرافیایی است. می باشد. این پژوهش با استفاده از روش تحلیلی – توصیفی در پی دستیابی به هدف اصلی پژوهش یعنی ارزیابی وضعیت سرانه فضای سبز در مناطق ده گانه شهر شیراز می باشد در این راستا با گرد آوری اطلاعات موجود در طرحهای توسعه شهری و سرشماری های رسمی مرکز آمار ایران طی سال های 1385، 1390 و 1394، تحلیل های لازم با استفاده از مدل های آنتروپی و ضریب پراکندگی صورت گرفته است. یافته‌های تحقیق نشان می دهد که بالاترین سرانه فضای سبز شهری به ترتیب در مناطق 9، 3، 6، 1 و کمترین سرانه فضای سبز به ترتیب مربوط به مناطق 8 و 7 می‌باشد. در محاسبات مدل ضریب پراکندگی عدد (20/0) بدست آمد که برخلاف تحقیقات قبلی در خصوص نمونه مورد مطالعه این پژوهش، نشانگر تحقق اصل عدالت محوری در برنامه ریزی فضایی شاخص فضای سبز در سال 1394 می باشد. نتایج حاصل از ضریب آنتروپی نیز نشان داد که توزیع جمعیت در مناطق ده گانه شهر شیراز در سال 1385 متعادل بوده، در سال 1390به سمت توزیع نابرابری جمعیت پیش رفته و سپس در سال 1394 دوباره به سمت عدد 1 که نشان‌دهنده توزیع متعادل است، سوق یافته است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        48 - تبیین عدالت فضایی از منظر تمهید خدمات سلامت در فضاها و کاربری‌های شهری برای قشر سالمند (مورد پژوهی: منطقه 15 تهران)
        محمدتقی پیربابایی پریسا ‌ هاشم‌پور پیمان زاده باقری
        چکیده امروزه توجه به جایگاه و نقش سالمندان در نظام برنامه‌ریزی شهری و معماری از یک طرف و تحقق‌پذیری شهرهای دوستدار سالمند، از اولویت‌های اساسی در فرایند برنامه‌ریزی شهری و معماری است. خدمات شهری ساختار‌دهنده‌ی شکل و ماهیت کالبدی، اجتماعی و فضایی شهر است؛ لذا بی عدال چکیده کامل
        چکیده امروزه توجه به جایگاه و نقش سالمندان در نظام برنامه‌ریزی شهری و معماری از یک طرف و تحقق‌پذیری شهرهای دوستدار سالمند، از اولویت‌های اساسی در فرایند برنامه‌ریزی شهری و معماری است. خدمات شهری ساختار‌دهنده‌ی شکل و ماهیت کالبدی، اجتماعی و فضایی شهر است؛ لذا بی عدالتی در نحوه‌ی توزیع آن، تأثیر جبران ناپذیری بر ساختار، ماهیت شهر به ویژه سالمندان را با چالش‌های جدی روبرو می‌کند. تحقیق حاضر به بررسی وضعیت عدالت فضایی در سطح نواحی منطقه 15 تهران پرداخته شد. تحقیق حاضر به لحاظ هدف در زمره پژوهش‌های کاربردی و به لحاظ روش تحقیق پیمایشی می‌باشد. در روند تحقیق ابتدا با طراحی پرسشنامه و برداشتهای میدانی به بررسی میزان دسترسی شهروندان به ویژه سالمندان در سطح نواحی شهر تهران پرداخته شد و سپس جهت رتبه‌بندی نواحی شهر به لحاظ دسترسی به خدمات از مدل VIKOR استفاده شد و در نهایت از مدل نزدیکترین همسایه جهت ارزیابی الگوی پراکندگی خدمات در سطح نواحی شهر استفاده گردید. نتایج مدل ها حاکی از آن است که پراکنش فضایی خدمات شهری در نواحی منطقه 15 از الگویی منظم پیروی نمی‌کند و توزیع‌ها به صورت تصادفی و خوشه‌ای می‌باشد. همچنین تخصیص خدمات شهری در رابطه با قشر سالمند در نواحی منطقه مذکور تفاوت معنی داری دارد. در بررسی‌های به عمل آمده از لحاظ دسترسی به خدمات ناحیه 3 بیشترین دسترسی و برخورداری و ناحیه 5 و 6 کمترین دسترسی برخوردارند. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        49 - ارزیابی سطح تحقق‌پذیری عدالت فضایی با تأکید بر رویکرد حق به سلامت شهر مطالعه موردی: شهر ارومیه
        علی صمدی رضا احمدیان علیرضا بندرآباد
