تحلیل جامعه‌شناختیِ عدالت فرهنگی- هنری با تاکید بر مفهوم عدالت فضایی (مطالعه موردی مناطق پنج‌گانه شهر اراک)
محورهای موضوعی : جامعه شناسیمهدی مبارکی 1 , باقر ساروخانی 2 , منصور وثوقی 3
1 - دانشجوی مقطع دکتری رشته جامعه‌شناسی فرهنگی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد گروه جامعه شناسی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران (نویسنده مسئول) sarokhani@ut.ac.ir
3 - استاد ، گروه جامعه شناسی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران
کلید واژه: ", عدالت فضایی", منفعت عمومی", نیاز", استحقاق", امکانات فرهنگی - هنری",
چکیده مقاله :
این مقاله قصد دارد با رویکرد عدالت فضایی، به تشخیص وضعیت توزیع و استقرار امکانات (کاربری ) فرهنگی- هنری به عنوان یکی از بسترهای شکل گیری فعالیت های فرهنگی در شهر اراک بپردازد تا بر اساس آن به فهم و تحلیل ارتباطِ نحوه توزیع این امکانات با نیازها و استحقاق فرهنگی- هنری شهروندان ساکن در مناطق مختلف بپردازد. روش این مطالعه ترکیبی ( کمی و کیفی) از نوع همزمان بوده که در بخش کمی، جمع آوری داده ها با ابزار پرسشنامه و با شیوه نمونه گیری متناسب با حجم انجام شد. در بخش کیفی جمع آوری اطلاعات مربوط به مطالعات کالبدی (میزان و نحوه توزیع کاربری های فرهنگی- هنری در مناطق شهر) با تحلیل ثانویه انجام و پس از آن مکانی گردیده است. از مهمترین نتایج می توان به کاستی و تفاوت معنادار و مسئله مند نحوه و میزان برخورداری از امکانات و خدمات فرهنگی- هنری در مناطق پنچ گانه شهری اراک اشاره کرد که نشان دهنده شکاف و نابرابرهای محسوس در توزیع و تخصیص امکانات و خدمات مذبور می باشد، وضعیت شاخص منفعت جمعی در بخش فرهنگی-هنری (با در نظر گرفتن عامل سرانه، سرانه استاندارد و شعاع عملکردی) از وضعیت محرومیت فضایی و اجتماعی بخش قابل توجهی از پهنه جغرافیای اجتماعی آن حکایت دارد. نهایتا الگوی توزیع فضایی امکانات فرهنگی- هنری بر مبنای نیازها و استحقاق شهروندان در شهر اراک، ناکارا و نابرابر و ناعادلانه می باشد که تفاوت و نابرابری های جدی را در سطح مناطق و در بین شهروندان ساکن در آن ایجاد نموده است.
In this article, with the approach of spatial justice, the status of distribution and establishment of cultural-artistic facilities (as one of the bases for the formation of cultural activities) is analyzed and the relationship between the distribution of these facilities and cultural-artistic needs and entitlements in Arak. The research method is a mix method. Quantitatively, data were collected using a questionnaire and sampling method appropriate to the volume in the quality of collecting information related to physical studies (the amount and manner of distribution of cultural-artistic uses in urban areas) with secondary analysis and then location. According to the results, the pattern of spatial distribution of cultural-artistic facilities based on the needs and entitlements of citizens in the city of Arak is inefficient, unequal and unjust.
اسفندیار زبردست. 1383. اندازه شهر. تهران : مرکز مطالعات شهرسازی و معماری ، وزارت مسکت و شهرسازی.
اسفندیاری، آ. (1399، اردیبهشت 22). انتقاد نایب رییس شورای شهر اراک از کاهش سه برابری بودجه فرهنگی‌اجتماعی این شهر طی ۸ سال. بازیابی از ISNA: https://www.isna.ir/news/
افروغ، ع . (1377). فضا و نابرابری اجتماعی. تهران: انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
افلاطون . (1381). جمهوری. ف. روحانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
الوانی، س و پور عزت، ع. (1382). عدالت اجتماعی، شالوده توسعه پایدار. کمال مدیریت 17-28.
اندرو هیود. 1388. مقدمه نظریه سیاسی. ترجمة عبدالرحمن عالم. تهران: قومس.
بحرینی, سید حسین. 1378. تجدد، فراتجدد و پس از آن در شهرسازی. تهران: اننشارات دانشگاه تهران.
بهرام اخوان کاظمی. 1379. "عدالت در اندیشه سیاسی غرب." فصلنامه سیاسی -اقتصادی، شماره 153 و 154 68-75.
تقوایی، ع، بمانیان، م، پورجعفر، م و بهرام پورمهدی. (1393). میزان سنجی عدالت فضایی در چارچوب نظریه شهر عدالت محور؛ مورد پژوهشی مناطق 22گانه شهرداری تهران. مدیریت شهری, 391-423.
حبیبی و مسائلی. (1378). مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری ایران.
داداش پور و دیگران،ه. (1394). گفتمان عدالت فضایی در شهر. تهران: آذرخش.
