-
حرية الوصول المقاله
1 - منازعات حنابله با شیعه امامیه در عصر سلجوقی
علی محمدیبا آ نکه بیشتر فرق اسلامی در طول تاریخ با همدیگر اختلاف و درگیری داشتند، اما این اختلافات درمیان شیعه و سنی نمود بیشتری یافته است. بغداد به عنوان مرکز خلافت عباسی، مرکز تجمع شیعیانو همچنین حنبلی ها به عنوان طیف تندرو سنی مذهب نیز بود. با سقوط آل بویه که به تقویتجایگاه ش أکثربا آ نکه بیشتر فرق اسلامی در طول تاریخ با همدیگر اختلاف و درگیری داشتند، اما این اختلافات درمیان شیعه و سنی نمود بیشتری یافته است. بغداد به عنوان مرکز خلافت عباسی، مرکز تجمع شیعیانو همچنین حنبلی ها به عنوان طیف تندرو سنی مذهب نیز بود. با سقوط آل بویه که به تقویتجایگاه شیعیان در بغداد کمک زیادی کرده بودند، سلجوقیان سنی مذهب روی کار آمدند. حنبلی ها کهسابقه دشمنی دیرینی با شیعیان داشتند، از این فرصت بهره بردند و عرصه را بر شیعیان تنگ تر کردندو این منازعات به اوج خود رسید. در این مقاله به بررسی فراز و فرود درگیر یهای این دو فرقه در بغدادعصر سلجوقی پرداخته شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
2 - تحلیل گفتمان علمای شیعه در مواجهه با بحران کرونا
حسن بشیر جواد صبوری کزجفراگیری بیماری کرونا به عنوان یکی از مهم ترین پدیده های قرن بیست و یکم است که جهان را دچار تغییرات و چالش های بزرگی کرده است . در کشور ایران نیز فراگیری بیماری کرونا مسائل مختلفی را ایجاد کرده است ؛ به عنوان مثال چالش نسبت بین دین و علم. پژوهش با هدف کشف گفتمان علمای شی أکثرفراگیری بیماری کرونا به عنوان یکی از مهم ترین پدیده های قرن بیست و یکم است که جهان را دچار تغییرات و چالش های بزرگی کرده است . در کشور ایران نیز فراگیری بیماری کرونا مسائل مختلفی را ایجاد کرده است ؛ به عنوان مثال چالش نسبت بین دین و علم. پژوهش با هدف کشف گفتمان علمای شیعه کشور ایران پیرامون مسئله کرونا صورت پذیرفته است . این پژوهش مبتنی بر نظریه گفتمان و روش کیفی و به صورت تحلیل گفتمان پدام (روش عملیاتی تحلیل گفتمان) انجام گرفته است . مطالعه موردی علمای شیعه کشور ایران به ترتیب عبارت اند از : آیت الله محمد تقی مصباح یزدی ، آیت الله سید احمد خاتمی ، آیت الله سید محمد مهدی میرباقری ، آیت الله کاظم صدیقی ، آیت الله سید احمد علم الهدی و آیت الله سید هاشم حسینی بوشهری . برخی از نتایج این تحقیق عبارت اند از : بیماری و بلا یک آزمون الهی است ، خداوند بر مبنای حکمت کارها را انجام می دهد ، دین ضامن رعایت اصول بهداشتی است ، کرونا علاوه بر بعد بهداشتی دارای بعد تمدنی است . گفتمان علمای مذکور به صورت مستقل و تفصیلی مورد مطالعه و کشف قرار گرفته شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
3 - بررسی زمینه های مؤثر در شکل گیری با غشهرهای صفوی با تأکید بر آموزه های حکمی مذهب شیعه
مهدی حقیقت بین مجتبی انصاری محمدرضا بمانیان سیما بستانیمکتب اصفهان و آموزه هایش متأثر از حکمت عقلی شیعی شکل م یگیرد و از مهم ترین عواملی بوده که باعث تشخص وپیشرفت هنر و معماری عصر صفوی نسبت به دیگر اعصار شده است. از ای نرو بررسی آموز ههای مذهب شیعه و مکتب اصفهاندر شکل گیری ایده باغ شهر از ضروریات انجام این تحقیق می باشد. بخ أکثرمکتب اصفهان و آموزه هایش متأثر از حکمت عقلی شیعی شکل م یگیرد و از مهم ترین عواملی بوده که باعث تشخص وپیشرفت هنر و معماری عصر صفوی نسبت به دیگر اعصار شده است. از ای نرو بررسی آموز ههای مذهب شیعه و مکتب اصفهاندر شکل گیری ایده باغ شهر از ضروریات انجام این تحقیق می باشد. بخش نخست این مقاله ضمن اشاره به مباحث مربوط بهاصالت وجود، حرکت جوهری و سلسله مراتب وجود به موضوع نمادهای مرتبط با بهشت در باغ ایرانی م یپردازد. بخش دیگرمربوط به ارتباط شهرسازی و باغ سازی در عصر صفویه و ظهور ایده با غشهر و عوامل مؤثر در شکلگیری آن می باشد. در ادامهبا غشهرهای صفوی با تأکید بر با غشهر اصفهان و عوامل مؤثر در تقویت هویت کالبدی آن مطالعه شده است. نتایج حاصلنمایش دهنده چگونگی ارتباط ایده با غشهر ایرانی در عهد صفوی با الگوی باغ ایرانی و جایگاه باورهای دینی اسلامی و شیعیدر شکلگیری آن است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
4 - بررسی حق شفعه در اموال منقول و اموال غیرمنقول غیرقابل تقسیم در فقه شیعه و اهل سنت
محمدرضا کاظمی نافچی داوود نصیران سید محمد هادی مهدوی رضا عباسیانشفعه؛ استحقاق هر یک از شرکا در اخذِ مورد شراکت در صورتِ معامله معاوضی شریک خویش در قبال پرداخت ثمن می‌باشد. درباره وجود حق شفعه در اموال منقول و غیرمنقول، اموال قابل تقسیم و غیرقابل تقسیم، بین فقها اختلاف وجود دارد، برخی از فقها همچون شیخ‌مفید، سیدمرتضی و... قائل به جو أکثرشفعه؛ استحقاق هر یک از شرکا در اخذِ مورد شراکت در صورتِ معامله معاوضی شریک خویش در قبال پرداخت ثمن می‌باشد. درباره وجود حق شفعه در اموال منقول و غیرمنقول، اموال قابل تقسیم و غیرقابل تقسیم، بین فقها اختلاف وجود دارد، برخی از فقها همچون شیخ‌مفید، سیدمرتضی و... قائل به جواز حق شفعه و برخی دیگر از فقها همچون شیخ‌طوسی، علامه‌‌حلی و... قائل به عدم جواز حق شفعه در این اموال هستند و فقهای مذاهب حنفی، حنبلی، شافعی و مالکی نیز قائل به عدم وجود حق شفعه در این اموال می‌باشند. نظر غالب در حقوق ایران نیز عدم جواز حق شفعه در موارد مذکور است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی صورت پذیرفته و درصدد پاسخگویی به پرسش‌هایی از قبیل؛ آیا حق شفعه در اموال منقول و غیرمنقول غیرقابل تقسیم در فقه جایز است؟ می‌باشد. حق شفعه در اموال منقول و غیرمنقول غیرقابل تقسیم در ادله اربعه فقهی ثابت است و ماهیت و فلسفه وجودی شفعه نیز دلیلی بر اثبات این مدعاست. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
5 - عوامل و پیامدهای اجتماعی ناباروری زنان شیعه و سنی
پروانه افشاری علی پژهان احسان رحمانی خلیلیتحقیق حاضر بر این هدف اصلی متمرکز است تا برخی از مهمترین عوامل و پیامدهای اجتماعی مرتبط با ناباروری را مورد بررسی و شناسایی قرار دهد. چهارچوب نظری این تحقیق براساس نظریه های انتخاب عقلانی، تبیین ساختاری و نظریه های مرتبط با تبیین هنجارهای فرهنگی و اجتماعی است. از میان ن أکثرتحقیق حاضر بر این هدف اصلی متمرکز است تا برخی از مهمترین عوامل و پیامدهای اجتماعی مرتبط با ناباروری را مورد بررسی و شناسایی قرار دهد. چهارچوب نظری این تحقیق براساس نظریه های انتخاب عقلانی، تبیین ساختاری و نظریه های مرتبط با تبیین هنجارهای فرهنگی و اجتماعی است. از میان نظریه ها نظریه اقتصاد جدید خانوار، سیستمی خانواده، فمینیستی، روانشناسی مبتنی بر جنسیت، خود و من و برچسب زنی استفاده میشود. تحلیل های این مقاله مبتنی بر داده های پژوهشی پیمایشی است که جمعیت نمونه آن را 5358 نفر از زنان نابارور شیعه و سنی (مرکز ناباروری ابن سینا) تشکیل داده اند. مطابق تحلیل های مقدماتی مبتنی بر شاخص های نگرش های اجتماعی، عوامل اجتماعی متأثر از متغیرهای جمعیت شناختی، تعداد سال های نازایی، مشکلات نازایی، روش های درمانی، نوع شغل، درآمد خانوار و محل سکونت می باشد. به طوری که بین نوع مذهب پاسخگویان و نگرش آنها به شرایط فناوری، هنجارهای ذهنی، انگ اجتماعی، انسجام زندگی اجتماعی، طرد اجتماعی، فقدان پویایی، نشاط خانوادگی، اعتماد به نفس، شرایط محیطی و جدایی زن و شوهر رابطة معنی داری وجود دارد. بیشترین عاملی که سبب گردیده زنان و مردان از ناباروری رنج ببرند ترس از دست دادن زندگی مشترک است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
6 - تبیین موقعیت حکومت علویان سوریه پس از وقوع بحران
ابوطالب احمدی ارکمی غلامحسن حیدری عبدالرضا فرجی رادشاید بتوان گفت اهمیت ژئوپلیتیکی سوریه و نقش استراتژیک این کشور در مناسبات منطقه ای و بین المللی در ایجاد و تداوم این ناآرامی ها تاثیرگذار بوده است. هرچند تحولات صورت گرفته در سوریه تا حدودی ریشه در نارضایتی اقشار مختلف و اوضاع پر تنش داخلی این کشور داشته اما بی شک وجود أکثرشاید بتوان گفت اهمیت ژئوپلیتیکی سوریه و نقش استراتژیک این کشور در مناسبات منطقه ای و بین المللی در ایجاد و تداوم این ناآرامی ها تاثیرگذار بوده است. هرچند تحولات صورت گرفته در سوریه تا حدودی ریشه در نارضایتی اقشار مختلف و اوضاع پر تنش داخلی این کشور داشته اما بی شک وجود منافع مشترک و گاها متضاد کشورهای خارجی در سوریه نیز در تعمیق جنگ داخلی و گسترش بحران بی تاثیر نبوده است. مقاله حاضر با طرح این سوال که؛ حکومت علویان سوریه پس از گسترش بحران در این کشور از چه موقعیتی برخوردار است؟ سعی دارد با روش توصیفی-تحلیلی و با بهره مندی از مطالعات کتابخانه‌ای به تبیین موقعیت سیاسی حکومت علویان سوریه پس از آغاز جنگ داخلی در این کشور بپردازد. در این راستا فرضیه‌ای به شکل زیر مطرح شد. قدرت سیاسی حکومت علوی در سوریه پس از گسترش جنگ داخلی تنزل یافته است.مطالعات صورت گرفته در جهت اثبات فرضیه فوق بیانگر این واقعیت است که، نظام سیاسی علوی در سوریه بعد از شروع اعتراضات و گسترش بحران در این کشور، از بعد اقتصادی، حاکمیتی، سرزمینی، شناسایی بین المللی و جمعیت انسانی به شدت آسیب دیده و نفوذ و مشروعیت قبلی را ندارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
7 - نگاهی به مجادلات قلمی هنری مارتین و عالمان عصر قاجار دربارۀ نبوت خاصّه
محمودرضا اسفندیاردر این مقاله زندگی، تحصیلات و فعالیتهای تبلیغی هنری مارتین، کشیش و مبلّغ انگلیسیکه در اوایل عصر قاجار به منظور تبلیغ آیین پروتستان به ایران آمد، مورد تحقیق و بررسیقرار گرفته است . یکی از اهداف مارتین از سفر به ایران تصحیح و نشر ترجمۀ عهد جدیدبود که پیش از این، یعنی از آ أکثردر این مقاله زندگی، تحصیلات و فعالیتهای تبلیغی هنری مارتین، کشیش و مبلّغ انگلیسیکه در اوایل عصر قاجار به منظور تبلیغ آیین پروتستان به ایران آمد، مورد تحقیق و بررسیقرار گرفته است . یکی از اهداف مارتین از سفر به ایران تصحیح و نشر ترجمۀ عهد جدیدبود که پیش از این، یعنی از آغاز اقامتش در هند بدان دست زده بود.مارتین پس از ورود به ایران با برپایی جلسات مناظره با علما، تبلیغ در میان مردم کوچهو بازار، و نگارش رسا له هایی در ردّ نبوّت خاصّه و اعجاز قرآن، سخت می کوشید تا ایرانیانرا به مسیّحیت درآورد . این اقدامات با واکنش علما، مردم و حکومت قاجار مواجه شد وعلمای مسلمان این دوره با نگارش جوابیّه در مقام پاسخگویی به شبهات و ردیّه هایمارتین برآمدند تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
8 - تجلّی عاشورا و انقلاب حسینی در شعر شیعه بررسی تطبیقی شعر حماسی آیینی عاشورایی در گسترة ادبیات عربی و فارسیدورة شک لگیری و تحول؛ ساختار و مضمون
سیدحسین سیدی هوشنگ استادیدر مقالة حاضر، با کی نگرش تطبیقی، زمینه های تاریخی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ادبی در روند شک لگیری شعر حماسی آ یینی عاشورایی با زبان ادبی ویژه و مستقل آن، تبیین می شود و انعکاس ارزشهای آیینی )دینی( عاشورا همچون استمرار غدیر و ولایت، تولی و تبرّی، ظل مستیزی، عدالت محوری، أکثردر مقالة حاضر، با کی نگرش تطبیقی، زمینه های تاریخی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ادبی در روند شک لگیری شعر حماسی آ یینی عاشورایی با زبان ادبی ویژه و مستقل آن، تبیین می شود و انعکاس ارزشهای آیینی )دینی( عاشورا همچون استمرار غدیر و ولایت، تولی و تبرّی، ظل مستیزی، عدالت محوری، جهاد و شهادت و تبلیغ و ترویج آرما نهای انسانی و اسلامی و اندیشه های انقلابی تشیع در گسترة ادب عربی و فارسی با ارائة نمونه های تأمل برانگیز و آموزنده پی گرفته میشود و سرانجام، مقاله با بررسی اغراض شعری، مضامین و ساختار لفظی و معنوی و پیامدهای ارزشی و ادبی آن، پایان می پذیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
9 - بررسی تطبیقی مشروعیت تثویب از دیدگاه تشیع و اهل سنّت
هادی رزاقی هریکنده ئی رقیه صادقی آهنگریعلمای امامیّه اتفاق نظر دارند بر اینکه تثویب در اذان حرام بوده و هرگز جزء اذان صبح نبوده است ولی میان علمای اهل سنّت درمورد اینکه تثویب در اذان جایز است یا خیر، اختلاف است. غالب علمای اهل سنت گفتن این جمله را در اذان صبح مشروع و مستحب و ترک آن را نیز مکروه می‌دانند اما أکثرعلمای امامیّه اتفاق نظر دارند بر اینکه تثویب در اذان حرام بوده و هرگز جزء اذان صبح نبوده است ولی میان علمای اهل سنّت درمورد اینکه تثویب در اذان جایز است یا خیر، اختلاف است. غالب علمای اهل سنت گفتن این جمله را در اذان صبح مشروع و مستحب و ترک آن را نیز مکروه می‌دانند اما برخی اندک از علمای اهل سنّت مثل ابوحنیفه به بدعت بودن تثویب تصریح نموده است، این مقاله بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی به نقد و بررسی بیان دلائل مشروعیت تثویب توسط غالب اهل سنّت پرداخته و در ادامه بیان نماید تمام روایاتی که آنها در مورد تثویب نقل نموده‌اند به دو راوی یعنی بلال و ابی محذوره منتهی می‌گردد که هر دو روایت دارای ضعف جدّی چه از لحاظ سندی و دلالی می‌باشند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
10 - بررسی شخصیت شناسی امام سجاد(ع) در میمیه فرزدق با توجه به دیدگاه گوردون آلپورت
منصوره سادات طالب الحق فریبرز حسینجانزاده محمد جعفریمدح از جمله اغراض شعری است که شاعران به وسیله آن خود و ممدوحشان را به مردم معرفی نموده و در یادها ماندگار می‌کنند. فرزدق از جمله شاعران عصر اموی است که در طول تاریخ به عنوان شاعر شیعی شناخته شده است. او قصیده میمیه خود را به مدح امام سجاد(علیه السلام) که هم عصر با این ش أکثرمدح از جمله اغراض شعری است که شاعران به وسیله آن خود و ممدوحشان را به مردم معرفی نموده و در یادها ماندگار می‌کنند. فرزدق از جمله شاعران عصر اموی است که در طول تاریخ به عنوان شاعر شیعی شناخته شده است. او قصیده میمیه خود را به مدح امام سجاد(علیه السلام) که هم عصر با این شاعر بوده‌اند، اختصاص داده و در آن به معرفی شخصیت امام پرداخته است. شیوه فرزدق در این قصیده در حیطه علم روانشناسی به نظریه گوردون آلپورت نزدیک است. لذا بر آن شدیم تا شیوه شخصیت‌شناسی فرزدق در قصیده میمیه را با نظریه گوردون آلپورت مقایسه و تطبیق نمائیم. در این میان روانشناسی به عنوان یکی از شاخه‌های علوم انسانی در بسیاری از زمینه‌ها با ادبیات تناسب موضوعی دارد و ضرورت انجام پژوهش‌های مشترک میان این دو مقوله احساس می‌گردد. در این مقاله با رویکرد نقد روانکاوانه از متن قصیده میمیه فرزدق که به مدیحه امام سجاد(علیه السلام) معروف است را مورد بررسی قرار داده تا از لابه‌لای واژگان ادبی مقصود اصلی شاعر دست یابد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
11 - اعتبارسنجی احادیث فضائل حفظ قرآن در منابع شیعه
زهرا چنانی مینا شمخی قاسم بستانیاحادیث فراوانی درباره حفظ قرآن ، ارزش و جایگاه حافظان، که از مضامین تشویق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آمیز برخوردار بوده و باورمندان را به حفظ و تلاوت آیات قرآن و عمل به آن برمی‌انگیزاند، در منابع روایی شیعه از معصومین(ع) صادر شده‌اند. این روایات در اکثر جوامع روایی و تفاس أکثراحادیث فراوانی درباره حفظ قرآن ، ارزش و جایگاه حافظان، که از مضامین تشویق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آمیز برخوردار بوده و باورمندان را به حفظ و تلاوت آیات قرآن و عمل به آن برمی‌انگیزاند، در منابع روایی شیعه از معصومین(ع) صادر شده‌اند. این روایات در اکثر جوامع روایی و تفاسیر، گردآوری شده است. اما میزان اعتبار سندی این روایات و در نتیجه اعتبار متون آنها یکسان نبوده و نمی‌توان در این مورد حکم کلی صادر کرد. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی، از طریق جمع آوری اطلاعات، به شیوه‌ی کتابخانه‌ای؛ با تکیه بر منابع شیعی صرف، دامنه‌ی مطالعاتی خود را بر روی مهمترین جوامع حدیثی متمرکز نموده و با نگاهی گذرا به پیشینه‌ی این علم و تطوراتی که بر آن گذشته، به بررسی در این خصوص پرداخته است و نشان می‌دهد که هرچند برخی از فضائل حفظ قرآن، از نظر محتوا صحیح هستند و یا در صحت سند آنها خدشه‌ای وارد نیست اما این دلیلی برای صحت صدور آنها نمی‌باشد و اتکای صرف بر سند یا متن در تصحیح یک خبر به معنای اثبات صحت صدور آن نیست. چه بسا سند صحیحی بر متن درستی ترکیب شده باشد یا ممکن است متن متضمن معنایی غیر قابل قبول باشد یا با متونی که دارای دلالت‌های صدق قوی‌تر هستند، مخالف باشد. در احادیث مورد مطالعه نیز چنین اشکالاتی وارد بود که موجب عدم صحت صدور آنها شده و قبول آنها را مشکل می‌نمود. البته هرچند اکثر احادیث فضائل حفظ قرآن ضعیف بودند اما علمای حدیث شیعه طبق قرائنی در جواز عمل بدان‌ها اتفاق دارند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
12 - مقایسه تفسیر امام رضا با دیگر تفاسیر
سید محمد باقر حسینی صبری جلیلیانامام رضا (ع) به عنوان امام هشتم شیعیان در ادامه راه پیامبر اکرم (ص) در تبیین قرآن، روشی منحصر به فرد ارائه داده اند که با تفاسیر معتبر تفاوتی اساسی دارد. ایشان با استفاده از شیوه های قرآن به قرآن، روش مأثور، روش عقلی و کلامی و بعضاً علمی، به تفسیر قرآن پرداخته اند. امام أکثرامام رضا (ع) به عنوان امام هشتم شیعیان در ادامه راه پیامبر اکرم (ص) در تبیین قرآن، روشی منحصر به فرد ارائه داده اند که با تفاسیر معتبر تفاوتی اساسی دارد. ایشان با استفاده از شیوه های قرآن به قرآن، روش مأثور، روش عقلی و کلامی و بعضاً علمی، به تفسیر قرآن پرداخته اند. امام رضا (ع) در تفسیر قرآن، برخلاف تفاسیری چون کشاف و مجمع البیان طبرسی به سراغ ظاهر سخن مانند: لفظ، لغت، بلاغت، صرف، نحو و ... نرفته اند و مانند تفسیر طبری به نقل روایت های صحابه و تابعین نپرداخته اند، یا چون تفسیر اثنا عشری جمع آوری کننده دیگر تفاسیر نمی باشند. با توجه به شرایط زمانه ایشان و سؤالات و ابهاماتی که در محضرشان مطرح می شد به تفاسیر مفید و حقیقت و کنه آیات اشاره داشته اند و در بسیاری از موارد به تفاسیر تأویل گونه و بیان مصداق بسنده کرده اند. ایشان از اسرائیلیات و روایت های صحابه به تابعین به دور بوده اند و نکات بیان شده در تفاسیر ایشان در کمتر تفسیری وجود دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
13 - بررسی قیام زید بن علی(ع) و تأثیر آن بر روند گسترش تشیّع
حسن قریشی کربن علی اکبر رزاقی سید ابوالفضل رضوی زهرا قنبری ملهبدون شک یکی از قاریان و مفسران کلام الهی که از جایگاه ویژه‌ای در بین قاریان و مفسران قرآن برخوردار است زید بن علی(ع) است. آثار بجا مانده از ایشان نشانگر آن است که وی تألیفات زیادی در این خصوص داشته و لقب "حلیف القرآن" درباره او نشان‌دهنده پیوند ثابت وی با قرآن است. ایشا أکثربدون شک یکی از قاریان و مفسران کلام الهی که از جایگاه ویژه‌ای در بین قاریان و مفسران قرآن برخوردار است زید بن علی(ع) است. آثار بجا مانده از ایشان نشانگر آن است که وی تألیفات زیادی در این خصوص داشته و لقب "حلیف القرآن" درباره او نشان‌دهنده پیوند ثابت وی با قرآن است. ایشان همچنین دارای قرائتی مشهوری بوده که بعضی از بزرگان آن را در کتابی مستقل جمع آوری نموده‌اند. قیام زید که نشأت‌گرفته از آیات قرآن بوده، نخستین قیامی است که از سوی خاندان علی(ع) بعد از واقعه کربلا در سرزمین‌های اسلامی، بر ضد امویان صورت گرفته است. سادات حسنی و سادات حسینی نیز با الهام از این قیام علیه امویان و عباسیان دست به شورش و اعتراض زدند. لذا این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی در صدد است ابتدا چگونگی قیام زید بن علی(ع) با استفاده از آموزه‌های قرآنی را مشخص و سپس تأثیر این قیام را بر روند گسترش تشیع بیان نماید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
14 - بررسی دیدگاههای مفسران فریقین ذیل آیه 61 سوره مبارکه توبه
علیرضا زکی زاده رنانی آزاده ابراهیمی فخاریمنافقان برای ترور شخصیتی رسول خدا(ص)و در نتیجه سست و بی پایه نشان دادن وحی، پیامبر(ص) را أُذُنٌ می‌نامیدند تا ایشان را ساده لوح و دهان‌بین معرفی کنند. خداوند متعال در دفاع از شخصیت وی أُذُنٌ بودن ایشان را تأیید می‌نماید اما وی را أُذُنُ خَیْرٍ معرفی می‌نماید. بررسی موار أکثرمنافقان برای ترور شخصیتی رسول خدا(ص)و در نتیجه سست و بی پایه نشان دادن وحی، پیامبر(ص) را أُذُنٌ می‌نامیدند تا ایشان را ساده لوح و دهان‌بین معرفی کنند. خداوند متعال در دفاع از شخصیت وی أُذُنٌ بودن ایشان را تأیید می‌نماید اما وی را أُذُنُ خَیْرٍ معرفی می‌نماید. بررسی موارد اتفاق و اختلاف نظر مفسران اهل سنت و شیعه می‌تواند ما را در دسترسی به معنای کامل‌تر آیات شریفه قرآن یاری کند. در تفسیر آیه61 سوره توبه به جز در دو مورد بین این دو دسته از مفسران اتفاق نظر وجود دارد یکی در معنای عبارت أُذُنُ خَیْرٍ که بیشتر مفسران شیعه آن را شنونده‌ای خوب و خیر معنا کرده‌اند ولی اهل تسنن یا معنای آن را شنونده خیرها گفته‌اند یا فقط به ذکر هر دو معنا پرداخته‌اند. اختلاف دیگر در بیان شأن نزول آیه شریفه است که دو روایت در تفاسیر شیعه عنوان شده است: یکی از لحاظ سند و دلالت قابل تأمل بوده ولی دیگری مورد تأیید است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
15 - مطهرات از دیدگاه ائمه و قرآن در فقه امام جعفر صادق(ع)
رحمان مجازی دلفاردبه طور کلی معنا و مفهوم کفر در اصطلاح قرآن و حدیث چندان تفاوتی ندارد. براین اساس، می توان مجموعه معانی واژه کفر را که در احادیث کتاب شریف بحار انوار و در بیش از پنج هزار مورد، با شکل ها و صیغه های گوناگون به کار رفته شده را در پنج گروه دسته بندی کرد: 1. انکار یگانگی خدا أکثربه طور کلی معنا و مفهوم کفر در اصطلاح قرآن و حدیث چندان تفاوتی ندارد. براین اساس، می توان مجموعه معانی واژه کفر را که در احادیث کتاب شریف بحار انوار و در بیش از پنج هزار مورد، با شکل ها و صیغه های گوناگون به کار رفته شده را در پنج گروه دسته بندی کرد: 1. انکار یگانگی خداوند یا برخی صفات او یا شک در آنها 2. انکار نبوت عامه یا خاصّه 3. انکار معاد یا برخی خصوصیات آن 4. انکار امامت 5. ارتکاب معصیّت. هرچند در این تحقیق تنها اهل کتاب مورد نظر می باشند، اما از آنجا که فقیهان شیعی از کافر بنام یکی از نجاست نام برده و اهل کتاب و مشرکان مشمول این عنوان هستند، لذا آشنایی با مفهوم کفر به ویژه در فرهنگ و حدیث، از ضروریات مقاله حاضر است تا حدود قلمرو موضوع تحقیق روشن شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
