ارزیابی شاخص های شهر سالم با استفاده از مدل تاپسیس فازی، نمونه موردی: (مناطق ده گانه شهر شیراز)

محورهای موضوعی : مقالات تحلیلی جغرافیایی و محيطي

محمدرضا سلیمی سبحان ¹ (ستادیار جغرافیا پژوهشگاه علوم انتظامی و مطالعات اجتماعی، تهران، ایران)
بابر منصوری ² (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/06/16 تاریخ پذیرش : 1399/06/16 تاریخ انتشار : 1399/06/01

کلید واژه: عدالت فضایی, شیراز, شهر سالم, خوشه بندی,

چکیده مقاله :

رویکرد شهر سالم به دنبال رشد و گسترش بی رویه شهرها و با هدف تامین شرایط مطلوب زندگی برای نسل امروز و نسل های فردا مطرح شد و در اواسط دهه 1980 میلادی با تبدیل شدن به یک جنبش فراگیر به دنبال زیست پذیری سالم تر در سکونتگاههای شهری در گستره جهانی بود. این تحقیق با هدف ارزیابی و تحلیل فضایی وضعیت برخی از شاخص های شهر سالم در محلات ده گانه شهر شیراز به منظور سطح بندیمناطق انجام می شود. روش تحقیق، توصیفی و تحلیلی مبتنی بر داده های رسمی می باشد. این پژوهش از نوع کاربردی است. برای سطح بندی محلات و مناطق شهری از روش تاپسیس فازی استفاده شده است. پس از بررسی اطلاعات موجود در خصوص منطقه مورد مطالعه، نسبت به انتخاب شاخص های ارزیابی رویکرد شهر سالم ( بالغ بر 25 شاخص) از نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395، همچنین شاخص های برنامه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اقدام گردید. این شاخص ها بر اساس سه دسته کلی شاخص های بهداشتی و سلامت، شاخص های زیست محیطی و شاخص های جمعیتی و اقتصادی آورده شده اند. مقادیر هر 25 شاخص برای تک تک مناطق ده گانه شهر شیراز آورده شده است. پس از اینکه مقادیر هر 25 شاخص برای منطقه های شهر، گردآوری شد با استفاده از روش خوشه بندی فازی، خوشه بندی مناطق شهری انجام شد. نتایج خوشه بندی فازی مناطق شهر شیراز با توجه به شاخص های شهر سالم نشان از پراکندگی و ناهمسانی وضعیت شاخص های شهر سالم در کل مجموعه شهر دارد. مناطق 1، 3 و 6 در خوشه اول، 4 و 5 در خوشه دوم، 2و 8 در خوشه سوم، 7 و 9 در خوشه چهارم و منطقه 10 نیز در خوشه پنجم جای می گیرند. نتایج نشان می دهد مناطق 1و 3 نزدیک ترین فاصله و منطقه 10 نیز دورترین فاصله را با معیارها و شاخص های شهر سالم داشته اند. لذا مدیریت شهری باید بودجه و امکانات بیشتری برای این مناطق در نظر گرفته تا بخشی از این کمبودها و نارسایی ها جبران گردد. برای این کار پیشنهاد می گردد سیاست های نوشهرگرایی1 نیز به صورت همزمان از سوی مدیران شهری دنبال شود که بر اهداف توسعه حمل و نقل عمومی سالم، توسعه پیاده راهها و دوچرخه سواری عمومی، فشرده سازی و ترکیب کردن کاربری های سازگار، با هدف افزایش فعالیت اقتصادی و اجتماعی و افزایش اشتغال،کاهش هزینه های توسعه پراکنده شهری تاکید دارد و در بعد سیاسی نیز می بایست تقویت مطالبه گری حقوق شهروندی و عدالت اجتماعی از سوی گروههای داوطلب مردمی و انجمن های شهری و جامعه مدنی به صورت جدی و به عنوان خواست عمومی دنبال شود.