-
حرية الوصول المقاله
1 - فراز و فرود حضور سیاسی شیوخ نقشبندی در دوره شیبانیان
علی آرامجو محمدعلی کاظم بیگی محسن معصومیبا زوال سلسله مغولان در ماوراءالنهر، رابطه حکومت و شیوخ صوفی وارد مرحله جدیدی گردید به گون ه ای که در دوره تیموریان صوفیان نقشبندی از نفوذ سیاسی قابل توجهی در جامعه، بازار و دربار برخوردار شدند. هرچند نقشبندیه با برآمدن محمد خان شیبانی و سقوط تیموریان، به ویژه در سمرق أکثربا زوال سلسله مغولان در ماوراءالنهر، رابطه حکومت و شیوخ صوفی وارد مرحله جدیدی گردید به گون ه ای که در دوره تیموریان صوفیان نقشبندی از نفوذ سیاسی قابل توجهی در جامعه، بازار و دربار برخوردار شدند. هرچند نقشبندیه با برآمدن محمد خان شیبانی و سقوط تیموریان، به ویژه در سمرقند، ضربه سختی را متحمل شدند، اما آنها نه تنها در صحنه سیاست ماوراءالنهر باقی ماندند، بلکه ضمن برقراری ارتباطی پیوسته و پر دامنه با دربار شیبانیان، توانستند نقش مهمی در معادلات قدرت در این دوره ایفا کنند. چرایی و چگونگی تداوم این ارتباط مسئله این مقاله است. بنا بر یافته های این پژوهش، ظهور حکومت شیعه مذهب صفویه در ایران و اتحاد اولیه بازمانده های تیموری با آن، به ارتباط شیبانیان با شیوخ سنی مذهب نقشبندی ضرورت می بخشید. افزون بر این، اختلافات داخلی میان خاندان های نقشبندی، علایق و منافع محلی و اقتصادی آنها و نیز مخالفت هایی که عمدتا از جانب اهل شریعت متوجه آنها بود، شیوخ مذکور را به برقراری ارتباطی بیش از پیش با حکومت سوق می داد. منازعات داخلی خاندان های ابوالخیرخانی بر سر قدرت نیز به ویژه پس از عبیدالله خان در ورود شیوخ بانفوذ نقشبندی به عرصه سیاست مؤثر بود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
2 - تاریخ‌نگاری شیخ عباس قمی: تاملاتی نقادانه در باره نَفَسُ المَهْموم فی مُصیبَةِ سیّدنا الحُسَیْن المَظْلوم
علی اصغر حسین زاده مهران اسماعیلی عباس میرزائینَفَسُ المَهْموم فی مُصیبَةِ سیّدنا الحُسَیْن المَظْلوم از مقتل‌هایی است که بیش از دیگر مقتل‌های نگاشته شده در دوره معاصر با اقبال و توجه جامعه شیعی روبه رو شده است. شیخ عباس قمی (د 1319ش) در نگارش این کتاب از روش محدثان بهره برده و کوشیده اثر خود را با تکیه بر منابعی ک أکثرنَفَسُ المَهْموم فی مُصیبَةِ سیّدنا الحُسَیْن المَظْلوم از مقتل‌هایی است که بیش از دیگر مقتل‌های نگاشته شده در دوره معاصر با اقبال و توجه جامعه شیعی روبه رو شده است. شیخ عباس قمی (د 1319ش) در نگارش این کتاب از روش محدثان بهره برده و کوشیده اثر خود را با تکیه بر منابعی که معتبر شمرده به رشته تحریر درآورد. نفس المهموم گام درخور توجهی در جهت پالایش مقتل، از افزوده‌های دوره قاجاری برداشته، اما به نظر می‌رسد این فرایند به تولید روایتی واحد و منسجم از رویداد عاشورا منتهی نشده‌است. مهمترین کاستی‌های نَفَسُ المَهْموم این‌هاست: اتکا و ارجاع بیش از حد به برخی از مورخان و محدثان بدون نقادی روایت های ایشان، عدم شناسایی منبع نخست گزارش‌ها، فقدان فرایند راستی‌آزمایی گزارش‌ها، بی‌توجهی به تعارض میان گزارش‌ها، بهره نبردن از علوم دیگر از جمله تاریخ برای ترجیح گزارش‌های متفاوت و نبود انسجام در نتیجه‌گیری و انتخاب گزارش مرجح. در نتیجه خواننده به‌رغم فاصله‌گرفتن از تحریفات دوره‌های متأخر، خود را در میان گزارش های متعدد و متعارض، رها شده و سرگردان می‌یابد و رأی مشخصی از سوی محدث قمی دریافت نمی‌کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
3 - Visual and Structural Analysis of Fractal Geometry in the Sheikh Lotfollah Mosque Ornaments (Isfahan- Iran)
Hengame RezazadeThe Islamic era is the period of new styles and beyond its own time. Shamsa, Muqarnas, Star, geometric motifs, and decorative elements have fractal nature, which was used as a tool to express the architect’s idea by repeating the same components in a spatial dim أکثرThe Islamic era is the period of new styles and beyond its own time. Shamsa, Muqarnas, Star, geometric motifs, and decorative elements have fractal nature, which was used as a tool to express the architect’s idea by repeating the same components in a spatial dimension. We will reach the effect of Islamic impacts on fractal architecture and semantic cognition, and by finding the roots of theories about fractal with an analytical-descriptive approach, we will understand the relationship between fractals and how they are used by architects. Our focus is on comprehensive study and calculation, not only in ornaments but also in structure, to find patterns of fractal form, to represent coordination between components. First, we proved and extracted the fractal properties and patterns between the constituent elements, including self-similarity, repeatability, small-scale, and non-integer dimension, using visual analysis, and then we set up the Box-counting analysis technique with two purposes of calculating fractal dimension and finding their relationship. Aware of the mathematical proportions and relationships between the components of nature, the architect of the Sheikh Lotfollah Mosque has displayed the geometric sequence limit with an ascending equation in the interior ornaments of the dome. His goal is both to create the world of spirituality on a micro-scale and make it understandable for an observer. Thus, in this way, he has sometimes expressed his concept through mathematics, proportions, and sometimes by showing beliefs in concepts such as unity in diversity, all of which in their essence have concepts consistent with fractal forms. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
4 - Comparative Comparison of Common Animal Motifs in the Sheikh Safi Al-Din Complex (Safavid Period) and the Shrine of Imam Reza (AS) (Qajar Period): An intertextual Approach
Roya Esmi Habib Shahbazi ShiranDecorative motifs have evolved significantly in the architecture of the Islamic era in terms of form, structure, aesthetic, and doctrinal principles and represent the beliefs of the people in that era. In this study, an attempt has been made to provide a new possibil أکثرDecorative motifs have evolved significantly in the architecture of the Islamic era in terms of form, structure, aesthetic, and doctrinal principles and represent the beliefs of the people in that era. In this study, an attempt has been made to provide a new possibility for a deeper analysis of common animal motifs in the Islamic periods of Safavid and Qajar with an intertextuality approach (with the help of logical reasoning and the Delphi method) to perceive decorative motifs. Therefore, the intertextuality relations between the motifs of the two historical tombs of the Sheikh Safi al-Din Ardabili complex (Safavid period) and the holy shrine Imam Reza (AS) (Qajar period) were analyzed. According to the findings, the animal motifs identified with intertextual relations included peacock (11 cases), cow (2 cases), pheasant (16 cases), duck (1 case), and dragon (16 cases). In all the motifs of the buildings, the pretext type was of the exclusive type, and the hypertext type was of the transformation type. In addition, in peacock, pheasant, and dragon motifs, the largest number of additional substitution, substitution, and substitutional -ellipsis types were observed, respectively. It seems that in selected buildings of the Safavid and Qajar periods, the change in the colors of animal motifs is more evident than in other dimensions of intertextuality. This change has had an impact on the spiritual and mystical content of the motifs, and somehow, in addition to the mystical and spiritual content, attention to material aspects (increase in wealth and abundance of blessings) has been considered in the use of various colors. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
5 - نقد و بررسی ادله قائلان به حرمت و جواز اخبار از احکام فلکی
محمد دانش نهاد(نویسنده مسئول) محمدحسن وکیلییکی از مباحث مهم فقهی شناخت حکم تکلیفی تنجیم است. مشهور فقها تنجیم را حرام دانسته‌اند، اما چنین حکمی اشکالات اساسی دارد و ادله حرمت تام نیست. نبودن نگاه درست به تنجیم، منجر به صدور حکم شرعی نادرست می‌گردد؛ چنانکه برخی اخبار از احکام فلکی را حرام و برخی جایز دانسته‌اند. أکثریکی از مباحث مهم فقهی شناخت حکم تکلیفی تنجیم است. مشهور فقها تنجیم را حرام دانسته‌اند، اما چنین حکمی اشکالات اساسی دارد و ادله حرمت تام نیست. نبودن نگاه درست به تنجیم، منجر به صدور حکم شرعی نادرست می‌گردد؛ چنانکه برخی اخبار از احکام فلکی را حرام و برخی جایز دانسته‌اند. قائلان به حرمت تنجیم که دلیل غالبشان کفر بودن است، به علل مستقل و غیرمستقل توجه ننموده‌اند و همین امر موجب عدم اتقان کافی حکم آنها در رابطه با تنجیم شده است. این پژوهش با روش کتابخانهای، تحلیل اطلاعات و مقارنۀ آرا، درصدد اشکال در حرمت مطلق تنجیم اشکال است و با لحاظ علل مستقل و غیرمستقل، عدم حرمت تنجیم را اثبات نماید؛ زیرا استناد غیرمستقل حوادث به افلاک مستلزم هیچ شرکی نیست. توجه به تأثیرات این امور در حکم تنجیم تاکنون موردتوجه محققان قرار نگرفته است؛ لذا ابتدا مفهوم تنجیم تبیین می‌گردد و پس‌ازآن، حکم اخبار از اوضاع فلکی و احکام فلکی موردبررسی قرار میگیرد تا درنهایت بتوان به‌تفصیل، ادله حرمت و جواز اخبار از احکام فلکی را مورد مداقه قرار داد تا به نظر صحیح دست یافت. ازجمله نتایج اینکه: 1. اخبار قطعی از احکام فلکی و یا اعتقاد به تأثیر افلاک جایز است و این امر می‌تواند به کفر و شرک منتهی نشود؛ 2. آنچه موجبات حرمت تنجیم را فراهم می‌آورد، استناد نسبت استقلالی به افلاک است، اما استناد غیراستقلالی هیچ تالی فاسدی ندارد؛ 3. ادلۀ فقها بر حرمت تنجیم به‌طور مطلق تام نیست. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
6 - بررسی تطبیقی حکم نکاح متعه از دیدگاه شیخ طوسی و ابوحنیفه
نجمه شریف پور بمانعلی دهقان منگ آبادیشیخ طوسی نکاح متعه را با تمسک به دلایلی از قرآن و سنت جایز، صحیح و حلال دانسته و قائل به اجماع امامیه بر حلیت آن می باشد، از این رو همه احکام نکاح دائم را در مورد نکاح متعه صادق دانسته و بر این باور است که این نوع ازدواج گرچه از نظر آثار حقوقی با ازدواج دائم فرق هایی دا أکثرشیخ طوسی نکاح متعه را با تمسک به دلایلی از قرآن و سنت جایز، صحیح و حلال دانسته و قائل به اجماع امامیه بر حلیت آن می باشد، از این رو همه احکام نکاح دائم را در مورد نکاح متعه صادق دانسته و بر این باور است که این نوع ازدواج گرچه از نظر آثار حقوقی با ازدواج دائم فرق هایی دارد، اما از نظر احکام هیچ گونه فرقی جز در مسئله محدود بودن مدت با آن ندارد. در این نوع ازدواج، مرد و زنی که ازدواج آن ها با هم بلامانع است با هم پیمان زناشویی و عقد می بندند و تعیین مهر و مدت می کنند. فرزند حاصل از نکاح آن ها فرزندی مشروع و قانونی است. با اتمام مدت، بدون نیاز به طلاق، از هم جدا شده و زن عده نگه می دارد. در مقابل ابوحنیفه و اصحابش بر این اعتقاد می باشند که حلیت و اباحه متعه به دلایلی از کتاب، سنت و عقل نسخ شده است و حتی آن را در کنار زنا و عمل فحشا قرار داده اند. آن ها قائل اند اینکه خلیفه دوم به صراحت متعه را حرام کرد، اما هیچ یک از صحابه بر او اعتراض نکرد، نشان از واضح بودن نسخ متعه بر همگان می باشد، برخی از آن ها میان نکاح متعه و نکاح موقت فرق قائل شده اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
7 - خاستگاه و اسباب و عوامل ظهور عرفان مدرسی امامیه در حوزه قم
محمود شیخعلمای شیعه همواره به آموزههای عرفانی توجه داشته‌اند و در قرون اخیر این توجه به حدی رسیده که عرفان به‌صورت رسمی و غیر رسمی وارد برنامه درسی حوزه‌ها گردیده است. موضوع این مقاله کشف خاستگاه و عوامل ظهور عرفان مدرسی در حوزه قم، همزمان با تأسیس آن، تا آغاز زعامت سیدحسین برو أکثرعلمای شیعه همواره به آموزههای عرفانی توجه داشته‌اند و در قرون اخیر این توجه به حدی رسیده که عرفان به‌صورت رسمی و غیر رسمی وارد برنامه درسی حوزه‌ها گردیده است. موضوع این مقاله کشف خاستگاه و عوامل ظهور عرفان مدرسی در حوزه قم، همزمان با تأسیس آن، تا آغاز زعامت سیدحسین بروجردی، با تکیه بر روش تاریخی است. عرفان مدرسی قم محصول مهاجرت علمای عارف‌مشرب از دو حوزة تهران و نجف به این شهر است. تهرانی‌ها بساط عرفان نظری را در قم گسترند و نجفی‌ها بساط سلوک عملی و مباحث سیر و سلوکی را. این مهاجرت از ده سال پیش از تأسیس حوزه قم شروع میشود و در تمام این دوره در جریان است. عرفان مدرسی در قم با جذب این دو جریان، توانست به نقطه‌ای متمایز از آن دو و البته کامل‌تر از عرفان مدرسی شیعه دست یابد. مهمترین عامل در این امر ایرانی‌تر شدن حوزه با انتقال نسبی مرجعیت به قم در زمان حائری، به سبب از میان رفتن موانع تردد علمای تهران و اصفهان به قم است. واقع بودن قم در ایران که از دیرباز مهد حکمت و عرفان اسلامی بوده، باعث گردید حوزه‌های شیعه بیش از پیش از عناصر زیست‌جهان ایرانی بهره‌مند شوند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
8 - بررسی تطبیقی عقبات السلوک شیخ صنعان و هفت خوان رستم
موسی الرضا حیدری گوگدره اکبر شعبانی پروین دخت مشهوررهروان طریقت در سلوک خود به سوی حضرت دوست، برای رسیدن به پختگی و پالودگی، به ضرورت باید عقبات بازدارنده‌ای را از پیش روی بردارند. رستم در هفت خوان و شیخ صنعان در منطق الطیر عطار از جمله این رهروان‌اند که توانسته‌اند با جانفرسایی در عقبات نفس‌گیر، از فراز و فرودهای را أکثررهروان طریقت در سلوک خود به سوی حضرت دوست، برای رسیدن به پختگی و پالودگی، به ضرورت باید عقبات بازدارنده‌ای را از پیش روی بردارند. رستم در هفت خوان و شیخ صنعان در منطق الطیر عطار از جمله این رهروان‌اند که توانسته‌اند با جانفرسایی در عقبات نفس‌گیر، از فراز و فرودهای راه و گردنه‌های مهلک و سخت آن بگذرند و راه به حریم دوست برند. در این مقاله ابتدا با استناد بر شاهنامه(پهلوانی‌های رستم در هفت خوان) و داستان شیخ صنعان در منطق الطیر موانعی که بر سر راه این دو رهرو در هر دو پهنه عرفان و حماسه وجود دارد مشخص گردیده، سپس با روش تطبیقی و مقایسه‌ای این عقبات مورد بررسی قرار گرفته است. در این بررسی که بیشتر با هدف نمایاندن دشواری‌های سلوک به رهروان طریق صورت گرفته است، این نتیجه کلی حاصل گردید که در هر دو مسیر، رهرو با عقبات ریز و درشت بسیاری روبه‌رو است که لازمه رسیدن سالک در عرفان و پهلوان در حماسه به مرز پختگی و کمال، گذز از این گردنه‌های دشوار است. هرچند این گریوه‌ها ممکن است در عنوان و شکل با یکدیگر متفاوت باشند اما در ذات و درونمایه و گمراه ساختن رهرو از راه راست سلوک، مشترک‌اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
9 - روزگار و آثار سعدى شیرازى در پژوهش خالق میرزازاده
اعظم خداى داداف -
حرية الوصول المقاله
10 - بررسی و مقایسه دو نماد فرهنگی شرق و غرب
گردآفرین محمّدی مهدی فاموریهمواره از میان شخصیت‌های داستانی بالیده در بستر فرهنگ و ادبیات‌های مختلف، چهره‌هایی وجود دارند که بنا بر برخی از خصایص منحصر به فرد، امکان فرا روی از بستر دراماتیک خویشتن و مبدل شدن به یکی از شخصیت‌های ممتاز تاریخ ذهنی افراد انسانی آن جامعه را می&zwn أکثرهمواره از میان شخصیت‌های داستانی بالیده در بستر فرهنگ و ادبیات‌های مختلف، چهره‌هایی وجود دارند که بنا بر برخی از خصایص منحصر به فرد، امکان فرا روی از بستر دراماتیک خویشتن و مبدل شدن به یکی از شخصیت‌های ممتاز تاریخ ذهنی افراد انسانی آن جامعه را می‌یابند و به تعبیری نیز می‌توان آنها را مجسمه‌های فرهنگی یا نمونه‌های ازلی ذهن آن جامعه نامید. فاوست، قهرمان نمایشنامه گوته و شیخ صنعان، قهرمان منطق‌الطیر عطار از اینگونه نمونه‌های ازلی ماندگار هستند که در این مقاله به عنوان دو نماد فکری و فرهنگی شرق و غرب مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته‌اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
11 - چالش چندهمسری در گفتمان فکری مدرن؛ بررسی خوانش های عصری از آیه نساء/3 با تأکید بر المنار، المیزان و مِن وحی القرآن
سید محمود طیب حسینی محمدحسن شیرزاد محمدحسین شیرزادیکی از مهمترین آیات قرآن کریم که در انتقال به دوره مدرن، نوعی از نابرابری جنسیتی میان مردان و زنان را به اذهان متبادر ساخته، آیه شریفه نساء/3 است که بر مبنای آن، مردان اجازه یافته اند که مشروط به رعایت عدالت، تا چهار زن را به همسری بگیرند. در حالی که مفسرانِ سده های م أکثریکی از مهمترین آیات قرآن کریم که در انتقال به دوره مدرن، نوعی از نابرابری جنسیتی میان مردان و زنان را به اذهان متبادر ساخته، آیه شریفه نساء/3 است که بر مبنای آن، مردان اجازه یافته اند که مشروط به رعایت عدالت، تا چهار زن را به همسری بگیرند. در حالی که مفسرانِ سده های متقدم و میانه ی هجری به یادکرد از حکم شرع مبنی بر جواز چندهمسری بسنده کرده و همتشان را مصروفِ پاره ای از مباحث زبانی- ادبی در پیرامونِ آیه شریفه ساخته اند، با گذار به دوره معاصر و پیداییِ مجموعه ای از پرسش ها و شبهات نوظهور عصری، نسلی جدید از مفسران را شاهدیم که با فاصله گرفتن از سنت های تفسیری، به ارائه خوانش هایی توجیه پذیر متناسب با شرایط و اقتضائاتِ زمانه روی آورده اند. در این پژوهش تلاش می شود با تمرکز بر تفاسیر المنار، المیزان و مِن وحی القرآن، تغییرِ رویه یِ مفسران در مواجهه با آیه شریفه نساء/3 در انتقال به دوره معاصر تحلیل شود. این مطالعه نشان می دهد در حالی که عبده، طباطبایی و فضل الله از اصلِ تشریعِ تعدد زوجات در دین مبین اسلام جانب داری می کنند، شیخ محمد عبده با اثرپذیری از تفکرات نواعتزالی، از تداومِ عمل به آن در مصرِ معاصر نهی می نماید تا تفسیری سازوارتر با انتظارات و علایق مخاطبانِ دوره مدرن ارائه کرده باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
12 - اثبات عدم حجیت اقوال صحابه با استناد به صحیح بخاری
