تحلیل برخورداری و الگوی فضایی پراکنش خدمات عمومی در سطح محلات شهری (مورد مطالعه: منطقه 15 شهرداری تهران)
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای
حبیب اله فصیحی
1
,
لیلا پوریحیی
2
1 - عضو هیات علمی دانشکده علوم جغرافیایی دانشگاه خوارزمی تهران
2 - دانشگاه خوارزمی
کلید واژه: "خدمات شهری", "الگوی فضایی", "عدالت فضایی", " تهران",
چکیده مقاله :
مقدمه: خدمات عمومی شهری ساختاردهندة شکل و ماهیت کالبدی، اجتماعی و فضایی شهر هستند و بنابراین الگوی نامتوازن توزیع آنها، تأثیر جبران‌ناپذیری بر ساختار محلات شهری خواهد داشت.هدف: در این پژوهش برخورداری و الگوهای فضایی پراکنش خدمات عمومی در سطح محلات شهری منطقة 15 شهرداری تهران مورد تحلیل قرار گرفته است.روش‌شناسی تحقیق: روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است که با به‌کارگیری داده‌های اسنادی و مشاهده‌ای و استفاده از قابلیت‌های سیستم اطلاعات جغرافیایی و اجرای مدل ویکور انجام شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدودة شهری منطقة 15 شهرداری تهران با مساحت 8/27 کیلومترمربع و حدود 66 هزار نفر جمعیت، قلمرو جغرافیایی این تحقیق است. تحقیق در سطح محلات شهری که 19 محلة تشکیل‌دهندة این منطقه هستند، صورت گرفته است.یافته‌ها: 19 محلة مورد مطالعه به لحاظ تعداد و وزن خدمات در چهار دسته قابل گونه‌بندی هستند. در گونة برتر، سه محلة ابوذر، مشیریه و مسعودیه قرار دارند که در دهه‌های اخیر تکوین یافته و توسعه یافته‌اند. در پایین‌ترین رده، سه محلة مسگرآباد، شوش و مظاهری را شامل می‌شود. محلة نخست یک محلة حاشیه-ای است و دو محلة دیگر جزء محلات بافت قدیم تهران هستند. 4 محله در گونة سطح بینابین نزدیک به محلات گونة برتر و 9 محله در دستة بینابینی نزدیک به ردة پایین قرار دارند. الگوی توزیع خدمات، جز در خصوص مراکز خدمات مذهبی که تصادفی است، حالت خوشه‌ای دارد. نتایج: شکل‌گیری نیازهای خدماتی بیشتر و متنوع‌تر در گذر زمان ایجاب می‌نموده که فضاهای بیشتری برای استقرار خدمات اختصاص یابد. از این رو در محلات بافت قدیمی شهر که فضا از گذشته همه اشغال‌شده بوده است، در مقایسه با محلات جدید، نارسایی بیشتری در استقرار خدمات عمومی وجود دارد. حرکت در مسیر ایجاد الگوی متوازن در توزیع خدمات، مستلزم اجرای رویکرد نوین مشارکت عمومی در مدیریت شهری است.کلیدواژه‌ها: خدمات شهری، الگوی فضایی، عدالت فضایی، تهران
Introduction: Urban public services take a structure to the physical, social and spatial nature of the city, and therefore their unbalanced distribution pattern will have an irreparable impact on the structure of urban neighborhoods. Research aim: In this research, the availability and spatial distribution patterns of public services have been analyzed in the neighborhoods of district 15 of Tehran Municipality.Methodology: The research method is descriptive-analytical, which was carried out by using documentary and observational data and using Geographican Information Ststem and Vicor model for the analysis.Studied Area: The area of this research is District 15 of Tehran Municipality. It has an area of 27.8 km2 and a population of about 66000 people.Results: The studied neighborhoods can be classified into four categories according to the number and weight of services. In the top category, there are 3 neighborhoods of Abzar, Moshiriyeh and Masoudiyeh, which have been developed in recent decades. In the lowest category, there are 3 neighborhoods of Mesgarabad, Shoosh and Manzarieh. The first is a marginal neighborhood, and the other two neighborhoods are part of Tehran's old fabric. 4 neighborhoods are in the intermediate category, close to the top category, and 9 neighborhoods are in the intermediate category, close to the lower category. The pattern of service distribution is clustered, except for religious service which shows a random patthern. Conclusion: In large cities, including in Tehran, in the neighborhoods of the central part of the cities, where the buildings and space has been formed in accordance with the needs of the time when the neighborhood was created, compared to the new neighborhoods, using land for public service, except for trade, shows more weaknesses. Also, since the establishment of services has been more focused on places where it is possible to access land, the spatial distribution of services in the neighbourhoods does not show a balanced pattern, except in the case of religious use, all of them have a cluster form.
_||_