        امروزه با گسترش سریع شهرنشینی در جهان و لزوم توجه به عملکرد مدیریت این سیستم های شهری، مطالعه در زمینه زندگی شهری و شیوه های دسترسی ساکنان آن به حقوق شهروندی و برخورداری برابر آنها به این حقوق اهمیت زیادی می یابد. سلامت شهری به عنوان یکی از فاکتورهای مهم در حیات بشری، ج چکیده کامل
        امروزه با گسترش سریع شهرنشینی در جهان و لزوم توجه به عملکرد مدیریت این سیستم های شهری، مطالعه در زمینه زندگی شهری و شیوه های دسترسی ساکنان آن به حقوق شهروندی و برخورداری برابر آنها به این حقوق اهمیت زیادی می یابد. سلامت شهری به عنوان یکی از فاکتورهای مهم در حیات بشری، جزئی از این حقوق به حساب می آیند که مطالعه حاضر با تدقیق وضعیت شهر ارومیه از منظر سطح دستیابی به عدالت فضایی در حوزه شاخص های سلامت شهری، سعی در سنجش وضعیت رویکرد حق به شهر در محیط مطالعاتی را دارد. شیوه های گردآوری اطلاعات مبتنی بر داده های کتابخانه ای-اسنادی و روش های مشاهده، مصاحبه و وارسی میدانی محیط مطالعاتی بر مبنای سطح توزیع عملکردهای حوزه بهداشت شهری می باشد. روش تجزیه و تحلیل تحقیق نیز مبتنی بر هر دو روش کمی (بهره مندی از تکنیکها و آزمونهای کولموگروف-اسمیرنوف، ضرایب همبستگی، سوارا و فریدمن ) و کیفی (تحلیل و بررسی وضعیت موجود از سطح توزیع عملکردها) می باشد. جامعه آماری و حجم نمونه تحقیق نیز در طیف حجم نمونه هدفمند و بر اساس گروهی از متخصصین شهری (با تأکید بر اساتید دانشگاهی) برگزیده شده است. طبق یافته های حاصل، شهر ارومیه از منظر نوع توزیع عملکردها و خدمات بهداشتی-درمانی متناسب با رویکرد حق به شهر، در برنامه ریزی و تخصیص فضایی به صورت عادلانه عمل نکرده است. در این راستا، مولفه های سطوح کیفی حالات روحی و روانی افراد در بعد نظام سلامت شهری و سطح مطلوبیت برخورداری از مبلمان شهری متناسب در بعد فیزیکی-کالبدی به ترتیب در مناسب ترین یا بهترین و نامناسب ترین یا بدترین شرایط و وضعیت محیطی قرار گرفته است. مولفه های دسترسی و برخورداری مطلوب در حوزه حمل و نقل عمومی و پایدار و برخورداری از تنوع کاربری ها در سطح شهر بیشترین سطح همبستگی و انسجام را با رویکرد حق به سلامت شهری داشته است. همچنین مولفه سطح برخورداری از میزان درآمد خانوار مطلوب کمترین سطح همبستگی و تعامل و انسجام را با رویکرد ارتقای حق به سلامت شهر در جامعه شهری ارومیه را به خود اختصاص داده است. در نهایت جهت بهبود شرایط محیطی به ارائه برخی از پیشنهادات کارساز اقدام گردیده است پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        50 - ارزیابی میزان رضایت شهروندان از عملکرد مدیریت شهری در حوزه خدمات شهری (مطالعه موردی منطقه 2 شهرداری شیراز)
        تارا حیدری ارجلو پریسا مشکسار فاطمه قنبری
        خدمات شهری به عنوان ابزار مدیریت شهری و عامل اصلی تداوم حیات شهری مطرح است که بدون آن زندگی شهروندان از فعالیت باز می ماند پراکنش بهینه و اصولی خدمات شهری منطباق با خواست مردم در فرایند برنامه ریزی شهری از اهمیت زیادی برخوردار است . در این تحقیق تلاش می شود میزان رضایت چکیده کامل