16 - ولایت در ادبیات شیعه و متون اسلامی
سید حسین موسوی نژادجامعۀ بشری برای اجرای قوانین و حفظ نظم و آرامش نیاز به نظام مدیریتی دارد. دین اسلام برای سعادت مسلمانان و اجرای صحیح قوانین آن به این موضوع توجه کرده و ولایت و امامت را قرار داده است. در قرآن متون دینی نیز مطالب زیادی در این باره ذکر شده است. پیامبر (ص) در غدیر خم تکلیف أکثرجامعۀ بشری برای اجرای قوانین و حفظ نظم و آرامش نیاز به نظام مدیریتی دارد. دین اسلام برای سعادت مسلمانان و اجرای صحیح قوانین آن به این موضوع توجه کرده و ولایت و امامت را قرار داده است. در قرآن متون دینی نیز مطالب زیادی در این باره ذکر شده است. پیامبر (ص) در غدیر خم تکلیف خلافت را روشن کردند تا زمین هیچ گاه از حجت خدا خالی نباشد. ادبیات شیعه نیز حق مطلب را ادا کرده و شاعرانی در این زمینه هنرنمایی کرده اند که ذکر اشعارشان خالی از لطف نیست. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
17 - فلسفه وجود و ویژگی‌های امام از دیدگاه تفاسیر فریقین
خدیجه احمدی بیغش طاهره محسنیمسأله امامت در تاریخ اندیشه اسلامی پیشینه‌ای طولانی دارد. امامت به معنای رهبری و ریاست امت که طبعاً نوعی تبعیت و پیروی گروهی را به همراه دارد. امامت از یک سو پیشوایی و راهبری و از سوی دیگر تبعیت و پیروی است. اما اینکه این پشوایی و پیروی در چه قلمرویی باشد یا در چه بُعدی أکثرمسأله امامت در تاریخ اندیشه اسلامی پیشینه‌ای طولانی دارد. امامت به معنای رهبری و ریاست امت که طبعاً نوعی تبعیت و پیروی گروهی را به همراه دارد. امامت از یک سو پیشوایی و راهبری و از سوی دیگر تبعیت و پیروی است. اما اینکه این پشوایی و پیروی در چه قلمرویی باشد یا در چه بُعدی از ابعاد زندگی دنیوی و اخروی انسان مطرح شود، موجب تفاوت‌هایی میان مذاهب مختلف اسلامی شده است. مذاهب امامیه، معتزله و اشاعره علی‌رغم شباهت در بعضی ویژگی‌های امام، تفاوت‌هایی اساسی در این مسأله با یکدیگر دارند. تحلیل و نقد آراء کلامی این متکلمین و مفسرین اسلامی، موجب تبیین راه حق و جایگاه امامت میشود. این پژوهش با روش توصیف و تحلیل متن و به شیوه کتابخانه‌ای، در صدد واکاوی فلسفه وجود و ویژگی‌های امام از منظر سه متفکر برجسته اسلامی علامه طباطبایی شیعی، قاضی عبد الجبار معتزلی و قاضی باقلانی اشعری است. علامه حقیقت امامت را از سنخ ولایت تکوینی، هدایت باطنی و معنوی، وجوب عقلی علی الله دانسته، قاضی عبد الجبار آن را مسأله‌ای اجرائی، عقلی و ضرورتی اجتماعی به منظور حفظ کیان اسلامی، و باقلانی نیز آن را فرعی فقهی و شرعی به منظور اداره امور جامعه اسلامی معرفی کرده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
18 - روش‌های نقل روایات اهل بیت(علیهم السلام) در تفسیر التبیان
سید حسین موسوی دره بیدی امیر احمدنژادالتبیان فی تفسیر القرآن، تألیف شیخ طوسی، اولین تفسیر جامع و اجتهادی قرآن در شیعه است. در این تفسیر که بخش قابل توجهی از آن را روایات و اقوال تفسیری تشکیل داده، نقل روایات اهل بیت(ع) شیوه متفاوتی از دوره پیش و پس از خود دارد. این موضوع با توجه به جایگاه شیخ طوسی در حدیث أکثرالتبیان فی تفسیر القرآن، تألیف شیخ طوسی، اولین تفسیر جامع و اجتهادی قرآن در شیعه است. در این تفسیر که بخش قابل توجهی از آن را روایات و اقوال تفسیری تشکیل داده، نقل روایات اهل بیت(ع) شیوه متفاوتی از دوره پیش و پس از خود دارد. این موضوع با توجه به جایگاه شیخ طوسی در حدیث شیعه به عنوان مؤلف دو کتاب از کتب اربعه حدیثی، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. بیشتر روایات نقل شده در این تفسیر به شیوه مرسوم نقل روایات و به طور صریح، در تفسیر منعکس نشده و اصل حاکم بر نقل روایات اهل بیت(ع) در التبیان، اشاره به وجود روایت در موضوع مورد بحث آیات و پرهیز از نقل مستقیم روایات است. مؤلف همچنین از روش‌های متفاوتی نظیر اشاره به موضوع روایت، ذکر واژگان کلیدی روایت، استفاده از واژگان دال بر روایات شیعه و الفاظ مجهول استفاده کرده است. می توان گفت که انگیزه و شرایط زمانی و مکانی تألیف(فضای گفتمان) این تفسیر در کمیت و کیفیت نقل روایات اهل بیت(ع) نقش مؤثری داشته و مؤلف سعی در تألیف تفسیر تقریبی داشته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
19 - ژئوپلیتیک شیعه با تأکید بر نقش زائران حرم رضوی(مشهد)
محمدحسن نامیچکیده در حال حاضر جمعیت مسلمانان جهان به بیش از یک میلیارد نفر رسیده است و بر اساس آماری که از منابع مختلف ارائه شده است شیعیان بیش از 20 درصد این جمعیت یعنی جمعیتی بیش از دویست میلیون نفر را تشکیل داده اند. جمعیتی که با توجه به متأثر بودن آنها از انقلاب اسلامی ایران و أکثرچکیده در حال حاضر جمعیت مسلمانان جهان به بیش از یک میلیارد نفر رسیده است و بر اساس آماری که از منابع مختلف ارائه شده است شیعیان بیش از 20 درصد این جمعیت یعنی جمعیتی بیش از دویست میلیون نفر را تشکیل داده اند. جمعیتی که با توجه به متأثر بودن آنها از انقلاب اسلامی ایران و علاقه آنها به شهرهای مقدس از جمله مشهد، پتانسیل خیلی خوبی را برای ایران و علایق ژئوپلیتیکی آن فراهم نموده است. در این مقاله با روش تحقیقی توصیفی- تحلیلی سعی شده است تا به اهمیت ایدئولوژی تشیع، به عنوان یک عنصر موثر بر ژئوپوپلیتیک شیعه، با تأکیدبر زائران حضرت امام رضا(ع) پرداخته شود؛ امری که مبنای خودآگاهی و بیداری در انقلاب ایران و سایر جنبش‌های اسلامی‌منطقه می‌باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
20 - بررسی ژئوپلیتیک مقاومت شیعیان در بحرین بدنبال تحولات خاورمیانه و شمال آفریقا
عزت‌الله عزتی دلشاد خضری علی رحیمیچکیده ژئوپلیتیک مقاومت زبان حال طبقات تحت سلطه را منعکس می‌نماید که مملو از مبارزات ضد سلطه‌گری و مقاومت در برابر نیروی جبار دولت‌ها در سیاستهای داخلی و خارجی آنها می‌باشد. ژئوپلیتیک مقاومت یا به تعبیر پاول روتلج ضد ژئوپلیتیک یا ژئوپلیتیک از پایین، به نیروی فرهنگی، سی أکثرچکیده ژئوپلیتیک مقاومت زبان حال طبقات تحت سلطه را منعکس می‌نماید که مملو از مبارزات ضد سلطه‌گری و مقاومت در برابر نیروی جبار دولت‌ها در سیاستهای داخلی و خارجی آنها می‌باشد. ژئوپلیتیک مقاومت یا به تعبیر پاول روتلج ضد ژئوپلیتیک یا ژئوپلیتیک از پایین، به نیروی فرهنگی، سیاسی و اخلاقی در درون یک جامعه مدنی که عقیده‌ی یکسان‌نگری منافع مورد نظر طبقه‌ی سیاسی مسلط دولتی با منافع عموم مردم را به چالش می‌کشد، گفته میشود. که در مورد اعتراضات شیعیان بحرین در مقابل طبقه‌ی سیاسی حاکم، در طول تاریخ از ظهور امپراطوری اسلامی تا تحولات اخیر را در بر می‌گیرد نیز صدق می‌کند. کشور بحرین کوچکترین کشور مستقر در خلیج فارس می‌باشد که اکثریت جمعیت آن را شیعیان تشکیل می‌دهند. مدت‌هاستتنشهاینهفتهدرمیانتوده مردمی کهاکثریت،شیعه می‌باشند باطبقه حاکمسنیوجود دارد. به دنبال تحولات خاورمیانه و شمال آفریقا اعتراضات ضد حکومتی در اوایل سال 2011گریبانگیر بحرین نیز شدکهمنجر بهبرخوردهایخشونتآمیزمیان معترضان ونیروهای دولتیشده است و همچنان این اعتراضات درحال گسترش می‌باشد. این مقاله در پی پاسخ به این سؤال می‌باشد که، ژئوپلیتیک مقاومت شیعیان بحرین در ادوار مختلف تاریخی خصوصاً در تحولات اخیر چه خواست و اهدافی را دنبال می‌کند. که با بهره‌گیری از مفاهیم ژئوپلیتیک مقاومت و استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
21 - تحلیلی بر روابط ژئوکالچری ایران و پاکستان با تأکید بر مذهب شیعه
حسن باویر حجت مهکویی مهری اذانی مهدی مؤمنیچکیده ایران و پاکستان دارای اشتراکات فرهنگی فراوانی اند. روابط ایران و پاکستان ریشة در تاریخ کهن دو کشور دارد. وجود عوامل متعدد نظیر تاریخ، شباهات فرهنگی و رسوم مشترک، جغرافیای سرزمینی و ... گویای علائق و روابط فرهنگی مستحکم دو کشور است. یکی از مهمترین بخش های ارتباط فر أکثرچکیده ایران و پاکستان دارای اشتراکات فرهنگی فراوانی اند. روابط ایران و پاکستان ریشة در تاریخ کهن دو کشور دارد. وجود عوامل متعدد نظیر تاریخ، شباهات فرهنگی و رسوم مشترک، جغرافیای سرزمینی و ... گویای علائق و روابط فرهنگی مستحکم دو کشور است. یکی از مهمترین بخش های ارتباط فرهنگی دو کشور حول محور دین و مذهب شکل گرفته است. روشن است که اسلام گرایی جنبه مشترکی است که توانسته زمینه تأثیرپذیری از انقلاب اسلامی را فراهم آورد و هم اکنون نیروی الزام آور و اصلی بین دو کشور اسلام است. اشتراک مذهبی در درجه اول ناشی از اسلام و در درجه بعد، تشیع اصلی ترین امری است که زمینه ساز ارتباط دو جامعه ایران و پاکستان بوده است. تشیع و وجود برخی گرایش های خاص در میان اهل تسنن به ویژه آن دسته از گرایش های سنی گرایانه که تعلق خاطر بیشتری به اهل بیت (ع) دارند توانسته است زمینه اشتراک و تأثیرپذیری بیشتری را ایجاد کند. لذا به توجه به اهمیت موضوع، نگارنده گان در این مقاله با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای، با طرح سؤال "مذهب شیعه چه تأثیری بر روابط ژئوکالچری ایران و پاکستان دارد؟" درصدد تحلیل روابط ژئوکالچری ایران و پاکستان با تأکید بر مذهب شیعه بر آمده است. Abstract Islamic State of Iraq and Syria is the most important geopolitical crisis in the Middle East and even the world at the present time.The group has shown both political thought and political thought that it seeks to change the current political, cultural and social order of the Middle East and beyond in the whole world.The purpose of this article is to explain the geopolitical effects of ISIL's political thought and action on the establishment of an ideological and ideological government in the Middle East.The main question of the article is that what has been the geopolitical impact of ISIL's political thought and action in establishing the country and the ideological government in the Middle East? The hypothesis we are testing is to answer this question that is the geopolitics of the Middle East have already reverted to their Westphalian era as a result of ISIL's actions. And geopolitical controversies between the geopolitical unit of the upper region and we see a kind of paradox between geopolitical interests and geopolitical conflicts in the Middle East's regional and trans-regional relations. The results of this paper also show that, given the geopolitical sensitivity of the Middle East region ISIL's political thought and action have deepened distrust and divergence in the Middle East and prioritized political, territorial, and geographical security over the economic, social, cultural and political dynamics of the region. According to this introduction, this paper attempts to analyze and explain the geopolitical effects of ISIL's political thought and activities on the establishment of the country and the ideological regime in the Middle East using library resources and the use of tables, maps and charts. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
22 - ژئوپلیتیک شیعه با تاکید بر نقش زائران حرم رضوی(مشهد مقدس)
محمدحسن نامی علی محمدپور مجید ولی شریعت‌پناهی اسفندیار حیدریپورچکیده در حال حاضر جمعیت مسلمانان جهان به بیش از یک میلیارد نفر رسیده است و بر اساس آماری که از سوی منابع مختلف ارایه شده، شیعیان بیش از20درصد این جمعیت یعنی جمعیتی بیش از200میلیون نفر را تشکیل می‌دهند. جمعیتی که با توجه به متأثر بودن آنها از انقلاب اسلامی‌ایران و علا أکثرچکیده در حال حاضر جمعیت مسلمانان جهان به بیش از یک میلیارد نفر رسیده است و بر اساس آماری که از سوی منابع مختلف ارایه شده، شیعیان بیش از20درصد این جمعیت یعنی جمعیتی بیش از200میلیون نفر را تشکیل می‌دهند. جمعیتی که با توجه به متأثر بودن آنها از انقلاب اسلامی‌ایران و علاقه آنها به شهرهای مقدس از جمله مشهد، توان‌مندی خیلی خوبی را برای ایران و علایق ژئوپلیتیکی این کشور فراهم نموده است. در این مقاله با روش تحقیقی توصیفی- تحلیلی سعی شده است تا به اهمیت ایدئولوژی تشیع، به عنوان یک عنصر موثر بر ژئوپلیتیک شیعه، با تأکید بر زائران حضرت امام رضا(ع) پرداخته شود، امری که مبنای خودآگاهی و بیداری در انقلاب ایران و سایر جنبش‌های اسلامی منطقه می‌باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
23 - مکتب جبل عامل و تحولات فرهنگی صفویه
محمدرضا عبداله نسب علی شیرخانی مقصود رنجبرهدف پژوهش حاضر بررسی تاثیرات مکتب جبل عامل در تحولات فرهنگی حکومت صفوی بود. در این راستا و با روش توصیفی-تحلیلی، ماهیت و وسعت مهاجرت عالمان جبل عامل به ایران، شکلگیری صفویه و ارتباط آن با فقیهان جبل عامل، تاثیرات جبل عامل بر تحولات اجتماعی صفوی و تأسیس مکتب فقهی اصفهان أکثرهدف پژوهش حاضر بررسی تاثیرات مکتب جبل عامل در تحولات فرهنگی حکومت صفوی بود. در این راستا و با روش توصیفی-تحلیلی، ماهیت و وسعت مهاجرت عالمان جبل عامل به ایران، شکلگیری صفویه و ارتباط آن با فقیهان جبل عامل، تاثیرات جبل عامل بر تحولات اجتماعی صفوی و تأسیس مکتب فقهی اصفهان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد فقهای جبل عامل، به دلیل اتخاذ رویکرد اصولی در دستگاه فقاهتی خویش، حضوری فعال در سپهر اجتماعی صفوی اتخاذ نمودند و با تثبیت نهاد مرجعیت و ایجاد شبکه اداری علماء، جریان تصوف را به حاشیه رانده و دایره اختیارات فقها افزایش یافت، از این رو آئین‌ها و مناسک مذهبی شیعه با قرائت فقیهانه انجام می‌شد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
24 - جدال جانشینی گفتمان‌های مقاومت شیعی و گفتمان تکفیری بر امنیت سنتی غرب آسیا
مرتضی شیرودی احمدرضا شاه علی کرم جمشیدی فردهدف پژوهش حاضر ارزیابی ماهیت رقابت گفتمان مقاومت (شیعی) در تقابل با گفتمان‌های سلفی و اخوانی در حوزۀ راهبردی غرب آسیا و در چارچوب تحلیلی مکتب کپنهاگ بود. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بوده و بر این فرضیه استوار است که متعاقب دگردیسی‌های سالیان اخیر، گفتمان مقاومت شیعی در أکثرهدف پژوهش حاضر ارزیابی ماهیت رقابت گفتمان مقاومت (شیعی) در تقابل با گفتمان‌های سلفی و اخوانی در حوزۀ راهبردی غرب آسیا و در چارچوب تحلیلی مکتب کپنهاگ بود. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بوده و بر این فرضیه استوار است که متعاقب دگردیسی‌های سالیان اخیر، گفتمان مقاومت شیعی در مقابل گفتمان سلفی و اخوانی توانسته است تا کشورهای اسلامی حاضر در حوزۀ راهبردی غرب آسیا را در شکل، روش، شعار و نیز در هدف تحت تأثیر خود قرار دهد. نتایج نشان داد حوزه راهبردی غرب آسیا، از ژئوپلتیک سیاسی جدی برای جدال جانشینی- نیابتی گفتمان مقاومت شیعی و گفتمان تکفیری(سلفی- اخوانی) برخوردار بوده و مکتب کپنهاگ قادر است این جدال را به خوبی تجزیه و تحلیل کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
25 - بررسی آئین های مذهبی شیعه و عوامل مؤثّر بر گسترش آن در عصر صفویه با تکیه بر شعر صائب تبریزی
مریم آسرایی ایرج مهرکی آذر دانشگرحکومت صفویّه توانست با رسمی کردن مذهب شیعه و ایجاد زمینه‌های مساعد اجتماعی و فرهنگی در قلمرو خویش، هویّتی مستقل برای خود ایجاد کند که نقش قابل توجّهی در گسترش تشیّع و آیین‌های مذهبی شیعه داشت. پادشاهان صفوی برای مشروعیّت بخشیدن به حکومت خود به حفظ ظواهر شرع و انجام آیین أکثرحکومت صفویّه توانست با رسمی کردن مذهب شیعه و ایجاد زمینه‌های مساعد اجتماعی و فرهنگی در قلمرو خویش، هویّتی مستقل برای خود ایجاد کند که نقش قابل توجّهی در گسترش تشیّع و آیین‌های مذهبی شیعه داشت. پادشاهان صفوی برای مشروعیّت بخشیدن به حکومت خود به حفظ ظواهر شرع و انجام آیین‌ها و مراسم مذهبی پرداختند و مردم نیز از این روش پیروی می‌کردند. در این دوره شیعیان فرصت یافتند آزادانه و به دور از بیمِ مخالفان، به برگزاری آیین‌های مذهبی شیعه اقدام کنند. این باورها و آیین ها در دیوان صائب که بزرگترین شاعر عصر صفوی است به خوبی انعکاس یافته است. صائب تحت تأثیر آیین‌ها و باورهای شیعی زمان خود، ابیات زیادی را به موضوع آیین های مذهبی شیعه در قالب گذار و تقویت اختصاص داده است. در این پژوهش که به روش توصیفی ـ تحلیلی نگاشته میشود، به بررسی نمود انواع آیین‌های مذهبی شیعه در عصر صفوی در شعر صائب پرداخته خواهد شد و بازتاب آیین‌های مذهبِ تشیّع را با توجّه به تقسیم بندی آیین‌های مذهبی در انسان‌شناسی فرهنگی، به دو گروه آیین‌های گذار و آیین‌های تقویت دسته بندی می‌کند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد بازتاب این آیین‌های مذهبی در شعر صائب بر پایة تعالیم و باورهای شیعی متأثّر از سیاستهای مذهبی صفویان و شرایط اجتماعی مردم است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
26 - تحلیل ماهیت می در ساقی نامۀ رضی الدین آرتیمانی
رسول شمس نصرتی سید حسن سیدترابی علی محمد مؤذنی محمدرضا شاد منامندر میان شاعران عارف مسلک عصر صفوی، رضی الدین آرتیمانی به سبب آفرینش ساقی نامه شهرت ویژه ای دارد. از یک سو، مضامین عرفانی و از سوی دیگر اندیشه های مذهبی و ارادت وی به تشیع، آراء و نظرات او را قابل تأمل کرده است. هدف مقالة حاضر آن است تا نشان دهد ابژة می علاوه بر کارکر أکثردر میان شاعران عارف مسلک عصر صفوی، رضی الدین آرتیمانی به سبب آفرینش ساقی نامه شهرت ویژه ای دارد. از یک سو، مضامین عرفانی و از سوی دیگر اندیشه های مذهبی و ارادت وی به تشیع، آراء و نظرات او را قابل تأمل کرده است. هدف مقالة حاضر آن است تا نشان دهد ابژة می علاوه بر کارکرد متداول آن، در ساقی نامه وظیفة مضاعفی ایفا می کند. می و وابسته های آن بیانگر بسیاری از معانی و پیام های فرهنگی ـ اجتماعی و سیاسی است. بررسی دلالت های ضمنی و پنهان آن می تواند برخی از مسائل نهفته در فرهنگ آن دورة ایران را روشن سازد. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و تأمل در تک تک ابیات ساقی نامه به بررسی تأثیر ایدئولوژی حاکم بر سرودة آرتیمانی خاصه می و متفرعات آن پرداخته است. نتایج حاصل نشان داد که آرتیمانی به دلیل همراهی با دستگاه شیعه پرور صفوی علاوه بر کاربرد معانی رایج می، تلاش کرده با اندک تغییر ماهیت، رویکرد و رنگ مذهبی نیز بدان ببخشد. وی برای تصویر اندیشه منحصر به فرد خود نه مانند صوفیان افراطی و نه مانند فقیهان متعصب عمل کرده بلکه با ایجاد تعادل بین ماده و معنا، دنیا و آخرت به نوعی از عرفان متعادل شیعی دست یافته است. او از یک سو در خلسة مستی هوشیاری و از سوی دیگر در پی نجات مخالفان یعنی شیخان و زاهدان ریایی از جهل و مستی بی خبری بوده است. درک این رهیافت اهمیت نگرش آرتیمانی را به عنوان یک شاعر عارف در عصر فرقه بازی ها و افراط گرایی ها نشان می دهد و شعرش را قابل اعتنا می سازد تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
27 - ارزیابی سروده‌های مذهبی شاعران برجستۀ شیعه در سدۀ نهم هجری
محمود آیتیNormal0falsefalsefalseEN-USX-NONEAR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt: أکثرNormal0falsefalsefalseEN-USX-NONEAR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt; mso-para-margin:0in; mso-para-margin-bottom:.0001pt; text-align:justify; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Times New Roman","serif";} >در مقالۀ حاضر سعی بر آن است تا وضع شعر مذهبی شاعران برجستۀ شیعه در سدۀ نهم هجری قمری مورد بررسی قرار گیرد، در ادامه نیز به دلیل رواج چشمگیر «عرفان و تصوّف» و اهمیت و تأثیر آن در افکار مذهبی شاعران این دوره، بحثی مبسوط درباره عرفان و تصوف این دوره صورت گرفته است، اما منظوراز اشعار مذهبی چیست؟اشعار مذهبی شعرهایی هستند که درباره معصومین(علیهماالسلام) سروده شده‌اند، در واقع پیش از این قرن هم اشعار مذهبی فراوانی سروده شده است اما بایدتوجه داشت که این اشعار عمدتاً از سوی شاعران سنی مذهب سروده شده و نیز بیشتر درباره پیامبر(ص) و خلفای راشدین و حضرت علی(ع) می‌باشد و می‌توان گفت که از قرن نهم است که شاعران شیعه به طور گسترده و ویژه بهمدح و منقبت اهل بیت پرداخته و در سوگ حادثه عظیم عاشورا، به مرثیه‌سرایی می‌پردازند، این رونق و شکفتگی در سرودن اشعار مذهبی توسط شاعران شیعه مذهب باعث ایجاد روندی مؤثر در تاریخ ادبیات مذهبی ایران گردید که تا به امروز هم ادامه دارد، تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
28 - بررسی تطبیقی «انسان‌کامل» در آراء متصوفه و اندیشمند شیعی معاصر منصور براعتی
