دیالکتیک اجتماعی فضا و فرهنگ؛ بازشناسی و تبیین جامعه شناختی توزیعِ فضایی فرهنگ در شهر اراک

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

مهدی مبارکی ¹ (دانشجوی دکتری گروه جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران)
باقر ساروخانی ² (استاد گروه جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران (نویسنده مسؤول))
منصور وثوقی ³ (استاد گروه جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران)

تاریخ دریافت : 1400/02/15 تاریخ پذیرش : 1400/02/15 تاریخ انتشار : 1400/03/01

کلید واژه: نیاز, منفعت عمومی, برنامه ریزی فرهنگی شهر, عدالت فضایی فرهنگ, استحقاق,

چکیده مقاله :

مقاله قصد دارد با استفاده از مفهوم عدالت فضایی، به فهمِ الگوی عینیت یافته فرهنگ در شهر اراک دست یابد تا ضمن فهم جایگاه فرهنگ در نظام برنامه ریزی شهری به تشخیص وضعیت تخصیص و نحوه توزیع انواع کاربری های فرهنگی؛ به عنوان بستر شکل گیری فعالیت‌های فرهنگی و میزان انطباق آن با نیازها و استحقاق فرهنگی شهروندان بپردازد. روش ترکیبی با رویکرد تبدیلی هم زماناست، داده ها در مراحل کمی و کیفی به طور هم زمان جمع‌آوری و تحلیل شده اند. در بخش کمی، جمع آوری داده ها شامل ِمیزان و نوع تقاضاهای فرهنگی و متغیرهای ملاک استحقاق با ابزار پرسشنامه و روش نمونه گیری متناسب با حجم انجام شد. جمع آوری اطلاعات مربوط به مطالعات کالبدی (میزان و نحوه توزیع کاربری های فرهنگی در مناطق شهر) با تحلیل ثانویه انجام و تمامی اطلاعات در نرم افزارGIS مکانی گردید. طبق نتایج الگوی توزیع فضایی فرهنگ در مناطق شهر اراک مسئله مند، ناکارا و ناعادلانه است. این توزیع در مناطق شهری محدود، ناکارا و نابرابر بوده و ارتباط معناداری بین ملاک منفعت عمومی با ملاک نیاز و استحقاق فرهنگی شهروندان در شهر اراک وجود ندارد.

چکیده انگلیسی:

.Applying spatial justice, this paper tries to probe deeply into the true nature of objectified culture in Arak. Our ultimate goals are to recognize the position and role of culture in urban planning systems, and also understand the attribution and distribution of cultural applications as the platform for the formation of cultural activities. It also tries to determine the conformity of these spaces with cultural needs and eligibility of citizens. To do so, quantitative and qualitative data are collected and analyzed simultaneously. A survey is conducted to collect quantitative data pertaining to the amount and type of cultural demands and eligibility. Moreover, the sampling methods is PPS. Secondary analysis is used to gather information about the distribution of cultural land use in Arak and GIS software is applied to localize the obtained data. According to the results, the patterns of spatial distribution of culture in the examined areas of Arak are problematic, inefficient and unjust. Additionally, the distribution of cultural facilities in urban areas is limited, inefficient and unequal. Also, there is no significant relationship between public interests and the cultural needs and eligibility of citizens in the urban areas studied

منابع و مأخذ:

- اسفندیاری، آ. (1399، اردیبهشت 22). انتقاد نایب رییس شورای شهر اراک از کاهش سه برابری بودجه فرهنگی‌اجتماعی این شهر طی ۸ سال. بازیابی از ISNA: https://www.isna.ir/news/

- افروغ، ع  ..(1377).  فضا و نابرابری اجتماعی. تهران:  انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.

- افلاطون .(1381). جمهوری. ف. روحانی، تهران:  انتشارات علمی و فرهنگی.

- الوانی، س و پور عزت، ع .(1382). عدالت اجتماعی، شالوده توسعه پایدار. کمال مدیریت . 17- 28.

- تقوایی، ع، بمانیان، م، پورجعفر، م و بهرام پورمهدی. (1393). میزان سنجی عدالت فضایی در چارچوب نظریه شهر عدالت محور؛ مورد پژوهشی مناطق 22گانه شهرداری تهران. مدیریت شهری, 391-423.

- حبیبی و مسائلی.(1378).  مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری ایران.

- داداش پور و دیگران،ه .(1394). گفتمان عدالت فضایی در شهر. تهران:  آذرخش.

- راولز، ج. (1385). عدالت به مثابه انصاف : یک بازگویی. (ع. ثابتی، مترجم) تهران: انتشارات ققنوس.

- رفیعیان، م. قاسمی، ا. و نوذری، ک. (1398). تحلیل گفتمان عدالت فضایی در سند سیاست گذاری مدیریت شهری(مطالعه موردی شهر تهران) . جغرافیای اجتماعی شهر, 71-89.