سید علی ربانی موسویاندر میان اصولیون اهل تسنن عده‌ای قائل به دلیلیت آراء صحابه بوده و در مقابل عده‌ای دیگر این ادعا را با ادله عقلی و نقلی مردود دانسته‌اند. فارغ از ادله طرفین به نظر می‌رسد هر دو گروه از منابع اصیل روایی خود غفلت ورزیده‌اند. رجوع به معتبرترین کتب حدیثی نزد عامه، می‌تواند به أکثردر میان اصولیون اهل تسنن عده‌ای قائل به دلیلیت آراء صحابه بوده و در مقابل عده‌ای دیگر این ادعا را با ادله عقلی و نقلی مردود دانسته‌اند. فارغ از ادله طرفین به نظر می‌رسد هر دو گروه از منابع اصیل روایی خود غفلت ورزیده‌اند. رجوع به معتبرترین کتب حدیثی نزد عامه، می‌تواند بهترین و منصفانه‌ترین میزان برای فصل الخطاب این نزاع اصولی بلکه فرا اصولی باشد. صحیح بخاری که نزد جمهور اهل تسنن بعد از قرآن کریم اصح و اهم کتبی میباشد که از بررسی سندی بی نیاز است مشتمل بر روایاتی است که می‌تواند پاسخ به این مسأله را تبیین نماید، وجود احادیث نبوی شکی باقی نمی‌گذارد که نمی‌توان تمامی صحابه حتی برخی از مشاهیر آنها را در ایمان و عدالت یکسان دانست و تمامی سخنان و رفتار آنان را صواب پنداشت و به طریق اولی نمی‌توان اقوال آنان را حجت دانست و بر اساس آن فتوایی صادر نمود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
13 - تفسیر و تأویل در نظام عرفانی شیخ علاء‌الدوله سمنانی
قاسم رؤفی قدرت ا... خیاطیانشیخ علاء‌الدوله سمنانی از مفسّران عرفانی قرآن ضمن به‌کارگیری آیات و روایات در آثار خود، دو نوع رویکرد تأویل‌پذیری و عدم تأویل‌پذیری درباره آیات دارد. وی با تفسیر و تأویل آیات متشابه، مخالف، اما نسبت به سایر آیات موافق است. او برخلاف بیشتر مفسّران، معتقد است که اضغاث ا أکثرشیخ علاء‌الدوله سمنانی از مفسّران عرفانی قرآن ضمن به‌کارگیری آیات و روایات در آثار خود، دو نوع رویکرد تأویل‌پذیری و عدم تأویل‌پذیری درباره آیات دارد. وی با تفسیر و تأویل آیات متشابه، مخالف، اما نسبت به سایر آیات موافق است. او برخلاف بیشتر مفسّران، معتقد است که اضغاث احلام، نیازمند تفسیر و تأویل‌اند و از تفسیر و تأویل درحوزه‌های اصول و فروع دین، مکاشفات عرفانی،حروف، آیات و روایات استفاده می‌کند. وی تأویل را راهی برای عدم تکفیر مسلمانان، جذب دیدگاه‌های مختلف در دین اسلام ، نیفتادن در ورطه تناسخ و تعبیر مکاشفات عرفانی می‌داند. سنجش صحت تأویل و تفسیر از نظر وی، مطابقت با قرآن، حدیث، واقعیت، لغت عرب و عقل است. تفسیر وی ذوقی، بدون حشو و زواید، دارای رگه‌هایی از علم کلام، مشابهت و تأثیرپذیری از تفسیر ابن‌عربی و شارحانش است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی در پی واکاوی جایگاه تفسیر و تأویل در نزد این عارف است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
14 - التقنيات الأسلوبية في أشعار الشيخ البهائي العربية
سيدامير موسوي صادق ابراهیمی کاوری سهاد جادریالأسلوب هو الطريقة الخاصة التي يصوغ بها المرء أفكاره، ويبيّن بها ما يعتمل في دواخله، ويجول في خاطره من العواطف والإنفعالات. وقد تختلف الاساليب باختلاف المواقف والاغراض، بل ربما كان للغرض الواحد العديد من الاساليب المختلفة. فمن سمات الأسلوب الجيد والرصين هي: الدقّة في اخ أکثرالأسلوب هو الطريقة الخاصة التي يصوغ بها المرء أفكاره، ويبيّن بها ما يعتمل في دواخله، ويجول في خاطره من العواطف والإنفعالات. وقد تختلف الاساليب باختلاف المواقف والاغراض، بل ربما كان للغرض الواحد العديد من الاساليب المختلفة. فمن سمات الأسلوب الجيد والرصين هي: الدقّة في اختيار الألفاظ، وكذلك ان يكون اللفظ سلساً سهلاً، ولا ينبغي أن ياتي بالألفاظ الغريبة الوحشية، بل يجب أن يكون اللفظ مألوفاً مقبولاً، ذلك لأن غاية الأدب التاثير السريع في النفس. وهذا ما نجده عند شاعرنا الشيخ البهائي في أشعاره العربية وقد ماله إلى استخدام اللغة السهلة والمألوفة وذلك باستخدام بعض التقنيات والسمات الأسلوبية التي تبدو بارزة مهيمنة في شعره، وتستمد هذه التقنيات قيمتها من أنها تنطلق من وحي تجربته بدون تكلف أو اعتساف، وتسهم في تحقيق التواصل الذي طالما حرص الشاعر على تحقيقه بينه وبين مخاطبيه. وقد التزم بوحدة القصيدة وبنائها، بناءاً فنيّاً متكاملاً تتابع فيه الأحاسيس والمشاعر، فبناء شعره عنده يقوم على الوحدة الشعورية والنفسية. وقد استخدم الشيخ البهائي من خصائص الكلمة في شعره من جزالة وقوّة، ودقّة وسهولة، وجري ورنين متناسبة مع جاراتها في الجمل والتراكيب، ليستنبط منها عناصر التقنيات من خلال القيم و ثقافته الدينية الواسعة.المفردات الدليلية : الأسلوب، التقنيات، الشيخ البهائي، التناص، الإستدعاء تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
15 - الإبراهیمی ورؤیته الاستشرافیة لإحیاء اللغة العربیة فی الجزائر
حیاة عمارة مریم جلائییعدّ الشیخ محمد البشیر الإبراهیمی علماً من أعلام الإصلاح فی الجزائر، ووجهاً بارزاً من وجوه البلاغة والأدب وأحد أشهر الکُتاب الجزائریین المحدثین، تبنّى مشروعاً حضاریاً عظیماً رأى فیه خلاص أمّته من الاستعباد والذل والهوان؛ لا لأجل استردادحرّیتها وخلاصها من ربقة الاستعمار أکثریعدّ الشیخ محمد البشیر الإبراهیمی علماً من أعلام الإصلاح فی الجزائر، ووجهاً بارزاً من وجوه البلاغة والأدب وأحد أشهر الکُتاب الجزائریین المحدثین، تبنّى مشروعاً حضاریاً عظیماً رأى فیه خلاص أمّته من الاستعباد والذل والهوان؛ لا لأجل استردادحرّیتها وخلاصها من ربقة الاستعمار الفرنسی فحسب، بل لاستعادة المکانة الّتی خوّلها إیّاها الإسلام. وکان التجدید مبدأ انطلاقه وفاتحة أعماله. ولا غرو إذا وجدناه یدعو إلی التجدید فی اللغة العربیة وإحیاءها بغیة مواکبتها لمتطلبات العصر وحفظها من الانحطاط والتراجع علی الصعید العالمی ومن ثَمَّ حفظها من انهیار الهویة والثقافة العربیة والإسلامیة وطمس معالمها؛ لأنه کما یقال: اللغة وعاء الفکر والثقافة. علی هذا، قمنا فی البحث الحالی بتسلیط الضوء علی آراء الشیخ محمد البشیر الإبراهیمی التجدیدیة عن اللغة العربیة باستخدام المنهج الوصفی التحلیلی؛ لیتبین لنا رؤیته نحو إحیاءها والارتقاء بمنزلتها. وقد ظهر من الدراسة أنه یؤمن بمسایرة التطوّر ومعایشة الواقع دون الانسلاخ عن القیم والتنکر لکلّ قدیم لاحتفاظ باللغة العربیة والارتقاء بمکانتها فی زماننا الراهن. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
16 - خیار شرط از دیدگاه شیخ انصاری و تطبیق بر حقوق مدنی ایران
نجمه عزیزی ناصرآباد علی رضا عسگریخیار در لغت، اسم مصدر از اختیار است. و در اصطلاح به معنی مالکیت فسخ عقد تعریف شده است. هدف از این نوشتار, بررسی خیار شرط از دیدگاه شیخ انصاری و مطابقت با حقوق مدنی می باشد. که در تهیه آن از روش تحلیلی و کتابخانه ای استفاده شده است.. با توجه به یافته های این پژوهش , شیخ أکثرخیار در لغت، اسم مصدر از اختیار است. و در اصطلاح به معنی مالکیت فسخ عقد تعریف شده است. هدف از این نوشتار, بررسی خیار شرط از دیدگاه شیخ انصاری و مطابقت با حقوق مدنی می باشد. که در تهیه آن از روش تحلیلی و کتابخانه ای استفاده شده است.. با توجه به یافته های این پژوهش , شیخ انصاری معتقد است شرط کردن خیار - یعنی اختیار فسخ یا امضای معامله - در عقد موجب ثبوت حقّ خیار برای کسی می شود که این حق برای او قرار داده شده است. و همچنین معتقد است که خیار شرط به لحاظ زمان، حدّ معینی ندارد؛ بلکه هر مدت از زمان؛ کوتاه باشد یا طولانی، متصل به عقد یا منفصل از آن؛ جایز است در عقد شرط شود لکن باید معیّن باشد؛ به گونه ای که احتمال کاهش یا افزایش آن نرود وگرنه هم شرط باطل است و هم معامله. شرط کردن خیار در عقد برای هریک از فروشنده و خریدار و نیز برای اجنبی به تنهایی یا همراه یکی از دو طرف عقد صحیح است. حقّ خیارشرط به سبب شرط کردن آن در عقد ثابت است. که عبارت است از تسلّط دارنده حقّ خیار بر فسخ عقد به سبب شرط کردن خیار برای خود در عقداست. شرط خیار مانند دیگر شروط در نتیجه تراضی و توافق طرفین قرارداد حاصل می شود. و اثر آن که همانا فسخ قرارداد است منوط به اراده مشروط له می باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
17 - بررسی اندیشه سیاسی سید اسدالله خرقانی
عصمت غفاری مقصود رنجبر علی شیرخانیسید اسدالله خرقانی ازجمله شخصیت‌های درجه دومی است که در جریان نهضت مشروطه حضور مؤثر داشته و در به صحنه کشاندن شخصیت‌های دینی و سیاسی درجه اول مؤثر بوده است. وی در ضمن فعالیت‌های سیاسی، به فعالیت‌های دینی و علمی نیز می‌پرداخت و سرانجام باعث پیدایی مشی خاصی در اسلام‌شناسی أکثرسید اسدالله خرقانی ازجمله شخصیت‌های درجه دومی است که در جریان نهضت مشروطه حضور مؤثر داشته و در به صحنه کشاندن شخصیت‌های دینی و سیاسی درجه اول مؤثر بوده است. وی در ضمن فعالیت‌های سیاسی، به فعالیت‌های دینی و علمی نیز می‌پرداخت و سرانجام باعث پیدایی مشی خاصی در اسلام‌شناسی به نام قرآن گرایی یا بازگشت به قرآن شد. سؤال اصلی این پژوهش این است که ویژگی اساسی نگرش خرقانی به متون دینی و به‌طور خاص قران چیست؟ در پاسخ نویسنده معتقد است که خرقانی در مواجهه با مسائل دنیای جدید به دنبال روش جدید در فهم قران و بازخوانی قران بر اساس مسائل و مشکلات جدید است. وی در مواجهه با پرسش‌های و نیازهای تازه‌ی عصر جدید که با انقلاب مشروطه در سپهر سیاست ایران مطرح شد و ما در معارف قبلی دینی و سنتی پاسخ آنها را نداشتیم ایده بازگشت به قران را مطرح نمود. همین روش و تلاش وی برای استخراج آموزههای جدید از قران به اندیشه سیاسی سید اسدالله خرقانی جهت‌گیری خاصی را بخشید و وی به برداشت‌های متفاوتی از قران در باب مفاهیمی چون حاکمیت، حق الهی حکومت، مبنا و محدوده حقوق خصوصی و عمومی، محدوده قانون و قانون‌گذاری دست یازید و درنهایت به طرح دموکراسی اسلامی رسید. این پژوهش با تکیه‌بر منابع کتابخانه ایی و با روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد تفسیری- سیاسی به تبیین مؤلفههای اندیشه سیاسی ایشان که می‌تواند قرابت با ایده دولت مدرن داشته باشد پرداخته است. کلیدواژه‌ها: شیخ اسدالله خرقانی، دموکراسی اسلامی، تساوی قانون، اولوالأمر تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
18 - قانون اساسی مشروطیت در ترازوی اندیشه شیخ فضل الله نوری
علیرضا نائیج سیدابراهیم معصومی مرتضی اشرافیشیخ فضل الله نوری از علمای طراز اول در نهضت مشروطیت (عدالتخوانه) و مخالف با استبداد بود؛ اما پس از اینکه دست روسنفکران غرب زده وارد نهضت مشروطه شد و نهضت مشروطه‌ای که مد نظر شیخ و علمایی که برای محدود کردن استبداد به پا خواسته بودند در دست روشنفکران قرار گرفت شیخ با علم أکثرشیخ فضل الله نوری از علمای طراز اول در نهضت مشروطیت (عدالتخوانه) و مخالف با استبداد بود؛ اما پس از اینکه دست روسنفکران غرب زده وارد نهضت مشروطه شد و نهضت مشروطه‌ای که مد نظر شیخ و علمایی که برای محدود کردن استبداد به پا خواسته بودند در دست روشنفکران قرار گرفت شیخ با علم کردن مشروطه مشروعه به مخالفت با آنان برخواست، اما روشنفکران موفق شدند بر موج ضد استبدادی جامعه سوار شده و شیخ را طرفدار استبداد معرفی کنند و به همین جرم به دار آویختند. چگونگی مواجه و فهم شیخ شهید در شناخت مسائل و حوادث عصر مشروطه برگرفته از فهم عمیق و دقیق از آموزههای اسلامی و تطبیق آن بر زمان و عصر وی دارد و این موجب تقابل شیخ با جریانات روشنفکری، استعمار و استبداد گردید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
19 - ولایت فقیه در اندیشه سیاسی شیخ فضل‌الله نوری
سید ابراهیم معصومی حسین ارجینی علی هاشم‌زاده کوشک قاضیهدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه و کارویژه‌های ولایت فقیه در جامعه اسلامی و به تبع آن نظریه اصل نظارت بر مجلس توسط ناظرین شرع از دیدگاه شیخ فضل‌الله نوری بود. روش پژوهش اسنادی و توصیفی- تحلیلی بوده و یافته‌ها نشان داد، حضور شیخ فضل‌الله نوری در انقلاب مشروطه به عنوان رهبریِ أکثرهدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه و کارویژه‌های ولایت فقیه در جامعه اسلامی و به تبع آن نظریه اصل نظارت بر مجلس توسط ناظرین شرع از دیدگاه شیخ فضل‌الله نوری بود. روش پژوهش اسنادی و توصیفی- تحلیلی بوده و یافته‌ها نشان داد، حضور شیخ فضل‌الله نوری در انقلاب مشروطه به عنوان رهبریِ انقلاب، روشن‌ترین دلیل بر عدم اعتقاد ایشان به حکومت سلطان میباشد. ایشان فقهاء را نایب امام می‌داند و براساس این اعتقاد خود، به مقابله با سلطان و ایادی آن میپردازد. ایشان تمامی مسئولین (قضایی، اجرایی و مقننه) در حکومت مبتنی بر قانون را بازوی ولی فقیه دانسته و تمامی قوا را مأمور فرمان ولایت فقیه می‌داند. شیخ فضل‌الله نوری درباره شأن و جایگاه ولی فقیه در عصر غیبت نظر متفاوتی نسبت به بقیه علما داشت و قائل بر این بود که فقیه برای اجرای حدود الهی در جامعه و اقامه امر به معروف و نهی از منکر باید بسط ید داشته باشد تا بتواند دستورات اسلام را پیاده کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
20 - بررسی، تحلیل و طبقه بندی کرامات مشایخ در طبقات الصّوفیّه از خواجه عبدالله انصاری
فتحیه السادات کارآموز رضا اشرف زاده سید مجید تقوی بهبهانیکرامت یکی از مفاهیم مهم و مورد مناقشه در عرفان اسلامی است. خواجه عبدالله انصاری در طبقات الصّوفیّه، نام بسیاری از صوفیان را ذکر کرده و رفتار و اندیشۀ آن ها را تبیین نموده است. او برای تحقّق این هدف، کرامات بسیاری را شرح داده و کیفیّت تخلّق مشایخ به مبانی معرفتی را بازگ أکثرکرامت یکی از مفاهیم مهم و مورد مناقشه در عرفان اسلامی است. خواجه عبدالله انصاری در طبقات الصّوفیّه، نام بسیاری از صوفیان را ذکر کرده و رفتار و اندیشۀ آن ها را تبیین نموده است. او برای تحقّق این هدف، کرامات بسیاری را شرح داده و کیفیّت تخلّق مشایخ به مبانی معرفتی را بازگو کرده است. در این تحقیق، با روش توصیفی و استناد به منابع کتابخانه ای، کرامت های ذکر شده در اثر مذکور، دسته بندی و چرایی بسامد آن واکاوی شده است. همچنین، توصیفاتی از کارکردهای اجتماعی این پدیده ارائه گردیده است. بررسی آراء انصاری نشان می دهد که کرامت ها عمدتاً در دوران حیات عارف و در مواردی، پس از مرگ او تجلّی پیدا کرده اند. کرامات واقع شده در زمان حیات عبارتند از: اطلاع از غیب؛ ذهن خوانی و فراست؛ تصرّف در نیروها و عناصر طبیعت؛ شنیدن ندای هاتف؛ تصرّف در اشیاء و قلب آن؛ زنده کردن موجودات و سخن گفتن با آنان؛ طی الأرض؛ مرگ و حیات ارادی؛ شفای بیماران. کراماتی که پس از مرگ آشکار شده اند، عبارتند از: سخن گفتن در عالم خواب و رؤیا؛ نقش بستن آیه و ذکر بر بدن متوفی؛ غیب شدن جنازۀ فرد. هدف اصلی اولیاءالله از به کارگیری این کرامات، تنبّه مریدان و تشویق آن ها به پیمودن راه سلوک است. در این اثر، برخلاف سنّت مقامات نویسی عرفانی، نشانه های ملموسی از کارکرد تحذیری کرامت به نیّت تحقیر و منکوب منکران تصوّف وجود ندارد که این سنّت گریزی آگاهانه را می توان برآیند نگرش مبتنی بر رجاء و امید مؤلّف و گرایش های عاشقانۀ او در وادی عرفان دانست. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
21 - تحلیل سبکی داستان شیخ صنعان، براساس رویکرد نقش گرا
خدیجه بهرامی رهنمایکی از دیدگاه های شاخص در علم زبان شناسی، نگرش سیستمی- نقش گرا است که در آن زبان، ابزاری اجتماعی برای انتقال معناست. هلیدی، برجسته ترین نظریه پرداز رویکرد نقش گراست. او، در مورد نقش، دو مفهوم نقش های دستوری و زبانی را برای تحلیل یک بند درنظر می گیرد که دارای سه لا أکثریکی از دیدگاه های شاخص در علم زبان شناسی، نگرش سیستمی- نقش گرا است که در آن زبان، ابزاری اجتماعی برای انتقال معناست. هلیدی، برجسته ترین نظریه پرداز رویکرد نقش گراست. او، در مورد نقش، دو مفهوم نقش های دستوری و زبانی را برای تحلیل یک بند درنظر می گیرد که دارای سه لایۀ معنایی مجزّا (اندیشگانی، متنی و بینافردی)، اما مرتبط است که آن ها را فرانقش نامیده است که با استفاده از آن می توان، متون ادبی مختلف از جمله؛ منطق الطیر را مورد تحلیل قرار داد. از میان داستان های مختلف منطق الطیر، داستان شیخ صنعان، مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش، با روش توصیفی- تحلیلی ﻣﺴﺄله انواع فرایندها، انسجام ساختاری، غیر ساختاری و کارکرد بینافردی را در داستان شیخ صنعان مورد بررسی قرار داده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که در فرانقش اندیشگانی، فرایند مادی، بیش از دیگر فرایندها در داستان به کار رفته است که مبیّن کنش های عینی و محسوس به کار رفته در داستان است. در فرانقش متنی-ساختاری، آغازگر ساده، بسامد بیشتری نسبت به آغازگرهای مرکب دارد و نیز، اغلب بندها، دارای آغازگر بی نشان هستند. در انسجام دستوری، ادات ربط، در انسجام واژگانی-بازآیی، مولّفۀ تکرار و در انسجام واژگانی- باهم آیی، با هم آیی متداعی بیشترین بسامد را در این داستان دارا هستند. در فرانقش بینافردی، وجه خبری، بسامد بیشتری نسبت به دیگر انواع وجه دارد و نیز اغلب بندها، دارای قطبیّت مثبت هستند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
22 - تحلیل پیوندهای زبان عرفان و زبان عامه در آثار احمد جام نامقی
عاطفه سلطانی فاطمه غلامینثر عرفانی در سنجش با شعر به سبب حضور خود آگاهی بیشتر، برای واکاوی مؤلفه های زبان عرفان منبعی دقیق‌تر به شمار می رود. بسیاری از هنجارهای این زبان گرچه به ظاهر در خدمت بیان حقایقی پیچیده و ناگفتنی است؛ امّا یک‌سره از ویژگی های زبان عامیانه گسسته نیست. این پیوند در گ أکثرنثر عرفانی در سنجش با شعر به سبب حضور خود آگاهی بیشتر، برای واکاوی مؤلفه های زبان عرفان منبعی دقیق‌تر به شمار می رود. بسیاری از هنجارهای این زبان گرچه به ظاهر در خدمت بیان حقایقی پیچیده و ناگفتنی است؛ امّا یک‌سره از ویژگی های زبان عامیانه گسسته نیست. این پیوند در گونۀ ادبی گفتارنوشت عمیق تر و آشکارتر است. احمد جام نامقی از عارفان سخنور سدۀ پنجم و ششم است که آثار مکتوب او حاصل گفتارهایی شفاهی برای مخاطبان خاص و عام بوده است. زبان آثار وی ساده و غالباً معطوف به زبان عامۀ مردم است. در نوشتار حاضر کوشش شده‌است به روش توصیفی- تحلیلی با پیش چشم داشتن ویژگی های زبان عرفان و زبان عامیانه، همانندی ها و پیوندهای این دو زبان در آثار احمد جام بازشناسی و تحلیل شود. بدین منظور متن های شش گانۀ مجالس احمد جام بازخوانی و مؤلفه های نزدیک به هم در این دو زبان همراه با شواهد آن استخراج شد. گرچه در نگاه نخست چنین می نماید که بیان ناپذیری حقایق عرفانی موجب پیچیدگی زبان سخنوران صوفیه است؛ امّا با وجود پیچیدگی برخی از آثار عرفانی، پاره ای از این متون با زبان روزمرۀ مردم و عناصر آن پیوندی عمیق دارد. یافته ها نشان‌می دهد از میان ویژگی‌های زبان عرفان آهنگین بودن، روایت‌گری، آشنایی زدایی، چندمعنایی و نزدیکی به زبان مردم در گونه های گفتارنوشت به ترتیب با ویژگی‌هایی چون شعر و مثل، تمثیل و حکایت، هنجارگریزی آوایی و دستوری، کنایه و واژگان و اصطلاحات خاص لهجه در زبان عامه قابل تطبیق است. افزون بر این صراحت لحن در زبان شیخ جام که سرشار از حس شفقت، تندی، گزندگی و پریشانی است متأثر از صراحت و شفافیتی است که در زبان عامه نسبت به سطوح دیگر زبان بیشتر نمودار است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