        خدمات شهری به عنوان ابزار مدیریت شهری و عامل اصلی تداوم حیات شهری مطرح است که بدون آن زندگی شهروندان از فعالیت باز می ماند پراکنش بهینه و اصولی خدمات شهری منطباق با خواست مردم در فرایند برنامه ریزی شهری از اهمیت زیادی برخوردار است . در این تحقیق تلاش می شود میزان رضایت شهروندان از عملکرد مدیریت شهری در حوزه خدمات شهری در منطقه دو شهر شیراز مورد سنجش قرار گیرد تا بتوان با شناخت درست موضوع، راهبردها و راهکارهایی اساسی جهت ارتقاء و تقویت عملکرد مدیریت شهری در حوزه خدمات و افزایش رضایت شهروندان این منطقه فراهم نمود. روش تحقیق از منظر هدف کاربردی و از بعد ماهیت و روش، بدلیل این که به دنبال ارزیابی میزان رضایت شهروندان از عملکرد مدیریت شهری در حوزه خدمات شهری منطقه 2 شهرداری شیراز است، توصیفی و از حیث زمانی از نوع تحقیقات مقطعی به شمار می آید. جامعه آماری پژوهش بر اساس سرشماری 1395 شامل 178116 شهروندان ساکن در منطقه 2 می باشد. نمونه پژوهش بر اساس فرمول کوکران،384 نفر می باشد. ابزار گردآوری تحقیق، پرسش‌نامه است.ابزار گردآوری پژوهش، پرسش‌نامه می‌باشد. سؤالات پرسشنامه با توجه به اهداف تنظیم است. پس از جمع‌آوری لازم، داده‌های خام گردآوری‌شده وارد نرم‌افزار spss گردیده و درنهایت بر اساس داده‌های خام واردشده در نرم‌افزار، اطلاعات حاصل از پرسش‌نامه‌ها در دو بخش توصیفی و استنباطی به دست آمد. نتایج نشان می دهد که هر سه مولفه خدمات عمومی(با میانگین2/515)، خدمات فنی (با میانگین 2/385) و خدمات فرهنگی (با میانگین 2/088) ، وضعیت ضعیفی داشته اند و این یعنی آنکه رضایت مندی شهروندان نسبت به آنها ضعیف است. بررسی میانگین رتبه ای آزمون فریدمن بیانگر آن است که بیشترین میانگین رتبه ای مربوط به شاخص وضعیت نظارت بر ساخت و ساز و سپس شاخص وضعیت حمل و نقل عمومی و شاخص وضعیت فضاهای سبز عمومی بوده است. همچنین کمترین رتبه نیز مربوط به شاخص وضعیت سرویس های بهداشتی عمومی و سپس شاخص وضعیت مشارکت مردم بوده است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        51 - ارائه الگویی ساختاری راهبردی برای توسعه خدمات عمومی شهری از منظر عدالت فضایی (مطالعه موردی استان سیستان و بلوچستان)
        سعید یوسفیان شهریاری دانیال لطفعلی زاده لیلا خوشنود
        دستیابی به عدالت فضایی در توزیع خدمات عمومی شهر از جمله برخورداری از خدمات حمل‌ونقل، انبارداری و ... یکی از اهداف مهم برنامه‌ریزان شهری است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش‌شناسی توصیفی-تحلیلی می‌باشد که به بررسی و ارائه الگویی ساختاری راهبردی برای توسعه خدمات چکیده کامل
        دستیابی به عدالت فضایی در توزیع خدمات عمومی شهر از جمله برخورداری از خدمات حمل‌ونقل، انبارداری و ... یکی از اهداف مهم برنامه‌ریزان شهری است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش‌شناسی توصیفی-تحلیلی می‌باشد که به بررسی و ارائه الگویی ساختاری راهبردی برای توسعه خدمات عمومی شهری از منظر عدالت فضایی پرداخته است. برای بررسی روند کار در این راه ابتدا شاخص‌هایی برای این کار استخراج گردید. در گام اول با استفاده از نرم‌افزار ArcGis و از طریق روابط موجود در این نرم‌افزار ابتدا وضعیت پراکندگی شاخص‌های خدمات عمومی در این استان با استفاده از ابزار Hot Spot و همچنین با استفاده از مدل رگرسیون وزنی جغرافیایی GWR به بررسی رابطه بین پراکنش جمعیت و توزیع خدمات عمومی در این استان کویری پرداخته شد در ادامه نیز به ارائه الگوی راهبردی برای توسعه خدمات عمومی از طریق مدل پشتیبانی تصمیم (SDSS) پرداخته شد. نتایج حاکی از آن بود که وضعیت دسترسی به خدمات عمومی شهری در این استان نامناسب است و شهرستان زاهدان با مرکزیت سیاسی قوی بهترین وضعیت را داراست از جمله مهم‌ترین نتایج کاربردی این پژوهش می‌توان به تولید نرم‌افزار توزیع بودجه اشاره کرد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        52 - تحلیل سطح توسعه خدمات بهداشتی - درمانی از منظر عدالت فضایی (مطالعه موردی: سکونتگاه‌های روستایی استان آذربایجان غربی)
