بررسی اندیشه سیاسی سید اسدالله خرقانی

الموضوعات : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

عصمت غفاری ¹ (دانشگاه ازاد واحدقم)
مقصود رنجبر ² (استادیار، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران)
علی شیرخانی ³ (دانشیار/ دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم)

تاريخ الإرسال : 26 الأحد , ربيع الأول, 1438 تاريخ التأكيد : 06 الأحد , جمادى الثانية, 1438 تاريخ الإصدار : 24 الجمعة , رجب, 1438

الکلمات المفتاحية: اولوالأمر, شیخ اسدالله خرقانی, دموکراسی اسلامی, تساوی قانون,

ملخص المقالة :

سید اسدالله خرقانی ازجمله شخصیت‌های درجه دومی است که در جریان نهضت مشروطه حضور مؤثر داشته و در به صحنه کشاندن شخصیت‌های دینی و سیاسی درجه اول مؤثر بوده است. وی در ضمن فعالیت‌های سیاسی، به فعالیت‌های دینی و علمی نیز می‌پرداخت و سرانجام باعث پیدایی مشی خاصی در اسلام‌شناسی به نام قرآن گرایی یا بازگشت به قرآن شد. سؤال اصلی این پژوهش این است که ویژگی اساسی نگرش خرقانی به متون دینی و به‌طور خاص قران چیست؟ در پاسخ نویسنده معتقد است که خرقانی در مواجهه با مسائل دنیای جدید به دنبال روش جدید در فهم قران و بازخوانی قران بر اساس مسائل و مشکلات جدید است. وی در مواجهه با پرسش‌های و نیازهای تازه‌ی عصر جدید که با انقلاب مشروطه در سپهر سیاست ایران مطرح شد و ما در معارف قبلی دینی و سنتی پاسخ آن‌ها را نداشتیم ایده بازگشت به قران را مطرح نمود. همین روش و تلاش وی برای استخراج آموزه‌های جدید از قران به اندیشه سیاسی سید اسدالله خرقانی جهت‌گیری خاصی را بخشید و وی به برداشت‌های متفاوتی از قران در باب مفاهیمی چون حاکمیت، حق الهی حکومت، مبنا و محدوده حقوق خصوصی و عمومی، محدوده قانون و قانون‌گذاری دست یازید و درنهایت به طرح دموکراسی اسلامی رسید. این پژوهش با تکیه‌بر منابع کتابخانه ایی و با روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد تفسیری- سیاسی به تبیین مؤلفه‌های اندیشه سیاسی ایشان که می‌تواند قرابت با ایده دولت مدرن داشته باشد پرداخته است. کلیدواژه‌ها: شیخ اسدالله خرقانی، دموکراسی اسلامی، تساوی قانون، اولوالأمر

المصادر:

1. آبراهامیان، یرواند، 1394، ایران بین دو انقلاب، احمدگل محمدی، محمد ابراهیم فتاحی، نی، تهران، 23.


2. تنکابنی، حمید، 1389، تاریخ انقلاب مشروطیت در دیوان‌سالاری دوره قاجار، مجله جستارهای تاریخی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، دور اول.


3. جعفریان، رسول، 1382، اسدالله خرقانی روحانی نوگرای روزگار مشروطه و رضاشاه، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، اول.


4. خان محمدی، یوسف، 1392، تفسیر سیاسی در ایران معاصر، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم.


5. خرقانی اسدالله، 1382، رساله روح التمدن و هویت اسلامی (اسلام چهل سال اول یا دموکراسی عالم)، به کوشش رسول جعفریان، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران.


6. خرقانی، اسدالله، 1337 ق، رساله مقدسه قضا و شهادت و محاکمات حقوقی ابدی اسلام مجلس، تهران.


7. خرقانی، سید اسدالله، محوالمحوم و صحوالمعلوم، با مقدمه‌ی سید محمود طالقانی، غلامحسین نور محمدی خمسه پور، 1339، کیهان، تهران.


8. شاکری، خسرو 1387، تقی آرانی در آیینه‌ی تاریخ، اختر، تهران.


9. فیرحی، داوود، 1390، فقه و سیاست در ایران معاصر، نی، تهران.


10. فیرحی، داوود، 1394، در آستانه تجدد، نی، تهران.


11. فیرحی، داوود، شیعه و دموکراسی مشورتی در ایران، 1384، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش 67.