23 - تمثیل شیخ صنعان (روایت حال پیر از مسجد تا می خانه)
سید علی جعفری صادقیحکایت شیخ صنعان پرداختۀ عطار نیشابوری در مثنوی منطق الطیر، از جمله ماندگارترین جلوه های ادبیات تمثیلی کهن فارسی و مایۀ آفرینش شماری از اساسی ترین بن مایه های غزل فارسی است. از این روی تا کنون بررسی های فراوانی دربارۀ ریشه ها و منشأهای تاریخی و ادبی این داستان و همچنین ت أکثرحکایت شیخ صنعان پرداختۀ عطار نیشابوری در مثنوی منطق الطیر، از جمله ماندگارترین جلوه های ادبیات تمثیلی کهن فارسی و مایۀ آفرینش شماری از اساسی ترین بن مایه های غزل فارسی است. از این روی تا کنون بررسی های فراوانی دربارۀ ریشه ها و منشأهای تاریخی و ادبی این داستان و همچنین تأثیر آن در آثار سخنوران پس از عطار صورت گرفته است. بسیاری از پژوهشگران سیمای تاریخی شیخ صنعان را در شخصیتی به نام عبدالرزاق یمنی یا صنعانی بازجسته اند و تحفه الملوک منسوب به غزالی از آغازین آثاری دانسته شده که از این شخص سخن به میان آورده است. افزون بر این خاستگاه مضمون پرکاربرد از مسجد به می خانه رفتن پیر در غزلیات حافظ در همین حکایت دیده شده است. در این مقاله گذشته از شرح معانی متعدد مضمون یاد شده، چندین مضمون دیگر رایج در آثار غزل سرایان سدۀ ششم تا هشتم در پیوند با داستان شیخ صنعان بررسی شده است و البته نمونه هایی از کابرد مضامین برشمرده پیش از روایت عطار در غزلیات سنایی مورد بررسی قرار گرفته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
24 - گشودن راز و رمز در لغت موران
عبدالرضا جمال زادهسیری در تألیفات و آثار شیخ شهاب‌الدین سهروردی معروف به شیخ اشراق جامعیت او را در دو حکمت استدلالی و کشفی و ذوقی نمایان میسازد، همچنین تنوع و برخورداری آثارش را از تحرک و پویایی آشکار می‌کند، آثار سهروردی به سبک‌های متفاوت مشایی، عرفانی و اشراقی نوشته شده است. رسائل رم أکثرسیری در تألیفات و آثار شیخ شهاب‌الدین سهروردی معروف به شیخ اشراق جامعیت او را در دو حکمت استدلالی و کشفی و ذوقی نمایان میسازد، همچنین تنوع و برخورداری آثارش را از تحرک و پویایی آشکار می‌کند، آثار سهروردی به سبک‌های متفاوت مشایی، عرفانی و اشراقی نوشته شده است. رسائل رمزی او دسته مهم و ارزش‌مندی از تألیفاتش است که راه سالکان و موانع آنها و اهداف سالکان را مشخص میسازد رسائلی مانند عقل سرخی، آواز بر جبرئیل، الغربة الغربیة، مونس العشاق و رسائل متعدد دیگر از جمله: لغت موران که در این مقال در صدر شرح و بسط آن هستیم او این رساله را با زبانی بسیار شیرین و نمادین و تلفیقی از استعارات و رموز زرتشتی، هرمسی و اسلامی نوشت و سفر روح به سوی خدا و اتحاد با او و شوق فطری انسان‌ها را برای کسب معرفت بیان می‌کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
25 - شیخ بهایی و هنر شاعری وی در جاذبه‌ی موسیقی کلام
عباس کی منشدر این مقاله، نگارنده بر آن است که سخنی هر چند کوتاه در احوال و آثار حضرت شیخ بهایی در قلم آورد و جمال دلارای عروس شعر و کلام بهایی، آن فرزانه را در ترازوی موسیقی کلام برسنجد و هنر شاعریِ فقیهی را که مقام شیخ‌الاسلامی دربار شاه عباس صفوی را برعهده داشت در حوزهی گزینش و أکثردر این مقاله، نگارنده بر آن است که سخنی هر چند کوتاه در احوال و آثار حضرت شیخ بهایی در قلم آورد و جمال دلارای عروس شعر و کلام بهایی، آن فرزانه را در ترازوی موسیقی کلام برسنجد و هنر شاعریِ فقیهی را که مقام شیخ‌الاسلامی دربار شاه عباس صفوی را برعهده داشت در حوزهی گزینش واژگان و تلفیق آنها با پرده های موسیقی در آیینه‌ی خیال بنگرد و آفرینش معانی رنگین دلپذیر وی را در اوزان عروضی، مورد بررسی قرار دهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
26 - معناشناسی شهود و کارکردهای آن از دیدگاه شیخ اشراق
شهناز شایان فر مهناز امیرخانی سیده زهرا حسینیشیخ شهاب‌الدین سهروردی با طرح شهود در عرصه فلسفه توانست نظامی بدیع را به نام حکمت اشراق تأسیس نموده و در پی چنین اقدامی فلسفه رو به انحطاط را در قالبی جدید احیا نماید. این جستار در صدد است تا با بررسی تعریف شهود، اقسام، جایگاه و کارکردهای آن در فلسفه سهروردی اقدام ابت أکثرشیخ شهاب‌الدین سهروردی با طرح شهود در عرصه فلسفه توانست نظامی بدیع را به نام حکمت اشراق تأسیس نموده و در پی چنین اقدامی فلسفه رو به انحطاط را در قالبی جدید احیا نماید. این جستار در صدد است تا با بررسی تعریف شهود، اقسام، جایگاه و کارکردهای آن در فلسفه سهروردی اقدام ابتکاری سهروردی را بیش از پیش تبیین کند. پرسش اساسی این جستار نیز به کارکردهای شهود در فلسفه سهروردی و رابطه میان شهود و تعقل مرتبط است: آیا ورود شهود به عنوان ابزار شناخت عرفانی در عرصهای تعقلی امکانپذیر خواهد بود؟ در صورت امکان، کارکرد شهود در فلسفه چیست؟ دستاورد این جستار عبارتند از: کاربرد شهود در یک نظام فلسفی بدون آسیب‌رسانی به ساحت تعقلی فلسفه امکانپذیر است و شهود به نحوی توانمند در حل معضلات فکری و فلسفی راهگشا است. از جمله کارکردهای شهود درنظام فلسفی حکمت اشراق عبارتند از: 1- انتخاب مسأله در پی اهمیت یافتن آن در پرتو شهود؛ 2- مقدمه‌ای برای دستیابی به حد وسط برهان؛ 3- تحلیل بهتر مسأله. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
27 - جذبه‌های عرفانی در قصاید شیخ عبدالمحمود جیلی(حفیان)
جعفر صدری عزت ملاابراهیمیشیخ عبدالمحمود جیلی، شاعر معاصر سودانی در قصاید عرفانی خود که موضوع اصلی آنها شور و عشق و دلدادگی به ساحت مقدس ختمی مرتبت است، با استفاده از رموز عرفانی به توصیف و ستایش وجود مقدس پیامبر اکرم(ص) میپردازد. از این‌رو نویسندگان در صددند تا در این پژوهش به تبیین معانی و مف أکثرشیخ عبدالمحمود جیلی، شاعر معاصر سودانی در قصاید عرفانی خود که موضوع اصلی آنها شور و عشق و دلدادگی به ساحت مقدس ختمی مرتبت است، با استفاده از رموز عرفانی به توصیف و ستایش وجود مقدس پیامبر اکرم(ص) میپردازد. از این‌رو نویسندگان در صددند تا در این پژوهش به تبیین معانی و مفاهیم پنهان و ظاهری اشعار بپردازند. این پژوهش از نوع کیفی بوده و روش تحقیق اسنادی (کتابخانهای) را برای بیان موضوع برگزیده است. همچنین نویسندگان از روش تحلیل محتوا نیز به صورت کیفی برای واکاوی اشعار شاعر بهره گرفته‌اند تا مفاهیمی ماوراء معنای ظاهری اشعار را دریابند. از یافتههای تحقیق به دست می‌آید که شاعر بحث‌های اسلامی و فنون تصوف را در قصاید خود جای داده و در این گرایش با پایبندی به دیدگاه بزرگانی چون ابن فارض، ابن عربی و... گوی سبقت را از دیگر رقبای زمان خود ربوده است. همچنین باید گفت که جیلی در غزل‌های خود به شیوه قدما تمسک جسته و با ذکر اطلال و دمن، از سبک‌های خاص خود نیز بهره برده و مدح را واسطه، معنای شعری خویش قرار داده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
28 - میزان سازگاری و سازوارگی مقولات عرفانی با علم در گلشن راز شیخ محمود شبستری
محمد فرهمند مریم سلطان زاده منافینگاه عمیق به متون عرفانی مسبّب حرکت فکری انسـان است. شناخت عرفانی عـارف، کلّ هستی از جمله فیزیک عالم و ماورای فیزیک آن را در بر می گیرد. لذا تفکّر اندیشمندانه در آن ضروری می نماید. بررسی این حوزه از جنبههای مختلف مخصوصاً جنبه علمی و هم سویی آن با یافتههای علمی بشری آن أکثرنگاه عمیق به متون عرفانی مسبّب حرکت فکری انسـان است. شناخت عرفانی عـارف، کلّ هستی از جمله فیزیک عالم و ماورای فیزیک آن را در بر می گیرد. لذا تفکّر اندیشمندانه در آن ضروری می نماید. بررسی این حوزه از جنبههای مختلف مخصوصاً جنبه علمی و هم سویی آن با یافتههای علمی بشری آن چنان که باید مورد توجّه اندیشمندان و دانشمندان ادیان مختلف قرار نگرفته است. مسأله این است که اگر حوزه معرفتی عرفان مشتمل بر شناخت بالاتری از هستی است، حتماً زمینه شناخت علمی نیز در آن موجود است. لذا این مسأله را باید از مسائل مهّم در عرصه پیشرفت علمی بشر محسوب کرد و ورود عرفان را به حوزه علم جایز دانست. عدّه ای با ابراز رابطه خصمانه بین «علم» و «عرفان» سعی بر آن داشته اند تا این دو را ناسازگار جلوه دهند و عدّه ای به سازگاری علم بشری با گفتار عرفانی عارفان باور داشته اند. مقاله حاضر، ابیاتی از گلشن راز شیخ محمود شبستری را با توجّه به دادههای علمی منطبق با کشفیّات علمی عصر جدید، مورد بررسی قرار داده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
29 - نقد تطبیقی دیدگاه مشایخ صوفیه در باب وصف حُسنِ معشوق
محبوبه مسلمی‌زاده مهدی ممتحناز زمان ورود تصوّف به شعر فارسی و درآمیختن مضامین عاشقانه و عارفانه و کاربرد الفاظ و اصطلاحات عاشقانه به عنوان نماد و رمزی برای بیان مفاهیم عرفانی، در میان مشایخ صوفیه اختلاف آراء پدید آمد و هر کدام بر آن شدند تا با تدوین کتب و رسائل، بر آیین مکتب و مشرب عرفانی خود تعری أکثراز زمان ورود تصوّف به شعر فارسی و درآمیختن مضامین عاشقانه و عارفانه و کاربرد الفاظ و اصطلاحات عاشقانه به عنوان نماد و رمزی برای بیان مفاهیم عرفانی، در میان مشایخ صوفیه اختلاف آراء پدید آمد و هر کدام بر آن شدند تا با تدوین کتب و رسائل، بر آیین مکتب و مشرب عرفانی خود تعریف و توجیهی از این الفاظ به دست دهند. این مقاله قصد دارد تا به روش نقد تطبیقی، به بررسی آراء مشایخ صوفیه از جمله هجویری، احمد غزالی و عین‌القضات همدانی، در باب الفاظ و مضامین شعری در وصف معشوق بپردازد. محدودۀ این مقاله الفاظی چون زلف و چشم و خدّ و خال و ابرو را در بر میگیرد. دیدگاه هجویری در باب این الفاظ و توصیفات به ویژه در بحث سماع بیشتر صبغۀ شرعی و فقهی دارد، احمد غزالی احوال عاشق و صفات معشوق را به گونه‌ای منسجم برای بیان یک نظام خاص توصیف می‌کند و عین‌القضات همدانی با نقل ابیاتی از دیدگاه تصوّف به تعریف شاهد پرداخته این الفاظ را در مقام‌ها و معانی مختلف شرح میدهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
30 - رابطة بینامتنی مضامین صفوةالصفا و اسرارالتوحی(براساس نظریة ژرار ژنت)
خدابخش اسداللهی ثریا کریمیژرار ژنت از محققان برجستة عرصة بینامتنیت، هر متن را با متون پیش از خود مرتبط دانسته و در نظریة بیش‌متنیت، رابطة هر بیش‌متن را با پیش‌متن خود مطرح کرده است. از آنجا که در طول ادوار عرفانی، بحث عارفان هم‌مشرب با دیدگاه‌های مشابه قابل توجه بوده است و ساختار تذکره‌های عرفان أکثرژرار ژنت از محققان برجستة عرصة بینامتنیت، هر متن را با متون پیش از خود مرتبط دانسته و در نظریة بیش‌متنیت، رابطة هر بیش‌متن را با پیش‌متن خود مطرح کرده است. از آنجا که در طول ادوار عرفانی، بحث عارفان هم‌مشرب با دیدگاه‌های مشابه قابل توجه بوده است و ساختار تذکره‌های عرفانی همچون صفوة الصفا و اسرارالتوحید نیز بر مبنای کرامات، اندیشه‌ها و گفتار عارفان خاصی تدوین شده است؛ این پژوهش با هدف روشنگری زوایای عرفانی قرن هشتم، برآن است که کرامات و آرا و اندیشه‌های شیخ صفی‌الدین اردبیلی را با دیدگاه‌ها و کرامات عارفانی همچون ابوسعید ابوالخیر از منظر نظریة ژنت بسنجد. چنانکه این پژوهش جهت‌گیری بینامتنی صفوة الصفا را در استقبال از اندیشه‌های ابوسعید ابوالخیر هویدا می‌کند؛ تشابه مضامین صفوةالصفا با اسرارالتوحید از حیث کراماتی همچون طی‌الارض، فراست، مسائل مربوط به مرگ، نجات مردم و همانند آنها و همچنین مفاهیم اخلاقی و تربیتی متصوفه، نظیر تربیت نفس، رفع حجاب و مسائل دیگر، رابطة بینامتنی بین این دو اثر را تأییدمی‌کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
31 - بن‌مایه‌های عرفانی در سروده‌های عربی شیخ بهایی
سید مهدی مسبوق مهری قادری بیباکشیخ بهایی از دانشمندان بزرگ عصر صفوی است که در زمینه‌هایمختلف علمی صاحب نظر بوده است. یکی از جنبههای شخصیتی او که در شعرش متجلّی شده سلوک و گرایش عرفانی اوست. شیخ بهایی اندیشه های عرفانی خود را از منابع اصیل آن یعنی قرآن، احادیث نبوی(ص) و اهل بیت(ع) دریافت کرده است؛ که أکثرشیخ بهایی از دانشمندان بزرگ عصر صفوی است که در زمینه‌هایمختلف علمی صاحب نظر بوده است. یکی از جنبههای شخصیتی او که در شعرش متجلّی شده سلوک و گرایش عرفانی اوست. شیخ بهایی اندیشه های عرفانی خود را از منابع اصیل آن یعنی قرآن، احادیث نبوی(ص) و اهل بیت(ع) دریافت کرده است؛ که در این میان انس ایشان با صحیفۀ سجادیه و آشنایی با آثار عرفای ایرانی نقش به سزایی در شکل‌گیری اندیشه های عرفانی او داشته است. جستار پیش رو با هدف شناخت بن مایه های عرفانی در اندیشۀ شیخ بهایی و با روش تحلیل محتوا بخشی، سروده های عربی او را مورد نقد و تحلیل قرار داده است. یافتههای پژوهش نشان می دهد که مضامین عرفانی در اشعار عربی شیخ بهایی شامل طیف وسیعی از معانی میشود که مهم ترین آنها محبت و عشق، ریاستیزی، شراب روحانی، وصال، شهود عرفانی و سماع است. بن‌مایۀ اشعار عرفانی او را می‌توان در عشق و تزکیۀ نفس خلاصه کرد که منجر به کسب علم شهودی و حضوری میشود و او را از مدرسه و جلسات درس بی‌نیاز میسازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
32 - نقش تاریخ پنداری و موعود گرایی در افکارعرفانی شیخ احمد احسایی و پیدایش فرقه شیخیه
رضا یوسفوندبررسی مکتب شیخیه از آن رو ضرورت دارد که این فرقه نقش قابل توجهی در پیدایش جریانات انحرافی جدید مذهبی و تحوّلات اجتماعی در دوره معاصر داشته است. عقاید خاص شیخ احمد احسایی و پس از او سید کاظم رشتی باعث شد، مکتب شیخیه از دل تشیّع سر برآورده و چهره‌ای متفاوت نسبت به اصل اصی أکثربررسی مکتب شیخیه از آن رو ضرورت دارد که این فرقه نقش قابل توجهی در پیدایش جریانات انحرافی جدید مذهبی و تحوّلات اجتماعی در دوره معاصر داشته است. عقاید خاص شیخ احمد احسایی و پس از او سید کاظم رشتی باعث شد، مکتب شیخیه از دل تشیّع سر برآورده و چهره‌ای متفاوت نسبت به اصل اصیل خود، یعنی شیعه‌ی ناب ارائه دهد. در تقسیم‌بندی علل و عواملی که بر اساس آنها موعودباوری و اعتقاد به آمدن منجی آخر الزمان موجب پیدایش فرقه‌های مذهبی میشود، دو دسته عامل را می توان ذکر کرد: نخست دسته‌ای که فردی بوده و به ادعاهای فردی خاص مربوط می شود؛ مانند فرقه‌ی قادیانیه دسته‌ی دوم، عوامل اجتماعی است و به شرایط اجتماعی پیدایش فرقه‌ها باز می‌گردد؛ مانند قیام مهدی سودانی. این دسته عوامل یعنی شرایط اجتماعی از قبیل: فقر، ظلم و فساد و بی‌عدالتی، در پیدایش فرقه‌ی شیخیه نقش ویژه‌ای داشته است. پرسش اصلی این پژوهش، این است که چه رابطه‌ای بین پیدایش فرقه‌ی شیخیه و عوامل زمینه‌ساز آن وجود داشته است؟ فرضیه‌ی مورد بحث، عبارت است از اینکه بین مقتضیات زمان و شرایط اجتماعی و ایجاد فرقه‌ی شیخیه، رابطه وجود دارد. این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی به تبیین فرضیه پرداخته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
33 - واکاوی قلندریّات و مباحث مربوط به آن در آثار منظوم و منثور شیخ احمد جام
جان‌محمد افرازی حمید طبسی ابوالقاسم رادفرشیخ احمد جام از جمله عارفان نامی حوزۀ خراسان بزرگ است. آثارش به دو دستۀ منثور و منظوم جای می گیرد. در این پژوهش، مباحث قلندری در آثار منثور و دیوان اشعار بررسی شده است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می د أکثرشیخ احمد جام از جمله عارفان نامی حوزۀ خراسان بزرگ است. آثارش به دو دستۀ منثور و منظوم جای می گیرد. در این پژوهش، مباحث قلندری در آثار منثور و دیوان اشعار بررسی شده است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بسامد موضوعات قلندری در دیوان اشعار از تنوّع بیشتری برخوردار است و شامل مواردی چون: تظاهر به فسق؛ بی اعتباری دین و ردّ مظاهر شریعت؛ تظاهر به آیین های غیراسلامی؛ تعریض به زاهدان و صوفیان؛ حضور در اماکن بدنام و بی اعتنایی به نام و ننگ می شود. در حالی که شیخ جام در آثار منثور خود تنها به مواردی چون انتقاد از صوفیان مرائی و عاریتی بودن نام جویی اشاره کرده است. در مجموع، تفاوت آشکار سطح ایدئولوژیک آراء شیخ جام در آثار مئنثور و دیوان اشعار، این فرضیّه را تقویّت می کند که این سروده ها منسوب به اوست. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
34 - واکاوی قلندریّات و مباحث مربوط به آن در آثار منظوم و منثور شیخ‌احمد جام
جان‌محمد افرازی حمید طبسی ابوالقاسم رادفرشیخ احمد جام از جمله عارفان نامی حوزۀ خراسان بزرگ است. آثارش در دو دستۀ منثور و منظوم جای می گیرد. در این پژوهش، مباحث قلندری در آثار منثور و دیوان اشعار بررسی شده است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می د أکثرشیخ احمد جام از جمله عارفان نامی حوزۀ خراسان بزرگ است. آثارش در دو دستۀ منثور و منظوم جای می گیرد. در این پژوهش، مباحث قلندری در آثار منثور و دیوان اشعار بررسی شده است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بسامد موضوعات قلندری در دیوان اشعار از تنوّع بیشتری برخوردار است و شامل مواردی چون: تظاهر به فسق، بی اعتباری دین و ردّ مظاهر شریعت، تظاهر به آیین های غیراسلامی، تعریض به زاهدان و صوفیان، حضور در اماکن بدنام و بی اعتنایی به نام و ننگ می شود. درحالی که شیخ جام در آثار منثور خود تنها به مواردی چون انتقاد از صوفیان مرائی و عاریتی بودن نام جویی اشاره کرده است. در مجموع، تفاوت آشکار سطح ایدئولوژیک آراء شیخ جام در آثار منثور و دیوان اشعار، این فرضیّه را تقویّت می کند که این سروده ها منسوب به اوست. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
35 - پدیدارشناسی مکان‌های مقدس با تکیه بر معماری ایرانی- اسلامی (نمونة موردی: مسجد تاریخی شیخ لطف الله اصفهان)