ودود هدائی حسین مرادی زنجانی محمدحسین صائینی فرهاد ادریسیانسان کامل، فارغ از شیوۀ تبیین، از آموزه‌های مشترکِ عرفای اسلامی است. وجوه اشتراک و اختلاف این ایده در قالب طرح نمونۀ قدسی از انسان یا انسان کامل مطرح میشود. پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی به بررسی تطبیقی ایدۀ مزبور در آراء اندیشمند و مفسر شیعی معاصر، منصور براعتی أکثرانسان کامل، فارغ از شیوۀ تبیین، از آموزه‌های مشترکِ عرفای اسلامی است. وجوه اشتراک و اختلاف این ایده در قالب طرح نمونۀ قدسی از انسان یا انسان کامل مطرح میشود. پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی به بررسی تطبیقی ایدۀ مزبور در آراء اندیشمند و مفسر شیعی معاصر، منصور براعتی و متصوفه اختصاص دارد. براعتی، مفسر شیعی و ابن‌عربی، پدر عرفان نظری متصوفه، عقیده دارند انسانِ کامل، خلیفۀ حق و واسطۀ او با مردمان است. اگر این واسطه از میان برخیزد، عالم متلاشی شده و آخرت آغازمی‌شود. وجود پیامبر اکرم(ص) به عنوان عقل اول و کامل‌ترین انسان در جهان هستی، از دیگر نتایج فکری مشترک براعتی و متصوفه است. تمامی موجودات عالم هستی از فرشتگان و انبیا و سایر انسان‌ها، تحت امر و ارادۀ این عقل اول قراردارند. از تفاوت‌های بارز دو ایده این است که براعتی عقیده دارد مصداق انسان کامل در وجود انبیای الهی و امامان معصوم تجلی می‌یابد و دیگر انسان‌ها نیز به تناسب ظرفیت و استعدادهای درونی به واسطه انسان‌های کامل، در مسیر رشد و کمال قراردارند. ولی در تصوف علاوه بر انبیای مکرم، پیران و اقطاب صوفیه نیز در دستۀ انسان کامل جای دارند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
29 - واکاویی وضعیت و شخصیت شیخ هارون بن خمیس، فقیه حکومت قطب‌شاه
کاظم استادیسلاطین شیعه دکن، مشهور به قطب‌شاهیان، از 918 تا 1098 قمری در جنوب هند (گُلکُنده و حیدرآباد) فرمانروایى کرده‌اند. هفتمین فرمانروای این سلسله، سلطان عبدالله قطب شاه (م1083ق) می‌باشد، که از 1038 ـ 1083 قمری حکومت نموده؛ و نواب اصلی وی، علامی فهامی شیخ محمد بن خاتون (م1059ق أکثرسلاطین شیعه دکن، مشهور به قطب‌شاهیان، از 918 تا 1098 قمری در جنوب هند (گُلکُنده و حیدرآباد) فرمانروایى کرده‌اند. هفتمین فرمانروای این سلسله، سلطان عبدالله قطب شاه (م1083ق) می‌باشد، که از 1038 ـ 1083 قمری حکومت نموده؛ و نواب اصلی وی، علامی فهامی شیخ محمد بن خاتون (م1059ق) بوده است. در دورۀ پیشوایی ابن‌خاتون، حوزۀ درسی مهمی در حیدرآباد تشکیل شده، که به مناسبت آن، اساتید و شاگردانی پرورش یافته و فعالیت داشته‌اند. شاید مهمترین شخصی که در این حوزه علمیه از او یاد شده، شیخ هارون بن خمیس جزایری (م1047ق) است. اکنون شرح حال و ترجمه‌ای از وی در دست نیست. در پژوهشی که انجام شد، مشخص گشت که: از وقایع زندگی شیخ هارون و خانواده‌اش، اطلاعات چندانی در دست نیست؛ امّا می‌توان بر اساس برخی از اسناد و نسخ خطی، اطلاعات و شرح حالی برای وی مطرح نمود. وی در حدود سال 1017ق از ایران به حیدرآباد هند و حکومت قطب‌شاهیان مهاجرت نموده است. شیخ هارون، مدرس حوزه علمیه لنگر فیض اثر حیدرآباد و فقیهی بی‌عدیل بوده، که قریب سی سال به نشر علم فقه در این منطقه اشتغال داشته؛ و آثار متعددی از خود باقی گذاشته است، که غالباً در حوزه فقه شیعی می‌باشندسلاطین شیعه دکن، مشهور به قطب‌شاهیان، از 918 تا 1098 قمری در جنوب هند (گُلکُنده و حیدرآباد) فرمانروایى کرده‌اند. هفتمین فرمانروای این سلسله، سلطان عبدالله قطب شاه (م1083ق) می‌باشد، که از 1038 ـ 1083 قمری حکومت نموده؛ و نواب اصلی وی، علامی فهامی شیخ محمد بن خاتون (م1059ق) بوده است. در دورۀ پیشوایی ابن‌خاتون، حوزۀ درسی مهمی در حیدرآباد تشکیل شده، که به مناسبت آن، اساتید و شاگردانی پرورش یافته و فعالیت داشته‌اند. شاید مهمترین شخصی که در این حوزه علمیه از او یاد شده، شیخ هارون بن خمیس جزایری (م1047ق) است. اکنون شرح حال و ترجمه‌ای از وی در دست نیست. در پژوهشی که انجام شد، مشخص گشت که: از وقایع زندگی شیخ هارون و خانواده‌اش، اطلاعات چندانی در دست نیست؛ امّا می‌توان بر اساس برخی از اسناد و نسخ خطی، اطلاعات و شرح حالی برای وی مطرح نمود. وی در حدود سال 1017ق از ایران به حیدرآباد هند و حکومت قطب‌شاهیان مهاجرت نموده است. شیخ هارون، مدرس حوزه علمیه لنگر فیض اثر حیدرآباد و فقیهی بی‌عدیل بوده، که قریب سی سال به نشر علم فقه در این منطقه اشتغال داشته؛ و آثار متعددی از خود باقی گذاشته است، که غالباً در حوزه فقه شیعی می‌باشند تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
30 - بررسی روش های تساهل و تسامح مذهبی میان عضدالدوله دیلمی و شیخ بهایی (با موضوعیت اهل سنت)
بی بی عفت جلالی اردشیر اسدبیگی ماهیار شریعت پناهییکی از مسایلی که هم در محافل روشنفکری و هم میان فرهیختگان در حوزه ی معارف دینی مطرح است و نیز در فلسفه ی سیاسی، جامعه‌شناسی، روانشناسی و فلسفه ی اجتماعی به عنوان مسأله‌ای مهم جلوه‌گر گشته و توجه بسیاری از اصحاب قلم و ارباب عقول را به خود جلب نموده، مسأله ی تساهل أکثریکی از مسایلی که هم در محافل روشنفکری و هم میان فرهیختگان در حوزه ی معارف دینی مطرح است و نیز در فلسفه ی سیاسی، جامعه‌شناسی، روانشناسی و فلسفه ی اجتماعی به عنوان مسأله‌ای مهم جلوه‌گر گشته و توجه بسیاری از اصحاب قلم و ارباب عقول را به خود جلب نموده، مسأله ی تساهل و تسامح است. تعریف سیاستمداران و چگونگی استفاده از آن در طول تاریخ اسلام، می تواند راهگشایی برای آشفته بازار اختلافات مذهبی و فرقه ای امروز باشد؛ به خصوص که بررسی این سیاست از سوی دو تن از بزرگان عرصه ی شیعه در فاصله ی زمانی شش سده، مورد تدقیق قرار گیرد؛ از آن جایی که نام تشیع و به خصوص شیعه ی امامیه برای نخستین بار در رأس حکومتی ایرانی نژاد، به صورت رسمی توسط دولت آل بویه مطرح گردید و میراثی شد برای حکومت های شیعه ی پس از خود چون صفویان، این دو شخصیت از میان دو حکومت فوق برگزیده شده؛ یکی در مقام حکمرانی و دیگری در مقام شیخ الاسلامی.اشتراکات و تفاوت های سیاست اِعمالی تساهل و تسامح از سوی عضدالدوله و شیخ بهایی، مسئله ی مهم مورد بررسی در این رساله می باشد. به نظر می رسد تشابهات بافت اجتماعی و تا حدّی سیاسی در دو سده ی 4ق و 10ق موجب گردیده عضدالدوله و شیخ بهایی، هر دو به اقداماتی مشابه در جهت کاهش تعصبات جامعه ی اهل سنت نسبت به جامعه ی حاکم شیعه دست بزنند. هر چند به قطع، بازه ی زمانی این ادوار، موجب اتّخاذ سیاست های متفاوتی نیز شده است. این مقاله برای بررسی مسأله و فرضیه ی فوق، پس از نگاهی اجمالی به وضعیت شیعه و اهل سنت در سده ی 4ق و 10ق، به سیاست های اِعمالی مشابه و متفاوت شیخ بهایی و عضدالدوله پرداخته و به این نتیجه رسیده است که مهم ترین اقدام آنها در جهت سر و سامان دادن به اوضاع، کاهش تعصبات بوده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
31 - بررسی امکان تعمیم عوامل مجوز فسخ نکاح در فقه شیعه
مصطفی هاشمی رضا علی کرمیانحصار فسخ نکاح در عوامل مشخصی که در فقه بیان شده است به مثابه عدم امکان تعمیم عوامل فسخ نکاح است که موجب نگرش مقطعی و جزئی نگری در فسخ نکاح و عدم توجه فقه به مریضی‌ها و مشکلات نو، در نظام خانواده میشود، برای رهایی از این محذورات بررسی امکان تعمیم عوامل فسخ نکاح ضرورت أکثرانحصار فسخ نکاح در عوامل مشخصی که در فقه بیان شده است به مثابه عدم امکان تعمیم عوامل فسخ نکاح است که موجب نگرش مقطعی و جزئی نگری در فسخ نکاح و عدم توجه فقه به مریضی‌ها و مشکلات نو، در نظام خانواده میشود، برای رهایی از این محذورات بررسی امکان تعمیم عوامل فسخ نکاح ضرورت دارد، بر این اساس با فرض امکان تعمیم و توسعه حد اقلی عوامل فسخ نکاح در فقه، این مسأله با روش توصیفی و تحلیلی بر اساس رویکرد اجتهادی، باهدف پاسخ گویی فقه به نیازهای خانوادگی مورد بررسی قرارگرفته است؛ در خصوص امکان تعمیم عوامل مجوز فسخ نکاح در فقه شیعه دو دیدگاه تعمیم حداکثری و تعمیم حداقلی وجود دارد، در تعمیم حداکثری، امکان تعمیم عیوب مجوز فسخ نکاح نسبت به زوج و زوجه در عیوب منصوص و غیر منصوص وجود دارد، اما طبق دیدگاه تعمیم حداقلی در عیوب مذکور، تنها زوجه حق فسخ نکاح دارد؛ زیرا بر خلاف زوج که علاوه بر حق طلاق، حق فسخ نکاح نیز دارد، زوجه از حق طلاق برخوردار نیست. بر این اساس آوردهای تحقیق عبارتند از: 1.بر اساس ادله و دیدگاه جمعی از فقهاء به طور کلی امکان تعمیم عیب‌های موجب فسخ، وجود دارد.2. دیدگاه تعمیم حد اکثری به خاطر شائبه قیاس و اخص بودن برخ ادله اقامه شده، مورد تردید قرار گرفته است 3. امکان تعمیم حد اقلی عیب‌های موجب فسخ به رأی صواب نزدیکتر و با ادله مطرح شده سازگارتر است.4. به صورت موجبه جزئیه تعمیم عوامل فسخ نکاح از منصوص به غیر منصوص نسبت به عیب‌های مرد، در فقه شیعه قابل اثبات است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
32 - شهادت ثالثه از بدعت تا وجوب
عبدالمجید حکیم الهیاذان یکی از مهم ترین شعائر هویت بخش دین مبین اسلام دانستهمی شود که از اعمال عبادی است. عنصر هویت بخش اذان در مذاهب اسلامی جلوه گر است که شاید مهم ترین آن در بین شیعیان، شهادت به ولایت امیرالمومنین (ع) است. عبادی بودن اذان که حذف و اضافه را در آن ناممکن می کنداز یک سو و أکثراذان یکی از مهم ترین شعائر هویت بخش دین مبین اسلام دانستهمی شود که از اعمال عبادی است. عنصر هویت بخش اذان در مذاهب اسلامی جلوه گر است که شاید مهم ترین آن در بین شیعیان، شهادت به ولایت امیرالمومنین (ع) است. عبادی بودن اذان که حذف و اضافه را در آن ناممکن می کنداز یک سو و هویت بخش بودن اذان در امور اجتماعی از دیگر سوی، بر اهمیت این پرسشمی افزایدکه:حکم فقهی شهادت ثالثه در اذان چیست؟. با توجه به مهم بودن این مسئله، پژوهش حاضر تلاش دارد تا با محوریت این پرسش که دیدگاه فقه شیعه در مورد شهادت ثالثه در اذان چیست و به لحاظ تاریخی چه مسائلی را از سر گذرانده است، ضمن مرور احکام مختلف شهادت ثالثه، به برخی مباحث تاریخی و روایی بپردازد که با قطعی دانستن استحباب آن،وجوب شهادت ثالثه را تقویت می کند. با این توجه، این پژوهش در پاسخ بهپرسش حاضر، با روش استنباط فقهی و مرور روایات،تلاش می کند با مرور احکام چهارگانهعدم جواز ذکر شهادت ثالثه، جزئیت و مستحبی بودن آن، مستحبی بودن و عدم جزئیت آن و در نهایت وجوب ذکر آن به تحلیل و بررسی هر یک از این احکام بپردازد و در نهایت با اثبات و قطعی دانستن استحباب ذکر شهادت ثالثه، وجه وجوب آن را نیز مورد بررسی قرار دهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
33 - فرهنگ سیاسی زنان شیعه (با تأکید بر نقش انقلاب اسلامی ایران)
حامد نظری محمد رضا علم سید محسن آل غفورپژوهش حاضرباهدف بررسی فرهنگ سیاسی ومشارکت سیاسی زنان در مذهب تشیع واثرگذاری آن برفرهنگ سیاسی زنان ایران ؛ بارویکردی توصیفی – تحلیلی انجام گرفته است.فرض اصلی این است که هرچندمولفه های فرهنگ سیاسی در ایران همچون فرهنگ آمریت/تابعیت،سبب کاهش مشارکت سیاسی زنان درطول تا أکثرپژوهش حاضرباهدف بررسی فرهنگ سیاسی ومشارکت سیاسی زنان در مذهب تشیع واثرگذاری آن برفرهنگ سیاسی زنان ایران ؛ بارویکردی توصیفی – تحلیلی انجام گرفته است.فرض اصلی این است که هرچندمولفه های فرهنگ سیاسی در ایران همچون فرهنگ آمریت/تابعیت،سبب کاهش مشارکت سیاسی زنان درطول تاریخ شده است.اما به دلیل تاثیرپذیری زنان ایران از فرهنگ سیاسی شیعه؛ درمقاطع خاص تاریخی ؛ مشارکت سیاسی زنان افزایش یافته است. برای نمونه درانقلاب اسلامی ؛ تحت تاثیرنظرات امام خمینی (ره) مشارکت سیاسی زنان به اوج رسید.دراین انقلاب برای نخستین بار زنان نقشی و سهمی برابر بامردان یافتند.این انقلاب تجلی مشارکت سیاسی زنان در ایران بود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
34 - مقام زن و حضرت زهراء(س) از نظر سنایی غزنوی
علی اکبر افراسیاب پورسنایی را برخی، ازمخالفان زنان قلمداد نموده اند،در حالی که این عارف بزرگ بر اساس مبانی عرفانی در مراتب معنوی تفاوتی بین زن و مرد قائل نبوده است . در عرفان اسلامی همواره زنان منبع محبت بوده به بالاترین مقام های عرفانی رسیده اند.در آثار سنایی نیز دو نوع گفته دربارة أکثرسنایی را برخی، ازمخالفان زنان قلمداد نموده اند،در حالی که این عارف بزرگ بر اساس مبانی عرفانی در مراتب معنوی تفاوتی بین زن و مرد قائل نبوده است . در عرفان اسلامی همواره زنان منبع محبت بوده به بالاترین مقام های عرفانی رسیده اند.در آثار سنایی نیز دو نوع گفته دربارة زنان مشاهده می شود،یکی با دیدگاهی مثبت که سیر و سلوک و حکمت را به آنان نسبت می دهد و دیگری با دیدگاهی منفی،که جنس زن موردنظر نبوده. چون در آن عصر زن های متعدد را از تجمل های زندگی می دانستند او درمقام نفی تجمل مطالبی گفته ویا برای ارتباط باعوام از حکایات مرسوم بهره برده است. با مطالعة دیدگاه او نسبت به حضرت زهراء (س) و تشیع می توان به عظمت مقام زن در نظر او دست یافت. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
35 - حکمت واجب الوجود از منظر متکلمان مسلمان
جواد حاجی پورحکمت پروردگار در آینه اندیشه متکلمان مسلمان، حاکی از علم بی‌منتهای اوست.آنان با تبیین حکمت الهی و دقایق صنع و لطایف فعل، علم پروردگار را استنتاج می نمایند وبیشتر هم به علم فعلی و صفات فعلی او توجه دارند. طبق عقیده متکلمان شیعی – با غضّ نظر از آرای فلسفی آنان در ای أکثرحکمت پروردگار در آینه اندیشه متکلمان مسلمان، حاکی از علم بی‌منتهای اوست.آنان با تبیین حکمت الهی و دقایق صنع و لطایف فعل، علم پروردگار را استنتاج می نمایند وبیشتر هم به علم فعلی و صفات فعلی او توجه دارند. طبق عقیده متکلمان شیعی – با غضّ نظر از آرای فلسفی آنان در این باب– تعریفی که از حکمت باری در عرصه کلام صورت گرفته عبارتست از أنّه تعالی لایفعل القبیح و لایخل بواجب که مستلزم پذیرفتار شدن قاعده حسن و قبح ذاتی عقلی می‌باشد؛ اینکه پدیدگان فی نفسه مشتمل بر انحاء مصالح و مفاسداند و واجب تعالی هم عالم به این مصالح و مفاسد می‌باشد. لذا در افعال خود امور قبیح را مرتکب نمی‌گردد و امر بایسته را ترک نمی‌گوید. متکلمان شیعی با این رأی خویش به گونه‌ای مرزبندی با آرای اشاعره که منکر حسن و قبح ذاتی عقلی‌اند نمودندطبق رأی اشاعره، خداوند افعال خود را از روی مصحلت و حکمت انجام نمی‌دهد بلکه آنچه انجام می‌دهد حکمت‌آمیز است که آنرا هم ناشی از علم پروردگار می‌دانند. آنها با این بیان خواسته‌اند علو ذاتی پروردگار را که محکوم هیچ امر بیرون از قلمرو ذات خود نیست حفظ نمایند اما به گونه‌ای صدور هر فعلی ولو عبث‌آلود را برای ذات باری تجویز کرده‌اند.متکلمان معتزلی که همانند متکلمان شیعی قائل به حسن و قبح ذاتی عقلی‌اند بر ابتناء افعال باری بر مصلحت و حکمت و عاری بودن از لغو و عبث پای می‌فشرند اما بیان آنها از حکمت پروردگار شبیه به حکمت در آدمیان است که برای وصول به غرض و هدفی، فعلی از او صادر میشود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
36 - اندیشه سیاسی فضل الله نعیمی استرآبادی
علی‌اکبر افراسیاب‌پور فلور ولی‌پور چهاردهچریکبا هجوم وحشیانه و بی امان مغولان، مردم ایران به سراغ رهبران معنوی و عارفی چون شیخ خلیفه مازندرانی و سید قوام الدین مرعشی رفتند و با سرکوب آنها به گرد سید فضل الله استرآبادی (796-740 ق) جمع آمدند که عارف و شاعر و انقلابی شیعی در عصر خود بود و او نیز نهضتی را بر پا کرد که أکثربا هجوم وحشیانه و بی امان مغولان، مردم ایران به سراغ رهبران معنوی و عارفی چون شیخ خلیفه مازندرانی و سید قوام الدین مرعشی رفتند و با سرکوب آنها به گرد سید فضل الله استرآبادی (796-740 ق) جمع آمدند که عارف و شاعر و انقلابی شیعی در عصر خود بود و او نیز نهضتی را بر پا کرد که قرن ها ادامه یافت و حروفیه خوانده شد. اندیشه های سیاسی او در قالب اشعار، حروف و اعدادی رمزی بیان می گردید که برای مهاجمان قابل درک نبود و در عین حال چتری فکری ایجاد می کرد که مشتاقان را به خود جذب می نمود.در مبانی تفکر سیاسی وی بر اساس انسان مداری به نمایندگی از اقشار پیشه ور و هنرمند و اندیشه ورز آن عصر است که در میدان سیاسی به مقابله با ویرانگری های تیمور به میدان می آید و حاکمیت را دچار بحران جدی می سازد. مکتب فکری جدیدی را ارائه می دهد که پس از خودش هم در عرصه سیاسی تا آناتولی و بالکان و شام حادثه آفرینی می کند و قرن ها در قالب یک مکتب سیاسی طرفدارانی پیدا می کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
37 - نقش فقها و متکلمین قرن چهارم هجری در گسترش تشیع
دکتر سید مرتضی موسوی جاجرمیقرن چهارم هجری، به علت ظهور فقها و متکلمین بزرگ شیعی و نیز روی کار آمدن دولتهای شیعی چند و هم کاهش اقتدار خلافت عباسی – بزرگترین حامی جهان تسنن – یکی از ادوار درخشان و مشعشع تاریخ تشیع به شمار می‌رود. قبل از این عصر، مذهب تسنن، بر جهان اسلام غلبیت داشت. اما أکثرقرن چهارم هجری، به علت ظهور فقها و متکلمین بزرگ شیعی و نیز روی کار آمدن دولتهای شیعی چند و هم کاهش اقتدار خلافت عباسی – بزرگترین حامی جهان تسنن – یکی از ادوار درخشان و مشعشع تاریخ تشیع به شمار می‌رود. قبل از این عصر، مذهب تسنن، بر جهان اسلام غلبیت داشت. اما در قرن چهارم با پیدایش دولتهای شیعی: آل بویه، مصر، حمدانیان زیدیه یمن، علویان طبرستان و. .. جریان به سود مذهب تشیع ورق خورد که بر اثر آن نفوذ شیعه در همه جا فراگیر گردید. پیدایش دولتهای شیعی ونیز تلاش و کوشش بی‌وقفه علماء شیعی، دو عامل مهم و اساسی در گسترش و توسعه تشیع در این برهه از زمان به شمار می‌رود. فعالیتهای فقها و متکلمین شیعه به اشکال مختلف به صورت: جمع‌آوری احادیث، تربیت شاگردان، تدوین فقه و کلام، مبارزه با بدعت‌ها و انحرافات فکری، تأسیس حوزه‌ها و مراکز علمی، بهره‌برداری از امکانات دولتی، تأسیس مساجد و برگزاری مراسم شیعی. .. خود نمایی نمود. نظر به اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر بر آن است تا نقش و جایگاه متکلمین و فقها را در این رابطه، مورد بررسی و مطالعه قرار دهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
38 - سیاست مذهبی کریم خان زند
سیده صفیه مرتضوی شکوه السادات اعرابی هاشمی فیض اله بوشاسب گوشهدوره حکومت کریم خان زند، آرامش و استقرار کوتاهی در ایام فترت پس از دولت صفویه محسوب میشود. وی گرایشات شیعی خود را به طور واضح نشان داد اما تلاشی هم در راستای احیای سازمان دینی دوره صفویه نکرد.در این دوره تا حدود زیادی اوضاع علمای شیعه بهبود یافت، شعائر و اماکن مذهبی أکثردوره حکومت کریم خان زند، آرامش و استقرار کوتاهی در ایام فترت پس از دولت صفویه محسوب میشود. وی گرایشات شیعی خود را به طور واضح نشان داد اما تلاشی هم در راستای احیای سازمان دینی دوره صفویه نکرد.در این دوره تا حدود زیادی اوضاع علمای شیعه بهبود یافت، شعائر و اماکن مذهبی مورد توجه و احترام زیادی قرار گرفتند. علمای شیعه با این کهاز موقعیت برتری نسبت به دوره افشاریه برخوردار شدند، باز هم فاقد قدرت سیاسی بودند. مرکزیت یافتن زندیان در شیراز، موجب شد که بار دیگر در زندگی اجتماعی به علما وظیفه محدودی محول شود. شیخ الاسلام شیراز که مستقیما از طرف حاکم منصوب شده بود بار دیگر اداره محاکم شهر را عهده دار شد. مساجد و اماکن مذهبی از جمله مسجد وکیل ساخته و ماهیت شیعی حفظ گردید. ویژگی اصلی حکومت زند تسامح بود. کریم خان گر چه شیعی مذهب بود اما سایر مذاهب را تحمل می‌کرد. در عهد وی با پیروان ادیان دیگر با مدارا رفتار می‌شد. عده ای از علمای شیعه که در عتبات عالیات به سر می‌بردند در پرتو همین تسامح و امنیت به ایران بازگشتند. ضرب سکه به نام امام عصر (عج) و توجه خاص به مراسم عزاداری امام حسین (ع) در ماه محرم نشان دهنده ارادت وی به مذهب شیعه می‌باشد.این مقاله در پی آن است که به روش توصیفی تحلیلی سیاست مذهبی کریم خان زند را مورد بررسی قرار دهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
39 - تعامل نظریه و عمل سیاسی در اندیشه سیاسی شیعه و تأثیر آن بر تحولات سیاسی در عصر قاجاریه
علی رضا بیابان نورد سروستانی اکبر اشرفی جلال درخشه احمد بخشایشی اردستانیبا نگاهی به تحولات تاریخی اسلام می‌توان سه گرایش پیرامون نظر و عمل را از هم متمایز نمود. گرایشی که اولویت را به عمل صرف می‌دهد، گرایشی که نظریه را بر عمل مقدم می‌داند و گرایش سوم به تعامل نظریه و عمل سیاسی معتقد است. در این میان شیعه به گرایش سوم تعلق دارد. در طول تاریخ أکثربا نگاهی به تحولات تاریخی اسلام می‌توان سه گرایش پیرامون نظر و عمل را از هم متمایز نمود. گرایشی که اولویت را به عمل صرف می‌دهد، گرایشی که نظریه را بر عمل مقدم می‌داند و گرایش سوم به تعامل نظریه و عمل سیاسی معتقد است. در این میان شیعه به گرایش سوم تعلق دارد. در طول تاریخ شیعه در چارچوب این گرایش رویکردهای مختلفی اعم از تقیه، اصلاح و انقلاب را در تعامل با محیط سیاسی انتخاب کرده است. با نزدیک شدن به دوره معاصر شیعه از رویکردهای تقیه و اصلاح فاصله گرفته است و به ویژه با پدید آمدن دوره قاجاریه و پهلوی در تاریخ معاصر ایران به رویکرد انقلابی و تلاش برای تشکیل حکومت اسلامی نزدیک میشود. در اینجا سؤال اصلی پژوهش آن است که بستر عینی و تحولات دوره قاجاریه چه اثری بر اندیشه سیاسی شیعه در آن دوران داشته است و این اندیشه چگونه بر عمل سیاسی علمای شیعه فعال در این عصر مؤثر واقع‌شده است. نتیجه این مقاله آن است که بستر عینی و تحولات حکومت قاجاریه از سویی زمینه‌ساز مشروطیت و نیز پس‌ازآن زمینه‌ساز انقلاب اسلامی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
40 - واکاوی تاریخی تحلیلی موضع دولت ممالیک در مورد شیعیان مصر و شام
سید محمد احمدی مقدم رضا کیانی نیاحضور شیعه و نقش تاریخ شیعیان در مصر و شام به زمان فتوحات اسلامی و اولین ورود مسلمانان برمی گردد، در دوره فاطمیان رشد تشیع اوج گرفت و با وجود سقوط حکومت فاطمی شیعی در مصر و شام همچنان شیعیان در این سرزمین حضور داشتند و حتی تا اوایل دوره ممالیک دارای نفوذ فراوانی در مصر أکثرحضور شیعه و نقش تاریخ شیعیان در مصر و شام به زمان فتوحات اسلامی و اولین ورود مسلمانان برمی گردد، در دوره فاطمیان رشد تشیع اوج گرفت و با وجود سقوط حکومت فاطمی شیعی در مصر و شام همچنان شیعیان در این سرزمین حضور داشتند و حتی تا اوایل دوره ممالیک دارای نفوذ فراوانی در مصر و شام بودند، اما در دوره‌های بعد ممالیک از قدرت شیعیان بسیار کاستند، به‌طوری‌که در اواخر دوره ممالیک اثر چندانی از شیعیان در مصر و شام باقی نمانده بود. این مقاله به دنبال واکاوی تحلیلی تاریخی علل موضع خصمانه و سخت‌گیرانه ممالیک با شیعیان است. یافته این پژوهش نشان می دهد؛ نفوذ برخی از فقیهان حنبلی سلفی در دربار ممالیک، تقابل ایلخانان و ممالیک، ایجاد خلافت عباسی مصر و شام، وحشت ممالیک از سابقه و اصالت تشیع و تأثیرپذیری ممالیک از ایوبیان به‌خصوص در سیاستهای مذهبی ... سبب اتخاذ سیاست خصمانه ممالیک علیه شیعیان بوده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
