تحلیل نابرابری های فضایی توزیع خدمات شهری از منظر عدالت فضایی مطالعه موردی: شهرستان قرچک

محورهای موضوعی : مربوط به گردشگری

علی عبدی ¹ (دانشجوی دوره دکترای جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
بیژن رحمانی ² (عضو هییت علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران)
شهره تاج ³ (عضو هییت علمی دانشگاه ازاد واحد تهران مرکز)

تاریخ دریافت : 1398/09/25 تاریخ پذیرش : 1398/11/06 تاریخ انتشار : 1398/12/01

کلید واژه: عدالت فضایی, عدالت توزیعی, نابرابری فضایی, توزیع خدمات شهری, شهرستان قرچک,

چکیده مقاله :

عدالت فضایی از مباحثی است که در سال های اخیر در میان برنامه ریزان و جغرافیدانان اهمیت ویژه ای یافته است. از آنجا که خدمات عمومی شهری، ساختار دهنده شکل و ماهیت کالبدی، اجتماعی و فضایی شهر می باشد، بی عدالتی در نحوه توزیـع آن،تأثیر جبران ناپذیری بر ساختار، ماهیت شهر و جدایی گزینی طبقاتی محلات شهر گذاشته و مدیریت شهری را با چالش های جـدی روبرو کرده است. با بررسی میران نابرابری ها در توزیع خدمات و شناسایی الگوی فضایی بی عدالتی در سطح شهر، می توان پی بـرد که کدامیک از خدمات در وضعیت نامناسب تری هستند و بی عدالتی بیشتر در کدام بخش و محلۀ شهری تمرکز یافتـه اسـت تـا از ایـن طریق مدیریت شهری با عمل آگاهانه در توزیع فضایی خدمات عمومی و منافع اجتماعی، نـابرابری هـای فضـایی را کـاهش داده و کیفیت رندگی را ارتقا دهد. رشد روزافزون جمعیت شهرستان قرچک و نیاز ساکنین به خدمات شهری در حال افزایش است. ازاین‌رو تحقیق حاضر که با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از اسناد کتابخانه‌ای و استنتاج یافته‌های میدانی در قالب تدوین و توزیع پرسش‌نامه، در سطح محدوده موردمطالعه صورت گرفته است به بررسی وضعیت برخورداری شهروندان از خدمات و نیز توزیع آن‌ها در سطح روستاها پرداخته است. یافته‌های تحقیق با استفاده آزمون موران و روش جینی و همچنین آزمون T-test مورد تجزیه تحلیل قرارگرفته و نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که خدمات و امکانات مورد بررسی در تحقیق در سطح شهرستان قرچک به‌صورت عادلانه توزیع نشده‌اند

چکیده انگلیسی:

Spatial justice is one of the topics that has become especially important in recent years among planners and geographers. Since urban public services are the constructs of the physical, social, and spatial nature of the city, its unfairness in its distribution has an irreversible impact on the structure, nature of the city, and the class separation of city neighborhoods and challenges urban management. Jedi has faced. By examining the inequalities in the distribution of services and identifying the spatial pattern of injustice at the city level, one can find out which services are in a more inappropriate situation, and which inequalities are more concentrated in the urban areas through this urban management. By consciously acting on the spatial distribution of public services and social benefits, reduce spatial inequality and improve driving quality. The growing population of Qarchak city is growing and the need for public utilities is increasing. Therefore, the present study, using descriptive-analytical method, using library documents and inference of field findings in the form of questionnaire compilation and distribution, has investigated the status of citizens' services and their distribution in rural areas at the study area. The findings were analyzed using Moran test and Gini method as well as T-test.

منابع و مأخذ:

• احد نژاد، محسن؛ موسوی، میر نجف؛ محمدی، سمیه؛ ویسیان، محمد؛ (1395). بررسی و تحلیل عدالت اجتماعی در برخورداری از خدمات شهری (مورد مطالعه: دسترسی به خدمات آموزشی مقطع راهنمایی شهر میاندوآب)، مجلّه جغرافیا و توسعه فضای شهری، سال سوم، شماره1، شماره پیاپی4، صص 33-51.


