بررسی عصمت از خطا و اشتباه پیامبران در تفسیر مصطفی طباطبائی

الموضوعات : نشریه پژوهشنامه معارف اهل بیت علیه السلام

مجید بابالیان ¹ (مجید بابالیان، دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد علوم و تحقیقات آذربایجان شرقی، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران)
علیرضا رادبین ² (دانشیار، گروه حسابداری، دانشگاه آزاداستادیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران اسلامی واحد)
ملیحه پورستارمهادی ³ (استادیار گروه الهیات، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.)

تاريخ الإرسال : 01 الأربعاء , ربيع الأول, 1446 تاريخ التأكيد : 14 الثلاثاء , ربيع الأول, 1446 تاريخ الإصدار : 14 الثلاثاء , ربيع الأول, 1446

الکلمات المفتاحية: آیات عتاب, قرآنیان, سهو النبیّ, التقاط شیعه, معصوم.,

ملخص المقالة :

مصطفی حسینی طباطبائی از مفسّران جریان سلفی­ گرای قرآنیان در تفسیر خود با نام «بیان معانی در کلام ربّانی»، عصمت  پیامبران صلوات الله علیهم اجمعین را محدود به ابلاغ وحی دانسته و خطا و اشتباه را از سوی ایشان جایز دانسته است. سپس وی با تفسیر آیات عتاب­ مانند، استغفار پیامبران را دلیلی بر ارتکاب خطا و اشتباه توسط آنها دانسته و پیامبر گرامی اسلام (ص) را به شتاب­ ورزی در امور هدایتی متهم نموده است. از آن­جایی که ارتباط عصمت با حجیّت گفتار و رفتار فرستادگان خداوند تعالی، این بحث را از حساسیّت فوق العاده ­ای برخوردار نموده است، در این مقاله به روش توصیفی تحلیلی پس از بیان مراتب عصمت پیامبران و نیز مراتب صبر و اشتباه پیامبران صلوات الله علیهم، به اشکالات مبنایی مصطفی طباطبائی همچون عدم توجه به استدلال­های عقلی و روایی عصمت، عدم تفکیک مراتب عصمت پیامبران، عدم توجه به علم حضوری و شهودی پیامبران، ترجمه اشتباه برخی واژگان عتاب مانند قرآن، پرداخته شد.

المصادر:

قرآن کریم؛
ابن¬تیمیه، احمد¬بن عبدالحلیم، 1406ق، منهاج السنه، عربستان: جامعة الإمام محمد بن سعود.
ابن¬فارس، احمد، 1399ق، معجم مقاييس اللغة، بیروت: دارالفكر.
ابن¬منظور، 1414ق، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
ترمذی، محمد بن عيسى، 1395ق، سنن الترمذی، مصر: شركة مكتبة ومطبعة مصطفى البابي
ثعلبی، أحمد بن محمد، 1422ق، الكشف والبيان عن تفسير القرآن، بیروت: دار إحياء التراث العربي.
جوادی آملی 1389 تفسیر تسنیم،قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله، 1368ش، تسنیم تفسیر قرآن، قم: نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله، 1381، وحی و نبوت، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله، 1382، شمیم ولایت، قم : اسراء
جوهری، ابونصر اسماعیل، 1407ق، الصحاح تاج اللغة وصحاح العربية، بیروت، دارالعلم.
حر عاملی، محمد¬بن حسن، بی¬تا، التنبیه بالمعلوم من البرهان علی تنزیه المعصوم عن السهو و العصیان، محقق: محمود البدري، بی-جا: مكتب الإعلام الإسلامي.
حسینی طباطبائی، مصطفی، (1390ش)، بازنگری در معانی قرآن، بی¬جا
حسینی طباطبائی، مصطفی،(بی¬تا)، بیان معانی در کلام ربّانی ، بی¬نا، https://archive.org/details
رادبین، علیرضا، 1393ش، معصوم¬جویی، تبریز: اعظم. چاپ اول.
راغب اصفهانی، أبو القاسم الحسين، 1428ق، بیروت: دارالمعرفه.
زرقانی، محمد¬بن عبدالباقی، بی¬تا، شرح الزرقانی شرح الزرقاني علي المواهب اللدنيه بالمنح المحمديه، بی¬جا
زمانی، محمود، 1391ش، عرشيان فرش نشين: نقدی بر کتاب آیه تطهیر و ارتباط آن با عصمت ائمه، تهران: مشعر
سبحانی، جعفر، 1388،منشور جاوید، قم: موسسه امام صادق(ع).
سبحانی، جعفر، 1397ش، تفسیر صحیح آیات مشکله قرآن، قم: موسسه امام صادق.
سبحانی، جعفر، 1398ش، منشور عقائد امامیه، قم: موسسه امام صادق، چاپ نهم.
سبحانی، جعفر، 1412ق، الالهیات علی هدی الکتاب و السنه و العقل، قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه.
سبحانی، جعفر، 1425ق، عصمت الانبیاء، قم: موسسه امام صادق(ع).
سبحانی، جعفر، 1428ق، منشور عقاید امامیه، قم: موسسه امام صادق.
سیوطی، جلال الدین، 1401ق، الاکلیل فی استنباط التنزیل، بیروت: دارالکتب العلمیه
شاکرین، حمیدرضا، 1389ش، عصمت(پرسش¬ها و پاسخ¬های دانشجویی)،تنظیم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه، قم: دفتر نشر معارف.
شیخ صدوق، محمد¬بن علی، 1372ش، عیون اخبار الرضا، تهران: نشر صدوق، چاپ اول
شیخ صدوق، محمد¬بن علی، 1413ق، من لا یحضره الفقیه، مصحح: علی اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامى
شیخ مفید، بی¬تا، رساله فی عدم سهو النبی، بیروت، دارالمفید.
صدرالدین شیرازی(ملاصدرا)، محمد¬بن ابراهیم، 1366، تفسیرالقرآن الکریم، تصحیح محمد خواجوی، قم: بیدار
طباطبائی، محمد حسین، 1374ش، ترجمه تفسیر المیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامي.
طبرسی، فضل بن حسن، 1372ش، مجمع البیان، تهران: ناصر خسرو.
طبری، محمد بن جرير، 1420ق، جامع البيان في تأويل القرآن، بیروت: مؤسسة الرسالة
طریحی، فخرالدین، 1985م، مجمع البحرین، بیروت: دارالمکتبه الهلال.
طوسی، 1382ش، تلخیص الشافی، تحقیق: حسین بحرالعلوم، قم: المحبین.
علم الهدی، سید مرتضی، 1250ق، تنزیه الانبیاء، قم: الشریف الرضی.
علم الهدی، سید مرتضی، علی بن حسین، 1405، رسائل، قم: دارالقرآن الکریم.
الفاضل المقداد، 1412ق، الاعتماد في شرح واجب الاعتقاد، مجمع البحوث الإسلامية
فخر الدین رازی، محمد بن عمر، 1420ق، مفاتیح الغیب،بیروت، دار احیاء التراث العربی.
فخر رازی، محمد¬بن عمر، 1420ق، مفاتيح الغيب (التفسير الكبير)، بیروت: دار إحياء التراث العربي.
فقیه، علی؛ بابایی علی اکبر؛ حسینی¬زاده، عبدالرسول، 1398ش، بررسی دلالت آیات مربوط به شاهدان امتها بر عصمت همه-جانبه انبیا، نشریه معرفت کلامی، 10(22).
فیومی، احمد¬بن محمد، 1414ق، المصباح المنیر، بیروت: المكتبة العلمية.
کلینی، محمد¬بن یعقوب، 1407ق، الکافی، تهران: درالکتب الاسلامیه.
مجلسی، محمد باقر،1403ق، بیروت: موسسه الوفاء.
مجلسی، محمدباقر، 1403ق، بحارالانوار، بیروت: موسسه الوفا، چ 2.
مصباح یزدی، محمد¬تقی، 1389ق، تهران: سازمان تبلیغات، شرکت چاپ و نشر بین الملل.
مطهری، مرتضی، (1390ش)، مجموعه آثار، قم: صدرا.
معارف، مجید، 1384ش، تاریخ عمومی حدیث، تهران: کویر
معارف، مجید،1387ش، تاریخ عمومی حدیث، تهران: انتشارات کویر، چاپ نهم.
مفید، محمد¬بن محمدبن نعمان، 1414ق، تصحیح الاعتقاد، قم: کنگره شیخ مفید. چاپ دوم.
المقریزی، تقی الدین، 1420ق، امتاع الاسماع. بیروت: دار الكتب العلمية.
نیشابوری، نظام الدين، 1416ق، غرائب القرآن (تفسیر نیشابوری)، محقق: زکریا عمیرات، بیروت: دارالكتب العلميه.
حاکم نیشابوری، ابو عبدالله،(1411ق)، المستدرک علی الصحیحین، بیروت: دار الکتب العلمیه.
یوسفیان، حسن و شریفی، احمد حسین،1388، پژوهشی در عصمت معصومان، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.