داداش پور, هاشم, فرامرز رستمی, و بهرام علیزاده. 1393. “بررسی و تحلیل توزیع عادلانه خدمات شهری و الگوی پراکنش فضایی آنها در شهر همدان.” فصلنامه مطالعات شهری 12.
راولز، ج. (1385). عدالت به مثابه انصاف : یک بازگویی. (ع. ثابتی، مترجم) تهران: انتشارات ققنوس.
رفیعیان، م. قاسمی، ا. و نوذری،ک. (1398). صورتبندی جدید از مفهوم گفتمان عدالت فضایی؛ چارچوبی برای تحلیل شهر تهران. دانش شهرسازی, 21-44.
رهنمایی، م. و شاه حسینی، پ. (1387). فرایند برنامه ریزی شهری ایران. تهران: سمت.
سعیدی رضوانی, نوید, و زهره داوودپور. 1389. تدقیق تعاریف و مفاهیم کاربری های شهری و تعیین سرانه. تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری ؛ وزارت مسکن و شهرسازی.
سن، آ. (1390). اندیشه عدالت. (و. محمودی، و ه. همایونپور، مترجم) تهران : کندوکاو.
سوندرز، پ. (1394). نظریه اجتماعی و مسئله شهری. م. شارع پور، تهران: انتشارات تیسا.
شاهیوندی, احمد, محمود قلعه نویی, و مریم علیپور اصفهانی. 1393. “بررسی ویژگی های کالبدی و اثرگذاری آن بر سرزندگی و زیست پذیری محله های قدیم شهری: نمونه موردی محله سنبلستان اصفهان.” مرمت و معماری ایران 9: 13-26.
غفاری، غ. (1395). پیمایش ملی سنجش سرمایه اجتماعی کشور . تهران: وزارت کشور شورای اجتماعی کشور.
غفوری, حسین, و سجاد قاسمی. 1396. “بررسی عدالت فضایی در توزیع خدمات با تاکید بر مدیریت شهری ، مطالعه موردی منطقه 19 تهران.” فصلنامه تحقیقات جغرافیایی 32: 112-160.
مارکس به نقل از اخوان کاظمی، ب. (1379). عدالت در اندیشه سیاسی غرب. فصلنامه سیاسی -اقتصادی، شماره 153 و 154, 68-75.
مبارکی، م و شهبازی، ز . (92-1393). بررسی وضعیت شاخص های توسعه اجتماعی در شهرستانهای استان مرکزی. اراک: استانداری مرکزی.
مصطفوی، ن. (1397). ارزیابی تاب آوری مناطق کلانشهر اراک. اراک: جهاددانشگاهی.
مهندسین مشاور زیستا. (1381). طرح توسعه و عمران شهر اراک (طرح ها و برنامه های عمران شهری). وزارت مسکن و شهرسازی.
هاروی، د. (1376). عدالت اجتماعی و شهر. ف. حسامیان, تهران: شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری.
هایک به نقل از داداش پور، ه. (1394). گفتمان عدالت فضایی در شهر. تهران: آذرخش.
هیود، ا. (1388). مقدمه نظریه سیاسی.ع. عالم تهران: قومس.
Bromberg, A. 2007. "Why Spatial Justice?" Critical Planning,.
Dikec, M. 2001. "Justice and the Spatial Imagination,." Enviromental Planing 33: 1785-1805.
Fainstein, susan. 2005. "Planing Theory and the City." Journal of planing education and research 25.
Heyman, Herbert H, and Edward M Kaitz. 1971. Urban Planing For Social Wellfae: A Model Cities Approach, Praeger Special in U.S Economic and Social Development. Praeger Publishers.
Littman, T. 2005. Land Use Impacts on Transport: How LandUse Factors Affect. Victoria Transport Policy Institute,www.vtpi.org.
Marcuse, Peter. 2009. "Searching for the just city: debates in urban theory and practice,Routledge."
Pirie, G. 1983. "On Space Justice,." Environment and Planing 465-473.
Simmel, Georg. 1997. "The Sociology Of Space." In Simmel On Culture, by D Frisby and M Featherstone, 70-137. london: Sage.
Smit, M D. 1994. Geography and Social Justice. Oxford.
Soja, Edward. 2009. The City and Spatial Justice. september. https://www.jssj.org.
—. 2009. The City and Spatial Justice.
_||_
Akhavan Kazemi , B. (2000). Justice in Western political thought. Political & Economic Ettelaat ,No 153 & 154, 68-75.
Alvani, M., & Pourezzat, A. (2004). Social justice, the foundation of sustainable development. Management knowledge, No 2&3, 2&3(117-28), 17-28.
Bahrainy, H. (2015). modernism, postmodernism, and after in urban design and planning. 5th ed. Tehran: Tehran University.
Bromberg, A. (2007). Why Spatial Justice? Critical Planning,.
Dadashpour, H., Alizadeh , B., & Rostam Cherati, F. (2015). Spatial justice dialectic in city. Tehran: Azarakhsh.