- رفیعیان، م. قاسمی، ا. و نوذری،ک. (1398). صورتبندی جدید از مفهوم گفتمان عدالت فضایی؛ چارچوبی برای تحلیل شهر تهران. دانش شهرسازی, 21-44.

- رهنمایی، م. و شاه حسینی، پ. (1387). فرایند برنامه ریزی شهری ایران. تهران: سمت.

- سن، آ. (1390). اندیشه عدالت. (و. محمودی، و ه. همایون­پور، مترجم) تهران : کندوکاو.

- سوندرز، پ .(1394).  نظریه اجتماعی و مسئله شهری. م. شارع پور، تهران: انتشارات تیسا.

- غفاری، غ .(1395).  پیمایش ملی سنجش سرمایه اجتماعی کشور . تهران:  وزارت کشور شورای اجتماعی کشور.

- مارکس به نقل از اخوان کاظمی، ب .(1379).  عدالت در اندیشه سیاسی غرب.  فصلنامه سیاسی -اقتصادی، شماره  153و 154، 68- 75.

- مبارکی، م و شهبازی، ز .(1393- 92). بررسی وضعیت شاخص های توسعه اجتماعی در شهرستانهای استان مرکزی.  اراک: استانداری مرکزی.

- مصطفوی، ن. (1397). ارزیابی تاب آوری مناطق کلانشهر اراک. اراک: جهاددانشگاهی.

- مهندسین مشاور زیستا .(1381). طرح توسعه و عمران شهر اراک (طرح ها و برنامه های عمران شهری). وزارت مسکن و شهرسازی.

- هاروی، د .(1376). عدالت اجتماعی و شهر. ف. حسامیان, تهران: شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.

- هایک به نقل از داداش پور، ه .(1394). گفتمان عدالت فضایی در شهر. تهران: آذرخش.

- هیود، ا .(1388). مقدمه نظریه سیاسی.ع. عالم تهران: قومس.

- Bianchini, F. (2013). Cultural Planning and Its Interpretations. In The Routledge Research Companion to Planning and Culture.

- Bromberg, A. (2007). Why Spatial Justice? Critical Planning,.

- Cardoso, R. (2007). Social Justice as a Guide to Planinig Theory and Practice: Analizing the Portuguese Planing System. International Journal of Urban and Reginal Research, 31, 387-400.

- Coletta, C. (2008). Fostering the creative city. Reports for The Wallace Foundation. CEOs for cities.August.

- Dikec, M. (2001). Justice and the Spatial Imagination,. Enviromental Planing, 33, 1785-1805.

- Fainstein, s. (2005). Planing Theory and the City. Journal of planing education and research, 25.

- Foord, J., & Evans, G. (2008). ؛ Cultural mapping and sustainable communities: planning for the arts revisited,, 17:2, 65-96. Cultural Trends.

- Heyman , H. H., & Kaitz, E. M. (1971). Urban Planing For Social Wellfae: A Model Cities Approach, Praeger Special in U.S Economic and Social Development. Praeger Publishers.

- Lefebver, H. (1993). The Production of Space. Blackwell: Cambridge.

- Lefebvre, H. (1968). The Sociology Of Marx. Alen Lain.

- Lefebvre, H. (1976). The Survival of Capitalism. Allison & Busby.

- Pahl, R. (1975). Whose City? Penguim.

- Peter Marcuse .(2009). Searching for the just city: debates in urban theory and practice,Routledge.

- Pirie, G. (1983). On Space Justice,. Environment and Planing, 465-473.

- Plant, R. (1992). Modern Political Though. Blackwell, Oxford UK and Cambridge U.S.A., Reprinted (Nozick: the entitlement theory of justice).

- Prange, J. (2009). Spatial Justice: A new frontier in planning for just,sustainable communities. Tufts University.

- Redaelli, E. (2013). Assessing a place in cultural planning: A framework for American local governments, , 22:1, . Cultural Trends, 22(1), 30-44.

- Sandercock, L. (1998). Towards Cosmopolis: planning for multicultural cities. London: John Wiley.

- Sandercock, L. (2003). Cosmopolis II: Mongrel Cities in the 21st Century. London: Continuum.

- Simeti, A. (2006). The 'creative city’: moving from ideas to planning practice. . Massachusetts: Thesis (M.C.P.) Massachusetts Institute of Technology, Dept. of Urban Studies and Planning.

- Smit, M. D. (1994). Geography and Social Justice. Oxford: Blackwell.

- Soja, E. (2009, september). The City and Spatial Justice. Retrieved from Justice Spatial /Spatial Justice : https://www.jssj.org

- Young, G., & Stevenson, D. (2013). The Routledge Research Companion to Planing and Culture. ?: ?

- Young, I. (1990). Justice and Politics of Difference. Princeton : Princeton University Press.