تحلیلی بر نارسایی نظام سیاست گذاری برنامه ریزی روستایی باتاکید بر عدالت فضایی (مطالعه موردی: استان خراسان شمالی)

محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری

مجید پورعیسی چافجیری ¹ (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت ایران)
نصرالله مولائی هشجین ² (استاد گروه جغرافیا ، واحد رشت ، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران)
تیمور آمار ³ (دانشیار گروه جغرافیا ، واحد رشت ، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران)

تاریخ دریافت : 1398/09/04 تاریخ پذیرش : 1398/10/18 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: عدالت فضایی, خراسان شمالی, برخورداری, برنامه ریزی روستایی, نظام سیاستگذاری,

چکیده مقاله :

مقاله حاضر دارای هدف کاربردی و با روش توصیفی – تحلیلی انجام شده است. در این مقاله برای رتبه بندی دهستان ها از روش ویکور، تحلیل پهنه ای خدمات از روش بیضی انحراف معیار، برای تحلیل خوشه ای و تمرکز تسهیلات از روش موران و برای تحلیل ارتباط بین متغیرها از روش همبستگی چند متغیره استفاده شده است. نمونه های موردی تحقیق روستاهای استان خراسان شمالی که در مقیاس دهستان تجمعیع یافته شده اند با توجه به نتایج به دست آمده از رتبه بندی روش ویکور دهستانهای آلاداغ و بدرانلو در طبقه بندی کاملا برخوردار، دهستان های اترک، گرمخان، آذری، روئین، جرگلان و جیران سو در گروه نسبتا برخوردار، دهستان های آلمه، حصارچه، شیرین سو، گیفان، باباامان، سیوکانلو، زیارت، حومه، شاه جهان، فاروج، بام و صفی آباد در گروه متوسطو بقیه دهستان ها در گروه نسبتا نابرخوردار ونابرخوردار طبقه بندی شده اند. با بررسی نتایج می توان دریافت دهستان هایی که در نزدیکی مرکز استان قرار دارند جزء دهستان های برخوردار محسوب می شوند و دهستان های با فاصله از مرکز استان در طبقه بندی نابرخوردار قرار گرفتند. همچنین تحلیل همبستگی چندمتغیره نشان می دهد که بین نزدیکی به مرکز استان با میزان برخورداری رابطه معکوس وجود دارد، بدین صورت که هر چقدر از مرکز استان فاصله زیاد شود میزان برخوداری روستاها کمتر شده است. در مورد ارتباط بین جمعیت و میزان برخورداری نشان دهنده همبستگی مستقیم و مثبت می باشد که هر چقدر تعداد جمعیت روستا افزایش یابد میزان برخورداری دهستان ها نیز بیشتر می شود

چکیده انگلیسی:

مThe present article investigates the extent of North Khorasan province's rural areas and the distribution of rural services, analysis of the correlation between variables in the analysis of planning failure of North Khorasan Province planning system. This paper has an applied purpose and has been done by descriptive-analytical method. In this paper, Vikor method, standard deviation ellipse method for service ranking, for cluster analysis and facility concentration, Moran method and multivariate correlation method were used to analyze the relationship between variables. Case studies of North Khorasan Province villages that are aggregated at the rural scale and the indices used to classify the villages are: employment, agriculture, housing quality, ownership, literacy, population, education, network, health facilities, Tourism, Technology and Communications, Facilities and Equipment, each with different subfields. The results showed that the districts located near the center of the province are among the most favored ones and the districts located far from the center of the province are classified as unaffected. Also, multivariate correlation analysis shows that there is an inverse relationship between proximity to the center of the province, so that the greater the distance from the center of the province, the less is the occupancy of the villages. On the relationship between population and enjoying level, it indicates direct and positive correlation. The more the village population grows, the more the rural population enjoying occurs.

منابع و مأخذ:

آسایش، حسین، فلاح تبار، نصرالله .(1393). شناخت شناسی روستا، جایگاه روستا در برنامه­ریزی­های کلان مسیر دیروز و نگاه امروز (از مفهوم تا راهکار). چاپ دوم، تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.