41 - بازتاب تبری در معاهدات میان ایران و عثمانی از صفویه تا قاجار
حمیده تقی زاده سیس محمدتقی امامی خویی محمد کلهربا به قدرت رسیدن دولت شیعی صفوی در همسایگی خلافت عثمانی، برای توجیه جنگ میان دو مذهب اسلامی، تمسک به تبرا از سوی آنها می‌توانست برای ترغیب سربازان جهت تن دادن به جنگ با دیگری، راهگشا باشد؛ لذا شاهد کاربرد سیاسی گستردۀ این حکم فقهی، از سوی صفویان هستیم. مقالۀ حاضر، به بر أکثربا به قدرت رسیدن دولت شیعی صفوی در همسایگی خلافت عثمانی، برای توجیه جنگ میان دو مذهب اسلامی، تمسک به تبرا از سوی آنها می‌توانست برای ترغیب سربازان جهت تن دادن به جنگ با دیگری، راهگشا باشد؛ لذا شاهد کاربرد سیاسی گستردۀ این حکم فقهی، از سوی صفویان هستیم. مقالۀ حاضر، به بررسی ده قرارداد از دوران صفوی تا قاجار، با هدف پاسخ به چند پرسش تالیف شده است: تبرا به عنوان یک حکم فقهی چه تاثیری در عرصۀ سیاسی روابط ایران و عثمانی داشته است؟ صفویان در کدام یک از این معاهدات از تبرا منع شده اند؟ و این که در برابر این الزام، عثمانی ها چه تعهدی را پذیرفته اند؟ تحقیق حاضر که با روش پژوهشِ تاریخیِ مبتنی بر تحلیل انجام پذیرفته، نمایانگر این واقعیت است که فرمانروایان دو کشور هر گاه منافع شان ایجاب می‌کرد، از تبرا به عنوان حربه‌ای سیاسی برای مقابله با دیگری بهره برده‌اند. دیگر اینکه در سرتاسر دوران صفوی منع از تبرا جزء بندهای ثابت همۀ قراردادهای ایران با عثمانی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
42 - آیین سوگواری در روزگار صفوی با توجه به سفرنامه های سیاحان
حمیدرضا صفاکیشآیین سوگواری درایران مربوط به مسلمانانی است که پس از رحلت پیامبر(ص) خلافت را حق علی (ع) و اولادشان می دانستند. صفویان که با اتکا به مذهب شیعه در ایران به قدرت رسیدند مهمترین عامل تالیف قلوب مردم را زنده نگه داشتن مراسم سوگ و عزاداری بر امام حسین (ع) می دانستند. آیین س أکثرآیین سوگواری درایران مربوط به مسلمانانی است که پس از رحلت پیامبر(ص) خلافت را حق علی (ع) و اولادشان می دانستند. صفویان که با اتکا به مذهب شیعه در ایران به قدرت رسیدند مهمترین عامل تالیف قلوب مردم را زنده نگه داشتن مراسم سوگ و عزاداری بر امام حسین (ع) می دانستند. آیین سوگواری از حرکت های فرهنگی ایرانیان برای حفظ قداست ارزش های والای انسانی است که اجرای آن در جامعه نمایانگر رفتار ظالم از یک سو و حرکت مظلوم از سوی دیگر است، یعنی همان مصاف تاریخی بین حق و باطل که حق را پیروز می داند. مصیبت کشته شدن حسین بن علی و یارانش در روز عاشورا زمینه ایجاد یک واقعیت دردناک منظوم برای دنیای اسلام بوده است. مقاله حاضر به آیین سوگواری در ایران عصر صفوی با توجه به گزارش سیاحان اروپایی می پردازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
43 - مذهب نادرشاه
حسین ابراهیمی محمدکاظم رادمنشحقیقت ماهیّت مذهبی نارشاه افشار یکی از مسائلی است که در مورد آن پاسخ ها و نظرات گوناگونی از سوی منابع همزمان با حیات وی و برخی پژوهشگران متأخر ابراز شده است. برخی منابعِ عموماً اروپایی وی را فردی لامذهب و معدودی از منابع داخلی وی را متهم به کفر و زندقه می نمایند. بعضی د أکثرحقیقت ماهیّت مذهبی نارشاه افشار یکی از مسائلی است که در مورد آن پاسخ ها و نظرات گوناگونی از سوی منابع همزمان با حیات وی و برخی پژوهشگران متأخر ابراز شده است. برخی منابعِ عموماً اروپایی وی را فردی لامذهب و معدودی از منابع داخلی وی را متهم به کفر و زندقه می نمایند. بعضی دیگر نیز وی را ماجراجویی که در اندیشه ی تأسیس مذهبی جدید بوده است معرفی نموده اند. گرایش نادرشاه به مذهب تسنن و یا تشیع نیز از دیگر نظرات مطرح در این عرصه می باشد. همچنان که مشاهده می شود اختلاف موجود در این نظرات، به گونه ای گسترده است که انجام پژوهشی مستقل را در این زمینه می طلبد. در این جستار تلاش خواهد شد پاسخی بسنده برای این پرسش به دست داده شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
44 - کتیبه نادری و ارزش تاریخی آن
رجبعلی وثوقی مطلقکتیبه ها از اسناد و مدارک مهم و ارزشمند تاریخی به شمار می روند که، مورخ را خصوصاً از رجوع به آن جهت تفسیر و تبین تاریخ، گریزی نیست .کتیبه نادری که در مدخل غربی قلعه کلات در سینه کوهی مرتفع جای گرفته و با آغوشی فراخ پذیرای قدوم میهمانان این دژ می باشد نیز، از چنین فایدتی أکثرکتیبه ها از اسناد و مدارک مهم و ارزشمند تاریخی به شمار می روند که، مورخ را خصوصاً از رجوع به آن جهت تفسیر و تبین تاریخ، گریزی نیست .کتیبه نادری که در مدخل غربی قلعه کلات در سینه کوهی مرتفع جای گرفته و با آغوشی فراخ پذیرای قدوم میهمانان این دژ می باشد نیز، از چنین فایدتی خالی نیست. این کتیبه که دارای 24 بیت شعر به زبان ترکی – فارسی می باشد، دربرگیرنده ی مضامین و داده های فراوانی، پیرامون ابعاد مختلف حکومت نادرشاه افشار می باشد. چنانکه سیاست مذهبی و خارجی نادر را با تکیه بر آن می توان بررسی و تحلیل نمود. در این کتیبه نادر صریحاً گرایش مذهبی خویش رابه مذهب تسنن و انتسابش را به دودمان تیمور لنگ بیان نموده است، که هر دوی این مسئله با واقعیات تاریخی سازگاری نداشته، بلکه می توان گفت آنچه عنوان شده، صرفاً به جهت مصالح سیاسی بوده و لاغیر. در این مقاله سعی شده، ضمن ارائه متن و ترجمه کتیبه، شرح و تفسیری در خور و مناسب، پبرامون مضامین و مفاهیم آن عرضه گردد، امری که تا به حال، کمتر به آن التفات شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
45 - تبیین تاریخی و کلامی مکتب معتزله بصره و بغداد
دکتر سید مرتضی موسوی جاجرمی پریسا فیضیبدون شک در جامعه علمی اسلامی، بسیاری از فرقه‌ها کنار یکدیگر حضور داشته و تعامل فکری داشته اند. یکی از مهم ترین مکاتبی که به لحاظ تاریخی و کلامی نقش چشم گیری در ظهور عقاید کلامی، داشته اند، معتزله بودند. معتزله از واژه ی اعتزال به معنای دوری جستن و کناره گیری گرفته شده و أکثربدون شک در جامعه علمی اسلامی، بسیاری از فرقه‌ها کنار یکدیگر حضور داشته و تعامل فکری داشته اند. یکی از مهم ترین مکاتبی که به لحاظ تاریخی و کلامی نقش چشم گیری در ظهور عقاید کلامی، داشته اند، معتزله بودند. معتزله از واژه ی اعتزال به معنای دوری جستن و کناره گیری گرفته شده و در دانش فرق به عنوان یکی از مشهورترین مکاتب کلامی در نظر گرفته می شوند که واصل بن عطا در نیمه نخست قرن دوم هجری در بصره آن را تاسیس کرد. او در مکتب حسن بصری که در فقه، حدیث و تصوف و مسائل اعتقادی از رجال مشهور روزگار بود، بهره مند شد، اما بعدها به خاطر طرح کردن نظری نو درباره ی مرتکب کبیره، از او جدا شد. در میان معتزله، دو گروه بصره و بغداد سبب گسترش این فرقة اسلامی شدند و متکلمین این دو مدرسه خدمت های بسیاری را برای ترویج عقاید اسلامی و دفاع از آن انجام دادند که آثار به جا مانده از این دو فرقه، اثبات کننده این امر است. در تبیین آرای معتزله بصره و بغداد از نظر تاریخی وکلامی، چگونگی شکل گیری از لحاظ تاریخی، دوره های تاریخی معتزله،تقسیم بندی معتزله از نظر تاریخی، اصول معتزله، متکلمان این دو گروه و اختلافاتشان در مسائلی مانند امامت و تشیع، خیر و شر، جبر و اختیار، مصلحت خداوند، حدوث و قدم قرآن و مصحف بودن آن، شناخت خدا، قاعده لطف و ... مورد بررسی قرار گرفته اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
46 - تأثیر انقلاب اسلامی بر جنبش شیعیان عراق
فیروز نجفیبسیاری از تحلیل‌گران سیاسی بر این باور هستند،که حرکت انقلابی و شیعی مردم عراق (جنبش شیعیان) نشأت گرفته از پیروزی انقلاب اسلامی ایران است. چراکه علاوه بر داشتن مرزهای طولانی و مشترکات تاریخی و فرهنگی فراوان بین دوملت ایران و عراق، وجود مذهب مشترک، دو کشور را به یکدیگر نز أکثربسیاری از تحلیل‌گران سیاسی بر این باور هستند،که حرکت انقلابی و شیعی مردم عراق (جنبش شیعیان) نشأت گرفته از پیروزی انقلاب اسلامی ایران است. چراکه علاوه بر داشتن مرزهای طولانی و مشترکات تاریخی و فرهنگی فراوان بین دوملت ایران و عراق، وجود مذهب مشترک، دو کشور را به یکدیگر نزدیک می‌کندوازدیگر علل اصلی نزدیکی قلوب دو ملت مسلمان وجوداماکن متبرکه ومسافرت زائران به هردو کشور می باشدکه درنهایت ایجادانگیزه انقلابی در بین شیعیان عراق که اکثریت را نیز در آن کشور دارا می‌باشندباتأثیرپذیری ازانقلاب اسلامی ایران بوجودآورده است. با پشتیبانی انقلاب اسلامی ازمبارزان شیعه علیه رژیم سابق بعث این انگیزه انقلابی ادامه یافت و باحمله آمریکابه عراق(جنگ دوم خلیج فارس)و فروپاشی رژیم دیکتاتوری سابق نیز این انگیزه کمک‌های ایران چه از نظر سیاسی، اقتصادی، دیپلماسی وعلمی و پزشکی و امنیتی و. .. همچنان از طرف ملت ودولت جمهوری اسلامی ایران برای مردم مسلمان عراق ادامه دارد وادامه خواهد داشت. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
47 - علل رشد و گسترش بدعت‌ها در عزاداری عصر صفوی
علی روحانی شهرزاد ساسانپوردر تاریخ ایران اسلامی، عصر صفوی یکی از دوره هایی است که تأثیرات عمیقی بر حیات معنوی و ارزش های فرهنگی ایران ازخود به جای گذاشته و این تأثیرات حتی تاقرن معاصر نیز به خوبی قابل تشخیص است. مراسم عزاداری در حکومت صفویه به طور کلی بر اساس عقاید وافکار مذهبی- سیاسی شکل گرفته أکثردر تاریخ ایران اسلامی، عصر صفوی یکی از دوره هایی است که تأثیرات عمیقی بر حیات معنوی و ارزش های فرهنگی ایران ازخود به جای گذاشته و این تأثیرات حتی تاقرن معاصر نیز به خوبی قابل تشخیص است. مراسم عزاداری در حکومت صفویه به طور کلی بر اساس عقاید وافکار مذهبی- سیاسی شکل گرفته بود و از همان آغاز، چنان بسط و توسعه یافت که در کمتر دوره ای از تاریخ ایران، در زمانی چنان کوتاه بدان پایه رسیده بود. بررسی و شناخت روند برپایی و تحول مراسم مذهبی در دوره صفوی به عنوان یک مسأله بنیادی، از اهمیت زیادی برخوردار است. مسئله پژوهش حاضر اینست که آیا حکومت صفویه و نهادهای عام و خاص و مرتبط با آن در تحریف ها و بدعت های عزاداری موثر بوده است؟ و در صورت مثبت بودن پاسخ، تا چه میزان در پرورش این تحریف ها نقش داشته است؟ این مقاله به بررسی وضعیت عزاداری در یکی از برجسته ترین ادوار تاریخ شیعیان یعنی صفویان و علل رشد و گسترش بدعت های این دوره می پردازد. در این نوشتار برخی عوامل مؤثر سیاسی، اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی که در گسترش این تحریف ها نقش داشته از ابعاد مختلف بررسی گردیده، ضمن آن که چگونگی و نحوه رشد آن را در عصر صفوی نشان می دهد. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که در گسترش این بدعت ها عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی دخالت داشته اما عوامل سیاسی و حکومتی تأثیر بیشتری ایفاء نموده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
48 - آسیب شناسی انحطاط صفویه: فروپاشی از درون
منیره کاظمی راشدبی شک ظهور سلسله صفویه در آغاز قرن دهم ﮪ / شانزدهم م، از حوادث مهم و تأثیر گذار در تاریخ ایران است. هر کدام از تحولات و دگرگونی های دوران صفویه در نوع خود بی نظیر و بی بدیل می باشد و تمام حوزه های مذهبی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را در بر می گیرد. نحوه تشکیل حکومت صفویه، أکثربی شک ظهور سلسله صفویه در آغاز قرن دهم ﮪ / شانزدهم م، از حوادث مهم و تأثیر گذار در تاریخ ایران است. هر کدام از تحولات و دگرگونی های دوران صفویه در نوع خود بی نظیر و بی بدیل می باشد و تمام حوزه های مذهبی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را در بر می گیرد. نحوه تشکیل حکومت صفویه، بحث های فراوانی را بین مورخان برانگیخته، تا جایی که برخی از مورخان، تشکیل دولت ملی در ایران را، مدیون خاندان صفویه می دانند که بعد از حکومت های مختلف ترک و مغول در ایران، یک حکومت ایرانی و در عین حال با مرکزیت سیاسی واحد ایجاد نمودند. علاوه بر آن رواج مذهب تشیع در ایران نیز از ویژگی های منحصر به فرد این سلسله می باشد، تا جایی که کشور ما اکنون بعنوان بزرگترین اقلیّت شیعه در جهان اسلام پذیرفته شده است. در ریشه یابی علل سقوط صفویه، عوامل مختلفی از جمله سیاستهای شاه عباس اول در زمینه تجدید سازمان ارتش صفوی و به کنار راندن قزلباشان، تبدیل املاک ممالک، تربیت جانشین در حرم و نیز ضعف جانشینان او در اداره کشور مورد توجه قرار گرفته است. در این میان پژوهش حاضر در پی بررسی انحطاط اخلاقی دربار ایران عصر صفوی و ضعف و ناکارآمدی ارکان صفوی در عصر شاه سلطان حسین بعنوان عامل مهم فروپاشی صفویه از درون است که این را حتی قبل از حمله افغانان غلجزایی در آستانه سقوط و نابودی قرار داده بود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
49 - نقش فقها و متکلمین قرن چهارم هجری در گسترش تشیع
سید مرتضی موسوی جاجرمیقرن چهارم هجری، به علت ظهور فقها و متکلمین بزرگ شیعی و نیز روی کار آمدن دولتهای شیعی چند و هم کاهش اقتدار خلافت عباسی – بزرگترین حامی جهان تسنن – یکی از ادوار درخشان و مشعشع تاریخ تشیع به شمار می‌رود. قبل از این عصر، مذهب تسنن، بر جهان اسلام غلبیت داشت. اما أکثرقرن چهارم هجری، به علت ظهور فقها و متکلمین بزرگ شیعی و نیز روی کار آمدن دولتهای شیعی چند و هم کاهش اقتدار خلافت عباسی – بزرگترین حامی جهان تسنن – یکی از ادوار درخشان و مشعشع تاریخ تشیع به شمار می‌رود. قبل از این عصر، مذهب تسنن، بر جهان اسلام غلبیت داشت. اما در قرن چهارم با پیدایش دولتهای شیعی: آل بویه، مصر، حمدانیان زیدیه یمن، علویان طبرستان و. .. جریان به سود مذهب تشیع ورق خورد که بر اثر آن نفوذ شیعه در همه جا فراگیر گردید. پیدایش دولتهای شیعی ونیز تلاش و کوشش بی‌وقفه علماء شیعی، دو عامل مهم و اساسی در گسترش و توسعه تشیع در این برهه از زمان به شمار می‌رود. فعالیتهای فقها و متکلمین شیعه به اشکال مختلف به صورت: جمع‌آوری احادیث، تربیت شاگردان، تدوین فقه و کلام، مبارزه با بدعت‌ها و انحرافات فکری، تأسیس حوزه‌ها و مراکز علمی، بهره‌برداری از امکانات دولتی، تأسیس مساجد و برگزاری مراسم شیعی. .. خود نمایی نمود. نظر به اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر بر آن است تا نقش و جایگاه متکلمین و فقها را در این رابطه، مورد بررسی و مطالعه قرار دهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
50 - فِرَق اسلامی و رویکردهای عقلانی به دیانت
محسن مدیر شانه چی علی سلیمانپوررابطهی عقل و دین به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مباحث کلامی و کُهن‌ترین چالشهای فکری در میان فلاسفه، متکّلمان، حکیمان و فقیهان مسلمان (و حتی غیر مسلمان) موضوعی است که هم چنان مهمّ‌ترین مشغله‌ی فکری و فلسفی در حوزه‌ی زندگی اعتقادی، اخلاقی و سیاسی- اجتماعی به شمار می‌رود. ب أکثررابطهی عقل و دین به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مباحث کلامی و کُهن‌ترین چالشهای فکری در میان فلاسفه، متکّلمان، حکیمان و فقیهان مسلمان (و حتی غیر مسلمان) موضوعی است که هم چنان مهمّ‌ترین مشغله‌ی فکری و فلسفی در حوزه‌ی زندگی اعتقادی، اخلاقی و سیاسی- اجتماعی به شمار می‌رود. به لحاظ تاریخی پیدایش فِرَق مختلف در قلمرو تمدن اسلامی قبل از هر چیز ریشه در رویکردهای عقلانی به دیانت و به عبارتی دیدگاههای آنان نسبت به رابطه‌ی عقل و دین، عقل روحی، عقل و ایمان، عقل و شرع و عناوین مشابه آن دارد. بر همین اساس مذاهب کلامی شیعی، معتزلی و اشعری با تفاسیر عقلانی متفاوت و بعضاً متعارض نسبت به دیانت اسلام ظهور نموده و اندیشه‌های جالب و جذابی از خود بر جای نهاده‌اند. مقاله حاضر ضمن بررسی مختصر جایگاه تاریخی هر کدام از فرق کلامی مذکور سعی دارد تا وجوه عمده‌ی اختلاف و افتراق آنان در موضوع مورد نظر را تجزیه و تحلیل نماید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
51 - شاخصه های تربیتی دولتمردان در نظام حقوقی شیعی با رویکردی بر دیدگاه های سیاسی حضرت علی(ع)
امیررضا محمودی سیده مهشید میری بالاجورشری فرزین افروزدر نظام سیاسی اسلام شخصیت و عملکرد دولتمردان یکی از مسایل مهم و حیاتی تلقی می گردد، به طوری که این مهم در تربیت سیاسی دولتمردان در سیره حضرت علی، بخصوص در نهج البلاغه به صورت شیوا و متفاوت بیان شده است. اهمیت بحث زمانی نمود پیدا می کند که عدم توجه به این امر باعث ناکارآ أکثردر نظام سیاسی اسلام شخصیت و عملکرد دولتمردان یکی از مسایل مهم و حیاتی تلقی می گردد، به طوری که این مهم در تربیت سیاسی دولتمردان در سیره حضرت علی، بخصوص در نهج البلاغه به صورت شیوا و متفاوت بیان شده است. اهمیت بحث زمانی نمود پیدا می کند که عدم توجه به این امر باعث ناکارآمدی نظام سیاسی اسلام می گردد، بنابراین شناخت و تحلیل مسایل مربوط به شناسایی، تربیت و انتخاب کارگزاران حکومت با رویکردی جامع به اوامر و نواهی حضرت علی (ع) می تواند در جاری شدن احکام اسلام در قالب سیستم های سیاسی شود و کارآمدی و موفقیت این نظام سیاسی- الهی را به جهانیان نشان دهد. در این مقاله روش های تربیتی و اصلاحی حضرت علی، ملاک های انتخاب دولتمردان و روش های نظارتی بر کارگزاران حکومتی به صورت نظری و کیفی مورد تحلیل و بررسی قرار خواهد گرفت. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
52 - بررسی کارکرد «شرایط اجتماعی» در شیوه تفسیر مفسران شیعه و اهل سنت از آیه مودت از دیدگاه جامعه‌شناسی دینی
حسن عباسی سید محمدباقر حجتییکی ازدانش‌های موردنیاز مفسر در فهم صحیح آیات قرآن، دانش شناخت شرایط اجتماعی مخاطبان سخن و موقعیت‌های نزول هست. شرایط اجتماعی می‌تواند دارای کارکردهای دوگانه عصر نزول و عصر مفسر باشد. توجه مفسر به کارکرد اولی (شرایط اجتماعی عصر نزول) در فرآیند تفسیر آیه مودت از ضروریات أکثریکی ازدانش‌های موردنیاز مفسر در فهم صحیح آیات قرآن، دانش شناخت شرایط اجتماعی مخاطبان سخن و موقعیت‌های نزول هست. شرایط اجتماعی می‌تواند دارای کارکردهای دوگانه عصر نزول و عصر مفسر باشد. توجه مفسر به کارکرد اولی (شرایط اجتماعی عصر نزول) در فرآیند تفسیر آیه مودت از ضروریات به شمار می‌رود. ولی کارکرد دوم (شرایط اجتماعی عصر مفسر) مفسر را در ورطه تفسیر به رأی قرار می‌دهد. لذا نگارنده با بررسی کارکرد شرایط اجتماعی در اهم تفاسیر شیعه و اهل سنت به این نتیجه رسیده که در آن تفاسیر کارکرد اول کمترین نقش را ایفا نموده است؛ ولی کارکرد دوم با غلبه شرایط اجتماعی و سیاسی جریان خلفا در اعصار مختلف با زمینه‌سازی بسترهای کلامی مناسب ازسوی متکلمان و اقدامات عملی خلفا و سیاست مداران آن جریان، موجب عدم موفقیت اکثر مفسران در رعایت اصل بی‌طرفی شده و آنان را از توجه به اولین کارکرد عنصر شرایط اجتماعی یعنی شرایط اجتماعی عصر نزول و تبیین سبب نزول صحیح آیه مودت که مدنی النزول هست، بازداشته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
53 - ساز و کارهای قاعدة الزام در فقه و حقوق
فرخ محسنی دکتر علیرضا لطفی دکتر سید محمد مهدی احمدیاسلام که یک آئین الهی و آسمانی است نه تنها در عرصه های باور، اندیشه و گرایش علمی انسان، دیدگاه های جامعی عرضه نموده است، بلکه در حوزه‌های عملی نیز دستورالعمل‌ها، بایدها و نبایدهای مبتنی بر مبانی منطقی وضع نموده است که از نمونه‌های آن، می توان به قاعدة الزام اشاره نمود، أکثراسلام که یک آئین الهی و آسمانی است نه تنها در عرصه های باور، اندیشه و گرایش علمی انسان، دیدگاه های جامعی عرضه نموده است، بلکه در حوزه‌های عملی نیز دستورالعمل‌ها، بایدها و نبایدهای مبتنی بر مبانی منطقی وضع نموده است که از نمونه‌های آن، می توان به قاعدة الزام اشاره نمود، قاعده‌ای که از آن با عنوان همزیستی فقهی یاد شده است. نتایج حاصل از تحقیـق نشان می‌دهد بر اساس این قاعده، هر مذهبی بـه همان احکام و قوانینی که خود بدان اعتقاد و باور دارد مُلزم میشود، این همان معنای حدیث معروف اَلزِمُوهُم بِما اَلزَمُوا بِهِ اَنفُسَهُم می‌باشد. از نظر گستره و کاربرد نیز قاعده‌ای است عامّ، که علاوه بر ابواب احوال شخصیّه، در همه یا در اکثر ابواب فقهی، قابل اجراسـت تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
54 - بررسی سندی و دلالی روایات اجرای حکم رجم (با تکیه بر روایات کتب اربعه شیعه)
علی اکبر ربیع نتاج زینب زرگر هاجر اسدی مجتبی حسین نژادحکمت تشریع حدود اسلامی، ایجاد امنیت فردی و اجتماعی افراد جامعه است. سلامت جامعه نیز در گرو استواری بنیان خانواده می‌باشد. از جمله حدودی که به منظور صیانت از خانواده وضع شده، حد «رجم» است. سنگسار، حکمی ضروری و ثابت از سوی اکثریت فرق اسلامی است، لکن گروهی با رویکردهای مخت أکثرحکمت تشریع حدود اسلامی، ایجاد امنیت فردی و اجتماعی افراد جامعه است. سلامت جامعه نیز در گرو استواری بنیان خانواده می‌باشد. از جمله حدودی که به منظور صیانت از خانواده وضع شده، حد «رجم» است. سنگسار، حکمی ضروری و ثابت از سوی اکثریت فرق اسلامی است، لکن گروهی با رویکردهای مختلفی به دنبال انکار آن هستند. از مهمترین این رویکرد ها، رویکرد فقهی است؛ زیرا این حکم افزون بر اجماع، مستند به روایات عدیده می‌باشد. این مستندات را نیز می توان از جهت دلالت، در دو مقام ثبوت و اثبات جای داد. لذا برخی مخالفان با وجود پذیرش صدور این روایات در مقام ثبوت، اثبات یا اجرای آن را در زمان معصومین(ع)، ردّ و با مخدوش دانستن سند و متن این اخبار، سعی در باطل جلوه دادن آن دارند. پژوهش حاضر با روش تحلیلی تبیینی، ضمن پاسخ به اشکالات، به بررسی اعتبار روایات اجرای رجم در کتب اربعه حدیثی شیعه می پردازد. یافته های تحقیق حاکی از صحت اخبار مربوطه و نیز تحقق حد رجم در عصر پیامبر(ص) و پس از آن می باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
55 - اخلاق حرفه‌ای صناعات در فقه شیعه و متون صنفی (مطالعه موردی حق نظارت بر اصناف)