مینا سلیمی محمدرضا شریف‌زاده اسماعیل بنی اردلانمعماری مسجد باید نیروی تعقل، خرد انسان سازنده، هوش و ذکاوت او را در قالب‌های معمارانه دربرگیرد به طوری که بنای مسجد بتواند اعتلای روح و سیر عرفانی به سوی کمال و ظرافت و خشوع عبادی را در عمق وجود انسان مسلمان پرورش دهد. عناصر وجودی مسجد از جمله طرح و نقشه، کاشی کاری‌ها، أکثرمعماری مسجد باید نیروی تعقل، خرد انسان سازنده، هوش و ذکاوت او را در قالب‌های معمارانه دربرگیرد به طوری که بنای مسجد بتواند اعتلای روح و سیر عرفانی به سوی کمال و ظرافت و خشوع عبادی را در عمق وجود انسان مسلمان پرورش دهد. عناصر وجودی مسجد از جمله طرح و نقشه، کاشی کاری‌ها، رنگ و نور، اشکال، خطوط و... در بردارنده رسالت دینی و اجتماعی است و در واقع مساجد هر دوره تاریخی همچون آینه‌ای تمام‌نما هستند که شرایط اجتماعی عصر خود را منعکس می‌کنند. هدف اصلی این تحقیق، بررسی مکان‌های مقدس با تکیه بر معماری ایرانی- اسلامی (نمونه موردی: مسجد شیخ لطف الله) با رویکرد پدیدارشناسی است. مبنای کار هدف موجود در این پژوهش، بر اساس دو رویکرد رلف و یوهانی پالاسما بوده، بر مبنای مهمترین جنبههای حس مکان در مسجد شیخ لطف الله، سیر از ظاهر به باطن و به اتحاد مثلثی عناصر کالبدی (ورودی مسجد، راهروهای ورودی، دیوار، سقف، محراب و گنبد) با نور و معانی است که موجب شکل گیری ارتباط عمیق درونی و دیالکتیکی بین مسجد شیخ لطف الله و ناظر و شاهد آن در بالاترین سطح حس مکان می‌گردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
36 - بررسی چندمؤلفه عرفانی درمنظومۀ شیخ صنعان ادب عامیانۀ کردی با روایت مام احمدلطفی
نسرین روکش فرهاد کاکه رش مهری پاکزادمبانی عرفان وتصوف از مهم ترین درون مایه های فرهنگ اسلامی وادبیات فارسی وکردی بوده و درآثار بزرگان ادب وعرفان به ویژه ادب عامیانه کردی بازتاب فراوانی داشته است. مام احمدلطفی، یکی از راویان این داستان به صورت فولکلوریک (ادبیات شفاهی)بیت کردیاست که به تأثیر از داستان شیخ ص أکثرمبانی عرفان وتصوف از مهم ترین درون مایه های فرهنگ اسلامی وادبیات فارسی وکردی بوده و درآثار بزرگان ادب وعرفان به ویژه ادب عامیانه کردی بازتاب فراوانی داشته است. مام احمدلطفی، یکی از راویان این داستان به صورت فولکلوریک (ادبیات شفاهی)بیت کردیاست که به تأثیر از داستان شیخ صنعان عطار روایت کرده است اما به لحاظ مردم شناسی وجامعه شناختی، تلفیقی بین عرفان عطار و اعتقادات عرفانی دوره و جغرافیای راوی درآن نمایان است و دیدگاه های متفاوت عرفانی را ارائه داده است. این مقاله با هدف مؤلفه های عرفانی در منظومۀ شیخ صنعان ادب عامیانۀ کردی با روایت مام احمدلطفی باروش پژوهشی ، توصیفی ـ تحلیلی نگارش شده است.یافته های مقاله نشان می دهد که داستان کردی شیخ صنعان هرچند در کلیّات و مضمون و مفهوم آن مطابق با شیخ صنعان عطار است اما هم در قالب و فرم وهم در محتوا تفاوت هایی دارد که نشان از تأثیرات فرهنگی قوی و تحولات فرهنگ عرفانی در دوره های گوناگون است. تغییرات در شخصیت های مهم تأثیرگذار و حتی بعضی آداب عرفانی آشکار است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
37 - جلوه‌هایی از پیر و شیخ و نقش آن در دیوان سنایی
فرزانه دستمردسنایی یکی از شاعران اندیشمند در ادبیات عرفانی و آثارش از رویکردهای مختلف موردتحقیق قرارگرفته، اما کمتر بر دیوان اشعارش کنکاش انجام‌شده است. یکی از عناصر برجسته و پربسامد در عرفان و تصوف و دیوان اشعار سنایی، بحث پیران و مشایخ هست که به‌عنوان رهنمایان معنوی، نقش مؤثر و غی أکثرسنایی یکی از شاعران اندیشمند در ادبیات عرفانی و آثارش از رویکردهای مختلف موردتحقیق قرارگرفته، اما کمتر بر دیوان اشعارش کنکاش انجام‌شده است. یکی از عناصر برجسته و پربسامد در عرفان و تصوف و دیوان اشعار سنایی، بحث پیران و مشایخ هست که به‌عنوان رهنمایان معنوی، نقش مؤثر و غیرقابل انکاری در تربیت سالکان و مریدان سفر معنوی طریقت دارند و سالکان با استمداد از ارشادات آنان از گردنه ها و عقبه های سیر باطنی رهایی یافته و مسیر پرمخاطرة سلوک را به‌سلامت طی می نمایند. این نوشتار در صدد است تا به روشی توصیفی– تحلیلی از رهگذر کشف و تحلیل شواهد شعری، به تبیین دیدگاه این سرایندة ادبیات عرفانی در مورد پیران و مشایخ و نقش آن ها در سیر و سلوک عرفانی بپردازد و به این نتیجه رسیده است که حضور پیر هدایت گر به دو شکل و دوبعدی بودن جلوه‌گر است. گاهی طالب برخورداری از لذات مادی و تنعمات دنیوی بوده و هم نیازمند تنعمات عالم حقیقت در جامة زاهد و صوفی و هدایت‌گری و وارستگی از تعلقات دنیوی بوده است و از همه مهم تر، عشق و فنا را درراه رسیدن به وصال الهی به پیران روحانی نسبت می‌دهند که جامع تمامی صفات انسان کامل است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
38 - بررسی احوال مسندالیه در کتاب انس التائبین شیخ احمد جام نامقی
جان محمد افرازی حمید طبسی ابوالقاسم رادفربلاغت روشی است که با رعایت آن می‌توان بر شنونده یا خواننده تأثیر گذاشت و به سه بخش معانی، بیان و بدیع، تقسیم میشود. علم معانی، یکی از ابزارهای شناخت زیبایی یک متن، می‌تواند معیار مناسبی در ارزیابی شعر و متن شاعر و یا نویسنده باشد. در این پژوهش به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و أکثربلاغت روشی است که با رعایت آن می‌توان بر شنونده یا خواننده تأثیر گذاشت و به سه بخش معانی، بیان و بدیع، تقسیم میشود. علم معانی، یکی از ابزارهای شناخت زیبایی یک متن، می‌تواند معیار مناسبی در ارزیابی شعر و متن شاعر و یا نویسنده باشد. در این پژوهش به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و با ابزار کتابخانهای؛ اغراض ثانویه در کاربرد بلاغی احوال مسندالیه در تقدیم یا تأخیر و معطوف، ذکر یا حذف، معرفه یا نکره، صفت و مقیّد بودن بر اساس کتب علوم بلاغی، تجزیه و تحلیل شده است. تجزیه و تحلیل کتاب انس التائبین نشان میدهد که ذکر مسندالیه بیش از حذف آن، مورد توجه شیخ احمد جام نامقی بوده و به نظر می‌رسد، هدف او در هر دو حالت ذکر یا حذف مسندالیه، بیشتر بیان محتوا در کمترین زمان، همراه با بیشترین تأکید بوده است و در تقدیم و تأخیر مسندالیه، تقدیم مسندالیه بیشتر از تأخیر آن، مورد توجه است و انگیزۀ شیخ از تقدیم و تأخیر مسندالیه برای اهدافقرار دادن مسندالیه در ذهن مخاطب و بیان درد و اندوه بوده است. شیخ احمد جام برای تأکید بیشتر، مسندالیه را با افزودن به یک اسم، ضمیر یا صفت، معرفه کرده و از مسندالیه نکره کمتر از مسندالیه معرفه استفاده نموده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
39 - The Effect of Canopy Protrusion Amount on Energy Consumption and Thermal Comfort in the Dome Structure (Case Study: Sheikh Lotfollah Mosque)
Najme Tavazo Mansour Nik pour Mohsen Ghasemi Hadi FarzanThe present research aimed to investigate the relationship between the canopy performance and the gable openings of the dome structure (Sheikh Lotfollah Mosque, Isfahan City) and considered the determinants of energy consumption and thermal comfort to provide a solution أکثرThe present research aimed to investigate the relationship between the canopy performance and the gable openings of the dome structure (Sheikh Lotfollah Mosque, Isfahan City) and considered the determinants of energy consumption and thermal comfort to provide a solution to improve thermal comfort and optimize energy consumption while using clean energy in ventilation. Modeling of different modes was performed with the help of Design Builder Energy Simulator software. Further, the computational fluid dynamics (CFD) method was used to evaluate thermal performance. The parameters of the research included air velocity, relative humidity, dry air temperature, and amount of canopy protrusion. Based on the results, the lack of necessary facilities for natural ventilation led to uncomfortable conditions and lower air-flow circulation in the building, causing unfavorable thermal conditions for worshippers. Moreover, the total consumption of energy decreased by increasing the fixed-canopy protrusion amount (up to 1.5m). On the other hand, a higher amount (more than 1.5m) led to better conditions in warm months, but worse conditions were created and total energy consumption greatly increased in cold months. The research results indicated that as the protrusion of fixed canopies increased up to 1.5 meters, then the amount of total energy consumption also decreased. Furthermore, the protrusion of greater than 1.5 meters gently increased the total energy consumption. The thermal comfort index was more tolerable in hot months and a little more difficult in cold months. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
40 - اتّجاهات قرآنی شیخ اشراق در رساله‌ی هیاکل‌النّور
ریحانه صادقی احمد خواجه ایمشیخ اشراق (587-549ق) حکیمی متألّه و فیلسوفی خلّاق است که با دیدگاه عارفانه و جهان‌شمول خود به بیان مباحث فلسفی و معرفتی میپردازد. چاشنی کلام وی در نفوذ و اثربخشی آن استناد و استشهاداتی است که به آیات قرآن دارد. پژوهش حاضر می‌کوشد تا با روشی تحلیلی- توصیفی به بررسی یکی أکثرشیخ اشراق (587-549ق) حکیمی متألّه و فیلسوفی خلّاق است که با دیدگاه عارفانه و جهان‌شمول خود به بیان مباحث فلسفی و معرفتی میپردازد. چاشنی کلام وی در نفوذ و اثربخشی آن استناد و استشهاداتی است که به آیات قرآن دارد. پژوهش حاضر می‌کوشد تا با روشی تحلیلی- توصیفی به بررسی یکی از تصنیفات این حکیم الهی موسوم به هیاکل‌النّور به چگونگی رویکرد قرآنی مصنّف و دریافت‌های وی از آیات بپردازد و آن را تبیین نماید. برآیند پژوهش آن است که حکمت و فلسفه‌ی شیخ سهروردی در آثارش بیش از هر چیز از قرآن کریم و معارف اسلامی پایه و مایه گرفته‌است و اندیشه‌های متعالی و اساسی وی نیز در این رساله‌ی کوتاه برگرفته و متأثّر صریح آیات و نیز مضامین قرآن کریم است. بازتاب این تأثیر پذیری‌ها را به سه شکل گزاره‌ای، گزارشی و واژگانی می‌توان دریافت. در تأثیرپذیری گزاره‌ای، سهروردی به اقتباس و تضمین مستقیم آیات روی دارد و در مجموع به شش آیه از کلام وحی اشاره دارد. امّا بیشترین رویکردهای قرآنی مصنّف، تدبّر در گزاره‌های مختلف قرآن کریم و تنوّع کاربرد مضمونی آیات است. این شیوه با عنوان اثرپذیری گزارشی به ترجمه و گزارش و بهره‌گیری معنایی از آیات اختصاص دارد که به محتوای متن انسجام خاصّی بخشیده‌است. در نهایت از تأثیرپذیری واژگانی نام برده‌ایم. دراین روش سهروردی به ذکر ترکیبات و مفردات قرآنی میپردازد و یا ترکیباتی را به کار میگیرد که وابسته‌ی آن واژه‌ای قرآنی است تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
41 - تحلیل روابط بینامتنی عرفانی دستورالجمهور بh کتاب عوارف‌المعارف براساس نظریة ژرار ژنت
الهام قنواتی محمد قاسمی احمد خیالی خطیبی علی اصغر حلبیبینامتنیت، تولید متن از طریق تعامل با متون پیشینیان یا معاصر خود است که مشارکت آن متن‌ها در متن مورد نظر به صورت صریح، غیرصریح و ضمنی از متنی در متن دیگر صورت میگیرد. ژرار ژنت از برجسته‌ترین محققان عرصة بینامتنیت است که بخش عمده‌ای از مطالعات خود را روی طبیعتِ گفتمان ر أکثربینامتنیت، تولید متن از طریق تعامل با متون پیشینیان یا معاصر خود است که مشارکت آن متن‌ها در متن مورد نظر به صورت صریح، غیرصریح و ضمنی از متنی در متن دیگر صورت میگیرد. ژرار ژنت از برجسته‌ترین محققان عرصة بینامتنیت است که بخش عمده‌ای از مطالعات خود را روی طبیعتِ گفتمان روایی متمرکز می‌کند. مقالة حاضر با توجه این دیدگاه او، بینامتنیت در دستورالجمهور را مورد بررسی قرار داده و پس از مطالعة مبانی نظری با عوارف‌المعارف سهروردی، منطبق نموده است. درواقع عوارف‌المعارف سهروردی را در جایگاه پیش‌متن و دستورالجمهور شیخ خرقانی را به عنوان پس‌متن مورد ارزیابی قرار داده و به این نتیجه می‌رسد که شیخ خرقانی از عوارف‌المعارف تاثیر گرفته است. همچنین بیشترین بینامتنیت در دستورالجمهور از عوارف‌المعارف، به صورت ضمنی (وام‌گیری و الهام‌گونه) بوده و گاهی خرقانی به صورت غیرصریح به عوارف‌المعارف نظر دارد و نیز شیخ خرقانی در فضای عرفانی- فکری مشابهی با سهروردی قرار داشته و این نزدیکی باعث ایجاد اشتراکات و مشابهت‌های مفهومی در اثر شده است. نتیجة مطرح شده به روش کتابخانهای و به شیوة تحلیلی-توصیفی، بینامتنیت موجود در اثر را به اثبات می‌رساند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
42 - زندگی، آثار و عرفان شیخ حسن مولاناباد
سیّدمحمّدخالد غفّاری محمّدعرفان پارساشیخ حسن مولاناباد، نویسنده، شاعر و عارف گمنام کردستان در اواخر حکومت صفویان (1136 ـ 1073 هـ ق)، است که متأسّفانه تا زمان حال هیچ‌گونه تحقیق و پژوهش علمی بر آثار و جنبههای مختلف زندگی ایشان صورت نگرفته است و می‌رود با ادامه‌ی این روند، خدمات علمی، ادبی و دینی ایشان به ف أکثرشیخ حسن مولاناباد، نویسنده، شاعر و عارف گمنام کردستان در اواخر حکومت صفویان (1136 ـ 1073 هـ ق)، است که متأسّفانه تا زمان حال هیچ‌گونه تحقیق و پژوهش علمی بر آثار و جنبههای مختلف زندگی ایشان صورت نگرفته است و می‌رود با ادامه‌ی این روند، خدمات علمی، ادبی و دینی ایشان به فراموشی سپرده شود. در حالی که شیخ حسن تأثیرات اجتماعی فراوانی بر مردم در عصر خود و بعد از آن داشته است. در این تحقیق سعی شده است نمایی از زندگی، تحصیلات، آثار علمی و عرفانی او، روشن و مشخص شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
43 - سنت قرآن پژوهی سیاسیاجتماعی در ایران معاصر (شیخ هادی نجم آبادی و اسدالله خرقانی)
سید محسن آل سیدغفور منا حمیدینسبهدف این پژوهش جریانشناسی چگونگی ساختارهای تعاملی فکری سیاسیاجتماعی و بازشناسی مؤلفههای آلترناتیو نظم گفتمانی دین و سیاست در تطور نظام اندیشگی ایران، است. نگارش تاریخی سنت اسلام نواندیش صورت‌بندی نظام دانایی و ارتباطش با دیگر سنت‌های فکری-سیاسی محور اصلی این پژوهش أکثرهدف این پژوهش جریانشناسی چگونگی ساختارهای تعاملی فکری سیاسیاجتماعی و بازشناسی مؤلفههای آلترناتیو نظم گفتمانی دین و سیاست در تطور نظام اندیشگی ایران، است. نگارش تاریخی سنت اسلام نواندیش صورت‌بندی نظام دانایی و ارتباطش با دیگر سنت‌های فکری-سیاسی محور اصلی این پژوهش است. پرسش اصلی این نوشتار بر این مطلب است که رویکرد نواندیش‌‌گرای اسلامی در رابطه تعاملی منابع اصیل و مبارزه با انحطاط فکری مسلمانان در جامعه سیاسی چگونه بوده است؟ و این سنت چه تحولاتی در دوره پهلوی اول به خود دیده و در این دوران، چه ارتباطی (تضاد، سایش و گفت‌وگوهایی) با سایر سنت‌ها نظیر سنت اسلام فقاهتی، تجربه کرده است؟ روش پژوهش در این مقاله توصیفی-تحلیلی است. طرح و پاسخ این پرسش‌‌ها مستلزم شناخت و بازفهم تاریخ ایران و تاریخ اندیشه سیاسی ایران جدید است. سنت اسلام نواندیش آوردگاه تلاش و تقلای سه سنت باستانی، اسلامی و غربی است. در این سنت مفاهیم و آموزههای ایرانی-اسلامی که در هاله‌ای از تقدس آسمانی و ماورایی آرمیده‌‌اند با سنت غربی که برداشت زمینی از آنها دارد درهم‌آمیخته شده و بازخوانی مجددی از اسلام ارائه میشود. این سنت، از سویی حوزهی سیاسی را از تقدس آسمانی تهی ساخته و حوزه عمومی را متعلق به مردم می‌داند و از دیگر سوی علم را نه‌تنها در تنافی و تغایر با دین ندانسته که مقصد آن دو را یکی می‌انگارد. بر این اساس، این نوشتار به بررسی سنت قرآن‌پژوهی سیاسی با مطالعه نظریات دو اندیشمند شیخ هادی نجم‌آبادی و اسدالله خرقانی میپردازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
44 - بررسی، تحلیل و مقایسۀ کرامات در کشف‌المحجوب هجویری و رسالۀ قشیریه
فتحیه السادات کارآموز دکتر رضا اشرف زاده دکترمجید تقویکرامت در فرهنگ عرفان اسلامی از اصطلاحات و مفاهیم پرکاربرد است. این موضوع تنها در سطح نظری متوقف نمانده و در سیرۀ عملی عارفان مسلمان نیز، نمودار شده است. اهل معرفت برای تأمین اهداف مختلف شخصی و اجتماعی از کرامت بهره برده اند. ما در این مقاله بر آنیم تا بر اساس نظرات دو ش أکثرکرامت در فرهنگ عرفان اسلامی از اصطلاحات و مفاهیم پرکاربرد است. این موضوع تنها در سطح نظری متوقف نمانده و در سیرۀ عملی عارفان مسلمان نیز، نمودار شده است. اهل معرفت برای تأمین اهداف مختلف شخصی و اجتماعی از کرامت بهره برده اند. ما در این مقاله بر آنیم تا بر اساس نظرات دو شخصیت نامی در حوزۀ عرفان اسلامی یعنی علی بن عثمان هجویری و ابوالقاسم قشیری به زمینه های کاربست کرامات در سیرۀ عملی اهل تصوف بپردازیم. بدین منظور، از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده و گردآوری اطلاعات با استناد به منابع کتابخانه ای انجام گرفته است. همچنین، جامعۀ آماری پژوهش، کتاب های کشف المحجوب ورسالۀ قشیریه می باشد.کرامت در نظرگاه هجویری و قشیری، دو بُعد فردی و اجتماعی دارد. به این معنا که عارفان گاهی برای تحقق خواسته های شخصی و گاهی برای نفع عمومی از کرامت استفاده کرده اند. در مجموع، زمینه های مشترک کاربست در دو اثر مذکور عبارتند از: ذهن خوانی و فراست؛ تصرف در نیروها و عناصر طبیعت؛ شنیدن ندای هاتف؛ صحبت با پیامبران در حیات و ممات؛ ارتباط با حیوانات؛ شفای بیماران. وجوه تمایز کاربست کرامت در این دو اثر، تنوع و گستردگی بیشتر رسالۀ قشیریه و تعدد مصداق ها و شاهدمثال های آن نسبت به کشف المحجوب و برجسته تر بودن وجه نظری اثر هجویری است. دیگر آنکه، هجویری به کراماتی چون: گفت وگو با خداوند و نقش بستن عبارت بر بدن شیخ متوفی اشاره کرده و در اثر قشیری از کراماتی چون: اطلاع از غیب، تصرف در اشیاء، گفت وگوی شیخ با درخت، و مرگ و حیات ارادی سخن به میان آمده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
45 - مقایسۀ مضامین قلندری در آثار شیخ احمد جام و حافظ شیرازی
جان محمد افرازی حمید طبسی ابوالقاسم رادفرقلندریه شاخه ای از ملامتیّه است که برخی از امور منافی دین و مذهب را برای قهر نفس، روا داشته و تأثیر زیادی در ادب پارسی برجا گذاشته است. عرفان ایرانی و اسلامی با زهد آغاز شد و در نقطه ای با تصوّف در‌آمیخت؛ آنگاه وارد مرحله ای شد که نوعی از ادبیّاتش را ادبیّات قلندری نام أکثرقلندریه شاخه ای از ملامتیّه است که برخی از امور منافی دین و مذهب را برای قهر نفس، روا داشته و تأثیر زیادی در ادب پارسی برجا گذاشته است. عرفان ایرانی و اسلامی با زهد آغاز شد و در نقطه ای با تصوّف در‌آمیخت؛ آنگاه وارد مرحله ای شد که نوعی از ادبیّاتش را ادبیّات قلندری نامیده اند. تأثیر افکار قلندری در شعر عرفانی فارسی از سنایی شروع شد و در حافظ به حدّ اعلای تکامل رسید. سرایندگان قلندریّات از تمایلشان به عشق، قلندری و مستی و شور سخن گفتند و بر عالمان و اهل زهد خُرده گرفتند. در قلندریّات، واژگانی چون: تسبیح، خانقاه، خرقه، زهد، سجّاده، صوفی، فقیه، مسجد، مدرسه و ... به سُخره گرفته شده است و در مقابل، واژه هایی چون: دیر مغان، مغ، مغبچه، می، میکده و ... کاربرد فراوان دارد. در این پژوهش به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و ابزار کتابخانهای، مفاهیم قلندری در دیوان حافظ و آثار منظوم و منثور احمد جام بررسی و مقایسه شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که حافظ و شیخ احمد جام، بیشتر از دیگران به موضوع ریاکاری اهل دین و شریعت تأکید کرده اند؛ زیرا مفاسدی که از این طریق در جامعه ایجاد میشود، بسیار وخیم تر از فساد دیگر اقشار است. همچنین، حافظ و شیخ جام، بر نکوهش نفس پرستی و دوری گزیدن از دنیا و عادت های نفسانی تأکید کرده اند. گستردگی نظرات قلندری حافظ شامل مسائل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و دینی میشود؛ ولی احمد جام به ویژگی های سیاسی جامعۀ خود اشاره ای نکرده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