        شمسی صالح پور حسن افراخته
        در هر جامعه‌ای، بهداشت و درمان به عنوان یکی از بخش‌های مهم اجتماعی نقش تعیین‌کننده‌ای در سلامت و تندرستی افراد جامعه دارد. از این رو به عنوان یکی از حقوق جهانی بشر، مورد تاکید تمام کشورها در زمینه تأمین رفاه اجتماعی است. مطالعه حاضر باهدف تحلیل سطحتوسعه خدمات بهداشتی - چکیده کامل
        در هر جامعه‌ای، بهداشت و درمان به عنوان یکی از بخش‌های مهم اجتماعی نقش تعیین‌کننده‌ای در سلامت و تندرستی افراد جامعه دارد. از این رو به عنوان یکی از حقوق جهانی بشر، مورد تاکید تمام کشورها در زمینه تأمین رفاه اجتماعی است. مطالعه حاضر باهدف تحلیل سطحتوسعه خدمات بهداشتی - درمانی از منظر عدالت فضایی در سکونتگاه های روستایی استان آذربایجان غربی انجام شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و نوع آن کاربردی است. جمع‌آوری داده‌ها در قالب 12 شاخص، به صورت اسنادی و کتابخانه‌ای بوده است. به منظور تحلیل داده ها از ضریب آنتروپی شانون و مدل‌های TOPSISو MORIS و به منظور رسیدن به نتیجه واحد از روش میانگین رتبه‌ها استفاده شد. بابکارگیری این مدل ها و آنالیز هریک از آن ها، سکونتگاه های روستایی شهرستان های آذربایجان غربی رتبه بندی و سطح بندی فضایی شدند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که سکونتگاه های روستایی شهرستان‌های ارومیه و خوی درهر دو مدل بارتبه 1و2 با وضعیت مطلوب در سطح اول و دوم قرارگرفته‌ و سکونتگاه های روستایی شهرستان‌های سلماس، مهاباد، تکاب، پیرانشهر، نقده، شاهین دژ، سردشت، اشنویه، چالدران با کسب رتبه‌های ششم تا چهاردهم در سطح چهارم جای گرفته‌اند. نتایج مشاهدات میدانی صورت گرفته نشان داد در نابرابری فضایی موجود، علاوه بر تعداد جمعیت، عامل فاصله نیز اثرگذار است. به طوری که با افزایش فاصله از مرکز شهر، از شدت برخورداری از امکانات و خدمات کاسته می شود. این امر حاصل نتایج سیاست های رشد قطبی است که در نتیجه آن تمام امکانات و قدرت در یک یا چند منطقه تمرکز می یابد و سایر مناطق به صورت حاشیه ای عمل می کنند. در نهایت با توجه به عدم تعادل فضایی موجود، پیشنهادهایی ارائه شده است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        53 - تحلیلی بر نارسایی نظام سیاست گذاری برنامه ریزی روستایی باتاکید بر عدالت فضایی (مطالعه موردی: استان خراسان شمالی)
        مجید پورعیسی چافجیری نصرالله مولائی هشجین تیمور آمار
        مقاله حاضر دارای هدف کاربردی و با روش توصیفی – تحلیلی انجام شده است. در این مقاله برای رتبه بندی دهستان ها از روش ویکور، تحلیل پهنه ای خدمات از روش بیضی انحراف معیار، برای تحلیل خوشه ای و تمرکز تسهیلات از روش موران و برای تحلیل ارتباط بین متغیرها از روش همبستگی چن چکیده کامل
        مقاله حاضر دارای هدف کاربردی و با روش توصیفی – تحلیلی انجام شده است. در این مقاله برای رتبه بندی دهستان ها از روش ویکور، تحلیل پهنه ای خدمات از روش بیضی انحراف معیار، برای تحلیل خوشه ای و تمرکز تسهیلات از روش موران و برای تحلیل ارتباط بین متغیرها از روش همبستگی چند متغیره استفاده شده است. نمونه های موردی تحقیق روستاهای استان خراسان شمالی که در مقیاس دهستان تجمعیع یافته شده اند با توجه به نتایج به دست آمده از رتبه بندی روش ویکور دهستانهای آلاداغ و بدرانلو در طبقه بندی کاملا برخوردار، دهستان های اترک، گرمخان، آذری، روئین، جرگلان و جیران سو در گروه