• افروغ، عماد؛ (1377). فضا و نابرابری اجتماعی، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.


• امان پور، سعید؛ ملکی، سعید؛ پریان، نبی‌الله؛ (1396). تحلیل فضایی پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در مناطق کلان‌شهر اهواز، جغرافیا و آمایش شهری-منطقه‌ای، شماره 22، صص 99-116.


• امین نیری، بهناز؛ بداقلو، ساسان؛ رفیعیان، مجتبی؛ (1396). تحلیل فضایی خدمات هفت‌گانه شهری بر اساس رویکرد عدالت توزیعی، فصلنامه دانش شهرسازی، دوره 1، شماره 1، صص 55-69.


• پریزادی، طاهر؛ حسینی، فرشته؛ بهبودی مقدم، حسین؛ (1396). تحلیل نابرابری‌های فضایی توزیع خدمات شهری از منظر عدالت فضایی، مطالعه موردی: شهر مریوان، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال ششم، شماره 21، صص 92-105.


• تقوایی، علی‌اکبر؛ بمانیان، محمدرضا؛ پورجعفر، محمدرضا؛ بهرام­پور، مهدی؛ (1394). میزان سنجی عدالت فضایی در چارچوب نظریه شهر عدالت محور؛ موردپژوهی: مناطق 22گانه شهرداری تهران، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 38، صص 391-423.


• داداشپور، ‌هاشم و رستمی و فرامرز؛ (1390)، بررسی و تحلیل نحوه توزیع خدمات عمومی شهری از دیدگاه فضایی (مطالعه موردی: شهر یاسوج)، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، 9(16): 171-198.


• داداشپور،‌هاشم؛ رستمی، فرامرز؛ علیزاده، بهرام؛ (1393). بررسی و تحلیل توزیع عادلانه خدمات شهری و الگوی پراکنش فضایی آن‌ها در شهر همدان، فصلنامه مطالعات شهری، شماره 12، صص 5-18.


• زیاری، کرامت الله؛ (1388). برنامه‌ریزی شهرهای جدید. تهران: انتشارات سمت، چاپ دهم.


• ستاوند،‌هادی؛ حاجی­زاده، فاضل؛ یغفوری، حسین؛ (1397). واکاوی فضایی مناطق شهری شیراز از منظر عدالت اجتماعی با تأکید بر خدمات عمومی، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال نوزدهم، شماره 52، صص 171-192.


• سعیدنیا، احمـــد؛ (1383). کتاب ســـبز راهنمـــای شهرداری‌ها، جلد اول، چاپ چهـارم، تهـران، انتشـارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.


• سعیدی، عباس و احمدی، رضا و محمدی، علی؛ (۱۳۸۷)، دانشنامه مدیریت شهری و روستایی. تهران: سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، موسسه فرهنگی، اطلاع‌رسانی و مطبوعاتی.


• فرهودی، رحمت‌الله؛ سید موسی پور موسوی؛ سیدعلی حسینی؛ سیدمحمد حسینی؛ (1392)، تحلیلی بر گسترش افقی شهر مشهد در چند دهه اخیر (1335 – 1385) و تأثیر آن بر منابع خاک، نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی، دوره 18(50): 259-280.


• قاسمی سیانی، محمد؛ حقی، مهدی؛ (1395). تبیین گستره فقر شهری و شناسایی سکونتگاه‌های غیررسمی از منظر عدالت فضایی مطالعه موردی: نسیم شهر تهران، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال 6، پیاپی 24، صص 245-256.


• محبی، مهرداد؛ (1396). تحلیلی بر قضاوت دهی شهروندان در مورد عدالت فضایی و توزیع عادلانه کارکردهای شهری (نمونه موردی: بافت فرسوده کرمانشاه)، مطالعات محیطی هفت حصار، شماره 22، سال 6، صص 111-124.


• مرصوصی، نفیسه؛ (۱۳۸۳)، تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در شهر تهران، ماهنامه پژوهشی آموزشی شهرداری‌ها، سازمان شهرداری‌ها: 6 (65).