مهرداد آقاشریفیان پرویز رستگار جزی محسن قاسم پور راوندیفقه شیعه به اقتضای جامعیت خود یکی از منابع غنی و مهم برای مطالعه و بررسی آداب و اخلاق کسب‌وکار است. فقها در ابواب گوناگون مرتبط با کسب وکار، تجارت و مکاسب آموزه‌های متعددی را در قالب واجبات و محرمات و گاهی مستحبات و مکروهات بیان فرموده‌اند. این آموزه‌های فقهی پدیدآورند أکثرفقه شیعه به اقتضای جامعیت خود یکی از منابع غنی و مهم برای مطالعه و بررسی آداب و اخلاق کسب‌وکار است. فقها در ابواب گوناگون مرتبط با کسب وکار، تجارت و مکاسب آموزه‌های متعددی را در قالب واجبات و محرمات و گاهی مستحبات و مکروهات بیان فرموده‌اند. این آموزه‌های فقهی پدیدآورنده نوعی خاص از مبانی و اصول اخلاق حرفه‌ای است که در عرصه اقتصاد، کسب‌وکار و صناعت نمودار است. از سوی دیگر این مبانی اخلاق حرفه‌ای و آداب صناعات در متون حرفه‌ای به‌ویژه فتوت نامه‌های صنفی انعکاس یافته است. این مقاله به‌عنوان یک پژوهش فقهی بر آن است تا به روش کتابخانه‌ای و توصیف و مقایسه آموزه‌های فقهی از یکسو و متون صنفی از دیگر سو، میزان تأثیرگذاری فقه شیعه در ایجاد مبانی خاص در اخلاق حرفه‌ای صناعات را نشان دهد. پرسش اصلی این نوشتار نیز آن است که چه اصولی از تحلیل و مقایسه آموزه‌های فقه شیعی و مکتوبات صنفی قابل استخراج و استنباط است. ره‌آورد این مقاله نیز بیان اصولی مانند وجوب تأمین معیشت زندگی و شرافت بخشی به صناعت، لزوم کسب دانش در کسب‌وکار، لزوم تأسی به سیره پیشوایان توحیدی در صناعت، لزوم توجه به اخلاق و معنویت در صناعات، لزوم ذکر و دعا و توحید محوری در صناعت، برکت کار و مال در پرتو صناعت صحیح و به ویژه تحلیل فقهی حقوقی اصل نظارت بر مشاغل به‌عنوان مبانی اخلاق حرفه‌ای صناعات است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
56 - مسئولیت مدنی دولت در حفظ سلامت شهروندان از منظر فقه شیعه، حقوق شهروندی و اسناد بین‌الملل
حسین اسماعیل زاده دکتر عباس مقدری امیری عبدالحمید مرتضویحق بر سلامت و درمان به عنوان یکی از تعهدات دولت، بستر لازم را در جهت اجرای بهتر فراهم می‌کند و شهروندان نیز به نحو احسن قادر خواهند بود تا به حقوق قانونی خود دست یابند. دولت‌ها در جهت حفظ سلامت شهروندان دارای تکالیفی می‌باشند و در صورتی که دولت به تعهدات خویش عمل نکرده أکثرحق بر سلامت و درمان به عنوان یکی از تعهدات دولت، بستر لازم را در جهت اجرای بهتر فراهم می‌کند و شهروندان نیز به نحو احسن قادر خواهند بود تا به حقوق قانونی خود دست یابند. دولت‌ها در جهت حفظ سلامت شهروندان دارای تکالیفی می‌باشند و در صورتی که دولت به تعهدات خویش عمل نکرده و سبب ورود خسارت به شهروندان شود، بدون شک دولت باید خسارات وارده را جبران نماید. علی‌الخصوص که دولت در تامین بهداشت عمومی‌و رفع نیازهای درمانی، مطابق میثاق ملت و دولت و توافقات و تعهدات بین المللی کاملاً دارای مسئولیت است. لذا مسئولیت مدنی دولت به معنای مسئولیت ناشی از فعالیتهای دولت می‌باشد. بنابراین در مقاله حاضر بیان خواهد شد، مسئولیت دولت ممکن است ناشی از عدم انجام وظایف در قبال مردم، مطلوب نبودن انجام وظایف و یا تاخیر در انجام وظایف و تعهدات دولت در برابر مردم باشد. بنابراین مسئولیت مدنی دولت ممکن است ناشی از عملکرد دولت یا کارمندان دولتی باشد که در بروز عواملی که سلامت مردم را تحت شعاع قرار می‌دهد، نقش داشته‌اند، یا در شرایطی که توان پیشگیری از آن یا حل آن را داشته‌اند، به این کار مبادرت نورزیده‌اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
57 - بازشناسی حقوق حیوانات در فقه امامیه، با تاکید بر حق نفقه
حسن علیدادی سلیمانی سید مصطفی طباطباییمسأله حقوق حیوانات در قرن اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. فعالان و جنبش های حمایت از حقوق حیوانات بر این عقیده اند که عموم ادیان نسبت به مسأله حقوق حیوانات کوتاهی و کم توجهی داشته اند و اعتراض های فراوانی به ادیان وارد می کنند. هدف از این پژوهش بازشناسی دیدگاه اسلا أکثرمسأله حقوق حیوانات در قرن اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. فعالان و جنبش های حمایت از حقوق حیوانات بر این عقیده اند که عموم ادیان نسبت به مسأله حقوق حیوانات کوتاهی و کم توجهی داشته اند و اعتراض های فراوانی به ادیان وارد می کنند. هدف از این پژوهش بازشناسی دیدگاه اسلام نسبت به این مسأله است. این هدف با بررسی روایات اهل بیت علیهم السلام و کلام فقهاء گرانقدر شیعه انجام شده و در طی آن حقوق حیوانات از منظر فقه امامیه با تکیه بر حق نفقه مورد بررسی قرار گرفته است و تصویر کامل و جامعی از عنایت ویژه اسلام نسبت به آن ارائه شده است. بر اساس این پژوهش اولاً دین اسلام برای تمام موجودات عالم -به حسب جایگاهشان در دستگاه خلقت- در راستای رسیدن به کمال خود، حقوقی را قائل است و بر خلاف عقیده مدافعان حقوق حیوانات، آموزه ها و تعالیم زیادی در ارتباط با حقوق حیوانات دارد، خصوصا اینکه در مقایسه با دیگر ادیان، بسیاری از آن حقوق را نه تنها در قالب توصیه اخلاقی بلکه فراتر از آن و به صورت حکم شرعی و قوانین فقهی بیان نموده است که حاکی از اهمیت آنها و تضمین اجرایشان است. ثانیاً فقهاء شیعه علاوه بر اینکه در ابواب مختلف فقهی بر لزوم رعایت حق حیات حیوانات به طرق مختلف اذعان نموده اند، همچنین با دقت نظر در مورد نفقه آنها، موارد آن، مسؤول آن و چگونگی تأمین و تهیه آن نیز با استفاده از تعالیم عالی اسلام به ایراد نظر و ابراز فتوا پرداخته اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
58 - بررسی مبانی و ادله فقهی حرمت ترور از منظر فقه شیعه و احناف
محمد نصیریان مفیدی محمدابراهیم شمس ناتری مهدی شیدائیانیکی از فجیع ترین جنایاتی که برخی از انسان ها علیه هم نوعان خود مرتکب می شوند ترور است که مقاله حاضر با روش کتابخانه‌ای و اسنادی با استفاده از فقه شیعه و حنفیه آن را مورد بحث و بررسی قرار داده و نتیجه این که: در فقه شیعه و احناف احکام محاربه را می‌توان در عصر حاضر بر مسئ أکثریکی از فجیع ترین جنایاتی که برخی از انسان ها علیه هم نوعان خود مرتکب می شوند ترور است که مقاله حاضر با روش کتابخانه‌ای و اسنادی با استفاده از فقه شیعه و حنفیه آن را مورد بحث و بررسی قرار داده و نتیجه این که: در فقه شیعه و احناف احکام محاربه را می‌توان در عصر حاضر بر مسئله تروریسم انطباق داد. آیه 33 و 34 سوره مائده، صریح‌ترین آیه قرآن مجید در خصوص مبارزه با محارب (تروریسم) است که فقه شیعه با استفاده از این آیه، آن را حرام و جهاد در مقابل آن را واجب دانسته است. که این نظریه منطبق با نظریه فقه احناف است. بررسی مبانی و ادله فقهی حرمت ترور از منظر فقه احناف بیانگر آن است که اقدام های تروریستی، رفتار سرزنش‌آمیز و مجرمانه است؛ چرا که آنچه در جهاد، برجسته است، جنگ رویارو و پاس‌داشتن مقررات مرتبط با آن است نه کشتن افراد بیگناه یا از میان بردن دارایی‌ها، به طور غافلگیرانه. با این حال، در فقه عنوان روشنی برای دربرگرفتن اقدام تروریستی نیست؛ هرچند این عنوان بر پایه گونه و پیآمد رفتار، بیشتر با محاربه و بغی، همسان دانسته میشود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
59 - A Sociological Analysis on the Students' Attitudes toward Islamic Religious Approximation
علی ربانی لیلا شعبان داریوش شعبانThe purpose of the present paper is a sociological analysis on the attitude of the Islamic religions approximation. It is an attempt to answer the question what the attitude of students is to the Islamic religions approximation. According to the theory which tends to Tz أکثرThe purpose of the present paper is a sociological analysis on the attitude of the Islamic religions approximation. It is an attempt to answer the question what the attitude of students is to the Islamic religions approximation. According to the theory which tends to Tzyshh and Krvmka, three conceptual elements, evaluative and action elements have been analyzed, and in terms of population, the total female students studying at the university in the academic year of 2012-13 were analyzed accordingly. This survey was conducted and data collection techniques were also used. This research is based on a sample of 366 ones by Cochrane formula selected for quota sampling method. The results showed a significant direct correlation between the variables used in the mass media, compliance friends and a significant inverse correlation between religiosity variables, religious compliance personalities, age and the level of education on attitudes of students to Islamic religions approximation. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
60 - نقش سادات در تغییرات فرهنگی وگسترش تشیع در قزوین ( در قرون نخستین اسلامی)
اصغر کریم خانی محمد سپهری ستار عودیعلیرغم کثرت مطالعات و پژوهش‌های تاریخی صورت گرفته درباره قزوین، هم چنان ناگفته‌های بسیاری درباره دگرگونی‌های فکری و فرهنگی و گرایش مردم این شهر به تشیع در قرون نخستین اسلامی با توجه به دارالسنه بودن قزوین وجود دارد.سوال محوری پژوهش حاضر این است که سادات چه نقشی در گستر أکثرعلیرغم کثرت مطالعات و پژوهش‌های تاریخی صورت گرفته درباره قزوین، هم چنان ناگفته‌های بسیاری درباره دگرگونی‌های فکری و فرهنگی و گرایش مردم این شهر به تشیع در قرون نخستین اسلامی با توجه به دارالسنه بودن قزوین وجود دارد.سوال محوری پژوهش حاضر این است که سادات چه نقشی در گسترش تشیع در قزوین در قرون نخستین اسلامی داشته اند؟. مطابق یافته این پژوهش، تشیع در این شهر در ابتدا به سبب حضور بعضی از صحابه و تابعین که به ائمه و اهل بیت عصمت و طهارت(ع) علاقه وافری داشتند وارد شهر قزوین گردید و مردم قزوین از این طریق با تشیع آشنا شدند و در ادامه نوع حکومت امویان و طرز برخورد آنان با مردم ایران و حضور سادات و علویان در شهرهای مختلف ایران به خصوص در قزوین رفته رفته باعث علاقمندی بیش از پیش مردم ایران و قزوین به تشیع گردید. در این میان سادات جعفری نقش کلیدی در گسترش تشیع در قزوین داشته اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
61 - سلسله مراتب علمای شیعه و کارکرد آن ها از اواخر صفویه تا پایان زندیه با نگاهی به علمای شیراز
سیده صفیه مرتضوی شکوه السادات اعرابی هاشمی فیض الله بوشاسب گوشهبا توجه به جایگاه و نقش مذهب شیعه در دوره صفویان بررسی و روابط سلاطین صفوی با عالمان دینی، علما در مناصب مختلفی گمارده می شدند ،این مناصب گاه ریشه در ساختار دیوانی ایرانی داشتند و گاه ابداع صفویان و یا الگوبرداری از مناصب حکومتی عثمانیان بودند .از این مناصب می توان به ص أکثربا توجه به جایگاه و نقش مذهب شیعه در دوره صفویان بررسی و روابط سلاطین صفوی با عالمان دینی، علما در مناصب مختلفی گمارده می شدند ،این مناصب گاه ریشه در ساختار دیوانی ایرانی داشتند و گاه ابداع صفویان و یا الگوبرداری از مناصب حکومتی عثمانیان بودند .از این مناصب می توان به صدارت،ملاباشی، شیخ الااسلام، قاضی، قاضی عسگر ، امام جمعه و... اشاره نمود .قدرت این مناصب در ورود به امور حکومتی تا حد زیادی به ضعف و قدرت سلاطین صفوی و نوع نگاه آنها به دین و مذهب داشت ، به نحوی که در اواخر صفویه قدرت علما درمناصب سیاسی و حکومتی افزایش یافت.در دوره افشاریه وجود بعضی شاخص‌ها؛ نظیر محدود شدن کارکردهای مذهبی و اجتماعی علما و حضور کم‌رنگ آنها در عرصه سیاسی، محدود شدن منابع مالی وقفی و غیروقفی علمای شیعه و در نهایت گوشه‌گیری و مهاجرت به سرزمین‌های مجاور ایران نشان‌دهنده ضعف نهاد دینی و عدم دخالت علما امور حکومتی و سیاسی در این دوران است.در دوره زندیه بویژه در دوره کریم خان با محدود نمودن قدرت علما دینی، سعی کرد ضمن بهره وری از آنـان در مراتبـی کـه نیاز بود از نفوذ و دخالتشان در سیاستهـای خـود جلـوگیری نماید، با توجه به شواهد و قرائن می توان گفت از اواخر صفویه به بعد ،این مناصب جایگاه خود را در ساختار دیوانی و حکومتی از دست داده و علما بیشتر رهبری اعتقادی و مذهبی مردم را به عهده داشتند.که علمای شیراز نیز ازین قاعده مصتثنی نبودند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
62 - تحلیلی سندی و محتوایی بر زیارت نامه جامعه کبیره امام هادی(ع)
عباسعلی محمدی محمد سپهریفرهنگ شیعه از ادعیه و زیارت بسیار غنی برخوردار است، به طوری که هیچ یک از فرق اسلامی از این مقدار ادعیه و زیارات بهره مند نیستند ، این نشان از چهره معنوی و عرفانی شیعه است که خلوص دینی و تزکیه نفس را در جامعه شیعیان قوت می بخشد امام هادی (ع) به پیروی از دیگر ائمه اطهار ( أکثرفرهنگ شیعه از ادعیه و زیارت بسیار غنی برخوردار است، به طوری که هیچ یک از فرق اسلامی از این مقدار ادعیه و زیارات بهره مند نیستند ، این نشان از چهره معنوی و عرفانی شیعه است که خلوص دینی و تزکیه نفس را در جامعه شیعیان قوت می بخشد امام هادی (ع) به پیروی از دیگر ائمه اطهار (ع) به ویژه امام زین العابدین (ع) که از طریق دعا به آموزش شیعیان و دیگر مسلمانان پرداخت، علاوه بر دعا، فرهنگ زیارت و زیارت نامه را وسیله تعلیم معارف والای مکتب اهل بیت (ع) قرار داد. از آن بزرگوار زیارت نامه هایی چون زیارت جامعه کبیره، زیارت امیرالمؤمنین علی (ع)، زیارت حضرت زهرا (س) و زیارت غدیریه به دست ما رسیده است. از میان زیارت نامه های منقول از آن حضرت (ع)، دو زیارت نامه جامعه کبیره و غدیریه از نظر حجم و محتوا اهمیت بیشتری دارد. ازاین رو در این مقاله به بررسی سندی و محتوایی زیارت نامه جامعه کبیره پرداخته شده و صحت انتساب آن ها به امام هادی (ع) اثبات شده است.واژگان کلیدی: امام هادی (ع)، خفقان سیاسی، زیارت جامعه کبیره، شیعه تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
63 - نقش مذهب شیعه بر شکل گیری هویت سیاسی و اجتماعی زن ایرانی دوره آل بویه
پروین معصوم پور عسکری ایرج جلالیاین مقاله سعی دارد به بررسی نقش مذهب شیعه بر شکل گیری هویت سیاسی-اجتماعی زن این مقاله سعی دارد به بررسی نقش مذهب شیعه بر شکل گیری هویت سیاسی-اجتماعی زن ایرانی در دوره آل بویه بپردازند روش تحقیق در این پژوهش تاریخی و شیوه تجزیه و تحلیل اطلاعات توصیفی –تحلیلی است. ن أکثراین مقاله سعی دارد به بررسی نقش مذهب شیعه بر شکل گیری هویت سیاسی-اجتماعی زن این مقاله سعی دارد به بررسی نقش مذهب شیعه بر شکل گیری هویت سیاسی-اجتماعی زن ایرانی در دوره آل بویه بپردازند روش تحقیق در این پژوهش تاریخی و شیوه تجزیه و تحلیل اطلاعات توصیفی –تحلیلی است. نتایج این پژوهش نشان داد که، مذهب تشیع برتمامی ابعاد هویتی سیاسی-اجتماعی زنان ایران در دوره آل بویه نقش داشته است. در دوره آل بویه اندیشه های سیاسی شیعی بر زنان ایران تاثیرات زیادی بر جای گذاشت. از جمله اندیشه تلفیق الگوهای ایرانی ـ اسلامی با گرایش شیعی، مرجعیت فقها شیعی، اندیشه امام غائب . در این دوره به دنبال پیدایش نهاد نقابت علویان زنان ایرانی برای اولین بار به مشاهده و زیارات، مراقد متبرکه روی آوردند. در عرصه اجتماعی آداب و آیین های شیعی مانند نیمه شعبان، عزاداری دهه محرم و عاشورا، رسم پیاده روی به کربلا ، رسم گفتن حى على خیرالعمل در روز عاشورا ، رسم زیارت بارگاه ائمه از مصادیق نقش مذهب شیعه بر شکل گیری هویت اجتماعی زن ایرانی در دوره آل بویه است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
64 - اندیشه ولایت حضرت علی(ع) در آموزه های اهل حق و سلسله آتش بیگی
محمود الواری مهدی انصاری علی اکبر خدری زادهموضوع ولایت یکی از مباحث مهم مذهب شیعه امامیه است. به طوری که این مذهب بر محور ولایت می‌چرخد و اساس آن را شکل می‌دهد. بحث ولایت در شیعه امامیه با امامت گره خورده است و شامل کلیتی است که در بردارنده ولایت و امامت امامان دوازده‌گانه می‌گردد . اهل حق، یکی از جریانها و مکتب أکثرموضوع ولایت یکی از مباحث مهم مذهب شیعه امامیه است. به طوری که این مذهب بر محور ولایت می‌چرخد و اساس آن را شکل می‌دهد. بحث ولایت در شیعه امامیه با امامت گره خورده است و شامل کلیتی است که در بردارنده ولایت و امامت امامان دوازده‌گانه می‌گردد . اهل حق، یکی از جریانها و مکتب‌های مذهبی شیعی مشرب با گرایش عرفانی و شامل یازده خاندان است که سلسله آتش‌بیگی از خاندانهای معروف اهل‌حق به شمار می‌رود. ولایت به به عنوان یک اصل مهم و اساسی در اندیشه سلسله آتش‌بیگی تلقی می‌گردد که از آغاز آفرینش و مراحل پیدایش هستی، ولایت و مظهریت حضرت علی(ع) تجلّی و نمود داشته و در دوره‌ها مختلف ظهور و بروز نموده است. بررسی تطبیقی با روش توصیفی- تحلیلی دیدگاه امامیه با دیدگاه سلسله آتش‌بیگی در مورد ولایت هدف این پژوهش قرار گرفته است.نتایج پژوهش حاکی از این است که مشابهت‌ها و قرابت‌های زیادی از جمله ولایت تکوینی ائمه اطهار(ع) و جنبه ملکوتی و ازلی آن و همچنین اعتقاد به امامت امامان دوازده گانه بین این دو دیدگاه درباره ولایت وجود دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
65 - تردیدهای شیخ بهایی در همکاری با دولت صفوی
رفعت خواجه یارتشکیل دولت صفوی و رسمیت یافتن مذهب شیعه در ایران موجب حضور علمای شیعه حتی از سرزمین‌های اطراف در ایران گردید به‌ویژه در دوران شاه‌طهماسب که تعداد زیادی از علمای جبل عامل به دربار او روی آوردند و صاحب مقامات برجسته مذهبی شدند و اکثراً به همکاری با دولت صفوی پرداختند و نس أکثرتشکیل دولت صفوی و رسمیت یافتن مذهب شیعه در ایران موجب حضور علمای شیعه حتی از سرزمین‌های اطراف در ایران گردید به‌ویژه در دوران شاه‌طهماسب که تعداد زیادی از علمای جبل عامل به دربار او روی آوردند و صاحب مقامات برجسته مذهبی شدند و اکثراً به همکاری با دولت صفوی پرداختند و نسل دوم و سوم این علما در دهه‌های بعد همچنان با حکومت صفوی همکاری داشتند.شیخ بهایی از نسل علمای جبل عامل است که در دوران سلطنت شاه‌عباس اول مقام شیخ‌الاسلامی که بالاترین مقام مذهبی بود را بر عهده داشت او به‌عنوان یک عالم برجسته شیعه در عین همکاری با دولت صفوی ولی (در برخی آثارش) با شک و تردید به این همکاری می‌نگرد و حتی از آن به‌عنوان شرک یاد می‌کند. این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی درصدد است با استفاده از منابع تاریخی ابتدا تصویری از حکومت صفوی در دوران سلطنت شاه‌عباس اول ارائه داده سپس به تحلیل عملکرد شیخ بهایی و تعامل او با دولت صفوی بپردازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
66 - بررسی حوزه حدیثی شیعه ی بغداد در سه سده نخستین
دکترعباسعلی تفضلی طاهره رحیم پور ازغدیچکیده: بغداد یکی از برجسته ترین مراکز علمی جهان اسلام در شرق در گسترش فقه، حدیث، و کلام بود و عالمان شیعی بسیاری به خود دیده در برخی از رشته ها چون حدیث با مراکز علمی پیش از خود مانند حوزه حدیثی قم رقابت می کرد. در حوزه حدیثی بغداد حضور بزرگانی چون هشام بن حکم و أکثرچکیده: بغداد یکی از برجسته ترین مراکز علمی جهان اسلام در شرق در گسترش فقه، حدیث، و کلام بود و عالمان شیعی بسیاری به خود دیده در برخی از رشته ها چون حدیث با مراکز علمی پیش از خود مانند حوزه حدیثی قم رقابت می کرد. در حوزه حدیثی بغداد حضور بزرگانی چون هشام بن حکم و یونس بن عبدالرحمن با گرایش خردگرایی و مناظرات متکلمین امامیه با معتزله بر شکل گیری مکتب علمی آن شهرموثر بود و این مکتب حدیثی را از حوزه ی حدیثی شیعه در قم با گرایش اخباریگری ممتاز کرد واژگان کلیدی: حدیث، شیعه، بغداد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
67 - نقش متوکل عباسی در مخالفت با جریانهای کلامی خرد گرای اسلامی
حمیدرضا عاقلی نژاد بمانعلی دهقان منگابادیچکیده: خلافت عباسی در دوره المتوکل علی الله تلاش داشت بار دیگر به عنوان رهبر سیاسیمذهبی جامعه اسلامی عرض اندام کند بنابر این به کمک اهل حدیث وترکان و با تایید ایشان به سرکوبی شیعیان و معتزله و تحت فشار قرار دادن ایشان نمود . متوکل ضمن احضار امام هادی به سامراء , فرا أکثرچکیده: خلافت عباسی در دوره المتوکل علی الله تلاش داشت بار دیگر به عنوان رهبر سیاسیمذهبی جامعه اسلامی عرض اندام کند بنابر این به کمک اهل حدیث وترکان و با تایید ایشان به سرکوبی شیعیان و معتزله و تحت فشار قرار دادن ایشان نمود . متوکل ضمن احضار امام هادی به سامراء , فرامین تحقیر آمیزی علیه معتزله , شیعیان و اهل ذمه صادر کرده ؛ به اکرام اهل حدیث و بزرگان ایشان پرداخت , همچنین بی اعتمادی به عنصر ایرانی که منجر به ورود ترکان شده بود زمینه ای فراهم کرد تا ترکان سنی مذهب در کنار اهل حدیث و خلافت عباسی همچون حلقه های یک زنجیر بر شیعیان ع معتزله و گروههای پائین دستی اجتماعی فشار وارد کننداین مبارزه تمام عیار با جریان های عقل گرا در دوره متوکل تاثیرات منفی بسیاری بر رشد و شکوفایی تمدن اسلامی داشت . واژگان کلیدی: شیعه , معتزله ,متوکل , اهل حدیث ، خرد گرایان اسلامی تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
68 - علوم حدیث در ربع نیشابور طی چهار سدۀ نخستین اسلامی
مهدی حاجیان مهرناز بهروزی محمد سپهریهدف این مطالعه بررسی وضعیت علم حدیث در ربع نیشابور طی چهار سدۀ نخست اسلامی است؛ گوشه‌ای از قلمرو اسلامی که با برخورداری از موقعیت خاص جغرافیایی و شرایط ایده‌آل زیست محیطی، محل گرد آمدن تعداد زیادی از فقها، عالمان و بزرگان حدیث و حوزۀ شکلگیری بخشی از فعالیتهای بزرگ حدی أکثرهدف این مطالعه بررسی وضعیت علم حدیث در ربع نیشابور طی چهار سدۀ نخست اسلامی است؛ گوشه‌ای از قلمرو اسلامی که با برخورداری از موقعیت خاص جغرافیایی و شرایط ایده‌آل زیست محیطی، محل گرد آمدن تعداد زیادی از فقها، عالمان و بزرگان حدیث و حوزۀ شکلگیری بخشی از فعالیتهای بزرگ حدیثی در سده‌های نخستین اسلامی بود. می‌خواهیم نشان دهیم اعتبار و رونق علم حدیث در نیشابور مرهون عنایت بزرگان دین، نظیر علی بن موسی الرضا (ع) و تصحیح مجموعه‌های حدیثی و روایت‌های معتبر و مستند از جمله حدیث سلسلة الذهب، به همراه فعالیت محدّثان بزرگ و نام آور شیعه و عامی‌مذهب بوده است. چنان که خواهیم دید، در پی تلاش‌های حدیثی محدّثان حوزۀ حدیث نیشابور در گردآوری روایات و یادگیری و آموزش آنها، آثار فراوانی توسط محدّثان بزرگی چون مسلم بن حجاج، فضل بن شاذان و حاکم نیشابوری تدوین گردید. نیز، خواهیم دید اشتهار آثاری مثل صحیح مسلم سبب شد این آثار در نیشابور نیز محوری برای تصنیفات حدیثی جدیدی نظیر کتب مستخرج و مسانید شوند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