نسبتا برخوردار، دهستان های آلمه، حصارچه، شیرین سو، گیفان، باباامان، سیوکانلو، زیارت، حومه، شاه جهان، فاروج، بام و صفی آباد در گروه متوسطو بقیه دهستان ها در گروه نسبتا نابرخوردار ونابرخوردار طبقه بندی شده اند. با بررسی نتایج می توان دریافت دهستان هایی که در نزدیکی مرکز استان قرار دارند جزء دهستان های برخوردار محسوب می شوند و دهستان های با فاصله از مرکز استان در طبقه بندی نابرخوردار قرار گرفتند. همچنین تحلیل همبستگی چندمتغیره نشان می دهد که بین نزدیکی به مرکز استان با میزان برخورداری رابطه معکوس وجود دارد، بدین صورت که هر چقدر از مرکز استان فاصله زیاد شود میزان برخوداری روستاها کمتر شده است. در مورد ارتباط بین جمعیت و میزان برخورداری نشان دهنده همبستگی مستقیم و مثبت می باشد که هر چقدر تعداد جمعیت روستا افزایش یابد میزان برخورداری دهستان ها نیز بیشتر می شود پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        54 - تحلیل فضایی پراکنش خدمات شهری با تاکید بر نظریه عدالت فضایی (مطالعه موردی: شهر اردبیل)
        علیرضا جباری رسول صمدزاده یوسف وثیق
        مقدمه: امروزه رعایت عدالت فضایی در نحوه توزیع خدمات شهری نمود بیشتری یافته است. بگونه‌ای که هر چقدر خدمات شهری توزیع فضایی نامتوازنی داشته باشد، نمودار بی‌عدالتی در فضا بوده و شهر را به سطوح برخوردار و غیر برخوردار تقسیم خواهد نمود که در صورت عدم رفع و رجوع آن می‌تواند چکیده کامل
        مقدمه: امروزه رعایت عدالت فضایی در نحوه توزیع خدمات شهری نمود بیشتری یافته است. بگونه‌ای که هر چقدر خدمات شهری توزیع فضایی نامتوازنی داشته باشد، نمودار بی‌عدالتی در فضا بوده و شهر را به سطوح برخوردار و غیر برخوردار تقسیم خواهد نمود که در صورت عدم رفع و رجوع آن می‌تواند نتایج به مراتب زیان‌بارتری به دنبال داشته باشد. در این بین مهم‌ترین معیار برای تحلیل وضعیت عدالت فضایی در شهر، بررسی چگونگی توزیع خدمات شهری است. شهر اردبیل به عنوان نمونه مورد مطالعه این تحقیق، به نظر می‌رسد با توجه به رشد شتابان جمعیت و شکل‌گیری محلات و شهرک‌های جدید در بخش‌های پیرامونی شهر، نظام توزیع خدمات و تسهیلات آن از هم پاشیده و موجب نابرابری در بین نواحی مسکونی شهر شده است.هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر تحلیل فضایی پراکنش خدمات شهری شهر اردبیل با تاکید بر نظریه عدالت فضایی می‌باشد. روش شناسی تحقیق: تحقیق حاضر، از لحاظ ماهیت، توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف، کاربردی می‌باشد. جهت جمع‌آوری داده‌ها از اطلاعات پایه طرح جامع و تفصیلی اردبیل و داده‌های به‌روز شهرداری استفاده شده است. در فرایند تحقیق حاضر به منظور تعیین وزن 11 شاخص اصلی پژوهش، از نظرات 10 کارشناس امر (به روش گلوله برفی) از روش آنتروپی و به منظور همپوشانی لایه‌ها از توابع موجود در نرم‌افزار Arc GIS، در قالب مدل Vicor استفاده شده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این تحقیق شهر اردبیل و نواحی 51گانه آن است.یافته ها و بحث: از بین 11 شاخص کلی تحقیق، شاخص‌ تاسیسات و تجهیزات شهری نسبت به سایر شاخص‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار است. همچنین نتایج فضایی در خصوص پراکنش خدمات شهری اردبیل بیانگر این امر است که نواحی مرکزی شهر از نظر دسترسی به خدمات شهری از برخورداری بالایی برخورداند و هرچه از مرکز شهر به طرف پیرامون فاصله گرفته شود، میزان برخورداری کمتر و کمتر می‌شود و اینکه پراکندگی توزیع خدمات شهری از الگوی خوشه‌ای تبعیت می‌کند.نتایج: نتیجه اینکه اکثر خدمات شهری اردبیل در مرکز شهر متمرکز شده‌اند که این امر باعث شکل‌گیری مرکز-پیرامون و عدم رعایت عدالت فضایی شده است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        55 - ارائه راهکارهای موثر بر ارتقای عدالت فضایی در سکونتگاه های غیر رسمی کلانشهر مشهد