46 - Explaining the Role of Light on Quality of the Architectural Spaces in Iranian Mosques
Fariba Alborzi Farah Habib Iraj EtessamThe research analyses the essence and relationships between the variables in the context of light and architecture, and it aims to develop the knowledge and design based on the light and recognition of the space, an effort was made to analyze the role of light on qualit أکثرThe research analyses the essence and relationships between the variables in the context of light and architecture, and it aims to develop the knowledge and design based on the light and recognition of the space, an effort was made to analyze the role of light on quality of the Iranian architecture and three samples of the most precious mosques were selected as the instances of this phenomenon, eg., Nasir-Al-Molk Mosque in Shiraz, Sheikh Lotf-Allah Mosque in Isfahan and Vakil Mosque in Shiraz. Light processing has different specifications in each of the mentioned mosques, as it is applied in a specific way which deserves consideration and it represented a number of considerable beautiful aspects. According to the valuable role of light on definition and interpretation of the space, it is assumed that: light has a great value in the quality of the spaces in the architecture of Iranian mosques and the fact it plays an effective role in elevating the “quality” of the architectural space and to elevate the “spatial quality and value”, and it was employed to induct the concepts including “movement”, “stillness”, “calmness” and “silence”, “sanctity”, “focus”, “attention”, “passion and excitement”, “clarity”, “ambiguity”, “sequence”, “guidance”, “routing”, “inviting”, “reflection”, “beauty” and “esthetic” of the architectural space, developing a sense of “memorability” of the architectural space, “vitality” and “dynamism” of the space, “semanticization” of the architectural space, inducting a “special sense and spirit to the space”, and “spiritual” characteristics to space, heightening the “sense of spirituality”, creating “immaterial space”, shaping the sense of “movement”, “continuity of path”, “continuity of movement and routing”, “light and shadow in the path”, and “internal space essence change”, “Spatial perception”, inducting the “sense of place”, “sense of time”, “sense of belonging”, “identification”, and shaping the “sense of presence”, “contemplation” and “persistence” of people in the space. In the hypothesis of the research, light is the independent variable and quality of architectural space and concepts are the dependent variables. The research is done with a descriptive-survey method and the data was analyzed by the SPSS18, the results are presented in the form of charts and tables. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
47 - بررسی تعامل فکری و سیاسی شیخ مفید با حاکمان آل بویه
سیده لیلا تقوی سنگدهی بهرام امانی چاکلیامرای آل بویه که ایرانی الاصل و شیعه دوازده امامی بودند، بیش از یک قرن توانستند بر خلافت عباسی و بغداد چیره شوند و از لحاظ اجتماعی، فکری و فرهنگی خدمات شایانی در ایران و عراق انجام دهند و ضمنا فضای مناسبی را برای فعالیت های مذهبی و علمی شیعیان فراهم آوردند، چنان چه در ا أکثرامرای آل بویه که ایرانی الاصل و شیعه دوازده امامی بودند، بیش از یک قرن توانستند بر خلافت عباسی و بغداد چیره شوند و از لحاظ اجتماعی، فکری و فرهنگی خدمات شایانی در ایران و عراق انجام دهند و ضمنا فضای مناسبی را برای فعالیت های مذهبی و علمی شیعیان فراهم آوردند، چنان چه در این ایام علما و فقهای بزرگ شیعی مانند شیخ مفید، شیخ صدوق و سید مرتضی مشغول تدریس و تعلیم بودند. در مقاله حاضر نحوه تعامل یکی از بزرگترین فقهای شیعی یعنی شیخ مفید با امرای بویهی مورد بررسی قرار گرفت، این بررسی نشان می دهد که شیخ از سویی به عنوان یک عالم برجسته شیعه با برگزاری جلسات مباحثه و مناظره، تدوین کتب بسیار و تربیت شاگردان در جهت پویایی فقه و کلام شیعی کوشید و از سویی بر حسب شرایط زمانه با حاکمان وقت که دارای تمایلاتی شیعی بودند دارای ارتباط و تعامل البته بصورت محدود بود و در نزد برخی از امرای بویهی مانند عضدالدوله جایگاه بالایی داشت اما در عین حال شیخ مفید در نیمه دوم زندگی اش که مصادف با ضعف امرای آل بویه و قدرت گیری مجدد خلفای عباسی و در نتیجه تضعیف موقعیت شیعیان بود و در پی درگیریهای متعدد شیعی و سنی سه بار تبعید گشتند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
48 - اولتیماتوم روسیه به ایران و حاج شیخ محمدحسین مقصودلو (رئیس استرآباد)
ابوالحسن شهواری فاطمه طاقتیدر شرایط نابسامان اقتصادی ایران مجلس برای سرو سامان دادن به اوضاع مالی تصمیم به دعوت از مستشاران مالی را گرفت از جمله این مستشاران مورگان شوستر امریکایی بود که با جدیت وارد عمل شد. اقدامات شوستر به مذاق دولت هایی که مطامع سیاسی و اقتصادی در ایران داشتند خوش نیامد. با دس أکثردر شرایط نابسامان اقتصادی ایران مجلس برای سرو سامان دادن به اوضاع مالی تصمیم به دعوت از مستشاران مالی را گرفت از جمله این مستشاران مورگان شوستر امریکایی بود که با جدیت وارد عمل شد. اقدامات شوستر به مذاق دولت هایی که مطامع سیاسی و اقتصادی در ایران داشتند خوش نیامد. با دستور شوستر مبنی بر مصادره اموال شعاع السلطنه برادر محمدعلی شاه که به دولت بدهکار بود، خشم روسها برانگیخته شد و موجب شد طی اولتیماتومی خواستار اخراج شوستر از ایران شوند. اولتیماتوم روسیه از سوی دولت ایران پذیرفته شد اما با عدم پذیرش از سوی مجلس شورای ملی و مردم، روبرو شد. حضور نمایندگان ملی گرا و دوستدار وطن و پافشاری آن ها بر رد اولتیماتوم و ایستادگی در برابر دخالت روسیه در امور داخلی ایران، کشور را به میدان مبارزه میان دولت و مجلس مبدل ساخت. از جمله این نمایندگان آزادیخواه، حاج محمدحسین مقصودلو، نماینده مردم استرآباد بود که با نطق کوتاه ولی تاریخی خود، برگی از دفتر پایداری و استقامت ملی ایرانیان را در برابر اجانب رقم زد. در تحقیق حاضر سعی شد تا ماجرای اولتیماتوم و نقش حاج محمدحسین مورد بررسی و مداقه قرار گیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
49 - طریقت زاهدیه گیلان و تأثیر آن بر جریان تصوف صفویه
عباس پناهیطریقت زاهدیه در گیلان با آنکه ادامه سنت جریان تصوف به عنوان غالب‌ترین چهره جریان اجتماعی در ایران و این پهنه محسوب میشود، اما در دوره خود با تغییر و تحولاتی روبرو گشت. شیخ زاهد با توجه به محبوبیتی که در گیلان به دست آورد توانست علاوه بر نفوذ در گیلان و مناطق اطراف آن د أکثرطریقت زاهدیه در گیلان با آنکه ادامه سنت جریان تصوف به عنوان غالب‌ترین چهره جریان اجتماعی در ایران و این پهنه محسوب میشود، اما در دوره خود با تغییر و تحولاتی روبرو گشت. شیخ زاهد با توجه به محبوبیتی که در گیلان به دست آورد توانست علاوه بر نفوذ در گیلان و مناطق اطراف آن در مناطق مرکزی ایران به ویزه در بین حاکمان مغول نیز محبوبیت کسب نماید. مهمترین وجه تمایز تفکر طریقتی شیخ زاهد توجه وی به امور دنیوی و تأکید بر کار و تلاش و توأم نمودن ریاضت‌های معنوی با تلاش و کوشش بود. پس از پیوستن شیخ صفوی علاوه بر تأثیراتی که شیخ صفی بر طریقت زاهدیه گذاشت، موجب تداوم تفکر طریت زاهدیه در تصوف صفویه شد. در مورد روابط شیخ صفی با شیخ زاهد گیلانی هرچند مآخذ صفوی تأکید بر روابط مریدی و مردای این دو صوفی دارند، اما با نگاه دقیق به روابط آنها می‌توان به این نتیجه رسید که شیخ برای به نتیجه رسیدن اهداف شخصی خویش هنگامی که نزد شیخ زاهد به سر می‌برد تلاش زیادی کرده است. مقاله حاضر تلاش دارد تا ضمن بررسی طریقت زاهدیه به تأثیر آن بر تصوف زمان خود به ویژه صفویه بپردازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
50 - تفسیر مفهوم مصلحت عمومی در بستر اندیشه موافقان مشروطیت با تاکید بر آرای شیخ اسماعیل محلاتی غروی
نارنین زهرا بروغنی سید‌محمدرضا احمدی طباطبایی جلال درخشهمفهوم مصلحت‌عمومی در بستر تاریخ اندیشه‌سیاسی‌شیعه و در ادوار مختلف مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته شده است از جمله‌ی این فقها که در بستر اندیشه‌مشروطه به مفهوم مصلحت توجه نشان داده شیخ‌محمد‌اسماعیل محلاتی‌غروی ایشان غایت دیانت را تامین مصالح عامه دانسته‌اند و فواید عامه أکثرمفهوم مصلحت‌عمومی در بستر تاریخ اندیشه‌سیاسی‌شیعه و در ادوار مختلف مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته شده است از جمله‌ی این فقها که در بستر اندیشه‌مشروطه به مفهوم مصلحت توجه نشان داده شیخ‌محمد‌اسماعیل محلاتی‌غروی ایشان غایت دیانت را تامین مصالح عامه دانسته‌اند و فواید عامه و منافع کلیه سیاسیه را ضابطه تمیز مشروطیت و سلطنت می‌دانستنداین رویکرد مهم در آستانه نهضت مشروطیت از امهات اندیشه‌سیاسی جدید است پژوهش حاضر تلاش دارد با استفاده از رویکرد تفسیری اسکینر ضمن درزمینه قرار‌دادن ایدة محلاتی با تمرکز بر واژگان هنجارین مصلحت‌عمومی در آن زمانه نشان دهد که محلاتی در چه زمینة گفتاری اندیشیده. پرسش اصلی پژوهش در این نوشتار به این شکل سامان یافته که مفهوم مصلحت‌عمومی در اندیشه‌سیاسی محلاتی معطوف به چیست؟ فرضیةپژوهش بیان می‌کند اندیشه‌سیاسی محلاتی در دفاع از مشروطیت مبتنی بر رعایت مصالح‌عمومی با تاکید بر حکومت مشروطه منطبق با ادله عقلی و انطباق دیانت در عصر غیبت استوار شده‌است تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
51 - خوانش اندیشه نوسنت گرایی در معماری معاصر ایران بر مبنای هرمنوتیک فلسفی هایدگر (با بررسی اندیشه های حسین شیخ زین الدین)
فائزه امیری پویا خسرو افضلیان ایرج اعتصام محسن طبسیهایدگر بنیان گذار هرمنوتیک فلسفی، که مهم ترین دغدغه او مسئله غفلت از هستی و وجود است. هرمنوتیک فلسفی به معنای دقیق کلمه، مشخصا به فهم اشاره می کند و آن هم، فهم خالص. در فرآیند ادراک و فهم هر مقوله ای اصولا دو سویه وجود دارد. اندیشه معمار و مخاطب، می توانند دو سویه مورد أکثرهایدگر بنیان گذار هرمنوتیک فلسفی، که مهم ترین دغدغه او مسئله غفلت از هستی و وجود است. هرمنوتیک فلسفی به معنای دقیق کلمه، مشخصا به فهم اشاره می کند و آن هم، فهم خالص. در فرآیند ادراک و فهم هر مقوله ای اصولا دو سویه وجود دارد. اندیشه معمار و مخاطب، می توانند دو سویه مورد نظر در معماری باشد. اندیشه معماران معاصر ایران را می توان بر این اساس خوانش نمود.روش تحقیق پژوهش حاضر استدلال منطقی می باشد. از آن جا که استدلال منطقی کلام محور است ؛ پژوهش حاضر از نظر ماهیت داده ها کیفی است. از این رو به صورت توصیفی است برای شفاف سازی روابط بین عناصر و مفاهیم، تکنیک تحلیل گفتمان از خلال سخنرانی ها و مصاحبه ها در مطبوعات تخصصی معماری ؛ مورد استفاده قرار می گیرد و در نهایت کدگذاری و تحلیل گفتمان انجام می گردد.در خوانش اندیشه شیخ زین الدین بر مبنای هرمنوتیک فلسفی هایدگر، مهم ترین گره گاه ها، تاریخی بودن است. تاریخی بودن درکلید واژه هایی نظیر توجه به گذشته، حال و آینده، گذشته را در سنت پایدار ، حال در معماری امروز گذشته،حال و آینده سه کلید واژه مهم گفتمان معمار است. بنابراین می توان زبان معماری امروز را تعیین نمود. ویژگی های این زبان معماری، عدم تعارض بین سنت و پیشرفت می باشد، که می تواند رابطه مسالمت آمیز بین معماری جهانی و معماری سنتی برقرار نمود. در اندیشه معمار نو سنت گرا صیرورت انسان از گذشته به آینده با استفاده از دستاوردهای گذشتگان و با بیان نو در دنیای جدید اتفاق می افتد. بنابراین انسان با سیالیت و جریان حضور می یابد. ............................... تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
52 - الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی در حیطه مطالعات جامعه شناسی شهری بر اساس بازخوانی کتاب من لایحضره الفقیه
حمید کرامتی حسن ستاری ساربانقلی عزیز جوانپور هرویحصول به تمدن نوین اسلامی مستلزم شاخصه ها و مبانی نظری خاص تمدنی خود می باشد. بررسی و مطالعات جامعه شناسی شهری در تمدن اسلامی ایرانی مستلزم بهره گیری از بن مایه های فکری اصیل حوزه تمدنی مرتبط با هویت اسلامی ایرانی اصیل خود می باشد. کتاب شریف من لایحضره الفقیه شیخ صدوق، ا أکثرحصول به تمدن نوین اسلامی مستلزم شاخصه ها و مبانی نظری خاص تمدنی خود می باشد. بررسی و مطالعات جامعه شناسی شهری در تمدن اسلامی ایرانی مستلزم بهره گیری از بن مایه های فکری اصیل حوزه تمدنی مرتبط با هویت اسلامی ایرانی اصیل خود می باشد. کتاب شریف من لایحضره الفقیه شیخ صدوق، از کتابهای ارزشمند اربعه شیعه و از مهمترین کتابهای روائی عالم تشیع در تمدن اسلامی است. هدف پژوهش حاضر بیان مفاهیم پایه الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی در حیطه مطالعات جامعه شناسی شهری براساس بازخوانی متن کتاب من لایحضره الفقیه بوده است. روش تحقیق پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی و با ابزار مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته است. در هر یک از ابعاد سه گانه اجتماعی-فرهنگی، کالبدی و اقتصادی در حیطه مطالعات جامعه شناسی شهری براساس متن کتاب من لایحضره الفقیه به بیان مفاهیم پایه و بنیادین حاصله پرداخته شده است. یافته های پژوهش بیانگر این نکته است که در حیطه مطالعات شهری، مفاهیم پایه و بنیادین اسلامی براساس متن کتاب من لایحضره الفقیه در ابعاد سه گانه اجتماعی-فرهنگی، کالبدی و اقتصادی را در حیات مادی و معنوی شهر می توان به کاربست. دستاوردهای حاصل از تحقیق می تواند به حصول و کاربست مفاهیم پایه الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی در حیطه دانش شهر و شهرسازی منجر شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
53 - میراث اجتماعی و فرهنگی طریقت مرشدیّه در شهر خنج و نواحی جنوبی آن (سده‌های هفتم و هشتم هجری)
اعظم رحیمی جابریخنج، ناحیه‌ای است در جنوب فارس که به عنوان توقفگاهی در پس‌کرانۀ خلیج فارس محسوب میشود. در قرن هفتم هجری شعبه‌ای از طریقت مرشدیّه به رهبری شیخ رکن الدّین دانیال خنجی در خنج پایه‌گذاری میشود که موجب تحولات گسترده‌ای در این خطّه و جنوب ایالت فارس شد. طریقت مرشدیّه در نیم أکثرخنج، ناحیه‌ای است در جنوب فارس که به عنوان توقفگاهی در پس‌کرانۀ خلیج فارس محسوب میشود. در قرن هفتم هجری شعبه‌ای از طریقت مرشدیّه به رهبری شیخ رکن الدّین دانیال خنجی در خنج پایه‌گذاری میشود که موجب تحولات گسترده‌ای در این خطّه و جنوب ایالت فارس شد. طریقت مرشدیّه در نیمۀ دوم قرن چهارم هجری توسط شیخ‌ابواسحاق‌کازرونی در کازرون بنیان نهاده میشود و تا اوایل قرن نهم هجری در اکثر نقاط ایران بویژه خنج که به عنوان شاهدی از عصر شکوفایی و تأثیرگذاری این طریقت محسوب میشود، گسترش می‌یابد. در این راستا، نوشتار حاضر با روش توصیفی‌تحلیلی و با طرح این سؤال که پیروان طریقت مرشدیّه بر حیات فرهنگی و تاریخی شهر خنج چه تأثیراتی گذاشتند؟ زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی این شهر را بررسی می‌کند تا پیامدهای نفوذ طریقت مرشدیّه بر این منطقه را تبیین کند. نتایج پژوهش نشان می دهد، مریدان این طریقت تأثیراتی مهمی بر حیات فرهنگی و بافت تاریخی خنج بر جای گذاشتند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
54 - تأملی بر تأثیرات احمد احسایی بر تاریخ سیاسی امنیتی قاجار در ربع اول قرن نوزدهم میلادی
جواد عباسی کنگوری امیر تیمور رفیعی رضا شعبانی صمغ آبادیچکیده:در دوره ای که صحنه منازعات قدرت های بزرگ اروپایی بر سر تصاحب منابع و تروت کشورهای آسیایی و آفریقایی، ایران را نیز به محل این درگیری ها تبدیل نموده بود و با توجه به عدم احراز آمادگی های لازم ایرانیان در ورود به نبردهای نوین و هوشمندانه که شواهد مهمی برآن چون : موفق أکثرچکیده:در دوره ای که صحنه منازعات قدرت های بزرگ اروپایی بر سر تصاحب منابع و تروت کشورهای آسیایی و آفریقایی، ایران را نیز به محل این درگیری ها تبدیل نموده بود و با توجه به عدم احراز آمادگی های لازم ایرانیان در ورود به نبردهای نوین و هوشمندانه که شواهد مهمی برآن چون : موفقیت مهدی علی خان در مشغول کردن فتحعلیشاه به افاغنه، ماه عسل 5 ماهه فرانسه با ایران از فین کنشتاین تا تیلسیت، نزاع ساختگی نمایندگان کمپانی هند و وزارت امورخارجه بریتانیا ( جیمز – مینتو) در مقابل فتحعلیشاه و سفر سراسر خدعه 30 ماهه ابوالحسن خان ایلچی و جیمز موریه به لندن و پیشنهادات مکرر آتش بس های سراسر خدعه روسیه به ایران در تمامی دوران جنگهای دو مرحله ای .....،اسنادی غیر قابل کتمان از بازی خوردن های مکرر ایرانیان است، در این شرایط، ورود نحله فکری جدیدی به ایران با نام شیخیه به سردمداری احمد احسایی، تأثیرات مخربی بر تاریخ سیاسی امنیتی ایران در این بازه زمانی اعم از درباریان، حوزه های علوم دینی و مردم وارد نمود در این تحقیق تلاش شد تأثیرات این جریان فکری و شخص احمد احسایی بر مولفه های مهم سیاسی امنیتی و فرهنگی کشور مد نظر قرار گیرد، البته این مقاله فقط قسمتی از رساله جامع در این راستا میباشد، هدف ایجاد حساسیت نسبت به وجود و فعالیت اتاق فکر بیگانگان در ایجاد مشکل و چالش برای کشورهای هدف مانند ایران در منطقه میباشد، امری که تاکنون مورد مداقه قرار نگرفته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
55 - جغرافیای تاریخی شمال آذربایجان و قفقاز بر پایۀ منابع عصر صفوی( 851-907ق/1455-1501م.)
