تفسیر و تأویل در نظام عرفانی شیخ علاء‌الدوله سمنانی
الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی
قاسم رؤفی
1
(
دانشجوی دکتری گروه الهیات، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، شهر سمنان، ایران،
)
قدرت ا... خیاطیان
2
(
استاد گروه ادیان وعرفان دانشگاه سمنان،ایران،نویسنده مسئول
khayatian@semnan.ac.ir
)
الکلمات المفتاحية: ", لطایف سبعه", ", قرآن", تفسیر عرفانی", تأویل عرفانی", شیخ علاء‌الدوله سمنانی", ,
ملخص المقالة :
شیخ علاء‌الدوله سمنانی از مفسّران عرفانی قرآن ضمن به‌کارگیری آیات و روایات در آثار خود، دو نوع رویکرد تأویل‌پذیری و عدم تأویل‌پذیری درباره آیات دارد. وی با تفسیر و تأویل آیات متشابه، مخالف، اما نسبت به سایر آیات موافق است. او برخلاف بیشتر مفسّران، معتقد است که اضغاث احلام، نیازمند تفسیر و تأویل‌اند و از تفسیر و تأویل درحوزه‌های اصول و فروع دین، مکاشفات عرفانی،حروف، آیات و روایات استفاده می‌کند. وی تأویل را راهی برای عدم تکفیر مسلمانان، جذب دیدگاه‌های مختلف در دین اسلام ، نیفتادن در ورطه تناسخ و تعبیر مکاشفات عرفانی می‌داند. سنجش صحت تأویل و تفسیر از نظر وی، مطابقت با قرآن، حدیث، واقعیت، لغت عرب و عقل است. تفسیر وی ذوقی، بدون حشو و زواید، دارای رگه‌هایی از علم کلام، مشابهت و تأثیرپذیری از تفسیر ابن‌عربی و شارحانش است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی در پی واکاوی جایگاه تفسیر و تأویل در نزد این عارف است.
_||_