        ساناز سعیدی مفرد تکتم حنایی سوسن شیروانی مقدم
        مقدمه: حاشیه نشینی پدیده ای است که به دنبال تحولات ساختاری و بروز مسائل و مشکلات اقتصادی اجتماعی مانند جریان سریع شهر نشینی و مهاجرت های روستایی لجام گسیخته در شهرهای امروز پدیدار گردیده است. در بافت های حاشیه نشین شهرهای امروز ، به علت تفاوت های ناشی از زیرساخت های طبی چکیده کامل
        مقدمه: حاشیه نشینی پدیده ای است که به دنبال تحولات ساختاری و بروز مسائل و مشکلات اقتصادی اجتماعی مانند جریان سریع شهر نشینی و مهاجرت های روستایی لجام گسیخته در شهرهای امروز پدیدار گردیده است. در بافت های حاشیه نشین شهرهای امروز ، به علت تفاوت های ناشی از زیرساخت های طبیعی و الگوی برنامه ریزی فضایی، شاهد فضاهای نابرابر شهری می باشیم.هدف پژوهش: پژوهش حاضر با هدف سنجش وضعیت عدالت فضایی در پهنه های حاشیه کلانشهر مشهد صورت پذیرفته است.روش شناسی تحقیق: پژوهش به شیوه توصیفی– تحلیلی با استفاده از مدل F’ANP صورت پذیرفته است.قلمروجغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی در پژوهش شامل سکونتگاه های غیر رسمی کلانشهر مشهد می باشد.یافته ها و بحث: براساس مطالعات صورت گرفته سه معیار آرامش، ارتباط فضایی و کیفیت فضایی معیارهای موثر در تحقق عدالت فضایی در پهنه های شهری می باشد. نتایج: از میان پهنه های هشت گانه حاشیه ای کلانشهر مشهد، هسته جمعیتی گلشهر به لحاظ وضعیت عدالت فضایی در سطح بسیار ضعیف و هسته جمعیتی جاده قوچان در سطح بندی انجام شده وضعیت عدالت فضایی بسیار زیاد را به خود اختصاص داده است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        56 - تحلیل برخورداری و الگوی فضایی پراکنش خدمات عمومی در سطح محلات شهری (مورد مطالعه: منطقه 15 شهرداری تهران)
        حبیب اله فصیحی لیلا پوریحیی
        مقدمه: خدمات عمومی شهری ساختاردهندة شکل و ماهیت کالبدی، اجتماعی و فضایی شهر هستند و بنابراین الگوی نامتوازن توزیع آنها، تأثیر جبران‌ناپذیری بر ساختار محلات شهری خواهد داشت.هدف: در این پژوهش برخورداری و الگوهای فضایی پراکنش خدمات عمومی در سطح محلات شهری منطقة 15 شهرداری چکیده کامل
        مقدمه: خدمات عمومی شهری ساختاردهندة شکل و ماهیت کالبدی، اجتماعی و فضایی شهر هستند و بنابراین الگوی نامتوازن توزیع آنها، تأثیر جبران‌ناپذیری بر ساختار محلات شهری خواهد داشت.هدف: در این پژوهش برخورداری و الگوهای فضایی پراکنش خدمات عمومی در سطح محلات شهری منطقة 15 شهرداری تهران مورد تحلیل قرار گرفته است.روش‌شناسی تحقیق: روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است که با به‌کارگیری داده‌های اسنادی و مشاهده‌ای و استفاده از قابلیت‌های سیستم اطلاعات جغرافیایی و اجرای مدل ویکور انجام شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدودة شهری منطقة 15 شهرداری تهران با مساحت 8/27 کیلومترمربع و حدود 66 هزار نفر جمعیت، قلمرو جغرافیایی این تحقیق است. تحقیق در سطح محلات شهری که 19 محلة تشکیل‌دهندة این منطقه هستند، صورت گرفته است.