شهرام پناهی خیاویوقایعنگاران عصر صفوی در خلال نیمۀ دوم قرن نهم الی دهم هجری /پانزدهم تا شانزدهم میلادی، اقدامات نظامی مشایخ متأخر خاندان صفوی در نواحی آذربایجانِ ِشمالی و برخی مناطق قفقاز را به ثبت رسانده‌اند. به اتکاء همین اطلاعات، نمونه‌هایی هر‌چند‌مجمل از مسائل مرتبط با مردم‌شناسی أکثروقایعنگاران عصر صفوی در خلال نیمۀ دوم قرن نهم الی دهم هجری /پانزدهم تا شانزدهم میلادی، اقدامات نظامی مشایخ متأخر خاندان صفوی در نواحی آذربایجانِ ِشمالی و برخی مناطق قفقاز را به ثبت رسانده‌اند. به اتکاء همین اطلاعات، نمونه‌هایی هر‌چند‌مجمل از مسائل مرتبط با مردم‌شناسی و جغرافیای تاریخی نواحیِ یاد شده به دست می‌آید. با این وصف، سؤال هرچند سادۀ پژوهش حاضر، عبارتست از اینکه: اظهارات مورخان صفوی، چه مباحثی را در حوزه جغرافیایِ سیاسی و انسانی شمالِ آذربایجان و قفقاز معلوم می‌دارد؟ پرسش یادشده ما را به این فرضیه رهنمون می سازد که: عامل جغرافیایی، نقشی تاثیر‌گذار بر حوادث تاریخی آن دوران داشته و به‌تبع اقدام‌ها و چالش‌های پیش‌روی مشایخ صفوی، مسالکِ مورد نظر آنان در آذربایجان و قفقاز، محل کنجکاوی و مداقۀ تیزبینانه مورخان قرارگرفته است. امّا، یافتۀ اصلی تحقیق، بیانگر دو نکتۀ اساسی است: اولاً؛ اطلاعات ارائه‌شده با ویژگی‌های کنونی شمالِ آذربایجان و قفقاز همخوانی قابل‌قبولی دارد. ثانیاً؛ از نقطه‌نظر مورخان مذکور، توزیعِ جغرافیایی مناطق صرفاً به‌دلیل معرفی نقش‌های مواصلاتی آن حائز اهمیت بوده و لذا، این دانستنی‌ها تنها بخش کوچکی از مجهولات ما نسبت به آن دوران را پاسخ میدهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
56 - راهبرد امام علی (ع) در برابر جریان فکری شیفتگان شیخین در دوره خلافت
سید محسن شریفی شکرالله خاکرندجریان فکری شیفتگان شیخین که از آنان به عنوان طرفدار مکتب خلفای نخستین نیز یاد میشود، یکی از مهمترین جریان‌های فکری دوره حکومت امام علی (ع) محسوب میشود که برآیندی از اندیشه و رفتار خلفای نخستین در طول 25 سال خلافت میباشد. پرسش اساسی این پژوهش این است که راهبرد امام أکثرجریان فکری شیفتگان شیخین که از آنان به عنوان طرفدار مکتب خلفای نخستین نیز یاد میشود، یکی از مهمترین جریان‌های فکری دوره حکومت امام علی (ع) محسوب میشود که برآیندی از اندیشه و رفتار خلفای نخستین در طول 25 سال خلافت میباشد. پرسش اساسی این پژوهش این است که راهبرد امام در برابر این جریان فکری چه بود که لازمه آن شناخت ماهیت و ویژگی اندیشه‌ای این جریان و نمودهای عینی آن در جامعه است. ارائه اسلوب و مبنایی منطقی از نحوه برخورد امام با این جریان فکری با تاکید بر شرایط تاریخی و اجتماعی جامعه از اهداف این تحقیق است که بیانگر اشراف کامل آن حضرت بر جامعه زمان خود میباشد. برای پاسخ به این پرسش از روش توصیفی تاریخی همراه با تحلیل محتوایی متون استفاده میشود، چون از گونه تحقیقات تاریخی است که بر اساس سیره و تاریخ انجام میشود و به مسائل جریانشناسی و شناخت جامعه نیز نظر دارد. فرضیه این تحقیق بر این مطلب استوار است که امام در ابتدای حکومت به خاطر تاثیرگذاری اندیشه شیخین در جامعه اسلامی نمی‌توانسته به صراحت از مکتب شیخین انتقاد نماید. با این همه یافتههای این پژوهش نشان میدهد، امام در نیمه دوم حکومتش توانسته نقدهای جدی خود را نسبت به اندیشه و رفتار شیخین ابراز نماید وبه خاطر شرایط خاص و البته اثبات جایگاه خود نزد مسلمانان نه تنها واکنش تندی در برابر نظر آن حضرت صورت نگرفته است، بلکه به نظر می‌رسد، جامعه اسلامی وحتی گروه طرفدار مکتب خلفا این انتقادات را به صورت ضمنی پذیرفته باشند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
57 - واکاوی تحلیلی اندیشه های آیت الله لاری و شیخ هادی نجم آبادی در انقلاب مشروطه
محمد بیدگلی اصغر رجبی ده برزوئیانقلاب مشروطه ایران سرآغاز یک نظام معنایی و تحول مهم فکری، مفهومی، سیاسی و اجتماعی درتاریخ معاصر ایران بود که در گذر زمان منجر به تحولات و خلق گفتمان های مختلف شد. آیت الله سید عبدالحسین لاری از گفتمان شریعت محور و شیخ هادی نجم آبادی از گفتمان نوگرایی دینی هر دو به گفتم أکثرانقلاب مشروطه ایران سرآغاز یک نظام معنایی و تحول مهم فکری، مفهومی، سیاسی و اجتماعی درتاریخ معاصر ایران بود که در گذر زمان منجر به تحولات و خلق گفتمان های مختلف شد. آیت الله سید عبدالحسین لاری از گفتمان شریعت محور و شیخ هادی نجم آبادی از گفتمان نوگرایی دینی هر دو به گفتمان مشروطه خواهی تعلق دارند. سئوال پژوهش حاضر، واکاوی تحلیلی اندیشه های آیت الله سید عبد الحسین لاری و شیخ هادی نجم آبادی در باب مشروطه است. روش بکار رفته در این مقاله روش گفتمانی تضاد محور میشل پشو است و با اتخاذ رویکرد تاریخی- تحلیلی به بررسی آراء و اندیشه های دو تن از روحانیون عظیم الشان شیعه در انقلاب مشروطه می پردازد.یافته های مقاله حاکی از آن است که مواجهه آیت الله سید عبد الحسین لاری و شیخ هادی نجم آبادی با الزامات دنیای جدید و مسائل آن هر چند با تکیه بر عنصر عقلانیت و بهره گیری از استدلال منطقی و معقول صورت گرفته ولی برداشت آن دو از این مقوله مشروطه خواهی متفاوت و البته دارای پیامدهای مختلفی بوده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
58 - بررسی مسجد شیخ لطف اله اصفهان و مسجد سلطان احمد استانبول با رویکرد کالبد محور
علیرضا حاج‌وزیری پرناز گودرزپروری اسماعیل بنی اردلانپژوهش پیش رو با توجه به رویکرد کالبد محور و با تکیه بر آن نقوشِ هندسی در مساجد را از حیث تشابه و تمایز مورد آزمون قرار داد. در این پژوهش نوع داده‌ها از جنس تاریخی و عمدتاً داده‌ها کیفی بودند، بنابراین پژوهش پیش رو در حیطه‌ی تحقیق‌های کیفی غیر قضاوتی جای گرفت. در این پژو أکثرپژوهش پیش رو با توجه به رویکرد کالبد محور و با تکیه بر آن نقوشِ هندسی در مساجد را از حیث تشابه و تمایز مورد آزمون قرار داد. در این پژوهش نوع داده‌ها از جنس تاریخی و عمدتاً داده‌ها کیفی بودند، بنابراین پژوهش پیش رو در حیطه‌ی تحقیق‌های کیفی غیر قضاوتی جای گرفت. در این پژوهش از روش تحلیل محتوای کیفی مبتنی بر تطبیقی، تحلیلی استفاده شد. بر اساس مشاهده‌ی مستندات و منابع کتابخانهای، مبانی آنها تبیین، و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. ابزارهای مورد استفاده در مراحل مختلف مطالعه عبارتند از: چک لیست جهت مصاحبه‌های بسته و در صورت لزوم باز با پژوهشگران و اساتید مربوطه در این مورد، و ثبت تصاویر مورد نظر از طریق منابع اینترنتی معتبر، ترسیم جداول مربوط به نقوش هندسی مورد بحث با استفاده نرم‌افزارهای مربوطه و فیش‌برداری از مستندات و منابع موجود. برمبنای بررسی های صورت گرفته کاربرد اسلیمی و ختایی و کتیبه‌ها از اشتراکات دو مسجد است که در تقسیم‌بندی‌ها، ترکیب‌بندی و رنگ‌های متفاوت اجرا شده‌اند، ولی این تفاوت باعث ایجاد حسی متفاوت در بیننده نشده است و هر دو مسجد آرامش را در وجود انسان القا می‌کنند. این موضوع در واقع به خاطر رمز و راز نقوشی است که در بناهای اسلامی به کل بنا وحدت می‌بخشد و به‌رغم تفاوت بین دو بنا، نمایشی از همگونی و تسلط نقش و تزیین بر فرم وجود دارد به‌گونه‌ای که فرم در پس تزیین و در راستای مفاهیم و ارزش‌های اسلامی پیام‌آور وحدت و یکپارچگی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
59 - تردیدهای شیخ بهایی در همکاری با دولت صفوی
رفعت خواجه یارتشکیل دولت صفوی و رسمیت یافتن مذهب شیعه در ایران موجب حضور علمای شیعه حتی از سرزمین‌های اطراف در ایران گردید به‌ویژه در دوران شاه‌طهماسب که تعداد زیادی از علمای جبل عامل به دربار او روی آوردند و صاحب مقامات برجسته مذهبی شدند و اکثراً به همکاری با دولت صفوی پرداختند و نس أکثرتشکیل دولت صفوی و رسمیت یافتن مذهب شیعه در ایران موجب حضور علمای شیعه حتی از سرزمین‌های اطراف در ایران گردید به‌ویژه در دوران شاه‌طهماسب که تعداد زیادی از علمای جبل عامل به دربار او روی آوردند و صاحب مقامات برجسته مذهبی شدند و اکثراً به همکاری با دولت صفوی پرداختند و نسل دوم و سوم این علما در دهه‌های بعد همچنان با حکومت صفوی همکاری داشتند.شیخ بهایی از نسل علمای جبل عامل است که در دوران سلطنت شاه‌عباس اول مقام شیخ‌الاسلامی که بالاترین مقام مذهبی بود را بر عهده داشت او به‌عنوان یک عالم برجسته شیعه در عین همکاری با دولت صفوی ولی (در برخی آثارش) با شک و تردید به این همکاری می‌نگرد و حتی از آن به‌عنوان شرک یاد می‌کند. این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی درصدد است با استفاده از منابع تاریخی ابتدا تصویری از حکومت صفوی در دوران سلطنت شاه‌عباس اول ارائه داده سپس به تحلیل عملکرد شیخ بهایی و تعامل او با دولت صفوی بپردازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
60 - محدثی از بلخ با پیشینه ای از بوم ری؛ واکاوی شخصیت حدیثی حسین بن محمد اُشْنَانی در فرهنگ امامیه با تاکید بر آثار صدوق
سید محمد موسوی حسین ستار حمیدرضا فهیمی تبارحسین بن محمد اُشنانی از فقها و محدثان سنی مذهب و پرورش یافته بوم ری در قرن چهارم هجری است. بوم ری با گذشته‌ای کهن و ریشه-دار موطن بسیاری از محدثان و راویان فریقین بوده است. انتساب حسین بن محمد اشنانی به ری و جایگاه او در کتب حدیثی ابن بابویه در خور بررسی است . اُشنانی أکثرحسین بن محمد اُشنانی از فقها و محدثان سنی مذهب و پرورش یافته بوم ری در قرن چهارم هجری است. بوم ری با گذشته‌ای کهن و ریشه-دار موطن بسیاری از محدثان و راویان فریقین بوده است. انتساب حسین بن محمد اشنانی به ری و جایگاه او در کتب حدیثی ابن بابویه در خور بررسی است . اُشنانی از فقیهان اهل سنت و علاقمند به اهل بیت با پیشینه ای از ری است که احادیث مرویّ از او در منابع امامیه اغلب در حوزه فضایل اهل بیت علیهم السلام است. هر چند نوع منابع رجالی شیعی او را یکی از مشایخ امامی قلمداد کرده‌اند اما توصیفات خاص شیخ صدوق درباره اشنانی، مذهب امامی او را دچار تردید جدی میسازد. صدوق او را با العدل توصیف کرده و این اصطلاح محل تضارب آراء میان محققان قرار گرفته است. در این جستار، اشنانی عنوان یکی از مشایخ اهل تسنن صدوق شناسانده میشود. برای نشان دادن نقش صدوق در انتقال اخبار اهل تسنن به امامیه به صورت موردی یکی از روایات او با مضمون یاعلی ان لک کنز فی الجنه و انت ذو قرنیهابررسی و از اخبار منتقله استوار قلمداد گردید این پژوهش با هدف بررسی میزان اثرگذاری در فرهنگ امامیه با تاکید بر آثار صدوق و با روش توصیفی تحلیلی به ارزیابی هویت رجالی و حدیثی اُشنانی میپردازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
61 - سیرتطور تاریخی غلو در سه مکتب کلامی کوفه، قم و بغداد
فریدون محمدی فام سیدمجید نبویغلو و مصادیق آن در طول تاریخ امامیه همواره محل بحث بوده، و دربارۀ حدود و ثغور آن اختلافاتی وجود داشته است. برخی اعتقادات گاهی غلوآمیز تلقی شده، و گاهی به همان‌ها طور دیگری نگریسته شده است. در این مطالعه بنا داریم سیر تطور تاریخی مسئلۀ غلو را بازکاویم و منشأ برخی اختلافا أکثرغلو و مصادیق آن در طول تاریخ امامیه همواره محل بحث بوده، و دربارۀ حدود و ثغور آن اختلافاتی وجود داشته است. برخی اعتقادات گاهی غلوآمیز تلقی شده، و گاهی به همان‌ها طور دیگری نگریسته شده است. در این مطالعه بنا داریم سیر تطور تاریخی مسئلۀ غلو را بازکاویم و منشأ برخی اختلافات در سه مکتب کوفه، قم و بغداد را در تعریف آن بازشناسیم؛ همچنان‌که می‌خواهیم بدانیم کدام شخصیت‌ها در این مکاتب و هر یک به سبب چه دیدگاه‌هایی متهم به غلو شده‌اند. با مطالعۀ شخصیت‌هایی مانند جابر بن یزید جعفی، مفضل بن عمر، ابن ابی‌یعفور، هشام بن حکم از مکتب کوفه، ابن بابویه از مکتب قم، و شیخ مفید از بغداد چنین به نظر می‌رسد برخی افراد احتمالاً به دلیل نقل احادیثی که اهل بیت (ع) فقط به نزدیکان و صاحبان سِرّ خود می‌گفته‌اند متهم به غلو شده‌اند؛ روایاتی که مضمون غالب آنها فضائل اهل بیت (ع) است. همچنین برخی اعتقادات مانند عدم سهو النبی در یک مکتب غلو محسوب می‌شده، درحالی‌که در مکتب دیگری غلوآمیز نبوده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
62 - نگارشهای ابن بابویه دربارۀ حضرت زهرا (س)
سید محسن موسوینگارشهای شیعی با محوریت اهل بیت (ع) از زمان حضور ائمه شکل گرفت. بررسی فهرست‌ها، بازشناسی نگارشهای منسوب به دانشمندان وِ ردیابی، احیاء و بازسازی آنها در دوران معاصر یک ضرورت است. در این میان، نگرش خاص شیعیان به حضرت فاطمه (س)، اعتقاد به عصمت و مقامات عالی معنوی، و حج أکثرنگارشهای شیعی با محوریت اهل بیت (ع) از زمان حضور ائمه شکل گرفت. بررسی فهرست‌ها، بازشناسی نگارشهای منسوب به دانشمندان وِ ردیابی، احیاء و بازسازی آنها در دوران معاصر یک ضرورت است. در این میان، نگرش خاص شیعیان به حضرت فاطمه (س)، اعتقاد به عصمت و مقامات عالی معنوی، و حجیت سخنان ایشان همچون حدیث، از آغاز اسلام تا کنون همواره مورد طعن مخالفان بوده، و گسترۀ بحث‌ها در این‌باره سبب شد است شیعیان آثار فراوانی دربارۀ حضرت زهرا (س) پدید آورند. از جملۀ مؤلفان آثار دربارۀ آن حضرت ابوجعفر محمد بن بابویه قمی است که چهار اثر مستقل دربارۀ حضرت فاطمه (س) تألیف کرده است. در این مطالعه خواهیم کوشید به روش توصیفی ـ تحلیلی نگارشهای او و شواهد توجه به آنها در فرهنگ شیعی را بازشناسیم. سرجمع کردن شواهد حاکی از نگارش اصل این آثار و گردآوری بخش‌های باقی‌مانده از این کتاب‌ها هدف این مطالعه است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
63 - رهیافتی به فمینیسم اسلامی: خوانش دیدگاه سعدیه شیخ و پردازش فمینیستی او از آراء ابن‌عربی
محمد صادق هدایت زاده سهیلا پیروزفراز مسائل بحث برانگیز چند دهۀ اخیر مسئله و جایگاه زن در اسلام است. جریان‌های فکری مختلف از منظر خاص خود به این حوزه ورود کرده‌اند. در این میان، جریان موسوم به فمینیسم اسلامی که در طی چند دهۀ اخیر رشد روزافزونی داشته‌اند، با رویکردهای مختلف قرآنی، فقهی، تاریخی و عرفانی به أکثراز مسائل بحث برانگیز چند دهۀ اخیر مسئله و جایگاه زن در اسلام است. جریان‌های فکری مختلف از منظر خاص خود به این حوزه ورود کرده‌اند. در این میان، جریان موسوم به فمینیسم اسلامی که در طی چند دهۀ اخیر رشد روزافزونی داشته‌اند، با رویکردهای مختلف قرآنی، فقهی، تاریخی و عرفانی به این موضوع پرداخته‌اند. در مطالعۀ کنونی می‌خواهیم به روش توصیفی ـ تحلیلی، سیر تاریخی دیدگاه‌های سعدیه شیخ همچون یکی از شخصیت‌های جریان فمینیسم اسلامی را استخراج کنیم. خواهیم کوشید نشان دهیم وی پیش از آشنایی با عرفان و تصوف اسلامی، با الهام از نگرش فضل‌الرحمان و با کاربرد قابلیّت‌های زبانی زبان وحیو توجه به زمینه‌های تاریخی ظهور متن و با رویکرد هرمنوتیک فمینیستی دربارۀ زنان آثاری را نوشته؛ اما پس از آشنایی با عرفان اسلامی و بخصوص ابن‌عربی، نگرش‌های سعدیه شیخ برپایۀ پردازشی فمینیستی از آراء ابن‌عربی تغییر یافته است. وی با هدف فراهم کردن مباحث انسان‌شناختی لازم برای بازبینی اساسی فقه و کمک به شکل‌گیری فقه نوظهور فمینیستی به مفاهیمی همچون انسان کامل یا صفات جلال و جمال با خوانشی فمینستی توجه کرده است. این توجهات وی در تحلیل برخی مسائل چالش‌برانگیز همچون برتری مرد بر زن، شهادت زنان و آفرینش حوا از دندۀ چپ آدم تجلی یافته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
64 - شناسایی میراث صوفیان خراسان در آثار شیخ صدوق.
سکینه انصاری علی عادل زادهمیان سنت‌های روایی گوناگون همواره تعامل و یا تقابل-هایی رخ نموده است. سنت حدیثی امامیه نیز به عنوان یکی از سنت‌های حدیثی قدرتمند، در طول تاریخ بر دیگر سنت ها اثرگذار بوده، همان‌گونه که تأثراتی نیز پذیرفته است. مقاله-ی حاضر عهده‌دار کشف و تبیین روابط و تعاملات حدیثی شیخ أکثرمیان سنت‌های روایی گوناگون همواره تعامل و یا تقابل-هایی رخ نموده است. سنت حدیثی امامیه نیز به عنوان یکی از سنت‌های حدیثی قدرتمند، در طول تاریخ بر دیگر سنت ها اثرگذار بوده، همان‌گونه که تأثراتی نیز پذیرفته است. مقاله-ی حاضر عهده‌دار کشف و تبیین روابط و تعاملات حدیثی شیخ صدوق به عنوان یکی از ارکان حدیث شیعه با سنت تصوف در قرن چهارم هجری است. صدوق از مهمترین و تأثیرگذارترین محدثین شیعه است که سفرهای بسیاری به نقاط مختلف داشته است. از جمله سفرهای مهم صدوق سفر به خراسان و اقامت در آن دیار است. در آن دوران تصوف بخشی مهم از ساختار معنوی جامعه‌ی خراسان بوده است. با توجه به پیش‌فرض این پژوهش در تعامل و تأثرات متقابل سنت‌های حدیثی گوناگون بر یکدیگر، و نیز اقامت طولانی مدت صدوق در خراسان، پرسش اصلی مقاله این است که آیا بین شیخ صدوق به عنوان یکی از محدثان صاحب سبک شیعی، با سنت حدیثی اهل تصوف پیوندی برقرار است؟ نتایج این پژوهش نشان می دهد که شیخ صدوق در برخی آثارش روایاتی را گزارش کرده که منشاء صوفیانه داشته است. تشابهات متنی، وجود الفاظ و مفاهیم مختص به متصوفه در متن برخی روایات، همچنین حضور روات و مشایخی در اسناد احادیث که گرایش صوفیانه‌ی آنان محرز است، مؤید این مطلب است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
65 - ابونصر الضبی؛ محدثی ناصبی در سلسله مشایخ صدوق
حسین ستار کوثر یوسفی نجف آبادیابنبابویه به‌عنوان محدث بزرگ عالم تشیع همواره در سفرهای خود از علما و مشایخ بسیاری با اندیشه‌های مختلف شیعی و غیر شیعی بهره برده است. در این میان وجود یکی از نواصب که صدوق با تعابیر ما رایت انصب منه از او یاد نموده؛ ذهن‌ها را در چرایی و چگونگی بهره‌گیری از این مشایخ به أکثرابنبابویه به‌عنوان محدث بزرگ عالم تشیع همواره در سفرهای خود از علما و مشایخ بسیاری با اندیشه‌های مختلف شیعی و غیر شیعی بهره برده است. در این میان وجود یکی از نواصب که صدوق با تعابیر ما رایت انصب منه از او یاد نموده؛ ذهن‌ها را در چرایی و چگونگی بهره‌گیری از این مشایخ به خود مشغول می‌کند. ابونصر احمد بن الحسین الضبی با چنین وصفی در 4 اثر صدوق حضور دارد لیک در آثار رجالی بسیار ناشناخته است. این پژوهش بر آن است تا با واکاوی آثار و اخبار ضبی با شیوه‌ای توصیفی، تحلیلی فهم بهتری از نگاه ابن‌بابویه و هم‌عصران او از این شخصیت به دست دهد. روایات ضبّی در موضوعات مختلف گاه مورد استناد فقها-حتی امامیه- قرارگرفته چنانکه نقل فضایل اهل‌بیت نیز در روایات او بسیار به چشم میخورد. این پژوهش اخبار ضبی در منابع شیعه را از احادیث منتقله ای معرفی می‌کند که پسینیان صدوق تنها با نگاه به منبع صدوق بدین اخبار رنگ و بوی شیعی داده و حتی در منابع فقهی خود از آن بهره برده‌اند. در این مسیر با کاوش در محیط و فرهنگ نیشابور و مشایخ و شاگردان ابونصر اطلاعات جدیدی را در اختیار ما قرار میدهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
66 - تحلیل گفتمان دفاعیه علی سلمان، دبیرکل جمعیت الوفاق بحرین، در دادگاه آل خلیفه
علیرضا بیگی حسن مجیدیحکومت بحرین پس از انقلاب 14 فوریه سال 2011، به بهانه‌های مختلف رهبران عمدتاً شیعی را بازداشت کرد. یکی از این افراد شیخ علی سلمان، دبیرکل جمعیت الوفاق است. وی باوجود همراهی با نظام در روند گفتگوها و برآورده ساختن خواسته نظام بحرین در آرام‌سازی این جنبش درنهایت توسط آل‌خل أکثرحکومت بحرین پس از انقلاب 14 فوریه سال 2011، به بهانه‌های مختلف رهبران عمدتاً شیعی را بازداشت کرد. یکی از این افراد شیخ علی سلمان، دبیرکل جمعیت الوفاق است. وی باوجود همراهی با نظام در روند گفتگوها و برآورده ساختن خواسته نظام بحرین در آرام‌سازی این جنبش درنهایت توسط آل‌خلیفه بازداشت گردید و در دادگاه به دفاع از خود پرداخت. شناخت گفتمان حاکم بردفاعیات شیخ علی سلمان به‌عنوان دریچه‌ای برای آشنایی با یکی از گفتمان‌های سیاسی بحرین، هدف این پژوهش است. این مقاله درصدد تبیین و تحلیل دفاعیه شیخ علی سلمان در دادگاه بحرین و پاسخگویی به این سؤال است که مولفه‌های گفتمانی حاکم بر دفاعیه علی سلمان، در دادگاه حکومت بحرین چیست؟ یافتههای این مقاله که با استفاده از روش تفسیری و تحلیل گفتمان ون‌دایک تدوین‌شده؛ نشان‌دهنده نوعی گفتمان میانه‌رو و اصلاح‌طلب (در مقابلِ گفتمان انقلابی) در دفاعیه سلمان است. از میان متغیرهای کیفی بیان گردیده در تحلیل گفتمان انتقادی ون دایک، علی سلمان از واژگان، نقل‌وقول، حسن تعبیر و قطب‌بندی، بیشترین استفاده را کرده است. فرضیه این پژوهش از این قبیل است که نظام آل خلیفه اصلاح‌ناپذیر نبوده و همواره سعی دارد با دادن وعده‌های بی‌اساس به مردم بحرین آنان را از جنبش دور سازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
