بررسی مسجد شیخ لطف اله اصفهان و مسجد سلطان احمد استانبول با رویکرد کالبد محور
علیرضا حاج‌وزیری
1
(
تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران.
)
پرناز گودرزپروری
2
(
استادیار تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران.
)
اسماعیل بنی اردلان
3
(
تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران.
)
الکلمات المفتاحية: مسجد شیخ لطف‌الله, مسجد سلطان احمد, رویکرد کالبد محور,
ملخص المقالة :
پژوهش پیش رو با توجه به رویکرد کالبد محور و با تکیه بر آن نقوشِ هندسی در مساجد را از حیث تشابه و تمایز مورد آزمون قرار داد. در این پژوهش نوع داده‌ها از جنس تاریخی و عمدتاً داده‌ها کیفی بودند، بنابراین پژوهش پیش رو در حیطه‌ی تحقیق‌های کیفی غیر قضاوتی جای گرفت. در این پژوهش از روش تحلیل محتوای کیفی مبتنی بر تطبیقی، تحلیلی استفاده شد. بر اساس مشاهده‌ی مستندات و منابع کتابخانه‌ای، مبانی آن‌ها تبیین، و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. ابزارهای مورد استفاده در مراحل مختلف مطالعه عبارتند از: چک لیست جهت مصاحبه‌های بسته و در صورت لزوم باز با پژوهشگران و اساتید مربوطه در این مورد، و ثبت تصاویر مورد نظر از طریق منابع اینترنتی معتبر، ترسیم جداول مربوط به نقوش هندسی مورد بحث با استفاده نرم‌افزارهای مربوطه و فیش‌برداری از مستندات و منابع موجود. برمبنای بررسی های صورت گرفته کاربرد اسلیمی و ختایی و کتیبه‌ها از اشتراکات دو مسجد است که در تقسیم‌بندی‌ها، ترکیب‌بندی و رنگ‌های متفاوت اجرا شده‌اند، ولی این تفاوت باعث ایجاد حسی متفاوت در بیننده نشده است و هر دو مسجد آرامش را در وجود انسان القا می‌کنند. این موضوع در واقع به خاطر رمز و راز نقوشی است که در بناهای اسلامی به کل بنا وحدت می‌بخشد و به‌رغم تفاوت بین دو بنا، نمایشی از همگونی و تسلط نقش و تزیین بر فرم وجود دارد به‌گونه‌ای که فرم در پس تزیین و در راستای مفاهیم و ارزش‌های اسلامی پیام‌آور وحدت و یکپارچگی است.