69 - نصّ بر امامت تا قبل از غیبت کبری
علیرضا فاخرزاد قاسمعلی کوچنانییکی از نظریاتی که هنگام بررسی تاریخی مذهب شیعه مطرح می شود، نظریه تطور تاریخی این مذهب و اصول و مبانی آن است. بر اساس این نظریه، مبانی و اصول نظریه امامت که بخشی از آن خصوصیات و ویژگی های امام از منظر شیعه است در طول تاریخ و بتدریج شکل گرفته است و به تکامل امروزی خود رس أکثریکی از نظریاتی که هنگام بررسی تاریخی مذهب شیعه مطرح می شود، نظریه تطور تاریخی این مذهب و اصول و مبانی آن است. بر اساس این نظریه، مبانی و اصول نظریه امامت که بخشی از آن خصوصیات و ویژگی های امام از منظر شیعه است در طول تاریخ و بتدریج شکل گرفته است و به تکامل امروزی خود رسیده است. یکی از این ویژگی ها که شیعه به آن معتقد است مساله نص بر امامت و منصوص بودن امام است که با توجه به نظریه تطور تاریخی امامت این ویژگی نیز پس از دوران رسول خدا(ص) و همچنین دوران حضور امامان(ع) بتدریج تکامل یافته و به عنوان یکی از اصول و مبانی نظریه امامت در مذهب شیعه مطرح شده است. بر این اساس لازم است مساله نص بر امامت به عنوان یکی از ویژگی های امام نزد شیعه در زمان رسول خدا(ص) و امامان(ع) مورد بحث و بررسی قرار گیرد تا اولاً اثبات گردد این نظریه یکی از نظریات مطرح در آن زمان بوده است و ثانیاً مساله نص بر امامت که یکی از مسائل مورد اجماع متکلمان و اندیشمندان شیعه پس از غیبت کبری است، یکی از آموزه های رسول خدا(ص) و امامان پس از ایشان و همچنین مورد نظر متکلمان واندیشمندان شیعه در زمان حضور بوده است و نظریه تطور تاریخی و تکامل تدریجیِ امامت و مبانی آن از آن جمله نصّ بر امامت، نظریه ای صحیح و مطابق با واقع نمی باشد تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
70 - واکاوی بازتاب شرایط زمینه‌ای در تدوین تفاسیر روایی شیعی؛ مطالعه موردی مسئله نماز جمعه
مهدی پیچان نصرت نیل ساز فروغ پارسادر نگاه سطحی و ابتدایی بهنظر می‌آید که مفسران در تفاسیر روایی بدون هیچ تلاش اجتهادی، صرفاً به گردآوری روایات مرتبط با الفاظ و عبارات آیات پرداخته‌اند. برخلاف این تصور، شواهد نشان می‌دهد که مؤلفان تفاسیر روایی به مانند سایر مفسران با تأثیرپذیری از شرایط زمینه‌ای در راست أکثردر نگاه سطحی و ابتدایی بهنظر می‌آید که مفسران در تفاسیر روایی بدون هیچ تلاش اجتهادی، صرفاً به گردآوری روایات مرتبط با الفاظ و عبارات آیات پرداخته‌اند. برخلاف این تصور، شواهد نشان می‌دهد که مؤلفان تفاسیر روایی به مانند سایر مفسران با تأثیرپذیری از شرایط زمینه‌ای در راستای کشف مراد و مقصود آیات اجتهاد نموده‌اند و دست به گزینش و چینش روایات زده‌اند. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی از طریق تطبیق تفاسیر روایی شیعی معروف و با کاربست مفهوم زمینه در نظریه‌های هرمنوتیک مؤلف‌محور، وجه تمایز این تفاسیر در مسئله نماز جمعه بررسی میشود. آنچه بطور خاص‌تری این تفاسیر را در مسئله نماز جمعه متمایز می‌کند پرداختن به شرایط وجوب نماز جمعه در تفاسیر متأخر صافی و نورالثقلین است؛ امری که در تفاسیر متقدم و تفسیر برهان بحرانی دیده نمی‌شود. چرایی این تفاوت رویکرد با عنایت به هم‌زمانی دوران تألیف تفاسیر روایی متأخر با روی‌کارآمدن حکومت شیعی صفوی قابل ارزیابی است. تعلق خاطر بحرانی به بیان جنبه‌های بطنی و تأویلی آیات و علاقه بیشتر حویزی نسبت به بحرانی و فیض در طرح مباحث فقهی متناسب با آیات از دیگر زمینه‌های اثرگذار در این تمایز است. همچنین، روحیات صوفیانه شخصیت فیض موجب شده تا وی صرفاً از منظر مسئله‌ای فقهی به این مسئله ننگرد که عبارات او در رساله‌ی زادالسالک و الفت نامه شاهدی بر این امر است تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
71 - شیوۀ تفسیری کنز الدقائق، اثر قمی مشهدی
زهره اخوان مقدم آسیه رعیت علی آبایاز جملۀ تفاسیر شیعی در سدۀ 12ق، کنز الدقائق و بحر الغرائب اثر محمد رضا بن اسماعیل قمی مشهدی است. اطلاعات اندکی در بارۀ مؤلف آن در دسترس داریم و خود اثر نیز معمولا در شمار تفاسیر مأثور طبقه‌بندی میشود. به نظر میرسد همین تلقی از اثر سبب گردیده است که کمتر کوششی برای شنا أکثراز جملۀ تفاسیر شیعی در سدۀ 12ق، کنز الدقائق و بحر الغرائب اثر محمد رضا بن اسماعیل قمی مشهدی است. اطلاعات اندکی در بارۀ مؤلف آن در دسترس داریم و خود اثر نیز معمولا در شمار تفاسیر مأثور طبقه‌بندی میشود. به نظر میرسد همین تلقی از اثر سبب گردیده است که کمتر کوششی برای شناخت روش و رویکرد این مفسر، و احیانا، آرای شاخص و ابتکارات و تحلیلهای وی صورت پذیرد؛ همچنان که مخاطبان اثر، هدف از تألیف آن، و هر چه از این قبیل نیز ناشناخته‌اند. این مطالعه گامی نخست برای حرکت به سمت همین هدف است. می‌خواهیم با تأمل در مسائل پیش گفته، از یک سو جایگاه قمی مشهدی را در میان جریانهای تفسیری بازشناسیم، و از دیگر سو، راهی برای درک تحولات فرهنگی و اجتماعی ایران در عصر وی بگشاییم. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
72 - بررسی اصالت کتاب عبید الله بن علی حلبی
مجید معارف امیر رشیدیاز مشهورترین مکتوبات حدیثی شیعه در دوران امام صادق (ع) و هم از کهن‌ترین آثار حدیثی شیعیان متقدم، کتاب عبیدالله بن علی حلبی است که اولین مصنَّف شیعه نام گرفته است. گرچه در وثاقت عبید الله بن علی حلبی معمولا تردید نکرده‌اند، برخی معاصران انتساب این کتاب را به وی محل بحث د أکثراز مشهورترین مکتوبات حدیثی شیعه در دوران امام صادق (ع) و هم از کهن‌ترین آثار حدیثی شیعیان متقدم، کتاب عبیدالله بن علی حلبی است که اولین مصنَّف شیعه نام گرفته است. گرچه در وثاقت عبید الله بن علی حلبی معمولا تردید نکرده‌اند، برخی معاصران انتساب این کتاب را به وی محل بحث دانسته‌اند. از این منظر، کتابی با تقسیم‌بندی براساس ابواب فقهی، مشتمل بر روایات عبیدالله حلبی و حتی روایات سایر اصحاب ائمه(ع)، تدوین گردیده، و به نام عبیدالله حلبی شهرت یافته، و برای باورپذیرتر ساختن چنین ادعائی، داستان عرضه کتاب حلبی بر امام صادق(ع) و تصدیق ایشان بر صحت کتاب حلبی نیز، نشر داده شده است. در این مطالعه بناست با گردآوری گزارشها در بارۀ شخص عبیدالله حلبی و خاندان و روایات او از یک سو، و تحلیل محتوائی و سندی روایات این اثر از دیگر سو، انتساب کتابی به عبیدالله حلبی مطالعه شود. با توجه به نقل گسترده از عبیدالله حلبی در کتب اربعه و همچنین ضرورت ابهام زدایی از یک نگارش حدیثی کهن، چنین مطالعه‌ای ضروری بهنظر میرسد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
73 - اندیشۀ اخلاقی بازتابیده در صحیفۀ سجادیه
حامد خانی (فرهنگ مهروش)صحیفۀ سجادیه، متنی منسوب به امام زین العابدین (ع)، و از کهن‌ترین آثار بازمانده از نخستین سده‌های تمدن اسلامی است. عموم شیعیان صحیفه را دربردارندۀ تعالیم اخلاقی گسترده‌ای ریشه‌دار در وحی الاهی و معارف اهل بیت (ع) می‌دانند. بااینحال، کمتر کوششی برای بازشناسی اندیشۀ اخلاقی أکثرصحیفۀ سجادیه، متنی منسوب به امام زین العابدین (ع)، و از کهن‌ترین آثار بازمانده از نخستین سده‌های تمدن اسلامی است. عموم شیعیان صحیفه را دربردارندۀ تعالیم اخلاقی گسترده‌ای ریشه‌دار در وحی الاهی و معارف اهل بیت (ع) می‌دانند. بااینحال، کمتر کوششی برای بازشناسی اندیشۀ اخلاقی بازتابیده در آن، یا صورت‌بندی مبانی فلسفی این اندیشه صورت گرفته است؛ کوششی که می‌تواند برخی مجهولات تاریخ اندیشۀ اخلاقی در جهان اسلام، خاصه در سده‌های نخست را روشن کند. این مطالعه به همین منظور دنبال میشود. بنا ست که در آن، چارچوب کلی نظام اخلاقی مندرج در صحیفۀ سجادیه را بازکاویم. بدین منظور، نخست اندیشه‌های هستی‌شناسانه و انسان‌شناسانه را در صحیفۀ سجادیه را مرور خواهیم کرد. آن گاه از کمالی سراغ خواهیم گرفت که برای انسانی با این ویژگیها، در یک چنین هستی ترسیم شده است؛ همچنان که در بارۀ راه رسیدن به چنین کمالی بر پایۀ آموزه‌های صحیفه بحث می‌کنیم. این تلاش راهی خواهد بود بدان سو که پس از مقایسۀ اندیشۀ اخلاقی صحیفه با دیگر مکاتب اخلاقی شناختۀ جهان اسلام در سده‌های متقدم، شاخصهای تفکر اخلاقی این اثر بازشناسی شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
74 - دغدغه‌های بهبودی در تألیف صحیح الکافی و روش او
بهاره مظاهری طهرانیمحمد باقر بهبودی ـ محدّث شیعی و ایرانی معاصر (1307ـ1393ش) ـ چنان که خود می‌گوید پس از 30 سال مطالعۀ مداوم برای شناخت علل حدیث، به انتخاب احادیث صحیح کتب اربعه بر اساس سیرۀ قدما ـ یعنی توجه توأمان به شرایط اعتبار در متن و سندـپرداخته، و حاصل این مطالعه را در سه کتاب صحیح أکثرمحمد باقر بهبودی ـ محدّث شیعی و ایرانی معاصر (1307ـ1393ش) ـ چنان که خود می‌گوید پس از 30 سال مطالعۀ مداوم برای شناخت علل حدیث، به انتخاب احادیث صحیح کتب اربعه بر اساس سیرۀ قدما ـ یعنی توجه توأمان به شرایط اعتبار در متن و سندـپرداخته، و حاصل این مطالعه را در سه کتاب صحیح الکافی، صحیح التهذیب و صحیح الفقیه بازنموده است. این میان، اثر نخست یعنی صحیح کافی بیش از دیگر آثار وی مشهور و بحث برانگیز شده، و هم از جهات مختلفی شایان توجه و ارزیابی است. بر این پایه، بنا ست که در مطالعۀ پیش رو همین اثر بهبودی را بازبینی کنیم تا دریابیم اولا، شیوۀ تنظیم روایات و پدید آوردن ساختار کلی اثر، انگیزه‌های تألیف، و ملاکهای گزینش روایات چه بوده است؛ ثانیا، مؤلف در عمل چه اندازه به این ملاکها پابندی نشان می‌دهد؛ و ثالثا، منتقدان چه اشکالاتی بر آن وارد کرده‌اند و احیانا، مؤلف و همفکران وی چه پاسخهایی به این نقدها داده‌اند، یا می‌توانند بدهند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
75 - شیوۀ کلینی در گزینش احادیث کافی
مهدی اکبرنژاد جمال فرزند وحی نجمیه گراوندکتاب کافی از مهمترین جوامعِ حدیث شیعه به شمار می‌رود. شیعیان همواره در طول تاریخ این اثر حدیثی را مجموعه‌ای معتبر از روایات صادقین (ع) تلقی کرده‌اند. بر این پایه جا دارد اسباب و علل این منزلت و جایگاه مهم برای اثر فوق مطالعه شود. بی‌تردید از مهمترین اسباب و علل این تو أکثرکتاب کافی از مهمترین جوامعِ حدیث شیعه به شمار می‌رود. شیعیان همواره در طول تاریخ این اثر حدیثی را مجموعه‌ای معتبر از روایات صادقین (ع) تلقی کرده‌اند. بر این پایه جا دارد اسباب و علل این منزلت و جایگاه مهم برای اثر فوق مطالعه شود. بی‌تردید از مهمترین اسباب و علل این توجه گسترده، نحوۀ خاص گزینشی است که مؤلف اثر محمد بن یعقوب کلینی برای فراهم آوردن روایات آن به کار بسته است. بناست که در این مطالعه با مرور نمونه‌هایی از روایات این کتاب و هم، بازخوانی نگرش عالمان متأخرتر به اثر، نحوۀ گزینش کلینی را بازشناسیم و معیارهای او را برای شایان توجه شمردن یک روایت و جای دادنش در مجموعۀ کافی مرور کنیم. همچنین، خواهیم کوشید به این پرسش پاسخ دهیم که در عمل کلینی خود چه اندازه به این معیارها پایبند بوده، و معیارهای گزینش روایات اثر چه اندازه شدت و ضعف پیدا کرده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
76 - حوزه‌های کم شناخته و متقدم حدیث و معارف امامیه در عراق، شام و مصر
احمد پاکتچیشیعیان از دیرباز در بومهای مختلف جهان اسلام زندگی می‌کرده، و حلقه‌های درس و بحث علمی هم داشته‌اند. گاه این حلقه‌های درس در امتداد زمان توسعه می‌یافته، و به پایگیری زنجیره‌های استاد و شاگردی می‌انجامیده، و تعالیمی را پدید می‌آورده که نسل اندر نسل منتقل می‌شده است. بدین س أکثرشیعیان از دیرباز در بومهای مختلف جهان اسلام زندگی می‌کرده، و حلقه‌های درس و بحث علمی هم داشته‌اند. گاه این حلقه‌های درس در امتداد زمان توسعه می‌یافته، و به پایگیری زنجیره‌های استاد و شاگردی می‌انجامیده، و تعالیمی را پدید می‌آورده که نسل اندر نسل منتقل می‌شده است. بدین سان، حوزه‌هایی علمی پدید می‌آمده که گاه مدتی طولانی استمرار داشته، و مکاتبی متمایز و شاخص را در خود جای می‌داده است؛ مکاتبی که بسیارشان هم اکنون کمتر شناخته شده‌اند. برخی از این حوزه‌های علمی مشهور، و بر جریانهای فرهنگی جهان تشیع بسی اثرگذار بوده‌اند؛ آن سان که در بارۀ کوفه و قم چنین می‌توان گفت. به نظر میرسد جایگاه برجستۀ این قبیل حوزه‌ها سبب شده است عالمان نسلهای بعد و نیز، محققان معاصر در تحلیلهای خویش از تاریخ علوم و معارف شیعی، کمتر به حوزه‌های دیگر توجه کنند و کارکرد آنها را بجویند. بناست که در این مطالعه، با مروری بر مهمترین بومهای شیعه‌نشین در جهان اسلام، حوزه‌های فرعی و کم شناختۀ فرهنگ شیعی، گرایشهای فکری غالب در هر یک، و شخصیتهای اثرگذار در هر بوم را بازشناسیم. این کوشش، مدخلی خواهد بود برای شناخت مکاتب فکری کم شناختۀ شیعی، امتداد تاریخی هر یک، و البته آموزه‌های متمایزی که هر یک داشته‌اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
77 - منطق اثبات امامت و رویکردهای قابل طرح در مسأله امامت
کاظم استادیاز قرون نخسیتن اسلامی تا کنون، رسائل و کتاب‌های زیادی پیرامون مسأله جانشینی پیامبر(ص)، امامتِ اهل‌بیت(ع) و نیز مناقشات پیرامون آنها، مخصوصاً در میان فرق شیعیان، نوشته شده است. به نظر میرسد که بسیاری از ابهامات و مناقشات پیرامون مسأله امامت میان اهل‌سنت و شیعیان یا دیگر أکثراز قرون نخسیتن اسلامی تا کنون، رسائل و کتاب‌های زیادی پیرامون مسأله جانشینی پیامبر(ص)، امامتِ اهل‌بیت(ع) و نیز مناقشات پیرامون آنها، مخصوصاً در میان فرق شیعیان، نوشته شده است. به نظر میرسد که بسیاری از ابهامات و مناقشات پیرامون مسأله امامت میان اهل‌سنت و شیعیان یا دیگر فرق اسلامی، جدای از برخی مبانی فقهی و کلامی متفاوت ایشان، به سبب نبود روش علمی درست، و روشن نبودن منطقیِ مفاهیم و مسائل پیرامون امامت و حواشی آن می‌باشد. بنابراین، مناسب است تا برخی از توجهات لازمِ روش‌شناسی برای مسائل امامت، مد نظر پژوهشگران و اندیشمندان قرار گیرند. از سوی دیگر، هر مسأله علمی و به تبع آن هر موضوع دینی، به فراخور زمان و گشوده شدن سپهرهای جدید اندیشه، نیاز به واکاوی تازه و تأملات نو دارد؛ که این تأملات در مسأله امامت نیز، می‌توانند برخی از پیش‌داوری‌ها و نیز ورود به مناقشات و نتایج آنها را در این مسأله، تحت تأثیر خود قرار دهد. در نوشتار حاضر، برخی از مسائلِ روشی مورد نیاز در مسأله امامت و منطق اثبات امامت، با ذکر نمونه‌ای در آخر، مورد توجه و تبیین قرار گرفته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
78 - ارزیابی نسبت مفهومِ اصطلاحی امامت در آیه ابتلای ابراهیم(ع) مبتنی بر روایات شیعه
کاظم استادیاز نظر تاریخی، مهمترین مسئله‌ای که پس از پیامبر(ص) مورد بحث و گفت‌وگوی مسلمانان قرار گرفته، مسأله امامت است؛ و اندیشمندان برای اثبات مسأله امامت و جانشینی پیامبر(ص)، به دلایل کلامی، تاریخی و نیز آیات قرآن کریم استشهاد کرده‌اند، که یکی از مهمترین این آیات، آیه ابتلای ح أکثراز نظر تاریخی، مهمترین مسئله‌ای که پس از پیامبر(ص) مورد بحث و گفت‌وگوی مسلمانان قرار گرفته، مسأله امامت است؛ و اندیشمندان برای اثبات مسأله امامت و جانشینی پیامبر(ص)، به دلایل کلامی، تاریخی و نیز آیات قرآن کریم استشهاد کرده‌اند، که یکی از مهمترین این آیات، آیه ابتلای حضرت ابراهیم(ع) یا آیۀ امامت می‌باشد. از سوی دیگر، برای بررسی مسأله امامت، دو روش قابل پیگیری است: 1ـ تبیین مفهوم امامت به وسیله آیات قرآن با مختصات پیشینی در صدر اسلام. 2ـ تبیین مفهوم امامت به وسیله آیات قرآن با مختصات و مفاهیم ایجاد شده متأخر و جدید. بنابراین لازم است تا وضعیت استنادات به آیه ابتلای ابراهیم برای مسأله امامت، در روایات امامیه روشن شود. در پژوهش پیش‌رو، با توجه به این سؤالات: 1ـ ذیل آیه ابتلای ابراهیم، چه تعداد روایت از معصومین(ع) در منابع حدیثی و روایی ذکر شده است؟ 2ـ وضعیت محتوای متنی آنها و تشابه و تکرار روایات ذیل آیه ابتلای ابراهیم چگونه است؟ 3ـ آیا روایات ذیل آیه ابتلای ابراهیم، پیرامون مسأله امامت به معنای رایج امروزی می‌باشد و این مسأله را پشتیبانی می‌کند؟؛ به روایات ذیل آیه ابتلای ابراهیم پرداخته شده است. در نهایت، روشن گشت که روایات اندکی ذیل آیه 124 بقره موجود هستند؛ که البته بیشتر آنها (جز چند مورد که مشکوک هستند،) اشاره‌ای به مسأله امامت عامه و خاصه مورد نظر ما شیعیانِ معاصر ندارند؛ و به نوعی، روایاتِ تفسیری با موضوعی جدای از اصل امامت می‌باشند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
79 - بررسی فقهی بانک شیر براساس پارامترهای تغذیه، فرمول ترکیبی شیرهای مادران و سازوکارهای ایمونولوژیکی و فیزیولوژیکی پزشکی
محسن ولایتیبررسی زوایای مختلف بانک شیر و حکم فقهی آن از مسائل مستحدثه فقهی و مسائل نوظهور در دنیای پزشکی امروز است. از زوایای این پژوهش مضر بودن بانک شیر برای کودک است که نتایج حاصله از آیات و روایات ویافته های پزشکی برتری شیر مادر بر اینگونه شیرها است. زاویه دیگر نکوهش مرضعه به ع أکثربررسی زوایای مختلف بانک شیر و حکم فقهی آن از مسائل مستحدثه فقهی و مسائل نوظهور در دنیای پزشکی امروز است. از زوایای این پژوهش مضر بودن بانک شیر برای کودک است که نتایج حاصله از آیات و روایات ویافته های پزشکی برتری شیر مادر بر اینگونه شیرها است. زاویه دیگر نکوهش مرضعه به علت مشخص نبودن آن در این بانک ها است. از آن جا که از نظر پزشکی شیردهی توسط مادر، مقدمه سلامتی کودک ومادر است و سلامتی آنها نیز امری لازم است، از باب مقده واجب می توان شیرددهی توسط مادر را ضروری دانست. اساسی ترین مؤلّفه که بانک شیر را در مذاهب اسلامی دچار اشکال می کند قرابت رضاعی ناشی از آن است که مشهور اهل سنت آن را پذیرفته و حرام می دانند. امّا شیعه با ارائه دو نظریّه جواز و احتیاط با آن مواجه شده است. با تأمّلی عمیق می توان اذعان داشت اگر مادر در شیردهی دچار اضطرار گردد بعید نیست که بتوان آن را جایز دانست. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
80 - ژئوپلیتیک شیعه با تأکید بر نقش زائران حرم رضوی(مشهد)
محمدحسن نامیچکیده در حال حاضر جمعیت مسلمانان جهان به بیش از یک میلیارد نفر رسیده است و بر اساس آماری که از منابع مختلف ارائه شده است شیعیان بیش از 20 درصد این جمعیت یعنی جمعیتی بیش از دویست میلیون نفر را تشکیل داده اند. جمعیتی که با توجه به متأثر بودن آنها از انقلاب اسلامی ایران و أکثرچکیده در حال حاضر جمعیت مسلمانان جهان به بیش از یک میلیارد نفر رسیده است و بر اساس آماری که از منابع مختلف ارائه شده است شیعیان بیش از 20 درصد این جمعیت یعنی جمعیتی بیش از دویست میلیون نفر را تشکیل داده اند. جمعیتی که با توجه به متأثر بودن آنها از انقلاب اسلامی ایران و علاقه آنها به شهرهای مقدس از جمله مشهد، پتانسیل خیلی خوبی را برای ایران و علایق ژئوپلیتیکی آن فراهم نموده است. در این مقاله با روش تحقیقی توصیفی- تحلیلی سعی شده است تا به اهمیت ایدئولوژی تشیع، به عنوان یک عنصر موثر بر ژئوپوپلیتیک شیعه، با تأکیدبر زائران حضرت امام رضا(ع) پرداخته شود؛ امری که مبنای خودآگاهی و بیداری در انقلاب ایران و سایر جنبش‌های اسلامی‌منطقه می‌باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
81 - بررسی ژئوپلیتیک مقاومت شیعیان در بحرین بدنبال تحولات خاورمیانه و شمال آفریقا
عزت‌الله عزتی دلشاد خضری علی رحیمیچکیده ژئوپلیتیک مقاومت زبان حال طبقات تحت سلطه را منعکس می‌نماید که مملو از مبارزات ضد سلطه‌گری و مقاومت در برابر نیروی جبار دولت‌ها در سیاستهای داخلی و خارجی آنها می‌باشد. ژئوپلیتیک مقاومت یا به تعبیر پاول روتلج ضد ژئوپلیتیک یا ژئوپلیتیک از پایین، به نیروی فرهنگی، سی أکثرچکیده ژئوپلیتیک مقاومت زبان حال طبقات تحت سلطه را منعکس می‌نماید که مملو از مبارزات ضد سلطه‌گری و مقاومت در برابر نیروی جبار دولت‌ها در سیاستهای داخلی و خارجی آنها می‌باشد. ژئوپلیتیک مقاومت یا به تعبیر پاول روتلج ضد ژئوپلیتیک یا ژئوپلیتیک از پایین، به نیروی فرهنگی، سیاسی و اخلاقی در درون یک جامعه مدنی که عقیده‌ی یکسان‌نگری منافع مورد نظر طبقه‌ی سیاسی مسلط دولتی با منافع عموم مردم را به چالش می‌کشد، گفته میشود. که در مورد اعتراضات شیعیان بحرین در مقابل طبقه‌ی سیاسی حاکم، در طول تاریخ از ظهور امپراطوری اسلامی تا تحولات اخیر را در بر می‌گیرد نیز صدق می‌کند. کشور بحرین کوچکترین کشور مستقر در خلیج فارس می‌باشد که اکثریت جمعیت آن را شیعیان تشکیل می‌دهند. مدت‌هاستتنشهاینهفتهدرمیانتوده مردمی کهاکثریت،شیعه می‌باشند باطبقه حاکمسنیوجود دارد. به دنبال تحولات خاورمیانه و شمال آفریقا اعتراضات ضد حکومتی در اوایل سال 2011گریبانگیر بحرین نیز شدکهمنجر بهبرخوردهایخشونتآمیزمیان معترضان ونیروهای دولتیشده است و همچنان این اعتراضات درحال گسترش می‌باشد. این مقاله در پی پاسخ به این سؤال می‌باشد که، ژئوپلیتیک مقاومت شیعیان بحرین در ادوار مختلف تاریخی خصوصاً در تحولات اخیر چه خواست و اهدافی را دنبال می‌کند. که با بهره‌گیری از مفاهیم ژئوپلیتیک مقاومت و استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
82 - تحلیلی بر روابط ژئوکالچری ایران و پاکستان با تأکید بر مذهب شیعه