67 - بررسی محتوایی مثنوی «تحفه الاحباب» شیخ عبیدالله نهری باتاکید برتحلیل‌های عرفانی
پروین پارسا فرهاد کاکه رشتحلیل و شناخت آثارادبی، رویکردی علمی و روش مند در مباحث سبک شناسی است و در شناخت و بررسی شیوۀ خاصی که شاعر برای بیان مفاهیم در اثر خود، از آن استفاده نموده، اهمیت بسزایی دارد. تحفه الاحباب منظومه عرفانی اثر شیخ عبیدالله نهری (1310-1247ه.ق) شاعر و عارف کرد در عهد قاجاراس أکثرتحلیل و شناخت آثارادبی، رویکردی علمی و روش مند در مباحث سبک شناسی است و در شناخت و بررسی شیوۀ خاصی که شاعر برای بیان مفاهیم در اثر خود، از آن استفاده نموده، اهمیت بسزایی دارد. تحفه الاحباب منظومه عرفانی اثر شیخ عبیدالله نهری (1310-1247ه.ق) شاعر و عارف کرد در عهد قاجاراست که در قالب مثنوی و در معرفی فرقه نقشبندیه، افکار و تعلیمات و رفتار آنان سروده شده است. تحفه الاحباب را می‌توان از جنبههای بسیاری مورد بررسی قرار داد؛ اما آنچه در این پژوهش بدان پرداخته میشود، تحلیل عرفانی کتاب است و با همه اهمیتی که دارد تاکنون هیچ تحقیق منظم و مشخصی در معرفی آن نگرفته است. نگارندگان برای دستیابی به این هدف، از روش تحقیقی توصیفی –تحلیلی استفاده کرده اند و به این نتایج دست یافته اند که شاعر در پیروی از طرز مثنوی سرایی صوفیانه شعر کلاسیک و تعلیمی، جایگاهی داشته و توانسته با نگاهی نو، در تعلیمات تصوف به‌ویژه نقشبندیه، مضامین گیرا و دلکش، تلمیحات عرفانی و ادبی، زبان روان و موزون در مثنوی، به این اثر ادبی و عرفانی تشخص خاصی ببخشد. ناظم سبک خاصی در معرفی عارفان و پرچمداران طریقه نقشبندیه دارد و در سرودن کتاب به مثنوی مولوی نگاه ساختاری داشته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
68 - معرفی و نقد برخی از روش‌های تعلیمی و تربیتی صوفیه تا قرن ششم
احمد امین اعظم سیامک دستجردیسلوک در راه شریعت و طریقت برای رسیدن به حقیقت بدون راهنمایی و هدایت کسی که خود این راه را رفته باشد، امکانپذیر نیست. برخی از مشایخ صوفیه که به چنین مقامی رسیده یا تا حدودی به آن نزدیک شده‌اند، وظیفۀ تعلیم دیگران را بر عهده گرفته‌اند. آنها برای نیل به این هدف از شیوه‌ها أکثرسلوک در راه شریعت و طریقت برای رسیدن به حقیقت بدون راهنمایی و هدایت کسی که خود این راه را رفته باشد، امکانپذیر نیست. برخی از مشایخ صوفیه که به چنین مقامی رسیده یا تا حدودی به آن نزدیک شده‌اند، وظیفۀ تعلیم دیگران را بر عهده گرفته‌اند. آنها برای نیل به این هدف از شیوه‌های مختلف تعلیمی و تربیتی استفاده کرده‌اند. در پژوهش حاضر پس از معرّفی مختصر برخی از شیوه‌های تربیتی مشایخ صوفیه با توجه به منابع عرفانی منثور تا قرن ششم هجری، ضمن ذکر حکایت‌های مرتبط با هر روش، به نقد پاره‌ای از این شیوه‌ها پرداخته شده است. مقایسه و تحلیل این روش‌ها نشان میدهد که باوجود گوناگونی روش‌های تعلیمی شیوخ صوفیه، الگوهای آموزشی یکسانی در بین آنها وجود داشته است نظیر پرسش و پاسخ، تنبیه، اعزام به سفر و اخراج از محیط روحانی و ... . همچنین تحلیل و بررسی حکایات نشان میدهد که ظرفیت، انگیزه و خواست مریدان برای آموختن و تعلیم دیدن، در برخورداری آنها از تعالیم صوفیه مهم است. طرح شمّه‌ای از وضعیت آموزشی صوفیه به عنوان یکی از حوزه‌های اخلاقی و تربیتی وسیع و مهم آموزشی می‌تواند به عنوان پیشنهادی برای متولیان آموزش کنونی جامعه نیز به کار آید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
69 - بررسی شاخص های اجتماعی- اقتصادی و تأثیر آن بر کیفیت مساکن محلات حاشیه نشین(مطالعه موردی: محلة حاشیه نشین شیخ آبادِ شهر قم)
مهدی قرخلو علی مهدی معصومه مهدیانمقوله مسکن از مهم ترین بخش های توسعه در یک جامعه است که با ابعاد وسیع اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی خود اثرات گسترده ای در ارائه سلامت و سیمای جامعه دارد. در این میان آنچه که بر کیفیت و کمیت مسکن تأثیر مستقیمی دارد، ویژگی های اقتصادی- اجتماعی می باشد که بازتاب ح أکثرمقوله مسکن از مهم ترین بخش های توسعه در یک جامعه است که با ابعاد وسیع اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی خود اثرات گسترده ای در ارائه سلامت و سیمای جامعه دارد. در این میان آنچه که بر کیفیت و کمیت مسکن تأثیر مستقیمی دارد، ویژگی های اقتصادی- اجتماعی می باشد که بازتاب حقیقی کیفیت و رفاه زندگی افراد خواهد بود. اما امروزه با رشد جمعیت و گسترش شهرنشینی، مشکلات عدیده ای از جمله ظهور محلات حاشیه نشین که عمده ترین نماد جهانی در شناخت آن سیما و مساکن نامطالوب است، دامن گیر بسیاری از شهرها به ویژه در کشورهای درحال توسعه شده است. نارسایی های عمده ای که امروزه این محلات در زمینه های مختلف اجتماعی، کالبدی، بهداشتی و به ویژه اقتصادی، با آن مواجه اند، موجب شده تا مسکن ساکنین این محلات که مأمن، پناهگاه، حریم خصوصی و مکانی برای آرامش انسان تلقی می شود، در شرایط مناسبی نباشد.از این رو نگارندگان مقاله حاضر با علم به به اهمیت مقوله حاشیه نشینی، کیفیت مسکن، سلامت زیست و... و با مطالعه مبانی نظری مرتبط با موضوع پژوهش و مطالعات میدانی جامع، به بررسی ویژگی های اجتماعی- اقتصادی و تأثیر آن بر کیفیت مسکن محله شیخ آباد شهر قم به عنوان یکی از شهرهای میلیونی و مهاجرپذیر ایران که با مشکل حاشیه نشینی مواجه اند، پرداخته اند. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی ـ تحلیلی بوده و جمع آوری اطلاعات نیز بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و میدانی(توزیع380پرسش نامه در میان ساکنین با استفاده از روش کوکران) بوده است. هم چنین جهت تحلیل داده های اخذ شده از مطالعات میدانی، از نرم افزار spssو جهت بررسی و اثبات وجود رابطه و همبستگی بین متغیرها از آزمون (Chi-Square) و من- ویتنی(Man- Wietny) استفاده شده است. نتیجه مقاله حاضر نشان می دهد که مساکن موجود در محله از کیفیت بسیار نامناسبی، به جهت ساختارهای ضعیف اجتماعی- فرهنگی، به ویژه اقتصادی ساکنین، برخوردار است که در نهایت منجر به نزول سطح زندگی، رفاه و امنیت ساکنین، در محله شیخ آباد شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
70 - The Impact of the Thoughts of Sheikh Fazlollah Nouri and Allameh Naini on the Islamic Awakening
Valiullah Esfandyar گارینه کشیشیان سیرکیHistorical analyzes show the fact that in the process of the constitutional liberation and justice movement, a fundamental and key role has been played by the militant scholars. In such a way that they, with their spiritual and spiritual influence, were able to create a أکثرHistorical analyzes show the fact that in the process of the constitutional liberation and justice movement, a fundamental and key role has been played by the militant scholars. In such a way that they, with their spiritual and spiritual influence, were able to create an uprising against the authoritarian rulers, which later led to fundamental changes and the Islamic awakening in the structure of the political and social system; In the meantime, the ideas of Sheikh Fazlullah Nouri and Allameh Naeini have had an impact on the Islamic Awakening, and this effect has taken place in the constitutional movement in the form of systematizing constitutionalism alongside the Justice House (Edalat Khaneh) movement. This historical course, especially from the last century until today and from today to the horizon of the new Islamic civilization, shows the evolutionary and transcendent course in the movement of Islamic awakening. This article, with the concepts of Islamic awakening, on the one hand, witnesses the elitist ideology and the bipolar theory of government by Sheikh Fazlullah Nouri to fulfill the rules of Sharia; On the other hand, Allama Naini for the first time combined the right of popular sovereignty with the rule of the jurists in the context of religion. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
71 - تبیین جایگاه و نقش استاد علی اکبر غفاری در حفظ و انتقال فرهنگ شیعه به آیندگان با تأسی از شیخ صدوق
ام البنین موقر محمد قاسمی مهریار شبابی جواد علاء المحدثیناهمیت پرداختن به "تبیین جایگاه و نقش استادعلی‌ا‌کبرغفاری در حفظ و انتقال فرهنگ شیعه به آیندگان با تأسی از شیخ صدوق" از آن جهت ضروری است که در آثار و خدمات علمی صدوق و غفاری، باوجود فاصله زمانی قابل توجهی بین آنها، در موارد زیادی مشابهت دیده میشود. ازجمله این موارد؛ شخص أکثراهمیت پرداختن به "تبیین جایگاه و نقش استادعلی‌ا‌کبرغفاری در حفظ و انتقال فرهنگ شیعه به آیندگان با تأسی از شیخ صدوق" از آن جهت ضروری است که در آثار و خدمات علمی صدوق و غفاری، باوجود فاصله زمانی قابل توجهی بین آنها، در موارد زیادی مشابهت دیده میشود. ازجمله این موارد؛ شخصیت، خدمات علمی به ویژه نقش مشترک آنها در انتقال فرهنگ و ذخائر حدیثی شیعه به آیندگان است؛ همان‌طور که صدوق در قرن چهارم هجری در أخذ، حفظ و حراست از احادیث معصومین کوشیده و این میراث عظیم را از گذشتگان به آیندگان انتقال داده، غفاری نیز در عصر حاضر این آثار را از گزند آسیب‌های متعدد پیرایش کرده و با تصحیح و تحقیق علمی آنها را به آیندگان انتقال داد. بنابراین، معرفی فعالیت‌ها و خدمات علمی غفاری در مقایسه با ابرمرد تاریخ علم حدیث صدوق، راهی به سوی آیندگان می‌گشاید تا عالم تشیع از آن بهره‌مند گردد. آثار مکتوب غفاری إهتمام ایشان به تصحیح و تحقیق آثار بزرگان دین، توجه به اهمیت آنها، تأسی و ارادت به شخصیت علمی بزرگان دین به ویژه صدوق را به خوبی می‌نمایاند و ایشان را در جرگه‌ی حدیث‌شناسان بلندپایه‌ی مکتب ائمه‌ی-معصومین قرار میدهد. مجاهدت‌علمی ایشان برای آیندگان ارزشمند و قابل الگوگیری است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
72 - شؤون فقیه و ولایت فقیه در نگاه شیخ جعفر کاشف الغطا
محمد معرفتتفکر سیاسی همواره در حوزة فقه حکومتی اسلام مطرح بوده و فقهای اسلام از جمله کاشف الغطا در بخش‌های مختلف فقه، به آن پرداخته‌اند. افزون بر جایگاه علمی و موقعیت اجتماعی، عصر کاشف الغطا در شکل‌گیری و نفوذ اندیشة سیاسی وی مؤثر بوده است. ازجمله اختیارات و شؤون فقیه در عصر غیبت أکثرتفکر سیاسی همواره در حوزة فقه حکومتی اسلام مطرح بوده و فقهای اسلام از جمله کاشف الغطا در بخش‌های مختلف فقه، به آن پرداخته‌اند. افزون بر جایگاه علمی و موقعیت اجتماعی، عصر کاشف الغطا در شکل‌گیری و نفوذ اندیشة سیاسی وی مؤثر بوده است. ازجمله اختیارات و شؤون فقیه در عصر غیبت از نگاه کاشف الغطا، تصدی امر جهاد، اقامه و اجرای حدود، مقام افتا، نصب قاضی و شیخ الإسلام و تولیت خمس و زکات میباشد. ایشان بر اساس همین شؤون، در عرصة سیاست داخلی به دفع خطر اخباریان، و در عرصة سیاست خارجی حکم جهاد و اذن تشکیل سپاه به فتحعلی شاه قاجار داد و او را نائب خود ساخت. وی بنابر اصل عدم ولایت معتقد است مخلوقات در عبودیت با هم برابرند و کسی جز خداوند دارای سلطة حقیقی نیست؛ پس اوامر و نواهی نیز تنها از جانب خداوند یا کسی که منصوب از ناحیة او است، باید صادر شود. مبانی نظری او در کتاب کشف الغطا و سیرة عملى ایشان در اجراى قوانین اجتماعى اسلام، حکایت از پذیرش ولایت عامه فقیه برای نائب عام امام یعنی مجتهد جامع الشرایط دارد. این اثر، علاوه بر بررسی برخی جریان‌های تاریخی و سیرة عملی کاشف الغطا، مبتنی بر توصیف و تحلیل آرای سیاسی ایشان، با استفاده از آثار مکتوب وی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
73 - بررسی دیدگاه‌های اجتماعی در آثار شیخ احمد جام
عاطفه سلطانی نجف جوکار فاطمه غلامیشیخ احمد جام از عارفانی است که به رغم نگاه صوفیانه و تلاش در جهت خودسازی فردی و پرورش مریدان و نشان دادن راه و رسم سلوک، به صلاح و رستگاری مردم جامعه از بن جان می‌اندیشد و در مجالس وعظ و نوشته‌های خویش موشکافانه کج‌روی‌های اجتماعی را گوشزد می‌کند. این نوشتار به دنبال آن أکثرشیخ احمد جام از عارفانی است که به رغم نگاه صوفیانه و تلاش در جهت خودسازی فردی و پرورش مریدان و نشان دادن راه و رسم سلوک، به صلاح و رستگاری مردم جامعه از بن جان می‌اندیشد و در مجالس وعظ و نوشته‌های خویش موشکافانه کج‌روی‌های اجتماعی را گوشزد می‌کند. این نوشتار به دنبال آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی، برجسته‌ترین مسائل و موضوعات اجتماعی قرن پنجم را در آینة آثار احمد جام بازکاود. تا کنون بررسی مستقلی دربارة اندیشه‌های اجتماعی وی (با تکیه بر تمامی آثار او) صورت نگرفته است. رویکرد اجتماعی وی را می‌توان در موضوعات شش‌گانة زیر جست‌وجو کرد: 1. طبقات اجتماعی؛ 2. نهادهای مردمی؛ 3. ملل و نحل؛ 4. مشاغل و پیشه‌ها؛ 5. آداب و رسوم؛ 6. اخلاق اجتماعی. با بررسی دیدگاه‌های یادشده در آثار و رسائل وی جلوه‌هایی از جامعة عصر سلجوقی را می‌توان دید. با توجّه به سکوت منابع تاریخی، دربار مدار بودن مورّخان و بی‌اعتنایی ایشان به ساز و کار حاکم بر روابط و قشربندی‌های اجتماعی، وجود آثار و منابع گران‌سنگ اشخاص دردمندی چون احمد جام که به دل‌مشغولی‌ها و فراز و فرودها و زشتی‌ها و زیبایی‌های روابط اجتماعی نگریسته است، فرصت مغتنمی است که جامعة دیروز با برخی نگرش‌های جامعه‌شناختی واکاوی گردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
74 - نقد اسطوره‌شناختی حکایت شیخ صنعان در منطقالطیر عطار نیشابوری بر مبنای نظریه مناسک‌گذار
مسعود حسنی فرهاد درودگریان علی پدرام میرزایی ایوب مرادیمناسکگذار به آیین‌هایی نظیر تولد، بلوغ، تشرّف، مرگ و... در جوامع کهن اطلاق میشود که ساختاری اسطوره‌ای دارند. نظریه‌پردازان مناسک‌گذار بر این باورند که ساختار اسطوره‌ای این مناسک از الگویی واحد پیروی می‌کند. هدف این پژوهش بررسی میزان مطابقت ساختار اسطوره‌ای مناسک‌گذار أکثرمناسکگذار به آیین‌هایی نظیر تولد، بلوغ، تشرّف، مرگ و... در جوامع کهن اطلاق میشود که ساختاری اسطوره‌ای دارند. نظریه‌پردازان مناسک‌گذار بر این باورند که ساختار اسطوره‌ای این مناسک از الگویی واحد پیروی می‌کند. هدف این پژوهش بررسی میزان مطابقت ساختار اسطوره‌ای مناسک‌گذار با سیر و سلوک صوفیانة شیخ صنعان در منطقالطیر عطار با روش تحلیلی ـ توصیفی است. پژوهش حاضر با تأکید بر ماهیت آئینی تصوف، ضمن تأویل روان‌کاوانة هر یک از مراحل گذار عرفانی شیخ صنعان، نشان میدهد ساختار روایی حکایت با الگوی چهار مرحله‌ای نظریة مناسک‌گذار (گسست، بحران، جبران و پیوند دوباره) همخوانی دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
75 - بررسی وجوه مشترک ویژگی های پیر و شیخ در اسرارالتوحید محمد بن منور و رمان برادران کارامازوف از فئودور داستایفسکی
آزاده حسینی ارسطو میرانی محمدعلی میرعرفان به عنوان پدیده ای انسانی، مربوط به محدودۀ جغرافیایی یا ایدئولوژی خاصی نیست و نمودهای آن تقریباً در همۀ فرهنگ ها دیده می شود. با عنایت به مراودات بینافرهنگی در گذشته و امروز، تأثیر و تأثر در ارتباط با مسائل معرفت شناسی امری بدیهی است. در میان نویسندگان اهل روسیه، أکثرعرفان به عنوان پدیده ای انسانی، مربوط به محدودۀ جغرافیایی یا ایدئولوژی خاصی نیست و نمودهای آن تقریباً در همۀ فرهنگ ها دیده می شود. با عنایت به مراودات بینافرهنگی در گذشته و امروز، تأثیر و تأثر در ارتباط با مسائل معرفت شناسی امری بدیهی است. در میان نویسندگان اهل روسیه، فئودور داستایفسکی در بخشی از رمان برادران کارامازوف به فرهنگ عرفانی شکل گرفته در روسیه اشاره کرده است. وی، چنان که صراحتاً در رمان مذکور بیان می کند در بازنمایی این مقوله تحت تأثیر فرهنگ عرفان شرقی بوده است. در تحقیق حاضر با استناد به منابع کتابخانه ای و روش توصیفی ـ تحلیلی، وجوه مشترک ویژگی های پیر و شیخ به عنوان یکی از مصداق های عرفانی برجسته در اسرارالتوحید (بازنمایندۀ عرفان شرقی) از محمدبن منور میهنی با رمان برادران کارامازوف (بازنمایندۀ عرفان غربی) از داستایفسکی بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که نویسندگان مذکور با اشاره به سیرۀ عملی و نظری ابوسعید ابوالخیر وپدر زوسیما (به عنوان پیران واصل) به تبیین مقولاتی چون: انقیاد محض سالک در برابر پیر، گرایش عوام به نهاد خانقاه و دیر و محبوبیت عمومی پیر، نقش هدایت‌گری پیر برای حل مشکلات عوام و خواص، مشاهدۀ کرامات از پیر؛ فراست پیر، ارتباط روح پیر با عالم ناسوت پس از مرگ و مقدّس انگاری پیر پرداخته اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
76 - علل و مصادیق تابوشکنی در داستان شیخ صنعان براساس نظریۀ یونگ
محمد آهی الیاس قادریتابو در لغت به معنی حرام و ممنوع است و در اصطلاح به اموری گفته می شود که آن امور دارای حد و مرز و قوانین خاصی هستند که نباید تحت هیچ شرایط شکسته شوند و در صورت شکسته شدن، فرد و اطرافیان دچار پی‌آمدهای منفی و زیانبار می‌شوند. پژوهش حاضر به روش کتابخانهای و با رویکرد توص أکثرتابو در لغت به معنی حرام و ممنوع است و در اصطلاح به اموری گفته می شود که آن امور دارای حد و مرز و قوانین خاصی هستند که نباید تحت هیچ شرایط شکسته شوند و در صورت شکسته شدن، فرد و اطرافیان دچار پی‌آمدهای منفی و زیانبار می‌شوند. پژوهش حاضر به روش کتابخانهای و با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی به بررسی مصادیق تابوشکنی در داستان شیخ صنعان از منظومۀ عرفانی منطقالطیر عطار میپردازد. برای تحلیل ، تابوها به دو دستة تابوهای اسلامی و تابوهای مسیحی تقسیم شده و هر یک از این تابوها از منظر خود آن دین، تحلیل گردیده است. این پژوهش در صدد پاسخ به این سؤال اساسی است که با توجه به شخصیت شیخ صنعان، چرا این تابوها شکسته میشود؟ پاسخ به این سؤال از دیدگاه روان‌شناسی یونگ با توجه به دین اسلام و مسیحیّت بیان میشود. کارل گوستاو یونگ معتقد است ویژگی‌ها و عوامل ناسازگار و منفی حاصل عملکرد کهن‌الگوی سایه است. بر این اساس در این پژوهش سبب تابوشکنی قهرمانان داستان ـ شیخ صنعان و دختر ترسا ـ کنش کهن‌الگوی سایه دانسته شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
77 - تحلیل استعاره‌های مفهومی «عشق» در حکایت شیخ صنعان
امید وحدانی فر صفورا انتظاریدر این پژوهش رویکرد زبان‌شناختی استعارۀ مفهومی عشق در حکایت شیخ صنعان منطقالطیر عطار را با توجّه به نظریّۀ لیکاف و جانسون بررسی کرده‌ایم. به این منظور حکایت ذکر شده را به سه دورۀ شریعت، طریقت و حقیقت تقسیم کرده‌ایم و برای درک مفاهیم انتزاعی عشق به تبیین نگاشت‌های مورد أکثردر این پژوهش رویکرد زبان‌شناختی استعارۀ مفهومی عشق در حکایت شیخ صنعان منطقالطیر عطار را با توجّه به نظریّۀ لیکاف و جانسون بررسی کرده‌ایم. به این منظور حکایت ذکر شده را به سه دورۀ شریعت، طریقت و حقیقت تقسیم کرده‌ایم و برای درک مفاهیم انتزاعی عشق به تبیین نگاشت‌های مورد نظر در هر دوره به روش تحلیلی ـ تطبیقی پرداخته‌ایم و نمونه‌هایی از ابیات حکایت مورد بحث را بر اساس استعارۀ مفهومی عشق مورد بررسی قرار داده‌ایم. یافتههای پژوهش نشان میدهد که عطّار برای بازنمایی عشق در حکایت شیخ صنعان از انواع استعاره‌های مفهومی بهره برده است. استعاره‌های خرد به کار رفته در روساخت این حکایت دارای زیرساختی پایه‌ای به نام عشق عرفانی هستند که آنها را انسجام می‌بخشند. کلان‌استعاره‌های موجود در این حکایت نیز از نظر بسامدی در سه دسته استعارۀ هستی‌شناختی، استعارۀ جهتی، استعارۀ ساختاری قرار می‌گیرند. توجّه به استعاره‌های موجود در حکایت ذکر شده، نشان میدهد که استعارۀ کلان خداوند عشق است به عنوان مرکزی‌ترین استعاره است و تمام استعاره‌های خرد در تکامل این کلان‌استعاره به کار رفته‌اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