• مرکز پژوهش‌های مجلس (1394). بررسی مفهوم عدالت اجتماعی، دفتر مطالعات بنیادین حکومتی.


• مشکینی، ابوالفضل؛ ابراهیمی، محمد؛ (1397) بررسی وضعیت دسترسی به مراکز خدمات‌رسانی درمانی با رویکرد عدالت فضایی (مطالعه موردی: منطقه 7تهران)، راهبردهای مدیریت در نظام سلامت، سال سوم، شماره 1، صص 5-16.


• ملک شاهی، غلامرضا؛ وکیلی، صاحبه؛ (1396). بررسی توزیع خدمات عمومی بر اساس عدالت اجتماعی (شهر سقز)، نشریه جغرافیا و آمایش شهری – منطقه‌ای، سال 7، شماره 25، صص 147-170.


• ملکی، سعید؛ احمد، رضا؛ ترابی، ذبیح اله؛ (1394). بررسی عدالت فضایی در توزیع امکانات و خدمات بهداشتی – درمانی در شهرستان‌های استان خوزستان، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، علمی – پژوهشی، سال دوازدهم، شماره 46، صص 1-23.


• یغفوری، حسین؛ قاسمی، سجاد و قاسمی، نرگس؛ (1396). بررسی عدالت فضایی در توزیع خدمات، با تأکید بر مدیریت شهری: مطالعه موردی محلات منطقه 19 تهران)، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال سی و دوم، شماره سوم، پیاپی 126، صص 114-129.

 

• Dadashpoor, H., Rostami, F., Alizadeh, B., (2016). is inequality in the distribution of urban facilities inequitable? Exploring a method for indetifying spatial inequity in an Iranian city, Cities, 52, 159-172


• Feinstein, S., (2014), The just city, International Journal of Urban Sciences, 18, pp.1-18


• Gaffron, Ph., (2012). urban transport, environmental justice and human daily activity patterns, Transport Policy, 20, 114-127.


• Gray, R., (2002), Social Accounting project and Accounting Organization and Society privileging Engagement, Imaging new Accounting and pragmatism over critique, Accounting, Organization and Society, 27(7), 687-708.


• Greer, John Robert., (2002). Equity in the spatial distribution of municipal services: how to operationalize the concepts and institutionalize a program, The University of Texas at Dallas.


• Harvey, D., (1996), on planning the Ideology of planning, Planning Theory in the 1980s, 213.


• Jiali Dai., (2016). An Experimental Research on the Equalization of Basic Public Services in Huizhou City. Open Journal of Social Sciences, http://dx.doi.org/10.4236/jss.2016.44024 2016, 4, 1-173.


• Kaphle, I., (2006), Evaluating people, saccessibility to bublic parks using Geographic Information systems: A case study in Ames, Iowa, Iowa State University, USA.


• Kyushik, Oh. Jeong, Seunghyun., (2007). Assessing the spatial distribution of urban parks using GIS. Landscape and Urban Planning, Vol82. No. 1, pp.32–25.


• Liao, Chin-Hsien, Chang Hsueh-Sheng, Ko-Wan Tsou., (2009) Explore the spatial equity of urban public facility allocation based on sustainable development, Real Corp, (http://www.corp.at/).


• Martinez, J., (2009) "The use of GIS and Indicators to Monitor Intra-Urban Inequalities: A Case Study in Rosario", Argentina, Habitat International, Vol. 33, No. 1, Pp. 387- 396.


• Smith, D. M. (1994), Geography and social justice. Oxford: Blackwell.


• Taleai, M., Sliuzas, R., Flacke, j. (2014), An intergrated framework to evaluate the equity of urban public facilities using spatial multi-criteria analysis, Cities, 40, 56- 69.


• Talen, E and Anselin, M., (1998). Accessing Spatial Equity: An Evaluation of Measures of Accessibility to Public Playground. Environment and Planing A, Vol. 30, No. 1, pp 595-613.


• Tsou, Ko- Wan, Yu-Ting Hung, and Yao- Lin Chang., (2005), an accessibility based integrated measure of relative spatial equity in urban public facilities, Cities, Vol.22 No. 6, pp424–435.