حسن باویر حجت مهکویی مهری اذانی مهدی مؤمنیچکیده ایران و پاکستان دارای اشتراکات فرهنگی فراوانی اند. روابط ایران و پاکستان ریشة در تاریخ کهن دو کشور دارد. وجود عوامل متعدد نظیر تاریخ، شباهات فرهنگی و رسوم مشترک، جغرافیای سرزمینی و ... گویای علائق و روابط فرهنگی مستحکم دو کشور است. یکی از مهمترین بخش های ارتباط فر أکثرچکیده ایران و پاکستان دارای اشتراکات فرهنگی فراوانی اند. روابط ایران و پاکستان ریشة در تاریخ کهن دو کشور دارد. وجود عوامل متعدد نظیر تاریخ، شباهات فرهنگی و رسوم مشترک، جغرافیای سرزمینی و ... گویای علائق و روابط فرهنگی مستحکم دو کشور است. یکی از مهمترین بخش های ارتباط فرهنگی دو کشور حول محور دین و مذهب شکل گرفته است. روشن است که اسلام گرایی جنبه مشترکی است که توانسته زمینه تأثیرپذیری از انقلاب اسلامی را فراهم آورد و هم اکنون نیروی الزام آور و اصلی بین دو کشور اسلام است. اشتراک مذهبی در درجه اول ناشی از اسلام و در درجه بعد، تشیع اصلی ترین امری است که زمینه ساز ارتباط دو جامعه ایران و پاکستان بوده است. تشیع و وجود برخی گرایش های خاص در میان اهل تسنن به ویژه آن دسته از گرایش های سنی گرایانه که تعلق خاطر بیشتری به اهل بیت (ع) دارند توانسته است زمینه اشتراک و تأثیرپذیری بیشتری را ایجاد کند. لذا به توجه به اهمیت موضوع، نگارنده گان در این مقاله با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای، با طرح سؤال "مذهب شیعه چه تأثیری بر روابط ژئوکالچری ایران و پاکستان دارد؟" درصدد تحلیل روابط ژئوکالچری ایران و پاکستان با تأکید بر مذهب شیعه بر آمده است. Abstract Islamic State of Iraq and Syria is the most important geopolitical crisis in the Middle East and even the world at the present time.The group has shown both political thought and political thought that it seeks to change the current political, cultural and social order of the Middle East and beyond in the whole world.The purpose of this article is to explain the geopolitical effects of ISIL's political thought and action on the establishment of an ideological and ideological government in the Middle East.The main question of the article is that what has been the geopolitical impact of ISIL's political thought and action in establishing the country and the ideological government in the Middle East? The hypothesis we are testing is to answer this question that is the geopolitics of the Middle East have already reverted to their Westphalian era as a result of ISIL's actions. And geopolitical controversies between the geopolitical unit of the upper region and we see a kind of paradox between geopolitical interests and geopolitical conflicts in the Middle East's regional and trans-regional relations. The results of this paper also show that, given the geopolitical sensitivity of the Middle East region ISIL's political thought and action have deepened distrust and divergence in the Middle East and prioritized political, territorial, and geographical security over the economic, social, cultural and political dynamics of the region. According to this introduction, this paper attempts to analyze and explain the geopolitical effects of ISIL's political thought and activities on the establishment of the country and the ideological regime in the Middle East using library resources and the use of tables, maps and charts. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
83 - ژئوپلیتیک شیعه با تاکید بر نقش زائران حرم رضوی(مشهد مقدس)
محمدحسن نامی علی محمدپور مجید ولی شریعت‌پناهی اسفندیار حیدریپورچکیده در حال حاضر جمعیت مسلمانان جهان به بیش از یک میلیارد نفر رسیده است و بر اساس آماری که از سوی منابع مختلف ارایه شده، شیعیان بیش از20درصد این جمعیت یعنی جمعیتی بیش از200میلیون نفر را تشکیل می‌دهند. جمعیتی که با توجه به متأثر بودن آنها از انقلاب اسلامی‌ایران و علا أکثرچکیده در حال حاضر جمعیت مسلمانان جهان به بیش از یک میلیارد نفر رسیده است و بر اساس آماری که از سوی منابع مختلف ارایه شده، شیعیان بیش از20درصد این جمعیت یعنی جمعیتی بیش از200میلیون نفر را تشکیل می‌دهند. جمعیتی که با توجه به متأثر بودن آنها از انقلاب اسلامی‌ایران و علاقه آنها به شهرهای مقدس از جمله مشهد، توان‌مندی خیلی خوبی را برای ایران و علایق ژئوپلیتیکی این کشور فراهم نموده است. در این مقاله با روش تحقیقی توصیفی- تحلیلی سعی شده است تا به اهمیت ایدئولوژی تشیع، به عنوان یک عنصر موثر بر ژئوپلیتیک شیعه، با تأکید بر زائران حضرت امام رضا(ع) پرداخته شود، امری که مبنای خودآگاهی و بیداری در انقلاب ایران و سایر جنبش‌های اسلامی منطقه می‌باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
84 - تقابل اندیشه سیاسی علمای شیعه در رابطه با پادشاهان عصرصفوی(دوره شاه اسماعیل و شاه تهماسب)
علی اشرف حاتمی ناصر جدیدی علیرضا ابطحی فروشانیچکیدهتشکیل دولت صفویه در سال 907 هجری نقطه عطفی در تاریخ تشیع و فصلی نوین در ارتباط و مناسبات علمای شیعه با پادشاهان صفوی می باشد. مقاله حاضر می کوشد که مناسبات علمای شیعه با پادشاهان صفوی را با تأکید بر دوره شاه اسماعیل و شاه تهماسب صفوی(982-907 ه ) مورد کنکاش قرار دهد أکثرچکیدهتشکیل دولت صفویه در سال 907 هجری نقطه عطفی در تاریخ تشیع و فصلی نوین در ارتباط و مناسبات علمای شیعه با پادشاهان صفوی می باشد. مقاله حاضر می کوشد که مناسبات علمای شیعه با پادشاهان صفوی را با تأکید بر دوره شاه اسماعیل و شاه تهماسب صفوی(982-907 ه ) مورد کنکاش قرار دهد. نتایج تحقیق حاکی از این است که مناسبات علمای شیعه با شاهان صفوی در دوره مورد بحث وجوه مختلفی از اندیشه تا عمل و دارای دو رویکرد سلبی و ایجابی داشته است. در پیوند با این موضوع تأکید بر ضرورت تأسیس حکومت در زمان غیبت، توجیه نظری تأسیس حکومت صفوی، توجیه مشروعیت حکومتهای شیعی بخصوص صفویه، ضرورت برگزاری نماز جمعه ، پرداخت هدایا به شاهان صفوی رویکرهای ایجابی و عدم وجوب نماز جمعه در دوران غیبت، عدم لزوم پرداخت هدایا به شاهان صفوی و عدم برگزاری نماز جمعه درعصرغیبت وهمچنین عدم لزوم پذیرش مناصب سیاسی ازسوی علما مهمترین رویکردهای سلبی در مناسبات بعضی دیگر از علمای شیعی با پادشاهان صفوی در دوره مورد نظر بوده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
85 - بررسی مضامین و عناصر شیعی در امامزاده یحیی ورامین
بیتا سوداییدین و باورهای مذهبی در شکل گیری معماری اسلامی و تزئینات آن نقش بسزایی دارند با پیدایش و تکامل فرقه های اسلامی در تاریخ ایران، شاهد شکل گیری معماری آرامگاهی از جمله امام زاده ها در مناطق مختلف هستیم. این نوع بناها در ایران نسبت به دیگر کشورهای اسلامی بیشتر مشاهده می شود. أکثردین و باورهای مذهبی در شکل گیری معماری اسلامی و تزئینات آن نقش بسزایی دارند با پیدایش و تکامل فرقه های اسلامی در تاریخ ایران، شاهد شکل گیری معماری آرامگاهی از جمله امام زاده ها در مناطق مختلف هستیم. این نوع بناها در ایران نسبت به دیگر کشورهای اسلامی بیشتر مشاهده می شود. امامزاده ها نقشی فراتر از کارکرد مقبره داشته اند و از نظر معنا شناختی و کالبدی اهمیت بسیاری دارند. امامزاده یحیی یکی از امکان مذهبی ورامین است که قدمت آن به قرن هشتم هجری برمی گردد. هدف این پژوهش مطالعه عناصر وابسته به معماری در امامزاده یحیی به منظور بررسی تفکرات شیعه و عوامل اجتماعی و حوادث تاریخی موثر در شکل گیری این آرایه هاست. پژوهش به روش توصیفی – تحلیلی با رویکرد تاریخی به بررسی اسناد کتابخانه ای و مطالعات میدانی به گردآوری داده ها پرداخته است. نتایج نشان می دهد با گسترش تشیع در ایران گونه خاصی از معماری آرامگاهی به نام امامزاده ها شکل می گیرند که از طراحی تا تزئینات تحت تاثیر مذهب تشیع قرار داشته اند. تفکرات شیعی بیشتر در آرایه های خوشنویسی قابل مشاهده هستند که نشان دهنده ی تاکید حکومت وقت بر مذهب رایج است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
86 - معرفی و بازشناسی نسخه‌های خطی و سبک شاهنامة حیرتی تونی با نام کتیب معجزات
علی دهقانشاهنامة حیرتی تونی با عنوان کتیب معجزات از حماسه‌های کمیاب ادب فارسی است. این حماسة دینی در سال ۹۵۳ هجری، در بحر هزج مسدس مقصور یا محذوف، به نام شاه طهماسب اول سروده شد. این منظومه در بیش از بیست هزار بیت، دربردارندة جنگ‌های پیامبر و بزرگان شیعه است. این اثر افزون‌بر اه أکثرشاهنامة حیرتی تونی با عنوان کتیب معجزات از حماسه‌های کمیاب ادب فارسی است. این حماسة دینی در سال ۹۵۳ هجری، در بحر هزج مسدس مقصور یا محذوف، به نام شاه طهماسب اول سروده شد. این منظومه در بیش از بیست هزار بیت، دربردارندة جنگ‌های پیامبر و بزرگان شیعه است. این اثر افزون‌بر اهمیت ادبی و مذهبی و تاریخی، برای شناخت بیشتر مذهب و ادبیات دورة صفویه بسیار سودمند است؛ همچنین واقعیت‌های مهمی از آغاز اسلام ارائه می‌کند. نسخه‌شناسان تاکنون نه نسخة خطی از این اثر معرفی کرده‌اند. باتوجه‌به ویژگی‌هایی که بیان شد، معرفی و تصحیح دقیق این اثر بسیار اهمیت دارد. هدف این پژوهش معرفی نسخه‌های خطی و بررسی موضوع و سبک شاهنامة حیرتی است. در این جستار برای بررسی محتوا و ویژگی‌های سبکی این منظومه، چهار نسخة مهم آن در نظر گرفته شد که در مقاله به‌ترتیب معرفی میشود. در این بررسی می‌توان دریافت سبک زبانی و ادبی سادة این اثر و شیوة تفکر تعصب‌آلود شاعر درخور اهمیت است؛ همچنین ویژگی‌های عمومی شاهنامة حیرتی، نمایندة شیوة ادبی دورة صفوی است و احساسات مذهبی شاعر، بازگوکنندة گفتمان حاکم در همان روزگار است. گفتنی است منظومة حیرتی در معرفی سیر اندیشة مذهبی و دگرگونی حماسه‌های دینی نقش مؤثری دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
87 - قدیمی‌ترین نسخه خطی و ترجمه فارسی کتاب منسوب به سلیم بن قیس
کاظم استادیکتابهای منسوب به سلیم بن قیس، متونی روایی با موضوعات تاریخی ـ کلامی هستند که از حدود قرن چهارم قمری، مناقشاتی دربارۀ صحت و اعتبار احادیث آن وجود داشته است. حتی درباره هویت تاریخی سلیم بن قیس، اقوال مختلفی وجود دارد؛ برخی این نام را موهوم یا مستعار می‌دانند و برخی آن را أکثرکتابهای منسوب به سلیم بن قیس، متونی روایی با موضوعات تاریخی ـ کلامی هستند که از حدود قرن چهارم قمری، مناقشاتی دربارۀ صحت و اعتبار احادیث آن وجود داشته است. حتی درباره هویت تاریخی سلیم بن قیس، اقوال مختلفی وجود دارد؛ برخی این نام را موهوم یا مستعار می‌دانند و برخی آن را با شخصیتهای دیگری تطبیق می‌کنند. درهرصورت، چه کتاب‌های کنونی سلیم، جعلی باشند؛ و چه اینکه شخصیت وی، هویت تاریخی نداشته باشد؛ اکنون لازم است که پژوهش‌هایی پیرامون نسخه‌های خطی این کتاب انجام شود. با بررسی جدیدی که انجام شد، 49 نسخه فیزیکی از کتاب‌های منسوب به سلیم شناسایی شده و اطلاعات کتاب‌شناختی از آنها در دسترس است. این نسخه‌ها وضعیت پیچیده‌ای دارند؛ یعنی حدود هفت مدل هستند و هر مدل، تحریر‌های مختلفی دارند، به‌گونه‌ای که یک حدیث مشترک میان آنها یافت نمی‌شود. قدیمی‌ترین نسخه موجود از این کتاب‌ها، نسخه خطی کتابخانه آیت‌الله مرعشی با تاریخ 918ق است که ترجمه فارسی نیز دارد. در پژوهش حاضر ضمن معرفی و بررسی این نسخه، به پاسخ این سؤالات پرداخته شده است: 1ـ مشخصات شکلی نسخه کهن سلیم چگونه است؟ 2ـ اطلاعات ویژۀ این نسخه به نسبت مدل‌های دیگر کتاب‌های سلیم چگونه است؟ آیا می‌توان این نسخه خطی را از جهاتی تبارشناسی نمود؟ تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
88 - تبیین جایگاه و نقش استاد علی اکبر غفاری در حفظ و انتقال فرهنگ شیعه به آیندگان با تأسی از شیخ صدوق
ام البنین موقر محمد قاسمی مهریار شبابی جواد علاء المحدثیناهمیت پرداختن به "تبیین جایگاه و نقش استادعلی‌ا‌کبرغفاری در حفظ و انتقال فرهنگ شیعه به آیندگان با تأسی از شیخ صدوق" از آن جهت ضروری است که در آثار و خدمات علمی صدوق و غفاری، باوجود فاصله زمانی قابل توجهی بین آنها، در موارد زیادی مشابهت دیده میشود. ازجمله این موارد؛ شخص أکثراهمیت پرداختن به "تبیین جایگاه و نقش استادعلی‌ا‌کبرغفاری در حفظ و انتقال فرهنگ شیعه به آیندگان با تأسی از شیخ صدوق" از آن جهت ضروری است که در آثار و خدمات علمی صدوق و غفاری، باوجود فاصله زمانی قابل توجهی بین آنها، در موارد زیادی مشابهت دیده میشود. ازجمله این موارد؛ شخصیت، خدمات علمی به ویژه نقش مشترک آنها در انتقال فرهنگ و ذخائر حدیثی شیعه به آیندگان است؛ همان‌طور که صدوق در قرن چهارم هجری در أخذ، حفظ و حراست از احادیث معصومین کوشیده و این میراث عظیم را از گذشتگان به آیندگان انتقال داده، غفاری نیز در عصر حاضر این آثار را از گزند آسیب‌های متعدد پیرایش کرده و با تصحیح و تحقیق علمی آنها را به آیندگان انتقال داد. بنابراین، معرفی فعالیت‌ها و خدمات علمی غفاری در مقایسه با ابرمرد تاریخ علم حدیث صدوق، راهی به سوی آیندگان می‌گشاید تا عالم تشیع از آن بهره‌مند گردد. آثار مکتوب غفاری إهتمام ایشان به تصحیح و تحقیق آثار بزرگان دین، توجه به اهمیت آنها، تأسی و ارادت به شخصیت علمی بزرگان دین به ویژه صدوق را به خوبی می‌نمایاند و ایشان را در جرگه‌ی حدیث‌شناسان بلندپایه‌ی مکتب ائمه‌ی-معصومین قرار می‌دهد. مجاهدت‌علمی ایشان برای آیندگان ارزشمند و قابل الگوگیری است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
89 - امام‌شناسی از منظر منصور براعتی، مفسّر و اندیشمند معاصر شیعه
ودود هدائی حسین مرادی زنجانی محمد حسین صائینی فرهاد ادریسیدر مکتب تشیّع، امامت، از اصول بنیادین و اعتقادی به شمار می‌رود. در طول تاریخ اسلام، علما و اندیشمندان بزرگ شیعه کوشیده‌اند تا ابواب و ابعاد گستردة این محور عقیدتی را اثبات وتبیین نمایند. در همین راستا، منصور براعتی، اندیشمند و مفسّرشیعی معاصر با تألیف لطایف تفسیری قرآن أکثردر مکتب تشیّع، امامت، از اصول بنیادین و اعتقادی به شمار می‌رود. در طول تاریخ اسلام، علما و اندیشمندان بزرگ شیعه کوشیده‌اند تا ابواب و ابعاد گستردة این محور عقیدتی را اثبات وتبیین نمایند. در همین راستا، منصور براعتی، اندیشمند و مفسّرشیعی معاصر با تألیف لطایف تفسیری قرآن و توجه ویژه به مبحث امام‌شناسی تلاش نموده تا سیمایی روشن از آن ارائه بدهد. نگارندگان این نوشتار برآن هستند تا به شیوة توصیفی و تحلیلی به این سؤال بنیادی پاسخ دهند که مؤلفه‌های اندیشة براعتی در معرفی و ارائة نسخه‌ای همگون یا جدید در امام شناسی چیست؟ یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد براعتی در وجوه تشابه با سایر اندیشمندان شیعه، امام را قرآن ناطق می‌داند و ارتباط با امام در اندیشة او، ارتباط با قرآن تلقی میشود. اما مقام شناخت امام در اندیشة او، شهودی است نه حصولی و برای تکوّن آن، طهارت درونی لازم است. براعتی معتقد است خداوند با واسطه در تجلی است و واسطة اصلی و مهم، وجود امام است. اگرحجّت الهی نباشد، زمین به خاطر گناه آدمیان، سخط می‌کند؛ زمانی که آخرین حجت الهی گامش را از زمین برداشت، عالم به‌هم خواهد خورد و تجلی خداوند بلاواسط شده و قیامت آغاز میشود. از طرفی دیگر، در نظرگاه براعتی، مصداق اتمّ انسان کامل در وجود انبیای الهی و امامان معصوم تجلی می‌یابد؛ زیرا پیامبر به مثابة صادر اول و امامان تحت زعامت این مخلوقِ اول و منشعب از نور علوی او، دلیل خلقت تمامی عالم و موجودات قلمداد می‌شوند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
90 - نگاهی تفسیری به مصداق اتم اسماءالله از دیدگاه شیعه و اهل سنت
سید رسول سجادی نسب محمدرضا ابویی مهریزی احمد صادقیاندر این مقاله سعی شده تا با بررسی تفاسیر شیعه و اهل سنت، و تحلیل مطالب، دیدگاه اصلی مفسران مسلمان در خصوص مصداق أتم اسمای الهی روشن گردد. براساس یافته های این پژوهش که با روش تحلیلی و توصیفی و با مطالعه موردی تفاسیر صورت گرفته است، روشن شد که از نظر مفسران شیعه، پیامبر و أکثردر این مقاله سعی شده تا با بررسی تفاسیر شیعه و اهل سنت، و تحلیل مطالب، دیدگاه اصلی مفسران مسلمان در خصوص مصداق أتم اسمای الهی روشن گردد. براساس یافته های این پژوهش که با روش تحلیلی و توصیفی و با مطالعه موردی تفاسیر صورت گرفته است، روشن شد که از نظر مفسران شیعه، پیامبر و اهل بیت(علیهم السلام) مصداق أتم اسمای الهی هستند و بر این امر، دلایل متعددی در تفاسیر شیعه مخصوصا از سوی معصومین(علیهم السلام) اقامه شده است. اما از نظر اهل سنت، اجماع مفسران تنها بر شخص پیامبر اکرم (علیه السلام) قطعی است و گویا معتقد هستند که پس از پیامبر خاتم(علیه السلام)، به لحاظ جایگاه معنوی دیگر پیامبران الهی قرار دارند و قائل به اولویت هیچ کس بر پیامبران نیستند؛ اما در برخی از تفاسیر مهم آنها ابوبکر هم ردیف و هم شأن و مرتبه پیامبر(علیه السلام) معرفی شده است. علاوه برآن، روایات و مطالبی در تفاسیرشان یافت می شود که دال بر همتایی امیرمومنان علی(علیه السلام) و در موارد معدودی هم، دال بر همتایی اهل بیت با پیامبر اکرم(علیه السلام) است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
91 - محورهای فکری جنبش سپیدجامگان
مریم سادات آقامیری کتایون مزداپوربعد از شورش ابومسلم قیام دیگری بر ضد تازیان خروشید که به جنبش سپید جامگان معروف شد. جنبش سپیدجامگان را یکی از جنبش‌های مذهبی، سیاسی و اجتماعی ایرانیان در قرن دوم هجری قمری دانسته‌اند. با وجود منابع و ماخذ بسیاری که درباره‌ی این جنبش در دست است اما هنوز نادانسته‌های زیاد أکثربعد از شورش ابومسلم قیام دیگری بر ضد تازیان خروشید که به جنبش سپید جامگان معروف شد. جنبش سپیدجامگان را یکی از جنبش‌های مذهبی، سیاسی و اجتماعی ایرانیان در قرن دوم هجری قمری دانسته‌اند. با وجود منابع و ماخذ بسیاری که درباره‌ی این جنبش در دست است اما هنوز نادانسته‌های زیادی وجود دارند؛ زیرا بیشتر منابع با خشم، کینه و دشمنی درباره‌ی آنان صحبت کرده‌اند. بنابراین بیشتر آگاهی ما مربوط به حرکت جنبش سپیدجامگان و زندگی ظاهری رهبر آن‌هاست و درباره‌ی افکار و عقاید آنان اطلاعات زیادی در دست نداریم. همچنین با وجود تضادهایی که در منابع دیده میشود درک عقاید آنان دشوار می‌گردد. اما می‌توان حدس زد که عقاید آنها مخلوطی از عقاید مانویان، مزدکیان و حتی غلات شیعه است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
92 - زمینه‌ها و نتایج قیام سرخ‌جامگان
مریم سادات آقامیریقیام سرخ جامگان یکی از مهمترین جنبش های مذهبی، سیاسی و اجتماعی ایرانیان بر ضد اعراب است. این جنبش در اوایل قرن سوم هجری به رهبری بابک خرمدین در آذربایجان شکل گرفت. گسترش جنبش و پایداری آن در درجۀ اول مرهون وجود آشفتگی و درگیری های داخلی در ارکان خلافت عباسی بود. سرخ جام أکثرقیام سرخ جامگان یکی از مهمترین جنبش های مذهبی، سیاسی و اجتماعی ایرانیان بر ضد اعراب است. این جنبش در اوایل قرن سوم هجری به رهبری بابک خرمدین در آذربایجان شکل گرفت. گسترش جنبش و پایداری آن در درجۀ اول مرهون وجود آشفتگی و درگیری های داخلی در ارکان خلافت عباسی بود. سرخ جامگان یکی از فرقه های خرمدینان بوده اند. در آن زمان نزدیکی آیین خرمدینان با اسلام به جایی رسیده بود که بسیاری از مؤلفان، خرمدینان را فرقه ای از غلاة شیعه به حساب آوردند. دربارۀ عقاید بابک، رهبر سرخ جامگان می توان گفت که تقریباً تمام عقایدی که به فرقۀ مزدکیان و خرمدینان منسوب است را به بابک نیز نسبت داده اند، به اضافه ی عقایدی که در محیط زندگی او موجود بوده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
93 - نقد شبهات وارد بر عصمت پیامبران
علی اصغر باستانی سهیلا محمدیعصمت یا همان مصونیت مطلق از ارتکاب معاصی و خطیئات و تعلّق اراده‌ی خداوند بر این امر، شاخصه‌ی برگزیدگان الهی است که بی آن، هدف بعثت و غایت خلقت تحقّق نمی‌پذیرد، زیرا آدمی را یارای آن نیست که بدون بهره‌گیری از وحی و تبیین معصوم، ره به سر منزل مقصود برد و طریق هدایت پیماید أکثرعصمت یا همان مصونیت مطلق از ارتکاب معاصی و خطیئات و تعلّق اراده‌ی خداوند بر این امر، شاخصه‌ی برگزیدگان الهی است که بی آن، هدف بعثت و غایت خلقت تحقّق نمی‌پذیرد، زیرا آدمی را یارای آن نیست که بدون بهره‌گیری از وحی و تبیین معصوم، ره به سر منزل مقصود برد و طریق هدایت پیماید. این موضوع که از ضروری‌ترین شروط نُبوّت و امامت و یکی از مسائل مهم کلامی است به صاحب منصبان الهی که زبان‌های گویای پروردگار در میان خلق و حکمایی مؤدّب به حکمت اویند، چنان حجّیتی اعطاء می‌کند که علاوه بر قطع عذر مردم، اطاعت مطلق از قول و فعل و تقریر معصوم را ایجاب می نماید، زیرا خمیرمایه‌ی چنین موهبتی، مأخوذ از علم حقّ است. از این رو، کسی نمی‌تواند از راه اکتساب بدان دست یابد و بدین دلیل، منتخبان به بهره‌مندی از چنین علمی از جانب پروردگار دارای بینش و بصیرتی الهی هستند، چنان که گویی بر هدایت و بیّنه سوارند و در کنف چنین بصیرتی است که ایشان دارای شرح صدر و مقام اهتداء و امنیت هستند. بنابراین نایل شدن به مقامات الهی، مرهون عصمت و نفی آن به منزله‌ی انتفاء این مناصب خواهد بود. از این رو، تبیین این موضوع و بررسی موضوعی آن، بابی به سوی حقایق و رفع شبهات درباره‌ی انبیای مکرّم الهی می‌گشاید و نشان می‌دهد که با وجود اختلاف آراء حول عصمت اصفیای الهی، کلام وحی و روایات معصوم (ع) و براهین فراوان دیگری، عصمت مطلق ایشان را چون آفتاب، نمایان می‌کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
94 - نقد شبهات عمدة اهل‌سنت در خطابة غدیر
