بررسی عصمت از خطا و اشتباه پیامبران در تفسیر مصطفی طباطبائی
الموضوعات : نشریه پژوهشنامه معارف اهل بیت علیه السلاممجید بابالیان 1 , علیرضا رادبین 2 , ملیحه پورستارمهادی 3
1 - مجید بابالیان، دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد علوم و تحقیقات آذربایجان شرقی، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
2 - دانشیار، گروه حسابداری، دانشگاه آزاداستادیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران اسلامی واحد
3 - استادیار گروه الهیات، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
الکلمات المفتاحية: آیات عتاب, قرآنیان, سهو النبیّ, التقاط شیعه, معصوم.,
ملخص المقالة :
مصطفی حسینی طباطبائی از مفسّران جریان سلفی گرای قرآنیان در تفسیر خود با نام «بیان معانی در کلام ربّانی»، عصمت پیامبران صلوات الله علیهم اجمعین را محدود به ابلاغ وحی دانسته و خطا و اشتباه را از سوی ایشان جایز دانسته است. سپس وی با تفسیر آیات عتاب مانند، استغفار پیامبران را دلیلی بر ارتکاب خطا و اشتباه توسط آنها دانسته و پیامبر گرامی اسلام (ص) را به شتاب ورزی در امور هدایتی متهم نموده است. از آنجایی که ارتباط عصمت با حجیّت گفتار و رفتار فرستادگان خداوند تعالی، این بحث را از حساسیّت فوق العاده ای برخوردار نموده است، در این مقاله به روش توصیفی تحلیلی پس از بیان مراتب عصمت پیامبران و نیز مراتب صبر و اشتباه پیامبران صلوات الله علیهم، به اشکالات مبنایی مصطفی طباطبائی همچون عدم توجه به استدلالهای عقلی و روایی عصمت، عدم تفکیک مراتب عصمت پیامبران، عدم توجه به علم حضوری و شهودی پیامبران، ترجمه اشتباه برخی واژگان عتاب مانند قرآن، پرداخته شد.
قرآن کریم؛
ابن¬تیمیه، احمد¬بن عبدالحلیم، 1406ق، منهاج السنه، عربستان: جامعة الإمام محمد بن سعود.
ابن¬فارس، احمد، 1399ق، معجم مقاييس اللغة، بیروت: دارالفكر.
ابن¬منظور، 1414ق، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
ترمذی، محمد بن عيسى، 1395ق، سنن الترمذی، مصر: شركة مكتبة ومطبعة مصطفى البابي
ثعلبی، أحمد بن محمد، 1422ق، الكشف والبيان عن تفسير القرآن، بیروت: دار إحياء التراث العربي.
جوادی آملی 1389 تفسیر تسنیم،قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله، 1368ش، تسنیم تفسیر قرآن، قم: نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله، 1381، وحی و نبوت، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله، 1382، شمیم ولایت، قم : اسراء
جوهری، ابونصر اسماعیل، 1407ق، الصحاح تاج اللغة وصحاح العربية، بیروت، دارالعلم.
حر عاملی، محمد¬بن حسن، بی¬تا، التنبیه بالمعلوم من البرهان علی تنزیه المعصوم عن السهو و العصیان، محقق: محمود البدري، بی-جا: مكتب الإعلام الإسلامي.
حسینی طباطبائی، مصطفی، (1390ش)، بازنگری در معانی قرآن، بی¬جا
حسینی طباطبائی، مصطفی،(بی¬تا)، بیان معانی در کلام ربّانی ، بی¬نا، https://archive.org/details
رادبین، علیرضا، 1393ش، معصوم¬جویی، تبریز: اعظم. چاپ اول.
راغب اصفهانی، أبو القاسم الحسين، 1428ق، بیروت: دارالمعرفه.
زرقانی، محمد¬بن عبدالباقی، بی¬تا، شرح الزرقانی شرح الزرقاني علي المواهب اللدنيه بالمنح المحمديه، بی¬جا
زمانی، محمود، 1391ش، عرشيان فرش نشين: نقدی بر کتاب آیه تطهیر و ارتباط آن با عصمت ائمه، تهران: مشعر
سبحانی، جعفر، 1388،منشور جاوید، قم: موسسه امام صادق(ع).
سبحانی، جعفر، 1397ش، تفسیر صحیح آیات مشکله قرآن، قم: موسسه امام صادق.