امیرانتخابی، شهرام. (1392). سطح بندی و گونه شناسی روستاهای استان گیلان. رشت: استانداری گیلان.

بدری، سید علی و پورطاهری، مهدی. (1391). توسعه پایدار روستایی. تهران: انتشارات سازمان شهرداریها ودهیاری­های کشور.

بذرافشان، جواد؛ قنبری، سیروس و شاهوردی، امیر. (1394). تحلیل تأثیر شبکه­های اجتماعی در کارکرد فضایی خدمات روستایی؛ نمونه موردی: دهستان شیروان در شهرستان بروجرد. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. 30(2)، 193- 174.

حاتمی­نژاد، حسین؛ فرهودی، رحمت الله و مرتضی محمدپور جابری. (1387). تحلیل نابرابری اجتماعی در برخورداری از کاربری­های خدمات شهری مطالعه موردی: شهر اسفراین. پژوهش­های جغرافیای انسانی، 65 ، 85-71 .

زیاری، کرامت الله. (1383). اصول و روش­های برنامه ­­ریزی منطقه ­ای. چاپ پنجم، یزد: انتشارات دانشگاه یزد.

ضرابی، اصغر و غلامی، یونس. (1389).  برنامه­ریزی اقتصادی و اجتماعی در روستاهای ایران. فصلنامه اطلاعات جغرافیایی (سپهر). 19(75)، 91-84.

طهماسبی زاده، فرشاد و خادم الحسینی، احمد. (1397). تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در مناطق شهری (مطالعه موردی مناطق شهر اصفهان). فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 7(26)، 28-17.

عنابستانی، علی اکبر؛ روستا، مجتبی؛ آوریده، اصغر و صیادی، آبگلی محمد. (1392). بررسی و رتبه بندی درجه توسعه یافتگی دهستان­های شهرستان فیروزآباد با استفاده از روش تاپسیس. فصلنامه جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای)، 3(4)، 42-27.

کارگر، بهمن. (1386). توسعه شهرنشینی و صنعت گردشگری در ایران. تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.

محمدی ده چشمه، مصطفی؛ عبیات، مرتضی و عبیات، مصطفی. (1396). ارزیابی عدالت فضایی در توزیع خدمات عمومی در دهستان مشرحات اهواز با تلفیق روش­های تصمیم گیری چند شاخصه در محیط GIS. فصلنامه مطالعات شهری، 9(30)، 80-63.

مرصوصی، نفیسه. (1383). تحلیل فضایی از عدالت اجتماعی در تهران، رساله دکتری جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.

مطیعی لنگرودی، سید حسن. (1391). برنامه­ریزی روستایی با تأکید بر ایران. چاپ ششم، مشهد: جهاد دانشگاهی.

یاسوری، مجید؛ امامی، سیده فاطمه و سجودی، مریم. (1395).عدالت فضایی بهره مندی از امکانات و خدمات در سکونتگاه­های روستایی دهستان­های استان گیلان. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 16(41)، 116-95.

Dixon, C. (1994). Rural Development in the third World. London: Ruthedge

Dufaux, F. (2008). Birth announcement. justice spatial/spatial justice, www.jssj.org.

Henri Lefebvre, 1968, 1972 , Droit à la ville (1968), Pensée Marxiste et la ville (1972), La révolution urbaine (1970), Du rurale à l'urbain (1970).

Hewko, J., Smoyer-Tomic, K. E., & Hodgson, M. J. (2002). Measuring neighbourhood spatial accessibility to urban amenities: Does aggregation error matter? Environmentand Planning, 34, 1185–1206.

Hoggart, R. (1995). Oxford Illustrated Encyclopedia; People and Cultures. Hong Kong: Oxford University Press.

Lees, N. (2010). Inequality as an Obstacle to World Political Community and Global Social Justice. Oxford University. SGIR 7th Annual Conference on International Relations. Sweden.

Shucksmith, M.V.(2000). Endogenous development socialcapita landsocial inclusion: perspectives from LEADER in the UK. Socialogia Ruralis.

Soja, E .(2000). Postmetropolis: Critical Studies of Cities and Regions. Oxford: Basil Blackwell.