حبیبه محمدی رفیع محبوبه رحیمیغدیر ریشه در ژرفای آفرینش انسان و جهان دارد و با هدف اصلی آن یعنی رسیدن به کمال مطلق دارد. لذا اثبات آن، تثبیت یکی از اصول عقایدی است. غدیر داستان دیروز نیست که گذشته باشد و فراموش شود بلکه چراغی است که امروز بیشتر از دیروز به روشنایی آن نیازمندیم تا به ریسمان الهی برسی أکثرغدیر ریشه در ژرفای آفرینش انسان و جهان دارد و با هدف اصلی آن یعنی رسیدن به کمال مطلق دارد. لذا اثبات آن، تثبیت یکی از اصول عقایدی است. غدیر داستان دیروز نیست که گذشته باشد و فراموش شود بلکه چراغی است که امروز بیشتر از دیروز به روشنایی آن نیازمندیم تا به ریسمان الهی برسیم. غدیر هدیه از طرف شارع به خاطر غربال کردن امت نبوی در یک امتحان بزرگ است اما افرادی شبهات را نیز بر غدیر وارد کردند. یکی از شبهات این است که پیامبر (ص) برای بعد از خود جانشینی قرار نداد و آن را بدست مردم سپرد تا شورا کرده و یکی را به دلخواه خود انتخاب کنند. بعضی منتقدان هم وارد بحث ادبی و واژه شناسی شدند که واژه مولی به معنی دوست و سرپرست نیست بلکه معنای غیر از این دو واژه از آن استخراج کردند. همچنین، این شبهه که حضرت مولی الموحدین علی (ع) در مباحث خود به خطبه غدیر استدلال نکرد و سکوت نمود. در این تحقیق کوشیده ایم تا برای این سئوالات، پاسخی درخور را بیابیم. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
95 - آمریکا، چالشهای هویتی و دولت ورشکسته در عراق (2020-2003)
بهنام سرخیلقدرتهای بزرگ همچون ایالات‌متحده آمریکا تلاش دارند تا با تاثیرگذاری بر مولفه‌های سازنده قدرت، سیاستهای خود را در منطقه و به ویژه کشورهای تعیین‌کننده‌ای نظیر عراق پیش برند. این درحالی است که اوضاع سیاسی پس از شکلگیری عراق جدید(2003-2020) بگونه‌ای پیش‌رفته که جریانهای أکثرقدرتهای بزرگ همچون ایالات‌متحده آمریکا تلاش دارند تا با تاثیرگذاری بر مولفه‌های سازنده قدرت، سیاستهای خود را در منطقه و به ویژه کشورهای تعیین‌کننده‌ای نظیر عراق پیش برند. این درحالی است که اوضاع سیاسی پس از شکلگیری عراق جدید(2003-2020) بگونه‌ای پیش‌رفته که جریانهای هویتی از نقش‌های روبه رشدی برخوردار شده و رقابت‌های هویتی در قالب‌های مختلفی نظیر مقوم دولت‌ها، پیشران‌های اجتماعی و یا حتی برهم‌زننده ثبات سیاسی عمل نموده و معادلات قدرت را تحت‌الشعاع قرار داده‌اند. با این وصف شناخت نقش و جایگاه جریانهای هویتی و چگونگی نقش‌یابی آنها در شرایطی که عملا چشم‌انداز روشنی برای حضور آمریکا در منطقه وجود ندارد، اهمیت مضاعفی یافته و امکان تجزیه و تحلیل اقدامات و برنامه‌های واشنگتن در قبال بغداد را فراهم می‌سازد.مقاله حاضر با شیوه توصیفی-تحلیلی و در چارچوب نظریه آشوب روزنا به بررسی نقش جریانهای هویتی درعراق پرداخته و به این پرسش پاسخ می‌دهد که آمریکا با توجه به متغیر میانی جریانهای هویتی چه راهبردی را پیرامون دولت-ملت در عراق در اولویت داشته است؟ فرضیه: آمریکا با درک نقش‌یابی روزافزون جریانهای هویتی درصدد بوده تا از طریق شکل‌دهی به مجموعه‌ای از چالشهای هویتی و ایجاد بی‌نظمی‌های سیاسی-اجتماعی، زمینه را برای تحقق الگوی دولت ورشکسته و فراهم ساختن شرایط استمرار مداخلات در عراق فراهم آورد. یافته پژوهش: بهره‌گیری از قدرت نرم نظیر ابزارهای رسانه‌ای و مجازی با هدف ایجاد بی‌ساختارسازی‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی(مانند آشوب‌سازی و اعتراضات خیابانی)، بخشی از راهبرد دولت ورشکسته آمریکا در عراق است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
96 - مواجهه گفتمان مقاومت (شیعی) و گفتمان سلفی ـ اخوانی بر ترتیبات امنیتی سنتی غرب آسیا
مرتضی شیرودی احمدرضا شاه علیامروزه مساله پیچیده هویت با ورود به دنیای مدرن و سر برآوردن هویت های تازه و خدشه دار شدن اثر پیش‌رو می‌کوشد تا با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و با کاربست ملاحظات کاربردی، به ارائۀ تحلیلی واقع‌بینانه از ماهیتِ رقابتِ گفتمان مقاومت (شیعی) در تقابل با گفتمان‌های سلفی و اخوانی أکثرامروزه مساله پیچیده هویت با ورود به دنیای مدرن و سر برآوردن هویت های تازه و خدشه دار شدن اثر پیش‌رو می‌کوشد تا با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و با کاربست ملاحظات کاربردی، به ارائۀ تحلیلی واقع‌بینانه از ماهیتِ رقابتِ گفتمان مقاومت (شیعی) در تقابل با گفتمان‌های سلفی و اخوانی در حوزۀ راهبردی غرب‌آسیا مبادرت ورزد. از این‌رو پرسشی که نگارندگان پژوهش حاضر درصدد پاسخ به چرایی آن برآمده‌اند چنین ترتیب‌بندی شده است که تأثیرات گفتمان مقاومت(شیعی) بر نظم امنیتی غرب‌آسیا در مواجهه با گفتمان‌های سلفی و اخوانی چگونه ارزیابی می‌گردد؟ فرضیه‌ای که از معبر پرسش فوق مطرح می‌گردد آن است که متعاقب دگردیسی‌های رخ نموده، طی سالیان اخیر، گفتمان مقاومتِ شیعی در مقابل گفتمان سلفی و اخوانی توانسته است تا کشورهای اسلامی و انقلابیِ حاضر در حوزۀ راهبردی غرب‌آسیا را هم در شکل، هم در روش، هم در شعار و هم در هدف تحت تأثیر خود قرار دهد. انتخاب اسلامِ انقلابی به‌عنوان ایدئولوژی مبارزه و مقاومت، کوشش برای دستیابی به حکومت اسلامی و نقش جریانهای فکری در لایه‌های مختلف جوامع اسلامی نمونه‌های بارزی از تأثیراتِ ژرف گفتمان مقاومت بر حوزه مزبور به‌شمار می‌روند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
97 - هویت ملی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
ابوالقاسم طاهری حسین کریمی فردچکیده این مقاله سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را بر اساس عناصر هویت ملی بررسی می کند. هویت ملی ایران یک موضوع شناختی مبتنی بر فهم مشترک از ایران و کشورهای دیگر می باشد. هویت ملی جمهوری اسلامی ایران، تصور این کشور از خویش بر اساس برداشت و تصویر سایر کشورها از آن است. ف أکثرچکیده این مقاله سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را بر اساس عناصر هویت ملی بررسی می کند. هویت ملی ایران یک موضوع شناختی مبتنی بر فهم مشترک از ایران و کشورهای دیگر می باشد. هویت ملی جمهوری اسلامی ایران، تصور این کشور از خویش بر اساس برداشت و تصویر سایر کشورها از آن است. فرضیه این مقاله بدین ترتیب است که سیاستگزاری، جهت گیری و شیوه رفتاری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران متاثر از انگاره های هویت ملی بوده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
98 - نقش مرجعیت آیت‌الله سیستانی در روند دولت سازی در عراق پس از سقوط صدام
ارسلان قربانی سعید بشیری جواد علیزادهچکیده عراق از نظر اجتماعی دارای بافت موزاییکی و متشکل از گروههای قومی- فرقه‌ای متعدد است. ماهیت سه‎گانه جمعیتی و سیاسی آن کشور، همواره زمینه‎های بالقوه تنش و جدایی را در بردارد. حمله آمریکا و متحدانش و سقوط رژیم صدام، نیروهای اساسی در شمال و جنوب عراق را که برا أکثرچکیده عراق از نظر اجتماعی دارای بافت موزاییکی و متشکل از گروههای قومی- فرقه‌ای متعدد است. ماهیت سه‎گانه جمعیتی و سیاسی آن کشور، همواره زمینه‎های بالقوه تنش و جدایی را در بردارد. حمله آمریکا و متحدانش و سقوط رژیم صدام، نیروهای اساسی در شمال و جنوب عراق را که برای سالیان طولانی سرکوب شده بودند، آزاد کرد و فرصت مناسبی در اختیار آنان برای کسب سهم بیشتری از قدرت حکومت در بغداد قرار داد. شیعیان، اهل سنت و کردها سه گروه اصلی قومی- فرقه‌ای با گرایشهای متفاوت در عراق هستند. آنچه در زمینه نقش شیعیان در فرآیند دولت سازی در عراق اهمیت دارد این است که شیعیان در طول دهه های گذشته بنا بر دلایل مختلفی از قدرت دور بوده‌اند. سقوط دولت صدام موجب گردید تا نقش مرجعیت شیعه به عنوان یک نیروی سیاسی و کنشگری فعال، بیش از پیش مورد بحث و بررسی قرار گیرد. این مقاله در پی بررسی نقش مرجعیت شیعه در فرایند دولت سازی عراق با تأکید بر تقویت حاکمیت شیعی در اندیشه آیت‌الله سیستانی می‌باشد. با توجه به ساختارهای قومی، قبیله‌ای و مذهبی در سیاست امروز عراق به نظر میرسد که مواضع فقهی و سیاسی مرجعیت امروز در خصوص ایفای نقش نظارتی، ارشادی و کنشگری فعال در نظام سیاسی، تأثیرات مهمی در تحولات سیاسی- اجتماعی و فرآیند دولت سازی با تقویت حاکمیت شیعی در عراق امروز داشته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
99 - تحلیل دیدگاه فریقین در تفسیر آیۀ وضو و بررسی پیشینۀ تاریخی اختلاف در آن
محمدرضا حاجی اسماعیلی موسی منصوری جوانمردیوضـو عـبادتی¬است که پیامبر(ص) در برابر دیدگان مسلمانان انجام¬داده واین جریانی موقت و ویژه دورانی معین و محدود نبوده تا نشانه¬های آن از دیده¬ها پنهان و چگونگی¬اش پوشیده بماند پس اگـر چـنـین بوده، این اختلاف¬های موجود دربارۀکیفیت آن چیست؟ و حقیقت آ أکثروضـو عـبادتی¬است که پیامبر(ص) در برابر دیدگان مسلمانان انجام¬داده واین جریانی موقت و ویژه دورانی معین و محدود نبوده تا نشانه¬های آن از دیده¬ها پنهان و چگونگی¬اش پوشیده بماند پس اگـر چـنـین بوده، این اختلاف¬های موجود دربارۀکیفیت آن چیست؟ و حقیقت آنچه پیامبر(ص) در این باره انجام¬داده¬اند کدام است؟ در این پژوهش سعی شده،معنای لغوی و اصطلاحی وضو وکیفیّت آن در مذاهب پنج¬گانه اسلامی واختلافات آن¬ها بررسی گردد، عمده اختلاف فقه امامیه با چهار مذهب فقهی دیگر،یکی از جهت شستن دست-ها و دیگر از جهت شستن یا مسح پاهاست؛ که نگارنده گان با تبیین دیدگاههای تفسیری فریقین در ذیل ششمین آیۀسورۀمائده به بحث و بررسی پیرامون آن پرداخته و در پایان به تاریخچه¬ای از آغازین دوران اختلاف درکیفیت وضو اشاره¬کرده ا¬ند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
100 - قومیت، مذهب، صور مشارکت در بین پیروان مذاهب شیعه و سنّی کردهای کرمانشاه
فریبا موقوفه یی علیرضا محسنی تبریزیدر مقاله حاضر به بررسی قومیت، مذهب، صور مشارکت در بین مذاهب شیعه و سنّی کردهای شهر کرمانشاه در سال 1397 پرداخته شده است. از روش تحقیق پیمایشی و بر اساس قواعد آماری حجم نمونه، 384 نفر از شهروندان شیعه و سنّی شهر کرمانشاه به عنوان نمونه آماری و از روش نمونه گیری طبقه ای ن أکثردر مقاله حاضر به بررسی قومیت، مذهب، صور مشارکت در بین مذاهب شیعه و سنّی کردهای شهر کرمانشاه در سال 1397 پرداخته شده است. از روش تحقیق پیمایشی و بر اساس قواعد آماری حجم نمونه، 384 نفر از شهروندان شیعه و سنّی شهر کرمانشاه به عنوان نمونه آماری و از روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی انتخاب شدند. جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته متشکل از گویه هایی در مقیاس 5 گزینه ای طیف لیکرت با پایایی 95/0 و اعتبار محتوایی قابل قبول استفاده گردید. در تدوین چارچوب نظری متغیرهای مورد مطالعه؛ از نظریه های لرنر- آیزن و فیش باین- هومنز و محسنی تبریزی استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد؛ وضعیت صور مشارکت در بین کردنشینان کرمانشاه 5/62% می باشد. همچنین نتایج حاصل از آزمون تی تست مستقل نشان داد؛ پیروان مذهب شیعه دارای مشارکت روانی، مشارکت فرهنگی و مشارکت سیاسی بالاتری بودند. اما پیروان مذهب سنّی دارای مشارکت اقتصادی و اجتماعی بالاتری نسبت به پیروان مذهب شیعه بودند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
101 - بررسی حقوق شهروندی زنان بر مبنای آموزه‌های فقه شیعی
ولی الله صفری سید محمد رضا آیتی اصغر عربیانچکیدهشمولیت حقوق شهروندی برای زنان موضوع مهمی است که به خاطر جذابیت، منشاء مباحثی جدی برای مکاتب مختلف بوده‌است.در این پژوهش پس از جمع‌آوری اطلاعات مرتبط از متون فقهی، رویکرد اسلام در مقوله حقوق شهروندی زنان مورد کنکاش و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحلیل نشان می‌دهد حقوق شهر أکثرچکیدهشمولیت حقوق شهروندی برای زنان موضوع مهمی است که به خاطر جذابیت، منشاء مباحثی جدی برای مکاتب مختلف بوده‌است.در این پژوهش پس از جمع‌آوری اطلاعات مرتبط از متون فقهی، رویکرد اسلام در مقوله حقوق شهروندی زنان مورد کنکاش و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحلیل نشان می‌دهد حقوق شهروندی زنان در اسلام شامل سه بعد حقوق اولیه، اجتماعی و زناشویی است. همچنین تبعیض مثبت به نفع زنان عنوان یکی از شیوه‌های سیاستگذاری اجتماعی در تعالیم اسلامی راهکاری برای جبران رویه‌های تبعیض‌آمیز و تحقق حقوق شهروندی زنان است. شبهات وارد بر رویکرد فقه شیعی در برابری حقوق زن و مرد از آنجا ناشی میشود که بسیاری از مکاتب اومانیستی بین شباهت و برابری حقوقی تمایزی قایل نیستند. این مساله را می‌توان در مسایل مختلفی چون ارث، قصاص، شهادت و گواهی، طلاق، قضاوت و مرجعیت تحلیل نمود. به علت برتری رویکرد اسلامی، در تدوین منشور حقوق شهروندی زنان می‌توان از آموزه‌های اسلامی بهره گرفت و آن را به عنوان الگویی برای مکاتب حقوقی معرفی نمود. واژگان کلیدی: حقوق شهروندی، زنان، اسلام، فقه شیعه، قرآن کریم تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
102 - تطور اندیشه های فقهای شیعه پیرامون قدرت سیاسی
حسن عباس زاده حسین احمری محمد رضا جواهریدر فقه اسلامی یک موضوع بسیار مهم تحت عنوان حکومت اسلامی وجود دارد که وجه تمایز احکام شریعت اسلام نسبت به سایر ادیان می باشد. در واقع، در تعالیم و آراء فقهای اسلامی، به واسطه شناسایی حکومت اسلامی، مفهوم قدرت سیاسی مورد شناسایی قرار گرفته است. در این میان، فقهای شیعه به د أکثردر فقه اسلامی یک موضوع بسیار مهم تحت عنوان حکومت اسلامی وجود دارد که وجه تمایز احکام شریعت اسلام نسبت به سایر ادیان می باشد. در واقع، در تعالیم و آراء فقهای اسلامی، به واسطه شناسایی حکومت اسلامی، مفهوم قدرت سیاسی مورد شناسایی قرار گرفته است. در این میان، فقهای شیعه به دلیل شرایط سیاسی- اجتماعی خاص از زمان صدر اسلام تا تشکیل اولین حکومت های شیعه از پرداختن به موضوع قدرت سیاسی در قامت یکی از موضوعات اساسی و اصلی فقه شیعه احتراز می کردند. اما پس از تشکیل حکومت های شیعه، موضوع قدرت سیاسی با مرور زمان تبدیل به یکی از مسائل مهم در حوزه فقه سیاسی شد. هدف از پژوهش حاضر که با روش توصیفی - تحلیلی و با ابزار کتابخانه ای جمع آوری شده این است که مفهوم قدرت سیاسی در اندیشه فقهای شیعه را مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد. در نهایت با توجه به سیر تطور اندیشه های شیعه شاهد آن هستیم که در فقه سیاسی شیعه به سبب باز بودن باب اجتهاد از ابتدا تا کنون، همواره ساز و کارهایی نوین برای زمامداری قدرت در جامعه وجود داشته و پس از معصومین (ع) با توجه به شرایط گوناگون تاریخی فقهای دیگر و عالمین اسلامی پیرامون قدرت سیاسی نظریاتی متنوع را مطرح نموده اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
103 - مفهوم دموکراسی و آزادی در حکومت اسلامی
سید محسن احمدی عباس صالحی نجف آبادی قاسم ترابیتلاش برای تلفیق دین و دموکراسی از مصداق های کشمکش سنت و مدرنیته است. این جدال بر سرمباحث دموکراسی و حکومت دینی با زایش نظریه مشروطه مشروعه در مقابل نظریه مشروطه مطلقه مشروطه خواهان آغاز شد، چنانکه متفکران همواره بر سر مسائلی مانند اصالت رای مردم، تلازم میان حق و تکلیف أکثرتلاش برای تلفیق دین و دموکراسی از مصداق های کشمکش سنت و مدرنیته است. این جدال بر سرمباحث دموکراسی و حکومت دینی با زایش نظریه مشروطه مشروعه در مقابل نظریه مشروطه مطلقه مشروطه خواهان آغاز شد، چنانکه متفکران همواره بر سر مسائلی مانند اصالت رای مردم، تلازم میان حق و تکلیف و مشروعیت و مقبولیت اختلاف نظرداشته اند. در این میان مصباح یزدی با نگاهی برآمده از نصوص دینی وسروش با نگاهی برآمده از هرمنوتیک آرای خود را در این خصوص سامان داده اند. مصباح یزدی ، دموکراسی را دستاورد شوم ماجرای سقیفه می داند و نظریه ولایت مطلقه فقیه را محور حکومت اسلامی معرفی می کند، درحالی که عبدالکریم سروش قائل به وجود دموکراسی مسلمانان است و در اصل آزادی و مساوات را شاهرگ تئوری دموکراسی خود می‌داند. از این رو پژوهش حاضر نسبت میان دین و دموکراسی با روش تحلیلی - توصیفی از دیدگاه سروش مصباح یزدی در حکومت اسلامی را بیان می کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
104 - نقش هویت در روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی از 2005 تا 2018 با تأکید بر نظریه سازه انگاری
مهدی شیرازیان گارینه کشیشیانجمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی کشورهایی مهم در منطقه پر آشوب خاورمیانه هستند. زمینه های تقابل و تعارض در روابط دو کشور به دهه های گذشته باز می گردد. اما طی تحولات بعد از انقلاب اسلامی و خصوصاً دهه ی اخیر الگوی تعارض مبتنی بر هویت بر روابط دو کشور حاکم شده است. کانو أکثرجمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی کشورهایی مهم در منطقه پر آشوب خاورمیانه هستند. زمینه های تقابل و تعارض در روابط دو کشور به دهه های گذشته باز می گردد. اما طی تحولات بعد از انقلاب اسلامی و خصوصاً دهه ی اخیر الگوی تعارض مبتنی بر هویت بر روابط دو کشور حاکم شده است. کانون های حساس بحران در روابط دو کشور در هویت متعارض وهابی-سلفی – عربی محافظه کار عربستان از یکسو و هویت انقلابی- شیعی ایران از سوی دیگر نهفته است. هویت به ساختار منافع و امنیت دو کشور در ارتباط با یکدیگر سمت و سو بخشیده است. در روابط ایران و عربستان سعودی در کنار سایر عوامل ذهنی همچون فرهنگ، ایدئولوژی و عوامل عینی همانند حوزه رقابت های ژئوپلیتیک، انرژی و... هویت از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این میان نقش ساختار نظام بین الملل و سیاست های قدرت های بزرگ در تشدید تعارضات هویتی میان دو کشور نیز برجسته است. روش تحقیق در این پژوهش از نظر هدف بنیادی و از لحاظ ماهیت کیفی و از لحاظ روش توصیفی است. شیوه گردآوری اطلاعات بر اساس روش کتابخانه ای بوده و این تحقیق با چارچوب نظری سازه انگاری نشان می دهد که فقدان هویت مشترک به عنوان کانون حساس بحران در روابط دو کشور قرار دارد و تعارض هویتی است که سایر منابع تنش و ناسازواری میان دو کشور را تشدید و تداوم می بخشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
105 - طراحی مدل مدیریت سیاسی و حکمرانی خوب مبتنی بر دیدگاه اسلامی در عصر غیبت (با استفاده از روش داده بنیاد)
علیرضا داداشی جوکندان محمد تقی پور معصومه یوسفی قصابسرائی امیرحسین قوامیچکیده:هدف: پیشینه زمامداری و اندیشه حقوقی- سیاسی در جوامع اسلامی که ریشه در ماهیت خاص اجتماعی احکام اسلامی دارد از مهمترین مولفه‌های تاثیرگذار بر حیات سیاسی و سنت زمامداری و دولت‌سازی این کشورها بوده که غیرقابل چشم‌پوشی است. هدف اصلی پژوهش طراحی مدل مدیریت و حکمرانی مب أکثرچکیده:هدف: پیشینه زمامداری و اندیشه حقوقی- سیاسی در جوامع اسلامی که ریشه در ماهیت خاص اجتماعی احکام اسلامی دارد از مهمترین مولفه‌های تاثیرگذار بر حیات سیاسی و سنت زمامداری و دولت‌سازی این کشورها بوده که غیرقابل چشم‌پوشی است. هدف اصلی پژوهش طراحی مدل مدیریت و حکمرانی مبتنی بر اسلام در عصر غیبت می‌باشد.روش: پژوهش حاضر دارای رویکردی کیفی بوده و از روش نظریه‌پردازی داده بنیاد به‌عنوان روش پژوهش استفاده شده است. یافته‌ها و نتیجه‌گیری: با تجزیه و تحلیل داده‌های حاصل از 68 مقاله؛ 636 کد باز، 167 مفهوم و 25 مقوله به‌دست آمد. استخلاف سیاسی توحیدمحور در عصر غیبت به‌عنوان مقوله محوری؛ شرایط علی تعالی اجتماعی و مردم‌سالاری دینی، تحکیم وحدت درونی اسلام، تاکید بر انسان‌سازی و کاربست سیستم آموزشی، تمدن‌سازی، پیاده‌سازی حکومت؛ شرایط مداخله‌گر شامل قدرت‌محوری سیاسی و استقلال‌طلبی، ویژگی‌های فردی و گروهی کارگزاران؛ عوامل زمینه‌ای شامل قانون‌مندی، شفافیت، پاسخگویی، کنترل فساد، اثربخشی و کارایی، مسئولیت‌پذیری؛ راهبردها شامل ساختارسازی هوشمند و تجددمدارانه، عدالت‌پیشگی اجتماعی، اعتدال، استکبارستیزی و حمایت از مستضعفان، گسترش آزادی اجتماعی، خدمت‌گذاری؛ پیامدها شامل حکمرانی صالح، ثبات سیاسی و امنیت اجتماعی و اقتصادی، پیشرفت اقتصادی و تامین منافع ملی، رضایت و تقرب الهی و احیا و حفظ کرامت انسانی می‌باشند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
106 - بررسی حکم شبیه‌سازی درمانی از دیدگاه فقهای شیعه و فقهای حنفیه
سید عسکری حسینی مقدم علیرضا صفری عباس عرب خزائلی سید علی هاشمی خان عباسیشبیهسازی درمانی و تکنیک اخذ سلول‌های بنیادی به عنوان زیر مجموعه‌ای از دستاوردهای بزرگ شبیه‌سازی، در قرن اخیر به یک بحث جهانی تبدیل شده و در خدمت بشریت قرار گرفته است. در پژوهش حاضر بر آن هستیم تا با بررسی دیدگاه فقههای شیعه و اهل سنت (فقهای حنفیه)و با بهره گیری از روش أکثرشبیهسازی درمانی و تکنیک اخذ سلول‌های بنیادی به عنوان زیر مجموعه‌ای از دستاوردهای بزرگ شبیه‌سازی، در قرن اخیر به یک بحث جهانی تبدیل شده و در خدمت بشریت قرار گرفته است. در پژوهش حاضر بر آن هستیم تا با بررسی دیدگاه فقههای شیعه و اهل سنت (فقهای حنفیه)و با بهره گیری از روش تحلیلی-توصیفی، این مسئله را مورد کنکاش قرار دهیم. شبیه‌سازی درمانی در مرحله قبل از انتقال به رحم مطرح است و مستلزم از بین بردن پیش رویان بوده و بدین ترتیب ابهام سقط جنین که عملی حرام است را ایجاد می‌نماید. أخذ سلول از رویان و نیز بافت¬های بدن، ایجاد تمایز در آن¬ها و تولید بافت جهت پیوند در فقه شیعه و حقوق ایران جایز است زیرا آنان قائل به جواز خرید و فروش اعضای انسان به انسان بیمار دیگر می¬باشند. اما اهل سنت نظر مطلق و یکسانی در مورد شبیه‌سازی درمانی انسان ندارند. گروهی معتقدند که جنین از لحظه¬ ی آبستنی دارای روح است و برداشتن سلول¬های بنیادی آن و از بین بردن حیات جنین به ¬طور قطع و یقین حرام است زیرا او مخلوقی است که حیات انسانی را کسب کرده است و لو این¬که به طریق شبیه‌سازی بوده باشد.اما عده¬ای دیگر از علمای اهل سنت که قائل به ولوج روح از 4 ماهگی به بعد هستند معتقدند به دلایلی چند شبیه‌سازی درمانی مجاز است.یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که مشهور فقهای شیعه و اهل سنت در این زمینه هم نظرند و به کارگیری این تکنیک درمانی را قدمی در راستای فهم عمیق تر و صحیح تر از سنت‌های نهان هستی دانسته و با در نظر گرفتن اصل اباحه و جواز، قبول این تکنیک باید مطابق با اصول باشد و ادعای عدم جواز آن نیازمند ارائه دلایل عقلی و نقلی می‌باشد. تفاصيل المقالة
سند
Sanad is a platform for managing Azad University publications
الروابط
المراكز ذات الصلة
دعامة
الصفحات الرسمية
حقوق هذا الموقع الإلكتروني مملوكة لنظام SANAD Press Management. © 1442-1445