سبحانی، جعفر، 1398ش، منشور عقائد امامیه، قم: موسسه امام صادق، چاپ نهم.
سبحانی، جعفر، 1412ق، الالهیات علی هدی الکتاب و السنه و العقل، قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه.
سبحانی، جعفر، 1425ق، عصمت الانبیاء، قم: موسسه امام صادق(ع).
سبحانی، جعفر، 1428ق، منشور عقاید امامیه، قم: موسسه امام صادق.
سیوطی، جلال الدین، 1401ق، الاکلیل فی استنباط التنزیل، بیروت: دارالکتب العلمیه
شاکرین، حمیدرضا، 1389ش، عصمت(پرسش¬ها و پاسخ¬های دانشجویی)،تنظیم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه، قم: دفتر نشر معارف.
شیخ صدوق، محمد¬بن علی، 1372ش، عیون اخبار الرضا، تهران: نشر صدوق، چاپ اول
شیخ صدوق، محمد¬بن علی، 1413ق، من لا یحضره الفقیه، مصحح: علی اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامى
شیخ مفید، بی¬تا، رساله فی عدم سهو النبی، بیروت، دارالمفید.
صدرالدین شیرازی(ملاصدرا)، محمد¬بن ابراهیم، 1366، تفسیرالقرآن الکریم، تصحیح محمد خواجوی، قم: بیدار
طباطبائی، محمد حسین، 1374ش، ترجمه تفسیر المیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامي.
طبرسی، فضل بن حسن، 1372ش، مجمع البیان، تهران: ناصر خسرو.
طبری، محمد بن جرير، 1420ق، جامع البيان في تأويل القرآن، بیروت: مؤسسة الرسالة
طریحی، فخرالدین، 1985م، مجمع البحرین، بیروت: دارالمکتبه الهلال.
طوسی، 1382ش، تلخیص الشافی، تحقیق: حسین بحرالعلوم، قم: المحبین.
علم الهدی، سید مرتضی، 1250ق، تنزیه الانبیاء، قم: الشریف الرضی.
علم الهدی، سید مرتضی، علی بن حسین، 1405، رسائل، قم: دارالقرآن الکریم.
الفاضل المقداد، 1412ق، الاعتماد في شرح واجب الاعتقاد، مجمع البحوث الإسلامية
فخر الدین رازی، محمد بن عمر، 1420ق، مفاتیح الغیب،بیروت، دار احیاء التراث العربی.
فخر رازی، محمد¬بن عمر، 1420ق، مفاتيح الغيب (التفسير الكبير)، بیروت: دار إحياء التراث العربي.
فقیه، علی؛ بابایی علی اکبر؛ حسینی¬زاده، عبدالرسول، 1398ش، بررسی دلالت آیات مربوط به شاهدان امتها بر عصمت همه-جانبه انبیا، نشریه معرفت کلامی، 10(22).
فیومی، احمد¬بن محمد، 1414ق، المصباح المنیر، بیروت: المكتبة العلمية.
کلینی، محمد¬بن یعقوب، 1407ق، الکافی، تهران: درالکتب الاسلامیه.
مجلسی، محمد باقر،1403ق، بیروت: موسسه الوفاء.
مجلسی، محمدباقر، 1403ق، بحارالانوار، بیروت: موسسه الوفا، چ 2.
مصباح یزدی، محمد¬تقی، 1389ق، تهران: سازمان تبلیغات، شرکت چاپ و نشر بین الملل.
مطهری، مرتضی، (1390ش)، مجموعه آثار، قم: صدرا.
معارف، مجید، 1384ش، تاریخ عمومی حدیث، تهران: کویر
معارف، مجید،1387ش، تاریخ عمومی حدیث، تهران: انتشارات کویر، چاپ نهم.
مفید، محمد¬بن محمدبن نعمان، 1414ق، تصحیح الاعتقاد، قم: کنگره شیخ مفید. چاپ دوم.
المقریزی، تقی الدین، 1420ق، امتاع الاسماع. بیروت: دار الكتب العلمية.
نیشابوری، نظام الدين، 1416ق، غرائب القرآن (تفسیر نیشابوری)، محقق: زکریا عمیرات، بیروت: دارالكتب العلميه.
حاکم نیشابوری، ابو عبدالله،(1411ق)، المستدرک علی الصحیحین، بیروت: دار الکتب العلمیه.
یوسفیان، حسن و شریفی، احمد حسین،1388، پژوهشی در عصمت معصومان، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