Dadashpour, H., Rostami Cherati, F., & Alizadeh , B. (2014). Analysis of Justice Distribution of Urban Services and the their Spatial Distribution Pattern in Hamadan Ciy. urban studies, No 12, 5-18.
Dikec, M. (2001). Justice and the Spatial Imagination,. Enviromental Planing, 33, 1785-1805.
Esfandiari, A. (2020, May 11). Criticism city council deputy chairman of the city's cultural budget cuts three times in 8 years. بازیابی از Isna: https://www.isna.ir/news/99022216152
Fainstein, s. (2005). Planing Theory and the City. Journal of planing education and research, 25.
Forouq, E. (1998). Space and Social Inequality "Provide a Model for Spatial Separation and Its Consequences". Tehran: Tarbiat Modares University.
Ghaffari , G. (2015). Measuring the country's social capital (second wave) . Tehran: Office of National Plans, Ministry of Interior iran.
Habibi, M., & Masaeli, S. (1999). per capita urban land use . 2nd ed. Tehran: Ministry Of Housing And Urban Developmen & Abtin Qalam.
Harvey, D. (2003). Social justice and the city. translate by Behrouz Monadizadeh, Farrokh Hesamian, Mohammad Reza Haeri. Tehran: pardazesh (urban planning).
Heyman, H. H., & Kaitz, E. M. (1971). Urban Planing For Social Wellfae: A Model Cities Approach, Praeger Special in U.S Economic and Social Development. Praeger Publishers.
Heywood, A. (2020). Political Theory:An Introduction. translate by Abodorahman Alam. 5th ed.Tehran: ghoomes.
Littman, T. (2005). Land Use Impacts on Transport: How LandUse Factors Affect. Victoria Transport Policy Institute,www.vtpi.org. Retrieved from Victoria Transport Policy Institute,www.vtpi.org.
Marcuse, P. (2009). Searching for the just city: debates in urban theory and practice,Routledge.
Mobaraki, M., & Shahbazi, Z. (2014). The study of social development indicators in the Markazi province. Arak: Markazi Government General.
Mostafavi, N. (2018). Assessing the resilience of Arak metropolitan areas. Arak: ACECR, Markazi Unit.
Pirie, G. (1983). On Space Justice,. Environment and Planing, 465-473.
platon. (2014). Republic, translate by Foaad. Rouhani. 14th ed. Tehran: Elmi farhangi.
Rafieian , M., Ghasemi , I., & Nouzari, K. (2019). A New Formulation of the Concept of the Spatial Justice Discourse: A Framework for the Analysis of Tehrān City. Urban planning knowledge, V 3, No 3 - Issue 8 , 21-44.
Rahnamaei, M., & ShahHosseyni, P. (2014). Process of urban Planning in Iran. 11th ed. Tehran: SAMT.
Rawls, J. (2013). Justice as fairness: a restatement. translate by Erfan Sabeti. 4th ed. Tehran: Qoqnoos.
Rostami , F. (2010). Study and analysis of the distribution of urban public services from the perspective of spatial justice - a case study of Yasuj . Master Thesis, Faculty of Arts, Tarbiat Modares University.
Saeedi Rezvani, N., & Davoudpour, Z. (2010). Clarify definitions and concepts of urban uses and determine per capita. Tehran: Architecture & Urban Development Research Institute, Ministries of Housing and Urban Development .
Saunders, P. (2015). Social theory and the urban question. translate by Mahmoud Sharipour . 2nd ed. Tehran: Tisa.
Sen, A. (2013). The idea of justice. translate by Vahid Mahmoudi, Hormoz Homayounpour . 2nd ed. Tehran: Kandokav.
Shahivandi, A., Ghalenoui, M., & Alipour Isfahani, M. (2015). The Evaluation of Physical Features and their Impact on the Liveliness and Viability of City’s Old Neighborhoods (Case study: Sonbolestan neighborhood in Isfahan). Maremat & Me’mari-e Iran, Vol.5,No.9, Spring & Summer 2015, 13-26.
Simmel, G. (1997). The Sociology Of Space. In D. Frisby, & M. Featherstone, Simmel On Culture (pp. 70-137). london: Sage.
Smit, M. D. (1994). Geography and Social Justice. Oxford.
Soja, E. (2009). The City and Spatial Justice.
Soja, E. (2009, september). The City and Spatial Justice. Retrieved from Justice Spatial /Spatial Justice: https://www.jssj.org
Taghvaei, A., Bemanian , M., Pourjafar, M., & Bahrampour , M. (2015). Assessment of spatial justice theory of justice; Case: 22 districts of Tehran. Urban Mangement, No 38, 391-423.
Yaghfoori , H., ghasemi , S., & ghasemi , N. (2017). Study of Spatial Justice in the Distribution of Services, with an Emphasis on Urban Management (Case study: the neighborhoods of nineteen district of Tehran). GeoRes. 32 (3), :114-128.
Zebardast, E. (2004). City Size. Tehran: Urban Planning and Architecture Study and Research Center.
Zista Co. (2002). Arak city development plan. Arak: Housing & Urban Development Ministery.