یافته‌ها: 19 محلة مورد مطالعه به لحاظ تعداد و وزن خدمات در چهار دسته قابل گونه‌بندی هستند. در گونة برتر، سه محلة ابوذر، مشیریه و مسعودیه قرار دارند که در دهه‌های اخیر تکوین یافته و توسعه یافته‌اند. در پایین‌ترین رده، سه محلة مسگرآباد، شوش و مظاهری را شامل می‌شود. محلة نخست یک محلة حاشیه-ای است و دو محلة دیگر جزء محلات بافت قدیم تهران هستند. 4 محله در گونة سطح بینابین نزدیک به محلات گونة برتر و 9 محله در دستة بینابینی نزدیک به ردة پایین قرار دارند. الگوی توزیع خدمات، جز در خصوص مراکز خدمات مذهبی که تصادفی است، حالت خوشه‌ای دارد. نتایج: شکل‌گیری نیازهای خدماتی بیشتر و متنوع‌تر در گذر زمان ایجاب می‌نموده که فضاهای بیشتری برای استقرار خدمات اختصاص یابد. از این رو در محلات بافت قدیمی شهر که فضا از گذشته همه اشغال‌شده بوده است، در مقایسه با محلات جدید، نارسایی بیشتری در استقرار خدمات عمومی وجود دارد. حرکت در مسیر ایجاد الگوی متوازن در توزیع خدمات، مستلزم اجرای رویکرد نوین مشارکت عمومی در مدیریت شهری است.کلیدواژه‌ها: خدمات شهری، الگوی فضایی، عدالت فضایی، تهران پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        57 - تحلیل فضایی- مکانی نظام بانکی در کلان شهر رشت
        محمد تقی رهنمایی نصراله مولائی هشجین حبیب اله رشید ارده
        یکی از مقوله های مهم دربرنامه ریزی شهری، تعیین مکان مناسب برای استقرار کاربری های شهری است. فعالیت های گوناگون شهری هرکدام نیازمند فضای مناسب خود می باشد و امکان استقرار آنها در هر ناحیه ای از شهر وجود ندارد. توزیع فضایی- مکانی شعب بانک ها یکی از مسائل مهم در برق چکیده کامل
        یکی از مقوله های مهم دربرنامه ریزی شهری، تعیین مکان مناسب برای استقرار کاربری های شهری است. فعالیت های گوناگون شهری هرکدام نیازمند فضای مناسب خود می باشد و امکان استقرار آنها در هر ناحیه ای از شهر وجود ندارد. توزیع فضایی- مکانی شعب بانک ها یکی از مسائل مهم در برقراری عدالت فضایی است که از نظر رویکردهای توسعه پایدار در کانون توجه خدمات رسانی و توسعه قرار دارد. شهر رشت 274 واحد بانکی دارد، به نظر می رسد در نقاط مختلف این شهر به صورت نامطلوبی توزیع شده باشند در این خصوص سوال اصلی تحقیق کشف ضوابط توزیع فضایی واحدهای بانکی در شهر رشت است. جهت پاسخ گویی به آن از روش توصیفی- تحلیلی و تکنیک های تحلیل فضایی استفاده شده است. برای این منظور نخست بر اساس ادبیات تحقیق به استخراج شاخص ها مبادرت شد سپس ضوابط توزیع فضایی بانک ها را تعریف و بر اساس آن به سؤال های تحقیق پاسخ داده شده است. نتایج تحقیق نشانگر عدم کفایت و عدم تناسب در توزیع واحدهای بانکی در مناطق مختلف می باشد و اغلب بانک ها نقاط حساس و استراتژیک شهر را برای فعالیت های خود برگزیده اند. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        58 - سنجش کمی عدالت فضایی خدمات شهری در شهرهای اسلامی از طریق تحلیل‌های مکانی- فضایی (نمونه موردی: شهر سبزوار)
        هادی رضایی راد سیده زهرا اکبریان
        یکی از مهمترین پیامدهای رشد شتاب زده‌ی شهرها و توسعه‌ی فیزیکی بدون برنامه‌ریزی آن‌ها در دهه‌های اخیر، برهم خوردن نظام توزیع مراکز خدمات شهری و بوجود آمدن نابرابری اجتماعی شهروندان از برخورداری باکیفیت از این خدمات بوده است. بنابراین چگونگی و کیفیت توزیع خدمات شهری می‌تو چکیده کامل