78 - نقد و تحلیل حکایت شیخ صنعان براساس نظریه «فرآیند فردیت» یونگ
سعید بزرگ بیگدلی احسان پورابریشماز منظر نقد کهن‌الگویی، حکایت شیخ صنعان، داستان برخورد خودآگاه پیری زاهد و عناصر فراموش‌شده‌ای از ضمیر ناخودآگاه اوست، که با نمادهایی از تابوشکنی آشکار میشود. چالشِ پیش‌آمده، با ایجاد دگرگونی در نگرش و زندگی پیر صنعان، سبب میشود که او به بازشناسی و پذیرش این جنبههای أکثراز منظر نقد کهن‌الگویی، حکایت شیخ صنعان، داستان برخورد خودآگاه پیری زاهد و عناصر فراموش‌شده‌ای از ضمیر ناخودآگاه اوست، که با نمادهایی از تابوشکنی آشکار میشود. چالشِ پیش‌آمده، با ایجاد دگرگونی در نگرش و زندگی پیر صنعان، سبب میشود که او به بازشناسی و پذیرش این جنبههای واپس‌زده بپردازد. جلوة کهن‌الگوهای آنیما، پیر دانا، قهرمان، و نیز مفاهیم مرتبط با آن همچون سایه، سفر و ولادت مجدد، حکایت شیخ صنعان را از ظرفیت بالای تأویل بر مبنای نظریات روان‌کاوانة یونگ برخوردار نموده است.در پژوهشِ پیشرو براساس نظریة فرآیند فردیت ـ فرآیندی که به توصیف سیر تکامل شخصیت میپردازد ـ حوادث داستان بررسی و نشان داده میشود که چگونه پیر صنعان از این رهگذر، به بازشناسی بخشی از غرایز فراموش‌شده و تمایلات پنهان در ضمیر ناخودآگاه میپردازد. گذشته از طرح این نظریه، تأویل‌های متناسب با منظومه فکری عطار، بیان و به موارد تمایز و هماهنگی توجه میشود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
79 - بررسی مضامین عرفانی کتیبه‌های مقبرة شیخ صفی (با تکیه بر صفوة الصفا و دیگر متون عرفانی)
سیدهاشم حسینیجریان عرفان، جنبة شاخصی از معنویت اسلام است که در عرصه‌های گوناگون فرهنگی، هنری، ادبی و... فرصت رشد و نمو یافته است. یکی از بارزترین عرصه‌های رشد این جریان مربوط به بناهای مذهبی به‌ویژه مقابر است که پس از مساجد بیشترین و مهمترین حجم بناهای بازمانده از معماری ایران دورا أکثرجریان عرفان، جنبة شاخصی از معنویت اسلام است که در عرصه‌های گوناگون فرهنگی، هنری، ادبی و... فرصت رشد و نمو یافته است. یکی از بارزترین عرصه‌های رشد این جریان مربوط به بناهای مذهبی به‌ویژه مقابر است که پس از مساجد بیشترین و مهمترین حجم بناهای بازمانده از معماری ایران دوران اسلامی را به خود اختصاص داده است. مقابر شیوخ و بزرگان متصوفه گونه‌ای از مقابر دوران اسلامی است که معمولاً به‌وسیله مریدان در داخل همان خانقاه شیخ و با خصوصیات ویژه‌ای ساخته شده‌اند. موضوع اصلی این تحقیق بررسی و کشف تأثیرات عرفان اسلامی به‌طور عام و تصوفِ مکتب شیخ صفی به‌طور خاص بر مضامین کتیبه‌های قرآنی و حدیث مقبرة این عارف و صوفی بزرگ با تکیه بر متون عرفانی به‌ویژه کتاب صفوةالصفا به‌عنوان زندگینامه و مرامنامة عرفانی شیخ صفی است. نکتة اساسی در این راستا اثبات این حقیقت است که اصولِ عرفان و تصوف اسلامی فقط محدود به یک عقیده و طرز خاصی از زندگی نبوده، بلکه به‌طور گسترده‌ای در سایر ابعاد زندگی عرفا و متصوفه، از جمله در نحوة تزیین و انتخاب مضامین کتیبه‌های مقابر آنها نیز مؤثر بوده است. با توجه به یافتههای تحقیق، مضامین کتیبه‌های قرآنی و حدیث مقبرة شیخ صفی‌الدین اردبیلی؛ ارتباط مستقیم با مفاهیم عرفان اسلامی و به‌ویژه آراء و اندیشه‌های صوفیانة مکتب صفویه دارد که به تفصیل در صفوةالصفا و سایر متون عرفانی تشریح و تفسیر شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
80 - تحلیل داستان شیخ صنعان بر پایه نظریه تک اسطوره جوزف کمپبل
محمد ریحانی راحله عبداله زاده برزوبرپایه نظریه تک اسطورة جوزف کمپبل، قهرمان به دنبال دعوتی آیینی، از جامعة خویش جدا میشود و با بهره‌گیری از آموزه‌ها، پای در راه سفر می‌نهد. در سرزمینی ناآشنا تحت تعلیم نیروهایی آیینی قرار میگیرد، آیین تشرف را می‌آموزد، و برای اصلاح به سوی جامعة خویش بازمی‌گردد. این س أکثربرپایه نظریه تک اسطورة جوزف کمپبل، قهرمان به دنبال دعوتی آیینی، از جامعة خویش جدا میشود و با بهره‌گیری از آموزه‌ها، پای در راه سفر می‌نهد. در سرزمینی ناآشنا تحت تعلیم نیروهایی آیینی قرار میگیرد، آیین تشرف را می‌آموزد، و برای اصلاح به سوی جامعة خویش بازمی‌گردد. این سفر با نمادها و نشانه‌هایی در قالب کهن الگوها نمودار میشود و مصداقی از برخورد خودآگاه و ناخودآگاه در نظریة یونگ است. هدف این پژوهش تحلیل داستان شیخ صنعان با به کارگیری این نظریه و نمادهای مورد نظر یونگ و نظریه تک اسطوره کمپبل به روش توصیفی است. شیخ صنعان که نماد خودآگاه است، به ندای شبانة پیک ناخودآگاه، از سرزمین و مردم خویش جدا می شود و در غرب که نمادی از سرزمین ناشناختة ناخودآگاه است، تحت تعلیم آنیمای وجود قرار میگیرد تا شایستة آشتی با ناخودآگاه روان گردد. دختر که نمادی از آنیمای شیخ است، عشق و ظرایف آن را به او می آموزد و شیخ علم و ایمان را که ره توشه عالم خودآگاه به حساب می‌آید، به دختر وامی‌گذارد. در این سفر، چهارصد مرید نیز که از عناصر خودآگاه هستند، تسلیم ارادة ناخودآگاه می‌شوند. بازگشت شیخ از سفر روم به مکه منطبق است با مرحله فردیت، کمال، و بازگشت قهرمان در نظریه کمپبل. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
81 - بررسی مفهوم عشق از دیدگاه رابرت استرنبرگ در حکایت «شیخ صنعان» عطار و نمایش‌‌نامۀ فانتزی شیخ صنعان محمدحسین میمندی‌‌نژاد
محمدرضا رسولی پریسا کیومرثیهرچند مفهوم عشق در ادبیات مورد توجه قرار گرفته، اما در پرداخت به آن از نظریه‌های قابل استناد استفاده نشده است. نظریۀ رابرت استرنبرگ در باب عشق، مورد توجه صاحبنظران حوزۀ علوم انسانی قرار گرفته است. عشق از جمله مفاهیم مورد توجه نویسندگان در خلق آثارشان است. یکی از کسانی أکثرهرچند مفهوم عشق در ادبیات مورد توجه قرار گرفته، اما در پرداخت به آن از نظریه‌های قابل استناد استفاده نشده است. نظریۀ رابرت استرنبرگ در باب عشق، مورد توجه صاحبنظران حوزۀ علوم انسانی قرار گرفته است. عشق از جمله مفاهیم مورد توجه نویسندگان در خلق آثارشان است. یکی از کسانی که عنصر عشق در آثارش بسیار به چشم میخورد، عطار است. عطار در کلیت منطقالطیر نوعی از عشق را نشان میدهد که حکایات درونی این اثر نیز از جنس همان عشق است. داستان شیخ صنعان یکی از این حکایات است که در آن، عشق به عنوان عنصری کارآمد برای پیشبرد داستان معرفی میشود. در ادبیات نمایشی ایران هم به سبب ویژگی‌های جالب توجه این نوع عشق، به این داستان بسیار توجه شده است. محمدحسین میمندی‌‌نژاد در نمایش‌‌نامة فانتزی شیخ صنعان از حکایت عطار اقتباس کرده است. در این پژوهش ابتدا نظریۀ عشق از منظر رابرت استرنبرگ تبیین میشود. سپس ضمن معرفی آثار عطار و میمندی‌‌نژاد، حکایت شیخ صنعان و نمایشنامه فانتزی شیخ صنعان بر اساس نظریۀ عشق استرنبرگ مورد بررسی قرار میگیرد تا تفاوت‌‌های ابعاد عشق در این دو اثر مشخص شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
82 - بررسی تطبیقی مفهوم سلوک در رمان سیذارتا و حکایت شیخ صنعان
اسحاق طغیانی زهره مشاوریدر میان آثار ادبی جهان ویژگی های مشترکی می توان یافت که گاه به سبب اقتباس و گاه به دلیل دنبال نمودن الگوهای مشترک بشری پدید آمده اند. جست وجوی کمال و سلوک برای رسیدن به آن نیز از جمله مفاهیم مشترک در آثار ادبی ملت‌ها و فرهنگ‌های مختلف است. میان داستان سیذارتا اثر هرمان أکثردر میان آثار ادبی جهان ویژگی های مشترکی می توان یافت که گاه به سبب اقتباس و گاه به دلیل دنبال نمودن الگوهای مشترک بشری پدید آمده اند. جست وجوی کمال و سلوک برای رسیدن به آن نیز از جمله مفاهیم مشترک در آثار ادبی ملت‌ها و فرهنگ‌های مختلف است. میان داستان سیذارتا اثر هرمان هسه، نویسندة معاصر آلمانی، و حکایت شیخ صنعان در منطق الطیر عطار، شاعر و عارف قرن ششم هجری، نیز شباهت های قابل توجهی در این زمینه وجود دارد. در این مقاله ضمن اشاره به شباهت ها و تفاوت های دو اثر در حوزه مفاهیم، کنش های شخصیت ها تحلیل می کنیم و نشان می دهیم که در هر دو اثر، شخصیت اصلی در جست وجوی کمال به سیروسلوک میپردازد و با طی مراحلی که عشق زمینی مهمترین آنها است، از خویشتن خویش رها و به کمال نزدیک می شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
83 - بازنمایی اهم اصول شناختی در شناخت‌شناسی حکیم سهروردی و علامه طباطبایی
سیدسعید شرف الدین طباطبایی سیدحجت طباطباییدر مقایسه روشی بین کار این دو حکیم ممکن است گفته شود که از اهم مباحث معرفت‌شناختی اشراقی، تأکید بیشتر بر بحث از علم حضوری و روش اشراقی اوست. وی علم حضوری را علمی خطاناپذیر و حقیقی می‌شمارد، اما علم حصولی را تصور ذهنی محض می‌داند که بهره‌ای از حقایق اشیا ندارد؛ بلکه آن‌چ أکثردر مقایسه روشی بین کار این دو حکیم ممکن است گفته شود که از اهم مباحث معرفت‌شناختی اشراقی، تأکید بیشتر بر بحث از علم حضوری و روش اشراقی اوست. وی علم حضوری را علمی خطاناپذیر و حقیقی می‌شمارد، اما علم حصولی را تصور ذهنی محض می‌داند که بهره‌ای از حقایق اشیا ندارد؛ بلکه آنچه دارد فقط، صورت و مثالی از شئ در ذهن به همراه واقع‌نمائی از خارج است، البته در بحث صدق و کذب، موافق تئوری مطابقت و در بحث ارزش معرفت، مبناگرا است. بر خلاف شیخ اشراق، علامه با روش عقلی محض معتقد است که أولاً؛ منشأ همه علوم و ادراکات حتی بدیهیات، حس و صور حسی است و انتزاع بدیهیات از تصورات حسی بلا مانع است؛ همچنین وی تشکیل معقولات بدیهی را به فعالیت دیگر ذهن که انتزاع و اعتبار معقولات ثانیه فلسفی است، نسبت میدهد، ثانیاً؛ علم حصولی یک اعتبار عقلی به دست آمده از یک معلوم حضوری است که عقل به‌ناچار به آن تن داده است و آن معلوم حضوری یک موجود مثالی و عقلی است که با وجود خارجی خود نزد مدرِک حاضر می‎آید و این پایه‌ی است برای ورود علامه به بحث علم حضوری. علامه نیز همانند سهروردی معتقد به تئوری مطابقت و مبناگروی است. روش بحث این نوشتار به روش عقلی و به شکل تحلیلی- توصیفی و در قالب تحقیق کتابخانهای ارائه شده است تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
84 - A Pricing Model for Value of Gas Regulation Function of Natural Resources Ecosystems (Case Study: Sheikh Musa Rangeland, Mazandaran Province, Iran)
yadollah Bostan Ahmad Fatahiardakani Masoud Fehresti Sani Majid SadeghiniaRangeland ecosystems provide a wide range of services such as gas regulation function whose economic value has not been understood. The present study aimed to estimate the economic value of CO2 absorption and oxygen generation services using unit price in Sheikh Musa Ra أکثرRangeland ecosystems provide a wide range of services such as gas regulation function whose economic value has not been understood. The present study aimed to estimate the economic value of CO2 absorption and oxygen generation services using unit price in Sheikh Musa Rangeland, Mazandaran Province, Iran. In the study area, clipping and weight and photosynthesis methods were applied to estimate dry matter production, CO2 absorption, and oxygen production. Also, Shadow price, Replacement cost, and Social cost methods priced the economic value of gas regulation function differently. Finally, their means were compared and their geometric mean was used as the unit price; then, the economic value of the function was estimated in 2016. Results showed that Sheikh Musa Rangeland ecosystem annually produces 2081.4 t dry matters and 2454 t oxygen and absorbs 7294.15 t CO2. Given the estimated price, the value of CO2 absorption function was found to be 7264.6 million IRR and the economic value of oxygen production was calculated as 3,852 million IRR per year. In overall, the economic value of Sheikh Musa ecosystem was estimated as 11117.4 million IRR (318364 US $) per year and 1.06 million IRR per ha. Given the valuation that shows the minimum value of Sheikh Musa ecosystem and high importance of its gas regulation function, it is recommended to conduct further studies on pricing models for Rangeland ecosystems and to apply environmental management practices for the sake of Rangeland and local health. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
85 - ارزیابی قابلیت‌های جاذبه‌های فرهنگی و ارائه راهبردهای توسعه پایدار (مطالعه موردی: مجموعه شیخ‌صفی‌الدین اردبیلی)
محمد علیزاده حجت اله درخشان سونیا ازهریگردشگری از خدمات پیشرو در جهان امروز محسوب می شود. از طرفی در عصر حاضر محدودیت منابع و ضرورت توسعه پایدار چالشی نوین فراروی سازمان‌های مدیریت مقصد قرار داده است. از این رو سیستم مدیریت راهبردی و اولویت‌بندی عوامل کلیدی به منظورکسب مزیت رقابتی پایدار، جزو چالش‌های سازمان أکثرگردشگری از خدمات پیشرو در جهان امروز محسوب می شود. از طرفی در عصر حاضر محدودیت منابع و ضرورت توسعه پایدار چالشی نوین فراروی سازمان‌های مدیریت مقصد قرار داده است. از این رو سیستم مدیریت راهبردی و اولویت‌بندی عوامل کلیدی به منظورکسب مزیت رقابتی پایدار، جزو چالش‌های سازمان‌های گردشگری گردیده است. در این راستا، جاذبه‌ها به عنوان انگیزاننده و هسته اصلی محصولات گردشگری و همچنین بخش عرضه این صنعت از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. پژوهش‌حاضر، راهنمایی کاربردی در زمینه ارزیابی موثر و کارآمد راهبردهای توسعه جاذبه‌ها برای برنامه‌ریزان و سیاستگذاران بخش گردشگری است که قصد دارند با استفاده از نظرسنجی به روش دلفی و بهره‌جویی از تکنیکSWOT به ارائه راهبردهای‌علمی و عملی در راستای‌توسعه‌ای‌سایت بپرازند. همچنین‌به منظور اولویت‌بندی استراتژی‌های‌تعیین شده از مدلAHP استفاده شده است. روش مطالعه پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی با ماهیت کاربردی میباشد. منطقه و مجموعه شیخ‌صفی‌الدین اردبیلی به عنوان مطالعه موردی انتخاب گردیده است. نتایج حاصل از اطلاعات به‌دست آمده مبین این بود که راهبرد رقابتی دارای برتری نسبی در مقایسه با استراتژی‌های چهارگانه میباشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
86 - بررسی و تحلیل مؤلّفه‌های تأثّر گلشن راز از قرآن کریم و احادیث شریف با تکیه بر هنر آفرینی تضمین و تلمیح و تأثیرپذیری واژگانی
حمید عدالت فر سید محسن ساجدی راد محمدعلی آتش سوداچکیده مثنوی گلشن راز مهم‌ّترین و مشهورترین اثر منظوم شیخ محمود شبستریی است که در بردارندة اندیشه‌های عرفانی اوست. با وجود حجم اندک، این کتاب یکی از یادگارهای پرارزش ادبیّات عرفانی کهن فارسی است که در آن بیان مفاهیم صوفیانه با شور، شوق همراه گردیده است. شبستریی این مثنو أکثرچکیده مثنوی گلشن راز مهم‌ّترین و مشهورترین اثر منظوم شیخ محمود شبستریی است که در بردارندة اندیشه‌های عرفانی اوست. با وجود حجم اندک، این کتاب یکی از یادگارهای پرارزش ادبیّات عرفانی کهن فارسی است که در آن بیان مفاهیم صوفیانه با شور، شوق همراه گردیده است. شبستریی این مثنوی را در پاسخ به پرسش های امیرحسین هروی سروده است. منظومة گلشن راز از زیبایی لفظ و بیان برخوردار است، بیش از آن که از تخیّل سرچشمه بگیرد براساس عقل و حکمت استوار شده است. در واقع مطالب این منظومه خلاصه فتوحات مکّیّه و حتّی فصوص ابن عربی است. میزان آشنایی و تسلّط شیخ محمود شبستریی آن عارف بزرگ بر قرآن و احادیث تا اندازه ای است که وی در بین بیان رازهای عرفانی خود در قالب تضمین، تلمیح از آیات قرآن کریم و احادیث نبوی بهره میگیرد تا نظرات خود را اثبات کند و در این میان بیشترین توجّه صاحب گلشن راز به مؤلّفه‌های تأثّر از قرآن و حدیث به تضمین وتلمیح آیات مبارکه و احادیث شریف است. این مقاله به روش (توصیفی– تحلیلی) می‌کوشد تا تأثیر بلاغی از شگردهای ادبی و اثرپذیری واژگانی را در بهره‌مندی از قرآن و حدیث نشان دهد. ابیات مورد استناد از گلشن‌راز در این مقاله بر اساس کتاب چاپی دکتر کاظم دزفولیان و اعداد کاربردی به ترتیب صفحه وشماره بیت میباشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
87 - بررسی تطبیقی حق و تکلیف از دیدگاه شیخ فضل‌الله نوری و علامه نائینی
فرامرز میرزازاده شهین دخت پاکزادبرای گذار از جامعه‌ای که دچار بحران شده است صاحبنظران آن جامعه باید مبانی لازم برای تحول و توسعه را ترسیم و ابلاغ نمایند. یکی از پایه‌های توسعه نیز تشخیص و تمیز حق و تکلیف در جامعه است که عمدتاً مورد غفلت واقع میشود. در این مقاله به مقایسه مبانی حق و تکلیف از دیدگاه ش أکثربرای گذار از جامعه‌ای که دچار بحران شده است صاحبنظران آن جامعه باید مبانی لازم برای تحول و توسعه را ترسیم و ابلاغ نمایند. یکی از پایه‌های توسعه نیز تشخیص و تمیز حق و تکلیف در جامعه است که عمدتاً مورد غفلت واقع میشود. در این مقاله به مقایسه مبانی حق و تکلیف از دیدگاه شیخ فضل‌الله نوری و علامه نایینی پرداخته شده است؛ حق و تکلیف حاکم نسبت به مردم و حق و تکلیف مردم نسبت به حاکم. هدف از این مقایسه، انطباق دیدگاه دو عالم بزرگ عصر مشروطیت، دربارة ویژگی‌های جامعة در حال گذار از بحران است. به عبارتی دیگر، کدام دیدگاه برای گذار از بحران به توسعه‌یافتگی منجر میشود: جامعه‌ای که بر طبق اصول فکری شیخ فضل‌الله بنا شود یا جامعه‌ای که بر اساس طرز تفکر میرزای نایینی استقرار یابد؟ روش تحقیق تطبیقی- تحلیلی است. بدین صورت که ابتدا حق و تکلیف مردم و حاکم نسبت به هم، از دیدگاه دو شخصیت مورد بحث، از بطن متون مرجع تحلیل شده، سپس مقایسه صورت گرفته است. نتیجة بدست آمده این است که اگر جامعه‌ای طبق نظرات علامه نایینی اداره شود متوازن و جامعه‌ای که مطابق آرای شیخ فضل‌الله بر پا شود، نامتوازن و توسعه نیافته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
88 - تاثیر فصوص ابن عربی بر گلشن راز شیخ محمود شبستری
وحیده داداش‌زاده طیبه شمساییاین مقاله ما حصل تحلیل مقایسه گونه‌ای بین آراء ابن‌عربی و شبستری برای نشان دادن نکته های تأثیر عارف شبستر از فصوص الحکم شیخ اکبر است و سعی شده است آن چه از تعالیم محیالدین ابن‌عربی دراندیشه ی شیخ شبستری رسوخ کرده است با تکیه بر منظومه ی گلشن‌راز بررسی وتحلیل شود. شبستر أکثراین مقاله ما حصل تحلیل مقایسه گونه‌ای بین آراء ابن‌عربی و شبستری برای نشان دادن نکته های تأثیر عارف شبستر از فصوص الحکم شیخ اکبر است و سعی شده است آن چه از تعالیم محیالدین ابن‌عربی دراندیشه ی شیخ شبستری رسوخ کرده است با تکیه بر منظومه ی گلشن‌راز بررسی وتحلیل شود. شبستری تحت تأثیر و نفوذ معنوی کلام و بیان ابن‌عربی قرار گرفته و بنابر قول محمد لاهیجی شارح معروف گلشن راز، هربیت این منظومه فشرده و موجز، ولی در نهان به تفصیل بخشی از عرفان شیخ اکبر اشاره دارد. شیخ محمود شبستری در مباحثی چون وحدت وجود، انسان کامل، عالم صغیر، اطوار خلقت، نبوت و ولایت و مانند آن از اندیشه‌های ابن‌عربی تأثیر پذیرفته است. محییالدین ابن‌عربی بنیانگذار مکتب عرفان نظری و مبشر نوعی عرفان فلسفی در قرن هفتم، توانست تأثیر چشمگیری را در کل تاریخ عرفان پس از خود به جا بگذارد. اندیشه‌های عرفانی ابن عربی به طور بارزی بر تفکر عارفان ایرانی غلبه یافت و خاصه در ادبیات صوفیان جایگاه بلندی پیدا کرد. تفاصيل المقالة
سند
Sanad is a platform for managing Azad University publications
الروابط
المراكز ذات الصلة
دعامة
الصفحات الرسمية
حقوق هذا الموقع الإلكتروني مملوكة لنظام SANAD Press Management. © 1442-1445