        یکی از مهمترین پیامدهای رشد شتاب زده‌ی شهرها و توسعه‌ی فیزیکی بدون برنامه‌ریزی آن‌ها در دهه‌های اخیر، برهم خوردن نظام توزیع مراکز خدمات شهری و بوجود آمدن نابرابری اجتماعی شهروندان از برخورداری باکیفیت از این خدمات بوده است. بنابراین چگونگی و کیفیت توزیع خدمات شهری می‌تواند نقش بسزایی در جابجایی فضایی جمعیت و تغییرات جمعیتی در مناطق مختلف شهری داشته باشد. یکی از شاخصه‌های شهر اسلامی عدالت اجتماعی در ارائه خدمات و همچنین یکی از معیارهای اصلی توسعه‌ی پایدار شهری توزیع متوازن جمعیت در سطح شهر و بافت‌های میانی متروک است، که این موضوع اهمیت ویژه‌ی سنجش کیفیت توزیع خدمات شهری را نشان می‌دهد. یکی از بهترین ابزارهای سنجش و تحلیل عدالت فضایی خدمات شهری، ارزیابی میزان رضایتمندی ساکنین از کیفیت خدمات ارائه‌شده می‌باشد. در این مقاله سعی بر این است تا عدالت فضایی خدمات شهری در شهرهای اسلامی از طریق تحلیل‌های مکانی- فضایی خدمات شهری در شهر سبزوار بر اساس پرسشنامه‌‌های تکمیل‌شده توسط ساکنین، موردسنجش و تحلیل قرار گیرد. بر این اساس از طریق پرسشنامه میزان رضایت از کیفیت توزیع 10 کاربری خدماتی از ساکنین مورد سؤال واقع شد. در ادامه باکمی کردن میزان رضایتمندی ساکنین با استفاده از روش تحلیل عاملی عدالت فضایی خدمات شهری مورد ارزیابی قرارگرفته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد، در قسمت بالایی شهر (شهرک توحید) و قسمت‌هایی از بافت‌های میانی مرکزی شهر و حاشیه‌ی جنوب شرقی و غرب محدوده‌ی شهر از کمترین میزان رضایتمندی برخوردار می‌باشند. همچنین شمال غربی هسته‌ی اصلی شهر و پهنه‌هایی از شرق محدوده از کیفیت بالا و رضایتمندی مطلوبی بهره می‌برند. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        59 - ارزیابی سطح تحقق‌پذیری عدالت فضایی در شهر ارومیه با تأکید بر رویکرد حق به سلامت شهر
        علی صمدی رضا احمدیان علیرضا بندرآباد
        امروزه با گسترش سریع شهرنشینی در جهان و لزوم توجه به عملکرد مدیریت این سیستم‌های شهری، مطالعه در زمینه زندگی شهری و شیوه های دسترسی ساکنان آن به حقوق شهروندی و برخورداری برابر آنها به این حقوق اهمیت زیادی می یابد. شهرنشینان به‌طور عام دارای حقوق شهروندی هستند و به‌طور خ چکیده کامل
        امروزه با گسترش سریع شهرنشینی در جهان و لزوم توجه به عملکرد مدیریت این سیستم‌های شهری، مطالعه در زمینه زندگی شهری و شیوه های دسترسی ساکنان آن به حقوق شهروندی و برخورداری برابر آنها به این حقوق اهمیت زیادی می یابد. شهرنشینان به‌طور عام دارای حقوق شهروندی هستند و به‌طور خاص نیز از حقوق شهری برخوردار می‌باشند که سلامت شهری به عنوان یکی از فاکتورهای مهم در حیات بشری، جزئی از این حقوق به حساب می‌آیند که مطالعه حاضر با تدقیق وضعیت شهر ارومیه از منظر سطح دستیابی به عدالت فضایی در حوزه شاخص‌های سلامت شهری، سعی در سنجش وضعیت رویکرد حق به شهر در محیط مطالعاتی را دارد. شیوه‌های گردآوری اطلاعات مبتنی بر داده‌های کتابخانه‌ای-اسنادی و روش‌های مشاهده، مصاحبه و وارسی میدانی محیط مطالعاتی بر مبنای سطح توزیع عملکردهای حوزه بهداشت شهری می‌باشد. طبق یافته‌های حاصل، شهر ارومیه از منظر نوع توزیع عملکردها و خدمات بهداشتی-درمانی متناسب با رویکرد حق به شهر، در برنامه‌ریزی و تخصیص فضایی به صورت عادلانه عمل نکرده است که این مورد ضرورت توجه و تأکید اساسی برنامه‌ریزان و مدیران و همچنین نهادها و سازمان‌های زیربط در حوزه ایجاد و توسعه عملکردها و فعالیت‌های شهری را به سوی خود جلب می‌نماید تا زمینه‌های دستیابی به کیفیت زندگی مطلوب شهری و به تبع از آن سطح رفاه و آسایش عمومی و رضایت شهروندان فراهم گردد. پرونده مقاله